POV PIPING, PLAN VAN AANPAK "INTREDEWEERSTAND VOORLANDEN"

Transcriptie

1 POV PIPING, PLAN VAN AANPAK "INTREDEWEERSTAND VOORLANDEN" PROJECTGROEP POV PIPING 3 juni :0.2 C

2 Inhoud 1 Werktitel pilot/verkenning Omschrijving pilot/verkenning Algemeen Doel van de pilot Kader POV Doelen: intredeweerstand en aanslibbing voorlanden Technische beschrijving Adviespraktijk Anno Stijghoogte metingen Modellering en kalibratie Building with nature Aansluiting bij andere meetcampagnes Locatie van de pilot/verkenning Planning Inzet mensen en middelen Projectbeheersing Rapportage Monitoring Meetmethoden Dataopslag Implementatie Het omgevingsmanagement Opdrachtgeverschap Waterschap Rijn en IJssel Omgevingsmanagement binnen de pilot Omgevingsmanagement lopende onderzoeken piping Overige Omgevingsmanagement :0.2 - Concept ARCADIS 1

3 1 Werktitel pilot/verkenning Dit plan van aanpak (PVA) is opgesteld door een samenwerking van specialisten van ARCADIS en waterschap Rijn en IJssel en heeft als werktitel: Intredeweerstand voorlanden :0.2 - Concept ARCADIS 2

4 2 Omschrijving pilot/verkenning 2.1 ALGEMEEN In het nieuwe dijkverbeteringsprogramma HWBP is een Project Overstijgende Verkenning (POV) opgenomen naar het bezwijkmechanisme piping (zie Afbeelding 1). Hierin wordt de problematiek inclusief oplossingsrichtingen rondom piping op een landelijk niveau onder de loep genomen. Eén van de aspecten is vergroting van de kennis over de bodem en eigenschappen van grondlagen. De verwachting is dat hierdoor op termijn de benodigde maatregelen ingeperkt kunnen worden. Afbeelding 1: ontstaan van zandmeevorende kwel De vergroting van de kennis wordt bewerkstelligd door pilots uit te voeren. Een van deze pilots vindt plaats binnen dijkring 48: Rijn en IJssel. En meer specifiek op het traject Tolkamer Westervoort. Deze pilot heeft de doelen: Invloed intredeweerstand op piping in kaart brengen en Invloed aanslibbing van voorlanden beoordelen. Hiervoor zal de kans op piping van dijken met voorland gedetailleerd in beeld worden gebracht met veldonderzoek en berekeningen. De resultaten hiervan worden onder andere gekoppeld aan: de ontwikkelingen op het gebied van rekenregels (ORZW2012 en werkwijzer); toetsing met het wettelijk toetsinstrumentarium (WTI) en nieuwe normering van de dijkringen; het concept building with nature. Dit is verder toegelicht op de volgende pagina s. Door in een bestaande situatie, die gevoelig is voor piping, onderzoek en geotechnische analyses uit te voeren, kan een relatie worden gelegd met de sleutelparameters (doorlatendheid en kwelweg) en consequenties. Op basis hiervan kunnen optimalisaties in rekentechniek, onderzoeksmethodes en toetsmethodes worden vorm gegeven :0.2 - Concept ARCADIS 3

5 2.2 DOEL VAN DE PILOT Het doel van deze pilot is een bijdrage te leveren aan het overkoepelende doel van de POV piping. In onderstaand kader is het doel van de POV piping opgenomen. De POV piping heeft de volgende twee doelen: 1) Het - op basis van pilots - nauwkeuriger in beeld brengen van het areaal (op het faalmechanisme piping) te verbeteren waterkeringen, door: a) de toepassing van de rekenregels te verbeteren én de toepasbaarheid ervan te vergroten; b) de theorie (rekenregels) en de praktijk (werkelijkheid buiten) dichter bij elkaar te brengen. 2) Het ontwikkelen van nieuwe geaccepteerde maatregelen om het piping probleem op te lossen. In pilots wordt onderzocht of de innovatieve maatregel werkt, haalbaar en efficiënt is KADER POV De pilot Intredeweerstand voorlanden valt in doel 1b van de POV. Als gevolg van nieuwe inzichten is de relatief eenvoudige rekenregel methode Bligh vervallen en de nieuwe rekenregel van Sellmeijer geïntroduceerd. Deze rekenregel beschrijft de theorie van het faalmechanisme piping beter, maar resulteert in grotere benodigde kwelweglengtes. In de praktijk zijn deze lengtes in voorlanden dikwijls wel aanwezig, maar niet beschermd via de legger van het waterschap. Ook is niet exact bekend wat de bijdrage is van voorlanden aan de weerstand tegen piping. Er is derhalve sprake van een beheerprobleem, waar nu nog geen onderbouwd beleid voor is alsmede een schematiseringsprobleem wat tot onterechte afkeuring van dijkvakken kan leiden. Het handhaven van gebods- en verbodsbepalingen op grote oppervlaktes voorland conflicteert in de praktijk vaak met belangen van derden, zoals agrariërs, natuur organisaties en delfstof winners. Om de handhaving kracht bij te zetten is beleid nodig dat onderbouwd wordt door gedetailleerde berekeningen, die het grotere belang van waterveiligheid aantonen. Binnen de pilot worden de noodzakelijke geohydrologische berekeningen uitgevoerd. Ondanks dat in de praktijk voorlanden met intredeweerstand wel aanwezig zijn, ontstaan in sommige gevallen toch zandmeevoerende wellen. Dit roept de vraag op in hoeverre de stijghoogte, die de aandrijvende kracht is van de zandmeevoerende wellen, door voorlanden daadwerkelijk wordt beïnvloed. De theorie is dat een breed en nagenoeg waterdicht voorland bijdraagt aan de sterkte. Wat verstaan wordt onder nagenoeg waterdicht is echter weer niet eenduidig vastgelegd, waardoor men al snel een veilige aanname doet. Binnen deze pilot worden theorie en praktijk bij elkaar gebracht middels geohydrologisch onderzoek. Het maken van een onderbouwing voor het uitoefenen van dagelijkse beheertaken en het bij elkaar brengen van theorie en praktijk, sluit aan op doel 1b van de POV. Op deze wijze is het resultaat toepasbaar binnen de projecten van het HWBP :0.2 - Concept ARCADIS 4

6 2.2.2 DOELEN: INTREDEWEERSTAND EN AANSLIBBING VOORLANDEN Doel 1 van deze pilot: intredeweerstand in kaart brengen Het doel intredeweerstand geeft invulling aan de lacune in kennis over de invloed van voorland op het faalmechanisme piping. In de afgelopen decennia werd veelal tot beperkte afstand uit de buitenteen van de dijk de intredeweerstand in het voorland bepaald met boringen. Om vervolgens met eenvoudige analytische berekeningen de stijghoogte en kans op piping te bepalen. Deze pragmatische manier van werken sluit niet meer goed aan op de hedendaagse praktijk en nieuwe inzichten op het faalmechanisme piping. De strategie die in deze pilot gevolgd gaat worden, bestaat uit het anders benaderen van de schematisering (hele uiterwaard in rekening stellen) gecombineerd met verfijnde reguliere meettechnieken (langdurige en intensieve peilbuismetingen). De meetgegevens worden geanalyseerd met twee dimensionale grondwaterstromingsmodellen en een bestaand drie dimensionaal model. Het eindresultaat zal zijn dat het verband tussen voorlandbreedte, aanwezige intredeweerstand, stijghoogte en zandmeevoerende wellen wordt vastgesteld of dat het optredende van piping los staat van het voorland. Doel 2 van deze pilot: aanslibbing beoordelen De hoeveelheid goede en beschikbare klei voor dijkbouw is eindig en bovendien is het winnen van klei niet een volledig duurzame oplossing voor het oplossen van een knelpunt in hoogwaterveiligheid. Geheel in de geest van de tijd is derhalve het concept building with nature ontwikkeld. Het aanslibben voor voorland kan als een vorm van building with nature worden gezien, waarvan nu nog niet bekend is of dit bij kan dragen aan het oplossen van het pipingvraagstuk. Middels expertmeetings zal een eerste verkenning worden uitgevoerd. De dunne sliblagen die na elk hoogwater achterblijven in uiterwaarden worden in berekeningen veiligheidshalve altijd verwaarloosd. Voor één sliblaag is dit wellicht nog terecht, maar voor een pakket van tien of meerdere sliblagen is dit waarschijnlijk een te conservatieve benadering. Het eindresultaat zal zijn dat er een duidelijk beeld ontstaat over de kansrijkheid van building with nature en de invloed van dunne aangeslibde lagen :0.2 - Concept ARCADIS 5

7 2.3 TECHNISCHE BESCHRIJVING ADVIESPRAKTIJK ANNO 2014 Bovenrivierengebied De hydraulische weerstand in het voorland wordt in het bovenrivierengebied in kaart gebracht door middel van ondiepe handboringen. De hydraulische weerstand wordt vervolgens bepaald via in het veld geschatte doorlatendheden en laagdiktes. In het verleden werd aanvullend veelal geofysisch onderzoek gedaan om de dichtheid van de onderzoekspunten te vergroten. De handboringen worden gedaan in een strook langs de dijk met een breedte variërend van 30 m tot 50 m en bij hoge uitzondering tot 100 m. Deze begrenzing vindt zijn oorsprong in oude gewortelde kennis voor ontwerp en beheer van waterkeringen. Deze methode heeft voor- en nadelen. Een voordeel is dat de boringen een redelijke mate van zekerheid geven over de aanwezigheid van klei en daarmee van de hydraulische weerstand. De methode is echter arbeidsintensief en lokale afwijkingen worden over het hoofd gezien. De relatief beperkte strook waarbinnen naar klei wordt gezocht heeft als voordeel dat het beheer eenvoudiger wordt: de keurzone kan tot die strook beperkt blijven en buiten deze zone hoeven geen beperkingen ten aanzien van activiteiten opgelegd te worden. Buiten deze keurzone is in een aantal gevallen afgezien van het doen van onderzoek in strangen en andere waterpartijen. In het kader van het project Ruimte voor de Rivier is deze inrichtingsvrijheid buiten de keurzonering zeer nuttig gebleken: er konden veel nevengeulen en andere ruimtelijke maatregelen worden uitgevoerd, zonder dat dit de (rekenkundige) veiligheid van de dijk aantastte. Hiermee wordt echter wel een potentieel groot deel van de intreeweerstand verwaarloosd. Het niet meenemen van intreeweerstand buiten de keurzonering kan ertoe leiden dat de faalkans met betrekking tot piping wordt overschat of worden onnodige dijkversterkingen gedaan. Benedenrivierengebied Het benedenrivierengebied hoort niet tot het aandachtsgebied van deze studie, maar de ervaringen die daar zijn opgedaan zijn ook in het bovenrivierengebied nuttig. In het benedenrivierengebied is de gewoonte ontstaan om veel informatie te ontlenen van metingen aan de stijghoogten. Op basis van metingen worden (meestal eenvoudige) geohydrologische modellen geijkt, waarmee vervolgens de toets- en ontwerpberekeningen gedaan worden. Het grondonderzoek is dus deels vervangen door metingen. Hierdoor wordt geen intreeweerstand (sterkte) buiten beschouwing gelaten. Deze methode heeft echter enkele belangrijke nadelen. Vaak kent het geohydrologische model (te)veel parameters om de ijking goed te kunnen doen. Daardoor is het mogelijk dat de berekeningen bij veel hogere waterstanden niet correct zijn. Een tweede nadeel is dat veranderingen in het voorland of de rivierbedding, direct van invloed zijn op de veiligheid van de dijk. Recent is hierdoor een Lekdijk afgekeurd; de hydraulische weerstand in het zomerbed van de rivier bleek door uitschuring te zijn afgenomen :0.2 - Concept ARCADIS 6

8 2.3.2 STIJGHOOGTE METINGEN Om de intreeweerstand beter in kaart te brengen dan momenteel gebeurt, wordt nadrukkelijk ingezet op de methode waarbij de stijghoogte in dwarsraaien op de dijk wordt gemeten en wordt gebruikt om modellen te kalibreren. Vernieuwend aan dit onderzoek is: dat het op grote schaal inzetten van peilbuiswaarnemingen in het Bovenrivierengebied tot dusver geen gemeen goed was; na afloop van de pilot de demping (afname van de stijghoogte) beter kan worden voorspeld; met een 2D model kunnen stijghoogtes en stroomsnelheden op hoog detailniveau worden nagebootst en kunnen verschillen tussen de waarnemingen in de praktijk en uitkomsten van reguliere piping berekeningen volgens Sellmeijer worden geduid. In aanvulling op de methode die in het benedenrivierengebied gebruikelijk is, zullen de metingen zo worden ingericht dat de intredeweerstand in het voorland de voornaamste parameter is en dus met redelijke zekerheid uit de metingen kan worden herleid. Hiertoe zijn raaien met peilbuizen dwars op de dijk nodig. Om het verloop van de stijghoogte goed te reproduceren, is het minimale aantal peilbuizen in een raai 5, namelijk: 100 m uit de buitenteen van de dijk; 50 m uit de buitenteen van de dijk; nabij de buitenteen; nabij de binnenteen; op 50 m uit de binnenteen. De peilbuizen in de uiterwaard moeten waterdicht afgewerkt worden of verlengd worden tot boven de te verwachten waterstand. Resumé uit te voeren werkzaamheden: plaatsen 5 peilbuizen in minimaal 3 raaien op meerdere locaties (zie 2.4 pagina 9); peilbuizen uitrusten met divers (totaal 30 stuks) en dataloggers, minimaal 1 x per uur meten; aflezen dataloggers, meetgegevens verwerken en eventueel aanleveren aan het DINO archief MODELLERING EN KALIBRATIE Om in eerste instantie 3D effecten zoveel mogelijk uit te sluiten is een geschikte proeflocatie een rechte, uniforme dijk. De dijk langs het Pannerdensch kanaal voldoet hieraan. Vanzelfsprekend moet tijdens de meetperiode tenminste één, maar liever meerdere hoogwaters optreden. Vanwege deze eis is het lager gelegen voorland van de s Gravenwaardsedam (Tolkamer) en bij het zandgat van Putman (Westervoort) een betere optie. Naast de beschikbare (reken)methoden die in het Technisch Rapport Waterspanningen bij dijken (TRW) zijn opgenomen (stationair en in-stationair), wordt gebruik gemaakt van Plaxflow om voor elke locatie een stationaire en in-stationaire 2D berekening te maken :0.2 - Concept ARCADIS 7

9 Met het bestaande 3D grondwatermodel van het waterschap kunnen regionale grondwaterstromingspatronen worden aangetoond, die wellicht lokaal een hogere stijghoogte veroorzaken en op die wijze verband houden met piping. Voor deze pilot wordt van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Dit model heeft echter nog niet in het hele beheergebied van het waterschap een vergelijkbaar detailniveau, omdat het tot op heden met name gebruikt is voor beekherstelprojecten. Het uitvoeren van enkele metingen naar bodemopbouw en doorlatendheid is op elke onderzoekslocatie derhalve noodzakelijk. Resumé uit te voeren werkzaamheden: bepalen intredeweerstand op klassieke wijze met TRW; geavanceerde doorrekening intredeweerstand met Plaxflow en meetgegevens; kalibreren 3D grondwatermodel met onder andere een pompproef en beoordelen intredeweerstand BUILDING WITH NATURE De uiterwaarden slibben op de meeste plaatsen van nature aan. Alleen lokaal treedt tijdens hoogwater erosie op, maar dit erosieproces komt meestal na enkele hoogwaters tot stilstand, als zich een evenwichtssituatie heeft ingesteld. Aanslibbing van de uiterwaarden verhoogd de intreeweerstand en kan dus in het kader van de dijkveiligheid wordt gezien als Building by Nature, de natuur doet het werk. Het is goed denkbaar dat de aanwezige vegetatie aanslibbing bevordert of juist tegengaat. Halflang gras zou bijvoorbeeld de stroomsnelheid nabij de bodem zodanig kunnen verlagen dat het slib bezinkt. Als hier kennis over beschikbaar is of komt, kan hier bij de inrichting van uiterwaarden rekening mee worden gehouden: Building with Nature. Hiertoe wordt de inbreng van Mindert de Vries (Deltares, ook Professor Building with Living Nature aan de Hogeschool Zeeland) gekoppeld aan deze case. De eerste contacten zijn hiervoor inmiddels gelegd. Het effect van deze aanslibbing en de relatie met het type vegetatie kan ook door middel van stijghoogtemetingen in beeld gebracht worden. Een nadere uitwerking is nog nodig, maar het laat zich aanzien dat metingen over een lange periode nodig zijn. De metingen moeten worden gedaan in combinatie met veldonderzoek (bijvoorbeeld grondonderzoek en vegetatieonderzoek). Het effect van bos op aanslibbing wordt buiten beschouwing gelaten, omdat bos op zich een ongewenst beplantingstype is in uiterwaarden vanwege opstuwende werking :0.2 - Concept ARCADIS 8

10 2.3.5 AANSLUITING BIJ ANDERE MEETCAMPAGNES In het verleden zijn vaker metingen aan de stijghoogte gedaan, met deels gelijke doelen als de pilot die in dit plan van aanpak is voorgesteld. Ook zijn er nog lopende onderzoeksprojecten. Het is nuttig om de ervaringen die daarbij zijn opgedaan te gebruiken om uitkomsten te duiden. In onderhavige pilot wordt gepoogd dwarsverbanden aan te brengen met volgende onderzoeken:. incidentele stijghoogtemetingen uit eerdere projecten in het bovenrivierengebied (Heidemij) en meer routinematige metingen uit het benedenrivierengebied (ARCADIS); recente stijghoogtemetingen waterschap Scheldestromen; het onderzoek van de Stowa en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier naar hydraulische kortsluiting bij boezemkades; het onderzoek van waterschap Vallei en Veluwe naar intredeweerstand van zandige voorlanden, die slechts kort onder water staan. Het is zeker ook nuttig om alle overige ervaringen binnen en buiten de POV piping bij elkaar te brengen. Deze synthese levert naar verwachting nuttige informatie op die breed toepasbaar is. Binnen het kader van deze pilot kan dit niet worden ingevuld, omdat de studie dan te omvangrijk wordt. 2.4 LOCATIE VAN DE PILOT/VERKENNING De beoogde onderzoekslocaties bevinden zich allen in dijkring 48: Rijn en IJssel, binnen het dijktraject tussen Tolkamer en Westervoort. Binnen het traject worden enkele dijkvakken gekozen waar in het verleden zandmeevoerende wellen zijn geconstateerd en waar sprake is van voorland. Op voorhand komen daarvoor in aanmerking: een locatie nabij Pannerden waar in het verleden veelvuldig zandmeevoerende wellen zijn opgetreden, zoals in het bosje bij Dp 148 en in de sloot bij Dp 152; een locatie nabij Loo met waarnemingen die duiden op piping bij Dp 171 en 172, waar de deklaag lokaal erg dun is en bij Dp 193 tot en met 205; een locatie langs Pleijdijk bij Westervoort waar achter de oude dijk in het verleden tijdens hoogwater steevast een grote zandmeevoerende wel ontstond (bij Dp 21, oude nummering). Vanwege de lage ligging van het voorland komen ook de s Gravenwaardsedam bij Dp 70 en 71 alsmede de IJsseldijk ter hoogte van het zandgat van Putman bij Dp 266 en 267. Het ligt voor de hand om in ieder geval één locatie met laag voorland te kiezen, één locatie waar in het verleden zandmeevoerende wellen zijn ontstaan en een nog nader te bepalen locatie :0.2 - Concept ARCADIS 9

11 2.5 PLANNING Het plaatsen van peilbuizen (of anderszins) dient uitgevoerd te worden buiten de gesloten periode van de waterkering (15 oktober tot 15 maart) en hiermee wordt in hoofdzaak de planning bepaald. Het veldonderzoek kan op het vroegst in september 2014 worden gestart. Voorbereiding van het onderzoek (toestemming), het vormen van het projectteam en aanbesteden van het veldonderzoek kan al wel worden uitgevoerd. Het meetwerk start in principe op 15 oktober 2014 als het hoogwaterseizoen begint en eindigt op 1 april Daarna kunnen, afhankelijk van de opgetreden waterstanden, berekeningen worden uitgevoerd in de zomer van De planning voor deze pilot ziet er in hoofdlijnen als volgt uit (voor gedetailleerde planning, zie Bijlage 1): plan van aanpak: concept voor 13 juni voorbereiden veldonderzoek: juli 2014; acceptatie pilot door HWBP: 1 augustus 2014, go/no go moment in geval van geen subsidie; uitvoeren veldonderzoek: september 2014 (augustus = vakantie); metingen stijghoogtes: 15 oktober 2014 t/m 1 april 2015; machinale boringen, zeefproeven en pompproeven: april 2015 modelberekeningen: mei t/m juni 2015; afronding weging en discussie, presentaties en publicaties, rapportage: juli De eerste delen van het onderzoek zijn goed te plannen. Pas vanaf het moment van meting van de stijghoogte ontstaat een afhankelijkheid van het optreden van hoogwater; het grootste projectrisico. 2.6 INZET MENSEN EN MIDDELEN Er moet nog een nadere afstemming van de planning, planning is nog globaal, bedragen kunnen nog enigszins wijzigen. Kosten De kosten worden voorlopig geraamd op ,00 inclusief BTW (voor specificatie zie Tabel 1 of Bijlage 2). Daarbij is ervan uitgegaan dat 16,67% van de risico reservering nodig is en er drie locaties onderzocht worden. Er is een commercieel uurtarief van 151,25 (inclusief BTW) gehanteerd. Verdeling over de jaren 2014 en 2015 Voor belang van de financiering van de POV is de verdeling van de kosten over de jaren 2014 en In Tabel 2 is aangegeven welke bedragen ten laste van welk jaar komen. Als er in de kolom 2014/2015 staat, is er voor gekozen de bedragen over beide jaren te verdelen. Dit leidt tot de volgende bedragen inclusief BTW: 2014: , : , :0.2 - Concept ARCADIS 10

12 discipline / vakgebied activiteit kosten ( ) 2014 / 2015 incl. BTW Bouwkosten project management opstellen plan van aanpak dwarsverbanden met andere meetcampagnes en ontwikkeling van rekenregels en WTI presentatie en publicaties veldonderzoek plaatsing 45 peilbuizen en leveren 45 divers maal uitlezen van peilbuizen 3 x / machinale boringen per locatie tot 20 m diepte en 3 x pompproef per locatie geohydrologisch advies maken boorplan en aansturing veldonderzoek klassieke doorrekening 3 locaties geavanceerde doorrekening in 2D met Plaxflow in beeld brengen 3D regionale grondwaterstroming organiseren symposium building with nature rapportage onvoorzien circa 5% onvoorziene onderzoekskosten Overige kosten engineeringskosten inzet medewerker waterschap: ½ dag per week /2015 gedurende 1 jaar, inclusief risico reservering risico pot diverse onderzoekskosten ( ex btw* 21,5%) /2015 scheefte (exp. judgement) 3% van totaal ( ex btw) /2015 Tabel 1: indicatie van kosten onderzoek intredeweerstand dijkring PROJECTBEHEERSING Het onderdeel projectbeheersing beschrijft hoe de doelen/resultaten van de verkenning op tijd, binnen budget en met de juiste kwaliteit worden gerealiseerd. Tevens worden in dit onderdeel de risico s van de verkenning en de beheersmaatregelen beschreven. De projectleider van de verkenning/pilot, aangestuurd door de interne opdrachtgever is eindverantwoordelijk voor de vastgelegde projectresultaten. Voortgang/kwaliteitsborging Om de kwaliteit te beheersen van de verkenning/pilot zijn de volgende activiteiten gepland: de subsidieaanvraag bevat een gedetailleerde planning met meetbare tussenstappen en als het project een doorlooptijd heeft van meer jaren worden per jaar de te bereiken resultaten/stappen gedefinieerd inclusief de daarbij behorende geldmiddelen; Per verkenning/pilot wordt op basis van voorcalculatie het budget voor de gehele looptijd vastgesteld; maandelijks wordt aan de interne opdrachtgever gerapporteerd over de voortgang van de resultaten, de planning, de risico s en de financiën van de verkenning; bij onvoldoende voortgang, overschrijding van budget en het voordoen van bijzondere risico s rapporteert de interne opdrachtgever per ommegaande schriftelijk deze ontwikkelingen aan de projectleider van de POV Piping; :0.2 - Concept ARCADIS 11

13 voor 1 maart en 1 oktober van ieder jaar wordt standaard gerapporteerd aan de projectleider van de POV piping over de behaalde resultaten gekoppeld aan de projectdoelstellingen, de benodigde financiën en de planning; de projectleider van de POV Piping heeft de bevoegdheid een verkenning/pilot extern te laten auditen, indien het project qua doelen, financiën en/of tijd uit de pas dreigt te gaan lopen; bij onvoldoende voortgang, of resultaten en bij te hoog oplopende kosten kan de subsidie worden stopgezet door de Minister, op voorstel van de stuurgroep van de POV piping en consultatie van het programmabureau HWBP; het is niet toegestaan de scope van verkenning/pilot te wijzigen/ aan te passen zonder instemming van de projectleider van de POV piping, die e.e.a. afstemt met stuurgroep en het programmabureau HWBP; er wordt verplicht een risicoregister bijgehouden die 2 keer per jaar geactualiseerd wordt aan de hand van een risicosessie binnen het projectteam van de verkenning/pilot, zodat dit een levend sturingsdocument is. De projectleider POV piping kan besluiten hierop een audit uit te laten voeren. Planning Het grootste risico voor de planning is het niet optreden van hoogwater tijdens de meetperiode. Voor zinvolle metingen is tenminste één maar bij voorkeur zijn meerdere hoogwaterperioden nodig. Het is mogelijk dat tijdens de duur van het project geen hoogwater optreedt. Beheermaatregelen zijn: een locatie uitzoeken met een relatief laag voorland; de meetperiode lang genoeg kiezen (orde grootte 5 tot 10 jaar). Daarnaast speelt de afstemming van de resultaten van de pilot met de piping autoriteiten. Wanneer er onduidelijkheid bestaat over een resultaat van of conclusie ten aanzien van intredeweerstand, kan een langdurige discussie zich ontspinnen. Budget Budgettair zijn de risico s afgedekt in de SSK-raming. De werkzaamheden op zich zijn allemaal standaard (grondonderzoek en analyse) waardoor dat hier geen bijzondere risico s worden voorzien. Risico s, inclusief beheersmaatregelen De belangrijkste risico s zijn: bij de pilot stijghoogtemetingen bestaan risico s ten aanzien van de veiligheid van de dijk: dit zijn normale risico s die bij grondonderzoek nabij een waterkering van toepassing zijn en deze worden middels toezicht bij de uitvoering ondervangen; het optreden van hoogwater bemoeilijkt het veldwerk, maar door uitvoering van dit werk buiten de gesloten periode zijn geen verdere beheersmaatregelen nodig :0.2 - Concept ARCADIS 12

14 2.8 RAPPORTAGE De resultaten van de verschillende onderzoeksporen worden in een uitgebreide rapportage vastgelegd. De sporen zijn: analyse van de peilbuismetingen, toepassing in hydrologische modelberekeningen en koppeling met building with nature en aansluiting bij andere meetcampagnes. De inhoudsopgave zal er globaal als volgt uit zien: 1. Inleiding 2. Projectbeschrijving 3. Onderzoeksresultaten a. Stijghoogtemetingen b. Hydrologische modelberekeningen c. Aanslibbing 4. Mogelijkheden voor aanhaken 5. Conclusies (ten aanzien van intredeweerstand) 6. Aanbevelingen Voor piping in het algemeen is intredeweerstand van belang, omdat hiermee de stijghoogte en de kans op opbarsten wordt bepaald alsmede de beschikbare kwelweg. Naast het inzicht in intredeweerstand zijn de conclusies over de kans op onterechte afkeur het belangrijkste onderzoeksresultaat :0.2 - Concept ARCADIS 13

15 3 Monitoring 3.1 MEETMETHODEN De stijghoogtemetingen die bij de twee benoemde pilots nodig zijn kunnen met de nu gebruikelijke meetinstrumenten (divers met datalogger in peilbuizen) worden gedaan. Er zijn echter diverse nieuwere methoden, waarmee vaak andere of bredere mogelijkheden zijn. Voorbeelden hiervan zijn: geobeads: waterspanningsmeters, waarbij meerdere in één sondeergat geplaatst kunnen worden; glasvezel, in combinatie met geotextiel; meting van temperatuur en/of waterdrukken. We stellen voor om ook dit soort meettechnieken in de pilots op te nemen. Hiertoe worden bij het verder uitwerken van dit plan van aanpak offertes opgevraagd bij de verschillende leveranciers. 3.2 DATAOPSLAG Centrale opslag van meetwaarden wordt in toenemende mate mogelijk. Deze systemen faciliteren ook real-time monitoring en dataverwerking. Het directe doel van deze POV pilot heeft hier geen baat bij heeft en daarom wordt onderzoek naar de mogelijkheden van deze systemen (bijvoorbeeld dijk data service centrum) buiten de scope van het onderzoek gelaten :0.2 - Concept ARCADIS 14

16 Verkenningen HWBP POV piping onderzoek piping algemeen WTI2017 dagelijks beheer POV piping, plan van aanpak 4 Implementatie Door het proeftuinen onderzoek uit te voeren onder de vlag de Project Overstijgende Verkenning wordt voorkomen dat alle waterschappen los van elkaar kleine onderzoeken gaan uitvoeren. De rode draad op inhoudelijk vlak wordt door de projectgroep POV piping in de gaten gehouden. Eén van de vragen bij de implementatie van het onderzoeksresultaat is welke resultaten kunnen bijdragen aan andere lopende ontwikkelingen/projecten in het onderzoek naar piping. Daarnaast is er de vraag hoe het dagelijks beheer beïnvloed wordt door het onderzoeksresultaat. Onderstaande tabel maakt duidelijk welke producten van deze pilot kunnen bijdragen aan de lopende ontwikkelingen op het gebied van piping en het dagelijks beheer. Resultaat Pipingonderzoek DR48, intredeweerstand Onderdeel: Grondonderzoek en pomproeven X X Bijdrage intredeweerstand voorland aan voorkomen van piping X X X X X Kansrijkheid beginsel building with nature X X X Tabel 2: Raakvlakken t.b.v. implementatie Als lopende het onderzoek nieuwe of andersoortige raakvlakken worden gevonden, zullen deze vanzelfsprekend worden toegevoegd. Tijdens de pilot zullen met de diverse lopende projecten concrete afspraken gemaakt worden over de implementatie :0.2 - Concept ARCADIS 15

17 5 Het omgevingsmanagement 5.1 OPDRACHTGEVERSCHAP WATERSCHAP RIJN EN IJSSEL De interne opdrachtgever bij Waterschap Rijn en IJssel van deze pilot is de unit manager van de unit Waterkeringen en Vaarwegbeheer, waaronder deze pilot wordt uitgevoerd. De pilot wordt gezien als een project van het waterschap waarvoor ambtelijk de zelfde verantwoordingsstructuur (financieel) geldt als een normaal project van het waterschap. Het bestuurlijke proces sluit aan bij de overkoepelende POV. 5.2 OMGEVINGSMANAGEMENT BINNEN DE PILOT Het betreft hier de afstemming van het grondonderzoek met de omgeving. Te denken valt aan de betreding van percelen van derden, wegafzettingen, etc. Het waterschap regelt dit binnen de uitvraag voor grondonderzoek en veldonderzoek aan marktpartijen. 5.1 OMGEVINGSMANAGEMENT LOPENDE ONDERZOEKEN PIPING Momenteel lopen er landelijk veel separate onderzoeken in het kader van piping. Deze onderzoeken vinden allemaal plaats binnen een aantal sporen waar binnen deze pilot via bestaande gremia en afspraken op aansluit. Te denken valt aan de projectgroep POV piping (C. Griffioen van WGS), werkgroep Datamanagement WTI2017 (P. Goessen van HHNK), pipingregisseur (P. Blommaart van RWS) en de extpertgroep piping (H. Niemeijer van ARCADIS). Het waterschap heeft goede contacten met deze groepen. Daarnaast treden we binnen deze pilot proactief op om resultaten zo snel mogelijk te delen (zie ook hoofdstuk 4 voor de implementatie, dwarsverbanden). Naast de lopende sporen waarin kennis wordt uitgewisseld en resultaten worden gedeeld, zullen de resultaten ook periodiek worden voorgelegd aan de projectgroep van de POV-piping. De projectgroep bewaakt de resultaten en daarmee de kwaliteit van de pilots. 5.2 OVERIGE OMGEVINGSMANAGEMENT In overige gevallen, te denken valt aan externe persaandacht, worden de kaders van het waterschap met betrekking tot communicatie gevolgd :0.2 - Concept ARCADIS 16