OPLEIDING ENERGIEADVISEUR Gedetailleerd programma

Transcriptie

1 OPLEIDING ENERGIEADVISEUR 2008 Gedetailleerd programma

2 Seminarie 1 : Welk energiebeleid, context en impulsen rol van de "Energieadviseur" Vrijmaking van de markt 06/10/2008 Het beeld van de energiesituatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de regionale en Europese impulsen, de vrijmaking van de energiemarkten en de toepassing in Brussel van de Europese richtlijn over de energieprestatie van gebouwen (EPB) vormen allemaal elementen van een context waarin de lokale initiatieven van de Energieadviseur zich situeren De Energieadviseur zal de verantwoordelijkheid moeten nemen voor vele taken die eigen zijn aan deze opdracht. Op gewestelijk vlak beschrijft dit seminarie de context waarin de energieactoren zich situeren : een vrijgemaakte markt, een Europese richtlijn over de energieprestaties van gebouwen die sinds juli 2008 in Brussel wordt toegepast en een tabel van de verbruiksstromen waarin de woonsector in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de eerste plaats inneemt. Op institutioneel vlak wil het seminarie de voorwaarden tonen binnen welke de Energieadviseur zijn functie zal uitoefenen, evenals de minimale aanpassingen die de instelling moet doen opdat de Energieadviseur zich op een degelijke manier op zijn taken kan toeleggen. Op individueel vlak zullen de doelstellingen en actiegebieden van de Energieadviseur worden omschreven zodat de deelnemers een volledig beeld van hun opdrachten krijgen. Macro-economische kijk op de energiestromen in het BHG Functie en rol van de Energieadviseur, actieterrein, bevoegdheden De inzet van een vrijgemaakte markt De Europese Richtlijn 2002/91/CE over de energieprestatie van gebouwen (EPB) en zijn toepassing in het Brussels Gewest Grégoire CLERFAYT Anastasia VELNIDIS Guillaume AMAND Michel QUICHERON Stephan PLETTINCK Kabinet van Minister Huytebroeck ABEA De Stadswinkel ABEA De Stadswinkel Leefmilieu Brussel-BIM Leefmilieu Brussel-BIM NL-FR FR FR FR NL BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 2/14

3 Seminarie 2 : De energiefactuur 10/10/2008 Vertrekkend vanuit de thermische basiswetten zal de Energieadviseur de grootheden die van belang zijn voor het energiebeheer van een woning, evalueren. De Energieadviseur in staat stellen om de problemen betreffende de becijfering van energie in te schatten en om dus een diagnose van een energetische situatie te kunnen stellen. De Energieadviseur zal ook in staat zijn een energiefactuur te analyseren (brandstof, elektriciteit), de grote verbruiksposten te diagnosticeren en mogelijke verbeteringen voor te stellen. Energie en vermogen Thermische wetten o Warmtedoorgang door een wand naar de omgeving o Warmtedoorgang via een wand o Temperatuurstijging van een omgeving Concept graad-dagen Energiebalans van een aanpalend gebouw te Brussel gedurende een wintersessie Toepassingen Terugverdientijd en rentabiliteit van een investering Jacques CLAESSENS Architecture & Climat (UCL) FR BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 3/14

4 Seminarie 3 : Diagnose van de gebouwschil 20/10/2008 Het ontwerp van een correcte gebouwisolatie vergt een minimale kennis van de bouwfysica. Welke isolatie kiezen, hoe te isoleren, wat zijn de gevolgen van een slecht aangebrachte isolatie Na twee studiedagen kunnen de Energieadviseurs een diagnose stellen van de thermische kwaliteit van de gebouwschil en zo nodig van het verluchtingssysteem, en de mogelijke verbeteringen vaststellen rekening houdend met de bouwfysische principes. De Energieadviseur zal kunnen vaststellen waar en hoe te handelen in het geval van bestaande gebouwen en zal in staat zijn discussies te voeren met professionals uit de bouwsector bij het bestuderen van mogelijke technische oplossingen. Bouwfysische principes met nut voor thermische isolatie : warmte, isolatie, vochtigheid, vorst, thermische uitzetting Wettelijke voorschriften : U-waarde, K-peil en U-peil Beschrijving van de gebouwschil en identificatie van de verliesoppervlakten Klassieke isolatiemethodes in functie van de wandtypes o Platte en hellende daken o Buiten-en binnenmuren o Muren in contact met de grond o Vloeren o Vensters Specifieke problemen : koudebruggen, geïsoleerde valse plafonds, fouten in uitvoering Rentabiliteit van de voorgestelde verbeteringen en investeringen Geert HOUVENAGHEL Leeraar St Lukas Brussel Energyconsulting FR - NL BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 4/14

5 Seminarie 4 : Diagnose van de gebouwschil. De ventilatie 27/10/2008 Enkel de berekening van de K-peil is niet voldoende om de prestatie van een gebouwschil in zijn totaliteit te begrijpen. De juiste isolatie van een gebouw ontwerpen veronderstelt immers een globale aanpak die met verschillende fysische factoren rekening houdt. De namiddag van de tweede dag zal worden besteed aan de ventilatie ten aanzien van het energieverbruik. Waarom ventileren? Hoe ventileren zonder energie te verspillen? Naar aanleiding van de vorige dag komen in dit seminarie de begrippen van luchtdichtheid en het gedrag bij stoom aan bod, en wordt het verband gelegd met de ventilatie in de woning. Luchtdicht, dampopen of dampremmend Dichtingsmaterialen (folies, lijm, plakbanden, enz) Blower Door Test Details voor een goede luchtdichtheid in functie van de soorten wanden Specifieke problemen De ventilatie Normen en reglementen Theorie en principes o De ventilatiesystemen o De ventilatietechnologieën Toepassingen Paul EYKENS IsoproC NL Christophe DELMOTTE Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf WTCB FR BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 5/14

6 Seminarie 5 : Verwarmingsinstallaties 17/11/2008 De verwarming is de post die meestal het zwaarst doorweegt in de energiefactuur, en over zijn energie-efficiëntie moet zeker worden gedacht of terug worden nagedacht, in het kader van de REG-maatregelen. Verouderde technologieën en fouten in het ontwerp van de installatie, maar nog vaker fouten in de afstelling, leiden tot veel verspilling. Het seminarie is erop gericht om de kritische zin van de Energieadviseurs aan te scherpen wat betreft de werkingswijze van bestaande installaties en hun in staat te stellen om de uitbatingsprincipes op te stellen van een aangepaste en zuinige installatie. De deelnemers zullen mogelijke verbeteringen kunnen formuleren teneinde de performantie van de installaties te verhogen. Tenslotte zullen de Energieadviseurs met een kritisch oog de verbeteringen voorgesteld door vaklieden kunnen bekijken, wat de dialoog tussen beide partijen enkel ten goede kan komen. Evaluatie van de energetische efficiëntie van een bestaande installatie, van ketels tot radiatoren via de leidingen en de regeling: de belangrijke punten, berekening van de performantie, berekening van rentabiliteit van een renovatie Mogelijke verbeteringen en rentabiliteit van de voorgestelde investeringen Ontwerp van een nieuwe installatie o Keuze van brandstof o Dimensionering o Indicatoren van een correcte dimensionering Materiaalkeuze o Welke ketel : atmosferisch, lage temperatuur, condensatie? o Welke brander : voormenging, low nox, modulerend? o Welk primair circuit? Moet men automatisch het bestaande circuit wijzigen? o Welke regeling? Aanpassingen van de infrastructuur Sanitair warm water o Evaluatie van de energie-efficiëntie van een bestaande installatie o Verbetering van een bestaande installatie, op het gebied van de productie, de verdeling of de waterpunten o Keuze van een nieuwe installatie : technieken en dimensionering Fabrice DERNY MatriCiel FR BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 6/14

7 Seminarie 6 : Sanitair warmwater. Beheer van het elektriciteitsverbruik 24/11/2008 De behoeften aan warmwater vormen zeker een kleinere, maar niet onbelangrijke verbruikspost in de woning. Hoe de behoeften ervan optimaliseren en de prestatie van de voorzieningen verbeteren? Wat betreft het elektriciteitsverbruik in de woonsector, ziet men een onafgebroken groei en een vraag naar elektriciteit die in twee decennia meer dan verdubbeld zijn. De oorsprong van deze toename moet gezocht worden in de vermeerdering van de elektrische huishoudapparaten, de ontwikkeling van informatica in de woning, de plaatsing van een gecontroleerde mechanische ventilatie, Het doel van het tweede deel van dit seminarie is het sensibiliseren van de deelnemers voor het belang van het elektriciteitsverbruik in een woning en het aanstippen van de punten die het beheersen en verminderen van een factuur mogelijk maken. Sanitair warm water o Evaluatie van de energie-efficiëntie van een bestaande installatie o Verbetering van een bestaande installatie, op het gebied van de productie, de verdeling of de waterpunten o Keuze van een nieuwe installatie : technieken en dimensionering Beheer van het elektriciteitsverbruik Opsporen van de verschillende mogelijke interventieniveaus o No-cost acties, maatregelen op korte en op middellange termijn, investeringen op lange termijn De elektrische huishoudapparaten o Diagnose en keuze van uitrusting o Rentabiliteit van de voorgestelde maatregelen en investeringen De verlichtingsinstallatie o Diagnose en keuze van uitrusting o Rentabiliteit van de voorgestelde maatregelen en investeringen o Keuze van beheerswijze Karel De CUYPER WTCB NL Bénédicte COLLARD Sibelga FR BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 7/14

8 Seminarie 7 : Informatie en sensibilisering van de bewoners 01/12/2008 Investeren in een vermindering van het energieverbruik zorgt vaak voor tastbare resultaten. Maar er moet ook rekening worden gehouden met de medewerking van de gebruikers om de resultaten te behalen die de haalbaarheidsstudies vooropstelden. De beste technologieën kunnen slechts hun optimale prestaties leveren als de gebruikers die ervan profiteren dit op de juiste manier doen. Hoe dient de menselijke factor te worden betrokken in het op punt stellen van een strategie van duurzaam energieverbruik? Hoe dienen de personeelsleden van een instelling te worden gemotiveerd opdat ze rekening houden met deze dimensie tijdens hun werk? Gedurende deze dag zal op een praktische manier worden ingegaan op de organisatie van een sensibiliseringscampagne en dit met herhaalbare methodes en met de bedoeling zijn impact te evalueren. Het tweede doel van dit seminarie is de deelnemers de mogelijkheid te bieden om hun communicatievaardigheid te ontwikkelen om de gebruikers die ze ontmoeten, hun gelijken of hun medewerkers, te mobiliseren en te motiveren, en hun motivatie omtrent dit onderwerp te verhogen. Voorwaarden voor het ontvouwen van een mobiliseringsstrategie voor de gebruikers Definities van de doelstellingen, doelpubliek, te wijzigen gedrag, soort campagne Mobilisering van personen en middelen In werking treden van de campagne Opmeten van de resultaten Meedelen van de resultaten Duurzaamheid van de resultaten Verklarend model van de motivatie Mobiliseringsstrategieën van anderen Analyse van modelsituaties en mogelijke oplossingen Inleiding tot de basisprincipes van communicatie Jacques VALENTIN Institut Eco-Conseil FR BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 8/14

9 Seminarie 8 : Energieaudit van een woning 08/12/2008 Ook al behoort de uitvoering van een gedetailleerde energieaudit vaak tot de opdracht van een specialist, toch kan de Energieadviseur een evaluatie maken van de punten van een woning die op energetisch vlak weinig efficiënt zijn, en afdoende verbeteringen voorstellen. De deelnemers zullen op de hoogte worden gesteld van de verschillende procedureaspecten van de energieaudit, over de zwakke punten in een woning, de mogelijke verbeteringen. Vanuit een studie van concrete gevallen, gebaseerd op de verschillende typologieën van de Brusselse huisvesting, zullen de deelnemers in staat zijn om een gefundeerde diagnose te maken van de verschillende energieverslindende posten van het gebouw en om verschillende mogelijke oplossingen voor te stellen, in functie van technisch-economisch relevante criteria. Procedure van de energieaudit o en grenzen o Voorstelling van verschilende auditproceduren (check-list, EAP) E-peil en primair energieverbruik Berekening van de E-peil van een gebouw vanuit een casestudie : o Analyse van de gebouwschil o Analyse van de verwarmingsinstallatie o Analyse van de warmwaterinstallaties o Analyse van de verlichting en van de verluchting o Mogelijke verbeteringen : voorschriften en advies Anastasia VELNIDIS ABEA De Stadswinkel Marny DI PIETRANTONIO Faculté Polytechnique de Mons Pôle Energie FR FR BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 9/14

10 Seminarie 9 : Hernieuwbare energie en warmtekrachtkoppeling 15/12/2008 Hernieuwbare energiebronnen vormen een belangrijk aandeel in het debat over energie, maar zijn ze werkelijk efficiënt en economisch rendabel? De voormiddag zal de deelnemers in staat stellen om de techniek van de thermische en fotovoltaïsche zonne-energie grondig te onderzoeken. De namiddag zal enerzijds worden georganiseerd rond de studie en de haalbaarheid van een biomassa stookruimte in een stedelijke omgeving, en anderzijds rond de technologie van de gecombineerde productie van warmte en elektriciteit. Buiten de technische aspecten zal ook aandacht worden besteed aan de voorwaarden voor het opstarten van deze projecten, evenals aan hun ecologisch en financieel belang. Doelstelling Dit seminarie tracht een beeld te geven van de geïdentificeerde mogelijkheden en toepassingsdomeinen van de verschillende technologieën die gebruik maken van hernieuwbare energie. Dit zal de Energieadviseurs in staat stellen om de sites te identificeren waar bijvoorbeeld de productie van warm water door zonne-energie kan overwogen worden, en de technisch-economische constructie te ontwerpen om dit te verwezenlijken. De inzet van hernieuwbare energie. De beschikbare steun in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De thermische zonne-energie o Productietechnieken op zonne-energie o Economische rentabiliteit Fotovoltaïsche zonne-energie De biomassa o Bestaande kanalen o Beschrijving en werking van een biomassa stookruimte o Economische rentabiliteit en ecologische impact De warmtekrachtkoppeling o Beschrijving en werking van een warmtekrachtkoppeling en toepassingsdomeinen o Economische rentabiliteit in de woonsector en ecologische impact Michel Huart Jean MOTLLO Didier MARCHAL Yves LEBBE APERE Ateliers de la Rue Voot VALBIOM Facilitator Warmtekrachtkoppeling Brussels Hoofdstedelijk Gewest FR FR FR NL BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 10/14

11 Seminarie 10 : Laag-energie gebouwen en Duurzame Wijken 22/12/2008 Het seminarie zal het mogelijk maken de energiekwestie in de woning op een geïntegreerde en gecontextualiseerde wijze te benaderen. Het is immers vanaf de ontwerpfase dat de genomen koers een samenhang geeft aan de integratie van systemen die energetisch performant zijn en van hernieuwbare energie in de woning. Door een globale aanpak en de kennis van bestaande praktijken, aan de spits van de huidige mogelijkheden inzake energie in de woonomgeving, zullen de deelnemers in staat zijn om samenhangende en relevante voorstellen te doen op lange termijn. Op wijkniveau zullen ze kennis nemen van de nieuwe benaderingen die in België en het buitenland ontwikkeld worden. Het passiefhuis en laagenergiehuis o Principes o Een bestaand gebouw ombouwen tot een passief-of laagenergiehuis : technische en economische voorwaarden, casestudie o Casestudie in nieuwbouw Eco- mobiliteit o Het aandeel van het vervoer in de energiefactuur o Principes van de intermodaliteit o Analyse van de bestaande alternatieven Duurzame wijken o Stand van kennis en van de huidige technieken inzake stedebouw o Voorstelling van projecten bij wijze van voorbeeld in België en het buitenland (Freiburg) Erwin MLECNIK Sebastian MORENO Bernard DEPREZ Sébastien GOETHALS Passiefhuis Platform A2M bvba Facilitator Duurzame Wijken Stedebouwkundige en onderzoeker (luat / ULB) NL FR FR FR BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 11/14

12 Optionele seminaries : 12/01, 19/01 et 26/01/2009 Om de uitwerking van hun eindwerk voor te bereiden, geven drie facultatieve seminaries concrete instrumenten aan de deelnemers om hun project op te zetten: het seminarie Werkmiddelen (12/01), het seminarie Audit verwarming (19/01) en het seminarie PHPP software (26/01). Enerzijds de menselijke hulpbronnen (ABEA, facilitators), de Energie checklists, Adviesgidsen, alsook de bestaande stimulansen in het Brussels Hoofstedelijk Gewest kennen, en anderzijds oefeningen maken met behulp van de rekenprogramma s van de CD-rom Energie+ om de verwachte resultaten in het kader van een bestaand auditproject van een woning in cijfers te vertalen, dat is de doelstelling van het seminarie Instrumenten en Hulpmiddelen. De audit verwarming in situ is de gelegenheid om de begrippen die aan bod kwamen tijdens het seminarie verwarming, concreet te integreren. Het facultatieve seminarie PHPP zal de deelnemers met de software vertrouwd maken, vooral het eerste deel dat aanleiding geeft tot het verkrijgen van het passief -label. Seminarie 1 «Werkmiddelen», 12/01/08 : Het ABEA en de Facilitator "Collectieve huisvesting" Premies en stimulansen "Adviesgidsen " Collectieve huisvesting, Check-list en Energie Lastenboeken De CD-rom Energie+ en zijn berekeningsinstrumenten Seminarie 2 «Audit verwarming», 19/01/08 : Audit van een verwarmingsinstallatie ter plaatse Analyse van de bestaande situatie, mogelijke verbeteringen Seminarie 3 «PHPP software», 26/01/08 : Inleiding tot de PHPP software en oefening Anastasia VELNIDIS ABEA De Stadswinkel Jonathan FRONHOFFS Facilitator Collectieve Huisvesting Olivier HENZ Plateforme Maison Passive Leefmilieu Brussel - BIM FR FR - NL FR BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 12/14

13 PRAKTISCHE INFORMATIE Toegankelijkheid De opleiding gaat door bij Leefmilieu Brussel BIM Gulledelle Brussel. Info op (Wie zijn wij? > Ligging) Leefmilieu Brussel-BIM wordt regelmatig bediend door bus 45 (halte Gulledelle) en bus 80 (halte Twee Huizen) die verschillende aansluitingen geven op de metro. Het metrostation Roodebeek bevindt zich op 20 minuten te voet van Leefmilieu Brussel-BIM. Voor de dienstregelingen, uw reisweg en de reistijd : Dagindeling 08u30 09u00: onthaal 09u00 10u30: deel 1 10u30 10u50: pauze 10u50 12u30: deel 2 12u30 13u45: middagmaal 13u45 15u00 deel 3 15u00 15u20: pauze 15u20 16u30: deel 4 BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 13/14

14 De opleiding Energieadviseur is een realisatie van: Leefmilieu Brussel-BIM Gulledelle, BRUSSEL Dienst Eco-gedrag en Energie Pascal De Mulder Tel : 02 / Fax : 02 / Mail : pdm@ibgebim.be De aangestelde beheerder door Leefmilieu Brussel-BIM is : Brussels EnergieAgentschap ABEA De Stadswinkel vzw Anspachlaan, BRUSSEL Administratieve en logistieke assistent Cecile Podziemski Tel : 02 / Fax : 02 / Mail : cecile.podziemski@curbain.be Projectverantwoordelijke Delphine Ullens Tel : 02 / Fax : 02 / Mail : delphine.ullens@curbain.be BIM - Opleidingscyclus voor Energieadviseur Woonsector Gedetailleerd programma 14/14