Laagdempelige introductie van smart grid toepassingen

Transcriptie

1 Laagdempelige introductie van smart grid toepassingen Auteur: Marnix Vlot Datum: 7 Januari 2014 Versie: 1.0 Samenvatting Dit whitepaper beschrijft een originele kijk op de introductie van slimme toepassingen bij kleine gebruikers. Door apparaten hun eigen gebruik te laten rapporteren is het mogelijk de slimheid van het gebruik te scheiden van het reguliere gebruik en daarmee ook de achterliggende dienstverlening. Deze systematiek kan heel simpel in de huidige meetcode voor de Nederlandse netten worden geïntroduceerd. Door de resulterende ontvlechting van business modellen van verschillende partijen wordt het mogelijk om op korte termijn slimme apparaten in de markt te introduceren. De klant krijgt een een overzichtelijke eindrekening per slim apparaat van zowel het reguliere verbruik en slimheid. uc-smartenergy biedt consultancy diensten aan om dit concept verder te ontwikkelen tot een volwaardige faciliteit om diensten aan te bieden. pagina 1

2 Inleiding In een recente AgentschapNL bijeenkomst om de voortgang van smart grid proeftuinen in Nederland te bespreken deed de CEO van Alliander, Peter Molengraaf, een opmerkelijke oproep. Hij was op zoek naar mogelijkheden om smart grid toepassingen snel in te voeren. Die oproep ligt ten grondslag aan deze publicatie, waarin een voorstel wordt gedaan een relatief kleine aanvulling in verrekeningsstruktuur van elektriciteitsverbruik door te voeren die de introductie van smart grid toepassingen op zeer korte termijn mogelijk maken. Introductie Smart grid applicaties voor kleinere aansluitingen hebben een hoge toepassingsdrempel. De redenen hiervoor zijn uiteenlopend: lage economische waarde van individuele smart grid operaties, hoge kosten of inspanning voor uitvoering, negatieve invloed op comfort of bedrijfsprocessen en investeringen, en het invoeren van het noodzakelijke flexibele tarief en daarmee samenhangende onzekerheid over de hoogte van de rekening om een paar belangrijke redenen te noemen. Ook de zeer gedeeltelijke penetratie van slimme meters helpt niet, en slimme meters kunnen primair alleen assisteren bij de afrekening van slimme energie services als alle energie van de aansluiting wordt afgerekend via een flexibel tarief, wat allerlei onzekerheid en onduidelijkheid en drempels voor de gebruikers creëert. Deze notitie doet een aantal voorstellen om al deze drempels substantieel te verlagen of geheel weg te nemen. Het is in eerste instantie gericht op profiel gebruikers, alhoewel dezelfde principes ook prima voor grotere gebruikers kunnen worden gebruikt. Per apparaat Bijna geen enkele smart grid toepassing kan worden ingevoerd zonder ondersteuning van netwerk gebaseerde automatisering. Handmatige besturing vergt een veel te hoge menselijke inspanning in verhouding tot de relatief lage economische en ecologische waarde die er mee wordt gecreëerd. Daarom kan veilig worden uitgegaan van een model waar bij elk smart grid apparaat zijn eigen intelligente besturing en netwerk verbinding heeft. Het maken van een netwerkverbinding via Wifi is tegenwoordig ook zeer simpel en goedkoop. Er komen ook steeds meer apparaten in huis met een Wifi verbinding, en een zeer hoog percentage van huizen heeft al Wifi. Netwerk intelligentie in apparaten maken het mogelijk om ook bij kleine verbruikers systematisch een fors deel van het energiegebruik te besturen; een studie van uc-smartenergy laat zien dat het totale potentieel in huishoudens 700MW bestuurbaar vermogen oplevert in Nederland, met name in de vorm van witgoed. Dus weliswaar is elke aansluiting klein, maar het totale potentieel aan te besturen witgoed is erg groot en behoorlijk homogeen. Ook in utiliteit en kleine industrie zijn mogelijkheden. Het is dan ook mogelijk om zonder problemen elk apparaat zijn eigen gebruik te laten rapporteren. Omdat de centrale meter een geijkt totaalverbruik registreert kan de precisie van de meting van het apparaat ook iets minder zijn; eventuele discrepanties kunnen via het reguliere tarief worden verrekend. Dit levert dus een simpele splitsing van het gebruik van een aansluiting in een aanstal slim bestuurde apparaat-verbruiken en een resterend niet slim bestuurd deel. Het is daarom pagina 2

3 mogelijk om variabele tarieven alleen toe te passen op het gebruik dat daadwerkelijk slim bestuurd kan worden. Dat neemt onzekerheden en drempels weg bij eindgebruikers. Dit nogal simpel lijkende schema met een slimme meter per slim apparaat heeft daarmee de volgende voordelen: 1. Niet hoeven over te stappen naar een aanbieder met flexibele tarieven voor het hele gebruik, 2. Automatische registratie per apparaat van energiegebruik waardoor meer inzicht in energiegebruik wordt verkregen. 3. Strikt gesproken niet nodig zijn van een slimme meter voor invoering van betekenisvolle smart grid toepassingen. 4. Een passende tarief structuur voor de smart grid toepassing van elk apparaat: ook onbalans, nood-stroom opties (auxillary services) en voorkoming van lokale net overbelasting zijn mogelijk. Deze kunnen niet of nauwelijks met de huidige slimme meters worden gerealiseerd. Het eerste beeld wat ontstaat is dus een aparte bemetering en een apart variabel tarief per apparaat. Ook dit kan nog wel als vrij ingewikkeld worden ervaren door de gemiddelde gebruiker. Maar de beslissing om een smart grid in te voeren voor een aansluiting kan zo simpel zijn als het aanschaffen van een slim apparaat en deze te registreren bij een passende smart energy service. Er zijn verschillende soorten partijen die dit soort services zouden kunnen aanbieden: dit zou de bestaande energieaanbieder kunnen zijn maar het is wellicht erg wenselijk, zeker in de startfase, dat dit door een partij gedaan kan worden die zich er specifiek op richt. Zo worden allerlei overstap problemen in de begin fase voorkomen. Een verbintenis met de fabrikant van het apparaat is een mogelijkheid. Verrekening bij profielgebruikers Eén van de resulterende complicaties van meerdere leveranciers is hoe deze het verbruik van de aansluiting onderling verrekenen. Een recht toe recht aan oplossing is uiteraard om het verbruik van het slimme apparaat af te trekken van de centrale meter. Er zou kunnen worden aangevoerd dat met het slim maken van apparaten op grote schaal ook het profiel van het resulterende gebruik verandert. Echter: in het alternatieve scenario zou het (niet) slimme verbruik van het apparaat gewoon als profiel gebruik hebben geteld. Verder, mocht er sprake zijn van een grootschalige verandering van het saldo-profiel door grootscheepse toepassing van slimme apparaten dan kan dat uiteraard zijn weerslag krijgen in een gewijzigd saldo-profiel. Wel moet de totale rekening dus worden gesplitst. Dit zal door het netwerk bedrijf moeten gebeuren en kan relatief simpel in de bestaande structuur worden opgenomen. De slimme apparaten vormen gewoon een nieuwe apart bemeterde categorie, die per PV kan worden geaccumuleerd. Het grootste nadeel van het bovenstaande schema is dat de klant nu met een aantal verschillende rekeningen en tarieven wordt geconfronteerd. Dit maakt het voor hem vaak niet simpeler. pagina 3

4 Enkel tarief houden Als we de gebruiker toch 1 tarief en 1 rekening willen aanbieden voor al zijn stroomverbruik en alleen een slim gebruikssaldo per slim apparaat zouden willen aanbieden ontstaan er wat meer complicaties. Dan moet er voor het totale gebruik van de gebruiker een verrekening plaats vinden tussen de hoofd energie leverancier en de slimme leveranciers. Een voorbeeld zou kunnen zijn om het kwh tarief van de hoofdleverancier te gebruiken minus een administratieve vergoeding. Maar de resulterende complicaties en vele contracten of regulering die nodig is kan gauw tot irritaties en problemen leiden voor alle betrokkenen. Een alternatief voor een rechtstreekse verrekening is om het slimme verbruik als een profiel short (negatief verbruik, c.q. generatie) te verdisconteren bij de slimme leverancier. De laatste moet dan wel het werkelijke slimme verbruik inkopen c.q. genereren. De keus om profielgebruik te crediteren aan de slimme leverancier is gebaseerd op het zelfde argument als bij het splitsen van de rekening. De verrekening heeft naast een simpele basis rekeningstructuur de zeer prettige eigenschap dat de slimme aanbieder zich qua afrekening helemaal kan concentreren op het slimme karakter van het verbruik. Waar wel een kleine aanpassing nodig is, is in hoe het profielgebruik wordt vastgesteld. Hier moet het slimme gebruik als specifiek bemeterd gebruik buiten de profiel calculatie worden gehouden. Anders worden de verschuivingen door slim verbruik gaandeweg in het profielgebruik gemiddeld. Dit lijkt een prettige structuur voor gebruikers, slimme leverancier en hoofd leverancier. De slimme leverancier kan verder zijn tarief c.q. vergoedingenstructuur specifiek aanpassen naar beste inzicht. Ook heel andere markmodellen zijn mogelijk zoals verrekeningen in eens bij aanschaf (met wat risico t.a.v. toekomstige slimme inkomsten). Een laatste aanvulling zou zijn dat voor de overzichtelijkheid van de energie-rekening alle apart bemeterde apparaten ook worden mee genomen. Dit houdt ook dit aspect overzichtelijk voor de eindgebruiker. Toch een apart tarief voor een apparaat Voor grotere gebruikscategorieën is het wellicht toch wenselijk om een apart tarief te kunnen aanbieden. Bij voorbeeld voor elektrisch vervoer of voor warmtepompen. Dit kan al dan niet in combinatie zijn met slim gebruik. Het is dan mogelijk om een package deal te sluiten bij aankoop van het apparaat of om dit soort toepassingen in andere dienstenmodellen onder te brengen. Ook dit business model is mogelijk door per apparaat te meten en het gebruik van de overall meter af te trekken. Er zijn wel iets andere eisen aan de Conclusie Het is mogelijk slimme apparaten hun eigen gebruik te laten meten en dit apart af te rekenen op variabel tarief om zo snel en simpel smart grid toepassingen in te voeren. De slimme meter is hierbij niet direct noodzakelijk. Het is hierdoor mogelijk om de invoering van smart grids tot een zeer simpele en al bestaande beslissing terug te brengen: die van de aanschaf van een nieuw apparaat. Alle complicaties van variabele tarieven, verandering van leverancier en slimme meters zijn niet nodig. De smart grid business kan morgen van start pagina 4

5 gaan, en op maat gesneden tarief structuren voor elke smart grid toepassing gebruiken, zelfs als die niet door smart meters kunnen worden ondersteund. Het totale potentieel bij kleine gebruikers is fors, en is in doorsnede naar toepassing (witgoed apparaat categorieën) redelijk homogeen en daardoor goed aan te sturen. Ook toekomstige toepassingen zoals PV besturing (ter voorkoming van lokale net overbelasting), warmtepomp besturing en EV charging passen prima in deze per applicatie aanpak. Het is mogelijk om een slim apparaat zijn eigen elektriciteitstarief te geven als dat wenselijk is maar de simpelste oplossing voor kleinere toepassingen is om alleen de slimheid van het gebruik te verrekenen met de eindgebruiker en voor al het gebruik 1 tarief bij 1 leverancier afrekening te houden. Ook de verrekening tussen reguliere en slimme aanbieders is recht toe recht aan en verloopt via een reeds bestaand en gekend mechanisme van profielgebruik. Hierbij zijn geen gecompliceerde onderlinge verrekeningsafspraken nodig. Het is wel wenselijk om alle apparaat gebruik (inclusief slimme besparing) apart te vermelden op de eind-afrekening. pagina 5