Migrantenouders willen samen opvoeden in de wijk
|
|
- Gert Mulder
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Migrantenouders willen samen opvoeden in de wijk Ouder heeft behoefte aan opvoedadvies en praktische steun 27 augustus 2013 Marloes van Verseveld, Mariëtte de Haan, Marije Kesselring, Micha de Winter In niet-westerse landen is opvoeding vaak een gezamenlijke verantwoordelijkheid: buren en familie letten op de kinderen en helpen mee in de opvoeding. In Nederland is die collectieve opvoeding minder vanzelfsprekend. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt dat migrantenouders het goed vinden dat anderen toezicht houden op hun kinderen en hen zo nodig corrigeren op straat, maar dat zij ook voorzichtig zijn met het delen van hun opvoeding. Investeren in de pedagogische civil society kan de bereidheid versterken om verantwoordelijkheden rondom opgroeien en opvoeden te delen. In de projecten Allemaal Opvoeders en De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk is onderzocht op welke manieren een pedagogische civil society vorm kan krijgen en kan worden versterkt. De pedagogische civil society is een omgeving waarin onderlinge betrokkenheid bestaat tussen de jeugd, ouders, buurtbewoners en vrijwilligers, en waarin iedereen verantwoordelijkheid neemt voor de wijk en de kinderen die er opgroeien. In beide onderzoeksprojecten is onder andere gekeken naar de mate waarin westerse en niet-westerse ouders hun opvoedingsverantwoordelijkheid willen delen met anderen. Het project Allemaal Opvoeders is een gezamenlijk initiatief van het voormalig ministerie voor Jeugd en Gezin, de Universiteit Utrecht en het Nederlands Jeugdinstituut en is gefinancierd vanuit het ZonMw-programma Vrijwillige inzet voor en door jeugd en gezin. In het kader van dit project is onderzocht wat de houding van westerse en niet-westerse ouders is tegenover het delen van de opvoedingsverantwoordelijkheid en in hoeverre zij behoefte hebben om deel te nemen aan gezamenlijke opvoedingsactiviteiten. Hiervoor hebben participanten met een westerse (83,2 procent) en niet-westerse (16,8 procent) achtergrond een vragenlijst ingevuld (Kesselring en anderen, 2012). Het project De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk is onderdeel van het ZonMwprogramma Diversiteit in Jeugdbeleid en is uitgevoerd door de Universiteit Utrecht. In het project is gekeken naar de opvoednetwerken van ouders met een migratieachtergrond, om meer inzicht te krijgen in de zogenaamde civil communities van migranten en de manier waarop zij elkaar bij de opvoeding ondersteunen in deze gemeenschappen, maar ook in de interactie met anderen buiten deze gemeenschappen. Deze informatie komt voort uit focusgroepinterviews met 57 vrouwen met verschillende etnische achtergronden bij migrantenzelforganisaties. Ook zijn er diepte-interviews gehouden met dertig moeders met een Marokkaanse achtergrond. Daarbij is het opvoednetwerk van de moeders in kaart gebracht: met wie praten zij over opvoeding en welke kennis delen zij met welke personen (De Haan en anderen, 2013). Opvoeden als privéaangelegenheid Naar aanleiding van eerder onderzoek was de verwachting dat niet-westerse migrantenouders uit gemeenschappen met een meer collectivistische opvoeding meer bereid zijn de opvoedingsverantwoordelijkheid te delen. Zo hebben zij in het land van herkomst vaak een hecht netwerk waarbij ook de extended family, bijvoorbeeld tantes, ooms en buren, meehelpt in de opvoeding (Pels en De Haan, 2004). De onderzoeksresultaten van Allemaal Opvoeders laten echter zien dat in Nederland zowel westerse als niet-westerse ouders opvoeden beschouwen als een privéaangelegenheid waarmee anderen zich niet te veel moeten bemoeien. Het gaat dan voornamelijk om de opvoeding in de privésfeer.
2 Anderen mogen wel in de publieke ruimte toezicht houden op hun kinderen en hen corrigeren. Westerse en niet-westerse ouders staan ook positief tegenover praktische steun bij de opvoeding en het uitwisselen van tips en ervaringen. Dat wijst erop dat beide groepen bij het opvoeden een grens trekken tussen de privé- en de publieke sfeer en dat de verschillen tussen opvoeders met een migratieachtergrond en Nederlandse opvoeders voor een deel wegvallen (Kesselring en anderen, 2012). Opvoeden in de publieke ruimte Zijn migrantenopvoeders de opvoeding dan minder gaan delen sinds zij in Nederland wonen? Uit de interviews met migrantenmoeders voor De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk blijkt dat de opvoeding in het land van herkomst meer wordt gedeeld. Een 34-jarige Marokkaanse moeder met twee kinderen, geboren en getogen in Marokko, vertelt bijvoorbeeld: Wij komen eigenlijk uit een cultuur waar eigenlijk iedereen meer aan het opletten is. Wat ik net al zei: mijn buurman in Nederland voedt mijn kinderen niet op. Maar als ik in Marokko ben dan voedt mijn buurman mijn kinderen wel op. Als hij mijn zoontje met stenen ziet gooien dan pakt hij hem bij zijn oren: Dat mag niet! Dat is toch dus opvoeden. Nou ja, hier gebeurt dat niet (De Haan en anderen, 2013). De geïnterviewde moeders zeggen het jammer te vinden dat het delen van de opvoeding hier minder vanzelfsprekend is, maar tegelijkertijd vinden zij het in de Nederlandse context niet altijd prettig om de opvoeding te delen. Migrantenouders ervaren de waarden en normen in de maatschappij vaak als vrijer dan de waarden en normen die zij thuis meegeven. In de wijk zien zij bijvoorbeeld dat kinderen nog laat buiten zijn, of zij vinden dat Nederlandse buurtkinderen soms te brutaal zijn tegen hun ouders. Door deze verschillende opvoedingsvisies in de wijk wordt het voor migrantenopvoeders lastig om de opvoedingsverantwoordelijkheid te delen. Dat doen zij dan ook meer binnen hun eigen gemeenschap dan in de buurt. De opvoeders uit de focusgroepen vinden het belangrijk om op de hoogte te zijn van de opvattingen van andere opvoeders in de buurt, maar uit de diepte-interviews komt naar voren dat er minder contact is tussen buren dan in het land van herkomst. Het is waarschijnlijk dat daardoor een drempel ontstaat om elkaars kinderen te corrigeren. Veiligheid speelt daarbij ook een rol. In de diepte-interviews van De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk vertellen moeders dat zij zich niet altijd veilig voelen in de wijk door criminaliteit, drugsgebruik en hinderlijk gedrag van hangjongeren. Wanneer bepaalde buurtkinderen vandalisme plegen, zijn zij bang om hen aan te spreken. Een Marokkaanse moeder met drie kinderen vertelt bijvoorbeeld: Er zijn kinderen daar durf ik niets tegen te zeggen. En als je zegt: Dat mag niet, waarom kras je, waarom maak je een raam kapot of zo. Opdonderen, het is je probleem niet, je bent mijn moeder niet. Dan doe je niets, maar er zijn buren, weet je, échte buren, ik ken haar echt goed. (...) Haar kinderen durf ik wel heel goed aan te spreken (De Haan en anderen, 2013). Uit het onderzoek van Allemaal Opvoeders komt naar voren dat niet-westerse ouders vaker dan westerse ouders negatief oordelen over hun buurt. Niet-westerse ouders zeggen vaker dat zij hun buurt geen goede plek vinden om kinderen te laten opgroeien en vertellen ook vaker dat ze zouden verhuizen als dat kon (Kesselring en anderen, 2012). Ook in een aantal diepte-interviews voor De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk oordelen ouders negatief over hun wijk. Omdat veel van deze ouders de multi-etnische wijk als onveilig ervaren, vinden zij het niet prettig om hun kinderen alleen naar buiten te laten. Ze stellen dan ook duidelijke regels als hun kinderen naar buiten gaan: waar ze mogen komen, met wie ze mogen omgaan en hoe laat ze thuis moeten zijn. De meeste geïnterviewden houden hun kinderen s avonds binnen. Deze moeders hebben de behoefte om zelf meer toezicht op hun kinderen te houden, omdat de omgeving dat niet vanzelfsprekend doet én omdat in de omgeving andere normen en waarden heersen (De Haan en anderen, 2013). Hoewel westerse en niet-westerse opvoeders positief denken over het corrigeren van en toezicht houden op kinderen in de publieke ruimte, bestaan er dus drempels in de praktijk. Een nieuw steunnetwerk Zowel westerse als niet-westerse ouders staan positief tegenover opvoedingsadvies en praktische
3 steun bij de opvoeding. Eerder onderzoek wees erop dat ouders die meer informele steun krijgen een positievere houding hebben tegenover het delen van opvoedingsverantwoordelijkheden. Informele steun is elke vorm van praktische steun of advies, zoals andermans kinderen naar school brengen, ervaringen met de opvoeding uitwisselen en elkaar adviseren (Kesselring en anderen, 2012). Uit het onderzoek van Allemaal Opvoeders blijkt dat ouders met een migratie-achtergrond minder informele steun krijgen dan Nederlandse ouders, terwijl zij meer dan Nederlandse ouders behoefte hebben aan praktische steun. Daarnaast blijken ouders met een migratie-achtergrond eerder steun te ontvangen van vrienden en kennissen dan van hun ouders, schoonouders en andere familieleden (Kesselring en anderen, 2012). Uit het onderzoek De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk blijkt dat Marokkaanse moeders vooral opvoedingsadvies vragen aan vriendinnen in Nederland met dezelfde etnische achtergrond. Zij herkennen zichzelf in deze contacten, door de soortgelijke culturele en migratieachtergrond. Vriendinnen die langer in Nederland leven, hebben good practices ontwikkeld die deze moeders overnemen in hun opvoeding. Zij geven adviezen voor het opvoeden tussen verschillende culturen, met elementen van de opvoedingstraditie van het land van herkomst en van de Nederlandse opvoedingstraditie. Het gaat dan bijvoorbeeld om het aanpassen van de opvoeding aan de vrijere waarden en normen van de maatschappij, maar ook om opvoedingspraktijken die deze moeders als Nederlands beoordelen, zoals het aanbrengen van structuur door op vaste tijden te eten en te slapen. Verworven aanpassingsstrategieën worden dus onderling doorgegeven. De Marokkaanse moeders krijgen ook steun van transnationale contactpersonen, vooral hun moeders of oudere zussen, per telefoon, via internet , Skype, MSN of tijdens de jaarlijkse familiebezoeken. Het gaat dan vooral over de dagelijkse verzorging van kinderen (De Haan en anderen, 2013). Meepraten over de pedagogische gemeenschap? Marloes van Verseveld, auteur van dit artikel, heeft op het Kennisnet Jeugd een blog geplaatst over de verantwoordelijkheid van gemeenten en organisaties voor het vormgeven van een pedagogische civil society. Praat mee op Kennisnetjeugd.nl. Generatieverschillen De aanpassingsstrategieën die voortkomen uit adviezen van vriendinnen in Nederland vinden deze moeders soms lastig te verdedigen tegenover de oudere generatie in Nederland en in het land van herkomst. Ze zijn bijvoorbeeld gewend meer te onderhandelen en meer compromissen te sluiten met hun kinderen. De oudere generatie, zowel in Nederland als in Marokko, heeft andere opvattingen over het disciplineren van kinderen, zoals dingen verbieden en strenge vaststaande regels hanteren. Kleine kinderen krijgen van de oudere generatie vaak meer vrijheid, terwijl een deel van de jonge moeders in Nederland de kinderen van jongs af aan regels wil leren. Deze spanningen komen tevoorschijn als er familiebezoek is of als de moeders zelf logeren bij familie in Marokko. Een 35-jarige in Nederland geboren moeder van drie kinderen vertelde bijvoorbeeld: Ik voed mijn kinderen op en ik straf mijn kinderen op mijn manier. En dan beperk je het wel bij jezelf. Dan neem je dat niet van je familie over. (...) En ja, en in Marokko hebben ze soms wel van: Hé, maar wat heeft hij gedaan?, of: Laat maar, hij is nog jong.. Nee, hij is niet jong. Hij is niet klein. Hij snapt het. Ik ben de moeder en ik straf (De Haan en anderen, 2013). Steun en adviezen van de oudere generatie worden niet altijd gewaardeerd wanneer ze te veel verschillen met de eigen opvattingen van de migrantenouders. Dat kan verklaren waarom uit het onderzoek van Allemaal Opvoeders blijkt dat migrantenouders minder informele steun ontvangen (Kesselring en anderen, 2012). En het feit dat ze minder informele steun krijgen, kan de reden zijn waarom deze groep meer dan westerse ouders behoefte heeft aan praktische steun en informele buurtactiviteiten met andere ouders en kinderen, zoals een diner of een fietstocht. Formele opvoedingsondersteuning Het kan echter ook zo zijn dat migrantenouders zich met opvoedvragen liever tot andere bronnen
4 wenden. Zo blijkt uit De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk dat een aantal moeders zich duidelijk wendt tot externe bronnen van steun, zoals het internet, opvoedingsprogramma s op televisie en hulpboeken, of tot formele steun, zoals opvoedingsprofessionals op het consultatiebureau, maatschappelijk werkers en psychologen (De Haan en anderen, 2013). In het onderzoek van Allemaal Opvoeders noemen zowel niet-westerse als westerse ouders de school en het kinderdagverblijf het vaakst als bron van steun, bij met name nietwesterse ouders gevolgd door het consultatiebureau. De verwachting in het onderzoek was dat ouders die meer gericht zijn op formele ondersteuning minder openstaan voor het delen van de opvoedingsverantwoordelijkheid, maar het omgekeerde bleek: hoe meer formele steun, hoe groter de bereidheid van ouders was om de verantwoordelijkheid te delen. Formele steun was ook een voorspellende factor voor een grotere interesse voor deelname aan gezamenlijke opvoedingsactiviteiten. Een mogelijke verklaring is dat instellingen die opvoedingsondersteuning bieden ouders ook op de hoogte houden van deze activiteiten (Kesselring en anderen, 2012). Niet-westerse ouders bleken meer geïnteresseerd in formele opvoedingsondersteunende activiteiten dan westerse ouders, zoals een ouderkamer op school of bij het Centrum voor Jeugd en Gezin, themabijeenkomsten over opvoeding, persoonlijk opvoedadvies of een opvoedingscursus (Kesselring en anderen, 2012). Misschien hebben niet-westerse migrantenouders daar meer behoefte aan vanwege de onzekerheid die zij ervaren bij het opnieuw vormgeven van de opvoeding in Nederland. De resultaten van De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk laten zien dat migrantenopvoeders het positief vinden dat er in Nederland veel voorzieningen zijn, al uiten zij ook kritiek. Een aantal moeders uit de focusgroepen wil meer menging van etnische achtergronden zien in instellingen en op scholen, zodat hun kinderen opgroeien in een multiculturele omgeving waar zij leren om te gaan met culturele diversiteit (De Haan en anderen, 2013). De rol van organisaties Westerse en niet-westerse opvoeders staan dus positief tegenover het corrigeren van en toezicht houden op kinderen in de publieke ruimte wanneer een kind op straat iets doet wat niet mag. Toch is dat moeilijk voor migrantenouders in multi-etnische wijken, die niet tevreden zijn over hun buurt en die veel verschillen ervaren in waarden en normen omtrent de opvoeding. Om de civil society binnen deze wijken te versterken moet het contact tussen buren verbeteren, zodat er een dialoog kan ontstaan over verschillende opvoedingsvisies en -praktijken. Migrantenzelforganisaties kunnen daarbij een belangrijke rol spelen, omdat uit het onderzoek van De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk bleek dat migrantenouders binnen die organisaties ervaringen over opvoeden uitwisselen. Ook kunnen de organisaties buurtactiviteiten organiseren. Daarnaast kunnen migrantenzelforganisaties functioneren als een brug tussen migrantenouders en de formele opvoedingsondersteuning. Voorbeelden hiervan zijn instellingen die samen met migrantenzelforganisaties themabijeenkomsten organiseren, of die een maatschappelijk werker in dienst hebben die bij opvoedingsproblemen kan verwijzen naar hulp (Hofland en Van Verseveld, 2012). Het is belangrijk dat beroepskrachten in de jeugdsector kennis hebben van de hybride opvoedingspatronen en steunnetwerken van ouders met een migratieachtergrond, zodat zij bij eventuele opvoedingsproblemen gepast advies kunnen geven. In een periode waarin de eigen kracht van opvoeders centraal staat, is het extra belangrijk opvoedingssteun niet te willen opleggen, maar van binnenuit te organiseren. Beroepskrachten moeten dus oog hebben voor wat ouders, ondersteund door hun eigen netwerk, zelf kunnen en zich bewust zijn van de verschillen tussen westerse en niet-westers ouders. Verder lezen Haan, M. de (2011), The Reconstruction of Parenting After Migration: A Perspective from Cultural Translation, in: Human Development, jaargang 54, nummer 6, pagina Haan, de M., Winter, de M., Koeman, M., Hofland, A. en Verseveld, van M. (2013), Opvoeden als netwerken in de multi-etnische wijk. Project De Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk. Utrecht, Universiteit Utrecht. Hofland, A. (2012), De invloed van actorgroepen op het opvoedkapitaal van Marokkaanse immigranten in Nederland (masterthesis). Utrecht, Universiteit Utrecht. Hofland, A. en Verseveld, M.D.A. van (2012), Inventarisatie migrantenzelforganisaties. In de gemeenten Eindhoven,
5 Groningen, Hoofddorp, Tilburg, Utrecht en Zaandam. Utrecht, Universiteit Utrecht. Kesselring, M., Winter, M. de, Horjus, B., Schoot, R. van de, en Yperen, T.A. van (2012), Do parents think it takes a village? Parents attitudes towards nonparental adults involvement in the upbringing and nurture of children, in: Journal of Community Psychology, jaargang 40, nummer 8, pagina Kesselring, M., Winter, M. de, Horjus, B. en Yperen, T.A. van (2013), Allemaal opvoeders in de pedagogische civil society. Naar een theoretisch raamwerk van een ander paradigma voor opgroeien en opvoeden, in: Pedagogiek, jaargang 33, nummer 1, pagina Pels, T., en Haan, M. de (2004), Continuity and change in Moroccan socialization. A review of the literature on Moroccan socialization in Morocco and among Moroccan families in the Netherlands. Utrecht, Verwey-Jonker Instituut/Universiteit Utrecht. Verseveld, M.D.A. van, (2012), De relatie tussen het opvoedkapitaal van Marokkaanse migrantenmoeders in Nederland en hun sociale netwerken en representaties van verschillende culturele contexten (masterthesis). Utrecht, Universiteit Utrecht. Over de auteur(s) Marloes van Verseveld (M.D.A.vanverseveld@students.uu.nl) is onderzoeksassistent Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk. Mariëtte de Haan (M.dehaan@uu.nl) is bijzonder hoogleraar Sociale en affectieve vorming van jeugdigen in de multiculturele samenleving aan de Universiteit Utrecht en projectleider Pedagogische Gemeenschap in de Multietnische Wijk. Marije Kesselring (M.C.kesselring@uu.nl) doet promotieonderzoek naar Allemaal Opvoeders aan de Universiteit Utrecht. Micha de Winter (M.dewinter@uu.nl) is hoogleraar Maatschappelijke opvoedingsvraagstukken en projectleider Allemaal Opvoeders en Pedagogische Gemeenschap in de Multi-etnische Wijk. Colofon Jeugdkennis, jaargang 7, augustus 2013 Jeugdkennis is een uitgave van het Nederlands Jeugdinstituut. De redactie is bereikbaar via redactiekennis@nji.nl, (030) Voor meer informatie:
Opvoeden als netwerken in de multi-etnische wijk
Opvoeden als netwerken in de multi-etnische wijk Mariëtte de Haan Micha de Winter Marije Koeman Alieke Hofland Marloes van Verseveld Opvoeden als netwerken in de multi-etnische wijk Mariëtte de Haan Micha
Nadere informatieOpvoeden in andere culturen
Opvoeden in andere culturen Bevorderen en versterken: competenties vergroten Een betere leven DVD 1 Bevolkingsgroepen aantal Allochtoon3.287.706 Autochtoon13.198.081 Europese Unie (exclusief autochtoon)877.552
Nadere informatieAllemaal Opvoeders Voorlopige resultaten van de meting onder ouders uit de pilotgemeenten
Allemaal Opvoeders Voorlopige resultaten van de meting onder ouders uit de pilotgemeenten Universiteit Utrecht December 2010 Hoe te verwijzen naar deze publicatie?: Kesselring, M.C., Schouten, M.A., Horjus,
Nadere informatie4 Steun van sociale netwerken
4 Steun van sociale netwerken Mariëtte de Haan (Universiteit Utrecht), Freek Bucx (scp), Alieke Hofland (Universiteit Utrecht) 4.1 Netwerken en steun Het sociale netwerk van ouders kan een belangrijke
Nadere informatieAllemaal Opvoeders Resultaten van de meting onder ouders, uitgesplitst naar gemeente
Allemaal Opvoeders Resultaten van de meting onder ouders, uitgesplitst naar gemeente Universiteit Utrecht Maart 2011 Hoe te verwijzen naar deze publicatie?: Kesselring, M.C., Schouten, M.A., Horjus, B.
Nadere informatieWorkshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus
Kenniswerkplaats Tienplus Laagdrempelige ondersteuning aan ouders met tieners in Amsterdam Pauline Naber, Hogeschool INHolland Marjan de Gruijter, Verwey-Jonker Instituut http://www.kenniswerkplaats-tienplus.nl/
Nadere informatieInformele netwerken. Ouders ondersteunen elkaar. RadarGroep
Informele netwerken Ouders ondersteunen elkaar RadarGroep Bij de opvoeding van kinderen zijn de ouders zelf natuurlijk de ervarings deskundigen bij uitstek. De waardevolle praktijkervaring waarover zij
Nadere informatieDe invloed van actorgroepen op het opvoedkapitaal van Marokkaanse immigranten in Nederland. Door Alieke Hofland
De invloed van actorgroepen op het opvoedkapitaal van Marokkaanse immigranten in Nederland Door Alieke Hofland Master Maatschappelijke Opvoedingsvraagstukken Specialisatie Jeugd, Integratie en Beleid Alieke
Nadere informatiekinderen toch blijven ondersteunen. Het maakt niet uit wat (Surinaamse vader, 3 kinderen)
In opdracht van de Gemeente Amsterdam (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling) Als ik mijn vader had gehad vanaf mijn jeugd, dan zou ik misschien anders zijn in het leven. (...) Wat ik allemaal wel niet
Nadere informatieDe migrantenzelforganisatie als brug naar opvoedsteun
De migrantenzelforganisatie als brug naar opvoedsteun Onderzoek naar project Samen over de brug 18 maart 2012 Esther Poort, Miriam Zandvliet, Justine Anschütz Veel niet-westerse migranten aarzelen om met
Nadere informatieGewoon opvoeden in Groningen
Gewoon opvoeden in Groningen Voorbeeld : gewoon opvoeden, alledaags opvoeden, alledaagse opvoedvragen Wat is dit? Start: Eigen voorbeeld geven. Voor iedereen verschillend, afhankelijk van de situatie van
Nadere informatieFamilies onder druk. Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen. Drs. Ibrahim Yerden. Probleemstelling
Families onder druk Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen Drs. Ibrahim Yerden Probleemstelling Hoe gaan Marokkaanse en Turkse gezinsleden, zowel slachtoffers als plegers om met huiselijk
Nadere informatieJe hebt een heel dorp nodig om een kind op te voeden. Samenwerking met ouders en respect voor diversiteit
Je hebt een heel dorp nodig om een kind op te voeden Samenwerking met ouders en respect voor diversiteit Waarom samenwerken met ouders? Voor het bevorderen van: Samen leven Samen doen Samen denken en beslissen
Nadere informatieVRAGENLIJSTEN GEZIN & OPVOEDING
VG&O KORT 0-3 VRAGENLIJSTEN GEZIN & OPVOEDING VERKORTE VERSIE VOOR OUDERS VAN JEUGDIGEN VAN 0 T/M 3 JAAR NAAM JEUGDIGE: GEBOORTEDATUM: GESLACHT: INVULDATUM: MEETMOMENT: DEZE VRAGENLIJST IS INGEVULD DOOR:
Nadere informatiePedagogische civil society in Vlaamse praktijken
Pedagogische civil society in Vlaamse praktijken 7 e Vlaams congres opvoedingsondersteuning Brussel 15 januari 2015 Kristien Nys Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen (Odisee) Praktijkonderzoekster
Nadere informatieVan de 459 respondenten was het merendeel vrouwelijk (75 procent).
Bijlage 1 Enquête Opvoeden en opgroeien in Oisterwijk Januari 2015 1. Waarom deze enquête? De gemeente vindt het belangrijk dat kinderen zich goed kunnen ontwikkelen en gezond en veilig opgroeien. Kinderen
Nadere informatieEtnische en generatieverschillen in lekenopvattingen over internaliserende problemen
Etnische en generatieverschillen in lekenopvattingen over internaliserende problemen Esmée E. Verhulp Ontwikkelingspsychologie - Universiteit Utrecht Met dank aan: Gonneke Stevens, Wilma Vollebergh, Trees
Nadere informatieOpvoednetwerken van migranten Een blauwdruk voor de pedagogische gemeenschap van de 21 ste eeuw?
PEDAGOGIEK www.pedagogiek-online.nl Uitgave: Amsterdam University Press Opvoednetwerken van migranten Een blauwdruk voor de pedagogische gemeenschap van de 21 ste eeuw? Mariëtte de Haan PED 37 (2): 103
Nadere informatieTriple P Divers: nog beter aansluiten bij migrantenouders
Triple P Divers: nog beter aansluiten bij migrantenouders Voor wie? Deze brochure is bedoeld voor alle beroepskrachten die met Triple P werken of daar in de toekomst mee aan de slag willen gaan. Triple
Nadere informatieSociale samenhang in Groningen
Sociale samenhang in Groningen Goede contacten zijn belangrijk voor mensen. Het blijkt dat hoe meer sociale contacten mensen hebben, hoe beter ze hun leefsituatie ervaren (Boelhouwer 2013). Ook voelen
Nadere informatieDe Pedagogische gemeenschap in de multi-etnische wijk: een blauwdruk voor de pedagogische omgeving van de 21 ste eeuw?
Auteursversie. Citeer dit artikel aub als: de Haan, M.J. (2017). Opvoednetwerken van migranten - Een blauwdruk voor de pedagogische omgeving van de 21ste eeuw?. Pedagogiek, 37 (2), 103-117. Dit artikel
Nadere informatieSamenwerking formele en informele opvoedondersteuning. Een vruchtbare bodem voor samenwerking
Toolkit voor groepsbijeenkomst(en) Samenwerking formele en informele opvoedondersteuning. Een vruchtbare bodem voor samenwerking Marjolijn Distelbrink en Elena Ponzoni, 2017 mdistelbrink@verwey-jonker.nl
Nadere informatieEn wie helpt de school?
Kind centraal bij onderwijs en opvoeding? Ja! En wie helpt de school? Prof. dr. Edith Hooge Hoogleraar Onderwijsbestuur E-mail: E.H.Hooge@tiasnimbas.edu Kind centraal bij onderwijs en opvoeding? Twee pijlers
Nadere informatieDe effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking
Nuray Dogan Nadia el Gharnati Erasmus Universiteit 19-11-2015 De effectiviteit van preventieve voorlichting aan migrantenouders in Rotterdam over ggz problematiek en licht verstandelijke beperking De Rotterdamse
Nadere informatieDe ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext
De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext Esmée E. Verhulp Ontwikkelingspsychologie - Universiteit Utrecht Met dank aan: Gonneke Stevens, Jochem
Nadere informatieVRAGENLIJSTEN GEZIN & OPVOEDING
VG&O KORT 4-18 VRAGENLIJSTEN GEZIN & OPVOEDING VERKORTE VERSIE VOOR OUDERS VAN JEUGDIGEN VAN 4 T/M 18 JAAR NAAM JEUGDIGE: GEBOORTEDATUM: GESLACHT: INVULDATUM: MEETMOMENT: DEZE VRAGENLIJST IS INGEVULD DOOR:
Nadere informatieCOACH JE KIND. ouders worden zelfredzame opvoeders
COACH JE KIND ouders worden zelfredzame opvoeders 1 Eigen Kracht Iedere ouder heeft wel eens vragen over het opvoeden en opgroeien van hun kinderen. De meeste ouders weten waar ze terecht kunnen, zowel
Nadere informatieOpvoeden en opgroeien doen we samen
s a m e n met ouders Opvoeden en opgroeien doen we samen Dé brede taalschool Het Kompas Het Kompas vindt het belangrijk dat de kinderen zich welkom, veilig, gesteund en gewaardeerd voelen. Op iedere basisschool
Nadere informatieOpvoeden na partner geweld Trees Pels Katinka Lunneman Jodi Mak Susanne Tan Meta Flikweert Marjolijn Distelbrin Majone Steketee
Opvoeden na partner geweld Trees Pels Katinka Lunneman Jodi Mak Susanne Tan Meta Flikweert Marjolijn Distelbrin Majone Steketee Financiers: Gemeente Rotterdam Gemeente Amsterdam Gemeente Utrecht Gemeente
Nadere informatieWeinig mensen sociaal aan de kant
Weinig mensen sociaal aan de kant Tevredenheid over de kwaliteit van relaties Hoge frequentie van contact met familie en vrienden Jongeren spreken of schrijven hun vrienden elke week 15 Drie op de tien
Nadere informatieNaar een jeugdvisie voor de gemeente Oirschot. 16 oktober 2012
Naar een jeugdvisie voor de gemeente Oirschot 16 oktober 2012 Opzet van de avond Positionering Doel van de avond Proces en burgerparticipatie Toelichting ideeën College van B&W m.b.t. jeugdvisie Discussie
Nadere informatieJaarverslag 2014. Tilburg. Stichting Prisma Tilburg
2014 Jaarverslag 2014 Tilburg Stichting Prisma Tilburg Voorwoord Sinds 2008 zetten wij ons als stichting in voor een harmonieuze samenleving. We streven naar een samenleving waarin iedereen meedoet, waar
Nadere informatieZorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen
Zorg op Tijd EIF Conferentie Nijmegen 19-11-2015 Projectpartners Project in Gouda Scholen in Gouda Onderdelen Training van professionals Overleg over de screening Bijeenkomsten met ouders Individuele
Nadere informatieKIEZEN VOOR WERK: HANDLEIDING
CASUS: AMINA Alle vrijheid die ik in Turkije had verdwijnt. Ik voelde me opgesloten en depressief. Toen ik mijn man leerde kennen ben ik misschien te veel van dingen uitgegaan en heb ik te weinig gevraagd.
Nadere informatieContouren van een nieuw jeugdstelsel
Contouren van een nieuw jeugdstelsel Tom van Yperen Nederlands Jeugdinstituut / Universiteit Utrecht 26 mei 2011 te Den Haag t.vanyperen@nji.nl Huidige jeugdstelsel (vereenvoudigd) Zie ook: www.nji.nl
Nadere informatieTheorie en praktijk in de Nederlandse pedagogische civil society. Marian van der Klein, 15 januari 2015, Brussel
Theorie en praktijk in de Nederlandse pedagogische civil society Marian van der Klein, 15 januari 2015, Brussel Een pedagogische civil society: de theorie - 2011 Micha de Winter: Verbeter de wereld, begin
Nadere informatieN. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.
ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding
Nadere informatieIN GESPREK MET OUDEREN UIT VERSCHILLENDE CULTUREN OVER EENZAAMHEID
IN GESPREK MET OUDEREN UIT VERSCHILLENDE CULTUREN OVER EENZAAMHEID Werkconferentie 6 juli 2017 VOORWOORD DE WERKCONFERENTIE Mens onder de mensen zijn, meedoen en meetellen. Dingen voor jezelf of anderen
Nadere informatieVerschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels
Huiselijk geweld: achtergronden Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels 29 mei 2008 Congres Huiselijk Geweld: Families onder Druk Amsterdam, De Meervaart Meeste plegers zijn mannen,
Nadere informatieWorkshop: Coach je kind zet allochtone ouders in hun kracht.
Vierde nationaal congres opvoedingsondersteuning Workshop: Coach je kind zet allochtone ouders in hun kracht. Ede,1 juni 2012 1 Opbouw workshop Coach je kind Kort voorstellen, warming up Presentatie van
Nadere informatiePubliciteit en werving OSA
Publiciteit en werving OSA Bereik de ouders persoonlijk Het is belangrijk om veel aandacht aan werving en publiciteit te besteden. In het bijzonder als u met open inschrijving werkt. Denkt u hierbij aan
Nadere informatieHomoseksueel ouder worden Charles Picavet
Homoseksueel ouder worden Charles Picavet Homoseksualiteit is in de Nederlandse samenleving steeds minder een probleem. Sinds de jaren 70 is er veel gewonnen op het terrein van gelijkberechtiging. Veel
Nadere informatieCultuurparticipatie in Dordrecht.
Cultuurparticipatie in Dordrecht. Bas Hoeing CMV 2 09018387 Inhoudsopgave: Aanleiding Blz. 3 Het probleem Blz. 3 De opdrachtgever Blz. 3 Vraagstelling Blz. 4 Deelvragen Blz. 4 Aanpak Blz. 4 Definities
Nadere informatieWie is er niet mee grootgebracht? Opvoeding(sondersteuning) en diversiteit Voorbeelden uit Amsterdam
Wie is er niet mee grootgebracht? Opvoeding(sondersteuning) en diversiteit Voorbeelden uit Amsterdam Marjolijn Distelbrink (Verwey-Jonker Instituut) Hilde Kroese (Hogeschool INHolland) Michelle Willard
Nadere informatieOpvattingen over sociale controle bij opgroeien en opvoeden Juni 2014 Opgroeipanel Langedijk: resultaten 2 e peiling
Juni 2014 Opgroeipanel Langedijk: resultaten 2 e peiling Belangrijkste uitkomsten De gemeente Langedijk wil ouders en andere opvoeders betrekken bij het jeugdbeleid van de gemeente. Om die reden is het
Nadere informatieSamen werken Een enquête onder professionals en vrijwilligers rond jeugd en gezin
Samen werken Een enquête onder professionals en vrijwilligers rond jeugd en gezin Diane Bulsink Marian van der Klein Samen werken Een enquête onder professionals en vrijwilligers rond jeugd en gezin Diane
Nadere informatieThuis voelen in Nederland: stedelijke verschillen bij allochtonen
Thuis voelen in Nederland: stedelijke verschillen bij allochtonen Jeroen Nieuweboer Allochtonen in, en voelen zich minder thuis in Nederland dan allochtonen elders in Nederland. Marokkanen, Antillianen
Nadere informatieSociale Steun Stimuleren
Sociale Steun Stimuleren Resultaten van de training Triple S in Hilversum en Heerhugowaard Marjolijn Distelbrink Judith Schöne Sociale Steun Stimuleren Resultaten van de training in Triple S in Hilversum
Nadere informatieBusiness case Mantelzorg & Familieparticipatie: vragenlijst over baten
Business case Mantelzorg & Familieparticipatie: vragenlijst over baten Investeren in participatie van mantelzorgers & familieleden levert de organisatie baten op. Denk dan aan tijdwinst, meer aandacht
Nadere informatieCJG kan opvoedkundige kracht van de omgeving versterken
Foto: Herbert Wiggerman De pedagogische civil society en het CJG CJG kan opvoedkundige kracht van de omgeving versterken Door Marije Kesselring, Mireille Gemmeke en Mieke Geschiere Het versterken van de
Nadere informatieDiversiteitgevoelig en Positief jeugdbeleid: gezamenlijke agenda
Diversiteitgevoelig en Positief jeugdbeleid: gezamenlijke agenda Trees Pels Kenniscafe Utrecht Zorg voor Jeugd 20-05-14 Presentatie 1. Kloof vraag-aanbod preventie (opvoedondersteuning) 2. Diversiteitgevoelig
Nadere informatieCulturele interview. Introductie
Culturele interview De volgende thema s worden besproken tijdens het culturele interview: 1. Biografie (persoonlijke en sociale gegevens) 2. Geschiedenis van de huidige klachten 3. Eerdere trajecten 4.
Nadere informatieChecklist mantelzorgoverbelasting Voor wijkteams en huisartsenpraktijken
Checklist mantelzorgoverbelasting Voor wijkteams en huisartsenpraktijken Eenvoudige checklist om overbelasting bespreekbaar te maken. Vind gemakkelijk de juiste worden voor een gesprek met mantelzorgers.
Nadere informatieAls opvoeden even lastig is
Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed
Nadere informatieMasterthesis Maatschappelijke Opvoedingsvraagstukken Universiteit Utrecht
De relatie tussen het opvoedkapitaal van Marokkaanse migrantenmoeders in Nederland en hun sociale netwerken en representaties van verschillende culturele contexten Masterthesis Maatschappelijke Opvoedingsvraagstukken
Nadere informatieNiet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld
Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld 1 Stichting Pharos Expertisecentrum gezondheidsverschillen Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen Kaveh
Nadere informatieOpvoeding & Ontwikkeling
MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling MEE is een organisatie voor iedereen met een beperking of chronische ziekte. MEE biedt
Nadere informatieHet culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich
Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich Samenvatting anamnese en ziekte geschiedenis Wordt uit het dossier ingevuld voorafgaand aan het gesprek.
Nadere informatieJewish feelings, Jewish practice?
Jewish feelings, Jewish practice? Kinderen uit gemengde relaties in Nederland Barbara Tanenbaum / Riki Kooyman [Nederlandse samenvatting] Juni 2014 Jewish feelings, Jewish practice? Kinderen uit gemengde
Nadere informatieKoffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE
Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Voorstelronde Mesut Cifci, onderwijsondersteuner/oudercontactpersoon Welke ouders zijn er vandaag aanwezig? Samen met en van elkaar leren! Het belang
Nadere informatieHoeveel potentie tot buurtparticipatie in Amsterdam?
Hoeveel potentie tot buurtparticipatie in Amsterdam? Met een terugtrekkende overheid die niet meer alle zorg kan en wil dragen, doet men steeds meer een beroep op de verantwoordelijkheid van de burgers.
Nadere informatieBeschrijving en theoretische onderbouwing van Ouder in Actie in de Kocatepe moskee in Rotterdam
Beschrijving en theoretische onderbouwing van Ouder in Actie in de Kocatepe moskee in Rotterdam Universiteit Utrecht, April 2012 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenvatting 4 Deel A. Beschrijving 4 - Achtergrondinformatie
Nadere informatieStadjers over het CJG Groningen
Stadjers over het CJG Groningen Een Stadspanelonderzoek 2013 Onderzoek en Statistiek Groningen heeft als kernactiviteiten instrumentontwikkeling voor en uitvoering van beleidsgericht onderzoek, het toegankelijk
Nadere informatie1. Waren er bijzonderheden bij de zwangerschap van uw moeder en/of bij uw geboorte?
Biografie vragenlijst Naam: Geboortedatum: Datum van invullen: Introductie Dit is een zelfinvul-vragenlijst over u, uw levensloop en achtergrond. Als bepaalde vragen onduidelijk zijn, kunt u altijd de
Nadere informatieDeel A: Filtervragen. Hoe oud bent u? jaar. als u 65 jaar of ouder bent, kunt u verder met vraag 2
Deel A: Filtervragen Deze vragenlijst is bedoeld voor roze 65+ volwassenen die regelmatig zorg nodig hebben. Met behulp van de vragen uit dit deel wordt allereerst vastgesteld of de vragenlijst van toepassing
Nadere informatieErvaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving
Een eigen huis.. Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving M.H. Kwekkeboom (red.) A.H. de Boer (SCP) C.van Campen
Nadere informatieDatabase wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen
Database wetenschappelijke onderzoeken & deskundigen Februari 2012 Opvoeding Opdracht is uitgevoerd door Opvoeding Naar Hollands gebruik? Verschillen in gebruik van hulp bij opvoeding, onderwijs en gezondheid
Nadere informatieVerslag onderzoek Wat Werkt - deel 3
Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Ervaringen en ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Jos de Kimpe Carlijn Nieuwenhuis FEBRUARI
Nadere informatieKansen in Kaart B A S I S V O O R B E L E I D. Marjolein Kolstein Oktober
Kansen in Kaart Marjolein Kolstein Oktober 2016 www.os-groningen.nl Inhoud Inhoud... 1 1. Kansen in Kaart... 2 1.1 Onderzoek... 2 1.2 Informatie Kansen in Kaart... 2 2. Gesprekken Kansen in Kaart... 3
Nadere informatiePersoonlijk plan (Jeugd)/Familieplan
Persoonlijk plan (Jeugd)/Familieplan 1.Wie is de jeugdige? Opgesteld op: Ingevuld door: a. Persoonsgegevens van de jeugdige die ondersteuning nodig heeft. Naam: BSN: Geboortedatum: Adres: Telefoon: Email:
Nadere informatieSami Inal. Jaargang 7, nr. 12, december 1995 ONDERSCHEID TUSSEN BUURT EN STEDELIJK JONGERENWERK
TJJ Tijdschrift voor Jeugdhulpverlening en Jeugdwerk Jaargang 7, nr. 12, december 1995 ONDERSCHEID TUSSEN BUURT EN STEDELIJK JONGERENWERK Belang van algemeen jongerenwerk voor positie van migrantenjongeren
Nadere informatieOPVOEDEN & OPGROEIEN
Breda Alphen - Chaam Baarle - Nassau BEL GRATIS OPVOEDEN & OPGROEIEN CJG Breda is de vraagbaak voor ouders, opvoeders en kinderen en jongeren van 0 tot 23 jaar in Breda, Alphen Chaam en Baarle Nassau.
Nadere informatieHandleiding Toolbox Mediaopvoeding
Handleiding Toolbox Mediaopvoeding Kinderen van nu weten niet beter dan dat zij opgroeien met constant overal beeldschermen. Thuis, op school, in de trein, of gewoon op straat kunnen ze elke dag allerlei
Nadere informatieRapport Hulst Middelburg, december 2013
Rapport Hulst Middelburg, december 2013 Colofon SCOOP 2013 Samenstelling Hanneke Westerhout Han Schellekens Herman Braat SCOOP Kousteensedijk 7 Postbus 407 4330 AK Middelburg Telefoon (0118) 682500 Telefax
Nadere informatiebroer en zus uitingen in film en muziek
broer en zus uitingen in film en muziek. 7-4-2018 De niet lijfelijk aanwezigen van de familie in presentie stellen. Wat roept spanning en wat roept verbondenheid op? Loyaliteitenleer. Loyaliteit! Preferentiële
Nadere informatieUniversiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar
Overzicht bachelorcursussen Dit overzicht geeft een groot aantal bachelorcursussen weer die aandacht besteden cultuur en/of gender op het gebied van gezondheidszorg. Het overzicht betreft cursussen uit
Nadere informatieDubbel anders. Stand van zaken. Samengevat: Een revolutie is nodig. Nederlanders met een beperking én niet-westerse achtergrond uit de verdomhoek
Dubbel Anders, pagina 1 van 6, april 2010 Dubbel anders Nederlanders met een beperking én niet-westerse achtergrond uit de verdomhoek Ange Wieberdink In opdracht van het ministerie van VWS heb ik een tiental
Nadere informatieJong spreekt Jong. Lectoraat grootstedelijke ontwikkeling Dick Lammers, Wouter Reith, Vincent Smit
Jong spreekt Jong Lectoraat grootstedelijke ontwikkeling Dick Lammers, Wouter Reith, Vincent Smit Programma 13.00 uur Inleiding; Vincent Smit 13.10 uur Jong spreekt jong; Dick Lammers en Wouter Reith Korte
Nadere informatieParlementaire enquête: Meer rechten voor de huurder
Parlementaire enquête: Meer rechten voor de huurder Negende peiling Huurderspanel Woonwaard Woonwaard december 2014 Inleiding Aanleiding en doel onderzoek Woonwaard peilt periodiek de mening van de huurders
Nadere informatieVRAGENLIJSTEN GEZIN & OPVOEDING
VG&O 0-3 VRAGENLIJSTEN GEZIN & OPVOEDING VERSIE VOOR PLEEGOUDERS VAN JEUGDIGEN VAN 0 T/M 3 JAAR NAAM JEUGDIGE: GEBOORTEDATUM: GESLACHT: INVULDATUM: MEETMOMENT: DEZE VRAGENLIJST IS INGEVULD DOOR: MAN PLEEGMOEDER
Nadere informatieKwetsbare gemeenten, ondernemende burgers
Kwetsbare gemeenten, ondernemende burgers Een nieuw sociaal paradigma voor opvoeding, onderwijs en jeugdbeleid MICHA DE WINTER Jeugdzorg-problemen zijn niet oplosbaar binnen de jeugdzorg Stelselherziening
Nadere informatieTransitie en transformatie van de zorg voor jeugd
Transitie en transformatie van de zorg voor jeugd Een geslaagde transformatie & transitie? Vanaf januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor het preventieve en curatieve jeugdbeleid. Hieronder
Nadere informatieWELZIJN ZONDER ZORGEN. Ons Doel Leiden Leiden Noord Fysiek & Sociaal Maatschappelijke Alliantie Pilotproject Provincie Zuid-Holland
1. AANLEIDINGEN WELZIJN ZONDER ZORGEN Ons Doel Leiden Leiden Noord Fysiek & Sociaal Maatschappelijke Alliantie Pilotproject Provincie Zuid-Holland AANLEIDING: Wijkontwikkelingsplan Leiden Zuidwest: Project
Nadere informatieDe complexiteit van solidariteit
Margreth Hoek en Hanneke Miley De complexiteit van solidariteit Samenvatting Een solidaire gemeenschap is belangrijk voor ouders en voor het opgroeien van hun kinderen. Maar wat is een solidaire gemeenschap?
Nadere informatieKlinisch ethisch overleg voor artsen van oppositie naar wederzijds begrip
Klinisch ethisch overleg voor artsen van oppositie naar wederzijds begrip Sprekers Anneke Dalinghaus, huisarts Kamal el Mokayad, reumatoloog MMC Judith Wilmer, klinisch geriater CZE Nico Debets, geestelijk
Nadere informatie4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen
Alle ouders met kinderen tot 4 jaar die in ons werkgebied wonen. Pedagoog. 4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen Dit aanbod is gericht op kinderen die naar de basisschool gaan en hun ouders.
Nadere informatieLEEFREGELS EN IK-BEN OPVATTINGEN HERKENNEN
In deze huiswerkopdracht wordt uitgelegd wat leefregels en ik-ben-opvattingen zijn en het belang ervan bij het doorbreken van gewoontepatronen. Een voorbeeld van Marjolijn illustreert hoe leefregels en
Nadere informatieDatum 4 juni 2013 Onderwerp Beantwoording kamervragen over Gemeente Venray in gesprek met Marokkaanse overheid over criminele jongeren
1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj
Nadere informatieJaarcongres: De kracht van het sociale wijkteam. Samenwerken in de Vreedzame Wijk..
Jaarcongres: De kracht van het sociale wijkteam Samenwerken in de Vreedzame Wijk.. Zorg voor Jeugd De Utrechtse visie De drie sporen van het Utrechtse model van de Zorg voor Jeugd: 1. Gewoon Opvoeden,
Nadere informatiePrimair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444
Voorlichtingspublicatie Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Primair Onderwijs po 079-3232.333 Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Wet van 9 december 2005, houdende opneming in de Wet op het
Nadere informatieLeven in een groep. Hoe gaat dat en wat vinden jongeren?
Leven in een groep bij DHG Hoe gaat dat en wat vinden jongeren? Jij bent belangrijk! Als je thuis woont, is je opvoeding een taak van je ouders. Woon je bij De Hoenderloo Groep, dan zorgen de groepsleiders
Nadere informatieLuisteren naar ouders loont! Annelies Kassenberg Dorien Petri
Luisteren naar ouders loont! Annelies Kassenberg Dorien Petri Het verhaal van Dave Verhaal van Dave 11-4-2018 2 Inleiding Leefwerelden verbinden Opvattingen ouders en professionals Waarom is samenwerken
Nadere informatieSPORT- EN BEWEEGCONGRES VERENIGINGEN
SPORT- EN BEWEEGCONGRES VERENIGINGEN Workshop 2: Pedagogiek binnen de sportvereniging. Cyriel Gielen/Youri Tooren Fontys Hogeschool Pedagogiek Wie wij zijn? Kennisinstituut met meer dan 4.300 medewerkers
Nadere informatieWaarden en Normen. Deltion College Zwolle Zwolle Martin van der Kevie
Waarden en Normen Deltion College Zwolle 23-3-2011 Zwolle Martin van der Kevie Inhoudsopgave Inleiding... 3 Normen en waarden wat zijn dat eigenlijk?... 4 Huisregels Deltion College... 6 Huisregels...
Nadere informatieUit de praktijk van Allemaal Opvoeders 2012
Startnotitie Pedagogische kracht in de wijk (weer) op de kaart Eerste bijeenkomst 10 december 2015 1. Waarom nu? Nu gemeenten al bijna een jaar warmgedraaid zijn om lokaal de contouren en inrichting van
Nadere informatieVrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten
Vrijwilligerswerk, mantelzorg en sociale contacten Gemeente s-hertogenbosch, afdeling Onderzoek & Statistiek, februari 2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Vrijwilligerswerk... 4 3. Mantelzorg... 8
Nadere informatie'Zorgen doe je samen, een presentatie met praktische tips uit Nederland
'Zorgen doe je samen, een presentatie met praktische tips uit Nederland Jennifer van den Broeke onderzoeker, senior projectleider/adviseur Ouderen en gezondheid Waar hebben we het over? Achtergrond inzet
Nadere informatieCURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS
2018 / 2019 CURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS Dit is een document over het cursusaanbod van het Sociaal Pedagogisch Werk van Partners in Welzijn. Het is opgedeeld in cursussen voor kinderen,
Nadere informatie