Stap voor stap Landelijk Ondersteuningsplan Samenwerking Kraamzorg JGZ

Transcriptie

1 1 Stap voor stap Landelijk Ondersteuningsplan Samenwerking Kraamzorg JGZ

2 2 Inhoudsopgave 1. Aanleiding 2. Werkwijze 3. Doel 4. Inleiding 5. Analyse IGZ rapport 6. Standpunt t.a.v. veldnormen in de praktijk 7. Plan van aanpak SMART verbeterpunten en acties 8. Tips en adviezen 9. Nawoord Bijlage 1: Checklist samenwerkingsafspraken Bijlage 2: Achtergrondinformatie Normen IGZ onderzoek Bijlage 3: Analyse IGZ rapport Bijlage 4: Betrokken organisaties

3 3 Landelijk Ondersteuningsplan Samenwerking Kraamzorg JGZ 1. Aanleiding De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) heeft in het kader van het project Geboortezorg in 2013 een onderzoek uitgevoerd bij 109 kraamzorgorganisaties en 38 Jeugdgezondheid (JGZ )organisaties over de samenwerking tussen kraamzorg en de JGZ. De resultaten hiervan en de mogelijke vervolgactiviteiten zijn tijdens een Invitational Conference op 26 maart 2014 en een werkconferentie op 14 mei 2014 met de desbetreffende landelijke partijen besproken. Afgesproken is dat ActiZ (namens kraamzorg), KNOV (namens verloskundigen) en NCJ (namens JGZ) met input van de overige aanwezige organisaties een plan gaan opstellen om kraamzorg en JGZ organisaties te ondersteunen bij de uitvoering van verbeterplannen aansluitend op het onderzoek van de IGZ. De IGZ heeft aangegeven dat vroegsignalering en overdracht op de best mogelijke manier moet worden gedaan ten gunste van het pasgeboren kind. Het is voor de Inspectie niet zozeer van belang welke richtlijn er wordt gebruikt maar wel dat er een richtlijn is. Kortom alle kinderen worden veilig overgedragen met zo min mogelijk administratieve lasten voor professionals. Continuïteit van zorg en de overdracht van risicogezinnen is dan goed geborgd, het moet helpend zijn voor professionals in het veld waarbij ouders de regie hebben en houden. Gelukkig gaat al heel veel goed zoals ook blijkt uit de analyse van het rapport. Uiteraard is op sommige punten verbetering nodig, maar de sector is goed op weg. De resultaten van het IGZ onderzoek zijn op 17 juni jl. ( gepubliceerd. ActiZ heeft zich, met instemming van de aanwezigen op de Invitational Conference van 14 mei jl., als voortrekker opgeworpen om, in samenwerking met de branche- en beroepsverenigingen in de kraamzorg, JGZ en verloskunde een Landelijk Ondersteuningsplan op te stellen. De KNOV heeft begin juli 2014 met de IGZ vastgesteld dat, aangezien verloskundigen in dit deelonderzoek niet zijn betrokken, de KNOV meer tijd nodig heeft en eerst intern zal moeten bekijken of en op welke wijze zij een bijdrage kan leveren aan het Ondersteuningsplan. De KNOV is niet betrokken geweest bij de definitieve opstelling van het Ondersteuningsplan. Uiteraard blijven partijen wel met elkaar in gesprek in het belang van kwalitatief goede zorg voor moeder en kind. Kraamzorg en JGZ zijn van mening dat de gezamenlijke verantwoordelijkheid van kraamzorg, verloskunde en JGZ uitgangspunt zou moeten zijn. De samenwerking met de KNOV bij het verder uitwerken van dit Ondersteuningsplan is essentieel om de verbeteringen in de sector te laten slagen. Kraamzorg en JGZ zullen dit Ondersteuningsplan voor het deel kraamzorg en JGZ conform planning aanleveren bij de Inspectie Gezondheidszorg. In het plan is in bijlage 3 cursief aangegeven welke informatie partijen van de KNOV nodig hebben. Partijen vinden dat het IGZ rapport over de geboortezorg aanleiding biedt voor aanscherping van verantwoordelijkheden van de stakeholders in de geboortezorg met als doel de kwaliteit van de geboortezorg te verbeteren. Elkaar kunnen vinden en weten waar ieders kracht ligt op beleidsmatig en uitvoerend niveau is noodzakelijk voor goede samenwerking. Het IGZ rapport is dan ook een aanleiding om de samenwerking tussen partijen te intensiveren. 2. Werkwijze Na analyse van het IGZ rapport door ActiZ en NCJ is een concept ondersteuningsplan gemaakt en conform afspraak met IGZ aan andere betrokken partijen voorgelegd (ActiZ Jeugd, GGD GHOR Nederland, KNOV, NBvK, AJN, V&VN fractie Jeugd, NVDA, SPOT en BTN). Hierbij is input gevraagd voor

4 4 het Ondersteuningsplan. Alle aanvullingen en opmerkingen (KNOV heeft geen input aangeleverd) zijn vervolgens verwerkt tot het definitieve Landelijk Ondersteuningsplan Samenwerking Kraamzorg JGZ wat nu voor u ligt. 3. Doel Het doel van het plan is het ondersteunen van kraamzorg- en JGZ organisaties bij het sluiten van de keten van zorg voor kinderen en gezinnen die aandacht nodig (blijven) hebben. Door de kraamzorg gesignaleerde risico s worden na afsluiting van de kraamzorg conform samenwerkingsafspraken (in de regio) overgedragen aan de JGZ. Toelichting: zijn er signalen dat er iets aan de hand is dat de gezonde ontwikkeling van het kind in de weg kan staan, dan is overdracht en samenwerking noodzaak. Dit is breder dan alleen kijken naar kindermishandeling en huiselijk geweld. Het kan ook gaan om ontwikkelingsproblemen van het kind of medische problematiek. Ook in stabiele gezinnen waar weinig aan de hand lijkt te zijn, dient kwalitatief goede zorg geboden te worden. 4. Inleiding Om kraamzorg- en JGZ organisaties optimaal te kunnen ondersteunen is in dit plan voor de volgende opzet gekozen: Analyse van de normen en resultaten van het IGZ onderzoek Standpunt t.a.v. veldnormen in de praktijk vanuit branche- en koepelorganisaties SMART geformuleerde acties en verbeterpunten op korte en middellange termijn Tips en adviezen Als eerste zal kort worden ingegaan op wat er uit de analyse van het IGZ onderzoek naar voren is gekomen. Vervolgens worden veldnormen in de praktijk besproken. In het plan van aanpak zijn daarna SMART geformuleerde acties en verbeterpunten in tabelvorm gepresenteerd, afgesloten met tips en adviezen die de kraamzorg en de JGZ kunnen gebruiken bij de verbeteracties. In bijlage 1 is een checklist opgenomen die gebruikt kan worden bij het opstellen van regionale samenwerkingsafspraken in afwachting van een nog te ontwikkelen landelijk format. In bijlage 2 is te lezen wat de besproken meningen zijn over de door IGZ gehanteerde normen. Tot slot is in bijlage 3 achtergrondinformatie terug te vinden over de analyse van het rapport. Voor het nazoeken van specifieke verbeteracties per norm is dit wellicht handig. 5. Analyse IGZ onderzoek Uit de analyse van het IGZ onderzoek komt naar voren dat een aantal zaken al heel goed gaat. Zo draagt 94% van de kraamzorgorganisaties (vaak in samenwerking met de verloskundige) over naar de JGZ. 94% van de kraamzorg besteedt aan alle moeder- en kindfactoren aandacht tijdens de intake, 84% van de kraamzorgorganisaties vraagt ondersteuning van de JGZ als daartoe aanleiding is op basis van de intake. 87% van de intakemedewerkers kraamzorg is goed geschoold. 89% van de kraamzorgorganisaties hanteert een stappenplan bij risicosignalering en overlegt hierbij met de verloskundige.

5 5 Bij 98% van de kraamzorg worden gesignaleerde risico s gedeeld met verloskundige en leidinggevende. Door 96% wordt de kraamtijd afgesloten met een gesprek. De verbeterpunten in het rapport liggen met name op het gebied van samenwerking en de wijze en verantwoordelijkheid van overdracht: samenwerkingsafspraken tussen kraamzorg, verloskunde en JGZ staan niet overal (duidelijk genoeg) op papier en periodieke evaluatiemomenten ontbreken. Daarbij kunnen de indicaties voor een huisbezoek-intake beter worden benut door kraamzorg. En blijkt het prenataal huisbezoek JGZ onvoldoende bekend bij kraamzorginstellingen. Ook de scholing van kraamverzorgenden over vroegsignalering verdient aandacht. Signalen in de prenatale fase komen niet altijd op tijd bij de kraamzorg terecht. De resultaten van de analyse zijn in paragraaf 7 (uitgebreid in bijlage 3) uitgewerkt met SMART geformuleerde doelen en acties op korte en middellange termijn. Wellicht ten overvloede wordt hierbij het volgende opgemerkt: Bij intake is door IGZ uitsluitend de intake tijdens de zwangerschap door de kraamzorg nagevraagd en niet de intake van de jeugdverpleegkundige na de kraamweek. In bijlage 3 is schematisch per norm uitgewerkt wat de resultaten zijn binnen de kraamzorg (kolom 2). In de volgende kolom is vanuit de branche- en koepelorganisaties een standpunt/aanvulling op de norm geformuleerd. In de laatste kolom worden per norm de acties en aanbevelingen weergegeven die nodig zijn om de samenwerking en overdracht in de geboortezorg te verbeteren. Dit schema kan door organisaties als naslagwerk gebruikt worden om per norm te bekijken wat de verbeteracties zijn. 6. Standpunt t.a.v. veldnormen in de praktijk Alle betrokkenen onderschrijven het belang om kinderen die risico lopen niet tussen de wal en het schip te laten vallen. Integrale- en kwalitatief hoogstaande zorg leveren van zwangerschap tot en met overdracht aan de JGZ is het streven. De bestaande instrumenten zoals die er nu liggen zijn nog niet allemaal werkbaar in de praktijk. In bijlage 2 is achtergrondinformatie over het standpunt vanuit branche- en koepelorganisaties t.a.v. veldnormen terug te vinden. In afwachting van landelijk vastgestelde en gedragen instrumenten is het zaak om (regionaal) met elkaar in gesprek te blijven hoe structurele afspraken vorm worden gegeven. Op landelijk niveau is het realiseren van randvoorwaarden voor het invoeren van een digitale set overdrachtsgegevens en vaststellen van gevalideerde instrumenten/richtlijnen voor risicosignalering noodzakelijk.

6 6 7. Plan van aanpak: SMART acties en verbeterpunten Onderwerp Korte termijn Middellange termijn Sector Eigenaar/opmerking Landelijke afspraken Verdeling uitwerking landelijke afspraken afstemmen Voor 1 oktober Kraamzorg, verloskunde en JGZ ActiZ/BTN/KNOV/NCJ Evt. verdelen met of input vragen overige stakeholders Landelijke afspraken uitwerken (zie hieronder) Inventariseren bestaande samenwerkingsafspraken kraamzorg - JGZ in regio s (uitwisselen best practices) Landelijk realiseren van randvoorwaarden voor digitale gegevensoverdracht kraamzorg/verloskunde aan JGZ op basis van Standpunt Gegevensoverdracht NCJ Landelijk vaststellen van gevalideerde instrumenten voor vroegsignalering Landelijke afspraken over inkoop door gemeenten van interventieaanbod JGZ organisaties vastleggen o.a. belang prenataal huisbezoek JGZ Landelijke afspraken over geïntegreerd huisbezoek kraamzorg en verloskunde evt. prenataal huisbezoek JGZ hierin meenemen - Voorjaar 2015 gereed Kraamzorg, verloskunde en JGZ juli Kraamzorg, verloskunde en JGZ Najaar 2014 bespreken en afstemmen Voorjaar 2015 gereed Kraamzorg, verloskunde en JGZ - Najaar 2014 Kraamzorg, verloskunde en JGZ - Voorjaar 2015 Kraamzorg, verloskunde en gemeenten, JGZ Najaar 2014 bespreken en afstemmen Voorjaar 2015 gereed Kraamzorg, verloskunde en JGZ ActiZ/BTN/KNOV/NCJ Evt. verdelen met of input vragen overige stakeholders ActiZ/BTN ActiZ/BTN/KNOV/NCJ samen met CPZ Evt. verdelen met of input vragen overige stakeholders ActiZ/BTN/KNOV/NCJ Evt. verdelen met of input vragen overige stakeholders. ActiZ/BTN/KNOV/NCJ Samen met VNG Evt. verdelen met of input vragen overige stakeholders ActiZ/BTN/KNOV/NCJ Evt. verdelen met of input vragen overige stakeholders. Zie ook Handreiking prenataal huisbezoek JGZ.

7 7 Landelijke afspraken over terugkoppeling van JGZ aan kraam en verloskunde na doorverwijzing van risico gezin Regionale afspraken Samenwerking Structureel overleg JGZ- Kraamzorg en Verloskunde organiseren. Leg aard, omvang, vorm, werkgebied en frequentie van het overleg vast. Mandaat vastleggen. Schriftelijk vastleggen van samenwerkingsafspraken en planning evaluatie Periodiek evalueren van samenwerkingsafspraken. Minimaal aantal evaluatiemomenten per x jaar afspreken Leg afspraken over wie wanneer de JGZ vraagt om een prenataal huisbezoek vast in samenwerkingsafspraken Lokaal of regionaal samenwerkingsafspraken maken met behulp van Handreiking Beter Samen (NCJ 2014) Afspraken met gemeenten maken over interventieaanbod JGZ zoals prenataal huisbezoek Intake door kraamzorg Scholing en bijscholing (nieuwe) intakemedewerkers structureel opnemen in scholingsbeleid Afspraken over huisbezoekintake vastleggen in samenwerkingsafspraken met Najaar 2014 bespreken en afstemmen Voorjaar 2015 gereed Kraamzorg, verloskunde en JGZ Voor 1 oktober Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband Voor 1 oktober Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband - Periodiek inplannen vanaf oktober 2014 Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband - Najaar 2014 Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband September - oktober 2014 November 2014 definitief ActiZ (namens kraamzorg) en KNOV, NCJ (namens JGZ) - Najaar 2014 Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband Voor 1 oktober Kraamzorgorganisaties Voor 1 oktober Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband en ActiZ/KNOV/NCJ Evt. verdelen met of input vragen overige stakeholders. Inclusief implicaties BDS (basis data set JGZ) Minimaal op managementniveau Zie checklist samenwerkingsafspraken Zie checklist samenwerkingsafspraken Denk om registratie in DD JGZ (zie Standpunt Gegevensoverdracht) Input overige stakeholders meenemen Alle intakes voor 32 e week afgerond vastleggen in afspraken

8 8 daarin opgenomen alle indicaties voor huisbezoek Maak afspraken over de vroegsignalen in de zwangerschap ten behoeve van intakers/kraamzorgconsulenten Leg afspraken vast om bij risico kinderen zo mogelijk intake gezamenlijk te doen van kraamzorg met verloskunde Overdracht Kraamzorg/VK - JGZ Regionaal bestaande overdrachtsformulieren kraamzorg en verloskundige software programma s op elkaar afstemmen en afspraken schriftelijk vastleggen over inhoud en wijze overdracht Warme overdracht van risico gezinnen vastleggen in samenwerkingsafspraken en stappenplan, terugkoppeling door JGZ aan kraamzorg meenemen Samenwerkingsafspraken t.a.v. schriftelijke overdracht en warme overdracht risicogezinnen periodiek evalueren Samenwerkingsafspraken met ziekenhuizen in de regio schriftelijk vastleggen t.a.v. overdracht naar JGZ bij kraambed in tweede lijn Vroegsignalering Zorg voor implementatie van een gevalideerd instrument voor in samenspraak met zorgverzekeraars Voor 1 oktober Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband - Najaar 2014 Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband Voor 1 oktober Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband Voor 1 oktober Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband - Vanaf 1 oktober 2014 inplannen Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband - Najaar 2014 Kraamzorg, JGZ, EN in VSV verband Voor 1 oktober Kraamzorg, JGZ, Bij voorkeur gevalideerd instrument gebruiken zoals Vroegsignalerings instrument TNO Zie ook landelijke afspraken Zie ook standpunt KNOV nieuwsbrief juli Bij voorkeur gevalideerd instrument gebruiken zoals Vroegsignaleringsinstrument TNO Professionals bepalen (volledigheid) van de inhoud Frequentie regionaal vaststellen is afhankelijk van populatie Zie checklist samenwerkingsafspraken. En samenwerking en gegevensoverdracht tussen ziekenhuizen-jgz (NCJ 2012) Bij voorkeur gevalideerd instrument gebruiken

9 9 vroegsignalering en leg afspraken hierover vast in samenwerkingsafspraken. Hanteer in ieder geval de Meldcode Kindermishandeling Wijze en inhoud van deskundigheidsbevordering t.a.v. vroegsignalering vastleggen in scholingsplannen Bevoegdheid en bekwaamheid t.a.v. vroegsignalering door kraamverzorgenden periodiek toetsen Melden AMHK vastleggen in samenwerkingsafspraken evt. in VSV verband Voor 1 oktober Kraamzorg- en JGZ organisaties Kenniscentrum Kraamzorg - Vanaf 1 oktober 2014 Kraamzorgorganisaties en Kenniscentrum Kraamzorg Voor 1 oktober - Kraamzorg, JGZ, evt. in VSV verband zoals Vroegsignalerings instrument TNO. Zie ook app. meldcode of nextpage.nl Alle nieuwe medewerkers zijn binnen 1 jaar geschoold. Geaccrediteerde scholingen inzetten (Kenniscentrum Kraamzorg) Via herregistratie door Kenniscentrum Kraamzorg 8. Tips en adviezen voor kraam- en jeugdgezondheidszorgorganisaties: - Leden van de brancheorganisaties kunnen onderling modellen van samenwerkingsovereenkomsten van verloskunde/kraamzorg met JGZ als voorbeeld uitwisselen, bij voorkeur op centrale plek via de eigen brancheorganisatie; - Maak gebruik van vroegsignaleringsmethodieken die regionaal in gebruik zijn, sluit zo mogelijk aan bij regionale aanpak (RAAK) kindermishandeling, meldcode, nextpage KIMI protocol, gebruik zo mogelijk dezelfde vroegsignaleringsmethodiek, die ook door ziekenhuis wordt gebruikt; - Wanneer er VSV s zijn in de regio neem dan in de modelovereenkomsten op VSV niveau de onderwerpen uit het IGZ onderzoek DP8 mee in de samenwerkingsafspraken, voor zover deze nog niet zijn afgestemd; - Informeer uzelf over initiatieven die goed lopen, via brancheorganisaties, beroepsverenigingen en kennisinstituten; - Houd aandacht voor de onderlinge (verstand)houding over en weer en zoek aansluiting, volg actuele ontwikkelingen bij andere partijen rondom het (kraam)gezin zoals wijk- en buurtteams; - Houd eveneens aandacht voor de houding naar ouders/het gezin: ga MET ouders/gezin in gesprek en zorg voor input van de doelgroep op de samenwerkingsafspraken in de regio; - Bekijk resultaten van INCAS 2 studies (onderzoek naar samenwerking in de geboortezorg) die in netwerken en geboorteconsortia plaatsvinden om te leren van succesvolle samenwerkingsverbanden; - Neem aanbevelingen en verbeterpunten uit de perinatale audit (PAN) structureel mee in de samenwerkingsafspraken; - Neem samenwerking (regionaal) met MEE en andere relevante jeugdinstellingen rondom (jonge) gezinnen mee in afspraken;

10 10 - Streef daar waar het al kan naar digitale uitwisseling van gegevens, gebruik hierbij bij voorkeur het Standpunt Gegevensoverdracht (NCJ 2011); - Gebruik bestaande ondersteuningsmaterialen zoals leidraden CPZ, Handreiking Beter Samen (NCJ 2014), Standpunt gegevensoverdracht (NCJ 2011), Rapport Goed Begin (Stuurgroep Zwangerschap en geboorte 2010), Rapport met Zorg overdragen (NCJ 2013), Document Samenwerking en gegevens overdracht tussen ziekenhuis en JGZ (NCJ 2012), Handreiking prenataal huisbezoek JGZ (NCJ 2014). - NB. Bovenstaande tips en adviezen zijn ook van toepassing op kraamverzorgenden die zelfstandig werkzaam zijn. De NBvK ondersteunt en stimuleert netwerkvorming van deze groep kraamverzorgenden, waardoor het mogelijk is deze groep te informeren over en te betrekken bij dit onderwerp (bron: NBvK). 9. Nawoord Dit ondersteuningsplan is tot stand gekomen met de input van velen (bijlage 4). Waarvoor dank. De verwachting is dat dit plan een bijdrage kan leveren aan het verbeteren van samenwerking en overdracht van kraamzorg naar JGZ. Om te komen tot landelijk gedragen samenwerkingsafspraken is meer tijd nodig, daarbij is de inbreng van de KNOV noodzakelijk. Veel kraamzorg- en JGZ-organisaties werken bovenregionaal en/of in gebieden die niet overeenkomen met werkgebieden van verloskundigen. Om samenwerkingsafspraken en verbeteracties snel en efficiënt vorm te geven kan een grote uitdaging zijn. Dit Ondersteuningsplan is een eerste aanzet daartoe. We wensen u allen veel succes bij het implementeren ervan. Juli 2014 ActiZ, NCJ, GGD GHOR Nederland, NBvK, AJN, V&VN fractie Jeugd, NVDA, SPOT en BTN

11 11 Bijlage 1 Checklist samenwerkingsafspraken Bij het vastleggen/opstellen van samenwerkingsafspraken moeten de volgende onderwerpen aan bod komen: Onderwerp Wie Inhoud Evaluatie Opmerking Structureel overleg Kraamzorg met JGZ Regionaal vastleggen Management X aantal keer per x aantal Uitvoerenden jaar Intake huisbezoek Prenataal huisbezoek JGZ Gegevensoverdracht in prenatale fase Vroegsignalering Warme overdracht (hoogrisico) Doorbreken beroepsgeheim Overdracht (laag risico) Kraamzorg. Bij risicokinderen afspraken maken over gezamenlijke intake met verloskundige VK en/of intaker-consulente vraagt aan bij JGZ Kraamzorg, JGZ en Verloskundige Kraamzorg, verloskunde en JGZ Kraamzorg en verloskunde aan JGZ Kraamzorg verloskunde en JGZ Kraamzorg verloskunde aan JGZ Regionaal vastleggen - Aard - Omvang - Werkgebied - Frequentie Voor 32 e week. Indicatie huisbezoek hanteren. Criteria vroegsignalen vastleggen Zie Handreiking Prenataal Huisbezoek NCJ Regionaal vastleggen Leg vast welk vroegsignaleringsinstrument wordt gebruikt. Leg taken bevoegdheden en verantwoordelijkheden bij het signaleren van risico s vast in duidelijk stappenplan Criteria over wanneer warme overdracht noodzakelijk is Wettelijke regels hanteren (veiligheid of gezondheid kind in gevaar) Leg regionaal vast wat door wie overgedragen wordt. In ieder geval altijd door Criteria vastleggen voor aanvraag Regionaal vastleggen X aantal keer per x aantal jaar evalueren hoe warme overdracht verloopt; draagt het bij aan gezonde en veilige ontwikkeling kind? Regionaal vastleggen X aantal keer per x aantal jaar evalueren hoe warme overdracht verloopt; draagt het bij aan gezonde en veilige ontwikkeling kind? Verloskundigen/VSV waar het kan direct betrekken. Rol van ouders niet vergeten. Maak gebruik van Handreiking Beter Samen (NCJ 2014) Terugkoppeling JGZ naar kraamzorg en VK vastleggen. NB denk aan consequenties BDS. Wettelijke regels privacy hanteren Stap 1 Meldcode gebruiken Meldcode en wettelijke regels hanteren Meldcode en wettelijke regels hanteren Bij voorkeur digitaal. Altijd in overleg met gezin overdragen en gegevens

12 12 kraamzorg en verloskunde bij risico s gezamenlijk. eindverantwoordelijkheid vaststellen Ziekenhuis overdracht VSV, Verloskunde en JGZ Kraambed 2 e lijn overdracht afspreken Bereikbaarheid professionals Kraamzorg, verloskunde en JGZ Onderlinge bereikbaarheid vastleggen vastleggen in BDS. Zie samenwerking en gegevensoverdracht tussen ziekenhuizen-jgz (NCJ 2012) NB. Zie ook de Checklist en Handreiking Samenwerking JGZ Beter Samen (

13 13 BIJLAGE 2: Achtergrondinformatie standpunt normering IGZ Normen De IGZ heeft ervoor gekozen om een selectie van richtlijnen in het onderzoek te toetsen als norm. Met name het Standpunt gegevensoverdracht (NCJ 2013) en Checklist Vroegsignalering in de kraamtijd (TNO 2007) zijn hierbij punt van discussie. Deze richtlijnen worden door de brancheorganisaties van verloskundigen, JGZ en kraamzorg niet als norm gehanteerd. Uit de pilots van het Standpunt Gegevensoverdracht, gemonitord door het NCJ, zijn vele praktische knelpunten en bezwaren naar voren gekomen (zie het rapport: Met zorg overgedragen NCJ). Dit is ook de reden om het standpunt nog niet verder te implementeren in het veld. Voorwaarde voor gebruik van het Standpunt Gegevensoverdracht is de beschikbaarheid van digitale systemen waarmee overgedragen kan worden, aangepaste software en getrainde professionals. Het Standpunt Gegevensoverdracht is bedoeld als na te streven doel (stip op de horizon) waar partijen gezamenlijk in investeren. Het hanteren als norm waarop getoetst kan worden is daarom prematuur. Tijdens het overleg van 14 mei is door o.a. ActiZ en KNOV aangegeven dat implementatie van het Standpunt geen onderdeel zal uitmaken van het plan van aanpak om bovengenoemde redenen. Dit Ondersteuningsplan richt zich op de ondersteuning van het veld bij de samenwerking en gegevensoverdracht, maar zal zich niet beperken tot implementatie van het standpunt van het NCJ en het Vroegsignaleringsinstrument van TNO. Uiteraard is de Meldcode Kindermishandeling wel leidend. De invoering van de handleiding vroegsignalering en het scholen van medewerkers is en blijft een punt van aandacht en wordt door de branche voortvarend aangepakt, zoals ook blijkt uit de uitkomsten van het IGZ onderzoek. In de uitwerking van het Ondersteuningsplan is dit uitgewerkt, zonder het TNO-instrument tot norm te verheffen. Uitgangspunt voor ActiZ, NCJ, BTN en NBvK is overigens wel om het Standpunt en Vroegsignaleringsinstrument indien mogelijk als basis te gebruiken om regionale samenwerkingsafspraken vorm te geven. Verder heeft de IGZ bij het onderzoek het LIP (2008) gehanteerd. Daarnaast zijn ook de Handreiking gegevensuitwisseling in de bemoeizorg (KNMG 2005) en Handreiking verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg (KNMG 2010) tot norm verheven. Genoemde Handreikingen zijn niet als zodanig bekend bij kraamzorgorganisaties. Het Landelijk Indicatieprotocol, de Meldcode Kindermishandeling en de Algemene leveringsvoorwaarden kraamzorg (NPCF) en de WGBO zijn uiteraard wel leidend in hoe kraamzorg, verloskunde en JGZ met elkaar samenwerken.

14 14 BIJLAGE 3: analyse IGZ rapport Resultaten IGZ onderzoek Geboortezorg Deelproject 8 (DP8) Doel van het IGZ onderzoek: Door toezicht bevorderen dat de signalering, actie en overdracht tussen kraamzorg en JGZ op een verantwoorde wijze plaatsvindt. Vraagstelling: 1. In hoeverre voldoet de overdracht van de kraamzorg en JGZ aan de normen voor verantwoorde zorg in het algemeen. 2. In hoeverre voldoen kraamzorg en JGZ aan de normen voor signalering, actie en overdracht bij alle gezinnen met medische of sociale problematiek? Resultaten uit het onderzoek voor kraamzorg: A = voldoet niet aan de norm B = voldoet gedeeltelijk aan de norm maar er is nog verbetering nodig C = voldoet aan de norm D = voldoet aan de norm en meer dan de minimum eisen Gehanteerde normen Geel = Handreiking gegevens uitwisseling in de bemoeizorg (KNMG 2005) Rood = Handreiking verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg (KNMG 2010) Groen = Standpunt gegevens overdracht( NCJ 2011) Blauw = Landelijk Indicatieprotocol LIP (2008) Lila = Preventie en vroegsignalering van risicogezinnen in de kraamperiode (TNO 2007)

15 15 Toelichting bij schema: In het volgende schematische overzicht is per getoetst item uit het IGZ rapport gekeken welk nummer uit het toetsingskader daarbij hoort. De K- nummers zijn normen voor de kraamzorg, de J-nummers zijn normen voorde JGZ. Deze nummers staan in de eerste kolom. Met een kleurcode is aangegeven welke bron de IGZ voor deze norm heeft gehanteerd. In de 2 e kolom staat de algemene informatie over de betreffende norm beschreven. In de 3 e kolom staat de score voor kraamzorg. Omdat betrokken partijen het niet met alle door de IGZ benoemde normstelling eens zijn, is in de 4 e kolom beschreven welke discussie in het werkveld over deze normstelling plaatsvindt. Op basis daarvan worden in de 5 e kolom de verbeteracties beschreven. De verbeterpunten/acties zijn in hoofdstuk 7 van dit ondersteuningsplan SMART uiteengezet in een actiehouder en tijdspad. Zoals benoemd in de aanleiding zal de KNOV nog bepalen op welke wijze zij een bijdrage kan leveren aan het Ondersteuningsplan. In onderstaande tabel is de KNOV (cursief) wel opgenomen. Nummer Norm Score kraamzorg Opmerking/aanbeveling Verbeterpunt/Actie Algemene informatie t.a.v. norm K-A5 J-A3 K-A6 K-A6.1 J-A2 J-A2.1 JA2.2 Structureel overleg met JGZ organisaties in regio (uitvoerend en bestuurlijk) Samenwerkingsafspraken JGZ zijn die er? En worden ze geëvalueerd? A. 23% geen overleg B. 48% of/of voldoet gedeeltelijk C. 29% doet beide A. 16% geen afspraken B. 25% mondeling C. 21% schriftelijk D. 38% schriftelijk en evaluatie Geen normvoordeel van kraamzorgachterban. Structureel bestuurlijk overleg noodzakelijk in deze tijd van transformatie? Leg verantwoording bij professionals en periodiek op managementniveau. Norm bestuurlijk overleg vertalen naar beleidsafspraken. Norm is niet bekend bij deel van de kraamzorgachterban. Aanbeveling pilot NCJ: Regionaal afspraken maken tussen partijen. Leg regionaal de aard, vorm, overlap/omvang van het werkgebied en frequentie van het structurele overleg tussen kraamzorg en JGZ organisaties vast Overleg in ieder geval periodiek managementniveau over de samenwerking. Samenwerkingsafspraken regionaal schriftelijk vastleggen Spreek af of en hoe VSV en/of verloskunde bij het vastleggen van de samenwerkingsafspraken betrokken worden. Evalueer gevoed door uitvoerenden van resp. kraamverzorgenden en jeugdverpleegkundigen op managementniveau periodiek de samenwerkingsafspraken. Betrek ook verloskundigen hierbij. Leg samenwerkingsafspraken vast wanneer wel of niet warme

16 16 Intake K-B5.2 Intake kraamzorg 32 e week A. 1% B. - C. 99% voldoet K-B5 K-B5.1 Indicaties voor kraamzorg huisbezoek gehanteerd A. 1% niet B. 37% bij deel van indicaties huisbezoek C. 63% alle indicaties huisbezoek K-B7 Scholing intaker A. 13% geen scholing B. C. 87% wel scholing overdracht van risicokinderen. Wissel daar waar het kan goede voorbeelden van regionale samenwerkingsafspraken uit met elkaar. Bijvoorbeeld via de eigen brancheorganisatie. Zorg dat professionals in de kraamzorg, verloskunde en JGZ elkaar kennen. Organiseer gezamenlijke activiteiten. inhoudelijke thema-avonden of scholingen. Blijven monitoren Alle intakes worden voor de 32 e week afgerond (conform Stuurgroep Advies) Indicaties onder aandacht Bij risicokinderen doet kraamzorg zo brengen bij achterban. mogelijk een intake samen met Informatie vooraf van vk en verloskunde. Vastleggen in ziekenhuis (bij geplande samenwerkingsafspraken bevallingen met medische indicatie) is voorwaarde. Periodiek worden intake KNOV afspraken t.a.v. functionarissen geschoold op intake gezamenlijk huisbezoek waarin indicaties voor huisbezoek zijn meegenomen Leg in samenwerkingsafspraken regionaal vast hoe (vroeg)signalen tijdens de zwangerschap en plaats bevalling worden uitgewisseld tussen betrokken professionals Scholing zou 100% moeten zijn. In ieder geval meer dan 95%. Leg inhoud en frequentie scholing van (nieuwe) intake functionarissen kraamzorg vast Alle intake functionarissen houden hun deskundigheid op peil met bijscholingen of intervisie.

17 17 K-B6 K-B10 K-B12 J-B8 JB1.2 K-B1 K-B1.2 Aandacht besteed aan omgeving-, moeder-, kindfactoren JGZ ondersteuning vragen n.a.v. intake JGZ vragen om prenataal huisbezoek Signalering en actie Gebruikt u een vroegsignaleringsinstrument? A. - B. 6% 1 of 2 factoren C. 94% alle factoren A. 16% nooit B. C. 84% wel A. 54% nooit B. - C. 46% wel A. 18% niet B. 38% niet altijd C. 44% altijd Factoren onder aandacht blijven houden is prima score! Vraag zou moeten zijn hoe vaak hebt u ondersteuning van de JGZ nodig gehad en hoe vaak is daarom gevraagd? Onduidelijk welke ondersteuning er hier bedoelt wordt? Prenataal huisbezoek? NB ondersteuning kraamzorg is overigens geen wettelijke taak van de JGZ Dit loopt veelal via verloskunde en niet via kraamzorg. Bij laag aantal verzorgingen is behoefte prenataal huisbezoek lager Er moet altijd een instrument zijn dat regionaal is afgestemd met partijen. Is er beleid wanneer Periodiek scholingsbeleid intake functionarissen evalueren Nieuwe intake functionarissen worden altijd geschoold op intake waarin aandacht voor factoren is meegenomen Zo vroeg mogelijk, liefst prenataal samenwerken met JGZ bij risicogezinnen. Leg samenwerkingsafspraken vast over de wijze en inhoud van gegevensuitwisseling in prenatale fase en terugkoppeling hierover. Let op aanmaak dossier kind bij JGZ in prenatale fase. Zie Standpunt Gegevensoverdracht (NCJ 2011) Ga na of de JGZ in het werkgebied de mogelijkheid biedt voor prenataal huisbezoek. Leg samenwerkingsafspraken vast dat verloskundige en intaker/consulent kraamzorg de JGZ kan/mag inschakelen voor prenataal huisbezoek Leg samenwerkingsafspraken vast over de wijze en inhoud van gegevensuitwisseling in prenatale fase en terugkoppeling hierover Let op aanmaak dossier kind bij JGZ in prenatale fase. Zie Standpunt Gegevensoverdracht (NCJ 2011) Kraamverzorgende moet in staan zijn om risico s te signaleren en haar niet-pluis-gevoelens te toetsen aan

18 18 K-B1.1 Kv geschoold A. 1% geen een kv B. 19% niet alle kv C. 71% alle kv K-B2 Stappenplan voor actie na signaleren van risico s met daarin overleg VK A. 8% geen stappenplan B. 3% wel plan geen overleg met vk opgenomen C. 89% stappenplan met kraamzorgorganisatie wel of niet een instrument gebruikt? (niet pluis wat doe je dan?) Instrument TNO is niet de norm! Wel dat er een instrument is afgesproken in de regio. Kunnen leerlingen of nieuwe kv zijn! Betere vraag zijn alle kv binnen 1 jaar na indiensttreding geschoold? een vroegsignaleringsmethodiek/ instrument. Alle professionals die met kinderen werken zijn verplicht de meldcode kindermishandeling te kennen en daar naar te handelen Gebruik altijd stap 1 van de meldcode KIMI als vroegsignaleringsinstrument. Uitgangspunt: signalen behelzen meer dan alleen risico s overdragen: Signaleren betekent verantwoordelijkheid hebben en dragen. Regionaal vastleggen in samenwerkingsafspraken Zorg dat alle medewerkers maximaal binnen 1 jaar na indiensttreden geschoold zijn op vroegsignalering d.m.v. een gecertificeerde scholing Leg afspraken over zo mogelijk gezamenlijke bijscholing van Kraamzorg, JGZ en Verloskunde vast in scholingsbeleid en regionale samenwerkingsafspraken Brancheorganisaties wijzen hun leden op de wettelijke verplichting van het gebruik van de meldcode kindermishandeling en de verplichting voor professionals om hun kennis en kunde op peil te houden. Zou >95% moeten zijn! Bij risicogezinnen is er een stappenplan aanwezig voor actie na signaleren risico s waarin taken en overleg met verloskundige zijn vastgelegd en informeren JGZ is

19 19 K-B3 K-B3.1 Delen gesignaleerde risico s met vk en leidinggevende overleg vk A. - B. 2% of/of vk-l.g. C. 98% met beiden K-B4 Risico s met gezin bespreken A. 1% nooit B. 70% niet altijd C. 29% altijd geborgd Stap 1 van de meldcode behelst het in kaart brengen van signalen. Leg in samenwerkingsafspraken vast hoe de onderlinge bereikbaarheid van professionals is geregeld. Zij dienen elkaar gemakkelijk te kunnen bereiken. Prima score. Streven >95% Conform stappenplan (hierboven) vindt bij risicogezinnen overleg plaats van de kraamverzorgende met de verloskundige. Evt. met hulp van coaching van hun leidinggevende of teamcoach. Afspraken voor overleg schriftelijk vastleggen in samenwerkingsafspraken Staat niet in LIP dat dit altijd Signalen van risico voor het kind moet. Norm zou moeten dienen, indien zinvol of van zijn: indien mogelijk toepassing, door kraamzorg bespreken met gezin. Gaat besproken te worden met in bepaalde gevallen de verloskundige en naar behoefte met bevoegdheid en competentie van niveau 3 verzorgende te l.g./teamcoach boven. Daarnaast zijn er Gesignaleerde risico s bespreken met situaties waarbij het niet gezin heeft de voorkeur maar als dit veilig is om te bespreken. Is niet mogelijk is wordt een andere wel wenselijk om signalen oplossing gezocht. Kraamzorg stemt met gezin te bespreken. hierover af met verloskundige BCP: signaleren en bespreken met Samenwerkingsafspraken vastleggen vk/doorgeven is taak kv! over het doorbreken van het Deskundigheid monitoren via beroepsgeheim (zonder toestemming register KCKZ. Toolkit klant doorgeven van signalen) alleen privacy kan hierbij leidend als de veiligheid van het kind in zijn. gevaar is, handelen conform de stappen van de meldcode. Wettelijke

20 20 K-B11 K-B8 J-B7 Bekendheid met interventieaanbod JGZ Signalen van JGZ voorafgaand aan kraam intake Bekend risicogezin bij nieuwe zwangerschap de kraamzorg informeren A. 7% niet op de hoogte B. C. 93% is op de hoogte A. 27% niet B. C. 60% wel Is afhankelijk van het gemeentelijke lokale jeugdbeleid. Het is alleen zinvol om van beleid in eigen werkgebied op de hoogte te zijn. Als er interventies worden gemist, kan het signaal neergelegd worden bij gemeenten. Zou nu wel norm moeten zijn. Ook gegevens van vk voorafgaand aan kraamintake zijn van belang. Met KNOV intake huisbezoek afstemmen Afspraken regionaal met JGZ vastleggen. Gezamenlijk in keten is het advies. Initiatief niet alleen bij kraamzorg. JGZ kan kraamzorg alleen informeren over nieuwe zwangerschap als ze daarvan op de hoogte is. Toestemming gezin vragen regels hierover hanteren. In (gecertificeerde) bijscholing vroegsignalering dient aandacht besteed te worden aan training van vaardigheden om risico s te bespreken met gezin. Informeer bij de JGZ naar de interventiemogelijkheden per gemeente van het werkgebied. Leg dat vast en houd bij als dat verandert. De meest gangbare interventies zijn: VoorZorg, Stevig Ouderschap prenataal of een prenataal huisbezoek. Leg regionaal afspraken met gemeenten vast over het inkoopbeleid JGZ interventies Maak afspraken voor geboortezorg over transities JGZ regio Brancheorganisaties bespreken met VNG inkoopbeleid JGZ interventies voor geboortezorg Leg in samenwerkingsafspraken regionaal vast hoe vroegsignalen tijdens de zwangerschap en kraambed worden uitgewisseld tussen betrokken professionals en bespreek dit tijdig met gezin. Zie ook KB3. Leg samenwerkingsafspraken vast wie de JGZ inschakelt voor prenataal huisbezoek Leg samenwerkingsafspraken vast over de wijze en inhoud van gegevensuitwisseling in prenatale