BA-Doelstellingen - Informatics Institute

Transcriptie

1 BA-Doelstellingen - Informatics Institute 03/17/ :43 AM BA-Doelstellingen From Informatics Institute Schrijvers: Jacobijn, Toon, MdR Contents 1 Doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen 1.2 Niveau: Bachelor en Master Kennis en inzicht Toepassen kennis en inzicht Oordeelsvorming Communicatie Leervaardigheden 1.3 Orientatie HBO/WO 1.4 Analyse en Acties 2 Programma 3 Inzet van personeel 4 Voorzieningen 5 Interne kwaliteitszorg 6 Resultaten 1 Doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk) We bieden een academisch Bachelor programma Informatiekunde aan. De doelstellingen van dit programma, zoals vastgelegd in Artikel 1.1 van de Onderwijs- en Examenregeling voor de Bachelor Informatiekunde, zijn de volgende: 1. De bacheloropleiding Informatiekunde aan de Universiteit van Amsterdam richt zich op het analyseren, ontwerpen en inrichten van samenwerkingsprocessen tussen mensen en geavanceerde computersystemen, waarbij kennis en informatie een centrale rol spelen. 2. De theorievorming, het onderzoek en het onderwerp van samenwerkingsprocessen en innovatieve technologie worden benaderd vanuit de gezichtspunten van: individu, organisatie, samenleving. 3. De afgestudeerde in de Informatiekunde is in staat tot het uitvoeren van fundamenteel en toegepast onderzoek naar bedoelde samenwerkingsprocessen. 4. De afgestudeerde heeft kennis van de belangrijkste theorieën binnen de informatiekunde, is in staat deze verder te ontwikkelen, kritisch te beschouwen, te toetsen en te vertalen naar operationele systemen. Om ons internationaal te kunnen positioneren, spiegelen we ons, samen met de Master Informatiekunde, aan de internationale standaard voor informatiekundige opleidingen die opgesteld is door de ACM (Association for Page 1 of 8 1

2 BA-Doelstellingen - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Computing Machinery) en de AIS (Association for Information Systems), en met name aan het ontwikkelde model-curriculum voor de opleidingen op het vakgebied Information Systems (J.T. Gorgone en P. Gray, MSIS 2000, Model Curriculum and Guidelines for Graduate Degree Programs in Information Systems; zie ook Facet XXX). Dit model-curriculum is geen standaard-curriculum dat tot in de kleinste details is voorgeschreven, maar biedt een gemeenschappelijk referentiekader waarin we specifieke Amsterdamse accenten aanbrengen die voortbouwen op onze lokale onderzoeks- en onderwijstradities en -sterktes. Voor onze nationale positionering hanteren we de beschrijving van de gemeenschappelijke kern van de opleidingen Informatiekunde zoals die in het CROHO is opgenomen: Informatiekunde richt zich op theorievorming en onderzoek naar het effectief structureren, verwerken en communiceren van informatie en de rol die ICT daarbij speelt. Informatieprocessen bij individuen en organisaties worden niet alleen uit technisch, maar ook uit cognitief, sociaal en bedrijfskundig perspectief bezien. Onze doelstellingen zijn een directe vertaling van deze beschrijving naar onze lokale Amsterdamse onderzoeks- en onderwijstradities en -sterktes. Een belangrijk element van het Amsterdamse curriculum, waar we sterk aan hechten en waarin we ons onderscheiden van andere nationale informatiekundeopleidingen, is het essentieel multidisciplinaire karakter van de opleiding. Bouwend op een brede onderlaag waarin een drietal mono-disciplines (economie, informatica, en sociale wetenschappen) wordt gecombineerd, biedt de opleiding in haar derde jaar een tweetal studiepaden aan (bedrijfsinformatiesystemen en human centered multimedia) die elk twee van deze drie mono-disciplines integreren. We beoordelen ons curriculum op een regelmatige basis, om te controleren op consistentie met het internationale ACM-AIS model, om nieuwe ontwikkelingen in de Informatiekunde in te kunnen passen in het curriculum, om terugkoppelingen door docenten en studenten ten aanzien van structuur, doceer- en studeerbaarheid, en keuzevrijheid te kunnen verwerken, en vanuit het oogpunt van de aansluiting op het Master Informatiekunde programma. Bijvoorbeeld vanuit het masterprogramma is gesuggereerd dat de keuze voor een van de twee specialisaties een gefundeerde moet zijn en dat de studenten al vroeg in het Bachelorprogramma kennis moeten maken met de spcialisatierichtingen in de vorm van profilerende vakken. Deze wens vanuit het materteam heeft geleid tot drie aanpassingen in het Bachelorprogramma: 1. Vroege kennismaking met specialisatierichtingen in de vorm van profilerende vakken (begin jaar 2). 2. Herinrichting van profilerende vakken om een gefundeerde keuze van een van de specialisatierichtingen te ondersteunen. 3. Herbenoeming van de twee profilerende vakken. Deze dragen voortaan de naam van de bijbehorende specialisatierichting: BIS (Bedrijfsinformatiesystemen) en HCM (Human Centered Multimedia). Naast de wens vanuit het Masterprogramma om een voortraject aan te bieden dat optimaal aansluit wordt er ook waardevolle terugkoppeling op het onderwijsprogramma verkregen vanuit het vak Research Methods, Consultancy and Reflection binnen de Master waar studenten wordt gevraagd te reflecteren op hun studie tot nu toe. De globale doelstellingen worden vertaald in de volgende eindkwalificaties. De afgestudeerde: 1. heeft inzicht in de belangrijkste theorieën binnen de Informatiekunde en de wijze waarop zij zijn ontstaan door het combineren van inzichten uit de sociale -, economische wetenschappen en de informatica; 2. heeft kennis van de maatschappelijke, strategische en organisatorische implicaties van het toepassen van geavanceerde informatie- en communicatietechnologie (ICT); 3. bezit kennis en vaardigheden op het gebied van modelleren, ontwerpen, ontwikkelen, evalueren en beheren van interactieve informatiesystemen, al dan niet verbonden middels netwerken; 4. bezit kennis en vaardigheden om de sociale en economische betekenis van informatie en kennis te doorgronden en toe te passen in organisaties. 5. bezit academische onderzoeksvaardigheden zoals: het ontwerpen van theoretisch en praktijkgericht onderzoek; het toepassen van kwalitatieve en kwantitatieve methoden; het uitvoeren van literatuuronderzoek; en het kritisch beschouwen van onderzoek en resultaten; 6. bezit algemene academische vaardigheden op de gebieden van communiceren, schrijven, presenteren, analyseren en project management; 7. kan interdisciplinair denken en werken. De eindtermen vallen uiteen in zes onderdelen (bedrijfsinformatiesystem, basisinformatica, human centered Page 2 of 8 2

3 BA-Doelstellingen - Informatics Institute 03/17/ :43 AM multimedia, synergie, vaardigheden, en fundamenten). Deze onderdelen corresponderen direct met de inhoud van ons curriculum zoals beschreven in Facet XXX. Wij bezien onze eindkwalificaties jaarlijks. Dit proces verloopt via het BA-docenteam, dat in de loop van het eerste semester van elk academisch jaar, in voorbereiding op het volgende academische jaar zowel het curriculum als de doelstellingen doorneemt. Input voor deze overwegingen wordt geleverd door leden van het docententeam, terugkoppeling vanuit de opleidingscommissie, en vanuit het MA-docententeam. Daarnaast vindt, met oog op het interdisciplinaire karakter van het vakgebied en de opleiding, terugkoppeling plaats vanuit de betrokken disciplines. De meest recente aanpassing van het curriculum was in september 2005, als eerste stap op weg naar een duidelijker gestructureerd curriculum in termen van de zes genoemde onderdelen (fundamenten, techniek, vaardigheden, BIS, HCM, synergie). Deze herstructuring wordt in september 2006 afgerond. Op dit moment is een externe commissie voor advies in deze zaken in oprichting; initiatief van EdV 1.2 Niveau: Bachelor en Master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master. De Dublin descriptoren: a. Kennis en Inzicht b. Toepassen kennis en inzicht c. Oordeelsvorming d. Communicatie e. Leervaardigheden Ons programma voldoet aan de Dublin descriptoren voor een academisch Bachelor-programma. Door onze oriëntatie op het ACM-AIS model curriculum, en onze eigen internationale oriëntatie binnen het onderzoek aan de informatiekunde, leveren wij voldoende kennis van de informatiekunde en inzicht op het juist niveau. Door training en toetsing, in op synergie gerichte vakken, in projecten, in op reflectie gerichte vakken, en in het afstudeerproject, laten onze studenten zien dat ze deze opgedane kennis kunnen inzetten voor het analyseren en oplossen van informatiekundige vraagstukken. Door expliciete training, als onderdeel van reguliere vakken en in het kader van "vaardigheden"-vakken, beschikken onze afstudeerders over de kwalificaties zoals vereist voor een Bachelor. Ze worden adequaat voorbereid om succesvol te kunnen zijn in een vervolg Master-programma of in een professionele omgeving Kennis en inzicht De Bachelor heeft actuele kennis en inzicht op het niveau van (inter)nationaal geaccepteerde handboeken op belangrijke onderdelen van zijn vakgebied. Zijn kennis richt zich op het kunnen vinden van oplossingen voor concrete vraagstukken. Deze descriptor wordt afgedekt door onze eindkwalificaties 1, 2, en 3 (zie facet 1.1). Naast onderdelen die in het ACM-AIS model-curriculum worden opgevoerd, en die tot de kerninformatiekunde behoren, bieden we vakken aan die behoren tot de kern van de disciplines die betrokken zijn bij de Amsterdams Bachelor-opleiding Informatiekunde: economie, informatica, en sociale wetenschappen. Waar beschikbaar worden standaardtekstboeken gehanteerd. Waar materiaal (nog) niet tegen een redelijke prijs beschikbaar is als tekstboek, wordt met readers gewerkt. Een overzicht van de gehanteerde literatuur wordt gegeven in Appendix A. Het niveau van de verworven kennis en inzicht wordt continu getoetst aan de hand van tentamens, portfolio's, schriftelijke en mondelinge verslagen, inleveropdrachten, etc. Studenten oefenen en toetsen hun vermogen om problemen op te lossen gedurende projecten en practica. In hun afstudeerproject, waarin zij onafhankelijk een probleem uit de informatiekunde aanpakken, wordt grondige kennis van en inzicht in de informatiekunde vereist, alsmede adequate probleemoplos-vaardigheden (zie descriptor 2). Page 3 of 8 3

4 BA-Doelstellingen - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Toepassen kennis en inzicht De Bachelor kan de genoemde kennis en inzicht toepassen met als doel een professionele benadering voor het opstellen van argumentaties en het oplossen van problemen. Deze descriptor wordt afgedekt door onze eindkwalificaties 3 en 4 (zie facet 1.1). Het toepassen van verworven mono-disciplinaire kennis en inzichten wordt continue getraind in practica, case studies, en inleveropdrachten. Het toepassen van disciplinaire kennis in de bredere en multidisciplinaire informatiekunde-context wordt getraind in de projecten en andere vakken die specifiek op synergie gericht zijn. In het afstudeerproject wordt de student gedwongen om zijn of haar kennis en inzichten op een professionele manier in te zetten, met adequate argumentatie, verantwoording, en analyse. Professionaliteit: binnen de projectmatige onderdelen van de opleiding, zoals het project informatiekunde in de praktijk (jaar 1) en het business modelling and design project (jaar 2), vormt een gedegen analyse van de voorliggende problematiek de eerste stap; in het afstudeerproject wordt hierbij een grotere zelfstandigheid vereist. De vraagstukken die daar worden aangepakt zijn meer open, zodat naast analyse ook een gedegen planning en afbakening wordt geleerd. Argumenteren: in vakken zoals onderzoeksmethoden en -techniek, informatie systeemtheorie, Project Business Modelling and Desgin, en data mining wordt van studenten een gedegen argumentatie verlangd, waarin studenten stapsgewijs uitleggen welke problemen en vraagstukken ze beantwoorden met behulp van welke methoden. Reflectie achteraf, op de gevolgde methodiek en op de gevonden resultaten, maakt ook deel uit van dit proces. Oplossen van problemen: in vakken als e-business & e-government, human centered multimedia, data mining en project information retrieval bekijken studenten alternatieve analyse- of oplossingsmethoden alvorens tot een beargumenteerde keuze te komen. In project information retrieval werken studenten samen in grotere teams, en wordt van de studenten verlangd dat zij complexe vraagstukken opbreken in hanteerbare vraagstukken, waarna ze, in een multidisciplinair team werken aan de deeloplossingen dienen te coördineren Oordeelsvorming Verzamelen en interpreteren van relevante gegevens en van daaruit een oordeel vormen dat mede gebaseerd is op maatschappelijke, wetenschappelijke en ethische afwegingen. Deze descriptor wordt afgedekt door onze eindkwalificaties 3, 5, en 6. In de loop van het Bachelor-programma, vanaf het eerste tot aan het laatste jaar, verschuift de aandacht van opdracht uitwerken en door de docent gestuurd de literatuur en andere informatiebronnen verkennen naar probleemgestuurd werken waarbij de studenten zelfstandig aan het werk gaan met een probleemschets. De student stelt zelf vragen, bedenkt plannen van aanpak en overweegt alternatieve methoden. De docent treedt op als coach, biedt sturing waar nodig, helpt bij het formuleren van vragen, richt de aandacht op alternatieve bronnen van informatie en ondersteunt de studenten bij de vormgeving van hun leerproces. Vakken waarbij dit probleemgestuurd werken een belangrijke rolt speelt, gebaseerd op oordeelsvorming op grond van wetenschappelijke en/of maatschappelijke criteria, zijn Data mining, Project information retrieval, Toegepaste kennis-en communicatiesystemen (HCM richting) en Kennis management (BIS richting). Daarnaast zijn vakken als Informatiemaatschappij, Informatiesysteemtheorie, en Filosofische Aspecten van de Informatiekunde (die alle vallen onder het kopje "Fundamentals", zie facet 2.1) er specifiek op gericht om de student te leren reflecteren, op grond van maatschappelijke, wetenschappelijke, technische, en ethische overwegingen, op zijn of haar eigen rol als informatie-deskundige Communicatie De Bachelor is in staat om verbaal en schriftelijk kennis, motieven en informatie over te dragen op een publiek van specialisten en niet-specialisten. Hij realiseert zich dat gekozen oplossingen ook negatieve effecten kunnen hebben. Mee kunnen werken in een multidisciplinaire en/of internationale Page 4 of 8 4

5 BA-Doelstellingen - Informatics Institute 03/17/ :43 AM omgeving en het voldoen aan eisen die het participeren in een onderzoeks- of arbeidsorganisatie stelt. Deze descriptor wordt afgedekt door onze eindkwalificaties 6 en 7 (zie Facet 1.1). Communicatieve vaardigheden, zowel schriftelijk als mondeling, en zowel voor experts als niet-experts, worden expliciet geoefend en beoordeeld tijdens reguliere vakken (zoals bij Kennis en interactie) in de vorm van het presenteren van onderzoeksresultaten aan medestudenten of zoals bij Mens-computer interactie in het voorleggen van een ontwikkeld ontwerp aan een panel van interne- en externe deskundigen. Dat laatste gebeurt ook tijdens projecten zoals Project informatiekunde (jr 1) als bij de eindverslaglegging. De Informatiekunde-opleiding is essentieel multidisciplinair van karakter. Dit blijkt niet alleen uit het naast elkaar bestaan van verschillende monodisciplinaire vakken uit de economie, informatica, en sociale wetenschappen binnen het Informatiekundecurriculum, maar ook uit het feit dat de opleiding een aantal multidisciplinaire, en op synergie gerichte, vakken kent zoals Project informatiekunde in de praktijk (jr 1), Computer mediated communication (jr 1), Business modeling & design (jr 2), Data mining (jr 3), Project information retrieval (jr 3). Hoewel Informatiekunde een Nederlandstalige opleiding is, wordt in de laatste fase van de opleiding dikwijls Engelstalig onderwijs gegeven, hetzij om buitenlandse studenten tegemoet te komen, hetzij omdat docenten (of coaches in geval van project-werk) van buitenlandse afkomst zijn. Aan enkele vakken in het tweede jaar, en veel vakken in het derde jaar, nemen naast de reguliere studenten ook zogenaamde schakelaars deel, studenten afkomstig uit het HBO, die uiteindelijk in de Master Informatiekundeopleiding willen instromen en daartoe enige aanvullende vakken dienen te volgen (zie Facet XXX). Deze heterogene populatie draagt verder bij aan het multidisciplinaire en veelzijdige karakter van met name het project-gebaseerde onderwijs in het derde jaar van de opleiding. In Project information retrieval en Human centered multimedia wordt een professionele dan wel wetenschappelijke omgeving gesimuleerd. In Project information retrieval worden studenten geconfronteerd met een uitdagende informatie-ontsluitingsbehoefte met een maatschappelijke of wetenschappelijke origine, alles met beperkte middelen, met een heterogeen team dat samengesteld wordt op basis van complementaire vaardigheden, en onder grote tijdsdruk. In het vak Interactive multimedia systemen werken studenten voor een echte klant: de "Waag Society". Deze zet projecten uit waarvoor van studenten een creatief en innovatief ontwerp van een oplossing wordt verlangd in de vorm van een demonstrator Leervaardigheden De Bachelor bezit leervaardigheden om een studie succesvol af te ronden. De Bachelor neemt initiatieven als de studievoortgang dreigt te staken. Hij heeft zelfinzicht en beschikt over reflectievaardigheden. Weet zichzelf te stimuleren en vertoont de noodzakelijke discipline om een studie op Bachelorniveau af te ronden binnen afzienbare tijd. Deze descriptor wordt afgedekt door onze eindkwalificaties 5, 6 en 7 (zie Facet 1.1). Voor onze eerstejaarsstudenten kennen we twee soorten van tutoring: door mede-studenten en door docenten. Hier hebben studenten geregeld overleg, en worden de studenten op mogelijkheden en verantwoordelijkheden gewezen. In de zogeheten fundamentals-vakken van de opleiding (Informatiemaatschappij, Informatiesysteemtheorie, en Flosofosche aspecten van de informatiekunde reflecteren de studenten op hun eigen rol als informatiekundigen binnen de opleiding en op hun toekomstige rol binnen de maatschappij. In projectgebaseerde cursussen binnen de opleiding ligt het initiatief grotendeels bij de studenten, en dienen zij zichzelf te stimuleren, moeten zij zelf (onderzoeks)vragen stellen en aan planning en bewaking van de voortgang werken. In het derde jaar culmineert deze trend in het afstuderen, waar studenten onafhankelijk werken om zodoende aan te tonen dat ze over voldoende leervaardigheden beschikken om het afstuderen en de opleiding af te ronden. 1.3 Orientatie HBO/WO De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een Bachelor Page 5 of 8 5

6 BA-Doelstellingen - Informatics Institute 03/17/ :43 AM en een Master in het WO: a. De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld b. Een WO-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot tenminste één verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt c. Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is Onze eindkwalificaties sluiten nauw aan bij het model-curriculum Informatiekunde van de ACM/AIS, dat op haar beurt een product is van de internationale informatiekundegemeenschap. Onze docenten zijn voor het merendeel (zie Facet XXX) zelf actieve onderzoekes, internationaal georiënteerd, met uitgebreide contacten en voorname posities binnen de internationale onderzoeksgemeenschap. Dit alles draagt ertoe bij dat onze eindkwalificaties in de pas zijn met internationaal geaccepteerde academische standaarden. Meer specifiek leggen we met name de nadruk op de volgende punten: Academische onderzoeksvaardigheden: De methodologische aspecten hiervan worden expliciet aangereikt in zogeheten vaardighedenvakken (zie Facet XXX), en geoefend in vakken en projecten gedurende de gehele opleiding. Algemene academische vaardigheden op de gebieden van communiceren, schrijven, presenteren, analyseren en project management: Dit wordt expliciet getraind en geoefend, zowel in reguliere vakken, als in projecten. Binnen het curriculum Informatiekunde wordt systematisch gewerkt aan de opbouw van academische vaardigheden, zoals academisch schrijven, presenteren, analyseren, reflecteren en onderzoek doen. In alle Bachelorvakken worden de academische (deel)vaardigheden in de context van het vak geoefend; bijvoorbeeld het gebruik van digitale databases voor het zoeken van literatuur, het kort en bondig verslag doen van onderzoek, het presenteren van onderzoeksresultaten in de vorm van een onderzoeksposter. In de projectblokken vind integratie van de deelvaardigheden plaats binnen de projecten komen verschillende academische vaardigheden aan bod die in onderlinge samenhang worden toegepast en geoefend. Ter ondersteuning van de ontwikkeling van de academische vaardigheden wordt met verschillende feedback-mechanismen gewerkt. De eerstejaarsstudenten krijgen intensievere feedback zij worden bijvoorbeeld in staat gesteld schrijfopdrachten via iteratieve feedback te verbeteren. In het tweede en derde jaar komen meer geavanceerde feedbackmechanismen aan de orde, zoals peer-assessment (beoordeling door medestudenten), of beoordeling door een derde partij (bijvoorbeeld een externe opdrachtgever). De academische vaardigheden worden in verschillende contexten toegepast, zodat de benodigde wendbaarheid ontstaat: de studenten leren onderzoeksresultaten bijvoorbeeld op verschillende wijzen presenteren, schriftelijk en mondeling, kort en bondig, of juist uitgebreid en gedetailleerd. Kennis van de maatschappelijke, strategische en organisatorische implicaties van de informatiekunde: Dit is een integraal onderdeel van de BIS vakken Informatie en organistatie, Organisatiekunde en Bedrijfsinformatiesystemen, en van de fundamentals vakken Informatiemaatschappij, Informatiesysteemtheorie en Filosofische aspecten van de informatiekunde. Modelleren, ontwerpen, ontwikkelen, evalueren en beheren van interactieve informatiesystemen: Dit komt uitgebreid aan bod in vakken zoals Conceptueel modelleren, Databases en Project databases, Webtalen en multimediale informatie, Human centered multimedia en Mens-computer interactie. Interdisciplinair denken en werken: Dit is inherent aan de opleiding, en daarnaast kunnen studenten een 30EC minorprogramma volgen. Wetenschappelijke ontwikkelingen en vermogen om deze te volgen: Binnen zowel de reguliere vakken als de projecten wordt aandacht besteed aan recente wetenschappelijke ontwikkelingen, de studenten bestuderen naast klassiekers uit het vakgebied ook de meest recente literatuur. Aangezien informatiekundige thema's een belangrijke rol spelen in de actualiteit (bijvoorbeeld therapie via Internet, het inzetten van robots in de bejaardenzorg, het automatisch verzamelen van nieuws uit verschillende bronnen) worden de studenten attent gemaakt op Informatiekunde in de media. Bovendien treden regelmatig gastsprekers op tijdens de reguliere cursussen om de laatste stand van onderzoek op een bepaald gebied onder de aandacht Page 6 of 8 6

7 BA-Doelstellingen - Informatics Institute 03/17/ :43 AM te brengen of juist een bepaalde problematiek vanuit de stand van zaken in de praktijk te belichten.(bijvoorbeeld een gastspreker van het Rijksmuseum die spreekt over het belang van het digitaliseren van de collectie, de technische mogelijkheden en de communicatie met het publiek via de website van het museum, of een gastspreker van de TU-Delft die spreekt over moderne inzichten in Industrial Design, waarbij het integreren van de fysieke wereld en de virtuele wereld één van de voornaamste thema's vormt.) De Bachelor Informatiekunde heeft recht op toegang tot de Masteropleiding Informatiekunde aan de Universiteit van Amsterdam. (Volgens een stukje in de Folia nr 25 van de CSR over 'de harde knip' zou een bachelor in beginsel toegang moeten geven tot een onderzoeksmaster, een duaal master en drie doorstroom masters... ik ken deze discussie niet (WJ). TODO OWII??). Op dit moment zijn er nog onvoldoende gegevens in hoeverre de Bachelor ook toegang heeft tot Master opleidingen elders. Het overgrote van onze Bachelorafstudeerders gaat verder met de Masteropleiding aan de Universiteit van Amsterdam. Een Bachelorafstudeerder (BIS richting) is verder gegaan in een Master bij de Universiteit van Utrecht, en een Bachelorafstudeerder (BIS richting) is naar het buitenland gegaan. Gegevens over Bachelorafstudeerders die meteen de arbeidsmarkt op gegaan zijn? Ik geloof niet dat die er zijn (WJ) 1.4 Analyse en Acties Analyse: Hoewel doordacht, en met zorg bewaakt en duidelijk gestructureerd, zijn de eindkwalificaties niet onderhevig aan externe toetsing en afstemming met de beroepspraktijk Actie: Een commissie met daarin leden uit XXX is in oprichting EdV Analyse: Door het ontbreken van een landelijk kader van Informatiekunde-opleidingen is situering ten opzichte van nationale opleidingen onvoldoende expliciet. Actie: In januari 2006 is het Landelijk Overleg Informatiekunde opgericht. Details MdR 2 Programma 3 Inzet van personeel 4 Voorzieningen 5 Interne kwaliteitszorg 6 Resultaten Bijlagen Bijlage A Overzicht van alle BA Informatiekunde vakken Bijlage B Overzicht van afstudeerscripties Bijlage C Overzicht van de leerdoelen per vak Bijlage D Overzicht van de betrokken docenten en organogrammen Bijlage E Kwaliteitsplan UvA BA-Zelfevaluatie > BA-Doelstellingen Page 7 of 8 7

8 BA-Doelstellingen - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Mdr 11:31, 16 December 2005 (MET) Retrieved from " This page was last modified 09:10, 13 March Page 8 of 8 8

9 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM BA-Programma From Informatics Institute Schrijvers: Jacobijn, Toon, MdR Contents 1 BA-Doelstellingen 2 Programma 2.1 Eisen WO 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma 2.3 Samenhang programma 2.4 Studielast 2.5 Instroom 2.6 Duur 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing 2.9 Analyse en Acties 3 Inzet van personeel 4 Voorzieningen 5 Interne kwaliteitszorg 6 Resultaten 1 BA-Doelstellingen 2 Programma De Bachelor Informatiekunde opleiding kent een driejarig programma. Elk jaar is onderverdeeld in 2 semesters van elk 20 weken. Een semester is op zijn beurt weer onderverdeeld in twee blokken van 8 weken en een blok van 4 weken. Op dit moment worden in een blok van 8 weken standaardcursussen aangeboden en in een blok van 4 weken een project. Om voor studenten het plannen en volgen van externe minoren te vereenvoudigen, wordt met ingang van het seizoen 2006/2007 in het tweede en derde jaar van de opleiding het projectonderwijs voor een belangrijk deel naar de 8-weeks blokken geschoven, waardoor de 4-weeks blokken vooral voor afronding en tentaminering gebruikt zullen worden. (Zie Facet XXX voor meer details over studiebelasting.) Alvorens op de verschillende facetten rondom het Bachelor Informatiekunde-programma in te gaan, bespreken we nu eerst het curriculum voor 2006/2007. Dit curriculum is het product van een veranderslag binnen de opleiding die zich gedurende de voorbije twee jaren heeft voltrokken. Deze veranderslag had als belangrijke oogmerken: Verbeteren en meer expliciet maken van de interne samenhang en structuur Duidelijker neerzetten van het multidisciplinaire karakter van de opleiding Meer keuzemogelijkheden inbouwen Academische vaardigheden beter in kaart brengen en stroomlijnen Meer expliciete aansluiting bij en vergelijking met het ACM-AIS model-curriculum Het eerste jaar van de opleiding wordt afgerond met een Propedeuse diploma. In dit eerste jaar krijgen studenten een breed en representatief palet aan informatiekundevakken aangeboden. Halverwege het eerste jaar moeten studenten kunnen beoordelen of zij de juiste studierichting hebben gekozen en of ze gekwalificeerd zijn voor het programma dat we aanbieden. Als het antwoord op een van deze vragen nee luidt, dan helpen we studenten over te stappen. Voortbouwend op een brede, multidisciplinaire onderlaag maken studenten vroeg in het tweede jaar kennis met een tweetal profilerende vakken, één voor elk van de twee specialiserende studiepaden die de opleiding aanbiedt: bedrijfsinformatiesystemen (BIS) en human centered multimedia (HCM). In totaal (inclusief het profilerend vak in het tweede jaar) besteden studenten 30 EC aan hun studiepad, is er 30 EC keuzeruimte voor een minor, en 15 EC ruimte voor het afstuderen. Page 1 of 14 9

10 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Binnen ons curriculum kennen we een zestal stromen Bedrijfsinformatiesystemen Basisvakken uit de economie en organisatiekunde voorzover zij relevant zijn voor de Informatiekunde studie. (15 EC) Basis informatica Basisvakken uit de informatica voorzover zij relevant zijn voor de Informatiekunde studie. (25 EC) Human centered multimedia Basisvakken over multimedia en uit de sociale wetenschappen voorzover zij relevant zijn voor de Informatiekunde studie. (15 EC) Synergie/integratie Vakken die er op gericht zijn de verschillende monodisciplinaire invalshoeken bij elkaar te brengen en te integreren. (20 EC) Vaardigheden Vakken betreffende statistiek, methodologie en onderzoeksmethoden. (20 EC) Fundamentals Vakken van een meer reflecterend karakter die gericht zijn op de rol van informatie en de informatiekundige in economische en maatschappelijke processen. (15 EC) Hieronder volgt een schematisch overzicht van het BA Informatiekunde curriculum, waarbij de kleuren de stromen weergeven. Alle stromen zijn gedurende de gehele studie aanwezig, hoewel in de latere fase van de studie, waar de studenten voor een studiepad en afstudeerproject kiezen, op natuurlijke wijze één van de twee specialiserende studiepaden de overhand krijgt. Figuur 2.1: De structuur van de Bachelor Informatiekunde De specialiserende studiepaden bedrijfsinformatiesystemen (BIS) en human centered multimedia (HCM) bestaan uit de volgende onderdelen BIS: Informatiemanagement, Informatiearchitectuur en informatieinfrastructuur, Kennis en leren, Kennismanagement, E- business en e-government. (25 EC; samen met profilerend vak 30 EC) HCM: Semantic web, Toegepaste kennis- en communicatiesystemen, Kennisengineering, Project Information Retrieval, en Multiagentsystemen. (25 EC; samen met profilerend vak 30 EC) Minoren kunnen buiten de studie gekozen worden, onder voorbehoud van goedkeuring door de examencommissie; zie Facet XXX. Studenten die het ene studiepad kiezen, kunnen het andere als minor nemen, waarbij bij BIS naast de vijf genoemde vakken als minor Project Business Modeling and Design wordt gekozen, en bij HCM naast de vijf genoemde vakken Project Data Bases wordt gekozen, om tot een totaal van 30 EC te komen. Hoe verhoudt ons curriculum zich tot het ACM-AIS modelcurriculum zoals neergelegd in J.T. Gorgone en P. Gray, MSIS 2000, Model Curriculum and Guidelines for Graduate Degree Programs in Information Systems? In grote lijnen bestaat dit modelcurriculum uit vier onderscheiden onderdelen, te weten: Foundations: vakken die een basisinleiding zijn op het terrein van Information Systems Information systems core: vakken op gebieden als data management, analysis, modeling and design of information systems, project change and management Integration: vakken gericht op integratie van de verschillende disciplinaire invalshoeken Career tracks: specifieke (keuze)colleges gericht op beroepen na de studie zoals consultancy, wetenschappelijk Page 2 of 14 10

11 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM onderzoeker. Dit modelcurriculum is overigens niet gericht op een bachelor programma, doch op volledige master programma's. Voor onze Bachelor Informatiekunde opleiding streven we derhalve niet naar een volledige afdekking van dit modelcurriculum, maar in samenhang met onze Master Informaktiekundeopleiding is dit wel degelijk een oogmerk. Wanneer we ons beperken tot onze Bachelor Informatiekundeopleiding valt op dat de indeling van het Amsterdamse programma fijnmaziger is dit is een bewuste keuze, ingegeven door de wens een veelzijdige en multidisciplinaire studie inzichtelijk te kunnen presenteren, vooral naar potientiële en zittende studenten toe (zie de hieronder genoemde PSYMA marketing-analyse voor het belang hiervan). Verder kent het Amsterdamse programma een categorie die niet expliciet aanwezig is in het ACM-AIS model (vaardigheden). De ACM- AIS onderdelen Foundations en Information Systems Core zijn af te beelden op onze BIS, Basis informatica, en HCS vakken, en gedeeltelijk op onze Fundamentals vakken informatiemaatschappij en filosofische aspecten van de informatiekunde. Het ACM- AIS onderdeel Integration is af te beelden op onze Synergie/integratie vakken en onze Fundamental vakken. De Career tracks zijn af te beelden op onze studiepaden BIS en HCM, gecombineerd met vakken uit onze Vaardigheden en Fundamentals stromen. Een totaaloverzicht met de vakken die worden aangeboden binnen het BA Informatiekundeprogramma is te vinden in Bijlage A. 2.1 Eisen WO Het programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een WO-opleiding: 1. Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines 2. Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën 3. Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek 4. Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen Onderzoek, en onderzoeksmatig werken vormen een integraal onderdeel van de opleiding. Zo wordt in het eerste jaar reeds uitgebreid aandacht besteedt aan het verwerven van elementaire vaardigheden die nodig zijn bij de planning, uitvoering en het management van een wetenschappelijk onderzoek (Onderzoekspracticum). In jaar twee wordt hierop voortgebouwd (Onderzoeksmethoden en -technieken) door het uitbreiden van praktische ervaring met specifieke methoden en technieken van gegevensverzameling en bijbehorende statistische analyses. In het afstudeertraject worden studenten zeer nauw in contact gebracht met wetenschappelijk onderzoek: dikwijls pakken onze BA-afstudeerders een goed afgebakend thema uit één van de betrokken onderzoeksgroepen op als afstudeeronderwerp. Niet zelden leidt dit tot wetenschappeijke publicaties; zie Bijlage B voor een lijst van voorbeelden. Als interdisciplinaire opleiding rondom het thema informatie, bevindt de Informatiekunde zich op een gebied met veel en frequente veranderingen, zowel maatschappelijk, technologisch, als wetenschappelijk. Vanzelfsprekend moeten deze veranderingen hun weerslag hebben op academische Informatiekundeopleidingen, allereerst op Masterniveau, maar ook op het Bachelorniveau. Dit brengt met zich mee dat het BA Informatiekundecurriculum geregeld bijgewerkt dient te worden om in de pas te blijven met maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen. Als BA-opleiding zijn wij niet primair gericht op het afleveren van afgestudeerden voor de arbeidsmarkt, maar op het voorbereiden op de Masteropleiding. Op BA-niveau vindt terugkoppeling en bijsturing vanuit de arbeidsmarkt voornamelijk plaats via persoonlijke contacten van docenten, door studentenprojecten (jaar 1: Project informatiekunde in de praktijk; jaar 2: Human centered multimedia; jaar 3: Project information retrieval en het Bachelor Afstudeerproject), en indirect door input die we ontvangen van afgestudeerde MAstudenten. Daarnaast is een aantal van de docenten van de opleiding deeltijdbaan???/wie???. Wetenschappelijke terugkoppeling en bijsturing vindt direct plaats doordat een groot deel van de betrokken docenten actieve onderzoekers zijn die meedraaien aan het voorfront van hun respectievelijke disciplines en specialisaties. Zo heeft de huidige opleidingsdirecteur een Pioniersbeurs, en scoorden bij de opleiding betrokken informaticaonderzoeksgroepen zeer hoog bij de meest recente onderzoeksvisitatie informatica. Bewijsmateriaal: FEE?, HCS? Onze opleiding is voortgekomen uit een fusie van de studie Bedrijfsinformatiekunde (BIK) en de studie Sociaal- Wetenschappelijke Informatica (SWI) in Dit leidde vanzelfsprekend tot veranderingen van de curricula. Ons curriculum onderging nogmaals een verandering in september 2003, bij de invoering van de Bachelor-Master-structuur, toen we met de huidige BA Informatiekunde opleiding begonnen. Sinds de fusie heeft de opleiding te kampen met een teruglopende instroom op het eerstejaars BA-niveau (zie Facet XXX); om beter inzicht te krijgen in de redenen achter deze terugloop is in 2004 een marketing-analyse uitgevoerd door het Instituut voor Psychologische Marktanalyse PSYMA, met de volgende onderzoeksvragen: Wat de oorzaken zouden kunnen zijn van deze geringe belangstelling voor Informatiekunde t.o.v. studies als: Communicatiewetenschap, Economie en Bedrijfskunde, Psychologie, Media en cultuur? Page 3 of 14 11

12 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Of diegenen, die interesse tonen voor Economie, Psychologie, Communicatiewetenschap, Media en cultuur ook potentiële Informatiekunde-studenten zijn? Indien dit het geval is: of zij geïnteresseerd zijn in dezelfde thema s, respectievelijk of zij op dezelfde wijze te motiveren zijn/communicatief benaderd zouden moeten worden. Indien niet: welk type student zou dan hoe benaderd moeten worden? De marketing-analyse gaf aanleiding tot een aantal concrete aanbevelingen, waarvan sommige duidelijke implicaties hebben voor ons Bachelor Informatiekundecurriculum: 1. Economiestudenten zijn te interesseren als duidelijk wordt, dat ICT de belangrijkste groeitak zal worden in het bedrijfsleven (en je een goede carrierekans maakt als je als econoom voldoende vertrouwd bent met de ins-en-outs van de computer). 2. De meer wetenschappelijk georiënteerde psychologiestudenten zijn geïnteresseerd zodra duidelijk wordt, dat Informatiekunde vertrekt en eindigt bij hoe mensen communiceren. 3. Informatiekunde zou zich duidelijker moeten positioneren, als een studie, die behalve een zachte ook een hardere kant heeft, waar de hele toekomstige communicatiemaatschappij om zal draaien. Een studie, die niet opleidt tot het beroep programmeur, maar die je wel zoveel van de ICT leert,dat je er ook echt mee aan de slag kunt. 4. Presenteer het multidisciplinaire karakter van de opleiding als een sterktepunt, maar zet het helder gestructureerd neer. Bij zijn aantreden, begin 2005, heeft de huidige opleidingsdirecteur de aanbevelingen uit deze analyse ter harte genomen, wat in 2005 aanleiding gaf tot een gefaseerde herziening van het curriculum, met de oogmerken die aan het begin van dit hoofdstuk opgesomd zijn. De tweede en laatste fase van deze herziening is met het vaststellen van hetcurriculum voor 2006/2007 afgerond. Het curriculum blijft nu tenminste twee jaar onveranderd. 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken Wij zien ons BA Informatiekunde programma als een directe concretisering van de eindkwalificaties zoals die geformuleerd zijn in Hoofdstuk 1, Facet 1.1. Deze zijn op zich gedetailleerde explicaties van de doelstelling van onze opleiding. Hieronder sommen we onze eindkwalificaties nogmaals op, tezamen met de stromen en vakken waardoor deze eindkwalificaties qua oriëntatie en domeinspecifieke eisen worden afgedekt: 1. heeft inzicht in de belangrijkste theorieën binnen de Informatiekunde en de wijze waarop zij zijn ontstaan door het combineren van inzichten uit de sociale -, economische wetenschappen en de informatica; Relevante stromen Bedrijfsinformatiesystemen, Basis informatica, Human centered multimedia, Studiepad BIS, Studiepad HCM Relevante vakken Informatie en organisatie, Organisatiekunde, Bedrijfsinformatiesystemen, Informatie en interactie, Mens computer interactie, Human centered multimedia, Informatiemanagement, Informatiearchitectuur en informatieinfrastructuur, Kennis en leren, Kennismanagement, E-business en e-government, Semantic web, Toegepaste kennis- en communicatiesystemen, Kennisengineering, Project Information Retrieval, en Multiagentsystemen 2. heeft kennis van de maatschappelijke, strategische en organisatorische implicaties van het toepassen van geavanceerde informatie- en communicatietechnologie (ICT); Relevante stromen Fundamentals, Synergie, Studiepad BIS Relevante vakken Business Modeling and Design, Informatiemaatschappij, Informatiesysteemtheorie, Filosofische Aspecten van de Informatiekunde, Informatiemanagement, Informatiearchitectuur en Page 4 of 14 12

13 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM informatieinfrastructuur, Kennis en leren, Kennismanagement, E-business en e-government 3. bezit kennis en vaardigheden op het gebied van modelleren, ontwerpen, ontwikkelen, evalueren en beheren van interactieve informatiesystemen, al dan niet verbonden middels netwerken; Relevante stromen Basis informatica, Synergie, Studiepad BIS, Studiepad HCM Relevante vakken Programmeren, Basis informatica, Conceptueel modelleren, Webtalen en multimodale interactie, Databases, Informatiearchitectuur en informatieinfrastructuur, Semantic web, Kennisengineering, Project information retrieval, Multiagentsystemen 4. bezit kennis en vaardigheden om de sociale en economische betekenis van informatie en kennis te doorgronden en toe te passen in organisaties. Relevante stromen Bedrijfsinformatiesystemen, Fundamentals, Synergie, Studiepad BIS, Studiepad HCM Relevante vakken Informatie en organisatie, Organisatiekunde, Bedrijfsinformatiesystemen, Business modeling en design, Informatiemaatschappij, Informatiesysteemtheorie, Filosofische aspecten van de informatiekunde, Informatiemanagement, Kennis en leren, Kennismanagement, E-business en e- government, Toegepaste kennis- en communicatiesystemen. 5. bezit academische onderzoeksvaardigheden zoals: het ontwerpen van theoretisch en praktijkgericht onderzoek; het toepassen van kwalitatieve en kwantitatieve methoden; het uitvoeren van literatuuronderzoek; en het kritisch beschouwen van onderzoek en resultaten; Relevante stromen Vaardigheden, Synergie, Studiepad BIS, Studiepad HCM Relevante vakken Project informatiekunde in de praktijk, Onderzoekspracticum, Onderzoeksmethoden en -technieken, Statistiek, Business modeling en design, Data mining, Computer mediated communication, Project information retrieval 6. bezit algemene academische vaardigheden op de gebieden van communiceren, schrijven, presenteren, analyseren en project management; Relevante stromen Alle Relevante vakken Alle; zie Bijlage C voor een overzicht van de vaardigheden en leerdoelen voor alle vakken 7. kan interdisciplinair denken en werken. Relevante stromen Synergie Relevante vakken Page 5 of 14 13

14 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Project informatiekunde in de praktijk, Business modeling en design, Data mining, Computer mediated communication, Project information retrieval Qua niveau is ons programma eveneens een adequate afspiegeling van de eindkwalificaties, waarbij het een juiste balans weet te vinden tussen uitdagend en studeerbaar. We zetten internationaal (h)erkende standaardteksten in, reiken waar mogelijk en gepast recente vakliteratuur aan ter verdieping hiermee zorgen we voor calibratie op het internationale niveau. Door (open) individuele opdrachten en zeer open geformuleerd projectonderwijs (project information retrieval en human centered multimedia) worden studenten geprikkeld om boven dit niveau uit te stijgen. Tussentijdse toetsmomenten en evaluatie achteraf door de Opleidingscommissie (OC) waken voor de studeerbaarheid. Op dit moment kent de opleiding geen infrastructuur om in de loop van een vak te evalueren en, waar nodig, bij te sturen; binnen een aantal vakken wordt dit op informele basis echter al wel gedaan zie Facet XXX voor meer details over kwaliteitsbewaking. Middels maandelijks overleg binnen het BA-docententeam werkt de opleiding continu aan bewaking van het niveau van de opleiding als geheel; bij dit overleg worden toetsingsresultaten en input van zowel studenten als docenten meegenomen. De eindkwalificaties zoals die zijn opgenomen in ons Onderwijs- en Examenregelement zijn adequaat vertaald in termen van leerdoelen van (onderdelen van) het programma. Voor elk vak wordt door de betrokken docenten expliciet vermeld wat de leerdoelen van dat vak zijn, en binnen het BA-docenten wordt binnen het maandelijks overleg gewaakt over de adequaatheid van de vertaling van de eindkwalificaties in termen van leerdoelen. Voor de monodisciplinaire vakken wordt door de docenten uit de betrokken disciplines eens per jaar overlegd over deze vertaling, voor de synergie- en vaardighedenvakken wordt eveneens, en eens per jaar, en petite comité overlegd over deze vertaling. Het dagelijks bestuur van het BA-docententeam (zie Bijlage D voor de betrokken docenten en een organogram van de verschillende subcomité's) bewaakt het globale overzicht en koppelt terug naar de docenten van de vakken in de Fundementals stroom. De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het programma is zo gestructureerd dat studenten in de beginfase intensief begeleid en gemonitored worden, onder andere via frequente toetsmomenten, studentenmentoren, docentenmentoren, en studieadvies. Daarnaast is het karakter van de projecten en praktische opdrachten nog sterk dat van het stapsgewijs uitvoeren van instructies. Verder vindt in het eerste jaar gedurende alle blokken contactonderwijs plaats, en is er geen keuzeruimte. In het tweede jaar neemt de zelfwerkzaamheid en zelfsturing van de student toe: er is keuzeruimte, en verder wordt langzaam maar zeker afgestapt van opdrachten en gaan we toe naar onderzoeksvragen. Studenten worden in c-blokken van elk semester vrij gelaten in het zelfstandig afronden van vakken. Deze trend wordt voortgezet in het derde jaar, met een aantal gevorderde cursussen (data mining, kennis engineering en kennis management), ruimte voor het afronden van een minor, en het afstudeerproject. 2.3 Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma Zoals hierboven uitgelegd is het huidige BA Informatiekunde programma het product van het zorgvuldig afstemmen en structureren van een zestal stromen (bedrijfsinformatiesystemen, basis informatica, human centered multimedia, synergie/integratie, vaardigheden, en fundamentals). De globale samenhang tussen de stromen, en tussen individuele vakken binnen de stromen, is reeds uit de doeken gedaan in de inleiding van dit hoofdstuk. Hieronder geven we een meer gedetailleerde blik op de afhankelijkheden tussen de vakken in de basislaag van de BA Informatiekunde. Page 6 of 14 14

15 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Figuur 2.2: Afhankelijkheden binnen het Bachelorprogramma Informatiekunde (muv de specialiserende studiepaden) Een aantal observaties kan gemaakt worden. Allereerst, de Studiepaden bouwen op een natuurlijke manier voort op de bijbehorende monodisciplines. Ten tweede, de coherentie binnen het programma wordt gestalte gegeven door de synergie-vakken, project informatiekunde in de praktijk, data mining, computer mediated communication, en business modeling en design. Dergelijke verbanden helpen studenten om de verschillende aspecten van de Informatiekunde in een breder kader te plaatsen. De coherentie van de opleiding wordt verder gewaarborgd door vakken in de fundamentals-stroom en door projecten. Page 7 of 14 15

16 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Figuur 2.3: Afhankelijkheden voor de specialiserende studiepaden Voor de minor dienen de studenten een reguliere minor (ter waarde van 30 EC) bij een studierichting buiten de deur te volgen of "het andere studiepad". Studenten kunnen bij de Examencommissie een gemotiveerd verzoek indienen tot toelating van een zelf samengestelde minor. In dit geval wordt er door de Examencommissie op toegezien dat het voorgestelde programma voldoende coherent is, van voldoende gewicht, en complementair aan de rest van het programma van de betreffende student. Voor studenten die elders bijvoorbeeld als onderdeel van een HBO-programma reeds studiepunten hebben vergaard, gelden andere regels. De MA Informatiekunde geniet grote populariteit onder HBO-studenten in de regio, die na een succesvol afgeronde HBO-opleiding de éénjarige Master willen volgen. Voor deze zogeheten schakelaars worden op maat gemaakte schakelprogramma's samengesteld, waarin deficiënties worden weggewerkt en vrijstellingen verkregen kunnen worden. Voor schakelaars kan, afhankelijk van de genoten vooropleiding, afgeweken worden van de vereiste stapeling van vakken zoals die in het diagram is afgebeeld; zie Facet XXX voor meer details over de instroom- en schakeleisen. Het evalueren en bewaken van de samenhang van het Bachelor Informatiekunde programma is een proces dat zich op een viertal niveau's afspeelt: individueel, en petite comité, in het BA-docententeam, en door de Opleidingscommissie. Iedere docent in het BA-team heeft gedegen kennis van het bereik en positie van de alle cursussen in het BA-programma. Tijdens de maandelijks bijeenkomsten van het BA-docententeam worden (veranderingen van de) inhoudelijke aspecten van de cursussen besproken. Er is speciale aandacht voor cursussen die op elkaar aansluiten; waar nodig wordt dit eerst voorbesproken en uitgewerkt door de docenten van de betrokken cursussen. Om een voorbeeld te noemen: data mining bouwt voort op Statistiek en Statistiek vormt tegelijk een vereiste voor Onderzoeksmethoden en -technieken; er zijn korte communicatielijnen waardoor de betrokken docenten eenvoudig de onderlinge afstemming van de inhoud van hun vakken kunnen bespreken, en vervolgens worden voorgenomen beslissingen ingebracht in de maandelijkse vergadering van het BA-docententeam. Rol OC in samenhang 2.4 Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen 1. tentamenplanning/-perioden 2. herkansingsregeling 3. inschrijvingsprocedure De studielast wordt gemeten in het European Credit Transfer System (ECTS). 1 EC staat voor een studielast van 28 uur. Alle cursussen hebben een nominale studielast van 5 EC en worden gegeven in een blokperiode van 8 weken. Uitzonderingen hierop vormen de projecten in het 1e studiejaar die in 4 weken voltijds worden uitgevoerd en het bachelor afstudeerproject dat een omvang heeft van 15 EC en een doorlooptijd van 12~20 weken (dit is afhankelijk van het blok waarin het laatste onderdeel van het 'minor' programma wordt gevolgd, dit kan zijn in blok of in blok b). De totale studielast, gemeten in EC, is gelijkelijk over de 3 studiejaren verdeeld; 60 EC per jaar, 30 EC per semester. Elk semester is, universiteits breed en synchroon voor alle opleidingen, verdeeld in 2 blokken van 8 weken, gevolgd door een blok van 4 weken. Deze synchronisatie vergemakkelijkt het volgen van keuzevakken en minors. De studielast is als volgt over deze blokken verdeeld: Page 8 of 14 16

17 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Figuur 2.4: Overzicht van de verdeling van de nominale studielast over de studiejaren De afronding van het practische werk en het bijbehorende tentamen vindt meestal plaats binnen het blok waarin het onderwijs gegeven wordt. Daarnaast worden de blokken 1c en 2c in het tweede studiejaar en 1c in het derde studiejaar gedeeltelijk gebruikt voor de tentaminering en afronding van vakken uit het A en B blok en voor eventuele herkansingen. Studenten dienen zich via 'studieweb' in te schrijven voor cursussen en zijn daarmee automatisch ingeschreven voor het bijbehorende tentamen en, zo nodig, voor de 1e herkansing. Voor de 2e herkansing dienen studenten een verzoek in te dienen. Inschrijving is alleen mogelijk voor vakken waarvoor de student aan de ingangseisen voldoet. De eerste herkansing vindt steeds plaats kort na de tentamens uit het voorgaande semester. De tweede herkansing voor alle vakken wordt alleen op verzoek afgenomen en vindt plaats in de laatste week van augustus. Dit 'op verzoek' is een tijdelijk comprimis. Het docentencorps is van mening dat het hebben van veel herkansingsmogelijkheden leidt tot uitstelgedrag en slechte studiediscipline. Maar met name de FSR is van mening dat deze 2e kans niet mag worden opgeheven. Voor de twee afstudeerrichtingen is het rooster zodanig ingericht dat het volledige programma in precies 3 jaar doorlopen kan worden, waarbij de studielast voor elk semester de omvang heeft van 30 EC. Voor schakelstudenten is geprobeerd de studielast ook op 30 EC per semester te houden. Waar nodig worden enkele vakken (zoals Project information retrieval) dubbel gegeven zodat schakelstudenten, die veelal vakken uit zowel het 2e als het 3e jaar volgen, niet opgescheept worden met een slecht studeerbare volgorde. Maar omdat elke schakelaar in zekere zin uniek is valt er voor deze categorie in enkele gevallen niet te ontkomen aan een individueel enigszins overvol, of juist ondergevuld semester rooster. De studielast is in de verschillende studiejaren verschillend verdeeld van veel contacturen en begeleiding in het eerste jaar naar meer zelfstandigheid in het derde jaar. Onderstaand tabel geeft een overzicht van de invulling van de studielasturen over de verschillende vormen van onderwijs, c.q. zelfstudie in de drie studiejaren. Page 9 of 14 17

18 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Figuur 2.5: overzicht van de verschillende onderwijsmethoden over de studiejaren en hun onderlinge verhoudingen (TODO) Het bovenstaande overzicht van de verdeling van de studielast over de studiejaren geeft de nominale studielast weer. Wij monitoren middels de standaard evaluatie, die altijd na een cursus plaatsvindt, de daadwerkelijke studielast. Hierbij wordt zowel een indruk gevraagd als het precieze aantal studie-uren. Een indruk wordt verkregen omdat studenten aan moeten geven in welke mate ze het eens zijn met de stelling dat "het aantal studiepunten in overeenstemming is met de zwaarte van de cursus". Hier wordt bijna altijd aangegeven dat het aantal punten in overeenstemming is met de zwaarte. Een enkele keer wordt aangegeven dat een cursus te zwaar is, maar nooit dat hij te licht is. In die zelfde evaluatie vragen wij ook naar het aantal uren dat ze per week aan de cursus besteed hebben. Dat geeft een ander beeld. Vrij systematisch wordt hier aangegeven dat zij minder uren dan bedoeld hebben besteed (moeten we dit kwantificeren?, hebben we een overzicht uit de evaluaties?). De indruk bestaat echter ook dat deze uuropgaven weinig betrouwbaar zijn en dat studenten achteraf hun uren onderschatten. Op dit moment lopen er enkele exprimenten (bijvoorbeeld in de cursussen Datamining en Project information retrieval waarbij studenten, lopende de cursus, in een persoonlijk dossier wekelijks aan moeten geven hoeveel uren zij aan welke werkzaamheden besteed hebben. Dit heeft het grote voordeel dat al tijdens de cursus zicht ontstaat op mogelijke onder- of juist overbelasting. Een groot bijkomend voordeel is dat deze methode ook allerlei 'spontane' feedback oplevert over onderdelen die heel erg, of juist niet gewaardeerd worden. 2.5 Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: 1. bachelor: VWO, HBO-propedeuse of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek 2. master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie Een persoon kan tot de opleiding worden toegelaten indien deze in bezit is van een Vwo-diploma bedoeld in artikel 7.24 WHW, dan wel indien deze op grond van behaalde examens bij andere opleidingen hiervan is vrijgesteld. De student dient aan de volgende nadere vooropleidingseisen te voldoen: een Vwo-diploma (alle profielen) of een Vwo-diploma 'nieuwe stijl' met Wiskunde A1,2 of B1 of B1,2 of '0ude stijl' met wiskunde A of B. Indien de student niet voldoet aan deze vooropleidingseisen, kan deze alleen tot de opleiding worden toegelaten indien defici\"enties zijn weggewerkt doordat de student heeft voldaan aan inhoudelijk vergelijkbare eisen. Voorts is toegang mogelijk middels een colloquium doctum. Hierbij wordt een toelatingsonderzoek ingesteld als bedoeld in art van de wet. Hierbij worden de volgende eisen gesteld: Wiskunde A1,2 of Wiskunde B1 of B1,2 op Vwo-niveau nieuwe stijl Engels, passieve kennis zodat de literatuur kan worden begrepen De examencommissie van de opleiding kan vrijstelling verlenen van \'e\'en of meer colloquium doctum-eisen, indien zij van mening is dat de aspirant-student over voldoende kennis beschikt. De kwaliteit van de instroom zal worden gewaarborgd door een intakeprocedure. Naast de formele inschrijving als student behelst deze procedure in de bacheloropleidingen een gesprek met de studieadviseur waarin aan de orde komt: de motivatie van de student voor de opleiding en het bepalen van de noodzaak voor het wegwerken van eventuele deficiënties. Het doel van dit intakegesprek is dat de verwachting van de student en van de opleiding op elkaar worden afgestemd. Deze intakeprocedure zal in het studiejaar 2005/2006 van start gaan. (Is dit ook zo gegaan met onze 1e-jaars??). De opleiding kent ook een aanzienlijke instroom van schakelaars. Dit zijn studenten met een afgeronde HBO opleiding, die alsnog een Master programma willen volgen. Indien deze studenten niet voldoen aan alle criteria voor toelating tot dit Master wordt er met hen een schakelprogramma afgesproken dat bestaat uit een aantal van de cursussen uit de bachelor opleiding. De toegang als schakelaar wordt verleend door de Master coordinator / examen commissie wie??. Dit zijn weliswaar geen studenten die een bachelor diploma gaan halen, maar in sommige cursussen vormen zij de meerderheid. 2.6 Duur De opleiding voldoet aan formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum: Page 10 of 14 18

19 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM 1. bachelor: in de regel 180 studiepunten 2. master: minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding De opleiding biedt een in 3 jaar studeerbaar programma met de omvang van 180 EC (zie sectie 2.4). Deze duur is gegarandeerd voor studenten die het reguliere programma volgen in een van onze twee afstudeerrichtingen en die de minor invullen met cursussen uit het andere afstudeerpad. In geval van een minor elders hangt dit mede af van de roostering aldaar. Dit betekent niet dat onze studenten ook binnen 3 jaar hun bachelor halen. De meesten doen daar aanzienlijk langer over. Zie de rendementscijfers in facet XXX. Daar worden ook mogelijke oorzaken hiervoor aangegeven. 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept Het hieronder beschreven didactisch concept vormt, naast de eindtermen voor de Bacheloropleiding en uitgangspunten voor de organisatie van onderwijs, de basis voor het vormgegeven van het huidige onderwijs in de Informatiekunde. Dit didactisch concept kan op basis van implementatie en evaluatie van het curriculum verder worden aangescherpt. Een academische habitus staat centraal binnen de Informatiekunde opleiding. Bij het vormgeven van het onderwijs zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: De student is verantwoordelijk voor zijn eigen leerproces; de docent zorgt voor de begeleiding daarvan en is medeverantwoordelijk; Studenten worden uitgedaagd zichzelf te ontplooien; dit vraagt om een activerende en uitdagende studieomgeving. Studenten krijgen de ruimte zelf keuzes te maken en ontvangen direct feedback op hun prestaties; In de leersituatie wordt rekening gehouden met verschillen in motivatie, capaciteit, voorkennis en leerstijl. Talenten van individuele studenten worden zo veel mogelijk ontwikkeld; dit vraagt differentiatie in inhoud en werkvormen, een geleidelijke toename van de zelfverantwoordelijkheid tijdens de opleiding en de ontwikkeling van een blijvend leervermogen (leren leren); Wetenschappelijke kennisverwerving, probleemanalyse, ontwerpvaardigheden, integratieactiviteiten, en reflectie worden duidelijk onderscheiden en hebben tegelijkertijd ook een duidelijke samenhang; Studenten worden geconfronteerd met een variëteit aan werkvormen, waarbij sprake is van een weloverwogen verhouding tussen kennisgeoriënteerde, probleemgeoriënteerde, ontwerpgeoriënteerde, integratiegeorienteerde, en reflectiegeorienteerde werkvormen; Onderwijsvormen zijn flexibel te hanteren, zodat ze aansluiten bij de in de loop van het curriculum veranderende competentie-eisen en de daarmee ook veranderende inhoud en eisen van het onderwijs; Studenten worden geconfronteerd met een veelheid aan disciplines en onderzoekstradities, die tesamen een afspiegeling vormen van het vakgebied; Het leeuwendeel van het programma wordt gedoceerd door een klein aantal nauw bij de opleiding betrokken docenten. Op basis van het didactisch concept zijn de volgende basisvormen ontwikkeld: thematisch, synergie, vaardigheden, en fundamentals. Thematisch: Thematische vakken zijn gericht op het verwerven en toepassen van thematische kennis en vaardigheden. In thematische vakken wordt verdieping aangeboden binnen de monodisciplines (economie, informatica, en sociale wetenschappen) die tesamen aan de Informatiekunde bijdragen. Er wordt met onderzoeks-, ontwerp- en oplossingsvarianten vanuit de verschillende monodisciplines gewerkt. Thematische vakken vormen de ruggegraat van de opleiding. Belangrijke werkvormen binnen de thematische basisvorm zijn traditionele hoorcollege's, mengvormen van hoor- en werkcollege's, en practica. Toetsing van thematische vakken sluiten aan bij de vakken en lopen uiteen van schriftelijke tentaminering (multiple choice, open vragen) tot presentatie, paper, verslag, en product of ontwerp. Synergie: Synergie-onderwijs is gericht op het multidisciplinair toepassen van kennis en vaardigheden. Synergie-onderwijs vormt het cement van de opleiding; het brengt de perspectieven uit het thematische onderwijs bijeen. In synergieonderdelen werken studenten in kleine groepen zelfstandig en samen aan informatiekundige vraagstukken. Deze werkvorm wordt ondersteund door werkgroepbijeenkomsten, vakoefeningen en voordrachten. Synergie wordt getoetst via proof of concept implementaties, presentaties, tussentijdse verslaglegging, een eindverslag waarin de voorgesteld oplossing wordt toegelicht en onderbouwd, en het eindproduct zelf. Vaardigheden: Vaardigheden-onderwijs is gericht op het verwerven en toepassen van analytische en methodologische inzichten en vaardigheden. Vaardigheden-vakken rusten studenten uit met essentiële academische "gereedschappen". De werkvorm is een mengeling van individueel gerichte hoorcollege's, practica en werkgroepen, en teamwerk in kleine groepen. Toetsing vindt plaats vooral plaats in de vorm van open opdrachten en verslagen, alle gericht op het toetsen van inzicht. Page 11 of 14 19

20 BA-Programma - Informatics Institute 03/17/ :43 AM Fundamentals: Onderdelen binnen de fundamentals vorm zijn gericht op reflectie op het vakgebied, de rol van de informatiekundige, zowel maatschappelijk, economisch, als technologisch, en de eigen rol (of potentiële rol) van de student als toekomstig informatiekundige. Werkvormen zijn onder andere traditionele hoor en werkcolleges, met een sterke nadruk op discussie en debat. Toetsing: uiteenlopend van schriftelijke tentamens en opdrachten in de eerste jaren tot papers en werkcollegeopdrachten voor fundamentals-vakken in latere jaren. Hoe komen deze basisvormen terug in de opbouw van ons onderwijs? Zoals hierboven beschreven is ons didactisch concept vertaald in een viertal basisvormen. Deze vier basisvormen zijn op hun beurt vertaald in een zestal stromen (BIS, Basis informatica, HCM, Synergie, Vaardigheden, en Fundamentals zie de inleiding van Hoofdstuk 2 en Facet 2.3. In het propedeutisch jaar maken studenten kennis met elk van de stromen, en daarmee met elk van de basisvormen; naar de mening van het docententeam is dit een belangrijk aspect in het orienterende selecterende karakter van het propedeutisch jaar. In jaren 2 en 3 vinden we nog steeds de vier basisvormen terug, maar niet noodzakelijk elk van de zes stromen; in het tweede en derde jaar vindt thematische verdieping plaats (met additionele vakken binnen de BIS, Basis informatica en HCM stromen), en ook worden binnen de overige stromen/basisvormen vakken gegeven op een steeds uitdagender niveau. De student kan zich in de keuzeruimte thematisch verbreden of verdiepen. In het zesde en afrondende semester van de Bachelor Informatiekundeopleiding vindt een integrerende toets plaats (individueel afstudeerwerk) waarin toetsing op thematische, synergie-, vaardigheden-, en fundamentalsaspecten samenkomen. 2.8 Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd In de opleiding wordt een veelheid aan toetsingsvormen gebruikt, daarbij steeds zoveel mogelijk aansluitend op de leerdoelen van het vak. De toetsvorm hangt af van de kennis, het inzicht of de vaardigheden die getoets moeten worden. Veel cursussen hebben een combinatie van kennis, inzicht en vaardigheidsdoelen. In die gevallen wordt meestal ook een combinatie van toestvormen gebruikt waarbij het eindcijfer bepaald wordt door een gewogen gemiddelde van de deeltoetsen. Meestal geldt als aanvullende eis dat elk onderdeel voldoende of bijna voldoende (minimaal 5,0) moet zijn, zodat compensatie slechts in beperkte mate mogelijk is. De toestvormen zelf zijn ook gevarieerd. Kennis en inzicht worden getoetst middels: tentamen, open vragen, korte antwoorden: soms met open boek of met aantekeningen, tentamen, open vragen, lange antwoorden: soms 'take home', soms open boek of met aantekeningen, tentamen multiple choice, het schrijven van een essay of een rapport. Vaardigheden worden getoetst middels: practisch werk (alleen of in groepen) zoals het uitvoeren van onderzoek in verschilende stadia, programmeeroefeningen, statistiek en dataverwerkingsoefeningen, modelleeroefeningen, ontwerpoefeningen, tentamens bestaande uit kleine op te lossen problemen (bijvoorbeeld statistiek) presentaties, zowel voor de 'eigen groep', als voor het docentencorps, als voor de buitenwereld rapporten van verschillende omvang en vorm: posterformaat, kort wetenschappelijk artikel formaat (< 10 blz), uitgebreide rapportage (> 20 blz). De vorm van de toetsing verandert gedurende de opleiding van vooral kennistoetsing in het eerste jaar naar vormen later in de cursus waarbij een groter beroep wordt gedaan op inzicht. Bijlage C geeft een overzicht van de gehanteerde toetsingsvormen per vak (Moet worden gemaakt!!). Toetsingen zijn altijd individueel. Ook als het groepswerk betreft wordt ieders bijdrage in het eindproduct apart beoordeeld. De schriftelijke tentamens duren maximaal 3 uur. Ze worden georganiseerd onmiddelijk aan het einde van het blok. Voor sommige vakken in het 2e en 3e jaar waarbij vooral inzicht wordt getoetst is de toetsing in blok C zodat studenten meer tijd hebben de stof te laten 'rijpen'. Voor alle getentamineerde vakken zijn er drie examen mogelijkheden per jaar. Naast het reguliere tentamen onmiddellijk of kort na de cursus zelf zijn er 2 herkansingsmogelijkheden. Een eerste herkansing wordt georganiseerd in de laatste week van blok C voor de vakken uit het eerste semester en de eerste week na blok C voor de vakken uit het tweede semester. Eind augustus is er een tweede herkansing voor alle vakken uit het voorgaande jaar (zie Facet XXX). Deze tweede herkansing is op dit moment omstreden, maar wordt nog wel op verzoek aangeboden. De ervaring heeft geleerd dat het hebben van veel herkansingsmogelijkheden leidt tot uitstelgedrag bij studenten. De studeerbaarheid van de opleiding is het meest gediend bij het afronden van de vakken binnen de periode die daarvoor geroosterd staat. De OER regelt de afname van aangepaste toetsingen voor studenten met een handicap. Page 12 of 14 20