BSO OPTIE VERZORGING -VOEDING

Transcriptie

1 BSO TWEEDE GRAAD OPTIE VERZORGING -VOEDING VAKKEN HUISHOUDKUNDE 8 U. / WEEK PRAKTIJK HUISHOUDKUNDE 2 U. / WEEK

2 INHOUDSTAFEL. Lessentabel 2 2. Profiel 3 3. Beginsituatie 4 4. Doelstellingen 5 5. Pedagogisch-didactische wenken en middelen Leerinhouden en leerplandoelstellingen PV huishoudkunde Zorg voor de voeding Zorg voor de woon- en leefomgeving Zorg voor het welzijn TV huishoudkunde Zorg voor de voeding Zorg voor de woon- en leefomgeving Zorg voor het welzijn Evaluatie Dagelijks werk Examens Minimale materiële vereisten Zorg voor de voeding Zorg voor de woon- en leefomgeving Zorg voor het welzijn Algemeen Bibliografie Boeken Periodieke publicaties Softwarepakketten Videobanden Nuttige adressen 86

3 Lessentabel Wekelijkse lessentabel: 36 uur Basisvorming: uur ste lj. 2de lj. N.-C. zedenleer/godsdienst 2 2 AV Nederlands 2 2 AV Wiskunde AV Lichamelijke opvoeding 2 2 AV Toegepaste informatica TV Aardrijkskunde AV Geschiedenis AV Natuurwetenschappen AV of: Project algemene vakken 6 6 AV Basisoptie personenzorg : 22 uur Plastische opvoeding (leerplannr ) 2 2 AV Praktijk huishoudkunde zorg voor de voeding 6 6 PV zorg voor de woon- en leefomgeving 4 4 PV zorg voor het welzijn 2 2 PV Huishoudkunde zorg voor de voeding 2 2 TV zorg voor de woon- en leefomgeving 3 3 TV zorg voor het welzijn 3 3 TV Complementair gedeelte: 3 uur 2

4 2 Profiel Op het einde van de tweede graad van het beroepssecundair onderwijs, dienen de leerlingen van de studierichting personenzorg in staat te zijn om zelfstandig een gewoon huishouden te runnen en mantelzorg te verlenen. Dit betekent dat de leerlingen op een vlotte manier voor volgende huishoudelijke taken kunnen zorgen: de voeding; de woon- en leefomgeving (inclusief het onderhoud van kleding); het welzijn; de omgang met en de onderlinge relaties tussen de gezinsleden en de sociale omgeving. Om deze doelstelling te bereiken, dienen we een zo groot mogelijke coördinatie en integratie van de technische en de praktische vakken na te streven. De relatie tussen deze vakken is er dan ook een van ondersteunende aard. De technische vakken worden functioneel gegeven, namelijk om het hoe en waarom van een praktijkoefening te verklaren. Men werkt immers vanuit de praktijk naar de theorie toe. Het vak plastische opvoeding wordt in functie van de huishoudelijke praktijk behandeld. Daarbij worden ruimtelijke waarneming, kleur, vorm en materiaaleffect tastbaar en visueel ontwikkeld. Eigenschappen zoals creativiteit en esthetica zijn elementen die zowel de sfeer als het leefpatroon binnen een gezin gunstig beïnvloeden. Opvoedkunde wordt geïntegreerd in zorg voor het welzijn. Het heeft tot doel na te gaan hoe men op de juiste manier met zichzelf en anderen omgaat binnen specifieke zorgsituaties. In die zin wordt vooral aandacht besteed aan het handelen, aan het oefenen in het omgaan met elkaar. De nadruk wordt gelegd op het verwerven en vergroten van de sociale vaardigheden. 3

5 3 Beginsituatie Tot het eerste leerjaar van de tweede graad worden toegelaten: de regelmatige leerlingen die het tweede leerjaar van de eerste graad of het beroepsvoorbereidend leerjaar met vrucht hebben beëindigd of zij die houder zijn van een getuigschrift van de eerste graad van het secundair onderwijs, behaald via de examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap; de leerlingen die uiterlijk op 3 december volgend op de aanvang van het schooljaar de leeftijd van 6 jaar bereiken, onder de volgende voorwaarde: gunstig advies van de toelatingsklassenraad. Bij de leerlingen die de beroepenvelden "Voeding - Verzorging" of die in het tweede leerjaar van de eerste graad de basisoptie "Sociale en Technische Wetenschappen" gevolgd hebben, is er reeds een elementaire basiskennis i.v.m. huishoudkunde aanwezig. Daarnaast dienen we rekening te houden met leerlingen die een andere vooropleiding genoten hebben. Toch vertonen de leerlingen binnen deze heterogene groep een gemeenschappelijk kenmerk, namelijk een sterke gerichtheid naar en interesse voor praktijkgericht onderwijs. 4

6 4 Doelstellingen 4. Algemene doelstellingen De leerinhouden van TV en PV huishoudkunde beogen een volwaardige bijdrage tot de totale persoonlijkheidsontplooiing van de leerlingen. De drie componenten van de persoonlijkheidsvorming worden evenwichtig opgenomen en uitgewerkt, namelijk: - de psychomotorische component; - de dynamisch-affectieve component; - de cognitieve component. Zelfredzaamheid stimuleren: handelen, aanvoelen en denken worden georiënteerd op het zelfstandig uitvoeren van het huishouden. Hiertoe streven we bij de leerlingen geleidelijk aan volgende algemene doelen na: belangstelling opbrengen en bereidheid tonen om huishoudelijke zorgsituaties aan te pakken, namelijk: zelfzorg (het zorgen voor zichzelf, voor zijn eigen geluk en gezondheid), zelfredzaamheid (het vermogen om te leven zonder professionele hulpverlening) en mantelzorg (aanvullende, niet-beroepsmatige hulpverlening aan bejaarden, zieken en andere hulpbehoevenden); bereidheid tonen en bekwaamheid bezitten om tijdens de zorgsituaties probleemoplossend te denken en te handelen; voorrang verlenen aan preventieve en gezondheidsstimulerende keuzen; aan de dag leggen van een gezonde nieuwsgierigheid zoals vakinformatie kunnen selecteren, ordenen en kritisch beoordelen en integreren; leren omgaan met zichzelf en anderen om tot een evenwichtig functioneren te komen binnen zorgsituaties; op een gemotiveerde wijze een studiekeuze voor de derde graad maken, met name verzorging, groepskoken, organisatiehulp, 4.2 Vakdoelstellingen De algemene doelen worden via volgende vakdoelstellingen nagestreefd, die systematisch en progressief in de opbouw van kennis, vaardigheden en attitudes worden omgezet: kennis de behoefte aan elke voedingsstof analyseren en motiveren; door inzicht in de behoefte aan verschillende voedingsstoffen tot een gezondheidsbevorderende voeding komen; inzien dat omgangskunde een fundamenteel onderdeel is van de zorg voor het welzijn; inzien dat "voedingsgewoonten" een sociale en maatschappelijke dimensie inhouden; vakterminologie m.b.t. de verschillende zorgdomeinen beheersen en gebruiken; begrippen in verband met grondstoffen en grondstofkeuze beheersen; 5

7 inzicht hebben in basistechnieken, bereidingen en praktische toepassingen; eenvoudige informatie kunnen ordenen; gewoonten m.b.t. het welzijn, de woon- en leefomgeving herkennen en op hun waarde beoordelen. vaardigheden veilig, hygiënisch, ergonomisch en goed georganiseerd werken; fouten opsporen en voorkomen; regels van de omgangskunde en de etiquette beheersen en toepassen; als consument verantwoord verbruiksartikelen kiezen, kopen, gebruiken en verbruiken; elementaire zorgtechnieken organiseren en verantwoord uitvoeren, rekening houdend met de gebruikte grondstoffen en hun afwerking; basistechnieken i.v.m. voedselbehandeling toepassen. attitudes rationeel omspringen met tijd, geld, water, grondstoffen en energie; milieubewust handelen; kwaliteitsbewust handelen; kwaliteitszorg nastreven; informatie raadplegen en kritisch interpreteren; spontaan het materieel onderhouden; consequent de juiste werkwijze toepassen; verantwoordelijkheid tot systematische zorg en verzorging opnemen; op een creatieve en empatische wijze inspelen op omgevings- en menselijke factoren, namelijk diverse vormen en toestanden van materiaal, materieel, gedrag, omgangskunde, 6

8 5 Pedagogisch-didactische wenken en middelen Uitgangspunt De wijze waarop de leerinhouden in het BSO worden aangebracht (namelijk uitdrukkelijk gerelateerd aan de praktijk), is van fundamenteel belang. Om aan te sluiten bij het profiel van een doorsnee beroepsleerling, dienen we ons voldoende bewust te zijn van de typische kenmerken van deze leerlingengroep, namelijk: - concrete en praktische gerichtheid; - grote affectieve en emotionele ingesteldheid en spontaniteit. Dergelijke leerlingen veronderstellen een specifieke pedagogische aanpak. Leerlinggericht i.p.v. leerstofgericht werken in herkenbare situaties. De leerlingen moeten positieve ervaringen kunnen opdoen opdat zij tot echt leren zouden komen. Stapsgewijs leren zorgen. Nieuwe technieken en vaardigheden worden geleidelijk aangeleerd o.m. via demonstratie en geleide oefening. Op een geleidelijke en progressieve wijze, van eenvoudige tot meer complexe zorgsituaties, leren denken en handelen om tenslotte vaardigheid en tempo m.b.t. routinetaken te verwerven. Via groepsdynamische processen sociale vaardigheden ontwikkelen met het oog op een zo breed mogelijke persoonlijkheidsontplooiing van de leerling. Dit vormt niet enkel de basis voor zelfzorg maar eveneens voor mantelzorg. Langs een breed scala van ervaringen komt de leerling tenslotte tot een doordacht en functioneel optreden in een normale huishoudelijke situatie. Organisatie Bovenstaand uitgangspunt vereist zowel van het lerarenteam als van de schoolorganisatie een bewuste en flexibele organisatie van het onderwijsleerproces. Het technische vak vormt één geheel met het praktijkvak. Daarom worden beide onderdelen door dezelfde leerkracht gegeven. De realisatie van het leerplan vereist een volledige afstemming van TV huishoudkunde op PV huishoudkunde. Daarom is het onontbeerlijk om beide vakken in het lessenrooster in volgende lessenblokken aan te bieden: - zorg voor de voeding: 2 lessenblokken van 4 lesuren; - zorg voor de woon- en leefomgeving: lessenblok van 4 lesuren en lessenblok van 3 lesuren; - zorg voor het welzijn: lessenblok van 2 lesuren en lessenblok van 3 lesuren. Op die wijze kunnen TV en PV huishoudkunde op een soepele en harmonieuze wijze in elkaar vloeien en uitmonden in zorgsituaties. Bij de opmaak van het jaarplan wordt rekening gehouden met volgende elementen: - het reële lessenrooster, t.t.z. de wijze waarop de lesuren TV en PV in het rooster voorkomen (zie hoger); - de mogelijke samenzetting van het ste en 2 de leerjaar; - de beschikbare uitrusting en infrastructuur (o.m. de aanwezigheid van een internaat). Een jaarplan is immers een planningsdocument dat de leerinhouden verdeelt over het aantal lesweken (28), inzonderheid over een aantal zorgsituaties die de huishoudelijke realiteit benaderen. Het is geenszins de bedoeling om de volgorde van de leerinhouden zoals 7

9 aangegeven in dit leerplan op een identieke manier in het jaarplan over te nemen en vervolgens in analoge lesonderwerpen om te zetten. De leerinhouden van TV en PV worden door de betrokken leerkracht tot een samenhangend geheel in elkaar geschoven. Het is eveneens wenselijk om twee lesweken voor onvoorziene omstandigheden voor te behouden. Deze kunnen desgevallend voor uitbreiding of verdieping van de leerinhouden worden aangewend. Op geregelde en bij het begin van het schooljaar vastgelegde tijdstippen, worden vakgroepvergaderingen georganiseerd. Tijdens deze vergaderingen kunnen o.m. volgende items aan bod komen: - opmaken van de jaarplannen; - vastleggen van prioriteiten bij het concretiseren van het leerplan; - organiseren van binnenklasdifferentiatie; - gebruikmaken van uniforme vakterminologie; - bepalen van inhoud en structuur van de leerlingencursus; - maken van afspraken m.b.t. de mapindeling; - integreren van attitudinale aspecten; - organiseren van individuele remediëring bij leerachterstanden; - bepalen van evaluatiecriteria en hun onderlinge verhouding; - inrichten en gebruiken van de vaklokalen; - deelnemen aan vakoverschrijdende projecten, wedstrijden, De gemaakte afspraken worden vastgelegd in een bondig verslag en door alle betrokkenen opgevolgd. Opbouw van leerinhouden en doelstellingen zorg voor de voeding In het eerste leerjaar worden eenvoudige gerechten en naar het einde van het schooljaar toe maaltijden op basis van elementaire basistechnieken bereid met inheemse producten die voor een voedingsstof representatief zijn. De begrippen in V.G.V.M. en werkorganisatie worden geïntroduceerd en geïmplementeerd in de praktijkoefeningen. Daarnaast gaat de aandacht uit naar het algemeen begrippenkader en de instrumenten die in functie van het gebruik van gezonde voeding gehanteerd kunnen worden. In het tweede leerjaar ligt de klemtoon op de bereiding van eenvoudige feestmaaltijden en streekgerechten op basis van gekende en nieuwe basistechnieken met zowel inheemse als uitheemse voedingsmiddelen. Kwaliteitszorg op basis van product- en procesevaluatie zijn constant in de zorgoefeningen aanwezig. De voedingsstoffen en de voedingsmiddelen worden geanalyseerd: enerzijds in functie van de praktijkoefeningen en anderzijds om een fundamenteler inzicht in gezondheid en gezonde voeding te verwerven. 2 zorg voor de woon- en leefomgeving In het eerste leerjaar brengen we een algemeen begrippenkader aan en gaan we in op de analyse van veelvoorkomende en -gebruikte materialen en hulpmiddelen. Het geheel wordt in zorgoefeningen uitgewerkt en/of toegepast. Deze zorgoefeningen zijn zowel op het onderhoud in ruime betekenis als op decoratie gericht. In het tweede leerjaar worden volgende aspecten belicht: budgetteren, huren/kopen/verbouwen met aandacht voor sociale premies. Minder frequent gebruikte en delicate materialen en hulpmiddelen worden naast algemene elementen uit de woon- en leefomgeving geanalyseerd. Deze zorgelementen worden eveneens in praktische zorgoefeningen omgezet. 8

10 3 zorg voor het welzijn In het eerste leerjaar brengen we ook een algemeen begrippenkader aan m.b.t. gezondheid en gezondheidszorg. De persoonlijke zorg - vanwaar de transfer naar zorg voor anderen wordt gemaakt - komt uitgebreid aan bod. Daarbij zijn de praktijkoefeningen enerzijds gericht op persoonlijke zorg en hygiëne, anderzijds op het concretiseren van sociale vaardigheden zoals tafeletiquette, gedrag tijdens uitstappen en bezoeken, In het tweede leerjaar gaan we dieper in op zelfkennis en communicatie. Ook de algemene en de specifieke hygiëne en gezondheid worden behandeld, steeds met aandacht voor de beschikbare sociale voorzieningen. Het geheel sluit aan bij praktische zorgoefeningen uit de realiteit. Het wordt aanbevolen om doorheen het schooljaar één of meer doorlopende werkstukken te voorzien die van leerling tot leerling kunnen verschillen. De bedoeling is de onderwijstijd maximaal te benutten; m.a.w. tijdens o.m. dode lesmomenten kunnen de leerlingen aan het doorlopend werkstuk verder werken ongeacht de zorgsituatie die wordt uitgewerkt. Rol van de leraar De voorbeeldfunctie van de leraar is een belangrijke didactische ondersteuning. Hij zal nauwkeurigheid nastreven, zin voor veiligheid en hygiëne tonen, een verzorgde taal gebruiken en correct optreden. De leraar is als het ware de vakman die zijn kennis en vaardigheden in optimale omstandigheden wil doorgeven aan de leerlingen. Wanneer hij vanuit een positieve houding met hen samenwerkt, zal zijn voorbeeldgedrag nog sterker op hen inwerken. Het werk van de leerlingen (individueel of in groep) vereist voldoende aandacht. Niet enkel het bekomen resultaat is belangrijk maar ook de inzet, het doorzettingsvermogen, de zin voor detail en samenwerking. De leraar zal zich bijgevolg niet vastpinnen op deelaspecten, maar een evaluatie uitvoeren die betrekking heeft op het globale. Afhankelijk van de situatie dienen fouten individueel of klassikaal besproken te worden, bij voorkeur onder de vorm van positieve feedback. Remediëringsopdrachten maken integraal deel uit van de opleiding en vorming. Didactische werkvormen Het is van fundamenteel belang om vanuit de praktijk naar de theorie te werken. De praktijk is hoofdzakelijk gericht op het zich eigen maken van basistechnieken en het trainen ervan. Telkens wordt de nadruk gelegd op de verschillende werkwijzen, het gebruik van het juiste materiaal en materieel. Het onderhoud van het materieel, de apparatuur en de omgeving wordt systematisch aangepakt en via gedifferentieerde opdrachten herhaald en ingeoefend. De moeilijkheidsgraad van de zorgsituaties en de oefeningen wordt geleidelijk en stelselmatig verhoogd. In functie van de zorgsituatie wisselen volgende didactische werkvormen elkaar af: - brainstorming; - uitleg geven; - demonstratie; - proefondervindelijke studie; - vergelijkende studie; - observatie; - kringgesprek; - eenvoudige gevalsstudie; - rollenspel; - pedagogisch-didactische uitstappen; - individuele en groepsopdrachten; - 9

11 Pedagogisch-diadactische uitstappen dienen wat de organisatie betreft telkens grondig voorbereid te worden. De doelstellingen en de opdrachten moeten steeds duidelijk wisselen, zo niet gaat het effect verloren en biedt deze werkvorm geen meerwaarde. Dergelijke uitstappen lenen zich tenslotte uitstekend tot het oefenen van een aantal sociale vaardigheden. De leraar dient constant uit de vele soorten werkvormen de meest relevante keuze te maken. Hierbij kan hij zich door een aantal factoren laten leiden: - de aard van de doelstellingen; - het beoogde leerproces; - de vertrouwdheid van de leerlingen met een bepaalde werkvorm; - de bekwaamheid van de leerkracht m.b.t. een bepaalde werkvorm; - de materiële voorwaarden; - de financiële middelen; - de organisatorische voorwaarden; - De werkvormen kunnen op een continuüm geplaatst worden van sterk leraargestuurd naar sterk leerlinggestuurd. Beide accenten kunnen doorheen het schooljaar in eenzelfde klas aan bod komen. In het eerste geval gaat het om breed uitgewerkte opdrachten waarbij de leraar eveneens kansen biedt tot zelfwerkzaamheid van de leerlingen. Aan het andere uiterste liggen activiteiten waarbij de leerlingen verregaand zelf plannen, uitvoeren en evalueren. Omdat we een zo groot mogelijke zelfstandigheid bij de leerlingen beogen, verdient het laatste echter onze voorkeur. Met het oog op het leggen van verbanden, het formuleren van besluiten, het duiden van inzichten, worden deze werkvormen steeds door individuele of klassikale besprekingen gevolgd. Media Het gebruik van media is noodzakelijk ter ondersteuning van het onderwijsleerproces. We denken hierbij o.m. aan: - didactische wandplaten en posters; - video s; - dia s; - afbeeldingen en foto s; - cd-rom; - transparanten (o.m. met schema s uit de vakliteratuur); - multimedia; - Een passende keuze en een goed gebruik van media maakt deel uit van de professionaliteit van leraren; de onderwijskwaliteit kan ermee vergroot worden. Ook bij de keuze van de media zal met een aantal factoren rekening worden gehouden: - de aangepastheid aan de doelstellingen; - de relevantie voor de leerinhoud; - de flexibiliteit bij voorbereiding en gebruik; - de organisatorische voorwaarden; - Media worden niet zonder meer ingeschakeld in het onderwijsleerproces, maar wel met het oog op de mogelijkheid tot verwerkingsactiviteiten van de leerlingen. Werken voor derden Huishoudelijke routinetaken zoals wassen, strijken, koken, dienen veelvuldig te worden ingeoefend opdat de leerlingen voldoende vaardigheid en tempo zouden verwerven. Het geniet hierbij de voorkeur dat de leerlingen een beroep doen op of gebruikmaken van persoonlijk materiaal, materieel, Indien echter zou blijken dat de mogelijkheden van de leerlingen te gering zijn (zowel financieel als materieel), kan een beroep op derden gedaan worden. Hiervoor geldt de officiële regelgeving werken 0

12 voor derden die in beginsel in elke school aanwezig is. De boekhouding hiervan kan in het kader van de leerinhoud budgetteren onder toezicht van de leerkracht worden uitgevoerd.

13 6 Leerinhouden en leerplandoelstellingen 6. PV huishoudkunde 6.. Zorg voor de voeding ste leerjaar LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN I V.G.V.M. EN WERKORGANISATIE TOEGEPAST IN DE KEUKEN Veiligheid. Onthaal in de keuken.2 Veiligheidsvoorschriften.3 Veiligheidsmaatregelen.3. Algemeen.3.2 Voorkomen van: - brand - verbranding - elektrocutie.4 Toepassing in de keuken.4. Materieel: - juiste benaming - gebruik - schikking (inventaris).4.2 Apparatuur: - soorten - gebruik - plaats Zich in de keuken veilig voelen. Het belang van veiligheidsvoorschriften inzien. Veiligheidsmaatregelen treffen. Ongevallen voorkomen. De vaste plaats van het materieel en de apparaten respecteren. In functie van de bewerking het gepaste materieel of apparaat gebruiken. Vooraf. Relatie leggen met het welzijn op het werk en dit in het kader van ARAB, AREI, CODEX e.a. 2. Begripsvorming is nodig als basis en uitgangspunt om een transfer naar de concrete praktijkoefeningen te kunnen maken. 3. Dit item verdient iedere les de nodige aandacht, het loopt als een constante doorheen de opleiding. Behandelen in coördinatie met zorg voor het welzijn. Situatieontleding. 2

14 2 Hygiëne 2. Persoonlijke hygiëne 2.2 Keukenhygiëne 2.3 Voedselhygiëne 3 Ergonomie 3..Begrip 3.2 Principes 3.3.Toepassingen in de keuken: - houding - werkhoogte - bijsturing 4 Milieu 4..Bronnen van afval 4.2 Milieubesparend handelen 4.2. Zuinig omgaan met water, energie en verpakking 4.3 Afval sorteren soorten afval (huishoudelijk) sorteermogelijkheden Vertrouwd zijn met de hygiëne in de keuken. Spontaan de dagelijkse persoonlijke hygiëne toepassen. Voedsel hygiënisch behandelen. Materiaal hygiënisch opbergen De principes m.b.t. ergonomisch handelen kennen. Bijsturing doen om op een ergonomische manier in de keuken te werken. De noodzaak van een gezond leefmilieu inzien. De lasten voor het milieu benoemen. Verspilling van grondstoffen voorkomen. Elementen voor een compostbak schematisch weergeven Afval selectief sorteren. Op een spontane manier milieusparend handelen. Het begrip sorteren kunnen aanwenden in de keuken. Zelfcomposteren aanmoedigen. Behandelen in coördinatie met zorg voor het welzijn. Videofilm: Hygiëne in de keuken (Nr ) Brainstorming i.v.m. praktisch haalbare bijsturingsmogelijkheden. Behandelen in coördinatie met zorg voor het welzijn. Kringgesprek: belang van een gezond leefmilieu. 3

15 II BEGRIPPENKADER EN INFORMATIEMIDDELEN I.V.M. VOEDSELBEHANDELING Begrippenkader. Basistechniek.. Begrip..2 Soorten..3 Toepassing.2 Basisprincipe.2. Begrip.2.2 Soorten.3 Basisbereiding.3. Begrip.3.2 Soorten Enkele basistechnieken opnoemen. Het verschil tussen een basistechniek en een basisbereiding weten. Weten dat van een basisbereiding een variatie van gerechten bereid wordt. Punt, 2.. en 2.3. in relatie tot elkaar behandelen. Steeds de correcte terminologie gebruiken. Op de basisprincipes wordt beperkt ingegaan. 2 Informatiemiddelen 2..Schriftelijke bronnen: - losse recepten - kookboeken 2.2 Auditieve bronnen: - mond aan mond - radio 2.3 Audiovisuele bronnen: - videorecepten 3 Etikettering Recepten op hun waarde beoordelen. Een courant kookboek gebruiken. Een mondeling recept inschatten en beoordelen. Een nieuw recept aan de hand van een videoreportage bereiden. Belangstelling opwekken om spontaan een verpakking te lezen en er de belangrijkste elementen uithalen. Bereidingswijzen op de verpakking volgen en interpreteren. Door de leerlingen een receptenboek laten aanleggen. Van begeleid gebruik naar zelfstandig gebruik van de informatiemiddelen. 4

16 III TAFELZORG Tafeldekken. Benodigdheden.2 Richtlijnen 2 Tafelafwerking en -versiering 2. Benodigdheden 2.2 Richtlijnen Een verzorgde tafel voor een brood- en warme maaltijd dekken. Voor eenvoudige gelegenheden een tafel voor een brood- en warme maaltijd afwerken/ versieren. Vooraf. De tafeldienst wordt correct aangeleerd en verdient een blijvende aandacht. Dit gebeurt onder de vorm van bijsturing/verbreding, volgens de vorderingen in de leerinhouden en de beschikbare mogelijkheden. 2. Werken met beurtrolsysteem: elke les een verantwoordelijke aanduiden. 3 Tafeldienst 3. Op- en afdienen 3.2 Opruimen Op een verantwoorde en hoffelijke manier de tafel op- en afdienen. Op een efficiënte manier de eetruimte/keuken opruimen. Documentatie door de leerlingen laten aanleggen. IV ZORGOEFENINGEN I.V.M. VOEDING Fruit en fruitgerechten. Uitgangspunten: - belang van fruit in de voeding - mogelijkheden.2 Basistechnieken: - schillen en pellen - persen - snijden - leeghalen en vullen.3 Gebruiken van tafelfruit.4 Bereiden van o.m.: - vruchtensap - vruchtensla - appelmoes - appelbeignets.5 Analyse en werkorganisatie: Fruit onder diverse vormen gebruiken. Fruit volgens de tafeletiquette eten Fruitgerechten bereiden. Vooraf Analyse en werkorganisatie komen elke les aan bod.. Materiaal: situering (of herhaling) van de leerinhoud TV. 2. Materieel: nieuw gereedschap en/of nieuwe apparatuur worden telkens besproken. 3. De timing en volgorde van het werk worden grondig behandeld. De basistechnieken worden aangeleerd via demonstratie. In coördinatie met tafeletiquette. Kookboek gebruiken. Persoonlijk receptenboekje aanleggen. 5

17 - materiaal - materieel - timing en volgorde 2 Groenten 2. Rauwkost: - basistechnieken 2.2 Bereide groenten: - basistechnieken Verschil in voedingswaarde tussen rauwkost en bereide groenten aanduiden. Enkele soorten rauwkost opnoemen en het gebruik ervan aangeven. Geschikte rauwkost als broodbeleg kiezen en verwerken. Het belang van bereide groenten in een gezond voedingspatroon inzien. Groenten raspen en fijnmaken. Rauwkost en salades bereiden. Voedende waarde van rauwkost en bereide groenten vergelijken. 2.3 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde 3 De soepen 3. Uitgangspunten: - belang - indeling - soorten 3.2 Basistechnieken: - reinigen - wassen - snijden van groenten - koken Het belang van soepen in de voeding kennen. Weten dat soepen op verschillende manieren bereid kunnen worden en hiervan voorbeelden geven. De basistechnieken i.v.m. het gebruiksklaar maken van groenten uitvoeren. Vergelijkende studie i.v.m. voedende waarde (voedingsplanner), smaak en prijs van verse, diepvries en ingeblikte soep. Van demonstratie naar zelfstandig werk. 6

18 - pureren - blancheren en invriezen 3.3 Basisbereiding van: - doorgestoken soep - niet-doorgestoken soep 3.4 Bereiden van soepen 3.5 Invriezen van soepgroenten 3.6 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde De basisbereiding van de verschillende soorten soepen maken. Enkele veelgebruikte soepen bereiden. Soepgroenten invriezen. 4 Broodmaaltijden 4. Uitgangspunten: - belang van brood in de voeding - soorten broodmaaltijden 4.2 Basistechnieken: - brood bakken - brood roosteren - brood beleggen 4.3 Bereiden van o.m.: - ontbijt - vieruurtje - picknick 4.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde Voor diverse gelegenheden en op een gevarieerde manier een broodmaaltijd bereiden. Demonstratie: brooddeegbereiding. Documentatie aanleggen. 5 Eiergerechten 5. Uitgangspunten: - voordelen - nadelen 5.2 Basistechnieken: - koken - binden Inzien dat eiergerechten een goedkope bron van eiwitten zijn. De technieken koken en binden beheersen. Demonstratie. 7

19 5.3 Bereiden van o.m.: - zacht en hard gekookte eieren - eierflan Een variatie van eiergerechten bereiden. 5.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde 6 Melkbereidingen 6. Uitgangspunten: - belang - soort i.f.v. het gebruik 6.2 Basistechnieken: - koken van melk - yoghurtcultuur - shaken 6.3 Bereiden van o.m.: - yoghurt en afleidingen - milkshakes - puddingen 6.4.Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde In functie van het gebruik de meest geschikte melksoort kiezen. Weten dat melk snel overkookt en de technieken kennen om hierop in te spelen. Eenvoudige melkbereidingen zelfstandig kunnen maken. Demonstratie. Kookboek raadplegen. 7 Aardappelbereidingen 7. Uitgangspunten: - variëteit i.f.v. de bereiding - keuze van de bereiding i.f.v. maaltijd - voorzorgen voor behoud van mineralen en vitaminen 7.2 Basistechnieken: - schillen - borstelen, wassen, spoelen - koken - fruiten In functie van de bereiding de meest geschikte aardappelvariëteit kiezen. De aardappelbereiding afstemmen op de hoofdschotel. Aardappelen op een economisch verantwoorde wijze schillen. Demonstratie. 8

20 7.3 Bereiden van o.m.: - aardappelen in de pel - aardappelpuree - frieten 7.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde Eenvoudige aardappelbereidingen zelfstandig kunnen maken. 8 Rijstgerechten 8. Uitgangspunten: - soort i.f.v. de bereiding 8.2 Basistechnieken: - koken 8.3 Bereiden van o.m.: - zoete gerechten: rijstpap,... - hartige gerechten: rijstkroketten, risotto, 8.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde Eenvoudige rijstgerechten bereiden. Demonstratie. Videorecept uitvoeren. 9 Suiker in gerechten 9. Uitgangspunten: - soort i.f.v. de bereiding 9.2 Basistechnieken: - oplossen - karameliseren - kneden - vormen 9.3 Bereiden van o.m.: - siropen - marsepein - speculaas 9.4 Analyse en werkorganisatie: Lekkere, originele en verzorgde versnaperingen bereiden. Demonstratie. Via opzoekwerk in tijdschriften toepassingen uitproberen. Creativiteit stimuleren: vrij werk van de leerlingen. 9

21 - materiaal - materieel - timing en volgorde 0 Vleesbereidingen 0. Uitgangspunten: - soort i.f.v. de bereiding - hoeveelheid per persoon 0.2 Basistechnieken: - braden - bakken - stoven - roosteren 0.3 Bereiden van vlees en vleesvervangende produkten. 0.4 Analyse en werkorganisatie: - materiaal - materieel - timing en volgorde De gepaste basistechniek aanwenden naargelang de aard van het vleesstuk. Verschillende vleesstukken op diverse manieren bereiden. Zelfstandig een recept kunnen uitvoeren. Demonstratie. Kookboek raadplegen. Zelfstandig werken. 20

22 2de leerjaar LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN PEDAGODGISCH-DIDACTISCHE WENKEN I KWALITEITSBEWUST HANDELEN IN DE KEUKEN Kwaliteit. Algemeen begrip.2 Productkwaliteit.3 Proceskwaliteit.4 Integrale kwaliteit: kwaliteitszorg 2 Voedsel behandelen op een kwaliteitsvolle manier 2. Taakafbakening: - wat? - wanneer? - hoeveel? 2.2 Taakvoorbereiding: - splitsen - analyseren - beredeneren 2.3 Taakuitvoering: - aankopen - bereidingswijze - afwerking 2.4 Taakevaluatie: - productevaluatie - procesevaluatie Kwaliteitsbewust zijn (weten aan welke vereisten een product moet voldoen. De betekenis van kwaliteit verwoorden. Het verschil tussen product- en proceskwaliteit aantonen. De elementen van integrale kwaliteit die leiden tot kwaliteitszorg toepassen. Aandacht hebben voor bio-producten. Een gerecht op basis van het principe van kwaliteitszorg bereiden. Kwaliteitsbewust zijn (tijdens het aankopen en het bereiden van een product, rekening houden met de specifieke vereisten die op een verpakking vermeld staan om de kwaliteit te verzekeren). Kwaliteitsvolle producten aankopen. Vooraf. Dit item wordt stapsgewijs bijgebracht, op een eenvoudige manier en geïllustreerd met tal van voorbeelden uit de praktijk. 2. De praktische toepassing nl. aandacht voor kwaliteitszorg, loopt als een constante doorheen alle zorgdomeinen van het leerplan. Loopt als een constante doorheen de zorgoefeningen i.v.m. voeding. 2