Plus Magazine, november 2011
|
|
- Veerle van der Velde
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Plus Magazine, november 2011 Vroeger was de pijngrens heilig voor artsen. Nu weten ze dat je iemand soms eerst veel pijn moet doen om hem van zijn chronische pijn af te helpen. Waar komt deze omslag in denken vandaan? "Die rolstoel heb je straks niet meer nodig", zei de taxichauffeur die Ricky van der Pijl (51) en haar man op een zonnige dag in april naar een afgelegen bergdorp in Macedonië bracht. Al vier jaar kon ze niet meer lopen. Ze leed aan CRPS (Complex Regionaal Pijnsyndroom), een aandoening die ze had opgelopen na een ongelukkige val van een vrachtwagen. Sindsdien was haar voet rood en gezwollen. Bij de minste aanraking kromp ze ineen van de pijn. Alle mogelijke behandelingen en pijntherapieën had ze gevolgd, maar niets hielp. "U bent uitbehandeld", hadden artsen gezegd. Op aandringen van haar man besloot ze nog één poging te wagen, bij mevrouw Shinka, een Macedonische die over bijzondere gaven zou beschikken. Mevrouw Shinka, een in het zwart gekleed vrouwtje op sloffen, pakte zonder aarzeling haar pijnlijke voet en deed iets wat geen enkele arts bij Ricky had mogen doen: ze begon er in te knijpen. Knak, knak, knak, hoorde Ricky. Ook al verging ze van de pijn, mevrouw Shinka ging door. "Jij gaat nu een stukje over deze rode loper lopen", droeg ze Ricky even later op. Operatie zonder messen Ricky: "Het was ongelofelijk. Ik moest me verbijten van de pijn, maar ik liep!" Vijf dagen lang werd de behandeling herhaald. Op de derde dag kneep mevrouw Shinka zo hard dat Ricky 1 / 6
2 flauwviel. "Het was als een operatie zonder messen. Toen ik bijkwam, wist ik dat ik genezen was." Aan het eind van de week beklom ze tweehonderd trappen naar een monument bij het dorp. Haar rolstoel ging mee terug naar huis, maar nu als bagagedrager van de koffers: Ricky liep er zelf achter. "Ik loop en fiets weer en de pijn is vrijwel verdwenen", zegt ze vijf jaar na haar genezing. Geen Macedonische Jomanda Ze is niet de enige. Tientallen Nederlanders met CRPS trokken afgelopen jaren naar Macedonië en kwamen als herboren terug. Daaronder ook enkele patiënten van de Hoogeveense huisarts Jan-Willem Ek en revalidatiearts Jan van Gijn van het Bethesdaziekenhuis in Hoogeveen. Zij vonden de resultaten zo opmerkelijk dat ze met zes uitbehandelde patiënten afreisden naar mevrouw Shinka. Mevrouw Shinka was geen Macedonische Jomanda, concludeerden ze na verder onderzoek. Ze paste weloverwogen een methode toe die lijnrecht inging tegen de gangbare behandeling in Nederland: in plaats van binnen de pijngrens van de patiënt te blijven, ging ze er dwars doorheen. Anders dan artsen en patiënten lange tijd dachten, is het soms goed om je niets van pijn aan te trekken. "Bij CRPS is het vele malen effectiever om direct de aangetaste ledematen te bewegen. Zonder rekening te houden met de pijn", zegt revalidatiearts Eveline Maring van het Bethesda-ziekenhuis. Sinds 2003 heeft het Hoogeveense ziekenhuis meer dan vijfhonderd CRPS-patiënten op deze manier behandeld, geïnspireerd door mevrouw Shinka. In het begin werden de revalidatieartsen met argusogen bekeken door collega s van andere ziekenhuizen. Maar de resultaten zijn zo goed dat twintig andere revalidatiecentra en revalidatieafdelingen van ziekenhuizen de methode hebben overgenomen. Uit de rolstoel Nadat de diagnose CRPS is gesteld, legt Maring haar patiënten uit waarom ze zoveel pijn hebben. "Uw lichaam is als een huis waar na een inbraak het alarm op hol is geslagen. Het alarm gaat nog steeds af, maar er is geen inbreker meer. De pijn die u voelt, is niet nuttig meer." Vervolgens vertelt ze wat de behandeling inhoudt: met fysiotherapie het zere lichaamsdeel in beweging brengen. Iedere keer is ze weer verrukt als iemand na drie of vier weken uit zijn rolstoel stapt. "Dat gebeurt regelmatig. Als ik het niet met eigen ogen zou zien, zou ik het ook moeilijk kunnen 2 / 6
3 geloven." Hoe reageert de familie van de patiënt op zo n genezing? Maring: "Het gevaar is dat die de aandoening gaat bagatelliseren. 'Als je zo snel beter wordt, zal het wel niets geweest zijn.' Daarom nodigen we de partner altijd uit bij de behandeling. Die moet met eigen ogen zien hoeveel pijn het kost." Lang niet iedereen durft het aan. Maring: "Sommige mensen hebben hun leven helemaal aangepast. Ze hebben ander werk of een WAO-uitkering, doen aan rolstoeltennis. Dat zetten ze allemaal op het spel. Ik kan me goed voorstellen dat ze daarvoor terugschrikken." Dat iedereen van zijn pijn afkomt, kan ze niet garanderen. Maar de behandeling leidt negen van de tien keer wel tot herstel van de functie van het aangedane lichaamsdeel, zegt Maring. "Bij de helft van die patiënten verdwijnt ook de pijn geheel of gedeeltelijk." Van terugval is volgens haar nauwelijks sprake, maar dat moet nog wetenschappelijk worden aangetoond. Dit najaar worden de resultaten bekend van het eerste onderzoek naar de langetermijneffecten van de behandeling, uitgevoerd door de Radboud Universiteit. Een nieuwe boodschap "Een groot deel van onze leden is huiverig voor de Macedonische methode", vertelt Elly Roetering van de Stichting Pijn-Hoop, patiëntenvereniging van mensen met chronische pijn. "Hun grote angst is dat de pijn erger wordt. Dat risico durven ze niet te nemen. Zeker niet zolang niet onomstotelijk vaststaat dat deze methode werkt. We horen ook verhalen van mensen bij wie het niet heeft geholpen." Jos van der Geest (63) staat iedere dag op met pijn in haar nek en schouders. Negentien jaar geleden kreeg ze na een aanrijding een whiplash. Ze kan zich goed voorstellen dat veel CRPS-patiënten terughoudend zijn. "Of de Macedonische methode ook werkt bij whiplash is niet bekend. Maar stel dat dat het geval zou zijn, dan weet ik niet of ik het zou proberen. Het heeft me jaren gekost om te leren leven met de pijn. Ik weet nu wat ik heb, niet wat ik na zo n behandeling terugkrijg." Na jaren het ene ziekenhuis in, het andere uit, besloot ze het medische circuit de rug toe te keren. "De pijn is er altijd en zal nooit meer weggaan. De gedachte dat ik het aankan, houdt me op de been." Vier dagen per week runt ze haar eigen drogisterij. "Ik leef volgens strakke regels, daardoor kan ik blijven werken." Dat betekent iedere ochtend om zeven uur op om ontspanningsoefeningen te doen, tussen de middag rusten en s avonds om zeven uur naar 3 / 6
4 bed. Haar pijngrens is niet veranderd, zegt ze. "Ik heb geleerd om het te verdragen. Soms zeg ik tegen mezelf: ga alsjeblieft in mijn grote teen zitten. Het slaat nergens op, maar dan kan ik het weer even aan." Moed "Het vraagt moed om mee te werken aan een behandeling waarbij je door de pijngrens heen gaat", zegt Maring. "Mensen moeten volledig vertrouwen op behandelaars die een nieuwe boodschap hebben: bewegen ondanks de pijn, in plaats van rust houden en voorzichtig zijn." De Macedonische methode markeert een complete omslag in het denken over pijn. Vroeger werd gedacht dat pijn werd veroorzaakt door schade aan lichaamsweefsel (een wond, een ontsteking, een verdraaide wervel). Werd die niet gevonden, dan zou de pijn 'tussen de oren zitten'. "Feitelijk klopt die constatering wel", zegt neurowetenschapper en pijndeskundige Ben van Cranenburgh van het Instituut voor Toegepaste Neurowetenschappen. "Maar het suggereert dat er echte en niet-echte pijn zou bestaan. Pijngevoel ontstaat altijd in het brein. En of pijn nu wel of niet door weefselschade wordt veroorzaakt, voor de patiënt is die pijn realiteit." Kranig of kleinzerig zijn woorden die niet in zijn woordenboek voorkomen. "De pijngrens, dus het moment dat je pijn voelt, is bij iedereen ongeveer gelijk. Iedereen voelt pijn als hij zijn hand in een bak met heet water stopt." Wat wel verschilt, is hoe het brein op zo n pijnprikkel reageert. En dat heeft alles te maken met gevoeligheid van het pijnsysteem in de hersenen. Van Cranenburgh: "Deels is dat erfelijk bepaald: de hersenen van sommige mensen herkennen pijnprikkels eerder en zullen pijn intensiever ervaren." Pas na 1980 werd door hersenonderzoek duidelijk dat het pijnsysteem in de loop van het leven ingrijpend kan wijzigen. Van Cranenburgh: "Door ziektes en verwondingen, of bijvoorbeeld door een moeizaam verlopen bevalling, kan het pijnsysteem gevoeliger worden. Maar ook gedachten over pijn hebben invloed. Bij iemand die denkt: het zal wel overgaan, ontwikkelt het pijnsysteem zich anders dan bij iemand die zich direct zorgen maakt als hij iets verdachts voelt." Deze breinveranderingen kunnen de oorzaak zijn van bepaalde vormen van chronische pijn die na de 4 / 6
5 genezing aanhoudt. Lage rugpijn, fibromyalgie of CRPS bijvoorbeeld. Vicieuze cirkel Behalve veranderingen op lange termijn, zijn er snelle veranderingen in het pijnsysteem. Of en hoeveel pijn iemand gewaarwordt, blijkt sterk afhankelijk van de situatie. Dat een hardloper met een verzwikte enkel de marathon uitloopt, is geen uitzondering. Verstapt diezelfde hardloper zich tijdens een wandeling met zijn knorrige schoonvader, dan kan het gebeuren dat hij geen stap meer kan verzetten. Van Cranenburgh: "Op dat moment voelt hij echt veel meer pijn." Ook angst speelt een rol. "Bij concrete angst, bijvoorbeeld als je bedreigd wordt met een mes, gaat de pijndrempel omhoog en neemt de pijn af. Overleving heeft dan prioriteit boven de pijn. Gaat het om onbestemde, vage angst, dan neemt de pijngevoeligheid juist toe. De hersens zetten alle zintuigen open om meer duidelijkheid te krijgen." Als het goed is, waarschuwt pijn tegen mogelijke schade in het lichaam. Maar pijn kan zich ook tegen je keren: het pijnsysteem in de hersenen kan op tilt slaan. "Waarschijnlijk is dat het geval bij CRPS. Daarbij raken mensen gevangen in een vicieuze cirkel", zegt de pijndeskundige. "Ze denken: ik heb iets aan mijn been. Als ik het beweeg, wordt de pijn erger. Door die inactiviteit krijgen de hersenen geen signalen meer over dat been. Daardoor wordt het corresponderende hersengebiedje steeds gevoeliger. Beter een pijnlijk been dan een gevoelloos been, denken de hersenen als het ware." Normale feedback Het inzicht dat bij chronische pijn vaak sprake is van veranderingen in het brein, wint terrein. Van Cranenburgh: "Dat betekent dat de behandeling zich minder moet richten op het gebied waar de pijn zit en meer op het neurale pijnsysteem. Helaas zijn nog lang niet alle artsen daarvan overtuigd." Volgens de pijndeskundige kan het neurale pijnsysteem op verschillende manieren opnieuw worden 'ingesteld'. Door uit te leggen dat de pijn loos alarm is bijvoorbeeld. Door een prettige omgeving op te zoeken, een spannende film te bekijken of naar mooie muziek te luisteren. Of door het pijnlijke lichaamsdeel weer te gaan bewegen. "Op die laatste manier kan het pijnsysteem van CRPS-patiënten normaliseren. Alleen al de gedachte: mijn been is om op te lopen, kan daarvoor zorgen. Dan krijgen de hersenen eindelijk weer normale feedback over dat been." Dat gebeurt niet alleen bij CRPS. Ook mensen met lagerugpijn of een hernia krijgen steeds vaker het advies om te blijven bewegen. 5 / 6
6 Experimentele therapie In het academisch ziekenhuis in Maastricht worden mensen met chronische pijnklachten sinds enkele jaren succesvol behandeld met 'graded exposure in vivo.' Ook bij deze experimentele therapie moeten patiënten hun angst voor pijn overwinnen. Ze zien foto s van handelingen die ze niet meer durven. Vervolgens moeten ze de handelingen waar ze het meest bang voor zijn, uitvoeren. Kraken of acupunctuur zijn volgens Van Cranenburgh gebaseerd op een ander principe: pijn met pijn bestrijden. "We denken dat in de hersenen een soort strijd wordt gevoerd om de neurale ruimte. Ze moeten steeds een keuze maken. Door er een pijnprikkel bij te geven, dwing je de hersenen als het ware om te kiezen. Misschien speelt dat ook een rol bij wat mevrouw Shinka doet." Door Ditty Eimers, / 6
Sensitisatie. Anesthesiologie
Sensitisatie Anesthesiologie Anesthesiologie Inleiding Wanneer pijn lang bestaat en er geen lichamelijke afwijkingen (meer) voor die pijn te vinden is, wordt pijn chronisch genoemd. Mensen met chronische
Nadere informatieCHIRURGIE. Posttraumatische Dystrofie
CHIRURGIE Posttraumatische Dystrofie Posttraumatische dystrofie Deze folder geeft u een globaal overzicht van de gang van zaken rond posttraumatische dystrofie. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatieBehandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners
Behandeling chronische pijn en vermoeidheid bij tieners Afdeling revalidatie mca.nl Inhoudsopgave Wat is chronische pijn en vermoeidheid? 3 Chronische pijn en vermoeidheid bij tieners 4 Rustig aan of toch
Nadere informatiePijn en het brein. Chronische pijn evolueert. Wat is chronische pijn? Pijn en het brein Houd zelf de regie!
Pijn en het brein Pijn en het brein Houd zelf de regie! Dr Ben van Cranenburgh Dr Ben van Cranenburgh Pijnweek Eye-Centrum 29 september 2016 Wat is chronische pijn? Letterlijk: langer durende pijn Soms
Nadere informatieGraded exposure. Zuyderland Revalidatie
Graded exposure Zuyderland Revalidatie Inleiding In deze folder wordt informatie gegeven over de behandeling van langdurige pijn door graded exposure. Deze folder is bedoeld als ondersteuning van de informatie
Nadere informatieLevende Verhalen Het verhaal van Anke
1 Levende Verhalen Het verhaal van Anke Anke is een krachtige, levenslustige vrouw die midden in haar leven staat. Ze heeft een intensieve baan als leidinggevende in de zorg en naast haar drukke baan is
Nadere informatieBehandelprogramma chronische pijn. Almere
Behandelprogramma chronische pijn Almere Voor wie is het behandelprogramma zinvol? Als eerdere behandelingen zoals fysiotherapie of een operatie niet geholpen hebben komen mensen met chronische pijn vaak
Nadere informatieINFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN
INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN WAT IS PIJN? PIJN HOE EN WAT Pijn is een ontzettend complex en belangrijk mechanisme in ons lichaam. De definitie van pijn is: Een onplezierige
Nadere informatieFysiotherapie bij CRPS-1 (posttraumatische dystrofie)
Fysiotherapie bij CRPS-1 (posttraumatische dystrofie) Deze folder geeft u informatie over de behandeling van Complex Regionaal PijnSyndroom, type 1 (CRPS-1), ook wel bekend als posttraumatische dystrofie.
Nadere informatieStenose- en/of herniaoperatie Oefeningen voor herstel
Stenose- en/of herniaoperatie Oefeningen voor herstel H15.016-01 Inhoudsopgave Inleiding... 2 Vóór de operatie... 2 Thuis oefenen... 2 Lees deze adviezen vast goed door... 2 De dag van de operatie... 3
Nadere informatieDe weg naar mijzelf. Interview met Lana door Ghadisha
De weg naar mijzelf Interview met Lana door Ghadisha 'Mijn naam is Lana en ik ben nu 39 jaar. Ik vertel hier over mijn levensverhaal, omdat ik anderen wil laten zien dat het mogelijk is om je leven te
Nadere informatieCentrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS)
Centrum voor Revalidatie Complex Regionaal Pijn Syndroom (CRPS) Het verloop, de symptomen en de behandeling Centrum voor Revalidatie Inleiding Uw arts heeft bij u de diagnose Complex Regionaal Pijn Syndroom
Nadere informatieMaatschappelijk werk (alweer)
Maatschappelijk werk (alweer) Na mijn tweede miskraam heb ik toch weer besloten om het er op te wagen naar maatschappelijk werk te gaan. Ik vond de stap echt wel heel zwaar, want ik hou er niet zo van.
Nadere informatieFantoompijn. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Fantoompijn Ziekenhuis Gelderse Vallei Na een amputatie kan er een bepaald gevoel of pijn ontstaan in het deel dat is verwijderd (= het fantoom). Dit wordt fantoompijn of fantoomgevoel genoemd. In deze
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Chronische pijn. Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA
PATIËNTEN INFORMATIE Chronische pijn Spijkenisse Medisch Centrum VAN WEEL-BETHESDA 2 PATIËNTENINFORMATIE In deze folder geven het Maasstad Ziekenhuis, het Spijkenisse Medisch Centrum en Het Van Weel-Bethesda
Nadere informatieHet boek van Samuel. Ik ben begonnen met het boek van Samuel, maar het lukt me niet om verder te lezen; ik word geconfronteerd met mezelf.
Het boek van Samuel Ik ben begonnen met het boek van Samuel, maar het lukt me niet om verder te lezen; ik word geconfronteerd met mezelf. Ik voel me schuldig naar mezelf toe dat ik al die tijd in de sekte
Nadere informatieFysiotherapie na een hernia-operatie
Fysiotherapie na een hernia-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis maart 2015 pavo 0292 Inleiding U bent in het Albert Schweitzer ziekenhuis geopereerd aan een hernia in uw rug. In deze folder willen wij
Nadere informatiePatiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma
26 Verklaring voor chronische pijnaandoeningen Patiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma Tekst: Sanne van der Poel Voor mensen met chronische pijnklachten is het vaak lastig en frustrerend
Nadere informatieBertha Middendorp MIGRAINE. De oorzaak van jouw migraine en Leer in 6 weken je pijn te beheersen tijdens een aanval
Bertha Middendorp MIGRAINE De oorzaak van jouw migraine en Leer in 6 weken je pijn te beheersen tijdens een aanval Inhoud Deel 1 12 Inleiding 15 Mijn migraine 21 Hypnose 26 Verhalen uit de praktijk Deel
Nadere informatieDe psychologische aspecten van pijn. Au! Marian Rikkert, GZ-psycholoog, Afdeling Medische Psychologie, Ziekenhuis Rivierenland Tiel
De psychologische aspecten van pijn Au! Marian Rikkert, GZ-psycholoog, Afdeling Medische Psychologie, Ziekenhuis Rivierenland Tiel Wat is pijn? Definitie: pijnis eenonplezierige, zintuiglijkeen emotioneleervaring
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Complex regionaal pijnsyndroom.
Complex regionaal pijnsyndroom Wat is een complex regionaal pijnsyndroom? Een complex regionaal pijn syndroom is een aandoening waarbij kinderen en volwassenen na een verwonding op die plaats veel last
Nadere informatiePijn, leg dat maar eens uit
Pijn, leg dat maar eens uit Een how-to-manual voor fysiotherapeuten In opdracht van het rug-netwerk Ronald Kan Fysiotherapeut Heliomare Uitgangspunten Deze uitleg geldt voor patiënten met chronische benigne
Nadere informatieBij de anamnese blijkt dat er een aantal littekens aanwezig zijn. Waarvan er enkele over belangrijke meridianen lopen.
Enkele opmerkelijke patiëntenvoorbeelden: Migraine Vrouw van 53 jaar, sinds 20 jaar migraine, eerst iedere maand 3 dagen, het laatste jaar elke week 2 dagen. Tevens; slecht slapen, rugklachten, last van
Nadere informatieHet kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg. Dr Ben van Cranenburgh HGZO Congres Lunteren 24/25 Maart 2011. www.stichtingiton.
Instituut voor toegepaste Neurowetenschappen Faculteit der Bewegingswetenschappen Het kan ook anders! Over individueel maatwerk in de zorg Dr Ben van Cranenburgh HGZO Congres Lunteren 24/25 Maart 2011
Nadere informatieGraded Activity. Zuyderland Revalidatie
Graded Activity Zuyderland Revalidatie Inleiding In deze folder geven we u informatie over de behandeling van langdurige pijn door graded activity.deze therapie is niet gericht op het verminderen van uw
Nadere informatieFysiotherapie na hernia
Fysiotherapie na hernia Deze informatie gaat over fysiotherapie na een herniaoperatie in de lage rug. Hoewel deze operaties niet allemaal hetzelfde zijn, kan er toch een aantal oefeningen worden aangegeven
Nadere informatieZelfbeschadiging inventarisatie en behandeling
1 Zelfbeschadiging inventarisatie en behandeling Over de eerste keer dat je jezelf beschadigde 1. ik deed het omdat ik het wilde en van plan was 2. het gebeurde toevallig/per ongeluk 3. leek gewoon te
Nadere informatieGeelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan.
Geelzucht Toen ik 15 was, kreeg ik geelzucht. De ziekte begon in de herfst en duurde tot het voorjaar. Ik voelde me eerst steeds ellendiger worden. Maar in januari ging het beter. Mijn moeder zette een
Nadere informatieNeurowetenschappen als inspiratiebron voor nieuwe pijninterventies
Neurowetenschappen als inspiratiebron voor nieuwe pijninterventies Dr. Ben van Cranenburgh, neurowetenschapper Stichting ITON: www.stichtingiton.nl Symposium KNGF Scheutig met pijn 15 april Alkmaar, 20
Nadere informatieINFORMATIE OVER HET PIJNREVALIDATIEPROGRAMMA
INFORMATIE OVER HET PIJNREVALIDATIEPROGRAMMA 2 3 REVALIDATIE BIJ CHRONISCHE PIJN Heeft u chronische pijn- of vermoeidheidsklachten en heeft u daarvoor al een uitgebreid medisch traject doorlopen? Blijven
Nadere informatieRESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG
Verslag bijeenkomst 21 januari 2011 Erasmus MC RESULTATEN NATIONALE PIJNMETING: PIJNPATIENTEN SIGNALEREN ERNSTIG GEBREK AAN ERKENNING EN GOEDE ZORG Partners Mijnpijn.nl vinden dat chronische pijn prioriteit
Nadere informatieRefaja Ziekenhuis Stadskanaal. Resectie laterale/distale clavicula
Resectie laterale/distale clavicula RESECTIE LATERALE/DISTALE CLAVICULA INLEIDING U wordt binnenkort geopereerd aan de schouder. Deze operatie heet een laterale/distale clavicularesectie (= weghalen van
Nadere informatieAmputatie van been of arm
Amputatie van been of arm Afdeling algemene chirurgie 1 Deze folder geeft u een globaal overzicht van de procedure rond een amputatie van een been of arm. Het is goed om u te realiseren, dat bij het vaststellen
Nadere informatieSchouderoefeningen. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven
Schouderoefeningen Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Als gevolg van de okseloperatie, waarbij de lymfeklieren verwijderd zijn, kan een beperking in de beweeglijkheid van uw schouder
Nadere informatieKijkoperatie knie bij kinderen/jongeren
Kijkoperatie knie bij kinderen/jongeren Ziekenhuis Gelderse Vallei De orthopedisch chirurg heeft je geadviseerd om een kijkoperatie (arthroscopie) van de knie te ondergaan.arthroscopie betekent: in het
Nadere informatiePatiënteninformatie. Erbse parese. Informatie voor ouders van een kind met het geboorteletsel Erbse parese terTER_
Patiënteninformatie Erbse parese Informatie voor ouders van een kind met het geboorteletsel Erbse parese 1234567890-terTER_ Erbse parese Informatie voor ouders van een kind met het geboorteletsel Erbse
Nadere informatieAartsengel Rafaël bevordert gezondheid en genezing.
Aartsengel Rafaël bevordert gezondheid en genezing. Ziekten, geestelijke problemen? Rafaël helpt je erbij! De Engelen hebben de sleutel tot een pijnvrij leven. Aartsengel Rafaël maakt van skeptici, mensen
Nadere informatieZondag 15 juli Opstandingskerk Houten overweging door Jeanette Verwoert, seniorenpastor Lezing OT; Psalm 67 Lezing NT: Marcus 6: 6b-13
Zondag 15 juli Opstandingskerk Houten overweging door Jeanette Verwoert, seniorenpastor Lezing OT; Psalm 67 Lezing NT: Marcus 6: 6b-13 Geliefde mensen van God, Het was in het eerste jaar van de opleiding
Nadere informatie1. Introductie 2. Feiten over vermoeidheid 3. Persoonlijke ervaringsverhaal 4. Tips en adviezen 5. Hulp en steun
Thea Brouwer 1. Introductie 2. Feiten over vermoeidheid 3. Persoonlijke ervaringsverhaal 4. Tips en adviezen 5. Hulp en steun Ervaringsdeskundige kanker en vermoeidheid Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten
Nadere informatieGabapentine Neurontin
Gabapentine Neurontin Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Wat is Gabapentine? 3 Wat is neuropatische pijn? 3 Hoe werkt Gabapentine? 4 In welke doseringen is Gabapentine te verkrijgen? 4 Wanneer
Nadere informatieGabapentine Neurontin
Gabapentine Neurontin Ziekenhuis Gelderse Vallei Wat is Gabapentine? Gabapentine is een medicijn dat invloed heeft op de informatieoverdracht via zenuwen in de hersenen. Het is op recept verkrijgbaar onder
Nadere informatieDoor Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieGespannen of angstig? Zelf aan de slag!
Gespannen of angstig? Zelf aan de slag! > Een individuele cursus voor volwassenen met angst- en spanningsklachten (Nieuwe, geheel herziene versie januari 2010) extreme angst op. Men wil het gevreesde object
Nadere informatieFysiotherapie na een hernia
Fysiotherapie na een hernia Oefeningen voor herniapatiënten Algemeen Deze informatie heeft betrekking op de fysiotherapeutische behandeling, die u krijgt na een hernia-operatie in de lage rug. Hoewel deze
Nadere informatiePijn bij kanker. Interne Geneeskunde / Oncologie IJsselland Ziekenhuis
Pijn bij kanker Interne Geneeskunde / Oncologie IJsselland Ziekenhuis Wat is pijn? Pijn is een onaangenaam gevoel. Het kan op verschillende manieren ontstaan en het kan op verschillende manieren worden
Nadere informatieAmputatie van het been
Er is besloten dat uw been geamputeerd moet worden. Een dergelijke operatie is een zeer ingrijpende gebeurtenis. Uw arts heeft met u besproken waarom deze operatie voor u noodzakelijk is. In deze folder
Nadere informatieWAAROM DIT BOEKJE? RESPECT
WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over pesten op het werk. Iemand kan bijvoorbeeld gepest worden door een collega. Of door de baas. PESTEN OF PLAGEN? Pesten is wat anders dan plagen. Iedereen maakt wel
Nadere informatieCHRONISCHE PIJN FRANCISCUS GASTHUIS
CHRONISCHE PIJN FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Deze folder is bedoeld voor patiënten die onder behandeling zijn (geweest) en bekend zijn met chronische pijn. Pijn is een natuurlijk beschermingsmechanisme.
Nadere informatieveeg de tranen van me weg. Ik kijk nog eens rond en er valt een hoop spanning van me af. Er komt zelfs een kleine glimlach op me gezicht terug.
Het DOC Ik kruip in één van de buikpijn terwijl ik in bed lig. Mijn gedachten gaan uit naar de volgende dag. Ik weet wat er die dag staat te gebeuren, maar nog niet hoe dit zal uitpakken. Als ik hieraan
Nadere informatieWaar of niet waar? Naarmate de mens ouder wordt, vergeet hij ook meer. Hoe praat je het beste met een persoon met dementie?
Waar of niet waar? Naarmate de mens ouder wordt, vergeet hij ook meer. Hoe praat je het beste met een persoon met dementie? Welk teken past niet bij de ziekte dementie? Oriëntatie in de tijd: niet meer
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding... 5 Wat is een whiplash?... 5 Wat zijn de klachten? Hoe kan een whiplash behandeld worden? 7. Meer informatie...
Whiplash Chirurgie Inhoudsopgave Inleiding... 5 Wat is een whiplash?... 5 Wat zijn de klachten?... 6 Slaapproblemen...7 Hoe kunnen slaapproblemen worden opgelost?...7 Hoe kan een whiplash behandeld worden?
Nadere informatieFitter bij kanker. Omgaan met ernstige vermoeidheid tijdens en na de ziekte
Fitter bij kanker Omgaan met ernstige vermoeidheid tijdens en na de ziekte Vermoeidheid, een veelvoorkomende klacht Ongeveer 1 op de 3 mensen die kanker hebben gehad houdt last van ernstige vermoeidheid,
Nadere informatieOmgaan met chronische verm index:omgaan met chronische verm index :39 Pagina. Voorwoord 13
Inhoud Voorwoord 13 1 Wat is er aan de hand? 17 Twee typerende voorbeelden 17 Vermoeidheid 19 Vermoeidheid als een nuttig signaal 19 Vermoeidheid en stress 20 Vermoeidheid bij een ziekte 20 Vermoeidheid
Nadere informatieRevant, de kracht tot ontwikkeling!
Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie
Nadere informatieWhiplash. Chirurgie. Beter voor elkaar
Whiplash Chirurgie Beter voor elkaar 2 Behalve door aanrijdingen van achteren kan een whiplash ontstaan door: Een aanrijding alleen van voren of opzij, en kettingbotsingen. Sportongelukken (een val tijdens
Nadere informatieUitzaaiingen in de wervelkolom
Oncologie Uitzaaiingen in de wervelkolom Inleiding Kwaadaardige gezwellen (tumoren) kunnen soms uitzaaien naar andere delen van het lichaam. We spreken dan van uitzaaiingen of metastasen. Uitzaaiingen
Nadere informatieComplex Regionaal Pijnsyndroom type 1 Posttraumatische Dystrofie Sympathische Reflex Dystrofie
Complex Regionaal Pijnsyndroom type 1 Posttraumatische Dystrofie Sympathische Reflex Dystrofie Maatschap Anesthesiologie IJsselland Ziekenhuis www.anesthesiologie-ysl.nl Wat is Complex Regionaal Pijn Syndroom
Nadere informatieA-specifieke lage rugpijn
A-specifieke lage rugpijn A-SPECIFIEKE LAGE RUGPIJN INLEIDING Lage rugpijn komt veel voor. Bij de meeste mensen worden geen duidelijke afwijkingen gevonden. Artsen spreken dan over a-specifieke lage rugpijn.
Nadere informatieOPC Klinieken Frozen shoulder
OPC Klinieken Frozen shoulder 1 Inhoud Wat is een frozen shoulder... 3 Stijf kapsel... 3 Wat merk je van een frozen shoulder... 3 De pijn straalt uit naar mijn nek, mijn arm en mijn vingers... 3 Hoe ontstaat
Nadere informatieFXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X. Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen
FXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen Een uitgave van de Fragiele X Vereniging Nederland Wat
Nadere informatieAmputatie. Chirurgie. Beter voor elkaar
Amputatie Chirurgie Beter voor elkaar Amputatie van been of arm Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de procedure rond een amputatie van een ledemaat. Het is goed u te realiseren dat
Nadere informatieWat is wijsheid bij een whiplash?
EM PL KN AA GF RW 20 1 EB 0 EX K EM NG Wat is wijsheid bij een whiplash? Tips om het herstel van een whiplash te bevorderen en verstandig te blijven bewegen Wat te doen bij whiplashklachten Een aanrijding
Nadere informatieAngststoornissen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst
ggz voor doven & slechthorenden Angststoornissen Als angst en paniek invloed hebben op het dagelijks leven Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst Herkent u dit? Iedereen
Nadere informatieVereniging Spierziekten Nederland
HET GUILLAIN-BARRE SYNDROOM Vereniging Spierziekten Nederland INLEIDING Deze folder bestaat uit twee delen. In het eerste deel vindt u beknopte informatie over het Guillain Barré Syndroom. In het tweede
Nadere informatiePatiëntenrechten. Een tweede mening
Patiëntenrechten Inhoudsopgave 3 Wat is een tweede mening? 4 Wanneer kunt u een tweede mening vragen? 5 Voordat u een beslissing neemt... 6 Aanvullende informatie 7 Hoe vindt u iemand die een tweede mening
Nadere informatieFysiotherapie na een borstoperatie
Fysiotherapie na een borstoperatie Informatie voor patiënten F0759-3064 november 2011 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieAfspraken met het Zorgkantoor Wij hebben met het zorgkantoor de volgende ZZP-en afgesproken en met deze ZZP-en kunt u bij ons terecht:
Afspraken met het Zorgkantoor Wij hebben met het zorgkantoor de volgende ZZP-en afgesproken en met deze ZZP-en kunt u bij ons terecht: Niet toegelaten voor behandeling, inclusief dagbesteding (lees verzorgingshuis)
Nadere informatieInhoud -3. Veilig nek- en lichaamsgebruik met de STEP GHT
Inhoud -3 Veilig nek- en lichaamsgebruik met de STEP GHT Naast Veilig Nekgedrag ook Veilig & Gezond & Gemakkelijk Bewegen met de STEP GewichtHeffersTechnieken GewichtHeffersTechnieken zijn: 1. Natuurlijk
Nadere informatieLibra R&A locatie Blixembosch. Beenamputatie. Revalidatietraject
Libra R&A locatie Blixembosch Beenamputatie Revalidatietraject Deze folder is bestemd voor mensen in ziekenhuizen die mogelijk een amputatie van onderbeen of bovenbeen moeten ondergaan. Zo n operatie is
Nadere informatieLesmodule 4 fasen van. dementie. VOORBEELD LESMODULE: 4 fasen van dementie
Lesmodule 4 fasen van dementie Inhoudsopgave: 1. Wat is dementie? blz. 3 2. Twee basisprincipes over de werking van de hersenen blz. 4 3. Omschrijving van de vier fasen van ikbeleving bij dementie blz.
Nadere informatieTer inspiratie: Opschuddertje Nee denken en niet zeggen. Nee zeggen is te leren!
Ter inspiratie: Opschuddertje Nee denken en niet zeggen Nee zeggen is te leren!. 2 Nee denken en niet zeggen put je uit Nee is voor velen van ons één van de moeilijkste woordjes om uit te spreken. Waarom?
Nadere informatieHyperventilatie, een adembenemend verschijnsel
Patiënteninformatie Hyperventilatie, een adembenemend verschijnsel Wat is hyperventilatie, wat zijn symptomen en hoe bestrijd je een aanval? 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Wat zijn
Nadere informatieBAAS over uw emoties
BAAS over uw emoties Vind de werkelijke oorzaak van uw problemen. Verwijder alles wat u tegenhoudt om te groeien als mens. Groei als mens, zonder remmingen, overwin trauma s, angsten en pijn. Word werkelijk
Nadere informatieNeurologie en Neurochirurgie. Rughernia.
Neurologie en Neurochirurgie Rughernia www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl NEU030 / Rughernia / 17-09-2018 2 Rughernia U bent doorverwezen naar
Nadere informatiePijn. Wat is pijn 1,2,3? Hoe ontstaat pijn 1,3?
Pijn Wat is pijn 1,2,3? Pijn is een natuurlijk beschermingsmechanisme. Pijn geeft aan dat er een mogelijke beschadiging is van een deel van het lichaam. Denk maar eens aan het vastpakken van een te hete
Nadere informatieJezus en jij. Eerste Communieproject - les Jij bent gedoopt
Eerste Communieproject - les 9 57 Jezus en jij Jij bent gedoopt In les 8 hebben we geleerd dat Jezus bij ons blijft. Hoe doet Hij dat? Dat kan omdat Hij de KERK heeft gesticht. De kerk is niet alleen een
Nadere informatieDepressie bij ouderen
Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is
Nadere informatieZo noemen we de hersenen. Daar hoort ook het ruggenmerg bij. Als een prikkel (de boodschap ) in het
Werkstuk ANW Pijn Werkstuk door een scholier 2037 woorden 12 februari 2004 7,3 48 keer beoordeeld Vak ANW Inhoud: Hoofdstuk 1, de zenuwen pagina 2 Hoofdstuk 2, pijnbeleving pagina 3 Hoofdstuk 3, een alarmsysteem
Nadere informatieOefenenprogramma na een HNP (hernia)operatie of een kanaalstenoseoperatie
Oefenenprogramma na een HNP (hernia)operatie of een kanaalstenoseoperatie Inleiding U wordt binnenkort geopereerd aan een hernia en/of stenose in de rug. Rondom deze operatie krijgt u fysiotherapie. In
Nadere informatie15 Rugklachten. 1 Inleiding
DC 15 Rugklachten 1 Inleiding Rugklachten komen veel voor. Men schat dat meer dan 3 miljoen mensen van 25 jaar of ouder langdurige klachten aan rug of nek hebben. 80 tot 90% van alle mensen heeft in zijn
Nadere informatieFysiotherapie na een hernia- of stenose operatie
Fysiotherapie na een hernia- of stenose operatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent in het Albert Schweitzer ziekenhuis aan uw rug geopereerd. In deze folder
Nadere informatieStoppen met pijnstillers
NEUROLOGIE Stoppen met pijnstillers Ontwenning bij medicijnafhankelijke hoofdpijn In overleg met uw arts heeft u besloten om te stoppen met de medicijnen die mogelijk uw hoofdpijn veroorzaken of hebben
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieNekpijn? Acupunctuur kan helpen
Nekpijn? Acupunctuur kan helpen Nekpijn Nekklachten komen evenals lage-rugpijn vaak voor. Bijna 80% van de mensen heeft wel eens last (gehad) van nekklachten. Ook hier is het van belang intensief naar
Nadere informatiePannenkoeken met stroop
Pannenkoeken met stroop Al een maand lang zegt Yvonne alleen maar nee. Heb je je best gedaan op school? Nee. Was het leuk? Nee. Heb je nog met iemand gespeeld? Nee. Heb je lekker gegeten? Nee. Heb je goed
Nadere informatieWat het beste bij je past, werkt het best.
Wat het beste bij je past, werkt het best. Als pijn je leven dwarszit, dan is pijnrevalidatie het overwegen waard. Het maakt vloeibaar wat vast zit. Zo krijg je energie voor de dingen die je wilt doen.
Nadere informatieWat het beste bij je past, werkt het best. Pijnrevalidatie
Pijnrevalidatie Wat het beste bij je past, werkt het best. Als pijn je leven dwarszit, dan is pijnrevalidatie het overwegen waard. Het maakt vloeibaar wat vast zit. Zo krijg je energie voor de dingen die
Nadere informatieOp mijn hoofd geklopt, haar getrokken, met mezelf geen weg kunnen, wenen van de pijn maar ook angst, is na een dik uur de pijn weggetrokken.
Anoniem Mijn pijn begon 18 jaar geleden. De eerste keer zal ik nooit vergeten omdat ik totaal geen idee had wat het was. Die tijd ben ik gescheiden, een echte ellendige scheiding, ben met niks achtergebleven
Nadere informatieReuma of artrose. En dan?
Reuma of artrose Reuma of artrose. En dan? Evean helpt en wijst u de weg 447.013 Evean. Midden in het leven. EVNZW20170578-Correctie folder Reuma en Artrose_DEF.indd 1 19/09/17 12:12 Reuma of artrose?
Nadere informatieWat zijn chronische pijnklachten? Chronische pijnklachten zijn pijnklachten die langer dan drie maanden vrijwel iedere dag aanwezig zijn.
Chronische pijnklachten Wat zijn chronische pijnklachten? Chronische pijnklachten zijn pijnklachten die langer dan drie maanden vrijwel iedere dag aanwezig zijn. Hoe worden chronische pijnklachten ook
Nadere informatieHogeschool van Amsterdam. Beeldschermwerk? Voorkom RSI!
Hogeschool van Amsterdam Beeldschermwerk? Voorkom RSI! RSI, dat krijg ik toch niet, dat krijgen anderen... Iedereen die dagelijks langer dan 2 uur ononderbroken op de computer werkt loopt het risico om
Nadere informatieInhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197
Inhoud Aan jou de keuze 7 1 Je ouders zijn ook maar mensen 11 2 Eerst ruzies, nu ook nog de scheiding 21 3 Dit is niet eerlijk! 31 4 Wat cijfers ons leren 41 5 En toen veranderde mijn wereld 51 6 Bij wie
Nadere informatieObstetrisch plexus. eerste periode
Obstetrisch plexus brachialis letsel (OPBL): eerste periode Tijdens de geboorte is bij uw kind een zenuwletsel van de zogenaamde plexus brachialis ontstaan. Het gevolg is een meer of minder ernstige verlamming
Nadere informatieCardiologie. Leefregels na CABG (bypassoperatie) Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Cardiologie Na uw bypassoperatie heeft u waarschijnlijk veel vragen en krijgt u veel raadgevingen. In deze informatiefolder zetten we belangrijke leefregels voor u op een rij. Deze
Nadere informatieinhoud blz. 1. Bijgeloof 2. Getallen: geluk en ongeluk 3. Het hoefijzer 4. Het klavertje vier 5. Afkloppen op hout 6. Ladders 7.
Bijgeloof inhoud blz. 1. Bijgeloof 3 2. Getallen: geluk en ongeluk 4 3. Het hoefijzer 5 4. Het klavertje vier 6 5. Afkloppen op hout 7 6. Ladders 8 7. De kat 9 8. De paraplu 10 9. Spinnen 11 10. Spiegels
Nadere informatieDe reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei
De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek
Nadere informatieLes 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen?
Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vorige week zijn we begonnen met voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het
Nadere informatieHoe verklaren we pijn en wat te doen bij chronische pijn
Hoe verklaren we pijn en wat te doen bij chronische pijn Jeroen de Jong, PhD Gedragstherapeut / Kinesioloog / Pijnbehandelaar Afdeling Revalidatie azm Vakgroep Revalidatiegeneeskunde UM jeroen.dejong@mumc.nl
Nadere informatieCentrum voor Revalidatie, locatie Groningen Plastische Chirurgie. Sensorische training. Opnieuw leren voelen na operatief herstel van een handzenuw
Centrum voor Revalidatie, locatie Groningen Plastische Chirurgie Sensorische training Opnieuw leren voelen na operatief herstel van een handzenuw 1 Sensorische training Inhoudsopgave Inleiding 3 Weer leren
Nadere informatiePatiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma
26 Verklaring voor chronische pijnaandoeningen Patiënten ervaren minder pijn met pijneducatieprogramma Tekst: Sanne van der Poel Voor mensen met chronische pijnklachten is het vaak lastig en frustrerend
Nadere informatie