CLUSTERPROJECT E-LEARNING

Transcriptie

1 CLUSTERPROJECT E-LEARNING 1 INLEIDING WOORD VOORAF VERANTWOORDING VRAAGSTELLING EN DOELSTELLING VRAAGSTELLING DOELSTELLING CONCRETE DOELEN EFFECTEN KWALITATIEVE EFFECTEN KWANTITATIEVE EFFECTEN PROJECTAANPAK SELECTIECRITERIA SAMENWERKINGSVERBANDEN BINNEN HET CLUSTER OPEN STRUCTUUR PROJECTINHOUD EN FASERING FASE 1, DEELCLUSTER CONTENTONTSLUITING FASE 2, DEELCLUSTER CONTENTONTWIKKELING FASE 3, DEELCLUSTER CONTENTPRESENTATIE EN DISTRIBUTIE PROJECTCONFIGURATIE PENVOERDER NAMENS DE DEELNEMENDE CLUSTERPROJECTPARTNERS CLUSTERPROJECTPARTNERS PROJECTORGANISATIE OVERLEGSTRUCTUUR COMMUNICATIE BIJLAGE 1: AANLEIDING E-LEARNINGCLUSTER AANLEIDING CLUSTERPROJECT E-LEARNING KANSEN OP DE MARKT KNELPUNTEN OP DE MARKT AANBEVELINGEN TASK FORCE E-LEARNING CONCLUSIE BIJLAGE 2: ECONOMISCH KADER E-LEARNING ECONOMISCHE BELANG KENNIS ECONOMISCH BELANG E-LEARNING DEFINITIE E-LEARNING AANSLUITING NATIONAAL BELEID INTERNATIONALE CONCURRENTIEPOSITIE KENNISINFRASTRUCTUUR EN KENNISPOTENTIEEL RELATIE MET ANDERE SECTOREN BIJLAGE 3, KETENBENADERING MODEL KETENBENADERING KETEN VOOR HERGEBRUIK VAN CONTENT KETENBENADERING IN HET E-LEARNINGCLUSTER CONCLUSIE BIJLAGE 4: EDUSTANDAARD... 32

2 10.1 AFSPRAKEN EN STANDAARDEN? ONDERWIJSTECHNOLOGISCHE SPECIFICATIES EN STANDAARDEN WAAROM EDUSTANDAARD? HET ONTSTAAN VAN EDUSTANDAARD HET BESTUUR...FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD. 11 BIJLAGE 5: RELATIE EN AFSTEMMING MET ANDERE INITIATIEVEN SAMEN SNEL OP GLAS (SSOG) PARKMANAGEMENT EN VERGLAZEN BEDRIJVENTERREINEN INNOVATIEVE ACTIEPROGRAMMA GRONINGEN (IAG) BIJLAGE 6: VERKLARENDE WOORDENLIJST INDEX FIGUREN Figuur 1, Organisatiestructuur Figuur 2, Model ketenbenadering Figuur 3, Schematisch overzicht E-learningcluster in relatie tot de omgeving INDEX TABELLEN Tabel 1 - Overzicht deelnemende partijen fase 1...Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Tabel 2 - Belangstellende partijen fase 2...Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Tabel 3- Belangstellende partijen fase 3...Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Tabel 4 - Overzicht ondersteunende partijen Tabel 5 - Deelnemende kennisinstellingen...fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Tabel 6 - Kennisleveranciers...Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Tabel 7 - Stuurgroep...Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Tabel 8 - Stuurgroep...Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Q-modus BV 2/38

3 1 Inleiding 1.1 Woord vooraf Dit document omschrijft een aanvraag voor een Kompasbijdrage, bedoeld voor het opzetten van een e-learningcluster in Noord Nederland. In de verantwoording hieronder wordt omschreven wat de aanleiding is voor deze aanvraag en wordt een globaal beeld geschetst van het cluster. Daarna volgen diverse hoofdstukken waarin een specifieke uitwerking van het cluster wordt beschreven. Hierbij wordt gekeken naar de vraag, het doel, de economische werking en de praktische invulling van het e-learningcluster. Dit cluster bestaat uit drie fases. 1.2 Verantwoording In 2005 hebben ongeveer 40 stuwende en innovatieve bedrijven in Noord Nederland samen met enkele kennisinstellingen besloten te gaan samenwerken op het gebied van e-learning. E-learning is, kort gezegd, leren met hulp van ICT-middelen 1. E-learning maakt tijd- en plaatsonafhankelijk leren mogelijk, waardoor leren goedkoper en effectiever kan plaatsvinden. De samenwerking is tot stand gekomen als vervolg op de Task Force E-learning 2. De betrokken bedrijven hebben besloten de samenwerkingsverbanden en de projecten verder te ontwikkelen door een cluster te vormen. Inmiddels is de behoefte aan goede e- learningtoepassingen alleen maar gegroeid. Ook is er na de eindrapportage van de Task Force 3 een landelijke standaard voor e-learning ontstaan 4. Deze moet als solide basis van alle projecten van het e-learningcluster gaan dienen en kennisuitwisseling stimuleren. Het e-learningcluster is een ambitieus project. Het bestaat uit ongeveer 15 verschillende e- learningprojecten die resulteren in een prototype. De meeste projecten worden ontwikkeld door twee of drie bedrijven, samen met één of meer kennisleveranciers. De bedrijven zijn voornamelijk stuwende ICT-bedrijven, die zich op verschillende aspecten binnen de ICTsector profileren. Er wordt binnen het cluster ook samengewerkt met stuwende bedrijven met andersoortige relevante kennis, zoals onderwijskundige kennis. De bedrijven zijn onderling niet of nauwelijks concurrerend en hebben elk een eigen inbreng in de samenwerking. Die inbreng bestaat uit een eigen financiële bijdrage en uit kennis en capaciteit. Ook heeft elk bedrijf een kennisvraag (behoefte aan kennis), die binnen het cluster beantwoord kan worden. Onderwijs of marktsector? Deelnemers: De deelnemers van het e-learningcluster zijn marktpartijen. Daar waar in de projecten onderwijspartijen worden genoemd, spelen zij een rol als afnemer en niet als deelnemer. Afnemers: De projecten van het e-learningcluster richt zich nadrukkelijk niet alleen op het onderwijs als afnemer, maar vooral op het bedrijfsleven. 1 Zie bijlage 2, Het economisch kader van e-learning. Paragraaf 10.2 geeft de definitie van e-learning 2 Zie bijlage 1, Aanleiding e-learningcluster 3 Eindrapportage Task Force E-learning, EduStandaard Q-modus BV 3/38

4 De activiteiten in het cluster worden verdeeld in drie fases. Deze fasering heeft te maken met de verschillende typen e-learningproducten die ontwikkeld worden 5. De producten uit de drie fases vormen samen een keten. Samenwerking in deze keten biedt grote meerwaarde, omdat sneller en goedkoper geproduceerd kan worden. Aangesloten bedrijven kunnen immers gebruik maken van de kennis, ervaring en tools van andere bedrijven en er wordt voorkomen dat iedereen opnieuw het wiel gaat uitvinden. Het e-learningcluster krijgt een open karakter. Nieuwe bedrijven kunnen zich aansluiten, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Het noordelijke e-learningcluster past daarmee open innovatie 6 toe. Door deze moderne wijze van samenwerking kunnen meer bedrijven tegelijkertijd een grotere innovatiekracht ontplooien. De activiteiten binnen de samenwerking draaien vooral om nieuwe internationale standaards 7. De standaards zijn ontwikkeld om betere e-learningproducten te realiseren die goedkoper geproduceerd kunnen worden. Op dit moment wordt in Nederland (en daarbuiten) door ontwikkelaars nog niet massaal gebruik gemaakt van deze nieuwe standaards. Dat betekent dat in de regio waar een groot aantal partijen gezamenlijk deze standaard omarmt, een concurrentievoordeel ontstaat doordat men sneller en goedkoper kan produceren. Nieuwe technologieën en producten, die binnen het cluster rond deze standaards worden ontwikkeld, worden door het cluster gezamenlijk marktrijp gemaakt. Een gevolg daarvan is dat meer uitwisseling van producten tot stand komt. Door het gebruik van standaards is het immers gemakkelijker materiaal te gebruiken dat elders ontwikkeld is en van dezelfde standaard gebruik maakt. De marktwerking ontstaat in de regio, maar daarna ook daarbuiten. Daarmee kan dit cluster een groot marktaandeel 8 veroveren. De voordelen van een e-learningcluster zijn: Het stimuleren van samenwerking en kennisuitwisseling, waardoor ook kleinere bedrijven met een beperkt R&D budget de stap naar e-learning kunnen nemen. Het organiseren van ijkmomenten in de vorm van bijeenkomsten en vergaderingen. Het bij elkaar brengen van kennisinstellingen en bedrijven. Het propageren van de EduStandaard voor data-uitwisseling, om te garanderen dat e- learningcontent nu en in de toekomst kan worden uitgewisseld en uitgebreid. Het opzetten van een ondersteuningsplatform (website, internet forums en wat dies meer zij), waarin betrokken partijen kennis en ervaring kunnen uitwisselen. Het waken voor de voortgang van de projecten. Een project dat deel uitmaakt van een cluster, leeft niet op een eiland. De uitvoerende partij zal regelmatig moeten rapporteren en andere partijen zullen interesse hebben in de voortgang. Het initiëren van clusteroverstijgende activiteiten, zoals het zoeken naar toepassingen buiten de regio en het publiceren in nationale en internationale media. 5 Zie hoofdstuk 4, Ketenbenadering 6 Zie bijlage 5, Verklarende woordenlijst. 7 Zie bijlage 3, Edustandaard 8 Zie ook de resultaten van de marktverkenning, paragraaf 9.2, kansen op de markt. Hier wordt de omvang van de e-learningmarkt in Nederland vermeld Q-modus BV 4/38

5 Niet alleen de deelnemende partijen, maar ook andere MKB-bedrijven zullen belangrijke partners voor het cluster zijn, maar dan als afnemers. De eindproducten van het e- learningcluster zijn niet alleen bedoeld voor het onderwijs, maar vooral voor het bedrijfsleven. Een deel van het e-learningcluster zal zich richten op het aanbieden van moderne leermiddelen, die tijd- en plaatsonafhankelijk door werknemers in het bedrijfsleven kunnen worden gebruikt. Het resultaat is dat medewerkers intensiever en sneller van nieuwe kennis worden voorzien. Daarmee kan de innovatie in het e-learningcluster ten goede komen aan het hele noordelijke bedrijfsleven. Zo is samenwerking gezocht met enkele breedbandprojecten (o.a. verglazen van bedrijventerreinen in Groningen en Drenthe), waardoor infrastructuur en content tegelijkertijd en in samenhang worden ontwikkeld. Als meer producten worden uitgewisseld, is er ook meer marktwerking. En marktwerking resulteert in meer omzet. Cruciaal voor economische groei van en in Noord Nederland is de ontwikkeling van diensten en producten, waarbij kennis, multimedia en andere informatieproducten middels telecommunicatienetwerken buiten de regio worden geëxporteerd. Hiermee wordt tevens cash flow naar de regio gegenereerd. Het mag duidelijk zijn dat e-learning bij uitstek geschikt is voor dit doel. Concluderend kan worden vastgesteld dat de tijd rijp is voor e-learning in Noord Nederland: E-learning is inmiddels volwassen geworden en een Nederlandse standaard 9 voor e- learning data-uitwisseling is een feit. Geen enkele regio in Nederland heeft nog een dermate brede samenwerking tot stand gebracht die de voordelen van deze standaard benut. De Task Force E-Learning heeft een grote verscheidenheid aan projecten opgeleverd, waardoor gesteld kan worden dat er in deze regio een groot enthousiasme bestaat voor het ontwikkelen van e-learningtoepassingen. Het ICT klimaat in Noord Nederland is uiterst gunstig. Software, telecommunicatie en financiële diensten zijn hier bovengemiddeld vertegenwoordigd in vergelijking met het landelijk gemiddelde en initiatieven zoals Groningen Internet Valley trekken ICTondernemers massaal naar de regio. Dankzij projecten als Samen Snel Op Glas, verglazing bedrijven terreinen en een uitstekende ADSL- en kabelinternet-dekking in geheel Noord Nederland is de breedbandinfrastructuur, die een vereiste is voor e-learning toepassingen, in deze regio beschikbaar. Door samenwerking met de breedbandprojecten ontstaat een unieke proeftuin. 9 EduStandaard Q-modus BV 5/38

6 2 Vraagstelling en doelstelling De resultaten van de Task Force E-learning schetsen een positief beeld van mogelijkheden die de e-learningmarkt biedt voor het noordelijke MKB. Een onverwacht groot aantal noordelijke marktpartijen ziet marktkansen, maar er zijn ook knelpunten. Dit roept een aantal vragen op. Het economisch kader en de gehanteerde definitie van e-learning zijn te vinden in bijlage 2 (hoofdstuk 7). 2.1 Vraagstelling Op welke wijze kan ondersteuning geboden worden bij het ontwikkelen van marktkansen op het gebied van e-learning? Gelet op de aanbevelingen die na afronding van de Task Force E-learning zijn gedaan, waarbij gewezen wordt op het belang van samenwerking, is een aanvullende vraag of de ingediende projecten zelfstandig moeten worden ontwikkeld, of dat er een zinvolle samenhang kan worden gecreëerd (ook is aandacht voor gesignaleerde knelpunten gewenst). 2.2 Doelstelling Het bundelen van kansrijke e-learning initiatieven met gemeenschappelijke kenmerken, waardoor, door open innovatie, een sterk en duurzaam cluster wordt gevormd in Noord Nederland dat succesvol en concurrerend is op de e-learningmarkt in Nederland. Daarbij worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: 1. Regionale ontwikkeling wordt bevorderd 2. Het regionale krachtenveld wordt benut 3. De kennisinstellingen en overheid spelen een belangrijke rol 4. Het gehele proces wordt beschouwd als een entrepreneurial proces (uitgaan van kansen) De hoofddoelen van het e-learningcluster zijn: - Samenwerken om markgerichte initiatieven te realiseren - Samenwerken om nieuwe marktkansen te creëren door gebruik te maken van het regionale krachtenveld, de kennisinstellingen en overheid, en te kiezen voor een pro-actieve aanpak waarbij marktkansen benut worden De subdoelen van het e-learningcluster zijn: - Het opdoen en stimuleren van kennis en ervaring op gebied van (inter)nationale e- learningstandaards - Het ontwikkelen van nieuwe e-learning gerelateerde producten en diensten - Het verhogen van het concurrentievermogen van de deelnemende bedrijven - Het realiseren van omzetgroei - Het bewerkstelligen van spin-off producten, processen en diensten voor het Noord Nederlandse MKB, zowel binnen als buiten de e-learningsector Q-modus BV 6/38

7 - Het verbeteren van de marktwerking tussen bedrijfsleven en kennisdragers - Het stimuleren van sectoroverstijgende kennisuitwisseling tussen verschillende onderwijssectoren en verschillende branches in het noordelijke bedrijfsleven om te komen tot innovatieve producten, processen en diensten met een hoge toegevoegde waarde - Het ontwikkelen van een e-learningnetwerk - Het stimuleren van (kennisintensief) zelfstandig ondernemerschap - Het stimuleren van samenwerking tussen midden- en kleinbedrijven en kennisinstellingen om kennisoverdracht en innovaties te bewerkstelligen (verbeteren van de kennisinfrastructuur) - Het verhogen van het kennisniveau bij de deelnemende bedrijven 2.3 Concrete doelen Het cluster zal minimaal 10 prototypen voortbrengen. Deze prototypen worden in nauwe samenwerking tussen bedrijven ontwikkeld. Het cluster heeft een open karakter, dus nieuwe bedrijven kunnen toetreden. Belangrijk voor de toekomst is dat de deelnemende bedrijven kennis opdoen over het werken met e-learning standaards. Na afronding van het cluster kunnen de bedrijven sneller en goedkoper nieuwe producten ontwikkelen door het toepassen van deze kennis. De relaties die zijn gelegd met kennisleveranciers bevorderen blijvende kennisoverdracht. Daarmee ontstaat een e-learningsector die zeer innovatief is en een stevige concurrentiepositie heeft. Dit heeft een aanzuigende werking, waardoor meer bedrijven zullen aansluiten. Vanwege het open karakter is dat ook mogelijk. Uiteindelijk is het doel dat er een gunstige e-learningcultuur ontstaat, vergelijkbaar met Energy Valley. Daarmee kan Noord Nederland (inter)nationaal een koppositie verwerven in de e-learningmarkt. Deze markt is sterk groeiend en heeft een grote omvang (in Nederland al minimaal 700 mln in ), waardoor via dit cluster tientallen miljoenen euro s aan omzet naar de noordelijke regio gehaald kunnen worden. 10 Zie Bijlage 1, aanleiding cluster E-learning. Zie ook onderzoek De markt voor leren vernieuwen en vernieuwend leren, Blaauw/Vellinga, 2005 Q-modus BV 7/38

8 3 Effecten 3.1 Kwalitatieve effecten Het e-learningcluster sluit aan op de concrete projecten die de Task Force E-learning heeft opgeleverd. Door in samenhang te werken aan ontwikkelingen van een groot aantal van deze e-learningapplicaties ontstaat open innovatie. Hierdoor zal de sector voorzien worden van meer kennis en sectoroverstijgende netwerkcontacten en zullen nieuwe ontwikkelingen ontstaan. Door samenwerking en het gebruik van standaards is het aanbod minder versnipperd, zullen vraag en aanbod beter aansluiten en kan sneller en goedkoper geproduceerd worden. Dit stimuleert de marktwerking. Het cluster heeft een aanzuigende werking waardoor ook andere bedrijven zich zullen aansluiten. Ook deze bedrijven zullen gemakkelijker de markt weten te vinden. In de gehele (inter)nationale e-learingsector is tot nu toe sprake van beperkte marktwerking. Door de Open Innovatie-benadering wordt een zeer gunstige concurrentiepositie gecreëerd in Noord Nederland. - Het concurrentievermogen van de deelnemende bedrijven zal toenemen - De ondernemingen zullen in contact komen met nieuwe technieken en methoden en overtuigd raken van het nut en de potenties van innovatie - Samenwerking tussen bedrijven onderling en met kennisinstellingen wordt geïntensiveerd. Dit is van groot belang, omdat daarmee de kennis kan worden verkregen en geborgd, die nodig is bij de ontwikkeling van producten, processen en diensten met een hoge toegevoegde waarde - De kennisuitwisseling tussen bedrijven onderling en tussen bedrijven en de kennisinstellingen (de hogescholen en andere kennisinstellingen) zal toenemen - De kennisinfrastructuur in Noord Nederland zal verbeteren - Het kennisniveau van technisch personeel van de bedrijven zal toenemen (upgrading) waardoor het kennisniveau binnen de bedrijven toeneemt - Er zullen spin-off innovaties ontstaan, die leiden tot nieuwe producten en productiemogelijkheden in Noord Nederland - Het kennisniveau van werknemers van de deelnemende bedrijven wordt verhoogd. Daardoor wordt de employability van de werknemers vergroot 3.2 Kwantitatieve effecten Bij de kwantitatieve effecten wordt uitgegaan van een gewenst minimum aantal. Op basis van de huidige aanmeldingen kan worden aangenomen dat de effecten hoger zijn. - Minimaal 40 MKB ondernemingen gevestigd in Noord Nederland zullen zéér intensief met innovatie in contact komen - Minimaal 4 kennisinstellingen zullen bijdragen aan kennistransfer naar de deelnemende ondernemingen - Minimaal 10 gespecialiseerde ondernemingen zullen bijdragen aan kennistransfer naar de deelnemende ondernemingen - Gedurende de loop van dit project wordt voor minimaal 30 fte aan werk gegenereerd Q-modus BV 8/38

9 - Er zullen door dit clusterproject minimaal 30 directe en 50 indirecte arbeidsplaatsen worden gecreëerd - De geschatte behouden en/of nieuwe omzet bedraagt minimaal De geschatte omvang uitgelokte investeringen bedraagt minimaal Minimaal één publicatie in relevante vakbladen per deelproject, zijnde minimaal 10 publicaties zal plaatsvinden Q-modus BV 9/38

10 4 Projectaanpak 4.1 Selectiecriteria De projecten in het e-learningcluster worden eerst geselecteerd op basis van hun rol in de ketenbenadering. Vervolgens worden de projecten getoetst op de volgende aspecten: 1. Aanwezigheid van "launching customers", i.e. afnemers die meedenken en soms meewerken aan de ontwikkeling van het project in kwestie. 2. Realiteitszin van de projectaanvraag. 3. Uitvoerbaarheid van het project. 4. Inhoudelijke aansluiting binnen het geschetste kader. 5. Eigen bijdrage minimaal 65%, waarvan minstens 25% in cash. 6. Substantiële rol van stuwende MKB-bedrijven en kennisinstellingen. Tot slot wordt getoetst of het project een aandeel kan leveren in de ketenbenadering en in de totale kennisopbouw binnen het cluster. Nieuwe projecten worden geworven via het bestaande netwerk, via de media en via kanalen als: - Noordelijke Kamers van Koophandel - ICT Platform - ICT-vereniging Noord Nederland - Syntens - NOM - Oproepen via de media - Kennisinstellingen - MKB Noord - NGI Noord 4.2 Samenwerkingsverbanden binnen het cluster De aard van de projecten is divers. Binnen het cluster wordt echter nauw samengewerkt op basis van de ketenbenadering. Zo zal het resultaat van deze samenwerking zijn dat een grote hoeveelheid content snel kan worden geproduceerd en worden vermarkt. 4.3 Open structuur Het e-learningcluster kent een open structuur. Deelname is mogelijk voor nieuwe projecten die aan de doelstellingen voldoen. Door intensieve samenwerking zal kennisuitwisseling plaatsvinden. Door de open structuur zal altijd alle precompetitieve kennis beschikbaar zijn voor alle deelnemers. Nieuwe deelnemers zijn welkom, mits wordt geïnvesteerd en het beschikbare budget niet is uitgeput. Daarnaast dienen nieuwe deelnemers aan de criteria te voldoen en een meerwaarde te vormen voor het gehele cluster. Q-modus BV 10/38

11 5 Projectinhoud en fasering Het clusterproject e-learning wordt opgebouwd uit verschillende projecten in drie verschillende fases van het project. Deze fases zijn zowel technische als economische deelclusters. De technische onderbouwing is te vinden in hoofdstuk 9 (Bijlage 3, Ketenbenadering). Het economische aspect is leidend. De drie fases vormen een keten van producten. De eindproducten van fase 1 worden ingezet voor fase 2. De producten van fase 2 worden weer gebruikt in fase 3. Zo ontstaat binnen het cluster het begin van het belangrijkste doel van het cluster: marktwerking. 5.1 Fase 1, deelcluster Contentontsluiting Start 1 juli 2006, 3 maanden, met doorloop door het hele project. De start van het cluster wordt gevormd door een aantal projecten die vallen onder één schakel in de keten, namelijk het ontsluiten van content. In deze projecten worden de technische gereedschappen ontwikkeld waar andere projecten, gericht op contentontwikkeling (fase 2) en contentpresentatie en distributie (fase 3), gebruik van kunnen maken. Deze fase is cruciaal, omdat de basis voor het gehele e-learningcluster hier gelegd wordt. Het gebruik van standaards voor leerobjecten (volgens de EduStandaard 11 ) wordt in deze fase voor het gehele cluster in deze fase ontwikkeld. Uit de onderzoeken van de Task Force E-learning is gebleken dat, alhoewel er voldoende interesse bestaat te investeren in e-learning, marktwerking nog niet op gang komt. Dit komt omdat de ontwikkelaars van e-learningtoepassingen weinig of geen standaards gebruiken, waardoor de eindproducten niet uitwisselbaar zijn. 5.2 Fase 2, deelcluster Contentontwikkeling Start 1 oktober 2006, 3 maanden met doorloop door het hele project. Een groot aantal projecten heeft als primair doel content te ontwikkelen. Alle content wordt ontwikkeld op basis van leerobjecten. Fase 1 en fase 2 zullen worden afgesloten met een symposium. Dit is dan ook het moment dat geïnteresseerde externe partijen die zich willen aansluiten kennis kunnen nemen van de ontwikkelingen. 5.3 Fase 3, deelcluster Contentpresentatie en distributie Start 1 januari 2007, 3 maanden met doorloop door het hele project Op basis van de opgedane kennis en ervaring is er mogelijkheid om meer projecten te laten aanhaken. Vooral projecten gericht op presentatie en distributie van content kunnen aansluiten. Ook hier is ontwikkelen en gebruik van de EduStandaard een belangrijk samenwerkingsaspect. Afstemming tussen de projecten geschiedt veelal via fora en de testomgeving op internet. 11 Zie bijlage 4: EduStandaard. Q-modus BV 11/38

12 Q-modus BV 12/38

13 6 Projectconfiguratie 6.1 Penvoerder namens de deelnemende clusterprojectpartners De Kamer van Koophandel Groningen treedt, in samenwerking met MKB Noord, op als zowel aanvrager als penvoerder. Contactpersoon is Bert Jan Hakvoort, directeur van de Kamer van Koophandel. 6.2 Clusterprojectpartners Binnen het clusterproject e-learning worden de verschillende deelnemers in drie categorieën verdeeld: - Ondersteunende partijen - Kennisleveranciers - Deelnemers Rol ondersteunende partijen De ondersteunende partijen zijn de penvoerder en aanvrager: de Kamer van Koophandel Groningen en Q-modus BV. Deze organisaties vervullen de rol van penvoerder/aanvrager en van projectcoördinator (zie paragraaf 6.3, projectorganisatie). Daarnaast vervullende deze partijen een essentiële rol om het clusterproject in zijn geheel te promoten en de uitkomsten van de deelprojecten te communiceren naar hun achterban. De kosten en inkomsten van het project worden gescheiden gehouden van de kosten en inkomsten van overige projecten die binnen de Kamer van Koophandel worden uitgevoerd. Organisatienaam Vestiging Contactpersoon Kamer van Koophandel Groningen* Groningen Dhr. B.J. Hakvoort, directeur Q-modus BV** Groningen Mw. G.M. Vellinga Tabel 1 - Overzicht ondersteunende partijen * aanvrager en penvoerder ** uitvoerder en technisch projectmanagement Externen zoals accountantspartijen zijn ook te vatten onder de ondersteunende partijen. Deze partijen zullen nog nader worden benoemd gedurende de looptijd van het project Rol kennisleveranciers De kennisleveranciers in de diverse deelprojecten kunnen kennisinstellingen en/of expertpartijen zijn. De kennisinstellingen zijn veelal instellingen zonder winstoogmerk en nemen deel in het project als marktpartij. Deze instellingen ontvangen hiervoor ter compensatie van deze diensten een vergoeding die marktconform is. Deze structuur garandeert dat wordt voldaan aan artikel 24, beschreven in de communautaire kaderregeling Q-modus BV 13/38

14 inzake staatssteun voor O&O (96/C 45/06) van 17 februari De expertpartijen zijn deels commerciële partijen. Hun inzet in de projecten zal worden vergoed tegen marktconforme tarieven Rol deelnemers Ten aanzien van deelnemende ondernemingen dient opgemerkt te worden dat zij binnen het clusterproject en de daaronder in uitvoering zijnde deelprojecten de volgende functies, soms meerdere tegelijk, kunnen hebben: 1. Opdrachtgever 2. Leverancier van toegepaste kennis en bijdragen in natura (uren en materialen) 3. Uitvoerder van de binnen het cluster geformuleerde werkzaamheden tegen interne kosten plus opslag 6.3 Projectorganisatie Om het clusterproject stuurbaar te houden is gekozen voor de formatie van de in het onderstaande beschreven projectorganisatie, zie Figuur 1, Organisatiestructuur. De projectorganisatie handelt via effectieve, efficiënte en transparante beslisprocedures. Daarnaast zal de projectorganisatie de direct betrokkenen in de deelprojecten (MKB ondernemers en kennisleveranciers) ontlasten op vlak van niet-inhoudelijk projectmanagement. De specialisten en ondernemers kunnen daardoor hun focus volledig op de technisch-inhoudelijke projectwerkzaamheden richten. Dat is de sleutel tot succes om de innovatieve acties tot bloei te laten komen. De projectorganisatie bestaat uit: 1. Stuurgroep 2. Kernteam 3. Financieel-administratief backoffice 4. Deelclusters 5. Projecten Hieronder worden de genoemde onderdelen van de projectorganisatie omschreven. Q-modus BV 14/38

15 Stuurgroep Kernteam Q-Modus B.V. Kamer van Koophandel Groningen Fase 1 deelcluster contentontsluiting Deelclustercoördinator Fase 2 deelcluster contentontwikkeling Deelclustercoördinator Fase 3 deelcluster contentpresentatie en -distributie Deelclustercoördinator Figuur 1, Organisatiestructuur Stuurgroep De stuurgroep die het clusterproject begeleidt bestaat uit vertegenwoordigers uit verschillende organisaties Kernteam Het kernteam draagt zorg voor het niet-inhoudelijke projectmanagement. Het kernteam wordt bemand door de clusterprojectcoördinator en de projectcoördinator vanuit de volgende organisaties: - Kamer van Koophandel - clusterprojectcoördinator - Q-modus BV - projectcoördinator De clusterprojectcoördinator is verantwoordelijk voor de algehele clusterprojectleiding. Hij is verantwoordelijk voor de interne en externe communicatie, inclusief de Q-modus BV 15/38

16 (rapportage)verplichtingen naar het Uitvoeringsorgaan SNN (inzake de Kompassubsidie). De clusterprojectcoördinator is voorzitter van het kernteam. De clusterprojectcoördinator en projectcoördinator hebben tot taak de verschillende deelclusters en projecten te monitoren en controleren op vlak van respectievelijk de financiële en inhoudelijke voortgang Financieel-administratief backoffice Het kernteam wordt inzake het financieel-administratieve management van het clusterproject bijgestaan door het financieel-administratief backoffice. Voor het clusterproject e-learning is bij de Kamer van Koophandel een separate projectadministratie ingericht, geheel uitgelijnd op het specifieke karakter van het clusterproject. Dhr. J. Doorten zal het financieel-administratief backoffice voor het clusterproject bemannen. De financiële administratie voldoet aan de volgende eisen: - Het project voert een zelfstandige administratie, die zodanig is ingericht dat op eenvoudige wijze alle rechtstreeks aan het project toe te rekenen subsidiabele kosten en de financiering daarvan kunnen worden afgelezen. - De administratie mag ingezien worden en er wordt de gelegenheid geboden om deze in te zien. - De projectadministratie zal tot 5 jaar na het Kompas programma (2013) bewaard blijven. - Er sprake is van adequate functiescheiding met betrekking tot de uitvoerende werkzaamheden en de financiële handelingen. - Voortgangsrapportages worden tijdig ingediend Deelclusters Een deelcluster bestaat uit een aantal projecten. In elk deelcluster wordt samengewerkt rond één van de fases in de ketenbenadering, met de daarvoor relevante kennisvragen. Omdat elk projectteam ook een zekere hoeveelheid kennis aanbiedt, zal een deel van die kennisvragen binnen het deelcluster beantwoord kunnen worden. Voor het overige deel zal kennis ook buiten de deur moeten worden gezocht, waardoor voor een deelcluster een specifieke groep kennisleveranciers kan worden aangewezen. De deelclusters worden gecoördineerd door een deelclustercoördinator. Een deelclustercoördinator is verantwoordelijk voor de afstemming tussen de verschillende projecten en voor communicatie naar de projectcoördinator. De deelclustercoördinator heeft voornamelijk een inhoudelijke taak Projecten Een project wordt ontwikkeld door één of meer bedrijven. Een project maakt deel uit van een deelcluster. Elk project heeft een projectleider. De projectleider is verantwoordelijk voor de inhoudelijke voortgang van het project. De projectleider communiceert en rapporteert regelmatig naar de verantwoordelijke deelclustercoördinator over de projectvoortgang en de projectresultaten. Ook zorgt de projectleider voor het tijdig aanleveren van de benodigde formele projectbescheiden (projectvoortgangsverslagen, inhoudelijke voortgang, tussen- en Q-modus BV 16/38

17 eindrapportages, urenlijsten, financiële voortgang, etc.). De projectleider heeft dus zowel een inhoudelijke als een administratieve taak. 6.4 Overlegstructuur Het clusterproject e-learning is een ambitieus en complex project waarbij vele partijen zijn betrokken. Om te waarborgen dat dit clusterproject succesvol en verantwoord verloopt, is het essentieel een efficiënte projectorganisatie een effectieve aansturing te geven. Deze aansturing moet zodanig van opzet zijn, dat de inhoudelijke mensen zich op de inhoud kunnen concetreren en de administratief-technische afhandeling van de projecten zoveel mogelijk in handen van het kernteam wordt gelegd. De stuurgroep concentreert zich op de voortgang in grote lijnen, de behaalde resultaten en het verantwoord gebruik van de ingezette middelen. Overleg binnen het clusterproject vindt plaats op drie niveaus: - Stuurgroep (2 maal per jaar) - Kernteam (4 maal per jaar en tussen clusterprojectcoördinator en projectcoördinator per groep deelprojecten en verder zo vaak als tussentijds nodig) - Deelproject (zo vaak als nodig en minimaal 4 maal per jaar tussen projectleider en projectcoördinator) Van ieder overleg worden verslagen opgesteld en gepubliceerd op een exclusief deel van het e-learning cluster forum op internet. Op tijdstippen dat kritische beslissingen op projectniveau ofwel op clusterprojectniveau moeten worden genomen, zullen extra bijeenkomsten worden georganiseerd. De samenstelling van deze bijeenkomsten wordt afgestemd op de voorliggende problematiek. 6.5 Communicatie Communicatieplan Voor wat betreft de interne en externe communicatie zal een communicatieplan met procedures worden opgesteld, dat als richtlijn dient voor het kernteam en de deelnemende partijen. Het opstellen van een communicatieplan is van groot belang, omdat de projecten die onder het clusterproject worden uitgevoerd op verschillende momenten starten en eindigen. In het communicatieplan is aangegeven op welke wijze de interne en externe communicatie verloopt. In het communicatieplan is beschreven op welke wijze de rapportageverplichtingen naar het Uitvoeringsorgaan SNN worden uitgevoerd, op welke wijze de beoogde doelgroepen worden benaderd en op de hoogte worden gesteld van de bereikte resultaten en op welke wijze in de media wordt gepubliceerd. De uitvoering van het communicatieplan is de verantwoordelijkheid van de clusterprojectcoördinator in samenspraak met het kernteam Verplichte rapportages. Q-modus BV 17/38

18 Rapportage naar het Uitvoeringsorgaan SNN inzake de Kompas-regeling wordt gereguleerd volgens de afspraken die zijn vastgelegd in het communicatieplan Kennisoverdracht doelgroepen Kennisoverdracht aan de doelgroepen, die belang hebben bij de resultaten van de projecten en innovatieve acties, vindt plaats via de publicitaire weg ofwel via informele en formele kanalen. Hierbij kunt u denken aan tijdschriften, newsletters, websites, contact, blogs, podcasts en forums. De deelprojecten die worden uitgevoerd binnen het e-learningclusterproject dienen als aanjagers voor vervolgactiviteiten. De projectorganisatie is erop gericht de deelprojecten succesvol te laten verlopen. Daarnaast is het een taak van de projectorganisatie en het kernteam specifiek om vervolgprojecten te initiëren en te ontwikkelen. Q-modus BV 18/38

19 6.5.4 Publicaties De resultaten van de projecten zullen actief worden gepubliceerd in vakbladen voor de partijen die onderdeel uitmaken van de projecten, i.e. technologiebladen, branchebladen en overheidsbladen. Er zal aan relevante symposia worden deelgenomen en indien mogelijk worden deelresultaten in lezingen gepresenteerd. Indien de uitkomsten daartoe aanleiding geven zullen wetenschappelijke publicaties worden opgesteld Media-aandacht Media-aandacht zal worden getrokken indien de projectresultaten daarvoor aanleiding geven. Concreet kan daarbij worden gedacht aan het uitbrengen van een persbericht bij de start van het clusterproject. Tussentijds zullen eveneens persberichten worden uitgegeven, indien de projectresultaten daartoe aanleiding geven. De eindresultaten zullen eveneens via deze kanalen in de openbaarheid worden gebracht. Q-modus BV 19/38

20 7 Bijlage 1: Aanleiding E-learningcluster 7.1 Aanleiding clusterproject e-learning De markt voor e-learning is volop in ontwikkeling. Nu hardware en breedband internet steeds algemener beschikbaar zijn, groeit de behoefte aan e-learningtoepassingen in het bedrijfsleven, het onderwijs en bij consumenten. De grootste voordelen van e-learning zijn flexibiliteit en kostenbesparing, omdat tijd- en plaatsonafhankelijk leren mogelijk is. Het Adviescollege voor de Markt (AMa 12 ) heeft opdracht gegeven voor het uitvoeren van de Task Force E-learning. Deze verkenning had als belangrijkste doel het stimuleren van marktinitiatieven op het gebied van e-learning. Uit onderzoek bleek dat een groot aantal Midden- en Kleinbedrijven (MKB) in Noord Nederland zich actief wil gaan richten op de groeiende e-learningmarkt. Deze Task Force heeft dan ook een groot aantal marktinitiatieven opgeleverd. In plaats van de verwachte vijf pilots werden er maar liefst 30 projecten geïdentificeerd met 70 marktpartijen uit het MKB. 7.2 Kansen op de markt Naast het identificeren van projectideeën en initiatieven, is als onderdeel van de Task Force E-learning een marktverkenning uitgevoerd. Uit de marktverkenning is gebleken dat de e- learningmarkt een aanzienlijke omvang heeft en snel groeit. Met een marktomvang in het regulier onderwijs van naar schatting tussen de 200 en 400 miljoen euro en een marktomvang bij de bedrijfsopleidingen van 500 miljoen euro, was de totale omvang van de Nederlandse e- learningmarkt in 2005 al minimaal 700 miljoen euro. Hierbij is de consumentenmarkt nog niet meegerekend 13. Op basis van de toenemende vraag naar kennis mag worden aangenomen dat de e-learningmarkt sterk zal groeien. Ook de aandacht voor levenslang leren zal hierin een belangrijke rol spelen. De komende jaren worden hierdoor een sleutelperiode in de ontwikkeling van een nationale, Europese en wereldwijde e-learningmarkt. In de afgelopen periode zijn standaards ontwikkeld 14 die de kern zullen vormen voor de e-learningapplicaties van de toekomst. Hiermee kan een omslag worden gemaakt van dure arbeidsintensieve klantspecifieke systemen naar flexibele oplossingen, waarmee bepaalde content kan worden toegepast voor verschillende opleidingsbehoeften. Noord Nederland heeft de potentie om hierbij een leidende rol te spelen. Door de aanwezigheid van kennisinstellingen (Rijksuniversiteit Groningen, Hogescholen o.a. met PABO s, etc.), educatieve uitgeverijen (Wolters-Noordhoff, etc.) en een sterke ICT-sector is de potentie aanwezig om een onderscheidende succesvolle e-learningsector in Noord Nederland te ontwikkelen. Door de Task Force E-learning is een groot aantal initiatieven gesignaleerd waarbij de hiervoor genoemde partijen een rol spelen. De relaties tussen deze 12 Adviescollege voor de Markt. Dit college is een onafhankelijk adviesorgaan van het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN). Het SNN wil tot 2010 in de drie noordelijke provincies extra arbeidsplaatsen creëren. Het Adviescollege voor de Markt vormt daarbij de schakel tussen het bedrijfsleven en de overheid en richt zich op het deelprogramma Economische kernzones en versterking marktsector. 13 Zie onderzoek De markt voor leren vernieuwen en vernieuwend leren, Blaauw/Vellinga, Zie bijlage 2, Edustandaard Q-modus BV 20/38