Het schrijven van een medisch-wetenschappelijk artikel

Transcriptie

1 Het schrijven van een medisch-wetenschappelijk artikel

2 Het schrijven van een medisch-wetenschappelijk artikel Dr. H.C. Walvoort Dr. C.J.E. Kaandorp Prof. dr. F.W.A. Verheugt Dr. H. Veeken Prof. dr. J. van Gijn Houten 2010

3 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. met tekeningen van prof. dr. Jos W.M. van der Meer, internist ISBN NUR 870 Ontwerp omslag en binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Cross Media Solutions - Ten Brink Alphen aan den Rijn Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

4 Inhoud 11 Voorwoord Wetenschappelijk publiceren valt te leren De IMRaD-structuur Het moment van schrijven Van gaan schrijven naar hebben geschreven Literatuur Typen van klinisch-wetenschappelijk onderzoek Vervolgonderzoek (cohortonderzoek) Beloop bij een groep patiënten Onderzoek naar determinanten van ziekte Prospectief en retrospectief Experimenteel-vergelijkend onderzoek (gerandomiseerde klinische trial) Patiënt-controleonderzoek Dwarsdoorsnedeonderzoek Casuïstische mededeling Literatuur Keuze van een tijdschrift en instructies voor auteurs Eerdere publicatie over hetzelfde onderwerp Impactfactor Instructies voor auteurs Literatuur Wie is auteur en wat is de volgorde? Wieisauteur? Wie is geen auteur? Hoeveel auteurs en in welke volgorde? Groepsauteurschap 36

5 6 Het schrijven van een medisch-wetenschappelijk artikel 37 Spookauteurschap Danknoot/verantwoordingsnoot Omgaan met medeauteurs Literatuur Titel, samenvatting en abstract Titel: het onderwerp, maar nog liever de boodschap Titel: kort, maar vooral informatief Geestige titels Samenvatting en Engels abstract Literatuur Inleiding Samenvatting van bestaande kennis Beschrijving van het probleem Vraagstelling Literatuur Methoden en statistiek Onderzoeksopzet Bestudeerde onderwerp Toestemming van medisch-ethische toetsingscommissie en van patiënten Uitkomstmaten Gegevensverzameling Statistische analyse Tot slot Literatuur Resultaten De tekst van resultaten Kenmerken van de bestudeerde patiënten of materialen Opsomming, geen historisch verslag Beschrijving, geen interpretatie Geen literatuurreferenties Exacte weergave Figuren en tabellen Tabel Grafiek Wetenschappelijke eerlijkheid 65

6 Inhoud 7 66 Literatuur Beschouwing Het begin Opvallende bevindingen Sterke en zwakke punten Gevolgen voor de praktijk van de geneeskunde Tot slot Literatuur Verantwoordingsnoot en belangenverstrengeling Toetsing aan ethische criteria Bijdragen van (mede)verantwoordelijken Nadere informatie Trialregistratienummer Belangenconflict en financiële ondersteuning Aanvaardingsdatum Naschrift Dubbelpublicatie Literatuur Literatuurlijst Welke literatuurreferenties komen in aanmerking? Welke literatuur hoort in de literatuurlijst? Is iedere bron acceptabel? Is een abstract voldoende om naar het artikel te verwijzen? Hoe te verwijzen De plaats van de verwijzing Lay-out van de literatuurlijst Niet-gepubliceerde bronnen Onvindbare bronnen Digitaal beschikbare bronnen Plagiaat, hyperloyaliteit, palimpsest en cryptomnesie Tot slot Literatuur Stijl Rechttoe, rechtaan Zinnen 93

7 8 Het schrijven van een medisch-wetenschappelijk artikel 93 Zinslengte Actieve vorm vaak beter dan lijdende Tegenwoordige of verleden tijd Dubbele ontkenningen Bungelende deelwoorden Storende haakjes Woorden Dubbelzinnigheid Pompeuze uitdrukkingen Afko s Dungels Besmet taalgebruik Niet te saai en niet te leuk Een proeflezer is onmisbaar Literatuur Aanbiedingsbrief De boodschap Keuze van het tijdschrift De verantwoordelijkheden Belangenverstrengeling en financiële ondersteuning De contactpersoon Tot slot Literatuur Schrijven in het Engels Het eerste begin Zelfhulpboeken Korte zinnen, gewone woorden Beruchte uitglijders Who, which en that As compared to Using en andere bungelende deelwoorden Verstoppertje spelen Het juiste woord Tot slot Literatuur Beoordeling en revisie van een manuscript Beoordeling door de hoofdredactie 115

8 Inhoud Beoordeling door referenten: wijzigen of herschrijven Revisie door de auteurs Aanvaarding Afwijzing Referenten Literatuur Publiciteit en omgang met de publiekspers Tijdschriftbeleid Doel van de auteur Van artikel tot fout bericht Van zender naar ontvanger Informeren en controleren Sturen Literatuur 130

9 Voorwoord Romanschrijvers worden misschien geboren, maar het schrijven van wetenschappelijke artikelen moet men leren. Als onderzoeker of redacteur hebben wij jarenlang schrijvende artsen begeleid bij het begrijpelijk op schrift stellen van hun bevindingen in de geneeskunde. Het plan voor het samenstellen van een handleiding voor beginnende auteurs groeide in een periode dat wij allen verbonden waren aan het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. De inhoud van dit boek is vooral algemeen bedoeld en heeft nadrukkelijk ook betrekking op internationale publicaties. In het Engels zijn al verschillende zelfhulpboeken voor auteurs beschikbaar (zie de literatuurlijst van hoofdstuk 1 Wetenschappelijk publiceren valt te leren). Deze hebben elk beslist hun verdiensten, maar ze vinden soms onvoldoende weerklank bij Nederlandse studenten geneeskunde en jonge artsen. Wij willen onze erkentelijkheid uitspreken voor de kritische begeleiding die wij kregen van prof. dr. J. Vandenbroucke en zijn medewerkers, van de afdeling Klinische Epidemiologie van het Leids Universitair Medisch Centrum. Zij hebben elk hoofdstuk gelezen en van opbouwend commentaar voorzien. Voorts danken wij prof. dr. J.W.M. van der Meer, internist te Nijmegen, voor de tekeningen van zijn hand waarmee wij de tekst mochten verluchten. Drs. M. Kabos verzorgde de taalkundige redactie en gaf daarbij een aantal nuttige inhoudelijke tips.

10 12 Het schrijven van een medisch-wetenschappelijk artikel Het onontkoombare lot van boeken als dit is dat ze niet spontaan worden geraadpleegd door degenen die er het meest behoefte aan hebben. Wij vertrouwen er echter op dat ook deze groep via hun begeleiders uiteindelijk toch de weg zal vinden. Onze inspanningen zijn geslaagd als de navolgende hoofdstukken ertoe leiden dat Nederlandse onderzoekers er nog beter dan tevoren in zullen slagen hun bevindingen te publiceren in nationale en internationale tijdschriften voor geneeskunde. * Henk Walvoort Carola Kaandorp Freek Verheugt Hans Veeken Jan van Gijn * De afzonderlijke hoofdstukken werden geschreven door Walvoort (2, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 15), Kaandorp (1, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 16), Verheugt (3, 4, 6, 7, 9, 13, 14), Veeken (3, 15) en Van Gijn (1, 2, 4, 7, 9, 12, 13, 14, 16). F. van Kolfschooten was medeauteur van hoofdstuk 16.