Dr. Johan Eliza de Vrij. Apotheker en Kinoloog "Suum cuique" PROEFSCHRIFT

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Dr. Johan Eliza de Vrij. Apotheker en Kinoloog 1813-1898. "Suum cuique" PROEFSCHRIFT"

Christiana Vermeiren
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 - eis Dr. Johan Eliza de Vrij Apotheker en Kinoloog "Suum cuique" PROEFSCHRIFT. ter verkrijging van de graad van Doctor aan de Rijksuniversiteit te Leiden, op gezag van de Rector Magnificus Dr. L. Leertouwer, hoogleraar in de faculteit der Godgeleerdheid, volgens besluit van het College van Dekanen te verdedigen op woensdag 18 mei 1994 te klokke uur door Margaretha Anna Wilhelmina Algera-van der Schaaf geboren te St. Laurens, thans gemeente Middelburg, in 1933 Canaletto Alphen aan den Rijn 1994

iden, op gezag van de Rector Magnificus Dr. L.

2 INHOUDSOPGAVE Lijst van afbeeldingen Gebruikte afkortingen XIV XV INLEIDING De aanleiding tot onderzoek 1 De uitwerking 3 DEELI - LEVENSLOOP Inleiding 7 Hoofdstuk 1 - APOTHEKER DE VRU De opleiding tot apotheker 9 De apotheek 10 De vertaling van het 'Handboek der analytische Scheikunde' van Heinrich Rose 10 Korte beschouwing over het 'Handboek der analytische Scheikunde' 11 Het proefschrift 12 Inleiding 12 Overzicht van de inhoud van het proefschrift 13 Kritieken op het proefschrift 14 Lector aan de Klinische School 15 Inleiding 15 Lector De Vrij 17 De lessen van De Vrij 19 Diverse activiteiten in het kader van het lectoraat aan de Klinische School 21 Maatschappelijke functies van De Vrij 26 Voorzitter van het Departement Rotterdam van de Nederlandsche Maatschappij ter bevordering der Pharmacie 26 Inleiding 26 Departementsvoorzitter De Vrij 26 Lid van het Hoofdbestuur van de Nederlandsche Maatschappij ter bevordering der Pharmacie 29 VII

Inleiding 12 Overzicht van de inhoud van het proefschrift 13 Kritieken op het proefschrift 14 Lector aan de Klinische School 15 Inleiding 15 Lector De Vrij 17 De lessen van De Vrij 19 Diverse

3 Overige maatschappelijke functies 30 Contacten en activiteiten in het buitenland 31 Het congres van natuuronderzoekers te Bonn in Buitenlandse reizen 32 Correspondentie 34 'The Hanbury Letters', brieven van Daniel Hanbury aan De Vrij 34 Uitwisseling van informatie 35 Bemiddeling bij de verspreiding van wetenschappelijke gegevens 37 Hanburys reactie op persoonlijke mededelingen van De Vrij 39 Nabeschouwing 41 Brieven aan F.A. Flückiger 42 Wetenschappelijke mededelingen van De Vrij die Flückiger in zijn publicaties gebruikt heeft 43 Andere wetenschappelijke mededelingen 44 Bemiddeling van De Vrij 45 Diverse en persoonlijke gegevens 47 Nabeschouwing - 48 Hoofdstuk 2 - KINOLOOG DE VRIJ Overzicht van de kinologie tot Inleiding 49 De kinologen tot halverwege de negentiende eeuw 49 Verschillende soorten kinabast; herkomst en beoordeling 51 De ontdekking van kinine en andere kina-alkaloïden 54 De stand van zaken in De voordracht van Pasteur 55 De Vrijs intrede in de kinologie 57 Inleiding 57 De Vrijs eerste bijdragen aan de kinologie 57 Kina naar Nederlands Oost-Indië 59 De aanleiding tot Nederlandse activiteiten 59 Het overbrengen van de kinaplant naar Nederlands Oost-Indië 60 De 'Inspecteur belast met Scheikundige Onderzoekingen in Nederlandsch Indië' 61 De benoeming 61 De activiteiten van De Vrij 62 Junghuhn en De Vrij 63 VIII

De Vrij 39 Nabeschouwing 41 Brieven aan F.A.

4 De Vrijs terugreis via Ceylon, Brits-Indië en Wenen 68 De verlofperiode 69 Het standpunt van Miquel 70 Met pensioen 72 Het Laboratorium voor Kina-onderzoek 72 Intermezzo 73 De Pharmacopee-Commissie voor de 'Pharmacopoea Neerlandica', editio altera 73 De invloed van De Vrij in Brits-Indië 75 De Internationale Tuinbouw Tentoonstelling in De zaak 'De Ooievaar' 78 Eerbetoon aan Pelletier en Caventou 81 De Amsterdamsche Chininefabriek 82 Inleiding 82 " De Vrij en de Amsterdamsche Chininefabriek 82 Sulfas chinini purissimus A.Ch.F. 84 Epiloog - 86 Hoofdstuk 3 - DE VEREENIGING VOOR LIJKVERBRANDING Inleiding 89 De activiteiten van De Vrij binnen de Vereeniging voor Lijkverbranding 89 De laatste reis van De Vrij 92 DEEL II - HET WETENSCHAPPELIJK WERK Inleiding 97 Hoofdstuk 4 - PUBLICATIES met uitzondering van kinologische onderwerpen Inleiding 98 De tijdschriften waarin De Vrij publiceerde 98 Nederlandse tijdschriften 98 Buitenlandse tijdschriften 101 De publicaties 102 Nederlandse publicaties 102 'Natuur- en Scheikundig Archief 102 'Chemisch-Pharmaceutisch Archief 104 IX

Caventou 81 De Amsterdamsche Chininefabriek 82 Inleiding 82 " De Vrij en de Amsterdamsche Chininefabriek 82 Sulfas chinini purissimus A.Ch.F.

5 'Algemeene Konst- en Letterbode' 105 'De Berigten van de Nederlandsche Maatschappij ter bevordering der Pharmacie' 106 'Tijdschrift voor Wetenschappelijke Pharmacie' [Haaxmans Tijdschrift II] 108 'Nieuw Tijdschrift voor de Pharmacie in Nederland' f Haaxmans Tijdschrift HIJ 112 'Nederlandsch Weekblad voor Geneeskundigen' 112 'Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde' 115 Buitenlandse publicaties 117 'Annalen der Chemie und Pharmacie' [Liebigs Annalen] 117 'Comptes Rendus de 1'Académie des Sciences' 119 'Journal de Pharmacie et de Chimie' 119 'Pharmaceutical Journal and Tfansactions' Farmacognostisch onderzoek van de flora op Java 122 Nabeschouwing 125 De betekenis van de publicaties in Nederland Erkenning in het buitenland 126 Het farmacognostisch onderzoek 126 Hoofdstuk 5 - DE KINOLOGISCHE STUDIËN Inleiding 129 De onderwerpen van de Kinologische Studiën 130 Het onderzoekschema 131 Het onderzoek van de Kinologische Studiën C. pahudiana How Alkaloïdbepalingen Hybridisatie Naamgeving van de alkaloïden Kinoïdine Kwaliteitseisen aan de analyse Farmaceutische basten en fabrieksbasten Kinamine en kinazuur Quinetum Extracten uit kinabasten De zuiverheid van kininesulfaat Veranderingen van het alkaloïdgehalte van kinabasten 167

publicaties 117 'Annalen der Chemie und Pharmacie' [Liebigs Annalen] 117 'Comptes Rendus de 1'Académie des Sciences' 119 'Journal de Pharmacie et de Chimie' 119 'Pharmaceutical Journal and

6 13. De chromaatproef Kininetannaat 172 Overzicht van de onderzoeksresultaten 174 De invloed van de Kinologische Studiën 178 Werkmethoden en richtlijnen 178 Wijzigingen in de verschillende Nederlandse farmacopees 179 Preparaten opgenomen in het 'Supplement op de derde uitgave van de Nederlandsche Pharmacopee' en de 'Codex Medicamentorum Nederlandicus' 180 Controversiële standpunten 181 Financiële aangelegenheden 182 Tijdelijke en blijvende resultaten 183 Nabeschouwing 184 DEEL III - EVALUATIE Inleiding, Hoofdstuk 6 - DE INVLOED VAN DE VRIJ De invloed van De Vrij op zijn leerlingen 188 Inleiding 188 De leerlingen van De Vrij 189 De kettingreactie 190 Voorbeelden van de invloed van De Vrij op werk van anderen 192 Voortzetting van het onderzoek van de flora op Java 196 Studies over kinologische onderwerpen in de twintigste eeuw 197 Extractum Chinae liq. 197 Analysemethode van de kina-alkaloïden 198 De zuiverheid van kininesulfaat 200 De biosynthese van de kina-alkaloïden 201 Kina-alkaloïden nu: Verkenningen voor de toekomst 205 Inleiding 205 Malaria 205 Malariapreventie 206 Twee behandelwijzen 207 Ontwikkelingen na de Tweede Wereldoorlog 208 De eigenschappen van de kina-alkaloïden 209 XI

Preparaten opgenomen in het 'Supplement op de derde uitgave van de Nederlandsche Pharmacopee' en de 'Codex Medicamentorum Nederlandicus' 180 Controversiële standpunten 181 Financiële aangelegenheden

7 Quinoline-alkaloïden 211 Indol-alkaloïden 213 De produktie van kinine 214 Biosynthese 214 Nabeschouwing 215 Hoofdstuk 7 - TOETSSTEEN Inleiding 217 Het oordeel van G.J. Mulder 217 Tijdgenoten geven hun zienswijze 219 Opinies van auteurs uit de twintigste eeuw 228 Nationale en internationale lidmaatschappen en eerbewijzen 231 Nabeschouwing 232 Hoofdstuk 8 - SLOTBESCHOUWING 234 SAMENVATTING Deel I - Levensloop 237 Deel II - Het wetenschappelijk werk 240 Deel III - Evaluatie 241 SUMMARY Part I - Biography 244 Part II - The scientific work 247 Part III - Evaluation 248 AANHANGSEL I. Personalia 252 Familiegegevens van J.E. de Vrij 252 Het ouderlijk huis 253 Het huwelijk met Magdalena Wilhelmina Cornelia Obreen 254 De levensomstandigheden van De Vrij 254 De gezondheidstoestand van De Vrij 255 II. Overzicht van de geschiedenis van kina als geneesmiddel 256 III. De tot 1873 op Java gekweekte kinasoorten 260 IV. Reorganisatie van de kinacultuur door Dr. K.W. van Gorkom 265 V. De in 1898 bekende bestanddelen van Cinchona cortex 267 XII

SLOTBESCHOUWING 234 SAMENVATTING Deel I - Levensloop 237 Deel II - Het wetenschappelijk werk 240 Deel III - Evaluatie 241 SUMMARY Part I - Biography 244 Part II - The scientific work 247 Part III -

8 BIJLAGEN - Band II 269 I. De publicaties van De Vrij 271 II. Tabellen 1. Brieven aan F.A. Flückiger 2. De ontdekking en enkele kenmerken van de belangrijkste quinoline-alkaloïden en kinoïdine 3. Belangrijke publicaties tussen 1842 en Tussen 1858 en 1863 door De Vrij op Java onderzochte planten met het jaartal van publicatie 5. De Kinologische Studiën ingedeeld naar onderwerp 6. Overzicht van de resultaten van het kinologisch onderzoek door De Vrij 7. Overzicht van publicaties van leerlingen van De Vrij 8. Overzicht van de moderne antimalariamiddelen 9. Chronologische lijst van publicaties over het leven, het werk en de persoon van De Vrij 10. Nationale en internationale lidmaatschappen en eerbewijzen 11. Tijdschaal 12. Overzicht van de tot 1873 gekweekte kinasoorten op Java III. Geraadpleegde literatuur IV. Register van personen V. Noten VI. Curriculum vitae Stellingen Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 6 Hoofdstuk 7 Samenvatting Aanhangsel XIII

Overzicht van de resultaten van het kinologisch onderzoek door De Vrij 7. Overzicht van publicaties van leerlingen van De Vrij 8. Overzicht van de moderne antimalariamiddelen 9.

Vergelijkbare documenten

APOTHEKERS EN CHIRURGIJNS

APOTHEKERS EN CHIRURGIJNS GEZONDHEIDSZORG OP DE BENEDENWINDSE EILANDEN VAN DE NEDERLANDSE ANTILLEN IN DE NEGENTIENDE EEUW PROEFSCHRIFT) ter verkrijging van de graad van Doctor aan de Rijksuniversiteit