TECHNISCH DOSSIER. / Mei 2013 OPSTIJGEND VOCHT. Algemene principes

Transcriptie

1 TECHNISCH DOSSIER OPSTIJGEND VOCHT Algemene principes Oorsprong van opstijgend (ook capillaire opzuiging genoemd) Wanneer aan de basis van een muur geen of een defect dichtheidsmembraan aanwezig is, zullen de bouwmaterialen die in aanraking komen met water of met de ige bodem met capillaire opzuiging te maken krijgen. De migratie van water door capillaire opstijging wordt gekenmerkt door een maimaal waterpercentage bij de bron (onderkant van de muur), met geleidelijke daling van dit watergehalte van beneden naar boven, om een minimumwaarde (evenwichtswaarde) te bereiken op een hoogte van ongeveer één meter. De omvang van de capillaire opzuiging van water in een muur hangt af van: de betrokken materialen, de dikte van de muren en hun gehalte aan zouten, de totale porositeit, het potentiële verdampingsvermogen. In deze gevallen is het de mortel die dienst doet als transportmiddel. Capillaire opzuiging kan eveneens voorkomen in scheidingswanden en binnenmuren die rusten op een ondervloer van cement of op ig beton. Metselwerk dat in aanraking komt met een waterbron werkt als een pomp, een vloeipapier! HUMIDITÉ Membrane d étanchéité Eau ZONDER FOLIE FOUT GEPLAATSTE FOLIE MUUR VOCHT AARDE Alle materialen die in metselwerk worden gebruikt (baksteen, stenen of mortel) bevatten inderdaad in de massa kleine holten, poriën genoemd. Het totale volume van deze poriën vormt de totale porositeit van de materialen. Alle traditionele metselwerken die in directe aanraking komen met de bodem, zijn aan dit fenomeen onderworpen, zelfs als ze bestaan uit breuksteen of uit blokken van zeer weinig poreus materiaal (blauwe hardsteen, silicaatachtige kalei ). BETONSOKKEL Schade veroorzaakt door opstijgend De veroorzaakte schade is onder andere: esthetisch (vervuiling, loskomen of beschadiging van de bekleding); energetisch (thermische isolatie); allergisch (schimmels) / Mei 2013

2 B 100 De verschillende interventietechnieken voor behandeling van opstijgend Uittreksel uit de TIN 210 van het W.T.C.B. (Technisch en Wetenschappelijk Centrum voor het Bouwbedrijf) van december 1998: overzichtstabel van de interventietechnieken. INTERVENTIETECHNIEK Aanbrengen van een dichtheidsmembraan Injectie van afstotende producten Bedekking van metselwerk boven het grondniveau Buitenbescherming van ondergronds metselwerk, interne bekuiping WERKINGSPRINCIPE Blokkering van opstijgend Blokkering van opstijgend Verticale barrière, belet de verdamping Verticale bescherming van ondergronds metselwerk DOELTREFFENDHEID VAN DE DROOGMAKING Uitstekend Electroosmose Passief of actief Wisselvallig Electroforese Elektromagnetisch systeem Bevordert de migratie van geïnjecteerde producten, met behulp van een potentiaalverschil Interferentie van elektromagnetische velden Uitstekend voorproducten van het type siliconen, beperkt voor siliconaten Voorkomt opstijging van niet Voorkomt opstijging van niet Weinig bekend Weinig bekend OPMERKINGEN Moeilijk toe te passen in dikke muren, muren met stabiliteitsgebreken, metselwerk van breuksteen Voor producten in een solventfase moet rekening gehouden worden met de verdamping van de organische oplosmiddelen in het geval van bewoonde gebouwen. Indien alleen gebruikt kan dit problemen boven het interventieniveau versterken; eventueel te gebruiken als aanvulling bij een bewerking om opstijgend te blokkeren. Boven het grondniveau aan te vullen met een behandeling om opstijgend te blokkeren. In ons land praktisch niet toegepast, wegens de onzekere resultaten. Weinig werfervaring in ons land. Weinig werfervaring in ons land. Mei 2013 /

3 OPSTIJGEND VOCHT TECHNISCH DOSSIER Vastgestelde pathologische verschijnselen & tekenen van vroegere interventies Pathologische verschijnselen Opstijgend herkent men het vaakst aan: beschadiging van voegen, mortel en bakstenen onderin de muren; aanwezigheid van mossen onderaan de buitenzijde van de muren; een hoge algemene igheid binnenin de woning; de aanwezigheid van schimmels en/of zwammen (zwarte of gekleurde vlekken) onderin de muren; de aanwezigheid van witte zouten op de muren en/of het loskomen van behangpapier en bekleding (onderaan de muren); loskomen van de pleisterlagen onderop de muren (holle klank); de igheid van de meeste muren tot een hoogte van 0,5 tot 1,5 meter. Tekenen van vroegere ingrepen Opstijgend in oude huizen werd gecamoufleerd en derhalve niet goed behandeld: ondermuren die geteerd en/of ingesmeerd zijn; lambrisering of buitenbepleistering met cement; cementering en/of behang van lood of aluminiumfolie aan de binnenzijde. Prestaties van werende producten in de massa Rekening houdend met het grote aantal bestaande producten kan de gebruiker 3 opties overwegen: Vochtwerend product in de massa dat niet door een etern en erkend organisme getest werd. De fabrikant formuleert een product en verdeelt het rechtstreeks op de markt. Er bestaat geen enkele zekerheid over de werkelijke prestaties van het aangeboden product en er is geen mogelijkheid om een vergelijking met andere producten te maken. De fabrikant formuleert een product en dient het in bij het WTCB voor de opstelling van een prestatieverslag (vergelijking tussen verschillende producten). De testprocedure van het WTCB is gestandaardiseerd en wordt uitgevoerd op gefabriceerde kalkzandblokken om de verminderde capillaire absorptie en de migratie in het materiaal op te meten tot igheidsgraden van 40, 60 en 80%. Alle WTCBverslagen zijn gebaseerd op dezelfde testprocedures, zodat de resultaten gemakkelijk met elkaar vergeleken kunnen worden. De verslagen van het WTCB dienen ook als technische basis voor de toekenning van goedkeuringen die in dit domein door de BUtgb (Belgische Unie voor de technische goedkeuring in de bouw) afgeleverd worden. Het product krijgt vervolgens een classificatie van A tot F. Vochtwerend product voor de behandeling van oppervlakken, met een officiële technische goedkeuring (BUtgb) met certificering. Een product met een Technische Goedkeuring (ATG) van de Belgische Unie voor de technische goedkeuring in de bouw garandeert de optimale prestaties van het verkochte product en zijn fabricagestandvastigheid op basis van regelmatige metingen in de fabriek door SECO en conformiteitsanalyses. Vochtwerend product in de massa met WTCBverslag (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf). W.T.C.B / Mei 2013

4 B 100 Doeltreffendheid van injecteerbare samenstellingen Uittreksel uit de TIN 210 van het W.T.C.B. (Technisch en Wetenschappelijk Centrum voor het Bouwbedrijf) van december 1998: doeltreffendheid van enkele samenstellingen die kunnen ingespoten worden in ig metselwerk van baksteen van gebakken aarde. Producten op basis van poriënvullers migreren moeilijk in ige materialen, ze hebben nadelige neveneffecten en/of bieden onvoldoende prestaties. Producten met een waterafstotend (hydrofoob) karakter hebben daarentegen de neiging de oppervlakteenergie van de poriën en capillairen in de materialen te verlagen en ze dardoor waterafstotend te maken. SAMENSTELLINGEN (Bron: WTCB) CONCENTRATIE (%) DOELTREFFENDHEID EFFECT Alkalische silicaten en mengsels van alkalische silicaten en siliconaten +/ 25 Laag Poriënvullend Synthetische harsen (epoyharsen of polyurethanen) 5 tot 20 Middelmatig Poriënvullend Acrylamidegel +/ 20 Middelmatig Poriënvullend Kaliumsiliconaten 7.5 tot 15 Middelmatig Hydrofoob Siliconenharsen, gefluoreerde copolymeren, aluminiumstearaten 0.5 tot 13 Goed Hydrofoob Alkoypolysiloanen (oligomere siliconen) 5 tot 10 Zeer goed Hydrofoob Deze tabel vat de lessen samen die kunnen getrokken worden uit een dertigtal jaren opzoeking, werfopvolging en contacten met de betrokken middens in België en in het buitenland. De injectie van een waterwerend product in de massa veroorzaakt een afname van de oppervlaktespanning van de ondergrond en zorgt zo voor een waterafstotend effect. Dit procédé bestaat erin over de hele dikte van de muren een anticapillaire onderbreking te vormen door injectie. De behandelde zone van de muren (de voet van de muren) wordt hierdoor definitief waterwerend en ze blokkeert volledig de migratie van water van beneden naar boven door capillaire werking. Behandeling van capillair opstijgend via het TECHNICHEM procédé Sedert 20 jaar is TECHNICHEM fabrikant en voorstander van producten voor het bestrijden van problemen met capillair opstijgend in metselwerk, via het procédé van inspuiting van hydrofobe harsen. Definitie van het procédé Wij raden uitsluitend de interventietechniek Injectie van hydrofobe producten aan (zie de bovenstaande tabel van het W.T.C.B., Interventietechnieken voor de behandeling van opstijgend ). Mei 2013 /

5 OPSTIJGEND VOCHT TECHNISCH DOSSIER De doeltreffendheid van de behandeling wordt mee bepaald door: de kwaliteit van de boringen (plaats, tussenafstanden en diepte van de boringen); de kwaliteit van de ingespoten producten; de beheersing van het inspuiten (controle van de geïnjecteerde hoeveelheden met behulp van een doorstroommeter); de continuïteit van de anticapillaire barrière. dikte van de muur Kenmerken van de producten en keuze van een Technichemproduct Als injectieproducten fabriceren wij uitsluitend oligomere siliconen, zoals vermeld in de hiervoor vernoemde W.T.C.B.tabel. INTERVENTIETECHNIEK Aanbrengen van een dichtheidsmembraan Injectie van afstotende producten Bedekking van metselwerk boven het grondniveau Buitenbescherming van ondergronds metselwerk, interne bekuiping WERKINGSPRINCIPE Blokkering van opstijgend Blokkering van opstijgend Verticale barrière, belet de verdamping Verticale bescherming van ondergronds metselwerk DOELTREFFENDHEID VAN DE DROOGMAKING Uitstekend Electroosmose Passief of actief Wisselvallig Electroforese Elektromagnetisch systeem Bevordert de migratie van geïnjecteerde producten, met behulp van een potentiaalverschil Interferentie van elektromagnetische velden Uitstekend voorproducten van het type siliconen, beperkt voor siliconaten Voorkomt opstijging van niet Voorkomt opstijging van niet Weinig bekend Weinig bekend OPMERKINGEN Moeilijk toe te passen in dikke muren, muren met stabiliteitsgebreken, metselwerk van breuksteen Voor producten in een solventfase moet rekening gehouden worden met de verdamping van de organische oplosmiddelen in het geval van bewoonde gebouwen. Indien alleen gebruikt kan dit problemen boven het interventieniveau versterken; eventueel te gebruiken als aanvulling bij een bewerking om opstijgend te blokkeren. Boven het grondniveau aan te vullen met een behandeling om opstijgend te blokkeren. In ons land praktisch niet toegepast, wegens de onzekere resultaten. Weinig werfervaring in ons land. Weinig werfervaring in ons land. W.T.C.B / Mei 2013

6 B 100 Diagnose De vaststellingen en de metingen die tot doel hebben het voorkomen van in een gebouw te lokaliseren en kwantitatief te bepalen, mikken direct op de diagnose van de mogelijke oorzaken en op de bepaling van de meest geschikte behandeling. In de onderstaande tabel worden de belangrijkste elementen vermeld, waarmee rekening moet gehouden worden bij het opnemen van de mogelijke oorzaken van de vastgestelde schade. De meetapparaten Meetapparaten maken het mogelijk problemen snel te onderzoeken en ze zijn het onmisbare gereedschap voor elke diagnose. Alhoewel de waarden, gemeten met deze apparaten, vaak relatieve waarden zijn, zijn ze zeer doeltreffend voor het stellen van een diagnose en voor het opvolgen van de uitdroging van de muur. De migratie van water door capillaire opstijging wordt gekenmerkt door een maimaal waterpercentage bij de bron (voet van de muur), met geleidelijke daling van dit watergehalte van onder naar boven, om een minimumwaarde (evenwichtswaarde) te bereiken op een hoogte van ongeveer één meter. Wanneer er grote hoeveelheden zouten aanwezig zijn in de muren, kunnen we hoge waarden meten in het bovenste front van het capillair opgestegen. Deze apparaten zijn complementair en ze hebben elk hun specifi eke eigenschappen. E201 Hygrometer Mini Meting van het % water door elektrische weerstandsmeting; Dit apparaat is eenvoudig, stevig en goedkoop; De methode is niet destructief en snel; De metingen worden beinvloed door het zoutgehalte en ze zijn vooral vergelijkend. E202 Hygromaster Meting van het dauwpunt/ condensatie E203 Hygrometer Surveymaster SM Meting van het % water door elektrische weerstandsof capaciteitsmeting; Het apparaat is eenvoudig en stevig; De methode is niet destructief en snel; De metingen worden beinvloed door het zoutgehalte en ze zijn vooral vergelijkend. E207 Carbidbom Meting via een chemische reactie tussen calciumcarbid en het in het genomen staal; Eenvoudige, bijzonder nauwkeurige methode, aangeraden voor moeilijke werven en voor opvolging van de uitdroging van de muren. Vroegere pathologische ingrepen schadebeelden Vroegere ingrepen pathologie VASTSTELLINGEN Condensatie Hygroscope eigenschappen Slagregen Opstijgend Mei 2013 / Lokale lekken Pathologische zouten Bouwigheid Ondermuren die geteerd en/of ingesmeerd zijn; Oude woning met lambrisering of eterne cementbekleding Cementering en/of behang van lood of aluminiumfolie aan de binnenzijde Oude woning die reeds het voorwerp was van isolatiewerkzaamheden (verbetering van de dichting, vervanging van deur of raamkozijnen, plaatsing van dubbele beglazing of etra ramen, isolatie van de zolder of van de muren ) Beschadigde voegen, mortel en bakstenen onderin de muren Aanwezigheid van mossen onderaan de buitenzijde van de muren Hoge algemene luchtigheid binnenin de woning Voorkomen van schimmels en/of zwammen (zwarte of gekleurde vlekken): in de hoeken onderin de muren rond de ramen Voorkomen van witte zouten op de muren en/of het loskomen van behangpapier en bekleding (onderaan de muren) Loskomende pleisterlagen onderop de muren (holle klank) Vochtigheid van de meeste muren tot een hoogte van 0,5 à 1,5 meter. Natte buitenmuren, vooral naar het zuiden en/of westen Natte buitenmuren, vooral naar het noorden en/of oosten Natte muren, vooral in de hoeken Lokale ige zones Vochtige muren, hoofdzakelijk in nietverwarmde ruimten (slaapkamers, bergplaatsen ) 69

7 OPSTIJGEND VOCHT TECHNISCH DOSSIER E201 Hygromètre Mini E202 Hygromaster E203 Hygromètre Surveymaster SM E207 Bombe à carbure Toepassing van het procedé Voorbereiding van de te injecteren muren Het deel van de muur waar moet geïnjecteerd worden vrijmaken; Plinten, radiatoren en sanitaire elementen die het werk kunnen hinderen wegnemen; Vloeren, muren en andere elementen die kunnen vervuild worden door het injectieproduct afdekken; Het is aangeraden de binnenbepleistering te verwijderen, waardoor de muur sneller kan drogen en het deel van de bepleistering dat het sterkst is geladen met zouten wordt verwijderd (zie hoofdstuk 2). In dit geval moet de bepleistering worden verwijderd tot cm boven de grens; Aangetast metselwerk behandelen en herstellen. Opmerking Wanneer de aangetaste bepleistering niet wordt verwijderd, kan die tijdens de droogperiode loskomen en van de muur vallen; Bovendien maakt de aanwezigheid van zouten in deze bepleistering ze zeer hygroscopisch; dit doet ige zones ontstaan wanneer het relatieve gehalte van de lucht hoog is, en dit ondanks de volledige blokkering van het opstijgende in de massa van de muren. Uitvoering van de injecties De injecties moeten altijd worden uitgevoerd op een niveau dat hoger is dan of gelijk aan het niveau van de aarde die in aanraking komt met het metselwerk en boven het niveau van de afgewerkte binnenvloer (maaiveld); Men moet er altijd op letten dat de bepleistering de vloer niet raakt. Als er contact is tussen de bepleistering en de vloer, kan de barrière overbrugd worden door water, dat door de bepleistering gaat migreren en opnieuw schade zal veroorzaken; 48 uur na de injectie is de barrière werkzaam. Na de behandeling zal het dat al in de muren aanwezig was geleidelijk verdampen, gedurende 6 tot 12 maanden of meer, afhankelijk van het gehalte, de porositeit en de dikte van de muren, van het type verwarming en ventilatie en van de weersomstandigheden. Gedurende de droogfase zal er meer zout tevoorschijn komen. Afstand tussen de boorgaten Algemeen werkwijze Standaard muren Onderin de muur horizontale of lichtjes schuine gaten boren, met een diameter van 12 tot 14 mm, op tussenafstanden van 10 tot 15 cm en met een diepte van 3/4 tot 4/5 van de dikte van de muur; De gaten bij voorkeur boren in de voegen (mortel), min of meer op een horizontale lijn; Het product onder lage druk inspuiten met behulp van de Doorstroommeter, zodanig dat 1,5 tot 2,5 liter per strekkende meter en per 10 cm muurdikte uniform wordt verdeeld; Injecteren bij een zo laag mogelijke druk, en als het debiet van het injectieproduct onvoldoende is, de druk geleidelijk opvoeren. Dikke muren Voor muren die dikker zijn dan 60 cm, moeten boringen uitgevoerd worden langs de beide zijden. Voor de behandeling van één enkele zijde, worden het boren en het inspuiten uitgevoerd in twee fasen. Boorgaten Injectie Difusie / Mei 2013

8 B 100 Gedeeltelijk ondergrondse muren (het niveau van de aarde buiten is hoger dan het vloerniveau binnen) De horizontale barrière moet aangebracht worden op 10 cm boven het niveau van de aarde; Onder de horizontale barrière moet de muur die in aanraking komt met de aarde in de massa verzadigd worden, door alternerend (zigzagsgewijs) gaten te boren met tussenafstanden van cm en 1,5 tot 2,5 liter injectieproduct per m 2 en per 10 cm muurdikte te verdelen. Let op! Door een ondergrondse muur in de massa te injecteren wordt hij waterwerend, maar dit voorkomt waterinsijpeling via gaten, barsten enz. niet. Daarom wordt meestal aangeraden het ondergrondse deel van de muur af te bikken, de voegen te herstellen, een omzetting van de hygroscopische zouten uit te voeren en uiteindelijk een laag epoyhars aan te brengen ( lichte bekuiping ). Voor nadere informatie over de behandeling van ondergrondse muren raadpleegt u ons dossier Behandeling van ondergrondse muren. Muren van natuursteen In het geval van zeer harde breuksteen, moeten de gaten geboord worden in de voegen, zo dicht mogelijk bij de grond. Voor wat zachtere breuksteen en steenblokken boort men de gaten op een horizontale lijn. die men wenst te beschermen (het laagst mogelijke niveau kiezen, in functie van de toegangsmogelijkheden en het niveau van de aarde aan de buitenzijde). Te injecteren hoeveelheid product Over het algemeen moet tussen 1,5 en 2,5 liter per strekkende meter (lineair) en per 10 cm muurdikte ingespoten worden. Bijvoorbeeld: Voor een muur met een lengte van 1 m en een dikte van 40 cm, moet (1,5 à 2,5 liter 4) = 6 à 10 liter product ingespoten worden. Als u een gat boort om de 10 cm, moet u 0,6 tot 1 liter per boring inspuiten. Injectiematerieel Het injectiematerieel voor het TECHNICHEMprocedé bestaat uit: een systeem om het injectieproduct onder druk te zetten: hetzij met behulp van een kuip, hetzij met een membraan of een zuigerpomp (druk tussen 0,5 en 1,5 bar); een doorstroommeter, waarmee de ingespoten hoeveelheden direct kunnen worden afgelezen, zowel per boring als op het einde van het werk; een speciaal inspuitstuk met een spuitmond die de dichtheid garandeert en terugvloeiing van het product voorkomt. Muren van baksteen De boringen moeten uitgevoerd worden in de eerste horizontale voeg boven de grond, op tussenafstanden van ma. 10 tot 15 cm. Behandelde muur in contact met een nietbehandelde muur Een verticale barrière vormen tussen de behandelde en de nietbehandelde muur, tot een hoogte van 1,5 à 2 meter. Doorstroommeter E103 Digitale injectiestang E 101 Techniflow dual Injectiepomp Injectiestang Binnenmuren met kelder of geventileerde sanitaire ruimten De blokkeerzone tegen opstijgend kan op drie verschillende niveaus aangebracht worden, afhankelijk van de muren Injectiepistool E102 TECHNISPRAY 10 Mei 2013 /