Jongeren en Gezondheid 2010: Voeding

Transcriptie

1 Jongeren en Gezondheid 2010: Voeding Inleiding Aangezien voedingsgewoontes die worden aangeleerd in de kindertijd en adolescentie ook behouden blijven op volwassen leeftijd 1, is het promoten van gezonde voeding naar deze doelgroep van essentieel belang. Ongezond voedingsgedrag van jongeren heeft immers gevolgen zowel op korte als op lange termijn. Op korte termijn denken we aan ijzertekort, obesitas, tandcariës,.... Op lange termijn kan een slecht voedingspatroon kanker, infarcten, osteoporose,... veroorzaken 2. Obesitas is, gezien de toenemende prevalentie en de potentiële fysische en psychische gevolgen, een belangrijk maatschappelijk probleem 3. Niet alleen is obesitas gedurende de kinderjaren geassocieerd met een groter risico op ziekte en mortaliteit op volwassen leeftijd 4, maar ook worden kinderen en jongeren met overgewicht vaker uitgesloten door hun leeftijdsgenoten, ervaren zij meer psychosociale stress en hebben vaak een lager zelfbeeld 5. Evenwichtig eten en voldoende bewegen is de meest effectieve strategie om een gezond lichaamsgewicht te bekomen of te behouden. Maar jongeren blijken vaak een fout lichaamsbeeld te hebben, met als resultaat dat er ook heel wat jongeren vooral een dieet volgen om gewicht te verliezen hoewel dit niet echt nodig is. De methodes die zij gebruiken stroken bovendien niet altijd met gezonde voedings- en levenswijzen zodat concentratieproblemen, slaapstoornissen, groeivertraging, menstruatieproblemen, kunnen ontstaan. Methodiek: vragen rond voedingsgewoonten Voor de algemene beschrijving van de studie en de socio-demografische gegevens van de steekproef van leerlingen van het 5 de leerjaar lager onderwijs tot en met het 6 de jaar secundair onderwijs, verwijzen wij naar de desbetreffende fact sheets op De studie bevraagt zowel het ontbijtpatroon als de consumptiefrequentie van een aantal belangrijke voedingsmiddelen. In deze fact sheet worden enkel de resultaten van de consumptie van fruit, groenten, frisdrank en water weergegeven. De jongeren werden gevraagd hun gewicht en lengte te noteren. Hieruit werd de BMI (kg/m 2 ) berekend. Voor het bepalen of een respondent obees is (BMI 30 bij volwassenen) of overgewicht heeft (BMI bij volwassenen), gebruikten 1 Lien N, Lytle LA, and Klepp KI. Stability in consumption of fruit, vegetables, and sugary foods in a cohort from age 14 to age 21. Prev Med 2001: 33(3): Centers for Disease Control and Prevention. Guidelines for school health programs to promote lifelong healthy eating. J Sch Health 1997: 67(1): World Health Organization. Obesity: Preventing and Managing the Global Epidemic. Geneva: Report of a WHO Consultation on Obesity, Engeland A, Bjorge T, Tverdal A, Sogaard AJ. Obesity in adolescence and adulthood and risk of adult mortality. Epidemiology 2004;15: Janssen I, Craig WM, Boyce WF, Pickett W. Associations between overweight and obesity with bullying behaviors in school-aged children. Pediatrics 2004a;113: Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 1

2 we de cut off waarden van de IOTF, gebaseerd op data uit 6 landen 6. Voor het bepalen van ondergewicht gebruikten we cut off waarden die overeenstemmen met een BMI van 17 bij volwassenen, wat overeenstemt met de definitie van graad 2 ondergewicht van de WHO 7. Aangezien het hier gaat om zelfgerapporteerde BMI, moeten de resultaten met de nodige voorzichtigheid bekeken worden. Om na te gaan wat zij zelf van hun lichaamsgewicht vinden, werd gevraagd of ze zich te mager; een beetje te mager; goed; een beetje te dik of veel te dik vinden. Vervolgens werd gevraagd of de leerling op dat moment een dieet volgt. 6 Cole TJ, Bellizzi MC, Flegal KM, Dietz WH. Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ 2000; 320(7244): Cole TJ, Flegal KM, Nicholls D, Jackson AA. Body mass index cut offs to define thinness in children and adolescents: international survey. BMJ 2007; 335: Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 2

3 Resultaten Maaltijdpatronen Frequentie ontbijten Hoewel het ontbijt een van de belangrijkste maaltijden is van de dag, wordt dit het meest overgeslagen. Grafiek 1 toont dat het dagelijks ontbijten op weekdagen afneemt met de leeftijd: 18% van de en de van jaar ontbijten nooit op een weekdag. Op jarige leeftijd ontbijt 5.2% van de en 4.5% van de nooit op een weekdag. Grafiek 1: ontbijten op weekdagen naar leeftijd ,2 7,6 1,6 2,5 1,8 4 4,1 4,1 5,3 5 12,6 2,5 3,6 6,3 4,6 17,8 3,3 5 5,4 4,2 4,5 2,3 1,6 4,5 4,4 11,6 2,3 3,9 5,9 5,9 16,5 17,9 3,8 3,2 5,1 4,8 6,7 6,4 4,3 5,1 4 82,5 76,2 70,4 64,4 82,6 70,5 63,7 62, dagen 4 dagen 3 dagen 2 dagen 1 dag nooit In 2002 waren de percentages van dagelijks een ontbijt nemen op een weekdag bij de in de 4 verschillende leeftijdsgroepen respectievelijk 84%, 76%, 71% en 63%. In 2006 waren de percentages van dagelijks een ontbijt nemen op een weekdag bij de in de 4 verschillende leeftijdsgroepen respectievelijk 81%, 74%, 73% en 62%. We stelden in 2006 alleen bij de jarige een lichte daling vast van het dagelijks ontbijten (chi² = 4,332; df = 1; p = 0,037) in vergelijking met In 2010 zien we die daling bij de jarigen (van 73% naar 7). Bij de waren de percentages in 2002 voor dagelijks ontbijten op een weekdag respectievelijk 8, 73%, 61% en 61%. In 2006 waren de percentages respectievelijk 79%, 65%, 61% en 63%. Tussen 2002 en 2006 was Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 3

4 er enkel voor de jarige een significant verschil: in 2002 ontbeet nog 73% dagelijks, in vergelijking met slechts 65% in 2006 (chi² = 22,520; df = 1; p < 0,001). In 2010 zien we toch weer een stijging in het dagelijks ontbijten bij de jarigen: van 65% in 2006 naar 7 in Ook bij de jarigen zien we in 2010 een stijging in het dagelijks ontbijten op weekdagen tegenover 2006 (van 79% naar 83%). Bekijken we de resultaten naar opleidingsniveau (grafiek 2), dan stellen we vast dat de en uit het secundair beroepsonderwijs het minst frequent ontbijten (: chi² = 240,924; df = 10; p < 0,001; : chi² = 319,724; df = 10; p < 0,001). Deze relatie is nog versterkt in vergelijking met de resultaten in Terwijl nu bijna 3 van de uit het secundair beroepsonderwijs nooit ontbijten, was dit in %. Bij de uit het secundair beroepsonderwijs ontbijten 37% nooit, terwijl dit in % was. De percentages van nooit ontbijten bij jongeren in het algemeen secundair onderwijs is gedaald: bij de van 9% in 2006 naar 6% in 2010, en bij de van 11% in 2006 naar 8% in Grafiek 2: ontbijten op weekdagen naar opleiding 10 6,2 8 2,2 9 3,1 18,2 2,3 3,6 2,7 29,3 4,4 5,9 8 4,2 4,5 3,3 7 7,2 2,3 3,8 6,7 6 7,3 5 5,6 4 80,5 76,7 20 4,2 5,6 7,2 4,9 37,3 4,9 8,4 6, ,4 48, ,7 1 ASO TSO BSO ASO TSO BSO 5 dagen 4 dagen 3 dagen 2 dagen 1 dag nooit Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 4

5 Consumptie Fruit In grafiek 3 zijn de resultaten van fruitconsumptie naar leeftijd weergegeven. Als richtlijn geldt dat men minstens 2 stukken fruit per dag moet eten. Deze richtlijn wordt meer gevolgd door (14.3%) dan door (8.2%). Grafiek 3: consumptie van fruit naar leeftijd ,1 3 3,8 5,9 6,5 10,9 11,3 18, ,6 0,3 5,3 1,7 2,3 2,3 9,6 11,7 9,5 10,2 10,8 12,6 12, ,8 14,8 18,3 35,7 11,7 15, ,6 31,6 11, ,9 10,4 10,7 11,1 9,4 6,9 5, elke dag meer dan 1 keer 29,1 16,2 23, ,5 12,9 20,8 31,6 13,6 15,3 15,7 12,7 12,8 30,3 11,5 17,2 16, keer per dag en dit elke dag 5-6 dagen per week 2-4 dagen per week 1 dag per week minder dan 1 dag per week/zelden nooit Tussen 2002 en 2006, stelden we een stijging vast van het dagelijks eten van fruit zowel voor als voor : bij van 21% naar 29% (chi² = 124,923; df = 1; p < 0,001) en bij van 3 naar 41% (chi² = 168,815; df = 1; p < 0,001) over de leeftijden heen. In 2010 ziet men echter een terugval van het dagelijks eten van fruit zodat men op vergelijkbare percentages komt van 2002: 22% van de eet dagelijks fruit en 33% van de. De resultaten naar opleidingsniveau (grafiek 4) tonen aan dat uit het algemeen secundair onderwijs meer fruit eten in vergelijking met de andere opleidingsvormen (chi² = 142,084; df = 12; p < 0,001). Eenzelfde relatie is vast te stellen bij de (chi² = 111,708; df = 12; p <0,001). Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 5

6 Grafiek 4: consumptie van fruit naar opleiding 10 2,9 6,3 5,8 12,5 8 18,9 22,2 13,3 1,3 2,6 7,6 10 4,9 9,9 17,8 13,3 6 32,9 17,9 17,9 29, , ,9 15,8 8,8 34,2 33,3 8,7 7 8,9 8,4 5,1 5,4 ASO TSO BSO ASO TSO BSO elke dag meer dan 1 keer 1 keer per dag en dit elke dag 5-6 dagen per week 2-4 dagen per week 1 dag per week minder dan 1 dag per week/zelden nooit 16 18,2 17, , ,6 7,4 10,4 9,2 Groenten De consumptieregel voor groenten is minstens twee porties groenten per dag (300 gram groenten per dag). Grafiek 5 toont dat slechts 7% van de jarige en 13% van de jarige die regel volgt. Tussen 2002 en 2006 viel een stijging in de consumptie van groenten te observeren. Bij de lag de dagelijkse consumptie van groenten in 2002 op 47%, terwijl dit in % was (chi² = 21,862; df = 1; p < 0,001). Bij was een stijging van 6% te observeren van 59% in 2002 naar 65% in 2006 (chi² = 45,923; df = 1; p < 0,001). In 2010 gaven 48% van de aan dagelijks groenten te eten en 61% van de. Grafiek 6 toont de resultaten van het eten van groenten naar opleiding. De resultaten zijn significant naar opleiding (: chi² = 171,464; df = 12, p<0,001; : chi² = 205,102; df = 12; p<0,001). De verschillen zitten hem niet direct in het meermaals per dag eten van groenten maar in het dagelijks eten. Zo geeft 57% van de uit het algemeen secundair onderwijs aan minstens dagelijks groenten te eten, terwijl slechts 32.5% van de uit het secundair beroepsonderwijs dagelijks groenten eten. Bij de geeft 68.5% uit het algemeen secundair onderwijs aan dagelijks groenten te eten en slechts 44.7% uit het secundair beroepsonderwijs. Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 6

7 Grafiek 5: consumptie van groenten naar leeftijd 10 1,7 1,8 1,8 1,1 3,7 3,9 2,8 1,6 1,3 1,8 1,6 3,2 4,2 3,3 0,4 1,8 1,5 0,9 2,2 2 0,4 2,4 1,5 1,1 11,1 11, ,4 18,8 18,2 17,7 21,5 8 19, ,3 21,8 23,1 24, , ,9 37,9 39, ,6 48,2 50,6 46, elke dag meer dan 1 keer 9,4 7, ,3 16,9 11,8 12, keer per dag en dit elke dag 5-6 dagen per week 2-4 dagen per week 1 dag per week minder dan 1 dag per week/zelden nooit Grafiek 6: consumptie van groenten naar opleiding ,7 2,5 2,1 1,6 1,1 0,31,1 0,8 1,2 1,9 2,7 0,5 1,5 3,5 8,1 6,1 12,7 6,9 12,6 5,7 21,4 21,5 19,1 29,6 26,8 23,9 1,8 6 28,4 22, ,9 34,1 26,1 24,4 55,9 46,9 34,3 9,1 8,3 8,1 ASO 12,6 13,2 10,4 TSO BSO ASO TSO BSO 1 keer per dag en dit elke dag elke dag meer dan 1 keer 5-6 dagen per week 2-4 dagen per week 1 dag per week minder dan 1 dag per week/zelden nooit Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 7

8 Frisdrank De volgende twee grafieken tonen de resultaten van de consumptie van frisdrank. In grafiek 7 bevinden zich de resultaten van frisdrankgebruik naar leeftijd. Bij de stijgt het frisdrankgebruik met de leeftijd (chi² = 164,398; df = 18; p < 0,001). Bij de zijn er naar leeftijd ook significante verschillen te observeren maar de relatie is minder sterk (chi² = 49,914; df = 18; p < 0,001). Bij de is het dagelijks drinken van frisdrank in 2006 gedaald ten opzichte van 2002 (van 51% naar 47%; chi² = 19,030; df = 1; p < 0,001). We zien in 2010 een verdere daling van het dagelijks frisdrankgebruik naar 38%. Bij de echter is de dagelijkse consumptie van frisdrank iets gestegen van 32% in 2002 naar 35% in 2006 (chi² = 8,097; df = 1; p = 0,004). In 2010 is er dan toch een daling vast te stelling van 6% tegenover 2006: 29% van de geeft aan in 2010 dagelijks frisdrank te drinken. Grafiek 7: consumptie van frisdrank naar leeftijd ,9 2,8 3,2 6,8 6,4 9,9 13,7 8,8 9, ,7 12,1 11,3 17, , ,7 15,1 21,4 22,1 22,3 15,7 14,9 14,8 14, ,4 10,5 16,4 16,5 22,6 10,9 10,7 12, ,6 8,5 14,6 14,4 16,4 15,4 12,3 21,3 10,2 20,4 11,5 14,1 14,1 13, ,1 11,8 17,4 18, elke dag meer dan 1 keer 1 keer per dag en dit elke dag 5-6 dagen per week 2-4 dagen per week 1 dag per week minder dan 1 dag per week/zelden nooit In grafiek 8 staan de resultaten van frisdrankconsumptie naar opleiding. Jongens uit het algemeen secundair onderwijs drinken minder dagelijks frisdrank dan uit het technisch secundair onderwijs en secundair beroepsonderwijs (chi² = 142,651; df = 12; p < 0,001). Hetzelfde kan geobserveerd worden voor de (chi² = 154,889; df = 12; p < 0,001). Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 8

9 Grafiek 8: consumptie van frisdrank naar opleiding ,9 3,5 2,9 8,2 5 5,4 8,3 6 11,7 14,5 20,3 27,9 15,4 13,9 19,1 ASO 14,4 16,4 32 elke dag meer dan 1 keer 16,3 12,8 42, ,5 15,2 22,9 8,6 10,9 12 TSO BSO ASO 7,3 5,1 12,7 12,5 24,2 12, ,9 TSO 1 keer per dag en dit elke dag 5-6 dagen per week 2-4 dagen per week 9,9 8,5 17,9 12,8 16,1 29,6 BSO 1 dag per week minder dan 1 dag per week/zelden nooit Water De consumptie van water werd in 2010 voor de eerste keer bevraagd. De resultaten naar leeftijd staan in grafiek 9. Bij de en bij elke leeftijdsgroep drinkt de helft meermaals per dag water. Er zijn kleine significante verschillen te zien (chi² = 31,555; df = 18; p <0,001). Zo drinken meer jarige meermaals per dag water in vergelijking met jarige. Bij de zijn de verschillen groter naar leeftijd (chi² = 45,506; df = 18; p <0,001). De jarige drinken het meest meermaals per dag water in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen. In grafiek 10 staan de resultaten van het drinken van water naar opleiding. Meer uit het algemeen secundair onderwijs drinken meermaals per dag water in vergelijking met uit het secundair beroepsonderwijs (chi² = 151,737; df = 12; p <0,001). Ook bij de is dit patroon te vinden: terwijl 74% van de in het algemeen secundair onderwijs meermaals per dag water drinken, is dit slechts 5 bij de in het secundair beroepsonderwijs (chi² = 129,806; df = 12; p <0,001). Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 9

10 Grafiek 9: consumptie van water naar leeftijd 10 2,7 2,2 4,5 3,5 1,3 4,2 4,3 3 1,7 2,3 1,2 3,6 3,3 3,7 1,8 2 3,6 4,5 5,6 5,5 2,3 3,1 6,8 4,7 4 7,7 8,9 7,5 11,9 11,4 7,7 8 10,3 11,3 9,6 8,4 7,1 11,3 12,7 12,1 9, , ,1 6 14,2 12,1 12,2 13, ,7 53,5 49,6 54, ,1 63,4 69, elke dag meer dan 1 keer 1 keer per dag en dit elke dag 5-6 dagen per week 2-4 dagen per week 1 dag per week minder dan 1 dag per week/zelden nooit Grafiek 10: consumptie van water naar opleiding 10 2,2 2,9 2,8 1,4 1,5 0,8 2,4 1,7 5,9 7,9 3,1 3,7 5,9 3,3 6,8 8,1 4,3 6,9 5,6 7,2 2,9 8 8,4 14 7,2 9,4 10,7 8,6 13,3 13,7 10,1 11,3 10,9 6 11,8 17,3 13,1 4 63,4 11,6 74,2 64,1 2 48,9 40,9 49,8 ASO elke dag meer dan 1 keer TSO BSO ASO TSO 1 keer per dag en dit elke dag 5-6 dagen per week 2-4 dagen per week BSO 1 dag per week minder dan 1 dag per week/zelden nooit Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 10

11 Een gezond eetpatroon We hebben nagegaan hoeveel procent van de jongeren min of meer een gezond eetpatroon hebben gebaseerd op het eten van groenten en fruit en het drinken van soft-drinks. Gezond hebben we geoperationaliseerd door het dagelijks eten van fruit en groenten en maximum 1 keer per dag een frisdrank drinken. Selchts 17,4% van de jongeren voldeden aan dit patroon. Er werden grote verschillen naar geslacht gevonden: slechts 12,7% van de tegenover 22,2% van de voldeden aan dit patroon (chi² = 162,244; df = 1; p < 0,001). In 2006 was dit nog 15% van de en 4 van de. Ook naar opleiding werden er verschillen gevonden: zowel de als de uit het ASO eten gezonder dan leerlingen uit de andere richtingen (: 16,3% ASO, 6,1% TSO, 5,5% BSO met chi² = 79,376; df = 2; p < 0,001; : 27,5% ASO, 19,3% TSO, 8,3% BSO met chi² = 88,144; df = 2; p < 0,001). Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 11

12 Obesitas In 2002 waren 1.8% van de en 1.5% van de obees en nog eens 8.6% van de en 7.4% van de liepen risico om obees te worden (overgewicht, maar nog niet obees). In 2006 waren 2.3% van de en 1.7% van de obees en 9.3% van de en 8% van de liepen risico om obees te worden. Iets meer waren pre-obees en obees dan (chi² = 10,575; df = 2; p = 0,005). In 2010 zijn 3.2% van de en 2.1% van de obees en 9.8% van de en 7.5% van de lopen het risico obees te worden. In 2006 hadden 3% van de en 5% van de ondergewicht (cut off point BMI = 17 bij volwassenen of graad 2 ondergewicht volgens de WHO). Dezelfde resultaten vinden we in 2010: 3% van de en 5% van de hebben ondergewicht. In grafiek 11 bevinden zich de resultaten van 2010 van de BMI-groepen naar leeftijd en geslacht. Bij de zijn verschillen te observeren met betrekking tot ondergewicht en overgewicht (pre-obees) (chi² = 34,757; df = 9; p < 0,001). De jongste groepen rapporteren meer ondergewicht terwijl de oudere groepen meer pre-obees zijn. Bij de is het zo dat de jongere leeftijdsgroepen meer ondergewicht en meer overgewicht rapporteren dan de oudere leeftijdsgroepen (chi² = 32,936; df = 9; p < 0,001). Aangezien het hier gaat om zelfrapportage van gewicht en lengte, kan het zijn dat de jongere leeftijdsgroepen hun gewicht en lengte minder accuraat kunnen inschatten en daardoor meer in de extremere groepen terechtkomen. De gegevens die werden gebruikt voor het opstellen van de groeicurve (gebaseerd op lengte en gewicht gemeten door het CLB) geven iets lagere percentages voor ondergewicht, respectievelijk 1.4% bij de en 2.2% bij de 8. Grafiek 12 toont de resultaten van de BMI-groepen naar opleiding en geslacht. Meer en uit het secundair beroepsonderwijs bevinden zich in de pre-obese en obese groep in vergelijking met en uit het algemeen secundair onderwijs (: chi² = 55,563; df = 6; p < 0,001; : chi² = 78,840; df = 6; p < 0,001). 8 M. Roelants, K. Hoppenbrouwers, R. Hauspie. Groeicurven Vlaanderen Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 12

13 Grafiek 11: BMI-groepen naar leeftijd en geslacht 10 3,4 2,9 2,9 3 2,4 2,2 1,6 1,9 7,4 9,4 11,5 10,4 8,8 7,9 6,8 6, ,3 83,7 84,1 81,3 84, ,8 2 5,2 4,4 2 2, ,5 5,2 3,6 3, ondergewicht normaal pre-obees obees Grafiek 12: BMI-groepen naar opleiding en geslacht 10 1,5 3,4 0,7 1,8 5,4 4,4 4,5 6,9 6,6 9 11,5 12,1 15, ,8 82,5 77,1 92,3 86,1 79, ,8 2,6 1,9 2,6 5,4 3,7 ASO TSO BSO ASO TSO BSO ondergewicht normaal pre-obees obees Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 13

14 Lichaamsperceptie en diëten Lichaamsperceptie De jongeren werden gevraagd wat ze momenteel van hun gewicht vonden. De resultaten naar leeftijd bevinden zich in grafiek 13. Meer dan vinden zichzelf een beetje of veel te dik. Terwijl meer met ouder worden zich te mager vinden (chi² = 38,405; df = 12; p<0,001), stijgt bij de met de leeftijd het percentage dat zich te dik voelt (chi² = 100,163; df = 12; p <0,001). Toch vindt iets meer dan de helft van de hun gewicht goed (52,5%) terwijl dit slechts 38.7% is bij de. In grafiek 14 bevinden zich de resultaten van lichaamsperceptie naar opleiding. Zowel als uit het algemeen secundair onderwijs zijn meer tevreden over hun gewicht dan de jongeren uit de andere richtingen (chi² = 32,586; df = 8; p < 0,001). Vooral uit het secundair beroepsonderwijs vinden zich veel te dik (12%) (chi² = 39,300; df = 8; p < 0,001). Grafiek 13: lichaamsperceptie naar leeftijd 10 3,2 3,1 3,2 2,6 9 21,4 23, , ,4 8,6 6,9 37,5 43,4 44, ,9 55, ,5 50,4 3 39,9 38,2 39, ,6 15,7 16,1 19,7 11,5 10,2 8,2 7,4 2,9 2,1 3,7 3,5 2,1 2 1,6 1, veel te mager beetje te mager goed een beetje te dik veel te dik Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 14

15 obees pre-obees normaal ondergewicht obees pre-obees normaal ondergewicht Resultaten HBSC Voeding Grafiek 14: lichaamsperceptie naar opleiding 10 1,8 3,4 3,6 6,1 7, ,3 25,5 11,6 7 42,7 47,8 42, ,2 50,8 47,7 3 43,1 34,7 34, ,4 16,9 18,3 2,6 3,6 4,9 ASO TSO BSO ASO 7 8,9 8,2 1,2 1,4 2,7 TSO BSO veel te mager beetje te mager goed een beetje te dik veel te dik Grafiek 15: lichaamsperceptie naar BMI-groep ,6 4,2 1,3 17,9 42,2 11,6 23,9 3,4 4,9 7,6 38,7 40,7 30, ,5 63,6 41, ,1 16,9 17,8 21,7 2,5 0,6 2,5 21,3 6,5 7,1 36,4 11,9 57,6 31, ,7 9,1 10,9 1,2 0,5 0,8 3,9 0 veel te mager een beetje te mager ongeveer goed een beetje te dik veel te dik Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 15

16 Hoe de jongeren hun eigen lichaam ervaren, komt niet altijd overeen met hun effectieve gewicht. In grafiek 15 bevinden zich de resultaten van lichaamsperceptie naar BMI-groep. Hierbij valt nog eens op te merken dat BMI zelfgerapporteerd is en dus onderhevig aan de perceptie van de jongere op zichzelf. Iemand die zich te dik voelt, kan zich bijvoorbeeld zwaarder schatten dan hij in werkelijkheid is. Drieënvijftig procent van de die zich in de BMI-categorie ondergewicht bevinden, voelen zich effectief te mager. Bij is dit 48%. Bij de obese vinden 48% zich veel te dik, terwijl dit 24% is van de. Aan de andere kant hebben met een normale BMI een betere lichaamsperceptie dan : 61% tov. 46%. Diëten De vraag die gesteld werd was Volg je momenteel een dieet of doe je iets anders om gewicht te verliezen. Meisjes vinden meer dat ze op vermageringsdieet moeten en ze volgen meer zo n dieet in vergelijking met (41,1% van de diëten of vinden dat ze moeten diëten ten opzichte van 23,5% van de ). In 2006 waren deze cijfers gelijklopend met 41.5% voor de en 21.5% voor de. In grafiek 16 staan de resultaten van diëten naar leeftijd. Bij de zijn geen significante verschillen te vinden naar leeftijd. Bij de echter stijgt het effectief diëten met de leeftijd alsook het gevoel op dieet te moeten gaan (chi² = 77,288; df = 9, p<0,001). In grafiek 17 bevinden zich de resultaten van diëten naar opleiding. Zowel bij de als bij de vinden we significante verschillen naar opleiding. Meer in het secundair beroepsonderwijs volgen een dieet in vergelijking met uit het algemeen secundair onderwijs. Ze hebben ook vaker het gevoel op dieet te moeten (chi² = 41,608; df = 6; p<0,001). Eenzelfde patroon is te vinden bij de (chi² = 26,450; df = 6; p<0,001). In grafiek 18 bevinden zich de resultaten van diëten naar BMI-groep. De meerderheid van de pre-obese en obese leerlingen vinden dat ze iets moeten doen aan hun gewicht maar een minderheid gaat effectief op dieet. Tevens valt op dat ondanks het feit dat ze een normaal gewicht hebben, slechts 58% van de hun gewicht prima vinden, in tegenstelling tot 73% van de. Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 16

17 Grafiek 16: Diëten naar leeftijd 10 9,2 7,3 8 7,2 9 15,8 16,4 15,6 14, ,3 13,7 19,5 27,3 17,2 16,5 27,6 29, ,7 67,4 65,2 66,7 61, ,1 48, ,4 8,9 11,3 11, neen, ik ben te mager neen, maar ik zou moeten afvallen 7,6 7 7, neen, mijn gewicht is prima ja Grafiek 17: Diëten naar opleiding 10 5,4 8 10,9 9 11,6 15, , ,1 28,4 34, ,7 64, ,3 46,6 42, ,3 11,6 10 ASO neen, ik ben te mager neen, maar ik zou moeten afvallen TSO BSO ASO 5,6 7,1 5,8 TSO neen, mijn gewicht is prima ja BSO Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 17

18 obees pre-obees normaal ondergewicht obees pre-obees normaal ondergewicht Resultaten HBSC Voeding Grafiek 18: Diëten naar BMI-groep ,7 11,2 55, ,2 7,6 51, ,5 34,2 35, ,4 45,5 42,1 57,9 52,4 46, ,5 10,7 23,7 0,8 24,5 6,3 37 5,6 12,8 16,7 0,5 2 neen, ik ben te mager neen, maar ik zou moeten afvallen neen, mijn gewicht is prima ja Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 18

19 Conclusie Ondanks dat het ontbijt een van de belangrijkste maaltijden is, ontbijt 18% van de jarigen nooit. Toch zien we in vergelijking met 2006 een stijging in het dagelijks ontbijten bij de jarigen en jarigen. Jongeren uit het secundair beroepsonderwijs ontbijten het minst dagelijks in vergelijking met de andere opleidingen. Na de positieve evolutie wat betreft de consumptie van fruit en groenten tussen 2002 en 2006, valt in 2010 een daling vast te stellen. Van de eet 22% dagelijks fruit en 48% dagelijks groenten. Bij de eet 33% dagelijks fruit en 61% dagelijks groenten. De daling van minstens dagelijks frisdrankgebruik bij tussen 2002 (51%) en 2006 (47%) zet zich verder door in 2010: 38% drinkt minstens dagelijks een frisdrank. Bij de was er tussen 2002 en 2006 een lichte stijging in minstens dagelijks frisdrank gebruik (van 32% naar 35%). In 2010 drinkt 29% van de minstens dagelijks een frisdrank. Het drinken van water werd in deze survey voor de eerste keer bevraagd. Van de drinkt ongeveer de helft meermaals per dag water (52%). Bij de ligt dit percentage een 1 hoger op 63%. Jongens zijn iets meer obees of lopen iets meer het risico om obees te worden (pre-obees) dan (12,7% bij de t.o.v. 9,5% bij de ). Maar meer vinden zichzelf te dik en deze perceptie stijgt met de leeftijd (26% van de en 47,3% van de voelen zich te dik of veel te dik). Het dieetgedrag bij de stijgt dan ook met de leeftijd. Vooral jongeren uit het algemeen secundair onderwijs zijn meer tevreden met hun gewicht. Contact en team De studie Jongeren en Gezondheid is te vinden op: De verantwoordelijke onderzoekers zijn Prof. Dr. Lea Maes en Dr. Carine Vereecken. Contactpersoon: Dr. Anne Hublet (Anne.Hublet@UGent.be) De internationale studie Health Behaviour in School-aged Children is te vinden op Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent 19