PROBUS bijeenkomst 26 februari Bijdrage wonen aan klimaatakkoord

Transcriptie

1 .... KD. Consultants Bouwstrategisch Onderzoek en Advies PROBUS bijeenkomst 26 februari 2019 Bijdrage wonen aan klimaatakkoord Karel Dekker Karel Dekker, KD/Consultants BV 1

2 Inhoud Introductie KD Actuele ontwikkelingen Bijdrage van het wonen Voorbeelden Conclusies Karel Dekker, KD/Consultants BV 2

3 Introductie Woon in Voorburg, Herenstraat 122 Werk in Voorburg en in Delft (CfPB) Architect van beroep Gespecialiseerd in onderzoek gebouwde omgeving Architectenbureau ARO ( ) KD/Consultants Voorburg ( heden) TNO Bouw ( ) Center of People and Buildings (2006-heden) Karel Dekker, KD/Consultants BV 3

4 Actuele ontwikkelingen Klimaatakkoord Parijs van december 2015 Regeerakkoord Rutte III, doelstellingen Parijs akkoord halen in enkele jaren aanpassen van woningen per jaar Verduurzaming per buurt noodzakelijk in relatie planning gasloze wijken Recent klimaatakkoord (klimaattafels) Instemming en medewerking van bewoners is essentiële voorwaarde 70% huurders of VVE moet akkoord gaan met uitvoering renovaties Alleen mogelijk bij renoveren zonder hinder voor bewoners Bewoners moeten overtuigd zijn van financiële neutraliteit Hoe bereiken we eigenaren van woningen en hoe kunnen we die verleiden

5 Klimaatakkoord 5

6 Besparing CO2 emissies en doelstelling 2030 CO2 emissies gebouwde omgeving Jaar Emissies Toelichting ,1 Mton gerealiseerd (CBS) ,4 Mton gerealiseerd CBS) ,1 Mton Gerealiseerd (CBS) ,7 Mton doelstelling in het referentie scenario (PBL) ,3 Mton doelstelling in het klimaatakkoord (Nijpels) 2030 t.o.v betekent dus 8,8 Mton minder en niet 3,4 Mton 6

7 Gebouwde omgeving nieuwbouwwoningen: vanaf 1 juli 2018 zonder gasaansluiting nieuwbouw: hoge eisen isolatie in bouwbesluit bestaande voorraad: woningen per jaar aanpakken bestaande kantoren moeten label C hebben vanaf 2023 Rijksoverheid stelt in 2019 een standaard op voor zestien bestaande dominante woningtypen. gemeenten moeten planning opstellen over volgorde waarin wijken gasloos gaan worden hogere huren compenseren door lagere energiekosten bij koopwoningen speciale financiering regelen 7

8 Gebouw-gebonden financiering (koopwoningen) de woningeigenaar gaat geen lening aan, lening wordt gekoppeld aan de woning vast bedrag per maand, maar tegelijkertijd daalt de energierekening woonlasten gelijk of zullen deze stijgen of dalen? bij verkoop, betalingsverplichting naar volgende eigenaar. woningeigenaar nooit restschuld voor de verduurzaming van de woning. 8

9 Energieverbruik woningen Aardgasverbruik sterk afhankelijk van bouwjaar en woningtype Na 1972 start het isoleren van nieuwe en ook bestaande woningen - Club van Rome 1972 energie-crisis 1973 Huidige eisen zeer energiezuinig m.b.t. verwarmingskosten Elektraverbruik vooral afhankelijk van aantal personen 9

10 Energiekaart Nederland 10

11 Rijswijk en Voorburg Leidschendam Voorburg Rijswijk 11

12 Gasverbruik gemiddeld en bouwjaar 12

13 Aardgas verbruik woningen Portiekwoning: 1250 m3 per jaar Flat: m3 per jaar Galerijwoning: 1500 m3 per jaar Maisonnette: 1800 m3 per jaar Rijtjeswoning: 2300 m3 per jaar 2-onder-1-kap: 2900 m3 per jaar Vrijstaand < 150 m2: 2750 m3 per jaar Vrijstaand > 150 m2: 4500 m3 per jaar 13

14 Gemiddeld verbruik naar woningtype 14

15 Energielabels en verbruik 15

16 Energielabel van G naar A 16

17 Huishoudgrootte en stroomverbruik De laatste 10 jaar nauwelijks verandering 17

18 Electriciteitsverbruik Bij gemiddeld gezin van 3 personen 3600 kwh 18

19 All-electric wonen Als de woningen all-electric gaan komt daar het energieverbruik bij van: Elektrisch koken, +/- 225kWh Warmwatervoorziening keuken en badkamer +/ kwh Piekverwarming bij lage temperaturen, +/ kwh Totaal verbruik all-elektra per jaar: +/- 7000kWh, kosten per jaar +/- 1540,- Bij 30m2 PV panelen opbrengst per jaar van :+/ kwh Terugverdientijd PV panelen +/- 6,5 jaar, besparing per jaar: +/- 1400,- 19

20 Energieprijzen gemiddeld verbruik (3500kWh en 1350 m3) inflatie bron: Energievergelijkn.nl 20

21 Invloed belastingen gemiddeld verbruik (3500kWh en 1350 m3) bron: Energievergelijkn.nl 21

22 Prijsverhogingen 2019 gemiddeld verbruik (3500kWh en 1350 m3) bron: Energievergelijkn.nl 22

23 Energiebelasting is afhankelijk gebruik Grootverbruikers betalen dus heel veel minder energiebelasting Daarom loont energiebesparing veel minder In Klimaatakkoord bonus-malus regeling voorgesteld Alternatief CO2 heffing (In EU verband ETS nu 25,-/tCO2 23

24 CO2 heffing regeerakkoord Regeerakkoord van oktober 2017: De voorgestelde CO2- minimumprijs komt naast de CO2-marktprijs (ETS) en loopt tot 2030 op tot 43 per ton. Als de ETS CO2-prijs boven de minimumprijs ligt, heeft de Nederlandse maatregel geen effect. 24

25 Landen in de EU met CO2-heffing Welke landen in de Europese Unie hebben een CO2- heffing voor de industrie? Geen enkel EU-land heeft een aparte CO2-heffing voor de industrie, als aanvulling op het Europese ETS-heffingen systeem. Groot-Brittannië en Zweden, hebben bedrijven in de industrie hiervan uitgezonderd. Het Ontwerp Klimaatakkoord voor dwingende CO2- reductieplannen met boetes voor bedrijven die achterblijven, is uniek in Europa. 25

26 Duurzame energie wind, zon, biomassa, bodemwarmte, waterkracht wamtepomp i.p.v. cv ketel Nederland komt sterk achteraan Op plaats 27 in Europa 26

27 Duurzame energie in de EU 27

28 Duurzame elektriciteit 14% 28

29 Verwarming woning 29

30 Energiebalans 30

31 Na isolatie 31

32 Verschillen voor en na isolatie Bestaande situatie energieverbruik voor verwarming en de nieuwe situatie na isolatie

33 Kosten Baten Maatregelen Bij huurwoningen

34 Kosten Baten Maatregelen woningen ARO

35 Bijdrage van het wonen Woningvoorraad jaren zestig Veel standaard woningen uit die periode Tussen 1960 en series keuzewoningen (laagbouw-portieken galerij) In jaren meer dan keuzewoningen gerealiseerd in Nederland Beperkt aantal architecten uitgekozen Architectenbureau J. Dekker, Hazerswoude In alle series keuzeplannen woningtypen gekozen Meer dan woningen gerealiseerd door geheel Nederland Alle woningen volledig identiek Erg veel bekend over deze woningen (K.H. Dekker, mede-architect )

36 Ervaringen tot nu toe Eerdere renovaties keuzeplan bureau J. Dekker Bij eerdere renovaties van deze woningen alle gegevens woningen bekend inclusief getailleerde 3D modellen. (Stramien BV) Gedetailleerde prijsberekeningen van eerdere renovaties aanwezig Verkenningen met bouwindustrie energieneutraal renoveren Isolatie schil (Sto-Isonet) en begane grondvloer (Tonzon) op niveau nieuwbouw eisen mogelijk zonder noemenswaardige hinder voor bewoners Zonnepanelen ter dekking Electra verbruik + energie voor koudste 1000 uur. Bij salderingsregeling financieel neutraal (Exasun) Dakpannen-vervangende zonnepanelen goed mogelijk en mooier om te zien. Ventilatie voorziening (Climarad) met wtw binnen 1 dag uitvoerbaar Kozijnrenovatie binnen 1 dag (Pronk)

37 Principes Open Bouwen Toepassing van de principes van Open Bouwen Scheiding tussen de Drager en de Inbouw in besluitvorming en techniek. Buitenkant van de woningen als collectieve aanpak. Binnenkant van de woningen bij mutaties via industrieel vervaardigd inbouwsysteem (celsgewijze renovaties) - stuksproductie Inbouwsysteem volledig circulair en aanpasbaar (toekomstbestendig) Volledig vrije indeling op wens en beurs van nieuwe bewoner Bewezen technologie en uitvoerbaar in 10 werkdagen door 3 mensen na strippen van de bestaande inbouw (1 week) Voorbeeldproject 110 won. Voorburg. (Bouwwereldonderscheiding 1995)

38 Aanpak renovaties Bewoners zo weinig mogelijk hinder van de renovaties. Kunnen er blijven wonen. Daarom renovatie in twee fasen. 1. De buitenkant van de woningen als collectieve renovatie met minimale hinder voor de bewoners. Eenvoudige CO2 gestuurde ventilatie voorziening met warmteterugwinning, (binnen 1 dag te realiseren). 2. Inpandige renovatie bij mutatie en sterke betrokkenheid van de nieuwe huurder. Ook geluidsisolatie tussen de woningen aangepakt. Veel ervaring hiermee bij een renovatieproject in Voorburg. (Bouwwereld onderscheiding) Zeer verantwoorde technische kwaliteit tegen de meest economische uitgangspunten. Bovendien is het mogelijk de huurder/gebruiker van de woning centraal te stellen.

39 Keuzeplan E arch. J. Dekker Keuzeplan E45.008,

40 Aanpassing bestaande flats Grote voorraad na-oorlogse portiekflats aanpassen Creatieve voorbeelden Karel Dekker, KD/Consultants BV 40

41 Voorbeeld renovatie portiekflats Voorburg Karel Dekker, KD/Consultants BV 41

42 Bedankt voor jullie aandacht Karel Dekker, KD/Consultants BV 50 42