DAAR WAAR IK WOON. Mirjam Brinks

Transcriptie

1 DAAR WAAR IK WOON Mirjam Brinks

2

3 p 04 / 05 inhoudsopgave i 1 p 04 p 08 Inleiding Grubbehoeve Amsterdam Zuidoost 2 3 p 38 p 66 Weidevenne Purmerend Staatsliedenbuurt Amsterdam Westerpark

4 Inleiding p 06 / 07 Daar waar ik woon tussen deze muren waar mijn hart is loop ik glimlachend rond Daar waar ik woon onder dat warme dak waar ik mijn leven voel slenter ik de jaren terug Daar waar ik woon ik genietend kan zeggen dat mijn huis thuis is adem ik herinneringen Daar waar ik woon glimlachend mijn leven voel herinneringen adem daar ben ik altijd thuis. Jelte van der Kooi (oktober 2010) Daar waar ik woon laat zien hoe mensen verschillend gebruik maken van dezelfde woning. Dit boek gunt u een kijkje achter de voordeur van bewoners van de flat Grubbehoeve in de Bijlmermeer, de woonzorgcombinatie Zuidland in Purmerend en de Staatsliedenbuurt. Het gaat om Rochdale woningen. De in beeld gebrachte woningen zijn representatief voor de brede doelgroep van deze woningcorporatie: jongeren en ouderen die oude en nieuwe huizen huren of kopen. Wat betekent een huis voor hen? Hoe ziet hun woning eruit? Wat gebeurt er nog meer naast slapen en eten? Wordt er gewerkt, en hoe dan? Hoe verandert het woninggebruik als er kinderen komen?

5 Inleiding p 08 / 09 Cijfers 55% Woonwensen van verschillende mensen blijken heel divers te zijn. Dé standaard bewoner bestaat niet. Toch zijn veel huizen wel ooit gebouwd voor een gezin. Terwijl 55% van de huizen in Amsterdam nu wordt bewoond door slechts één persoon. Bijna 20% betreft een huishouden van twee volwassenen. De overige 25% van de huishoudens bestaat uit éénoudergezinnen (10%) en gezinnen (15%). Kortom: huizen gebouwd voor gezinnen worden slechts in 15% als zodanig gebruikt. Dat vraagt om flexibiliteit van de overige 85%. Passen zij hun wensen aan, of hun woning? Wat betekent dit voor de toekomst? Moet er nu voor verschillende groepen specifiek gebouwd worden of moeten woningen aanpasbaar zijn? Terwijl ontwikkelaars en beheerders zich hierover buigen, leven bewoners hun leven. Nu, vandaag, iedere dag. In hun woning. Geschikt of niet. De plek blijkt belangrijker dan het aantal kamers of de oppervlakte van de woonkamer. In Daar waar ik woon laten bewoners zien hoe zij zelf hun thuis hebben gecreëerd. 20% 10% 15% 1-persoons huishouden 2-persoons huishouden 1-oudergezin gezin gezin

6 1 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 010 / 011 Amsterdam t IJ Dam Vondelpark Grubbehoeve Grubbehoeve Bijlmer Amsterdam Zuidoost

7 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 12 / 13 Misschien geven haar eenvoudige woorden nog wel het beste weer wat de Bijlmer is: een ultiem geplande wereld voor stereotiepe mensen. De Bijlmer, verrezen eind jaren zestig en begin jaren zeventig, een tijd waarin planologen, stedenbouwkundigen en architecten zeer veel vertrouwen in de toekomst hadden. Vol overtuiging realiseerden zij op enige afstand van de stad een logistiek goed doordachte wijk, met grote flatgebouwen voor het middenklassegezin en uitgestrekt autovrij groen. De nieuwe stadswijk had een tot ver in de omgeving herkenbaar silhouet dat maar één boodschap verkondigde: hier wordt gewoond. Het vele groen en een rijke flora en fauna konden hier niets aan veranderen. Toen Suriname in 1975 onafhankelijk werd, vonden vele Surinamers er onderdak en vanaf dat moment is het aantal nationaliteiten gestaag toegenomen tot inmiddels 134. In het relatieve isolement ontstond een kleine, fascinerende, kleurrijke samenleving. Er zijn mensen die er vanaf het allereerste begin met hart en ziel wonen, maar ook is er door de jaren heen leegstand geweest doordat velen zich door de nodige sociale problemen niet tot de wijk aangetrokken voelden of de Bijlmer de rug toekeerden. De Bijlmer, een multiculturele smeltkroes, een voorbeeldwijk en een ontoegankelijke enclave. Het zijn slechts enkele typeringen voor deze buurt die ooit werd opgezet als satelliet van Amsterdam. Annie M.G. Schmidt dichtte destijds: Eens was het een woestenij Nu is het een betonnen wijk Met duizend huizen op een rij en allemaal gelijk Hoe heeft het nu kunnen gebeuren dat een wijk die in de folders werd aangekondigd als een woonparadijs waar je de nachtegaal zou kunnen horen fluiten, in de loop van veertig jaar transformeerde tot de meest verguisde wijk van Nederland? Volgens Han Michel, adviseur woningbouw/stedenbouw, is de geplande wereld de belangrijkste oorzaak van de problemen in de Bijlmer. Alles werd beredeneerd, nergens werd rekening gehouden met de factor toeval. Er is zoveel doorgepland dat het de eerste stadswijk werd waar alles ontregeld raakte. Al maak je de omgeving nog zo mooi en parkachtig, die woningtypologie is enorm kwetsbaar, meent hij. Waarom? Kijk naar een grote flat als Grubbehoeve, waar heel veel collectief is. Neem nou de wandeling van de entree, met de lift, over de galerij, langs al die slaapkamers en keukens, naar je woning. Bij het collectieve gedeelte van het complex heeft bijna niemand een goed gevoel. Het probleem zit hem vooral in de anonimiteit en de grote schaal. Bovendien is bij massale projecten het effect van de zwakke schakel enorm groot. Als één iemand overlast veroorzaakt, hebben er bij wijze van driehonderd mensen last van. Maar gelukkig hebben alle mensen verschillende ideeën over het wonen. Zo zijn er ook mensen die juist kiezen voor het anonieme wonen. De flats in de Bijlmer waren echter

8 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 14 / 15 bedoeld als een brede woonformule voor de middengroepen, voor de mainstream. Dat is er niet van gekomen, zo weten we inmiddels. Maar de resterende flats kunnen zeker bestaansrecht houden voor een beperkte groep liefhebbers, als een bijzondere deelmarkt. Deze liefhebbers kiezen voor de voordelen van het anonieme wonen in de ruime appartementen met het soms meeslepende uitzicht, en maken geen probleem van zaken die andere mensen juist een onoverkomelijk nadeel vinden. Dit fenomeen zal overigens steeds sterker worden. Wat de favoriete woning of woonomgeving van de één is, is in de ogen van een ander juist een nachtmerrie. Er bestaat geen universele kwaliteitsformule meer, ook niet voor huurwoningen. Volkshuisvesting wordt maatwerk. Het maaiveld is een ideale speelplek voor de Bijlmerkinderen. Grubbehoeve Hoogoord was in 1968 de eerste flat die in de Bijlmer werd opgeleverd. Grubbehoeve volgde in Grubbehoeve is een traditionele honingraatflat met elf verdiepingen en drie aaneengesloten blokken. In de periode van 2005 tot en met 2007 is de flat gerenoveerd en zijn rondom de flat veel woningen gebouwd. Vooral de laagbouwwoningen zijn de bewoners van het eerste uur een doorn in het oog. Zo noemt bewoonster Karin Moor het karakterloze wijkjes met nauwe straatjes en spreekt flatgenoot Henno Eggenkamp van verkneutering en verkekking van de wijk. Volgens hem zijn mensen ontzettend bang voor verval en lelijkheid. En laat dat nu net zijn wat de Bijlmer zo uniek maakt. Het moet hier bruut, ruw, monotoon en lelijk zijn. De renovatie van Grubbehoeve is niet zonder slag of stoot gegaan. Een deel van de flat stond zelfs op de nominatie om gesloopt te worden. Eigenlijk is de Bijlmerramp in 1992 de start van de vernieuwing geweest, zegt Liesbeth Hendriksen, die jarenlang manager woonzaken van Rochdale in de Bijlmer was. Door de ramp zijn de eerste flats gesloopt. Alle complexen waren tot 1984 in bezit van onafhankelijke corporaties. De woningbouwvereniging Nieuw

9 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 16 / 17 Grubbehoeve vormt eigenlijk al vanaf het eerste moment een soort eilandje in de Bijlmer. De flat kent heel veel emoties. Er heeft altijd eenzelfde groep mensen in gewoond: intelligente, onafhankelijke mensen, zegt Liesbeth Hendriksen. Volgens Henno Eggenkamp hebben de echte Bijlmerbelievers, waar hij er één van is, nog voor ogen hoe de wijk oorspronkelijk was bedoeld. De bewoners van het eerste uur hadden idealen. Ze zagen de Bijlmer zoals de beroemde Franse architect Le Corbusier de wijk bedacht had: een strikte scheiding tussen wonen, verkeer en werken en ruime flats in een parkachtig landschap. Alleen bij de uitvoering ging alles mis. Zo zouden er volgens de eerste bouwtekeningen na elke vijf portiekwoningen een lift en een vuilstortplaats komen. Flatbewoners hadden dan geen galerij, maar konden nog een privéplekje maken, een stoel neerzetten. In plaats daarvan kwamen er wegens geldgebrek toch lange galerijen en werd het voor sommigen wel erg aantrekkelijk de vuilnis van negen hoog over het balkon te gooien. Amsterdam werd toen opgericht. Hier werd het bezit van alle corporaties ondergebracht. Er was echter één probleem: de nieuwe corporatie had geen geld. Het destijds rijke Patrimonium is toen gefuseerd met Nieuw Amsterdam en zo kon de vernieuwing starten en de Bijlmer worden gered. De bewoners van Grubbehoeve waren tegen sloop. Er zijn allerlei initiatieven ontwikkeld om deze flat te behouden. Er is uiteindelijk een constructie bedacht waarbij de huurflat getransformeerd zou worden tot koopflat. De flat was echter te groot om helemaal tot koopflat te maken. Een deel zou gesloopt worden en met de twee overgebleven blokken kon de transformatie beginnen. De groep Koop Je Eigen Bijlmer (KJEB) werd opgericht. Met de KJEBers is toen een plan bedacht. Zij konden tegen een gunstig tarief (kostprijs) een woning in het complex kopen. Rochdale betaalde de renovatie met een levensverwachting van 25 jaar. De KJEBbers kochten hiermee als het ware het risico af, waardoor ze goedkoop konden wonen. Zestig mensen hebben hier destijds gebruik van gemaakt. De metro die de Bijlmermeer verbindt met het centrum van Amsterdam rijdt sinds 1978.

10 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 18 / 19 Eigenlijk klopt er een heleboel in de Bijlmer, maar één ding niet en dat is de sociale veiligheid. Toch is die sociale veiligheid vooral een probleem voor de mensen buiten de Bijlmer, menen Bijlmerbewoners en Bijlmerkenners. Zo omschrijft bewoner Glenn, die niet zijn achternaam genoemd wil hebben, zijn Bijlmer als volgt: Hier heb ik alles, het mondiale gevoel, dat een mens tot mens maakt, temidden van alle wereldburgers, zonder onderscheid in geloof, ras, cultuur, zonder vooroordelen. Mijn Zuidoost, mijn Bijlmer, een voorbeeld van hoe het kan. Een vrijplaats voor welk ras dan ook. Volgens Liesbeth Hendriksen is de kracht van de Bijlmer dat het geen betutteling kent. Hoe je hier ook op straat loopt, hier wordt niet geoordeeld. Ik denk dat integratie hier voor 95 procent gewoon gelukt is. Alle groepen wonen heel fijn bij elkaar en de buitenwereld ziet het niet... Zo waren er meer tegenslagen. De voorzieningen bleven achter. De metro reed pas vanaf Winkelcentrum Amsterdamse Poort ging pas in 1982 open. Het maaiveld werd niet vrijgehouden zoals de bedoeling was. En er kwamen weinig gezamenlijke ruimtes. Maar, het werd volgens bewoners vooral onveilig doordat het toezicht, dat wel in de plannen was opgenomen, ontbrak. Parkeergarages bleven onbeheerd en huismeesters kwamen er nauwelijks. De Bijlmer was bij oplevering nog maar een schim van het oorspronkelijke plan, meent Henno. Desondanks menen bewoners van Grubbehoeve dat het beeld dat de buitenwereld heeft van de Bijlmer niet strookt met de realiteit. Als je kijkt naar de woningen van de Bijlmerbelievers, die overigens allemaal hier in Grubbehoeve wonen, dat zijn stuk voor stuk prachtig opgeknapte stadsappartementen, meent bewoner Karin Moor. Volgens Nelleke Nelis van de Adviescommissie Wonen (Vacpunt Wonen) zijn de appartementen zelfs een goed voorbeeld van ideale woningen. Wij kijken vanuit gebruiksvriendelijkheid naar plattegronden en deze woningen hebben een flexibele plattegrond die door de bewoners gemakkelijk aan te passen is aan de eigen smaak en wensen. Bovendien zijn ze ruim, zit er een lift in het gebouw en hebben ze een brede galerij. Met de woningen is echt niets mis. De Grubbehoeve zou gesloopt worden. Met hulp van de bijlmerbelievers kon de flat grotendeels behouden blijven.

11 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 20 / 21 Karin Moor (51) is als kind door haar ouders ontvoerd naar de Bijlmer. Nu, vele jaren later noemt ze zichzelf een zogeheten bijlmerbeliever en kent ze alle ins en outs van dit door velen als getto bestempelde stukje Amsterdam. Ik woon inmiddels bijna 40 jaar in de Bijlmer en kan me geen betere plek voorstellen. > De Bijlmermeer was ontworpen als een woongebied voor de Amsterdamse middenklasse, met veel groen, licht en ruimte rondom de duizenden identieke flatwoningen. Dit als gevolg van de sociaal-democratische veronderstelling dat iedereen gelijk was. Na de oplevering ontstond juist een leuke mix van keurige burgermensen, artistieke types, vrijgevochten intellectuelen en alcoholisten, zegt Moor. Om deze geschakeerde samenleving terug te krijgen is Moor in 2002 samen met andere bijlmerbelievers gestart met het initiatief Koop je eigen Bijlmer (kjeb). Rochdale wilde in die tijd de flatwoningen voor een appel en een ei en nog helemaal niets was. Iedereen zei: Moet jij naar de Bijlmer? De hele omgeving reageerde negatief, zo herinnert Moor zich nog goed. Haar aversie tegen de Bijlmer was van korte duur. Ik ontdekte al heel snel dat ik in zowel een dorp als in een stad woonde. Een dorp is eenzijdig, maar hier is de bevolking veelzijdig en grootstedelijk. Tegelijkertijd is het heel dorps, iedereen kent elkaar. De sociale contacten zijn er dan ook zeker, maar het dwingende, het elkaar continu in de gaten houden, dat is er gelukkig niet. Nog meer positieve punten van de Bijlmer? Je wordt hier niet wakker van het verkeer maar verkopen aan projectontwikkelaars. Wij wilden van de vogels. Ik woon in het groen. Belang dat als bewoners ook wel. Het heeft jaren van rijker nog dan de omgeving vindt Moor de overleg gekost, maar uiteindelijk is het ons mede bewoners van Grubbehoeve. Dat zijn toch Ontvoerd naar de gelukt en zijn zestig woningen via de kjeb gekocht. Sinds 2003 is Moor de trotse eigenaar van deze vijfkamerwoning in Grubbehoeve. Daags nadat ze de handtekening zette onder het koopcontract heeft ze de plattegrond volledig veranderd. de wat meer vrijgevochten en avontuurlijke types. Ik woon daar graag tussen. Bij het betreden van haar woning springt meteen de vrolijk gekleurde mozaikmuur in het oog. Dat is een muur met een verhaal, zegt Moor. Ik wilde stoppen met roken, maar dat ging Zo liet ze alle deuren uit de woning slopen en natuurlijk niet zo gemakkelijk. Nu had ik mezelf moesten ook de halletjes verdwijnen. Ik heb opdracht gegeven om iedere keer als ik zin kreeg een hekel aan hokjes; letterlijk en figuurlijk. in een sigaret een stukje te gaan mozaiken. Die De openheid in mijn huis geeft me een gevoel muur schoot lekker op, maar van het roken heeft van vrijheid. Bovendien woonde ik hier destijds het mij op dat moment niet af geholpen. alleen en dan zijn afgesloten kamers nergens In de woning van Moor is veel te zien. Zo valt ook voor nodig. Inmiddels woon ik hier al vijf jaar een deur achterin de woning meteen op. Deze is samen met mijn partner Leen en ook nu moeten beplakt met bomenbehang. je kunt wel zien we niet denken aan allemaal gescheiden dat wij dol zijn op kamperen, zegt ze en ruimtes. ver volgt: plassen doe je achter de bomen. Het enige wat haar hier in Grubbehoeve een Moor was twaalf toen ze als kind met haar beetje begint tegen te staan, is de afhankelijk ouders vanuit Amsterdam West naar hoogbouw heid van stadsverwarming. Ik zou het liefst flat Kralenbeek in de Bijlmer verhuisde. helemaal self supporting willen leven. Een Ik vond het vreselijk, een ramp dat we weggin beetje als kamperen eigenlijk. Of ik nog woon gen. Ik had net verkering en wij gingen verhuizen wensen heb voor de toekomst? Later als ik groot naar de andere kant van de wereld, naar de ben wil ik wel een klein huisje, ergens afgelegen, middle of nowhere, waar niemand wilde wonen met een moestuin.

12 Karin Moor Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 22 / 23 De studeerkamer, de entree en de keuken vanuit het midden van de woning gezien. De woonkamer, de slaapkamer en de leeskamer vanuit het midden van het huis gezien. De oorspronkelijke plattegrond van de woning. >

13 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 24 / 25 Kees Vos (58) heeft twee jaar geleden dit vijfkamerappartement in Grubbehoeve gekocht. Zijn huis lijkt meer op een tweedehandsboekwinkel dan op een woning. Ruim boeken staan in de woning opgeslagen. Achter deze boekenwand is mijn slaapkamer, zegt Kees en vervolgt: Waarom zou je muren in je huis laten metselen als boeken dezelfde functie kunnen hebben... > Kees woont en leeft in de woonkamer. Kijk, de keuken zit daar rechts. En inderdaad, achter een stapel kisten met boeken zie je de keuken. De vier slaapkamers in huis verhuur ik aan studentes. Per kamer vraag ik 300 euro per maand. Ik zorg dan ook voor de kleine boodschappen zoals wc- papier, koffie, thee, boter. De meisjes kunnen hier in de keuken koken en de badkamer en wc delen ze ook met mij. Beneden, op de begane grond, heb ik nog een werkruimte van 25 vierkante meter. Die gebruik ik als opslag voor boeken. Ik heb nu 135 vierkante meter woning en 25 vierkante meter opslag voor euro, een prima deal. Om via Koop Je Eigen Bijlmer (KJEB) een woning te kunnen kopen moet je ooit in de Behalve als afscheiding van een ruimte, gebruikt hij ze ook als meubilair. Zo doet in het woongedeelte een stapel boeken dienst als bijzettafel en staan in de slaapruimte meerdere stapels boeken naast elkaar met een matras erop. Dit is mijn bed. De man van de boekenmuur heeft drie kinderen. Ze zijn drie jaar geleden de deur uit gegaan. Ik heb twintig jaar met mijn kinderen in de Watergraafsmeer op tachtig vierkante meter gewoond. Ik was huisman. Dertien jaar geleden ben ik gescheiden. Ik ben 23 jaar huisman geweest. Dan moet je natuurlijk niet gaan solliciteren. Toen ben ik met de boeken begonnen, of eigenlijk heb ik het op dat moment Bijlmer hebben gewoond. Kees heeft in de jaren verder uitgebouwd. Tijdens het opvoeden van de zeventig een jaar in de flat Hageveld gewoond. kinderen ben ik al begonnen met het opzetten Waarom ik zo graag weer in de Bijlmer wilde van mijn eigen bedrijf. Dat kon ik goed combine- wonen? Vanwege de prijs. Ik vind huizenprijzen ren met de kinderen, die gingen immers naar veel te hoog. Hier is het betaalbaar en dat geeft school. Boeken verkopen doe je in het weekend ik hou niet zo van mij een gevoel van vrijheid. Net als met boeken eigenlijk, die bezorgen mij ook vrijheid, daar kan ik zomaar twee jaar mee stoppen en dan weer verdergaan. Kees is 25 jaar geleden per toeval in het en dan nam mijn vrouw de honneurs waar. Zelfs na de scheiding is dat zo doorgegaan. Voordat Kees deze woning kocht, zat er een maatschap van dokters in deze ruimte. Er moest veel gebeuren voordat ik erin kon. boekenvak gerold. Tijdens mijn studie natuur- Zo moest er een badkamer en een keuken kunde heb ik wat bijverdiend als metselaar. geplaatst worden. Ook had ik aangegeven dat er Tijdens het metselen is mijn liefde voor een van de vier slaapkamers drie gemaakt moesten boekenmuur ontstaan. Een baksteen heeft worden en dat de badkamer groter moest dezelfde geometrische verhoudingen als een worden. Met de verbouwing is van alles verhuizen kistje. Als ik ze trapsgewijs stapel, vlaams verband heet dat, dan is het een leuke boekenkast. Zo ben ik de man van de boekenmuur geworden. Ik sta nu op tweedehandsboeken- misgegaan. Desondanks is hij erg blij met zijn huis. Ik blijf hier voorlopig wel wonen. Het verhuren van die kamers bevalt mij goed. Ik heb lol met die markten door het hele land. Mijn boekenkastop- meiden. Bovendien hou ik niet zo van verhuizen. bouw zorgt voor orde in de vaak chaotische Dit is pas mijn derde woning... boekenkast van tweedehands boeken. Met een stapsgewijze opbouw blijft het overzichtelijk. Het lukt me om binnen een uur de boekenmuur met zo n boeken erin op te zetten. Ook in zijn huis zorgen de boeken voor orde.

14 > Kees Vos Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 26 / 27 De trap naar de kelder vanuit de hal gezien. De hal vanuit een van de slaapkamers gezien. De oorspronkelijke plattegrond van de woning.

15 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 28 / 29 Trijntje Sjoertsma (58) verhuisde als jongvolwassene in 1976 naar de Bijlmermeer. Daar was ruimte, groen en vrijheid. En, daar kon je de nachtegaal horen fluiten. Halverwege de jaren negentig verruilde ze de Bijlmer voor Amsterdam-Oost om in 2005 weer terug te keren. Deze keer kreeg ik de kans een woning in Grubbehoeve te kopen. En hierdoor alle vrijheid om mijn huis naar mijn eigen smaak in te delen. > De redenen waarom ik in de jaren zeventig naar de Bijlmer trok, gelden nu nog steeds. Er is echter een belangrijke reden bijgekomen: de bewoners van Grubbehoeve. Het voelt als thuiskomen. Voor Trijntje staat Grubbehoeve synoniem aan de Bijlmer. Ik heb alleen maar in deze flat gewoond. Samen met haar inmiddels ex-man huurde ze hier in 1973 een driekamerwoning. Later, toen we twee kinderen kregen en graag keuken moet echt meer kastruimte komen. Ik heb een chronisch gebrek aan opbergruimte. In de slaapkamer is een deur naar het balkon met uitzicht op het park. Hier zit ik ook graag. Vooral nu het weer wat beter wordt, zit ik geregeld s avonds met een boek in mijn hang - stoel. Het is hier heerlijk stil. Ze lacht even en zegt: Dat zou je niet denken hè in de Bijlmer? Maar toch is het waar. Je hoort alleen het fluiten van de vogels. En de metro? Ach, daar raak je aan gewend. Ik hoor hem niet meer. meer ruimte wilden, verhuisden we naar een vijfkamerwoning. We leefden als god in Frank- In haar slaapkamer met open badkamer staat rijk, ver van de rest van de wereld. Als ik in de ook een kinderledikant. Dat is voor mijn stad kwam, dacht ik: tjezus, wat lopen ze er tweejarige kleindochter Floortje. Zo af en toe allemaal modern bij. ben ik oppasoma. We slapen dan gezellig samen in dezelfde kamer. Floortje komt graag bij haar ik wilde creeëren In de jaren dat ik in Oost heb gewoond, heb ik altijd contact gehouden met mensen uit Grubbehoeve. Via Karin Moor hoorde ik over oma in de Bijlmer. Mijn kinderen, die hier geboren zijn, hebben er meer moeite mee. Ze vinden het jammer dat ik weer ben terug- Koop Je Eigen Bijlmer (KJEB). Dit was voor mij gegaan. Zij hebben het grootste deel van hun een unieke kans om weer hier te gaan wonen. jeugd in Oost gewoond, dus ergens begrijp ik Bovendien kon ik elders geen eigen huis betalen dat ook wel. en nu heb ik voor euro een prachtige eigen woning. De mening van anderen vindt Trijntje niet zo interessant. Belangrijker zijn voor haar de Trijntje heeft dit driekamerappartement volledig contacten met de andere Grubbehoeve- heringedeeld. Zo heeft ze alle deuren en bewoners. Ik ben een tijd erg ziek geweest en halletjes eruit gehaald en muren verschoven. toen merkte ik weer hoe sociaal het hier is. ruimte Ik wilde ruimte creëren. Ik woon alleen, dus waarom zou ik halletjes en afgesloten kamers moeten hebben? De enige deuren in mijn huis Ik kon bij iedereen aanschuiven voor het eten, de mensen hier zorgen echt voor elkaar en zijn er voor elkaar. Het is net een dorp eigenlijk. zijn die van de wc en de slaapkamer. Maar, zelfs aan die deuren wil ik nog iets doen. Ik vind ze zo lelijk. Wat mijn lievelingsplek is hier in huis? De slaapkamer. Ik vind het heerlijk om s ochtends met mijn krantje op het bed te zitten. Ze is even stil en vervolgt dan: Die kamer is af, misschien heeft het daar ook wel mee te maken. Met de andere ruimtes wil ik nog iets. Kijk, hier in de

16 > Trijntje Sjoertsma Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 30 / 31 Het balkon De keuken vanuit de studeerkamer gezien. De srudeerkamer vanuit de keuken gezien. De oorspronkelijke plattegrond van de woning.

17 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 32 / 33 het geweten van de Bijlmer Henno Eggenkamp (65) ook wel het geweten van de Bijlmer genoemd, streek in 1969 neer in de Bijlmer. Van verkneutering en verkekking was toen nog geen sprake. > Hij heeft heimwee naar die vrolijke chaos van vroeger. Er hing een vrije, artistieke sfeer, waarin niemand elkaar een strobreed in de weg legde. Het was een gezellig getto waar alles kon en mocht. Kijk, je wilde er net als iedereen zo snel mogelijk weg, daar niet van, maar ondertussen hield je zielsveel van de Bijlmer. Henno was in de eerste jaren van de Bijlmermeer een van de vele jongeren die in Amsterdam geen leuke betaalbare woonplek kon vinden. De Bijlmer was eigenlijk het enige alternatief. Door de leegstand die de nieuwe wijk vanaf het begin teisterde, had je de woningen voor het uitzoeken. Hij werd een zogeheten bijlmerbeliever en zette zich in voor het behoud van de oorspronkelijke Bijlmer. Ook is hij initiatiefnemer van het Bijlmer Museum dat is ondergebracht in de collectieve ruimte van Grubbehoeve. Het museum maakt in afwachting van betere tijden een casco-indruk. Ja, vreselijk vind ik dat. Er is al jaren gehannes over deze ruimte, maar ooit komt het museum er wel. Waarom ik van de Bijlmer hou? Het is zo on-hollands. Er zijn geen clubjes mensen met dezelfde smaak, gewoontes en wensen. Er is geen cultuur die overheerst. Iedereen is gelijk. En gelukkig zijn er geen straatjes met hun bedompte uitzicht, hun angstig gerangschikte vensterbanken, hun eigen voordeuren, tuinen en auto s voor de deur. Geen grenzen van status en privé. Langzaam maar zeker verdwijnen echter de laatste restanten van de oude Bijlmer onder de slopershamer. De typerende honingraatflats maken plaats voor appartementen en kleine wijkjes met huizen en tuinen. Henno gruwt van zijn keuken-uitzicht op de laagbouw van Nieuw Grunder. Ieder apart binnen zijn eigen Gammaschutting. Zijn eigen woning is een vijfkamer-appartement, ooit bedoeld voor een gezin met twee of drie kinderen. Een speelplek voor het jonge kind, een grote slaapkamer voor het ouder wordende kind, een eetkamer met schuifwand en een keuken met doorgeefluik. Een mooie plattegrond, helemaal bedacht volgens de normen van de jaren zestig en de regels van de woningwet, zegt Henno en vervolgt: Desondanks zijn er niet veel echte gezinnen gebleven in de Bijlmer. Het merendeel van de bewoners bestaat uit alleenstaanden of eenoudergezinnen. Henno heeft de woning meteen na eigen wens ingedeeld. Door deuren, kozijnen en houten wandjes te slopen, heeft hij de keuken samen gebracht in een grote ruimte met de woonkamer en de eetkamer. De eetkamer is loungeplek en slaapkamer. Er is immers niets fijner dan in een grote ruimte je nachtrust pakken. Slaapkamers zijn eigenlijk te klein voor een groot bed en handige spullen om je heen, zo meent hij. Van de eerste slaapkamer heeft Henno een werkkamer gemaakt. De tweede slaapkamer is een rommelhok en tegelijkertijd het archief van het Bijlmer Museum. De derde en tevens kleinste kamer is een inloop kledingkast. Of ik weg wil uit de Bijlmer? Nee! Om het kort door de bocht te formuleren: Liever een getto in Zuidoost dan een keurige nieuwbouwwijk in Almere of een yuppenstraat in de stad. Liever wat verloedering dan verkekking. Wat hem betreft hadden de oerlelijke en lompe garages van de Bijlmer niet gesloopt hoeven worden. Als je alles keurig ordent en gladstrijkt, maak je het zielloos. Je hebt ook lelijke en rare dingen nodig om de boel spannend te houden. Die garages waren ook puur in hun vorm en bouw. Ze waren niet meer dan ze moesten zijn: opbergdozen voor auto s. Daarnaast mag dan een gebouw dat sterft in schoonheid. Maar verval en lelijkheid moet je niet verbergen.

18 > Henno Eggenkamp Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 34 / 35 De keuken vanuit de woonkamer gezien. De woonkamer vanaf het balkon gezien. De oorspronkelijke plattegrond van de woning.

19 Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 36 / 37 die plek is mij De Antilliaanse Shanny Keeps (37) zette in 1996 voor het eerst voet op Nederlandse bodem. Ze logeerde bij haar lievelingszus die in de Bijlmerflat Grubbehoeve woonde. Vanaf het allereerste moment wist ik al: hier wil ik blijven. Ik heb eerst drie maanden bij haar gelogeerd en kreeg daarna zelf deze driekamerwoning aangeboden. Ik voel me hier al ruim vijftien jaar helemaal thuis. heilig > Via een hal met links een deur naar de dichte keuken, loop je de woonkamer in. De deur heeft Shanny eruit gehaald. Zo heb ik nog een beetje het gevoel van ruimte. Ook de deur van de woonkamer naar het andere halletje waar de twee slaapkamers, de badkamer, de wc en een kleine berging op uit komen, heb ik eruit gehaald. Eigenlijk best gek om in deze woning van nog geen 75 vierkante meter twee halletjes te hebben... Shanny woont hier met haar stiefdochter Evelien en haar tweejarige zoontje Roe. Nu logeren ze tijdelijk bij mijn zus. We hebben ruzie gehad en ik vond dat ze maar even elders moest afkoelen. Dat komt nu toevallig ook goed uit, een vriendin van mij heeft geen dak boven haar hoofd. Zij gebruikt nu de kamer van Evelien en Roe. Hoe dat straks gaat als mijn dochter weer terug is? Ach, dat zien we dan wel weer. Mijn moeder zei altijd: Waar er één kan eten, kunnen er ook tien eten. Dat zal voor slapen niet anders zijn. Haar eigen slaapkamer zal Shanny niet snel afstaan of delen. Die plek is mij heilig. Daar leef ik. Zodra ik vrij ben, trek ik mij graag terug op mijn slaapkamer. Dat is de plek waar ik televisie kijk, met vrienden of familie bel en een boek lees. De woonkamer is de ontmoetingsplek. Veel mensen hebben een sleutel van mijn huis. Het gebeurt geregeld dat ik na een dag werken thuiskom en er hier mensen op de bank zitten. Dat vind ik alleen maar gezellig. Enkele jaren geleden heeft ze hier samengewoond. Helaas is die relatie uit gegaan. Ik zou wel weer een relatie voegt eraan toe: De laatste tijd mis ik mijn eigen familie erg. Mijn vader heeft suikerziekte en onlangs is zijn been afgezet. Nu zorgen mijn vier zussen voor hem. Ik heb ze al gezegd dat ze het niet moeten wagen om hem in een verpleeghuis te stoppen. Mocht dat dreigen te gebeuren, dan laat ik hier alles uit mijn handen vallen en ga ik naar Curaçao om hem te verzorgen. Behalve in de slaapkamer vertoeft Shanny ook graag in de keuken. Ik ben dol op koken en kook ook altijd te veel. Lacht: Je weet maar nooit wie er komt eten. Ze heeft er wel eens over gedacht om de keuken open te breken. Een grote woonkeuken lijkt me wel wat. Maar, dan heb je natuurlijk ook alle etensgeuren in je woonkamer en dat houdt me dan toch weer tegen. Ik heb nu al waxinelichtjes naast het fornuis gezet die ik tijdens het koken aansteek zodat ze de geur van het eten opnemen. De eerste drie maanden in Nederland heeft Shanny bij haar zus gewoond. Ik sliep op de bank in de woonkamer en van de berging hadden we een slaapkamer voor de kinderen gemaakt. Iemand van Rochdale kwam kijken hoe wij woonden. Binnen twee weken had zij deze woning voor mij geregeld, echt top. Het enige wat ik in deze woning mis is bergruimte. Alles wat ik niet gebruik moet ik weggooien. Ik zou dan ook wel een grotere woning willen. Wel hier in Grubbehoeve hoor. Dit is een hele mooie locatie, alles is dichtbij: metro, nachtbussen, winkelcentrum. Bovendien heb ik veel willen en als ik eerlijk ben ook wel kinderen van vrienden in de Bijlmer... mezelf. De Antilliaanse werkt fulltime in een opvanghuis voor dementerende bejaarden. Dat is best zwaar. Ik heb een groep van zes ouderen. Die mensen worden je familie, zegt Shanny en

20 > > Shanny Keeps Grubbehoeve / Bijlmer, Amsterdam Zuidoost p 38 / 39 De eethoek en de hal vanuit de woonkamer gezien. De keuken vanuit de hal gezien. De oorspronkelijke plattegrond van de woning.