jaargang 9 nummer Samen werken aan ouderenpsychiatrie Jongeren niet meer tussen wal en schip Mobiliteit biedt medewerkers kansen

Transcriptie

1 jaargang 9 nummer Samen werken aan ouderenpsychiatrie Jongeren niet meer tussen wal en schip Mobiliteit biedt medewerkers kansen

2 - Colofon Dit magazine verschijnt vier keer per jaar. Negende jaargang nr Oplage: 2250 exemplaren. Het volgende nummer verschijnt in maart Vormgeving/dtp Huisdrukkerij GGzE Drukwerk GrafiPrint BV Samen werken aan ouderenpsychiatrie 6-7 Samen werken aan een snelle terugkeer naar huis met passende ambulante ondersteuning. Zo werkt de opnameafdeling van GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie voortaan. Het uitgangspunt: wat ambulant kan, gebeurt ambulant. Beeldmateriaal Karin Quint, Combinatie Jeugdzorg, Afdeling Communicatie GGzE Tekst Combinatie Jeugdzorg, Arnold Otten, Karin Quint, José van der Waerden, afdeling Communicatie GGzE Jongeren niet meer tussen wal en schip 8 Te oud voor de jeugd, maar te jong voor de volwassenen. Daar lopen adolescenten vaak tegenaan. Het adolescententeam van GGzE zoekt daarom een behandeling die aansluit bij de levensfase waarin een jongere zich bevindt. Redactiesecretariaat GGzE, afdeling Communicatie Postbus 909, 5600 AX Eindhoven tel. (040) vcw.mackus@ggze.nl Foto voorpagina: Adolescententeam Mobiliteit biedt medewerkers kansen 14 Concern GGzE is volop in beweging. Kijk eens over de grens van je afdeling of van GGzE, adviseert manager HRM Conny Bödeker de medewerkers van GGzE. Mobiliteit en flexibiliteit bieden veel kansen, vindt ze. GGzE is een HKZ-gecertificeerde organisatie. Het magazine wordt met zorg samengesteld. Toch kan het voorkomen dat er onjuistheden in staan. Aan de inhoud van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van afdeling Communicatie van GGzE. 2 GGzE Magazine Verder in dit nummer Geen effect bij ADHD gecombineerd met andere stoornis... 3 Nieuwe locatie Kinder- en Jeugdpsychiatrie geopend...4 GGzE wint prijs ouderenpsychiatrie...4 Levendig Strategiecafé met cliënten en naasten... 5 Samenwerking geeft ehealth nieuwe impuls... 5 Onderzoeksproject met planten in De Woenselse Poort...9 Presentatie onderzoeken op internationaal autismecongres...10 Samenwerking met PSV voortgezet Pleeggezin gezocht...13 Onderzoek onder jongens tussen vijftien en zeventien jaar...15 Zin inn: zingevingsworkshops op twee locaties Metabole poli gaat meer ambulante cliënten adviseren over gezondheid Zwerfboekenpunt in De Grijze Generaal...17 Bedrijfsfilm De Woenselse Poort...17 Finnen doen inspiratie op bij GGzE Column Raad van Bestuur... 19

3 Geen effect bij ADHD gecombineerd met andere stoornis Opvallend resultaat GGzE-onderzoek neurofeedback Aanmeten van elektrodes die hersengolven registreren Kun je met neurofeedback de hersenen zo trainen dat ADHD-klachten verminderen? Vijf jaar lang deed Marleen Bink onderzoek naar het effect van neurofeedback bij jongens met ADHD in combinatie met een andere stoornis. Het resultaat is niet waar de wetenschappelijk medewerkster van GGzE op hoopte: Voor deze groep heeft neurofeedback geen aanvullende waarde. Aan het onderzoek, dat werd uitgevoerd bij drie centra voor kinder- en jeugdpsychiatrie (GGzE, GGz Breburg en Reinier van Arkel Groep) deden 71 jongens en jonge mannen tussen de 12 en 24 jaar mee. Bij 45 van hen werden de hersenen door middel van een computerspel getraind op gewenst gedrag. Dit gebeurde tijdens veertig sessies van een halfuur. Elektrodes die op hun hoofd waren bevestigd, registreerden de hersengolven. Bij een goede combinatie van golven kregen de spelers punten; ze werden beloond voor de gewenste hersenactiviteit. Onderzocht werd of hun gedrag, aandacht en andere cognitieve vaardigheden door deze training veranderen. Dat lijkt niet zo te zijn. De groep die neurofeedback kreeg, is er niet méér op vooruit gegaan dan de 26 jongens die de training niet kregen. Rustiger Sommige jongens gaven aan zich beter te kunnen concentreren door de neurofeedback. Toch komt uit de onderzoeksgegevens niet naar voren dat hun cognitie of gedrag meer verbeterde dan die van de jongens die geen training kregen. Er zullen mensen zijn die denken: baat het niet dan schaadt het niet. Maar de training is zo intensief dat er wel een significante gedragsverbetering te zien moet zijn wil je de jongere met zoiets belasten, zegt Bink, die verwacht in het voorjaar te promoveren op haar onderzoek. De uitkomsten van de GGzE-studie worden bevestigd door de Universiteit van Nijmegen. Daar werd ook onderzoek gedaan naar de effectiviteit van neurofeedback, bij een jongere doelgroep, met hetzelfde resultaat. Diepgaander Dit alles geeft volgens Marleen Bink aan dat er veel diepgaander onderzoek uitgevoerd moet worden naar de wisselwerking tussen de hersenen en gedrag en naar hoe deze kennis ingezet kan worden om interventies te verbeteren. De eerste onderzoeken naar neurofeedback gaven een hoopvol beeld. Op dit moment weten we echter nog steeds niet precies of hersenen te trainen zijn, en als dat zo is, wat we dan het beste kunnen trainen. Ook al is het resultaat niet waar Bink op hoopte, toch is het goed dat het onderzoek is uitgevoerd, zegt ze. Nederland heeft een zeer grote dichtheid aan neurofeedback-praktijken. De trainingen worden niet vergoed door verzekeraars. Ouders geven veel geld uit aan neurofeedback omdat ze hopen dat het hun kind zal helpen. Nu weten we dat ze op dit moment het geld en de energie wellicht beter aan iets anders kunnen besteden. GGzE Magazine 3

4 Nieuwe locatie Kinder- en Jeugdpsychiatrie geopend De ambulante afdelingen van GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie verhuisden half juni naar hun nieuwe onderkomen op Landgoed De Grote Beek. Op 29 oktober werd het nieuwe gebouw feestelijk geopend door Kenny Peters, een jongere van trainingshuis De Schakel en Marie-Louise Vossen van de Raad van Bestuur. Jarenlang was de ambulante zorg van het centrum verdeeld over twee locaties. Kinderen onder de twaalf konden terecht op De Run in Veldhoven, kinderen boven de twaalf gingen naar de Noord-Brabantlaan in Eindhoven. Dat was geen ideale situatie. Iedereen vindt het dan ook heel fijn dat we weer bij elkaar zitten, zegt centrummanager Marian van Engelenburg. Toch was het even wennen. Voor de medewerkers onder meer omdat zij na de verhuizing zijn overgegaan op Het Nieuwe Werken. Dit betekent dat zij geen vast kantoor meer hebben, maar een werkplek moeten reserveren. Dat veroorzaakte hier en daar aanloopproblemen. Sommige cliënten vonden het vreemd om ineens naar een andere plek te komen, in plaats van naar hun vertrouwde locatie. Maar grosso modo is iedereen tevreden, zegt Van Engelenburg. Het gebouw is mooi, ruimtelijk, licht en heeft een professionele uitstraling. We merken dat cliënten het aangenaam vinden. Kenny Peters en Marie-Louise Vossen GGzE wint prijs ouderenpsychiatrie Een mooie waardering voor het werk van het team Ouderen en Autismespectrumstoornis, en een stimulans om verder te gaan. Zo reageert André Fransen, centrummanager GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie, op het winnen van de NKOP-award Het Nederlands Kenniscentrum Ouderen Psychiatrie rijkt de prijs jaarlijks uit aan professionals die door innovatie veel betekenen voor de ouderenpsychiatrie in Nederland. De award bestaat onder andere uit een beeldje van een oudere meneer die zich omringt weet. De jury prijst GGzE voor de bijzondere inzet op het gebied van diagnostiek, onderzoek en behandeling voor ouderen met een autismespectrumstoornis. Daar is nog veel te weinig aandacht voor, terwijl bij ouderen de gevolgen voor de kwaliteit van leven heel ingrijpend kunnen zijn, stelt de jury. Het team Ouderen en Autismespectrumstoornis heeft een uitgebreid behandelpakket ontwikkeld, met onder meer een inloop/themamiddag, mede georganiseerd door ervaringsdeskundigen. Een belangrijke en redelijk unieke pijler van onze zorg is dat we partners van cliënten heel intensief betrekken bij de behandeling, vult André Jansen aan. Onze cliënten zijn vaak gepensioneerd. Na een werkzaam leven zitten ze voor het eerst de hele dag thuis. Dat kan grote problemen veroorzaken. Juist daarom richten we ons ook op de partner. Voorbeelden hiervan zijn de cursussen Samen leven op eigen kracht, Samen sterk en de echtpaarbegeleiding. De prijs is ook bedoeld als aanmoediging om het onderzoek naar autisme bij ouderen vorm te geven. 4 GGzE Magazine

5 Levendig Strategiecafé met cliënten en naasten Wat gaat goed, wat kan beter? Cliënten en naasten spraken erover met de Raad van Bestuur tijdens het jaarlijkse Strategiecafé op 12 november. Het jaar 2014 staat grotendeels in het teken van meer mensen helpen voor minder geld, trapte bestuursvoorzitter Joep Verbugt af. Dat wordt niet makkelijk, maar we zien zeker mogelijkheden. Door slimmer te organiseren, vernieuwend bezig te blijven en de zorg beter te maken. Een ander doel voor 2014 is het steviger op de kaart zetten van de drie kernwaarden van GGzE: aardig, krachtig en ondernemend zijn. Iedereen moet meer van die waarden gaan merken, gaf bestuurslid Marie-Louise Vossen aan. Cliënten en naasten konden via stemkastjes stellingen beoordelen. Erg positief scoorden cliëntparticipatie, communicatie rondom de behandeling en bejegening. Ook was er veel lof over zelf koken op de afdeling. Een aandachtspunt zijn de dagbestedings- activiteiten. Het zijn er wat weinig en ze zijn niet gevarieerd genoeg, oordeelden een aantal aanwezigen. Over de aangekondigde inkrimping hebben cliënten en naasten veel vragen, bleek tijdens het Strategiecafé. Blijft er voldoende personeel over? Krijgen we niet te veel wisselende gezichten op de afdelingen? Toch vindt een meerderheid ook dat een verandering kansen biedt om de zorg te verbeteren. Koken op de afdeling Samenwerking geeft ehealth nieuwe impuls GGzE gaat meer samenwerken om haar ehealth-diensten verder te ontwikkelen. Op donderdag 17 oktober zette Marie-Louise Vossen van de Raad van Bestuur haar handtekening onder een samenwerkingsovereenkomst met Minddistrict. Samen met Novadic-Kentron, GGZ Noord- Holland-Noord, Dimence, Mondriaan en GGZ Delfland maakt GGzE nu deel uit van het strategisch netwerk van Minddistrict. Minddistrict is marktleider in online-` behandelingen op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg. Minddistricts strategische netwerk gaat onder de naam G6 verder werken aan het verbeteren van de gezamenlijke GGZ-dienstverlening. GGzE heeft in de afgelopen jaren al op verschillende gebieden ehealth-toepassin- gen ingezet. We zien dat het noodzakelijk is om onze ehealth-diensten op te schalen, vertelt Kees Spitters, manager Onderzoek en Ontwikkeling. Het is voor ons duidelijk dat je ehealth vanaf het begin van een hulpverleningstraject actief moet inzetten. Ons doel is alle nieuwe ambulante cliënten een online account met passende inhoud te bieden. Online modules Volgens Spitters is het van groot belang om krachten te bundelen. We moeten efficiënt omgaan met de middelen in een veranderende GGZ-sector. Met dit netwerk kunnen we gezamenlijk hoogstaande online modules ontwikkelen. Ook de partners Novadic-Kentron, Dimence, GGZ Noord- Holland-Noord, Mondriaan en GGZ Delfland hebben al ruime ervaring met de implementatie van ehealth. Wij leren als instelling veel van onze nieuwe partners en hebben vanuit het eigen E-lab ook veel te bieden. De basis van het strategisch netwerk werd gelegd in Het doel van de samenwerking is de kwaliteit, toegankelijkheid en efficiency van de gezamenlijke GGZ-dienstverlening te verbeteren. Spitters ziet verder veel mogelijkheden om via de intensievere samenwerking met Minddistict innovatieve concepten voor de geestelijke gezondheidszorg te ontwikkelen. We onderhouden al enige jaren een goede relatie met Minddistrict. Onze ambities komen overeen en de positie van Minddistrict als marktleider biedt kansen om die samen vorm te geven. GGzE Magazine 5

6 Opname-afdeling Ouderenpsychiatrie stelt participatie centraal participatie centraal Samen doen in plaats van zorgen voor Samen actief werken aan een snelle terugkeer naar huis met passende ambulante ondersteuning. Dat is de nieuwe werkwijze van de opname-afdeling van GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie. Cliënten, naasten en medewerkers moeten eraan wennen, maar zien ook de voordelen. Cruciaal is het naar elkaar uitspreken van doelen en verwachtingen. Thuis wonen met ambulante begeleiding is een trend in zorgland. Een lange opname is duur en voegt vaak niet veel toe. Integendeel, zegt psychiater Robby Coppens. Mensen kunnen ontheemd raken van hun eigen huis. GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie stelt daarom een maximum in van tien opnameweken. In die tijd wordt er intensief behandeld en hard gewerkt aan terugkeer. Coppens: Wij liepen al een tijdje met de gedachte om het zo te doen. Toen we per 1 juli een aantal bedden moesten inleveren, zijn we het snel concreet gaan maken. Bij de nieuwe werkwijze worden de behandeldoelen meteen duidelijk geformuleerd. Want wat versta je onder beter worden? Familie denkt al gauw aan honderd procent beter worden tijdens de opname. Terwijl wij misschien uitgaan van vijftig procent hier beter worden en de overige vijftig procent thuis. Ons uitgangspunt is immers: wat ambulant kan, gebeurt ambulant. Het is belangrijk dat zulke verwachtingen onderling uitgesproken worden, geeft Coppens aan. Dan heeft de familie tijd om zaken thuis eventueel anders te organiseren, in combinatie met ambulante hulp. Samen oplossingen vinden om goed voorbereid te zijn op de terugkeer, daar gaat het om. Scherp houden Familieleden vinden het prettig dat er tijdens de gehele opnameperiode regelmatig contact is. Ze worden actief uitgenodigd voor evaluatiegesprekken. Dat is ook nodig om behandeldoelen en afspraken over de opnameduur scherp te houden, weet psycholoog Daan Verbeeten. Soms stuit hij op boosheid en weerstand. Er zijn familieleden die graag zien dat iemand langer in opname blijft. Dat is wel begrijpelijk, maar niet altijd in het belang van de cliënt. Naasten kunnen erg opzien tegen de belasting thuis. Daarom ondersteunt GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie mantelzorgers met gesprekken en ambulante begeleiding. Ook worden naasten op het spoor gezet van lotgenotencontact en mantelzorgcursussen. Weer thuis na een intensieve behandeling 6 GGzE Magazine

7 Nieuwe aanpak bij opname Ouderenpsychiatrie GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie telt veertig opnameplaatsen in De Grijze Generaal aan de Winston Churchilllaan in Eindhoven. Tien bedden voor mensen met cognitieve problemen zoals ernstige dementie, vaak met gedragsproblemen, in combinatie met psychiatrische problemen. Hier vindt diagnostiek en behandeling plaats. Hierna gaan cliënten terug naar huis, naar een verpleeghuis of een andere voorziening. Dertig bedden voor mensen met psychiatrische problemen, verdeeld over een crisisunit en twee behandelunits. Op de crisisunit staat het stabiliseren van de crisis centraal. Zo snel mogelijk stroomt de cliënt door naar een behandelunit (huiskamer). De ene huiskamer is voor mensen die graag op zichzelf zijn, de andere werkt als een therapeutische behandelgroep. De meeste cliënten gaan na de behandeling terug naar huis. Elke cliënt krijgt bij binnenkomst een vaste psychiater, psycholoog en persoonlijk begeleider. Dit kernteam is gedurende de hele opname het aanspreekpunt, ook voor naasten. Bij aanvang van de behandeling wordt een ambulant medewerker aan de cliënt gekoppeld, met wie al tijdens de opname wordt samengewerkt. Een vloeiend samenspel tussen de opnameafdeling en ambulante werkers wordt steeds belangrijker, benadrukken Coppens en Verbeeten. Zo snel mogelijk na de opname geven we de verwachte opnameduur door aan de ambulant begeleider. Dan kunnen ze daarop inspelen en meedenken. Ook zit de ambulant begeleider bij de bespreking van het behandelplan, twee weken na de opname. Welke ondersteuning na een opname nodig is, verschilt per cliënt. Daan Verbeeten: Sommige mensen komen binnen met een depressie, als gevolg van leven in isolement. Het klinische doel is dan de depressie verhelpen, maar ambulant gaat verder met de oorzaak. Zij kunnen bijvoorbeeld inzetten op dagbesteding en het vergroten van het netwerk. De ambulante hulpverlener kan dat al tijdens de opname in gang zetten. Versnelling De actieve aanpak is voor sommigen wennen, maar psychiater Coppens merkt dat het tot een versnelling van de behandeling kan leiden. Cliënten en familieleden stellen zich minder passief op, komen eerder zelf met oplossingen. Psycholoog Verbeeten vult aan: Zeker de cliënten zijn er meer mee bezig. Wij vertellen ze regelmatig hoeveel tijd ze op de afdeling nog aan hun herstel kunnen werken. Dat heeft effect. In plaats van in bed liggen, zie je ze opeens op de gang lopen. Verpleegkundigen hebben een belangrijke taak in het geheel, omdat zij het meeste contact hebben met cliënten en naasten. Ze krijgen een psychotherapeutische ondersteuningsrol: actief vragen naar verwachtingen, om misverstanden en eventuele weerstanden tijdig op tafel te krijgen. En meedenken in plaats van zorgen voor en zaken overnemen, vertelt Robby Coppens. We worden meer een participatieorganisatie. Dat is een cultuurverandering en dat heeft tijd nodig. Ook druk van familieleden kan in de weg zitten, weet Verbeeten uit ervaring. Als hun verwachtingen anders zijn, vragen ze zich af of iemand wel zo snel naar huis kan. Daarom is het van belang dat medewerkers voldoende ruggensteun krijgen, aldus Robby Coppens. Door de drukte vanaf de zomer hebben we nog te weinig geïnvesteerd in het samen praten hierover. Daar gaan we nu mee aan de slag, zodat medewerkers weten en het gevoel krijgen dat het goed is wat ze doen. GGzE Magazine 7

8 Adolescententeam sluit aan op levensfase Niet meer tussen wal en schip Adolescenten vallen nogal eens tussen wal en schip. Ze zijn vaak te oud voor GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie en te jong voor GGzE Centrum Volwassenenpsychiatrie. Daarom heeft GGzE sinds september een Adolescententeam, dat jongvolwassenen poliklinische behandelt en werkt aan een uitgebreid behandelaanbod. aan een speciaal team voor adolescenten bleek al in de eerste maanden, zegt Dewinter. Hoewel we ons nog niet naar buiten toe geprofileerd hebben, merk ik al wel dat er in het contact met verwijzers meer vragen over adolescenten binnenkomen. Ook vanuit de verschillende centra van GGzE is er belangstelling voor het team. Zelfstandigheid is de rode draad De leeftijd van een cliënt bepaalde tot nu toe bij welk centrum hij werd behandeld. Eigenlijk nogal arbitrair, vindt klinisch psycholoog Jeroen Dewinter van het Adolescententeam. Het is beter om te kijken naar de levensfase waarin een jongere zich bevindt, zodat een behandeling daarop kan aansluiten. Het verschil tussen een behandeling bij kinderen en jeugd of bij volwassenen is behoorlijk groot. Bij kinderen worden bijvoorbeeld de ouders meestal nauw betrokken, bij volwassenen is dat niet gebruikelijk. Het Adolescententeam bekijkt per cliënt of betrokkenheid van de ouders wel of niet gewenst is. Zelfstandigheid Het Adolescententeam werkt met jongeren, grofweg tussen de 18 en 25 jaar, die vastlopen op meerdere levensgebieden. De rode draad is vaak zelfstandigheid, zegt Dewinter. We zien bijvoorbeeld jongeren die thuisloos zijn geworden, die extra therapie nodig hebben terwijl ze ook op zoek moeten naar werk of teruggaan naar school. Of jongeren met autisme die vastlopen bij hun overstap naar het hoger onderwijs, of problemen hebben met op kamers wonen. Dat er behoefte is CAPA Het team werkt volgens de CAPA-benadering. Dit staat voor Choice And Partnership Approach. De basis is de relatie tussen cliënt en hulpverlener: zij worden partners in de behandeling. Deze methodiek past perfect bij de ontwikkelingsfase van de doelgroep, zegt Dewinter. We gaan met de jongere in gesprek over wat hij of zij moeilijk of vervelend vindt, over eventuele zorgen die wij zien en we bepalen samen aan welke doelen hij of zij wil werken. Dewinter benadrukt dat GGzE voorheen ook een behandelaanbod voor adolescenten had, zowel binnen de jeugd- als volwassenenpsychiatrie. Maar nu kunnen we dat beter en planmatiger organiseren. Ook willen we met FACT-teams afstemmen welke jongeren behoefte hebben aan poliklinische zorg dan wel FACT. We hopen ons team langzaam uit te breiden, zodat het op termijn multidisciplinair wordt. Het team bestaat nu uit drie psychologen, afkomstig van GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie. Het liefst willen we daar ook collega s van volwassenenpsychiatrie bij hebben, zodat we vanuit verschillende achtergronden kunnen werken. 8 GGzE Magazine

9 Onderzoeksproject met planten in De Woenselse Poort Vijf kilo groen voor een beter klimaat Planten in een ruimte zijn gezellig. En ze zuiveren de lucht. Maar doen planten nog meer? Zijn ze bijvoorbeeld ook van invloed op ons gedrag? Of specifiek op het gedrag van mensen in een justitiële inrichting? Voor het Productschap Tuinbouw vormden die vragen genoeg aanleiding voor wetenschappelijk onderzoek. De Woenselse Poort doet mee. Natuurlijk, zegt centrummanager Alice Stokkink. Ik kan me levendig voorstellen dat planten bijdragen aan een helende omgeving, iets wat wij in het kader van Planetree ook nastreven. We zijn dus erg benieuwd naar de resultaten. Meetkastjes Het onderzoek op acht afdelingen in de beveiligde zone van De Woenselse Poort wordt uitgevoerd door de professoren Van den Berg en Van Duijn. De laatste houdt zich vooral bezig met de biologische aspecten, de eerste meer met de psychologische kant. Het onderzoek startte in september met een soort nulmeting. Alice Stokkink: Op de acht afdelingen werden eerst meetkastjes aangebracht om de luchtkwaliteit te meten. Vervolgens kregen medewerkers en bewoners een vragenlijst. Die ging vooral over de gezondheid en het welbevinden en over hoe mensen de huiskamers op hun afdeling ervaren. Wat is de sfeer en wat gebeurt er als de spanning oploopt? elke afdeling ook de vraag of ze de planten wilden verzorgen. Om een reële vergelijking te kunnen maken, gebeurde er op de andere vier afdelingen niets. In oktober is er een tussentijdse evaluatie geweest. Het onderzoek wordt half december afgesloten met het invullen van nieuwe vragenlijsten en het ophalen van de meetkastjes. En dan? Alice Stokkink: De planten mogen we houden. Die worden verdeeld over alle afdelingen die meededen. En verder is het wachten op de resultaten. We zijn heel benieuwd. Tot nu toe stonden er nauwelijks planten, hoogstens wat nep-exemplaren. Misschien wijst dit onderzoek uit dat het beter is om echte planten te plaatsen. Voor de medewerkers, zeker, maar het zou ook mooi zijn als blijkt dat planten de gemoedstoestand en het gedrag van bewoners positief beïnvloeden. De onderzoeksuitslagen komen naar verwachting begin Via een folder worden de deelnemers op de hoogte gebracht. Opname-afdeling Buiten het onderzoek om zijn in oktober ook planten neergezet op de opnameafdeling van De Woenselse Poort. Daar zijn al langer klachten die te maken hebben met de luchtkwaliteit, die we maar moeilijk opgelost krijgen. Mogelijk leveren planten een positieve bijdrage. Speciale planten Sinds half september staan op vier van de acht afdelingen speciaal uitgezochte planten. In de huiskamers en in de gangen. In totaal kwam er vijf kilo groen met aan Sfeerverhogend groen in De Woenselse Poort GGzE Magazine 9

10 Presentatie onderzoeken op internationaal autismecongres Veel belangstelling voor baanbrekend werk GGzE Duizenden mensen van over de hele wereld bezochten afgelopen september het internationale autismecongres van Autism Europe in Boedapest. Veel belangstelling was er voor het baanbrekend werk van GGzE op het gebied van autisme bij volwassen en ouderen. Het internationale autismecongres wordt iedere drie jaar gehouden. Psychologen en onderzoekers van over de hele wereld wisselen daar ervaringen en kennis uit en leggen contacten. Van GGzE Centrum Autisme Volwassenen en GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie reisden vijf afgevaardigden naar Boedapest. Deze centra werken samen in hun onderzoeken naar autisme bij volwassenen en ouderen. Posters Wat het congres bijzonder maakte, is dat GGzE er drie onderzoeken presenteerde. Hoofdonderzoeker Annelies Spek gaf een toelichting op een van de onderzoeken. Op deze congressen komen kopstukken uit de hele wereld, de mensen wiens boeken je leest, zegt GZ-psycholoog Frédérique Geven van GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie. Dat wij drie projecten indienden en deze alle drie op posters mochten presenteren, was dan ook heel bijzonder. De onderzoeken trokken veel aandacht en dat was natuurlijk de bedoeling, vertelt Senne Pol, klinisch psycholoog in opleiding. Wij willen als organisatie gezien worden. De EU wil heel graag dat landen met elkaar samenwerken op het gebied van autisme. Vooral wat betreft autisme bij ouderen hebben we veel goede contacten gelegd en dit zal waarschijnlijk leiden tot meer samenwerking. Voorop Vergeleken met andere landen loopt GGzE voorop als het gaat om autisme bij ouderen. Dat bleek ook tijdens een lezing die Geven bezocht. Er werd gezegd dat er nog geen onderzoek en database is over ouderen met autisme. Na de lezing heb ik de microfoon gepakt en verteld dat wij 350 ouderen met autisme in zorg hebben en al zijn begonnen met wetenschappelijk onderzoek. Ik werd daarna belaagd door mensen die op de hoogte willen blijven van onze activiteiten. Het onderzoek waarover Geven sprak, wordt uitgevoerd door Senne Pol. Hij gaat onderzoeken welke kenmerken ouderen met autisme onderscheiden van ouderen die geen autisme hebben. We proberen die kenmerken meetbaar te maken, zodat bijvoorbeeld huisartsen een instrument hebben om autisme bij ouderen te herkennen, legt hij uit. Levensloop Het onderzoek past goed bij de ambitie van GGzE om goed inzicht te krijgen in de levensloop van mensen met autisme en om de verschillende levensfases aan elkaar te koppelen. Dat wordt ook tijd. Het is zeventig jaar geleden dat psychiater Leo Kanner voor het eerst autisme diagnosticeerde, bij een jongetje van negen jaar oud, vertelt Geven. Dat jongetje is nu 79. Ta apiciis maximin ne mo Frédérique Geven en Senne Pol 10 GGzE Magazine

11 Samenwerking met PSV voortgezet Meer durven dankzij voetbal Vorig jaar ging GGzE een bijzondere samenwerking aan met PSV. Jongens van De Catamaran vormden het voetbalteam CPC United dat werd getraind door een PSV-trainer. Zij gingen er niet alleen fysiek op vooruit, maar de sport leverde ook een positieve bijdrage aan de behandeling. Het besluit om verder te gaan met CPC United was dan ook snel genomen. Een nieuw seizoen, een nieuw team. Onlangs ondertekenden opnieuw elf jongens van De Catamaran een contract bij PSV om mee te kunnen doen met CPC United. In dat contract beloven ze hun best te doen, gezonder te leven en te luisteren naar de trainer. Het lijken eenvoudige zaken, maar voor deze doelgroep zijn ze vaak een echte uitdaging, zegt GZ-psycholoog Kim Custers. Deze jongeren staan erom bekend dat ze óf dingen niet afmaken, óf weggestuurd worden. Maar in dit geval was het enthousiasme ongekend groot. We hebben vorig jaar 55 activiteiten gehad, waarbij de opkomst gemiddeld 93 procent was, zegt Spike Ebbing, bewegingswetenschapper en werkzaam bij GGzE. Dat is nogal wat voor deze doelgroep, dat moet je niet onderschatten. Behandeldoel Nog meer dan vorig jaar is deelname aan CPC United gekoppeld aan de behandeling, zegt Custers. Het is een verplicht behandelonderdeel geworden voor de jongens die in het team zitten. Vooraf hebben ze met hun behandelaar een behandeldoel opgesteld. Bijvoorbeeld leren samenwerken of omgaan met winst en verlies. In het voetbalteam oefenen ze dit soort vaardigheden. De ervaringen van vorig jaar leren dat meedoen met het team veel invloed kan hebben op het gedrag van de jongens. Custers: Het succes van het voetbalteam werkt door in andere zaken. Omdat ze ervaren dat spannende dingen kunnen lukken, durven ze meer. Zoals een jongen met autisme die ineens ging kijken of een begeleid wonen project iets voor hem was. Dat durfde hij eerder nooit. Een andere jongen ging voor het eerst sinds jaren weer naar de kapper. Dat soort voorbeelden zijn direct terug te leiden op het voetbalteam. Het zijn misschien kleine stapjes, maar daar zijn we bij deze doelgroep heel blij mee. Fysiek Ook fysiek werden er goede resultaten geboekt, vertelt Ebbing. Vooraf en achteraf hebben alle jongens een sportmedische keuring gehad. Gemiddeld zijn ze 2,1 kilo afgevallen en is hun vetpercentage met drie procent gedaald. Dat hun conditie ook beter is geworden, zagen we tijdens de trainingen. Helaas waren ze minder gemotiveerd bij de Cooper-test, daardoor kunnen we het laatste niet met cijfers onderbouwen. Het enthousiasme over de samenwerking met PSV is groot. Maar of er ook een derde CPC United-team komt? Dat durft Ebbing nog niet te zeggen. Eerst maar eens kijken hoe het dit jaar gaat. GGzE Magazine 11

12 12 GGzE Magazine

13 Pleeggezinnen gezocht! Ik ben Idris en ik ben 4 jaar. Ik heb al in meerdere crisispleeggezinnen gewoond en woon nu in een observatiegroep. Ik zou graag naar een pleeggezin gaan waar ik voor lange tijd mag wonen. Het liefst een gezin met duidelijke regels en afspraken. Ik vind het leuk als er oudere kinderen zijn. Mijn zusjes wonen ook in een pleeggezin. Hen zie ik af en toe. Mijn papa en mama bezoek ik ook regelmatig. Ik ben Sofia van 8 jaar. Ik woon nu in een pleeggezin waar ik niet voor langere tijd kan blijven. Bij mijn moeder kan ik niet (meer) wonen. Af en toe komt ze op bezoek, maar soms duurt het heel lang voordat ik haar weer zie. Ik zoek een pleeggezin waar ik kan gaan wonen en niet meer weg hoef. Ik vind het leuk als er nog andere kinderen zijn en huisdieren zou ik helemaal super vinden. Ik vind iedereen lief en aardig en maak graag een praatje. Ik wil dat mijn pleegmoeder vaak bij me is en ik vraag ook veel aan haar. Soms zegt ze dat ik iets voor mezelf moet gaan doen en dat ik niet steeds bij haar moet hangen. Ik maak makkelijk contact en ben daarin heel open en enthousiast. Ik vind het fijn om veel aandacht te krijgen. Wij zijn Noella van 5 jaar en Stefano van 4 jaar, broer en zus, en we wonen in een crisispleeggezin. We kunnen niet terug naar huis en daarom zoeken we een gezin waar we samen kunnen gaan wonen. Ik (Noella) ga naar een medisch kleuterdagverblijf (MKD) omdat ik soms wat langzamer ben dan andere kindjes. Hier hebben ze meer tijd om dingen uit te leggen als ik ze niet meteen snap. Ik ga ook elke week naar scouting wat ik erg leuk vind. Mijn broertje Stefano is na de zomervakantie ook gestart bij het MKD. Hij speelt graag buiten of met zijn auto s. We zijn er altijd voor elkaar en hebben veel plezier samen. Ik heet Joyce en ben 15 jaar. Ik zit in het 3e jaar van het VMBO-T. Ik woon in Eindhoven bij mijn ouders maar zij hebben weinig aandacht voor mij omdat ze het zelf moeilijk hebben. Ik voel me daardoor vaak alleen. Ik zoek een pleeggezin waar ik terecht kan met mijn problemen en waar aandacht voor mij is. Het mag een gezin met of zonder kinderen zijn en van school wisselen vind ik ook geen probleem. De namen en foto s van deze kinderen zijn uit privacyoverwegingen gefingeerd Wie zorgt er voor een kind als de ouders dat even niet kunnen? Opvang in een pleeggezin kan dan een welkome oplossing bieden. Helaas zijn er nog steeds kinderen die wachten op een plekje in een pleeggezin, zoals deze vijf. Wist u dat er gemiddeld 5 pleeggezinnen nodig zijn om een goede match te kunnen maken met een pleegkind? Want een kind past niet zomaar in ieder gezin. Nieuwe pleegouders blijven daarom hard nodig. Voor fulltime opvang, maar bijvoorbeeld ook voor een weekend in de maand, of voor een korte periode. Wie kan pleegouder worden? Om pleegouder te worden moet iemand minimaal 21 jaar zijn. De instelling voor pleegzorg vraagt om een verklaring van geen bezwaar bij de Raad voor de Kinderbescherming. Er zijn geen voorwaarden voor de gezinssamenstelling: gehuwd, samen wonend, alleenstaand, met of zonder eigen kinderen. Ook twee samenwonende mannen of vrouwen kunnen pleegouder worden. Want voor veel verschillende kinderen zoeken wij veel verschillende pleegouders. Het is belangrijk dat de leefsituatie van een pleegouder stabiel is en dat hij of zij een kind structuur, warmte en veiligheid kan bieden. Bent u het pleeggezin voor Sofia, Idris, Joyce of Noella en Stefano? Wilt en kunt u iets betekenen voor deze kinderen? Neem dan contact op met Mariëlle Stultiens van Triangel, het centrum voor pleeggezinnen van Combinatie Jeugdzorg, telefonisch via (040) of per m.stultiens@combinatiejeugdzorg.nl. Meer weten over pleegzorg? Overweegt u of pleegzorg iets voor u is? Dan kunt u vrijblijvend een van onze maandelijkse informatieavonden bijwonen. De volgende zijn op 13 december, 14 januari en 13 februari van tot uur bij Combinatie Jeugdzorg aan de Nuenenseweg 4 in Eindhoven. U kunt zich hiervoor aanmelden bij Triangel, het centrum voor pleeg gezinnen van Combinatie Jeugdzorg via (040) of triangel@ combinatiejeugdzorg.nl. Hier kunt u ook een informatiepakket aan vragen. Ontdek de pleegouder in jezelf: doe de test! Op vindt u meer informatie over pleegzorg inclusief ervaringsverhalen en dagboeken van pleegouders. Ook staat hier een test die u kunt doen om er achter te komen of er een pleegouder in u schuilt. GGzE Magazine 13

14 Mobiliteit hoog op de agenda bij GGzE Vul je rugzak met nieuwe ervaringen Mobiliteit, ofwel het wisselen van functie, komt in het bedrijfsleven veel meer voor dan in de zorg. Terwijl de wereld van de zorg voortdurend verandert. Eigenlijk moet je regelmatig in de spiegel kijken en je afvragen of je voldoende toegerust bent voor al die veranderingen, zegt Conny Bödeker, manager HRM bij GGzE. Om medewerkers daarbij te helpen, heeft GGzE vanaf 1 november een coördinator mobiliteit aangesteld. Conny Bödeker ging medio juni bij GGzE aan de slag als manager HRM. Het viel haar op dat mobiliteit vooral besproken werd naar aanleiding van boventalligheid of reintegratie. Terwijl het ook voor medewerkers die niet van werkplek hoéven te veranderen interessant en goed kan zijn om over de grenzen van de eigen afdeling te kijken, of zelfs over die van GGzE. Nu kunnen ze dat, samen met de coördinator mobiliteit; een rol die wordt ingevuld door loopbaanadviseur Mariejella van Dommelen. Medewerkers kunnen met Mariejella van gedachten wisselen over wat ze willen met hun loopbaan. Natuurlijk geldt dat ook voor de zogeheten herplaatsings- en re-integratiekandidaten. Nieuwe generatie Door meer aandacht te hebben voor mobiliteit neemt GGzE een voorschot op een nieuwe generatie medewerkers; een groep die niet meer twintig jaar op dezelfde plek wil zitten maar behoefte heeft aan verandering. Deze mensen willen we ook binden en boeien, bijvoorbeeld door ze de mogelijkheid te geven om binnen GGzE te switchen. Ta apiciis maximin ne mo Ben jij toegerust Ta apiciis maximin op veranderingen? ne mo Flexibel Mobiliteit wordt niet van alle medewerkers verwacht, flexibiliteit wel. Met een veranderende kijk op zorg, wordt ook de wijze waarop GGzE zorg levert aangepast. Zoals de overgang van klinisch naar ambulant. Maar flexibiliteit moet wel van twee kanten komen, vindt Bödeker. Ook de organisatie moet creatiever naar vaste patronen kijken. Medewerkers in verschillende levensfases kunnen op verschillende manieren flexibel zijn. Zelfroostering, waarbij medewerkers zelf aangeven wanneer ze werken, kan bijvoorbeeld een oplossing zijn. Mobiliteit en flexibiliteit bieden veel kansen, zegt Bödeker. Je kunt je rugzak vullen met nieuwe ervaringen. Als je een nieuwe start maakt, neem je de goede ervaringen mee en laat je de slechte achter. Ik denk dat iedereen beter wordt van verandering, als medewerker én als persoon. 14 GGzE Magazine

15 Onderzoek onder jongens tussen vijftien en zeventien jaar Praat bij behandeling autisme ook over seksualiteit Jongens met autisme hebben vergelijkbare seksuele ervaringen als leeftijdgenoten zonder deze aandoening. Wel hebben ze soms meer uitleg en voorlichting nodig. Daarom is het belangrijk dat hulpverleners het onderwerp seksualiteit eerder en vaker aankaarten, vindt klinisch psycholoog en onderzoeker Jeroen Dewinter. Dewinter onderzocht een groep van vijftig jongens met autisme in de leeftijd van vijftien tot en met zeventien jaar. Zij vulden een online vragenlijst in over onder meer verliefdheid, seksuele ervaringen, zelfbevrediging, relaties, grensoverschrijdend gedrag, seks en internet. De uitkomsten werden vergeleken met die van negentig qua leeftijd en opleiding vergelijkbare jongens zonder autisme. Die gegevens waren al beschikbaar uit het landelijk onderzoek Seks onder je 25 e uit 2012, licht Dewinter toe. Ook ouders werden bevraagd over het seksueel gedrag van hun kind. Gelijke ervaringen De uitkomst van het onderzoek lijkt saai: tussen beide groepen bestaan eigenlijk weinig verschillen wat betreft ervaringen, geaardheid, opvattingen en de leeftijd waarop jongeren seksueel actief worden. Dewinter vindt dat juist opvallend. Ouders en hulpverleners gaan er vaak vanuit dat op die leeftijd seks nog geen relevant onderwerp is voor jongens met autisme, dat zij daar pas later mee bezig zijn. Wij kunnen nu aantonen dat het bij deze jongens wél leeft. En dat vraagt om actie, stelt de klinisch psycholoog. Het is belangrijk om bij een behandeling ook de seksuele ontwikkeling mee te nemen. Niet problematiseren, maar gewoon vragen welke ervaringen ze hebben en wat ze daarvan vonden. Net zoals je vraagt hoe het gaat met eten, slapen en naar school gaan. Ook verschillen Een opvallende onderzoeksuitkomst is dat de autismegroep duidelijk toleranter staat ten opzichte van homoseksualiteit dan de controlegroep. Verder zijn er verschillen op het gebied van internetgebruik. De jongens met autisme bleken vaker te chatten over seks en meer naaktfoto s te versturen. Dit roept de vraag op hoe deze jongens eventuele risico s op het internet inschatten, stelt Dewinter. Internet kan een goed medium zijn om contact te hebben met anderen, maar het is niet altijd duidelijk wat er gebeurt met informatie die je online zet. Verduidelijking Juist voor jongens met autisme is het wenselijk dat seksualiteit besproken wordt, denkt Dewinter. Omdat het een onderwerp is waarover niet vaak concrete informatie wordt gegeven, vraagt het heel wat sociaal inzicht en sociale vaardigheden. En daar heeft net deze groep moeite mee. Vanuit eerdere werkervaringen had Dewinter al de indruk dat onvoldoende kennis en inzicht een rol spelen bij grensoverschrijdend seksueel gedrag door autistische jongens. Soms hebben ze gewoon extra informatie of verduidelijking nodig. Daar is nu te weinig aandacht voor. Hier ligt een taak voor ouders én hulpverleners, stelt hij. Aan het onderzoek van GGzE werkten mee: Kentalis, GGZ Oost-Brabant, Herlaarhof, Dr. Leo Kannerhuis, Pleinschool Helder, VSO De Korenaer en UKJA in Antwerpen. Zij maakten het onderzoek bekend bij cliënten en leerlingen. GGzE Magazine 15

16 Zin inn: zingevingsworkshops op twee locaties Al enkele jaren houdt GGzE zingevingsworkshops in de Open Kapel op Landgoed De Grote Beek. Ze zijn zo succesvol dat de workshops nu ook in De Grijze Generaal worden gegeven. Er is ook een nieuwe naam bedacht. Vanaf december kan iedereen cliënt, medewerker en bezoeker, op beide locaties meedoen aan Zin inn. Iedereen worstelt wel eens met zingevingsvragen. Wie ben ik? Waar doe ik het voor? Het kan helpen om dan eens met een ander in gesprek te gaan. Als je in je eentje over dit soort vragen gaat nadenken, draai je al snel in cirkels. Soms is het goed om te horen hoe een ander er tegenaan kijkt, en te weten dat je niet de enige bent met dit soort vragen, zegt geestelijk verzorger Inkeri Hyvarinen van GGzE. De workshops worden voorbereid door een aantal deelnemers, in samenwerking met een ervaringsdeskundige en een geestelijk verzorger. Zij bedenken het thema dat in een workshop wordt besproken. Dit gebeurt met behulp van creatieve werkvormen zoals non-verbale oefeningen, schilderen, gedichten of rollenspellen. Zin inn Open Kapel wordt op elke laatste woensdag van de maand gehouden van tot uur. Zin inn De Grijze Generaal is elke tweede woensdag van de maand van tot uur. Aanmelden is niet nodig. Metabole poli gaat meer ambulante cliënten adviseren over gezondheid GGzE wil in de toekomst alle ambulante cliënten die verbonden zijn aan FACT-teams jaarlijks uitnodigen voor een bezoek aan de metabole poli. Hiervoor draait een pilot met circa honderdvijftig cliënten. Tot nu toe werden alleen ambulante cliënten uitgenodigd met risicovolle bloedwaarden. De metabole poli heeft als doel de lichamelijke gezondheid te bevorderen van mensen die medicijnen gebruiken voor psychische of psychiatrische aandoeningen. Bijwerkingen in combinatie met risicofactoren (roken, overgewicht, weinig bewegen) verhogen namelijk de kans op diabetes of hart- en vaartziekten. Leefstijlaanpassingen en/of medicatie bijstellen kan deze risico s verkleinen. Op de metabole poli wordt hierover met cliënten gesproken. We willen ze ondersteunen en adviseren; kijken wat de mogelijkheden zijn. We gaan níet met het vingertje wijzen, zegt Katrien Hendriks, gespecialiseerd verpleegkundige bij GGzE Medisch Centrum en kartrekker van de pilot. Cliënten reageren enthousiast, heeft Katrien gemerkt. Veel mensen willen hun gezondheid graag verbeteren, maar weten niet hoe. Wij adviseren over leefstijl en helpen bij het maken van een afspraak bij de huisarts of een diëtist. Tijdens de pilot wordt in overleg met cliënten onder meer de toegankelijkheid van de uitnodigingsbrief aangepakt. Daarnaast wordt bekeken of de adviezen van de poli, bijvoorbeeld het bijstellen van medicatie, het best kunnen worden uitgevoerd door GGzE of door de huisarts. De pilot duurt tot begin januari. 16 GGzE Magazine

17 Zwerfboekenpunt in De Grijze Generaal Wie van lezen houdt doet er goed aan om af en toe eens bij De Grijze Generaal binnen te wandelen. Daar is sinds 1 oktober een zwerfboekenpunt gevestigd. De boeken in de boekenkast mogen gratis meegenomen worden. De lezers mogen het boek houden, aan iemand anders doorgeven of neerleggen op een andere plaats. Het zwerfboekenpunt in De Grijze Generaal Bookcrossing is een wereldwijd fenomeen. Overal zijn verzamelpunten waar lezers hun boeken kunnen achterlaten en weer nieuwe kunnen vinden. Omdat ieder boek voorzien is van een sticker met een webadres, kunnen lezers online hun mening over het boek geven en zien door wie het nog meer is gelezen. Het zwerfboekenpunt in De Grijze Generaal is een initiatief van de vrijwilligers van de gastdienst, die ook voor het beheer zorgen. Niet alleen is er een goed gevulde boekenkast neergezet, ook is het zwerfboekenpunt gezellig ingericht met comfortabele banken en lampjes. Het zwerfboekenpunt helpt ons om de buitenwereld naar binnen te brengen, zegt Rob Lammers, manager GGzE Centrum Ouderenpsychiatrie. Daarom staan de boekenkasten ook in de hal, om het zo laagdrempelig mogelijk te maken. En het blijkt te werken. Al vanaf het begin is het zwerfboekenpunt een groot succes. Daarom wordt het binnenkort uitgebreid met een kast met kinderboeken. Bedrijfsfilm De Woenselse Poort De Woenselse Poort heeft sinds eind september een bedrijfsfilm. In de tien minuten durende film krijgt bezoeker Huub een rondleiding langs de verschillende afdelingen van De Woenselse Poort. Na de gebruikelijke toegangsprocedure vertellen medewerkers van de kliniek hem over de vormen van forensische en intensieve zorg die De Woenselse Poort biedt. Deze afdelingen, waaronder de Opname Afdeling, High Care, De Omslag en de KIB, worden ook in beeld gebracht. De bedrijfsfilm is een goede eerste kennismaking met De Woenselse Poort en wordt onder meer gebruikt tijdens presentaties en introductiedagen voor nieuwe medewerkers. Hij is ook te zien op de website Op YouTube is de film in de eerste maand al ruim keer bekeken. GGzE Magazine 17

18 Finnen doen inspiratie op bij GGzE Onder de indruk van wat we gezien hebben In september brachten medewerkers van de afdeling Adolescenten Psychiatrie van een Fins ziekenhuis een bezoek aan GGzE. Op zoek naar ideeën, op zoek naar technologische innovaties. Prof. dr. Riittakerttu Kaltiala-Heino leidde de delegatie van het Tampere University Hospital. De komst naar GGzE had alles te maken met Finse nieuwbouwplannen voor een forensisch psychiatrisch centrum voor adolescenten. Ik wist dat in Eindhoven allerlei technologische innovaties worden ingevoerd. Ik vond het de moeite waard ze zelf te bekijken. Benadering De Finse hoogleraar toonde zich na afloop bijzonder enthousiast, onder meer over de benadering van forensische jongeren. Bij ons in Finland wordt escalatie in gedrag van deze moeilijke jongeren nog vaak gezien als een onontkoombaar gevolg van hun problemen. Isoleren is dan de logische straf die moet leiden tot gedragsverandering. De delegatie constateerde dat bij GGzE veel meer de nadruk wordt gelegd op vroegtijdige signalering en interventie om escalatie te voorkomen. en cliënten kunnen onderkennen zodat je escalatie vaak kunt voorkomen. Technologie Prof. Kaltiala-Heino gaf aan dat Finland wat haar betreft op een aantal vlakken nog flink moet investeren. Kennis, houding en vaardigheden van medewerkers moeten verbeteren om invulling te geven aan een andere benaderingswijze. Daarnaast hebben we gezien dat technologie op een geweldige manier kan ondersteunen. Licht, kleur, geluid, we zijn echt onder de indruk van wat we gezien hebben. En ja, er zijn absoluut zaken die ik heel graag direct in onze nieuwbouw terug zou willen zien. Top GGZ Chijs van Nieuwenhuizen van GGzE Centrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie had de Finse collega s uitgenodigd. Ze waren onder de indruk van het goed doortimmerde programma. Ik ook, eerlijk gezegd. Daar heeft iedereen, de groepsleiding, management, maar ook stagiaires, keihard aan gewerkt. De vele gesprekken gaven Van Nieuwenhuizen de bevestiging dat GGzE, juist op dit gebied, met Planetree en met de inspanningen om het Top GGZ-keurmerk te behalen, op de goede weg is. Op weg naar escalatie Tijdens een overvol tweedaags programma maakte de Finse delegatie onder meer kennis met De Catamaran, De Wederik, de Very Intensive Care en de High Care Unit. Het bezoek werd als inspirerend ervaren. We hebben hier vooral inspiratie gekregen om beter te leren kijken naar het persoonlijke pad dat een cliënt loopt op weg naar een mogelijke escalatie. Dat pad heeft verschillende ingangen die behandelaren High Care Unit GGzE 18 GGzE Magazine

19 Column Raad van Bestuur Van meetbaar naar merkbaar De overheid roept het al jaren: de administratieve lasten in de zorg moeten omlaag. Meer handen aan het bed en minder aan de computer. Toch nemen die administratieve lasten eerder toe dan af. En niet zo n beetje ook! Ter illustratie: de hoogte van de accountantskosten is afhankelijk van datgene wat geadministreerd én gecontroleerd moet worden. En deze kosten zijn bij ons in de afgelopen tien jaar meer dan verdrievoudigd. Een ander voorbeeld is dat we dit jaar voor het eerst onderhandelen met alle zorgverzekeraars die cliënten bij ons in zorg hebben. Iedere verzekeraar heeft zijn eigen inkoopbeleid en stelt zijn eigen eisen. Al die eisen hebben weer administratieve consequenties. Voorheen dienden we één offerte in, nu acht. En daarmee houdt het niet op. De voorbereidingen voor de transitie van de jeugdzorg en de langdurige zorg naar de gemeenten zijn in volle gang. Vanaf 2015 worden meer dan vierhonderd gemeenten daar verantwoordelijk voor. Al die gemeenten leggen daarin weer hun eigen accenten met alle administratieve gevolgen van dien. Eerder lag die verantwoordelijkheid bij één zorgverzekeraar en één zorgkantoor. Daarnaast hebben de zorgfinanciers in het verleden tientallen zogeheten prestatieindicatoren vastgesteld waarvoor talloze data moet worden aangeleverd. Jaarlijks komen daar nieuwe indicatoren bij. Kan het vliegtuig ook vliegen? De bureaucratie kent zijn eigen werkelijkheid. Iedere instelling moet volgens het kwaliteitssysteem HKZ gecertificeerd zijn. Dat betekent dat elk jaar weer een controle circus voorbij komt dat nagaat of alles is vastgelegd in protocollen, beleidsplannen en procesbeschrijvingen. Elk schroefje van het vliegtuig dat zorginstelling heet, wordt gecontroleerd en geregistreerd. Als het maar goed op papier staat krijg je een stempel. Of het vliegtuig ook kan vliegen, oftewel of er in de praktijk ook goede zorg wordt verleend, doet er blijkbaar niet zoveel toe. Het zou niet eerlijk zijn bij die toenemende bureaucratie alleen maar naar de ander te wijzen. Ook instellingen zelf creëren administratieve rompslomp. Zo hebben we in de afgelopen jaren bij concern GGzE een functiegebouw gecreëerd met meer dan 230 verschillende functieomschrijvingen. Dit terwijl het aantal salarisschalen een veelvoud minder is. Dat functiegebouw zijn we nu aan het strippen. Meer meten, minder weten Er is blijkbaar een bijna onbedwingbare behoefte in de zorg om gegevens vast te leggen en kwaliteit te meten. Het gekke is echter dat de waarde van de gegevens juist afneemt naarmate er meer wordt gemeten. Als je meer wil meten vertrouw je de bestaande meetgegevens blijkbaar niet of onvoldoende. Meer meten is dus steeds minder weten! Steeds meer willen meten is dus een heilloze weg. Als je merkt dat de kwaliteit goed is, heb je geen behoefte om te meten. Waarom zou je? Het voelt toch goed? Iedereen heeft wel een beeld of beter nog, een gevoel bij wat die goede kwaliteit is. Word je vriendelijk en met respect bejegend? Krijg je voldoende informatie? Hoef je niet te lang te wachten? Is men deskundig, zorgvuldig en professioneel? Voelt het gebouw aangenaam en functioneel aan? Smaakt het eten lekker? Word je echt serieus genomen? Al deze vragen kun je simpelweg meten met één tweeledige vraag: Zijn cliënten en medewerkers echt tevreden en kloppen de financiële resultaten? Veel meer hoef je toch niet te weten en dus ook niet te meten? Als je maar merkt dat het goed is. Joep Verbugt Voorzitter Raad van Bestuur GGzE Magazine 19

20 Wat heeft je positief verwonderd? Jeanny Vaane, Vrijwilliger/gastvrouw in De Grijze Generaal Prema, cliënt Ik ben in november voor het eerst naar de Allerzielenviering bij begraafplaats de Oude Toren geweest. Dat vond ik heel bijzonder. Het licht, de hele sfeer, en er was lekkere soep. Er werden verhalen verteld, er was muziek en de namen van overledenen werden uitgesproken. Ik ben er voor mijn broer geweest, die afgelopen zomer is overleden. Bij de opening van het zwerfboekenpunt was een oude man aanwezig die me opviel omdat hij gevat reageerde op presentator Wim Daniëls. Toen het afgelopen was, bleef de man bij de uitgang wachten. Ik bood hem een stoel en koffie aan, en belde de taxi want die liet erg lang op zich wachten. Bij zijn vertrek keek de man op mijn naamkaartje. Hij zei dat hij mijn naam zou onthouden omdat ik zo alert omging met mensen. Op zo n moment realiseer je je hoe belangrijk kleine, eenvoudige dingen kunnen zijn. Margot van Herwaarden, ambtelijk secretaris Centrale Cliënten Raad Wat ik telkens weer inspirerend vind, is de geweldige inzet van cliënten die actief zijn in de centrumraden. Zelf hebben ze soms een pittige geschiedenis achter de rug, maar juist dat inspireert hen om iets voor andere cliënten te doen. Als voorbeeld wil ik de Centrumraad Psychotische Stoornissen noemen, die door mij wordt ondersteund. De leden gaan regelmatig bij afdelingen op bezoek om te horen wat daar leeft. Ik vind het mooi om te zien hoe ze dat met hart en ziel doen. Bert Wever, familielid van cliënt Het was heel goed nieuws dat de Centrale Cliënten Raad, waar ik in zit, groen licht kreeg voor de aanleg van een bewegingstuin op Landgoed De Grote Beek. De CCR heeft een uitgebreid plan geschreven en alles financieel uitgerekend. Er komen onder andere bewegingstoestellen en een soort Johan Cruijffveld waar je allerlei sporten kunt doen. GGzE betaalt een deel en voor de rest gaan we op zoek naar fondsen en sponsoren. Hans Marechal, manager Promenzo Een collega die bij GGzE De Boei werkt, belde me op omdat hij thuis aangenaam verrast was door de fanfare en de burgemeester. Hij kreeg een Penning van Verdienste van zijn gemeente uitgereikt en was daar heel blij mee. Mij gaf dit ook een bijzonder gevoel, want deze collega strijdt tegen kanker. Die penning is voor hem iets positiefs in een hele moeilijke tijd, iets waar hij kracht uit kan putten. En mooi dat hij dat nieuws met mij wilde delen.