HOFFMANN-TIPS Voor bedrijfsleven en publieke sector

Transcriptie

1 Juni 2014 # 227 HOFFMANN-TIPS Voor bedrijfsleven en publieke sector VERONDERSTELLINGEN VERSUS AFSPRAKEN EN MAATREGELEN ZORG ERVOOR DAT U WEET HOE GOED UW BEDRIJF BEVEILIGD IS ZE HADDEN OP ALLES GEREKEND, MAAR NIET OP ZO N ONDERZOEK JOS VAN DER HELM VAN VAN BORSELEN OVER HET CONCURRENTIEBEDING WAKE-UP-CALL NODIG? COLUMN VAN RICHARD B. FRANKEN OVER ONZE BLIK OP EEN VEILIGE ORGANISATIE WIE IS VERANTWOORDELIJK VOOR UW WEBSITE? MAAK HELDERE AFSPRAKEN OVER EEN EVENTUEEL LEK Vertrouwen is goed, Hoffmann is beter.

2 Column door Richard B. Franken directeur Hoffmann Wake-up-call nodig? Ik was echt verbaasd: fraude, bij ons? Bijna elke opdrachtgever die bij ons voor een intake komt, is verrast door het feit dat een (fraude)- incident zijn organisatie heeft getroffen. Hoe zou u reageren? En weet u eigenlijk wat er binnen uw organisatie gebeurt op beveiligingsgebied? Iedereen denkt vanuit zijn eigen normen en ervaringen. Zodoende kunnen sommige mensen zich niet voorstellen dat anderen weleens stelen of frauderen. Dat kunnen ze zich niet indenken, omdat ze zelf integer zijn. En ook als u nooit (bewust) heeft meegemaakt dat er binnen uw organisatie misstanden zijn, is het moeilijk om u voor te stellen wat de impact daarvan is. Misschien bent u ook wel iemand die zich niet kan indenken dat medewerkers of derden kwade bedoelingen hebben. Of u weet het wel ergens, maar u heeft geen idee wát er dan eigenlijk speelt. Bent u dan naïef? Nee, want het gaat hier niet om algemeenheden maar om zaken waarbij specifieke kennis nodig is om objectief het juiste beeld te schetsen. U staat daar waarschijnlijk (net als velen) gewoon iets te ver van af bij uw dagelijkse beslommeringen. Het is wel verstandig om in te zien dat echt niet iedereen weet wat er gebeurt. Een consultant op het gebied van risicomanagement kijkt objectief naar de beveiliging van uw organisatie, op alle gebieden. Bij de meeste opdrachtgevers zorgen de resultaten van zo n check voor grote schrik. De waarheid kan hard zijn. Dit klinkt uit mijn mond als prediken voor eigen parochie, maar aan de andere kant is het erg logisch. De gevolgen van het niet of verkeerd interpreteren van risico s op het gebied van veiligheid of beveiliging kunnen groot zijn. Is dit voor u een wake-up-call? Zo ja: onderneem direct actie. Nog niet? Misschien kan het interview met Jos van der Helm van Van Borselen in deze Hoffmann-Tips u op andere gedachten brengen. Van de ervaringen van onze rechercheurs leert u sowieso. Veel leesplezier! Valse facturen Een leverancier van computers en computerartikelen schakelde ons in nadat hij klachten had ontvangen van een klant. Deze klant was er zeker van dat hij een deal had gesloten met de computerleverancier, maar dat deze laatste zijn afspraken niet was nagekomen. Onze opdrachtgever wist echter niets van een deal. Onze ICT-specialisten stelden een digitaal onderzoek in. Ze stelden vast dat de leverancier de betrokken klant eerder een voorstel had gedaan voor afname van tien computers. De klant had dit voorstel echter afgewezen, waarna de deal was afgeketst. Uit het digitaal onderzoek bleek dat er via een lek in de beveiliging toegang was verschaft tot de inhoud van de bedrijfsmailboxen. Een op dat moment onbekende persoon had zich dus toegang verschaft tot de eerder genoemde mailconversatie over de eventuele deal. De sluwe onbekende zag zijn kans schoon en bood de klant de dag na afketsing van de deal een nieuw, zeer interessant voorstel. Voorwaarde voor de deal was wel dat de niets vermoedende klant per ommegaande de helft zou aanbetalen. Getriggerd door deze mooie kans, betaalde de klant direct, maar de computers werden nooit geleverd. Een domper voor de klant en een kras op het imago van de computerleverancier. Onze ICT-specialisten stelden vast dat de grote onbekende, op basis van de informatie die hij via het ICT-lek had verkregen, een valse factuur had opgesteld voor de klant. Hij had het geld op zijn rekening ontvangen en had nooit meer iets van zich laten horen. Bij Hoffmann weten we dat het vaker voorkomt dat (oud-)medewerkers en/of cybercriminelen valse facturen sturen, uit naam van hun (zogenaamde) werkgever. De bovengenoemde opdrachtgever laat nu regelmatig een pentest uitvoeren, om zijn ICTinfrastructuur op kwetsbaarheden te onderzoeken. Ontvang de Hoffmann- Tips digitaal Wilt u er zeker van zijn dat u de Hoffmann-Tips ook in de toekomst blijft ontvangen? Laat dan via info@hoffmannbv.nl weten dat u de Hoffmann-Tips (digitaal) wilt ontvangen Juni 2014 Nummer 227

3 Fanatieke sporter werkte vooral privé Een adviesbureau in het midden van het land schakelde ons in nadat een medewerker onder werktijd veelvuldig bij een sportschool was gesignaleerd. Het onderzoek werd in verschillende stappen uitgevoerd. In eerste instantie werd gestart met het uitvoeren van observaties. Hierbij was het doel om de bezigheden van de betrokken medewerker in kaart te brengen. Uit de observaties bleek al snel dat betrokkene een man van de tijd was. Elke middag ging hij op een vast tijdstip naar de sportschool. De opdrachtgever stelde op basis van de resultaten van de observaties en de tijdregistratie vast dat betrokkene op die momenten niet uitklokte, waardoor de sporttijd als werktijd werd doorbetaald. Onze rechercheurs stelden ook vast dat betrokkene soms middagen lang met privé-zaken bezig was, terwijl de kloktijd bij zijn werkgever gewoon doorliep. Om de zorgvuldigheid te bewaren had de opdrachtgever behoefte aan diepgaander onderzoek. De tweede stap in het onderzoek werd opgepakt om vast te stellen welke activiteiten betrokkene op kantoor uitvoerde. We voerden een forensisch digitaal onderzoek uit op de computer die bij betrokkene in gebruik was. Hieruit bleek dat zijn computer volstond met privégerelateerde zaken. Op basis van een vergelijking tussen de forensische resultaten en een uitdraai van de urenregistratie kregen onze specialisten een goed beeld van de activiteiten van betrokkene. Er waren dagen bij dat hij nauwelijks of geen werkgerelateerde handelingen verrichtte op zijn computer. De combinatie van de observaties en de bevindingen van de ICT-specialisten, was voor het adviesbureau dat ons inschakelde erg waardevol. Onze rechercheurs hebben de medewerker geconfronteerd met de bevindingen. Deze bekende al snel. Het gevolg: hij werd ontslagen en had alle tijd aan zichzelf. De opdrachtgever gaat nu een stuk zorgvuldiger om met thuiswerken en het aannemen van medewerkers met een flexibel contract. Een serieuze zaak: beveiliging van bedreigde medewerkers en VIP s Afgelopen tijd werden we verschillende keren gebeld door bedrijven waarvan een medewerker een dreigbrief had ontvangen. Het ging dan bijvoorbeeld om P&O-functionarissen en OR-leden. We konden deze bedrijven goed helpen met VIP-beveiliging. Ook met betrekking tot de bedreiging van CEO s, bekende personen en vermogende families, komt Hoffmann in actie. Wat houdt VIP-beveiliging in? Hoffmann regelt de beveiliging rondom de VIP, maar bekijkt ook goed de omgeving. Onze specialisten brengen de mogelijke risico s in kaart en zorgen ervoor dat er maatregelen zijn getroffen voordat zich een incident voordoet. Concreet bestaat VIPbeveiliging uit: (pre)observaties deskresearch naar gevoelige informatie in openbare bronnen screeningen van mensen rondom de VIP advies over te treffen (onopvallende) beveiligingsmaatregelen contact met de lokale politie Afluisterapparatuur Een onderdeel van de VIP-beveiliging is het vinden van goed weggewerkte afluisterapparatuur. Onze technici slagen er vaak in om apparatuur te achterhalen en bloot te leggen wie er door wie wordt afgeluisterd. Meer weten? Neem vrijblijvend contact op via of kijk op Juni 2014 Nummer 227

4 Wie is verantwoordelijk voor uw website? Laatst werden we gebeld door de directie van een bedrijf die wilde weten hoe het met de (algehele) beveiliging binnen het bedrijf gesteld was. De directie was op voorhand in de veronderstelling dat het met de veiligheid van de website wel goed zat. We kwamen tot een voor deze opdrachtgever schokkende conclusie. Onze ICT-specialisten stelden vast dat dat er veiligheidsfouten in de website van onze opdrachtgever zaten. Het lukte onze specialisten om via deze lekken door te dringen tot de ICT-infrastructuur van het gehele bedrijf. Gevoelige informatie, zoals bedrijfsinformatie en persoonsgegevens, lagen hierdoor voor het oprapen. Je kunt natuurlijk standaard een pentest uitvoeren. Moet je als afnemer zo n test laten uitvoeren om eventuele fouten op het spoor komt? Dat zou je wel denken, tenzij je in een Service Level Agreement (SLA) opneemt dat de website zonder lekken wordt geleverd en dat de leverancier verantwoordelijk is voor eventuele fouten in de website. Voor zover bij ons bekend is er nog geen specifiek SLA ontwikkeld. We konden de opdrachtgever echter wel adviseren. Zodoende kwam hij er in overleg met de websiteleverancier in goede verstandhouding uit. Wat u hiervan kunt leren? Wees u bewust van de gevaren: aannames scheppen geen daadwerkelijke veiligheid, dus blijf alert en kritisch en leg eenduidige afspraken met elkaar vast. Wij toonden onze opdrachtgever de lekken in zijn website. Uiteraard was hij hiervan niet op de hoogte. Hij dacht dat hij een veilige website had afgenomen en vroeg zich af wat hij nu aan de situatie kon doen. Van belang was natuurlijk om de lekken te dichten. Maar bij wie ligt nu eigenlijk de verantwoordelijkheid voor lekken in een website? Bij de leverancier of bij de klant? Welke kansen biedt de verandering van de ziektewet? De ziektewet is gemoderniseerd. Vanaf 1 januari wordt van werkgevers en UWV verwacht dat zij meer doen om tijdelijke werknemers die ziek zijn te re-integreren. Dat vraagt om meer inzet, want nu kunnen ook tijdelijke krachten geld gaan kosten als ze ziek uit dienst gaan. Maar de gemoderniseerde ziektewet biedt ook kansen: je kunt als werkgever zelf meer doen om iets te doen aan de onevenwichtigheid in het aantal tijdelijke werknemers in de WIA of ziektewet. Gevolgen De gevolgen van de verandering van de ziektewet kunnen groot zijn. Werkgevers moeten soms wel 10 jaar lang extra betalen voor zieke werknemers. Ook voor zieke werknemers met een tijdelijk contract moet in sommige gevallen worden betaald. Afhankelijk van de loonsom en mate waarin het bedrijf zich heeft ingespannen en de wettelijke regels heeft gevolgd, kan het uit te keren bedrag oplopen tot enkele tonnen. Wat kun je als werkgever doen? Grijp de kansen die de vernieuwde ziektewet biedt. Werkgevers moeten zich actief opstellen. Aandacht voor preventie is daarbij ontzettend belangrijk. Voorkom dat medewerkers ziek worden en zet alles in om medewerkers die ziek worden te laten re-integreren. Het is daarnaast belangrijk om alert te zijn op signalen van ongeoorloofd verzuim. Voorbeelden van deze signalen zijn: de medewerker start een eigen bedrijf; de medewerker is overdag niet bereikbaar en belt s avonds pas terug; de medewerker is altijd ziek in een bepaalde maand. Observatie is een van de manieren om ongeoorloofd verzuim te onderzoeken. Er wordt dan op een objectieve manier vastgelegd welke zaken de betrokken medewerker uitvoert Juni 2014 Nummer 227

5 Kassa! De eigenaar van een kledingzaak kwam naar ons toe, toen bleek dat de omzet bij een van de filialen flink achterbleef ten opzichte van andere filialen. In een gesprek tussen de eigenaar en de filiaalhouder had deze laatste al enkele argumenten voor de achterblijvende omzet gegeven. Er werd een bepaald merk kleding niet meer verkocht. En een weg in de buurt van de winkel was lange tijd opgebroken geweest. Volgens de eigenaar, die zelf erg bedreven was in het verkoopvak, sneden de argumenten geen hout. Ze waren juist, maar verklaarden niets. Hij schakelde ons in om te achterhalen wat er wel aan de hand was. Onze rechercheurs besloten om enkele proefaankopen te doen bij verschillende filialen. In het betreffende filiaal ging het mis: de klant kreeg netjes een bon, maar de filiaalhouder wiste de aankoop later uit het kassasysteem. Hierdoor hield hij einde van de dag geld in de kas over. Uit de administratie bleek echter dat het overschot niet werd afgedragen. En omdat de filiaalhouder de kas altijd in z n eentje opmaakte, zou hij het geld ongezien in zijn zak kunnen steken. Er ontstonden uiteraard voorraadtekorten. De administratie van de voorraad was echter niet helemaal op orde. In de gehele organisatie niet. Om die reden moesten onze rechercheurs hun onderzoek op een andere manier voortzetten. Ze deden dat met onder andere een gesprek, waarin de filiaalhouder werd geconfronteerd met de bevindingen van onze rechercheurs. Al snel bekende de betrokken filiaalhouder dat hij jarenlang geld van zijn werkgever had verduisterd. Hoffmann in de media Hoffmann verschijnt dikwijls in de media. Zo waren we onder andere te zien bij en in: De Telegraaf op 15 mei Editie NL op 14 mei Hart van Nederland op 12 mei NOS Journaal op vrijdag 7 maart RTL Late Night op donderdag 13 maart Algemeen Dagblad op donderdag 13 maart Radiozender BNR op donderdag 13 maart Blogs Op de website van Hoffmann verschijnt regelmatig een nieuwe blog. Richard Franken, directeur; Jos Meekel, operationeel directeur; en Maarten IJzermans, unitmanager Consultancy & Opleidingen, delen in die blogs hun bevindingen en tips over onderwerpen als fraude, integriteit en veiligheid. Recent verschenen blogs: Risico s in vakantietijd Door Richard Franken Risicobeheersing begint bij bewustwording. Het hele jaar door liggen er risico s op de loer. Is het vakantietijd? Dan vraagt dat extra oplettendheid, want in vakantietijd zijn er meer risico s. Voor de continuïteit van uw bedrijfsprocessen en de sfeer binnen het bedrijf, is het belangrijk dat u de vakantierisico s leert kennen én ze weet te beheersen. Privé en zakelijk risicobewustzijn Door Jos Meekel Zakelijke data en privé-data raken steeds vaker vermengd. We gebruiken onze zakelijke telefoon voor privédoeleinden en onze privé-telefoon gebruiken we om de zakelijke te checken. Dit is een logisch gevolg van het verlangen om altijd en overal mobiel en bereikbaar te zijn. Maar bent u zich bewust van de risico s van de datavermenging? Hoe gaat u in de praktijk met alle data om? Deze vragen moeten we onszelf allemaal stellen. Lees de volledige blogs op Deze lijst toont een klein aantal van onze media-optredens, die allemaal via internet terug te vinden zijn Juni 2014 Nummer 227

6 Riskmanagement Ze hadden op alles gerekend, maar niet op zo n onderzoek Jos van der Helm, directeur van Van Borselen, over een onderzoek naar overtreding van het concurrentiebeding. Van Borselen is een technische handelsonderneming die sinds 1922 bestaat. De in Zoetermeer gevestigde onderneming stond tot 1982 bekend als ingenieursbedrijf. Van Borselen verhandelt separatoren en vloeistoffilters. Jos van der Helm werkt 32 jaar bij Van Borselen. Eind 2012 kreeg hij van een salesmanager en accountmanager, die respectievelijk sinds 2001 en 2010 in dienst waren, een onverwacht voorstel. Van der Helm: Ze wilden meer uitdaging en stelden voor dat zij het bedrijf zouden gaan leiden. De directie zou enkel nog financieel verantwoordelijk zijn. Het spreekt voor zich dat we het voorstel afwezen. Het duo had al veel verantwoordelijkheden. In de periode erna kwamen er collega s met klachten over het duo. Ook de directie merkte aan de houding van de twee dat er iets mis was. Van der Helm: Ze gedroegen zich afzijdig; je kreeg het idee dat ze op een eiland zaten. Collega s hielpen ze niet en offertes volgden ze slecht op. Van der Helm vertelt hoe er een omslag kwam: Bijna een jaar later werd ons per brief medegedeeld dat de medewerkers een concurrerend bedrijf zouden beginnen. Hun gedrag werd direct duidelijk. De directeur kende de Hoffmann-Tips en besloot Hoffmann in te schakelen. Hij vertelt: We hadden de medewerkers op non-actief gesteld en een mogelijke bedrijfsnaam en een logo achterhaald. Hoffmann adviseerde ons om met digitaal forensisch onderzoek op correcte wijze nog meer van de computers te halen. 6 Foto: Jos van der Helm van Van Borselen Onze advocaat wilde het puur juridisch aanvechten, maar we wilden bewijs. Hoffmann vond bijvoorbeeld verwijderde s en Whatsapp-berichtjes, waaruit bleek dat er een financierder was. De medewerkers hadden geprobeerd om hun sporen te wissen, maar ze wisten niet dat hun telefoons data naar de computers hadden geüpload. Ze hadden op van alles gerekend, maar niet op zo n onderzoek, vertelt de directeur. Van der Helm is te spreken over het onderzoeksrapport: Je kon duidelijk zien hoe het nieuwe bedrijf zich chronologisch had ontwikkeld. Het rapport diende als bewijs in de rechtszaak. Hij spreekt regelmatig ondernemers die hetzelfde is overkomen: Het verschil is dat wij, met het onderzoeksrapport van Hoffmann in de hand, een kortgeding konden aanspannen en naleving van het concurrentiebeding konden vragen. Bij overtreding konden we een boete eisen omdat we sluitend bewijs hadden. Van Borselen heeft nu in het bestaande concurrentiebeding een boeteclausule en samenwerkingsclausule opgenomen. Van der Helm: Je kunt zo n situatie echter nooit voorkomen. Iemand kan ook met pen informatie overschrijven. Ouderwets innovatief, noem je dat Juni 2014 Nummer 227

7 Verwijderde pikante berichtjes boven water Onlangs kregen wij opdracht om onderzoek te doen naar een directielid van een grote organisatie. Aanleiding hiervoor waren anonieme meldingen, die per naar de Raad van Bestuur waren gestuurd. Volgens die meldingen zou een directeur zich schuldig maken aan stalking en het seksueel intimideren van vrouwelijke medewerkers. Onze opdrachtgever verzocht ons nadrukkelijk om uiterst discreet te werk te gaan. Na overleg met de opdrachtgever werd besloten om een uitgebreid digitaal onderzoek te doen. Het betreffende directielid was zelf al op de hoogte van enkele beschuldigingen aan zijn adres, omdat een aantal anonieme meldingen ook naar zijn adres was gestuurd. In een gesprek met de Raad van Bestuur ontkende de betreffende directeur alle beschuldigingen. Hij wilde volledig meewerken aan een onderzoek. Met toestemming van de directeur werden forensische kopieën vervaardigd van de zakelijke apparatuur die bij hem in gebruik was. Het ging om een laptop, een iphone, een ipad en enkele USB-sticks. Tijdens de analyse van het onderzoeksmateriaal bleek dat de directeur er een gewoonte van maakte om zijn gebruikerssporen stelselmatig te wissen. Zijn acties waren echter koren op de molen voor onze forensisch specialisten. Met uitgebreide kennis van de verschillende computersystemen en met behulp van forensische onderzoekstools kregen zij inzicht in de wijze waarop de directeur zijn bedrijfsmiddelen inzette voor privédoeleinden. Uit aangetroffen flarden van chatberichten werd duidelijk dat de geuite beschuldigingen mogelijk bevestigd konden worden. Meer fraude bij overheden In de Statistiek die in maart uitkwam, maakten wij er al melding over: de fraude binnen (semi-)overheden toont een stijgende lijn. Ten opzichte van het jaar ervoor is het aantal fraudegevallen binnen overheden en overheidsinstellingen met 3 procent gestegen van 13 naar 16 procent van het geheel in Het gaat dan om allerlei ambtenaren: van baliemedewerkers tot gemeentesecretarissen en van wethouders tot maatschappelijk werkers. Zij maakten zich schuldig aan onder andere corruptie, witwassen en valsheid in geschrifte. En dus ook fraude met urenverantwoording. Wij verwachten dat het aantal gevallen met deze vormen van fraude zal toenemen, ook bij overheden. Meer thuiswerkuren en flexibele contracten brengen risico s met zich mee. Dat is ook te lezen het verhaal Fanatieke sporter werkte vooral privé. Onze specialisten confronteerden de directeur met hun bevindingen. Deze hield vol dat er niks aan de hand was en dat de beschuldigingen volledig uit de lucht gegrepen waren. In overleg met de opdrachtgever werd het onderzoeksmateriaal uitgebreid met onder andere de telefoondata van de betrokken directeur. De daarin aangetroffen gegevens en nieuwe bevindingen uit het voortgezette digitaal onderzoek waren voor onze onderzoekers aanleiding om de directeur opnieuw uit te nodigen voor een confronterend gesprek. Dit keer werd hem duidelijk dat de digitale sporen de inhoud van de anonieme beschuldigingen bevestigden. De man gaf toe dat hij op sommige punten te ver was gegaan en beloofde beterschap. De uitkomsten van het onderzoek waren voor de Raad van Bestuur voldoende duidelijk. Zij heeft op basis van ons onafhankelijk en objectief onderzoek de nodige maatregelen kunnen nemen. De Statistiek van maart Juni 2014 Nummer 227

8 Ontdek wat ú kunt doen op het gebied van fraude, ICT-security en risicomanagement In een workshop van een dag maakt u kennis met de mogelijkheden op deze gebieden. U ontdekt de diensten van Hoffmann en krijgt alvast wat adviezen waarmee u binnen uw eigen organisatie aan de slag kunt gaan. Inhoud van de workshop Binnen de workshop is er evenredig veel aandacht voor fraude, ICT-security en risicomanagement. U wordt welkom geheten door Jos Meekel, operationeel directeur. Daarna geven onze specialisten van alle gebieden u tips en adviezen. Dat leidt tot het volgende programma: Bas Maat spreekt over fraude en fraudepreventie. U leert hoe u eerste fraudesignalen kunt herkennen, wat u aan preventie kunt doen en wat u moet doen als zich toch een incident voordoet. Oscar Vermaas vertelt over ICT-security en cybercrime. U leert waar u op moet letten als het om lekken in uw digitale beveiliging gaat. Maar ook de meest voorkomende zwakke schakel binnen de ICT-security, de mens, wordt onder de loep genomen. Michael Wessels leert u het een en ander over risicomanagement en screening. U komt erachter welke vragen u wel en niet kunt stellen bij een sollicitatie en u krijgt enkele tips voor de verslaglegging. Daarnaast is er aandacht voor de specifieke risico s binnen uw organisatie. Na de workshop weet u precies waar u op kunt letten, op welke gebieden uw organisatie nog vooruitgang kan boeken en welke hulp u kunt inschakelen. Voor wie is de workshop bedoeld? Deze brede workshop is bedoeld voor bestuurders binnen de overheid, managers en ondernemers. Gratis bedrijfsscan In aanloop naar de workshop, kunt u de gratis bedrijfsscan laten doen. Hiermee krijgt u inzicht in de effectiviteit van uw beveiligingsmaatregelen en voert u een snelle, heldere risico-inventarisatie uit. U kunt de bedrijfsscan aanvragen door contact met ons op te nemen. Praktische informatie Locatie: Luidsprekerstraat 10 te Almere. Parkeren is gratis. Met het OV is de locatie goed bereikbaar. Datum: 11 september 2014 Tijd: uur Kosten: 495,- ex btw, inclusief lunch Het minimaal aantal deelnemers voor deze workshop is 12. Bij minder aanmeldingen kunnen wij besluiten om de workshop te annuleren. Meer weten of reserveren? Voor meer inhoudelijke informatie of telefonische reservering kunt u contact opnemen met onze medewerkers op het telefoonnummer Wie snel op de hoogte wil zijn van het laatste Hoffmann-nieuws, volgt HoffmannBV op twitter. Hoffmann Recherchetips voor bedrijfsleven en publieke sector is een periodieke uitgave van Bezoekadres: Luidsprekerstraat 10, 1322 AX ALMERE Postadres: Postbus 60090, 1320 AB ALMERE Telefoon: (036) , fax: (036) adres: info@hoffmannbv.nl Website: Elke mogelijke gelijkenis van wat in de Hoffmann-Tips wordt beschreven met bestaande gebeurtenissen en/of personen berust op louter toeval. Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan met volledige bronvermelding.