INFORMATIEPAKKET MICROFERM

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "INFORMATIEPAKKET MICROFERM"

Transcriptie

1 INFORMATIEPAKKET MICROFERM

2 Informatiemap Microferm Inhoudsopgave 1. Projectbeschrijving Microferm Bijlage A Invoedeisen groen gas Bijlage B Geluidsrapportage 2. Haalbaarheid Microferm 3. Haalbaarheid Gasopwerking SDE+ tarief 0,76 ct. 4. Brochure Microferm 5. Meest gestelde vragen Microferm 6. Tekening Microferm 7. Materiaal Veiligheid

3 Thermen 10 Bank: ING rek. nr PS Enschede K.v.K. Enschede nr The Netherlands VAT: NL B.01 Tel: IBAN: NL19INGB Fax: BIC: INGBNL2A Internet: PROJECTBESCHRIJVING Microferm met WKK en Gasopwerking Projectbeschrijving Onze ref. : Vergunningsinformatie Microferm Datum :

4 Gebruik van deze projectbeschrijving Deze projectbeschrijving bevat informatie over de Microferm vergistingstechniek inclusief de meest uitgebreide combinatie van additionele apparatuur, zoals een navergister, WKK en biogasopwerking. Het is mogelijk om (een deel) van deze additionele apparatuur weg te laten bij realisatie van een Microferm installatie. De informatie is ten behoeve van het aanvragen van een omgevingsvergunning, onderdeel milieu. HoSt adviseert om bij de aanvraag van een omgevingsvergunning alle additionele apparatuur in de aanvraag op te nemen. Dit geeft, als de vergunning verkregen is, de mogelijkheid om de Microferm uit te voeren zoals op dat moment het meest rendabel is, bijvoorbeeld door een gewijzigde subsidieregeling. Indien het bedrijf waar de Microferm geplaatst wordt al een omgevingsvergunning onderdeel milieu (of de oude milieuvergunning) bezit voor de agrarische activiteiten, volstaan een veranderingsvergunning om de Microferm toe te voegen. Indien het bedrijf nog geen omgevingsvergunning bezit, zal een oprichtingsvergunning voor het gehele bedrijf, voor zowel de agrarische activiteiten als de Microferm, moeten worden aangevraagd. Voor het nader aanpassen van de Microferm installaties op de wens van de klant kan bij HoSt nadere gedetailleerde vergunningsinformatie worden aangevraagd. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 2 van 17

5 Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding Doelen Beschrijving installatie Ontvangst en transport van de mest Vergister Navergister en gasopslag Biogas behandeling Biogas benutting Directe levering WKK Gasopwerking Beveiliging Afvoer digestaat Gegevens omgevingsvergunning, onderdeel milieu Veiligheid Geluid Geur Lucht Water Bodem Energie Opslag gevaarlijke stoffen Overzicht aanwezige stoffen Overige vergunningsaspecten Omgevingsvergunning, onderdeel bouw Bedrijfsspecifieke vergunningen Milieueffectrapportage Bestemmingsplan Bijlagen Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 3 van 17

6 1. Inleiding De Microferm is ontwikkeld voor agrariërs die alleen de eigen mest en voederresten van het eigen bedrijf willen verwerken. De installatie maakt het mogelijk op bedrijfsschaal mest met eigen voederresten te vergisten. Via een biologisch omzettingsproces wordt bij vergisting biogas geproduceerd. De installatie voorziet in de mogelijkheid om dit biogas om te zetten in elektriciteit en warmte en in de mogelijkheid om biogas op te werken tot groen gas van aardgaskwaliteit. Afhankelijk van de bedrijfsgrootte kan het boerenbedrijf hiermee volledig in eigen energiebehoefte voorzien. Het overschot aan geproduceerde elektriciteit wordt geleverd aan het elektriciteitsnet, de warmte wordt lokaal benut en het geproduceerde groen gas wordt geleverd aan het aardgasnet. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 4 van 17

7 2. Doelen Hoofddoelen: - Het verminderen van de methaan- en ammoniakemissie op het bedrijf; - Het opwekken van duurzame elektriciteit en warmte; - Het produceren van groen gas. Subdoelen: - Het verbeteren van de bemestingswaarde van de mest door het verhogen van de concentratie snel beschikbare stikstof; - Het doorbreken van de kringloop van onkruidzaden en ziektekiemen op het bedrijf. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 5 van 17

8 3. Beschrijving installatie 3.1 Ontvangst en transport van de mest De mest wordt in de stal door een mestschuif in een verzamelput geschoven. Een wormpomp zorgt vervolgens voor het pompen van de mest naar de installatie. De pomp zal geschakeld worden op het niveau van de verzamelput. De verzamelput wordt tevens voorzien van een elektrische dompelmixer. De mest uit de bestaande stallen zonder mestschuif kan met een (mobiele) mestpomp naar de verzamelput gepompt worden, vanwaar deze mest ook in de vergister gepompt wordt. 3.2 Vergister De belangrijkste component van de Microferm is de vergistingstank. Dit is een tank met een diameter van 4,5m en een hoogte van 12m. De mest wordt in de vergister gepompt. In de vergister heerst een temperatuur van 40 tot 50ºC, waarbij door middel van een biologisch omzettingsproces de organische stof in de mest omgezet wordt in biogas. Dit biogas heeft een gebruikelijke samenstelling van 55-60% methaan (CH 4 ), 40-45% koolstofdioxide (CO 2 ) en lage concentraties aan overige gasvormige stoffen. Een speciaal voor dit proces ontwikkeld roerwerk in de tank zorgt ervoor dat de tankinhoud homogeen gehouden wordt en het proces constant verloopt. 3.3 Navergister en gasopslag De Microferm wordt uitgevoerd met een navergister. Dit kan in de vorm van een betonnen silo, met een diameter van minimaal 10m en een hoogte van minimaal 6m, waar nog resterend biogas uit de mest kan vrijkomen. Het biogas uit de installatie wordt gebufferd onder het dubbelmembraandak wat op de betonnen silo wordt geplaatst. Hierin wordt maximaal 160 Nm 3 biogas opgeslagen, waarvan 105 Nm 3 beschikbaar is als buffer (bij een 10m diameter tank van 6m hoog). Dit is voldoende voor circa vijf uur biogasproductie. Een grotere silo is altijd gunstig voor het vergistingsproces. Deze silo kan tevens dienen als digestaatopslag. Indien er geen betonnen navergistingssilo wordt geplaatst, kan een bestaande mestopslag worden aangepast tot navergister. Hierbij wordt de opslag voorzien van een gasdicht dak. De hoeveelheid opgeslagen biogas hangt in dit geval af van de afmetingen van de naopslag. Er is minimaal dezelfde capaciteit als buffer beschikbaar als bij een navergister met gasopslag. De gasopslag is een buffer voor het biogas en zorgt voor een stabiel debiet en samenstelling van de biogasstroom. Daarnaast zorgt de buffer ervoor dat er geen biogas ontsnapt, als er korte tijd geen biogas afname is, bijvoorbeeld door een storing. Affakkelen van biogas is hierdoor niet nodig. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 6 van 17

9 3.4 Biogas behandeling In het biogas komt zwavelwaterstof (H 2 S) voor, in een concentratie welke afhankelijk is van de samenstelling van de mest. Vanuit de gasopslag wordt het biogas in een ontzwavelingssysteem ontdaan van H 2 S. Ontzwaveling van het biogas is vereist om de componenten in het verdere systeem te beschermen tegen de schadelijke effecten van H 2 S, alsmede om emissies van zwaveloxiden (SO x ) bij verbranding te voorkomen. Ontzwaveling van het biogas vindt plaats in een actief koolfilter. Condenswater met zwavel uit dit systeem wordt naar de eindopslag gepompt. Zwavel is een natuurlijk bestandsdeel van mest, zodat bijmengen bij het digestaat geen bezwaar is. 3.5 Biogas benutting Na de ontzwaveling kan het biogas benut worden. Dit kan op verschillende manieren. Lokaal kan het biogas worden aangewend in een WKK of biogasopwerkingsinstallatie. Indien er een afnemer van ruw biogas in de regio aanwezig is, is directe levering van biogas ook een optie Directe levering Bij directe levering wordt het ontzwavelde biogas via een speciaal daarvoor bestemde gasleiding naar een afnemer geleid voor direct gebruik. Een andere mogelijkheid is de levering van biogas aan een biogashub, waar meerdere biogasstromen gezamenlijk verwerkt worden WKK Om uit het biogas elektriciteit en warmte te produceren, wordt het biogas verbrand in een WKK. De geproduceerde elektriciteit wordt als groene stroom aan het elektriciteitsnet geleverd. De geproduceerde warmte kan lokaal nuttig worden gebruikt (bijvoorbeeld voor de verwarming van de stallen en woonhuis). De WKK bestaat uit een gasmotor met generator en rookgaskoeling, geplaatst in een container. Mogelijk is een elektrisch vermogen van maximaal 62 kw. Hierbij wordt maximaal 86 kw aan warmte geproduceerd in de vorm van koelwater met een temperatuur van 90 C Gasopwerking Om het biogas als zogenaamd groen gas op het lokale / nationale aardgas transport netwerk te mogen brengen, is het noodzakelijk dat het biogas voldoet aan de specificaties zoals gedefinieerd door de beheerders van het aardgas transport netwerk, zie ook bijlage A. Om aan deze specificatie te kunnen voldoen dient het methaangehalte van het biogas te worden verhoogd. Biogas uit de vergister bestaat namelijk voor circa 55-60% uit CH 4 en voor circa 35-40% uit CO 2. Teneinde te voldoen aan de specificatie van de netbeheerder dient het groen gas meer dan circa 89% CH 4 en minder dan 11% CO 2 te bevatten. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 7 van 17

10 Voor het opwerken van biogas tot groen gas van aardgaskwaliteit, wordt het biogas uit de vergister ontwaterd en samengeperst tot circa 10 bar met behulp van een compressor. Wanneer het biogas op druk is, wordt het naar een hoog selectieve membraan getransporteerd waar het biogas gescheiden wordt. Het grootste deel van CO 2 gaat door het membraan heen, terwijl CH 4 bijna niet door het membraan gaat. Het methaanrijke productgas, op aardgas kwaliteitsniveau, wordt uit veiligheidsoverwegingen voorzien van een geurende component (Tetrahydrothiophene; THT), waarna het gereed is voor het openbare gasnet. De levering van het gas zal gebeuren volgens de specificaties van de netbeheerder. De totale gaszijdige volumetrische inhoud van deze installatie is niet groter dan 1 m 3. Omdat het gas onder een druk van circa 10 bar staat, zal er maximaal 10 Nm 3 biogas in de biogas opwerkingsinstallatie aanwezig zijn. De CO 2 rijke gasstroom bevat circa 99 % CO 2 en maximaal 1 % methaan. Dit CO 2 rijke gas is in principe geschikt voor gebruik in bijvoorbeeld kassen in de glastuinbouw. Indien er geen toepassing voor het CO 2 gas is, wordt het naar de atmosfeer geëmitteerd. In de onderstaande figuur zijn de processtappen schematisch weergegeven. Groen gas Doseren geurstof Biogas uit Microferm CO 2 Compressor Membraanscheiding Principe schema groengas opwerkinstallatie 3.6 Beveiliging De onderdelen van de vergister, WKK en biogasopwerking die direct in contact staan met biogas en de onderdelen binnen vastgestelde afstanden van biogaskoppelingen, worden ATEX uitgevoerd. Dit wil zeggen dat deze onderdelen explosieveilig uitgevoerd zijn en geen vonken kunnen veroorzaken. De vergister en de gasdichte opslag worden voorzien van een overdrukbeveiliging en onderdruk beveiliging. De overdruk beveiliging zorgt ervoor dat er nooit meer dan 15 mbar overdruk binnen de biogas opslag kan ontstaan. De onderdruk beveiliging zorgt ervoor dat de biogas opslag niet op onderdruk kan komen te staan, om schade aan het systeem te voorkomen. De installatie is niet voorzien van een fakkel. Bij normale bedrijfsvoering zal er constante afname van biogas zijn. Kortdurende verminderde of geen biogas afname wordt opgevangen door de bufferwerking van de gasopslag. Indien de verminderde biogasafname van lange duur is wordt het biogas afgeblazen naar de atmosfeer. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 8 van 17

11 Bij geplande verminderde biogasafname (zoals onderhoud) kan er gekozen worden om de gasproductie te verminderen door minder of geen mest naar de vergister aan te voeren. Hierbij moet opgemerkt worden dat het biogas dat eventueel afgeblazen wordt normaliter ook geleidelijk uit de mest vrijkomt en in de atmosfeer terecht komt. 3.7 Afvoer digestaat Het digestaat, de vergiste mest, wordt continu afgevoerd uit de vergistingsinstallatie naar een (bestaande) mestopslag. Dit kan een navergister of open mestopslag zijn, afhankelijk van de bedrijfssituatie. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 9 van 17

12 4. Gegevens omgevingsvergunning, onderdeel milieu In dit hoofdstuk worden de relevante gegevens voor de omgevingsvergunning beschreven. Aangegeven wordt welke maatregelen zijn getroffen om aan de gestelde eisen te voldoen. 4.1 Veiligheid Biogas is een brandbaar gas waarin H 2 S aanwezig kan zijn. Indien het biogas 1% of meer H 2 S bevat, wordt het gezien als een zeer giftig gas. In dit geval dient voor de veiligheid rekening gehouden te worden met zowel de brandbare als toxische eigenschappen van het gas (RIVM rapport Veiligheid grootschalige productie van biogas ). Het biogas uit de Microferm bevat maximaal 0,5% H 2 S en wordt derhalve niet aangemerkt als zeer giftig. Voor de veiligheid dient er rekening gehouden te worden met de brandbare eigenschappen van het biogas. Om te voorkomen dat er een biogasuitstoot plaatsvindt naar de omgeving, wordt het gas opgevangen in een gasdichte opslag die bestand is tegen de inwerking van het biogas. Op deze wijze is er bij normale bedrijfsvoering geen uitstoot van biogas naar de omgeving. Het biogas wordt opgeslagen onder een geringe overdruk van circa 15 mbar. Een overdrukventiel zorgt ervoor dat bij calamiteiten de gasdruk niet te hoog kan worden, door biogas af te laten naar de atmosfeer. In de biogas opwerkingsinstallatie wordt biogas opgewerkt tot groen gas van aardgaskwaliteit. Groen gas is net als biogas een brandbaar gas. Om de risico s te minimaliseren is er een minimale hoeveelheid groen gas op de locatie aanwezig (maximaal 10 Nm 3 ). Dit is gas aanwezig in de apparatuur en leidingen; er vindt geen opslag van groen gas plaats. Alle componenten in de nabijheid van aansluitingen van gasleidingen, als mede de apparatuur waarin gas wordt verwerkt, wordt ATEX uitgevoerd. In de besturingscontainer, waar de elektrische regelsystemen aanwezig zijn, wordt een brandblusser geplaatst. 4.2 Geluid De directe geluidsbronnen binnen de vergistinginstallatie zijn enkele pompen, de motor van het roerwerk in de vergister, de WKK-installatie en de gasopwerking. Het geluidsniveau ten gevolge van het bedrijven van de vergistinginstallatie zal niet uitkomen boven het geluidsniveau van de normale bedrijfsactiviteiten. De WKK wordt opgesteld in een geluidsgeïsoleerde ruimte in de besturingscontainer en is derhalve voorzien van voldoende geluidsisolatie. Het geluidsniveau van de WKK en biogas opwerkingsinstallatie is beiden maximaal 75 db(a) onder vrije veldcondities, op 1 meter afstand van de container. Een algemeen geluidsrapport voor een Microferm vergistingsinstallatie met WKK en gasopwerking in een vrij veld is te vinden in bijlage B. Voor een omgevingsvergunning Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 10 van 17

13 is er mogelijkerwijs een geluidsonderzoek vereist afgestemd op de locatie waar de Microferm geplaatst wordt. De Microferm vraagt geen extra transportbewegingen aangezien slechts mest, die op het eigen bedrijf voorhanden is, wordt vergist. Alleen tijdens de opstartperiode zal de installatie af en toe bezocht worden voor controles en daarna nog enkele keren per jaar voor onderhoud. 4.3 Geur De Microferm vergistingsinstallatie zorgt voor een geurreductie op het bedrijf, omdat geproduceerde mest (direct) wordt vergist en vervolgens opgeslagen in een gasdichte opslag. De ammoniak (NH 3 ) emissie van het bedrijf wordt gereduceerd wat een positieve bijdrage levert aan de geuremissie van het bedrijf. De geurcomponenten (NH 3 en H 2 S) die in de huidige situatie vrijkomen uit de mest, zullen bij een Microferm voor een groot deel vrijkomen tijdens het vergistingsproces en in het biogas terecht komen. Opgemerkt wordt dat voor de gasopwerking de geurende component (THT) alleen, uit veiligheidsoverwegingen (eis van de netbeheerder), aan het groen gas wordt toegevoegd en derhalve niet naar de omgeving wordt geëmitteerd. Uit de gegevens van de netbeheerder blijkt dat er een nominale hoeveelheid van 18 mg/nm 3 THT aan aardgas wordt toegevoegd. Voor de Microferm leidt dit tot slechts 2,5 kg THT per jaar. Dit heeft echter geen gevolgen voor het milieuaspect geur, omdat de THT aan het gas wordt toegevoegd en niet in de omgeving terecht komt. 4.4 Lucht De emissies naar de lucht vinden plaats via de uitlaat van de gasmotoren en eventueel via de restgas zijde van de biogasopwerking. Directe emissie van NH 3 en CH 4 uit de mest wordt met een Microferm vergistingsinstallatie grotendeels voorkomen. Door de benutting van het biogas wordt de CH 4 lokaal (in de WKK) of elders (directe levering biogas of opgewerkt tot groen gas) met lucht verbrand tot CO 2 en H 2 O. Dit heeft een tweetal aanzienlijke voordelen: - Emissie van CO 2 uit fossiele brandstof (aardgas) wordt voorkomen door in plaats van aardgas biogas te verbranden. - De uitstoot van de CO 2 van de verbranding is minder schadelijk dan de uitstoot van CH 4 die normaal uit mest plaatsvindt. CH 4 heeft een 25 maal grotere bijdrage aan het broeikaseffect dan CO 2. Bij normale bedrijfsvoering vindt er geen emissie van biogas plaats. In geval van calamiteiten is het mogelijk dat er biogas wordt afgelaten via de overdruk beveiliging. Indien dit het geval is, wordt de biogasproductie stopgezet door de toevoer van mest naar de vergistingsinstallatie te stoppen. Hierdoor neemt de biogasproductie geleidelijk af. De emissie van biogas in geval van calamiteiten, wat slechts zelden plaatsvindt, is door deze maatregel minimaal. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 11 van 17

14 WKK De uitlaatgassen van de gasmotor WKK installatie voldoen aan de emissie-eisen gesteld in het Besluit emissie-eisen middelgrote stookinstallaties (Bems). Bems emissie-eisen NOx (mg/nm 3 ) SO2 (mg/nm 3 ) Totaal stof (mg/nm 3 ) CxHy (mg/nm 3 ) Biogas De absolute emissies hangen af van de gekozen grootte van de WKK. De maximale grootte voor een Microferm is op dit moment een 62 kwe WKK. De totale hoeveelheid NO x die op jaarbasis wordt uitgestoten door deze gasmotor WKK is maximaal 0,7 ton. Een kleinere WKK, draaien op deellast en minder draaiuren zorgen voor een lagere totale NO x emissie. Biogasopwerking Het restgas uit de gasopwerking bestaat voornamelijk uit CO 2 en bevat maximaal 1% CH 4. Indien het restgas wordt afgeblazen voldoet het hiermee aan de eisen van TA Luft (In Nederland bestaat op dit punt geen norm, daarom wordt hier de Duitse norm gehanteerd). De emissie van CH 4 zal tot een minimum worden beperkt uit economisch oogpunt. 4.5 Water In het vergistings- en opwerkingsproces komt geen afvalwater vrij dat moet worden geloosd op het riool of het oppervlaktewater. Geproduceerd condenswater bevat opgeloste stoffen die van nature in de mest voorkomen (zwavel, ammoniak) en wordt derhalve in de eindopslag bij het digestaat gepompt. 4.6 Bodem Bij de procesvoering van de Microferm vergistingsinstallatie wordt niets in de bodem geloosd. Er is geen sprake van bodemverontreiniging. 4.7 Energie Het energieverbruik verbruik van de Microferm installatie bestaat uit de elektrische aandrijving van mixers, pompen en besturing en uit de warmtevraag van de vergister. De Microferm vergistingsinstallatie produceert meer energie dan dat er binnen het proces gebruikt wordt. Afhankelijk van de manier waarop het biogas wordt benut, is de geleverde energie in de vorm van elektriciteit en warmte, groen gas of biogas. De energie die geproduceerd wordt met de Microferm is duurzame energie. Het overschot aan geproduceerde energie (in de vorm van elektriciteit, groen gas of biogas) kan als duurzame energie worden geleverd aan regionale of lokale distributienetwerken. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 12 van 17

15 Elektriciteit: Onderdeel Vergistingsinstallatie Biogas opwerking Warmte: Onderdeel Vergistingsinstallatie Maximaal eigen verbruik kwh/jaar kwh/jaar Maximaal eigen verbruik kwhth/jaar 4.8 Opslag gevaarlijke stoffen THT (gevarensymbolen: F en Xn; vlampunt 13 C) heeft een ADR 3 classificatie en wordt opgeslagen in hoeveelheden <25 liter volgens de geldende eisen. De THT wordt gedoseerd toegevoegd aan het opgewerkte gas, voor overgave aan de netbeheerder. De dosering vindt binnen de opwerkeenheid plaats. 4.9 Overzicht aanwezige stoffen De grondstof voor de het vergistingsproces is mest. De reststof die vrijkomt bij het proces is digestaat, wat een betere bemestende waarde heeft dan mest. Binnen de Microferm installatie worden de volgende hulpstoffen gebruikt: Hulpstof THT Calibratiegas (Vergelijkbaar Aardgas Slochteren) Transportgas (Helium) voor gas chromatograaf Smeerolie biogascompressor en gasmotor WKK Actief kool voor gasreiniging Maximaal aanwezig 10 liter 10 liter 50 liter 100 liter 500 kg Het verbruik van de verschillende hulpstoffen is per installatie verschillend. Dit hangt af van de hoeveelheid te vergisten mest, de samenstelling van de mest en de in gebruik zijnde manier van biogas benutting (WKK, gasopwerking of directe levering). Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 13 van 17

16 5. Overige vergunningsaspecten 5.1 Omgevingsvergunning, onderdeel bouw Om een Microferm vergister te mogen plaatsen is het vereist om een omgevingsvergunning, onderdeel bouw, aan te vragen. HoSt kan op aanvraag tekeningen aanleveren. 5.2 Bedrijfsspecifieke vergunningen Behalve de omgevingsvergunning onderdeel milieu en bouw zijn er mogelijk andere vergunningen vereist, zoals een sloopvergunning of een kapvergunning (beide onderdeel van de omgevingsvergunning). Houd hier rekening mee bij het aanvragen van de vergunningen. 5.3 Milieueffectrapportage Het opstellen van een Milieueffectenrapportage (MER) is voor een Microferm vergistingsinstallatie niet vereist. De activiteiten die plaatsvinden binnen een Microferm vergistingsinstallatie komen niet voor in onderdeel C van de bijlage van het besluit MER (Activiteiten, plannen en besluiten, ten aanzien waarvan het maken van een milieueffectrapportage verplicht is). De activiteiten die plaatsvinden binnen een Microferm vergistingsinstallatie komen niet voor in onderdeel D van de bijlage van het besluit MER (Activiteiten, plannen en besluiten, ten aanzien waarvan de procedure als bedoeld in de artikelen 7.16 tot en met 7.20 van de wet van toepassing is). 5.4 Bestemmingsplan Controleer voor het aanvragen van een milieuvergunning of het realiseren van een vergistingsinstallatie is toegestaan binnen het geldende bestemmingsplan. Daarnaast kan het bestemmingsplan beperkingen opleggen betreffende hoeveelheid bebouwing en de bouwhoogte. HoSt kan adviseren en mogelijkheden aandragen indien de standaard Microferm niet binnen het bestemmingsplan valt. Neem in dat geval contact op het HoSt. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 14 van 17

17 Bijlagen Bijlage A. Bijlage B. Invoedeisen groen gas Geluidsrapport Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Pag. 15 van 17

18 Bijlage A. Invoedeisen groen gas Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Invoedeisen groen gas Pag. 16 van 17

19 Bijlage B. Geluidsrapport Deze kan op verzoek worden verstrekt. Projectbeschrijving Vergunningsinformatie Microferm Geluidsrapport Pag. 17 van 17

20 Haalbaarheid Microferm Toelichting Bijgevoegd is het document Beknopte haalbaarheid Microferm Rundveemest: o een beknopte haalbaarheid van de Microferm Rundveemest voor levering groen gas met SDE+ tarief 0,76. In het document zijn verschillende situaties beschreven: o aanpassing bestaande stal / nieuwbouw; o aantal koeien 120 / 140 / 160 stuks; o voerresten. De berekeningen zijn indicatief. Er kunnen geen rechten aan de berekeningen worden ontleend. Toelichting Subsidieregeling Duurzame Energie (SDE+) Ondernemers die energie produceren en daarbij het milieu verduurzamen, kunnen vanaf 1 juli 2011 in aanmerking komen voor de SDE+ subsidie. Doel van de regeling SDE+ is om zoveel mogelijk duurzame energie op te wekken per euro, door de goedkoopste vormen te subsidiëren. Ofwel: betaalbare, betrouwbare en schone energie. Onder andere groen gas installaties (Microferm) komen in aanmerking. De SDE+ regeling wordt ieder jaar in 4 fasen opengesteld. De openstelling in 4 fases past bij het doel van de SDE+ regeling om de goedkoopste vormen van duurzame energie te stimuleren. Iemand die in de eerste fase subsidie aanvraagt (en dus minder vergoeding krijgt) heeft meer kans dat er genoeg budget beschikbaar is. Net zoals bij de oude SDE regeling geldt nog steeds het principe wie het eerst komt, wie het eerst maalt. HoSt heeft voor u het document Haalbaarheid Microferm samengesteld. Uitgangspunt is het groen gas tarief van 0,76, 2 e fase subsidie aanvraag. (Het tarief 0,62, 1 e fase SDE+ is niet economisch haalbaar). Om SDE+ te kunnen aanvragen, moeten de vergunning (WABO) geregeld zijn. Het kan daarom raadzaam zijn haast te maken bij het aanvragen van de vergunning.

21 Haalbaarheid Microferm Rundveemest groen gas Aanpassen stal Nieuwbouw Opmerkingen Bedrijfsgrootte Totaal aantal koeien [stuks] de blauw gearceerde cellen kunnen naar eigen bevinden aangepast worden Mestproductie Mest per koe (inclusief jongvee) [m3/koe/jaar] Totale hoeveelheid mest [m3/jaar] maximaal m³/jaar per Microferm Biomassa (kleiner dan 2 cm) [ton/jaar] biomassa moet voldoende verkleind zijn om met de mest mee te kunnen verpompen mais, bijvoorbeeld ter vervanging van zaagsel in de boxen Biogas en groen gas productie Biogas uit verse mest [m3/m3] gas productie tussen de m3/m3 mest Energie uit biomassa [m3/ton] Totaal biogas (CH4 ca. 60%) [m3/jaar] Totaal groen gas (CH4 > 88%) [Nm3/jaar] Economische uitgangspunten, subsidie en energietarieven Gemiddelde warmtevraag [kwt] in de zomer -15%, in de winter +15% Warmtevraag vergister nm3/jaar verwarmen vergister Elektriciteitsverbruik gas opwerking (incl. compressor) [kwe] Verbruik elektriciteit vergister en gasopwerking [MWh/jaar] Microferm 3 kwe en gasopwerking 5 kwe Verkoop groen gas, aardgas net [Nm3/jaar] Prijs stroom inkoop [euro/kwh] 0,12 0,12 0,12 0,12 0,12 de prijs waarvoor het rundvee bedrijf zelf stroom inkoopt Verkoopprijs groen gas SDE+ [euro/kwh] 0,76 0,76 0,76 0,76 0,76 Inkoopprijs aardgas [euro/nm3] 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 de prijs waarvoor het rundvee bedrijf zelf gas inkoopt Investeringen Vergunningen aanvragen en SDE+ [euro] zonder vergunning kan geen SDE+ aanvraag ingediend worden. Investering Microferm met gasopwerking [euro] inclusief gas analyse Koppeling gasnet [euro] schatting (lage druk net), afhankelijk van locatie Civiel (fundaties, graven) [euro] Naopslag 10x6 (bruto 470 m3) [euro] dubbel membraan, kijkglas, niveau meting, gasdruk meter, overdruk beveiliging Aanpassen stal (vloeren dicht + schuif systeem) [euro] stalaanpassingen indien geen dichte vloeren Aansluiten elektrisch, mest leidingen etc. [euro] afhankelijk van locatie Investeringssubsidie Overijssel/Waddenfonds etc. [euro] Totale investering Microferm + gasopwerking [euro] Kosten Lease [euro/jaar] Inkoop extra elektriciteit [euro/jaar] All in service biogas installatie + gasopwerking [euro/jaar] incl. analyse en hulpstoffen Verzekering [euro/jaar] incl. inkomsten verlies door machineberuk Gasinkoop warmte [euro/jaar] Totale kosten Microferm met gasopwerking [euro/jaar] Baten Baten uit verkoop groen gas Resultaat De berekeningen zijn indicatief, er kunnen geen rechten aan deze berekening worden ontleend. Er zijn mogelijkheden op investering subsidies, EIA en MIA regelingen, waardoor terugverdientijd aantrekkelijker wordt Alternatieve systemen om vergister te verwarmen zijn: warmte terugwinning navergister, zonne collectoren en warmte pompen.

22 Bio-energie van de Boer

23 HoSt Microferm: duurzame energie uit mest Het Microferm concept is ontwikkeld voor boeren die de eigen mest verwerken. De Microferm is uitermate geschikt voor agrarische bedrijven waar voldoende drijfmest vrijkomt, zoals rundveebedrijven, varkenshouderijen en kalvermesterijen. Nuchter kalf 80 Voer Rosé kalf 2750 Warmteproductie kalf 2220 Mest 1065 Digestaat Warmte vergistingsproces Elektriciteit Eenheden in kwh / kalf 370 Nuttige warmte Het bovenstaande diagram geeft een beeld van een typische bedrijfssituatie voor een kalvermesterij. Het toont de energiestromen en energie-omzetting in kwh per kalf gedurende zijn levensduur. Van de vrijkomende drijfmest wordt bijna 40% omgezet in nuttige warmte en elektriciteit. [Bron: VOF Kleizen, Langeveen]

24 De overheid stimuleert investeringen in duurzame energie om de doelstelling van 14% duurzame energie in 2020 te realiseren. Biogas uit mest in combinatie met voerresten en restproducten van eigen land kan in Nederland 7% van het totale gasverbruik dekken en 25% van de CO2 emissiereductie doelstelling realiseren. Agrarisch Nederland kan met de nieuwe concepten en systemen van HoSt optimaal profiteren van dit stimuleringsbeleid. De duidelijke voordelen van het HoSt Microferm concept Zelfvoorzienend in energie Baten als elektriciteitsleverancier Hoogwaardige mest Emmissiearme bedrijfsvoering Microferm: kracht in kleinschaligheid Met het nieuwe Microferm concept van HoSt is het haalbaar om op kleine schaal mest te vergisten en om te zetten naar duurzame energie. De kracht van deze kleinschalige opzet ligt in de eenvoud, de makkelijke inpasbaarheid, het lage risico en een investering die is te overzien. Onafhankelijk van externe grondstoffen Robuust en betrouwbaar Snelle realisatie Microferm: meer uit mest Het Microferm concept is ontwikkeld voor agrariërs die alleen de eigen mest willen verwerken. Op rendabele wijze wordt de mest vergist en omgezet naar elektriciteit en nuttige warmte. Afhankelijk van de bedrijfsgrootte kan het boerenbedrijf daarmee geheel in de eigen energiebehoefte voorzien en zelfs groene stroom terugleveren aan het elektriciteitsnet. De Microferm is uitermate geschikt voor agrarische bedrijven waar voldoende drijfmest vrijkomt, zoals rundveebedrijven, varkenshouderijen en kalvermesterijen.

25 Verzamelput Drijfmestpomp Stal met roostervloer Vergister 120 m 3 kuipvloer met mestschuif Bestaand mestbassin voor digestaatopslag / gasbuffer Meterkast Stal met vloerverwarming Voerkeuken Stal met vloerverwarming Bedrijfswoning met vloerverwarming Generator Gasmotor Besturing Warmwatervoorziening Levering aan net PREFAB WKK-container met 62 kwe WKK-unit Het Microferm concept Bedrijfswoning met vloerverwarming

26 Het Microferm concept Kleinschalige mestvergisting HoSt richt zich met de Microferm op kleinschalige mestvergisting. Bij veehouderijen is het rendement van de Microferm al optimaal bij een bedrijfsgrootte met 4000 m 3 mestproductie per jaar. Hoogrendement vergister Door de unieke en gepatenteerde Microferm is het mogelijk om stabiel én met een hoog rendement te vergisten bij korte verblijfstijden van 8 tot 12 dagen. Voor een in verhouding grote meststroom kan zo worden volstaan met een compacte en kostengunstige vergister. Warmte Kracht Koppeling De Microferm bestaat uit een vergister en een container met daarin een Warmte Kracht Koppeling (WKK) bestaande uit een gasmotor, een gekoppelde generator en de besturing. Voorzien in eigen energieverbruik Het door vergisting geproduceerde biogas wordt in de WKK omgezet naar duurzame elektriciteit en warmte. De opgewekte elektriciteit wordt in eerste instantie gebruikt op het bedrijf zelf. De warmte die ontstaat bij het opwekken van elektriciteit, komt vrij uit de WKK bij een temperatuur van 90 C. Deze warmte wordt deels gebruikt voor het vergistingsproces zelf. Met het surplus worden de bedrijfsgebouwen en de bedrijfswoning verwarmd en wordt warm tapwater geleverd of koude gemaakt met een absorptiekoelmachine, bijvoorbeeld voor het koelen van de melk. Hierdoor wordt het agrarische bedrijf zelfvoorzienend en ongevoelig voor toekomstige prijsstijgingen in energie. Opbrengst uit elektriciteitsproductie De niet benodigde elektriciteit wordt als groene stroom aan het elektriciteitsnet geleverd. Het praktische vermogen ligt tussen de 30 kw en 60 kw. Daarmee kan de installatie probleemloos op de bestaande netaansluiting worden aangesloten. Een kostbare transformator is daardoor overbodig. Hoog rendement door stalintegratie De dieren staan jaarrond op stal voor een continue mestaanvoer. Maximaal rendement wordt behaald met een optimale stal die is uitgevoerd met een systeem dat direct de mest in de stal afvoert naar de centrale put. Vanuit deze centrale put wordt de mest de Microferm ingepompt. Door de directe vergisting van de mest wordt de gasproductie aanzienlijk verhoogd. Dit in tegenstelling tot een traditionele stal waarbij een deel van de mest al tijdens de opslag in de mestkelder wordt omgezet naar gas, waarmee waardevolle energie verloren gaat.

27 Jaarlijkse opbrengst Microferm Proces warmte m 3 Mest Vergister 120 m m 3 Biogas Biogas WKK m 3 Digestaat Bassin m 3

28 Eenvoud en betrouwbaarheid Groot voordeel van de Microferm is de eenvoud van de installatie. Er zijn geen complexe invoersystemen en de installatie is relatief klein in vergelijking met een co-vergistingsinstallatie. Minimale beheerslast De Microferm vraagt weinig tijd. Mest wordt automatisch naar de vergister gepompt en het gehele systeem wordt door een geavanceerde besturing volledig geregeld. Snelle realisatie door prefab De vergister en WKK worden volledig prefab geproduceerd. Hierdoor wordt de hoeveelheid werk op locatie tot een minimum teruggebracht en kan het systeem binnen een maand en voor een gunstige prijs worden geleverd. Onafhankelijk van marktprijzen Omdat de eigen mest volstaat voor de Microferm is er geen noodzaak voor de aan- en afvoer van grote hoeveelheden bio-reststromen en mest zoals bij co-vergisting. Daarmee wordt de bedrijfsvoering ontlast van de zorg voor het vinden en contracteren van co-producten om te vergisten. Het rendement van de Microferm is daarmee onafhankelijk van marktprijzen voor reststromen en mestafzet. Prijsschommelingen van grondstoffen hebben dus geen invloed op de operationele opbrengst. Lagere milieubelasting, emissiearme veestallen Als belangrijk neveneffect wordt de uitstoot van het schadelijke broeikasgas methaan drastisch verminderd. De mest wordt dagvers verwerkt en blijft geen lange tijd opgeslagen in mestkelders. In een mestkelder wordt namelijk een deel van de organische stof in de mest al omgezet in onder meer methaangas. Ook heeft de ammoniak in de mest geen tijd om te ontsnappen als de mest dagelijks in de vergister wordt gepompt. De gassen komen gecontroleerd vrij in de vergister en worden verwerkt in de WKK. Hierdoor wordt de methaan- en ammoniak-emissie op het bedrijf aanzienlijk gereduceerd, waarmee wordt ingespeeld op toekomstige emissieregelgeving. Lagere ziekte- en onkruiddruk Op een veebedrijf is er een kringloop van ziektekiemen en onkruidzaden. Mest met ziektekiemen en onkruidzaden wordt op het land gebracht en vervolgens weer als voer van het land gehaald en aan de dieren gevoerd. Door de mest te vergisten op hoge temperatuur worden de ziektekiemen en onkruidzaden afgebroken en wordt deze kringloop doorbroken, met als gevolg een afnemende ziekte- en onkruiddruk op bedrijfsniveau. Hogere mestkwaliteit Door de vergisting wordt veel organisch gebonden stikstof omgezet naar minerale stikstof waardoor de werking van de mest verbeterd: de stikstof in de mest is sneller beschikbaar en kunstmestbesparing is mogelijk kwh Nuttige warmte kwh Groene stroom m 3 Opgewerkte mest

29 Thermen PS Enschede The Netherlands Tel: Fax: Internet: HoSt is een ontwerper en turnkey leverancier van biogasinstallaties en heeft inmiddels meer dan 35 co-vergistingsinstallaties gebouwd bij agrarische bedrijven voor het vergisten van mest met co-producten. Daarnaast heeft HoSt grote industriële vergistingsinstallaties gerealiseerd voor het vergisten van slachtafval en bijzondere organische reststromen.

30 Thermen PS Enschede The Netherlands Tel.: +31 (0) Fax: +31 (0) Internet: Bank : ING rek. nr K.v.K. : Enschede nr VAT : NL B.01 IBAN : NL19INGB BIC : INGBNL2A MEEST GESTELDE VRAGEN OVER DE

31 Onderstaand vindt u de meest gestelde vragen over de Microferm: 1. Werkt de Microferm alleen maar op verse mest? De Microferm rendeert het best op verse mest, aangezien verse mest ca. 30% meer gas oplevert dan mest van 4 weken oud en minimaal 50% meer dan mest van 4 maanden oud. Er kan ook (beperkte hoeveelheid) biomassa toegevoegd worden, mits vrij van stenen, takken, ijzer en andere verontreinigingen en mits verkleind tot maximaal 2 cm. 2. Wat zijn de mogelijkheden voor bestaande stallen met roostervloeren? Gebruik van roostervloeren is mogelijk als de putten zo leeg mogelijk gehouden worden; dit betekent dat er extra mestopslag gecreëerd moet worden omdat de opslag in de putten grotendeels onbenut blijft. Een betere optie is om de vloeren dicht te maken en mestschuiven te installeren. De putten kunnen dan als opslag worden gehandhaafd. Advies is om wel eerst de mest nog circa dagen op te slaan in een na-gistingstank om gas emissie in de kelder te minimaliseren. 3. Om wat voor investeringsbedrag gaat het? Voor de vergister met toevoer, WKK en besturing is de verkoopprijs Voor de vergister met toevoer, Gasopwerking en besturing is de verkoopprijs Daarnaast zijn er nog project gerelateerde kosten voor de netaansluiting en fundatie tussen de vergister en het bedrijf en de kosten voor het creëren van aanvullende mestopslag/gasopslag. 4. Is de huidige subsidieondersteuning toereikend? Er is een nieuwe SDE+ regeling (Subsidieregeling Duurzame Energieproductie) die per 1 juli 2011 ingaat. Met name het produceren van groen gas (gas van aardgaskwaliteit) wordt gestimuleerd. De vergoeding voor duurzame elektriciteit is in de nieuwe regeling aanmerkelijk lager dan in de huidige regeling, maar er is wel een aantrekkelijke fiscale regeling en in sommige streken is een investeringssubsidie mogelijk. Ook als er extra warmte benut kan worden, kan elektriciteit opwekken met warmte benutting aantrekkelijk zijn. Zie verder document: Voorbeeld haalbaarheid Microferm. 5. Wanneer is het systeem economisch rendabel? Zie document: Voorbeeld haalbaarheid Microferm Pagina 2 van 6

32 6. Wat is het verschil tussen de Microferm en de tot nu toe gebruikelijke vergisters? De Microferm behoudt bacteriën en organische stof middels een gepatenteerd systeem in de vergister en daardoor is het mogelijk om met een relatief kleine tank een grote hoeveelheid mest te vergisten. Het aanvoeren van co-producten, die onderhevig zijn aan (hoge) prijsstijgingen, en dus ook 200% mest afvoer is niet nodig. Er is op dit moment niks duurzamer (4 x meer CO2 reductie t.o.v. windmolens), goedkoper en bedrijfszeker dan het vergisten van reeds aanwezige eigen dagverse mest. 7. Werkt de Microferm alleen op verse mest, of kunnen ook ander biologische materialen gebruikt worden, bijvoorbeeld bietenafval of maïsafval? De Microferm werkt op verse mest of verpompbare stromen; we zijn bezig met het ontwikkelen van een toevoersysteem waarbij ook een klein gedeelte vaste stoffen kan worden bijgevoegd. 8. Wat zijn de opbrengsten en resultaten van de Microferm? Zie Document: Voorbeeld haalbaarheid Microferm. 9. Is er sprake van ammoniakuitstoot of methaanemissie? Mag de Microferm ook binnen de bebouwde kom geplaatst worden? De Microferm is een volledig gesloten systeem en stoot daardoor geen ammoniak- of methaangas uit. Doordat de mest direct uit de stallen (dagvers) wordt afgevoerd, is de emissie van ammoniak en methaan nihil. Of de Microferm ook in de bebouwde kom geplaatst mag worden, dient u met uw gemeente te overleggen. 10. Welke vergunningen zijn nodig om de Microferm te bouwen? Voor de bouw van de Mircoferm is een Bouwvergunning en een Milieuvergunning nodig; tegenwoordig bekend onder de naam Omgevingsvergunning (Wabo), onderdeel Milieu & Bouw 11. Hoeveel mest is nodig? Er is minimaal m³ mest per jaar nodig om goed te kunnen renderen. Zie tevens de economische berekeningen in het document: Voorbeeld haalbaarheid Microferm. Pagina 3 van 6

33 12. Is de vergiste mest nog te gebruiken? Door de vergisting wordt veel organisch gebonden stikstof omgezet naar minerale stikstof waardoor de werking van de mest verbetert: de vergiste mest wordt beter opgenomen door de plant, de benutting is beter en er kan mogelijk bespaard worden op kunstmest. Zie verder: Brochure Microferm. 13. Wat is de geschatte levensduur? De geschatte levensduur voor de WKK is ca. 12 jaar, De geschatte levensduur voor de gasopwerking is ca. 20 jaar; voor de vergister en de appendages op/aan de vergister is de geschatte levensduur minimaal 15 jaar. 14. Hoeveel bedragen de onderhoudskosten? Een all-in onderhoudscontract (voor instandhouding van de installatie gedurende 12 jaar) zal met WKK +/ en met gasopwerking +/ (incl. analyse en hulpstoffen). 15. Hoeveel tijd ben ik dagelijks kwijt voor onderhoud? Het bedienen en controleren van de installatie kost gemiddeld 1 uur per dag. 16. Hoe dun moet de mest zijn? De mest moet verpompbaar zijn. 17. Wat zijn de mogelijkheden bij varkensmest? Met varkensmest realiseren we op dit moment een verblijftijd van ca. 12 dagen. Dit leidt ertoe dat een Microferm op dit moment minder mest verwerkt als hij op varkensmest draait. Daarbij is de drogestof gehalte lager en het stikstof gehalte hoger dan rundveemest n dus is het rendement lager. We hebben enkele mogelijkheden om de mest in dikke fractie/urine te scheiden en de verblijftijd verder te verkorten; deze zijn we momenteel in de praktijk aan het testen op proefboerderij van de WUR in Sterksel. 18. Hoe moeilijk is het opnieuw opstarten van de installatie? Vanwege de compactheid en eenvoud is de installatie in een week tijd weer volledig opgestart. Pagina 4 van 6

34 19. Hoeveel warmte komt er vrij? Er komt per uur continu +/- 60 kw warmte vrij waarvan maximaal 25 kw door de vergister gebruikt wordt. 20. Is een mestzak noodzakelijk? Een mestzak is niet noodzakelijk; er kan ook een betonnen mestsilo met gasdichte kap of een aparte gaszak geplaatst worden. 21. Hoeveel gas kan ik opslaan? De hoeveelheid gas dat opgeslagen kan worden is afhankelijk van het type gaszak dat geplaatst wordt, dan wel dubbel membraandak op bovengrondse na-opslag. 22. Wat mag de maximale afstand zijn van de mestpomp tot de vergister? De maximale afstand bedraagt +/- 40 meter. 23. Is het nadelig als spoelwater en reinigingswater van de melkstal aan de mest toegevoegd worden? Er mogen absoluut geen reinigingsmiddelen in de vergister komen, omdat deze middelen de bacteriën doden. 24. Hoeveel m³ mest moet de opvangput kunnen bergen alvorens de mest naar de vergister gepompt wordt? Minimaal 2 m³. 25. Hoelang mag de mest tussentijds maximaal in de opvanggoot blijven staan? De mest mag maximaal 1 dag in de opvanggoot blijven staan. 26. Is het contactoppervlak mest-lucht van belang bij de aanleg van de opvanggoot van verse mest? In het algemeen geldt: hoe minder het mestoppervlak hoe beter. Pagina 5 van 6

35 27. Welke diameter moet de doorvoer in de betonwand tussen mestkelder en mestgoot? Zie antwoord vraag Hoe breed moet de mestgoot zijn om voldoende mesthoogte te krijgen zodat de mest goed kan worden weggezogen naar de tank van de Microferm? De zuig van de mestpomp heeft een aansluiting van DN100; De doorvoer moet een mof van DN 100 zijn of minimaal 120 mm doorsnede. De vlotter waar de mestpomp op wordt geschakeld heeft een werkhoogte van +/- 40 cm wat betekent dat er geschakeld zal gaan worden op een mestniveau van 10 tot 50 cm. Aangezien de mest liefst niet ouder dan 3 dagen mag zijn dient de inhoud van de mestput niet meer te zijn dan de mestproductie van het vee in 3 dagen bij een mesthoogte van 50 cm. Als de put vervolgens 2 meter diep gemaakt wordt kan altijd een storing van de mestpomp opgevangen worden en loopt niet meteen de put over. Pagina 6 van 6

36 A A B B C C D D 7 E 8 E F F A G G H H J K L M Projectnumber: Title: EPE Drawingnumber: The 2167-tek02-8 copyright of this drawing BBR belongs to: Status: Client: -Ter Scale: 1:100 informatiesize: A1 Unless all dimensions Sheet: A EPE Na-opslag verplaatst BBR Revision: Drawn by: Date: Description: Checked: E. T (0)53 info@host.nl Netherlands PS Enschede Plot otherwise 1 date: of are 3specified in mm Thermen Na-opslag silo Ø10m h=6m 8 Mestzak 24x21m V=1200m3 7 Mixer 2,2 kw 6 CV pomp 0,6 kw 5 Compressor 5 kw 4 Gasopwerking 3 Vergister Ø4,3m h=12,5m V=140m3 2 Koolfilter voets container - Nummer Onderdeel Beschrijving BY US TO RECIEVE IT, NOR BE COPIED OTHERWISE MADE USE OF ANYBODY WITHOUT OUR PERMISIOṄ Microferm Drawn by: onderdelen Checked by: Date rev 0 (orginal): THIS DRAWING REMAINS THE PROPERTY OF HOST ḂV. AND M UST BE NEITHER PASED TO ANY PERSONOT AUTHORIZED DETAIL A SCALE 1 : J K L M

37 A A B B C C D E 4.5m 6.5m 1m 12m 2m 3.8m 1m D E F F 10m G G H H J K L M THIS DRAWING REMAINS THE PROPERTY OF HOST ḂV. AND M UST BE NEITHER PASED TO ANY PERSONOT AUTHORIZED BY US TO RECIEVE IT, NOR BE COPIED OTHERWISE MADE U SE OF ANYBODY WITHOUT OUR PERMISIOṄ The Drawingnumber: 2167-tek02-8 Title: Microferm copyright this maten drawing belongs Revision: Ato: Scale: 1:100 Size: A1 Thermen 7521 Sheet: T. E. +31(0)53 info@host.nl Netherlands 2 PS of Enschede Of: Plot date: m Grondniveau 12m 10m 1m 5m J K L M

38 A A B B C 5 C D D E 4 6 E F Detail van onderdeel 1 F G G H H J K L M 9 Na-opslag silo Ø10m h=6m 8 Mestzak 24x21m V=1200m3 7 Mixer 2,2 kw 6 CV pomp 0,6 KW 5 Compressor 5 KW 4 Gasopwerking 3 Vergister Ø4,3 h=12,5m V=140m3 2 Koolfilter voets container - Nummer Onderdeel Beschrijving The 2167-tek02-8 Title: Container copyright of this detail drawing belongs Revision: Ato: Scale: 1:15 A1 Thermen 7521 T. E. +31(0)53 info@host.nl Netherlands 3 PS of Enschede THIS DRAWING REMAINS THE PROPERTY OF HOST ḂV. AND M UST BE NEITHER PASED TO ANY PERSONOT AUTHORIZED BY US TO RECIEVE IT, NOR BE COPIED OTHERWISE MADE U SE OF ANYBODY WITHOUT OUR PERMISIOṄ Drawingnumber: Size: Sheet: Of: Plot date: J K L M

39 Veiligheidsinformatieblad HOOFDSTUK 1 PRODUCT- EN BEDRIJFSIDENTIFICATIE Scentinel T gas-odorant Productgebruik: Odorant Productnummer(s): , , , , , , , , , , , , , , , , , , Synoniemen: Thiofaan; Tetrahydrothiofeen; THT Product CAS no.: Bedrijfsidentificatie: Productinformatie: Chevron Phillips Chemical Company LP MSDS vragen: (800) Specialiteit Chemicals Technische informatie: (832) Six Pines Drive Verantwoordelijke partij: Product Safety Group The Woodlands TX msds@cpchem.com Chevron Phillips Chemicals International N.V. Brusselsesteenweg 355 B-3090 Overijse Belgium 24-uurs noodtelefoonnummers: GEZONDHEID:Chevron Phillips Emergency Information Center (Noord Amerika) en (internationaal) TRANSPORT: Noord Amerika: CHEMTREC of AZIË: EUROPA: BIG (telefoon) of (fax) ZUID AMERIKA SOS-Cotec Binnen Brazilië: Buiten Brazilië: HOOFDSTUK 2 GEVARENIDENTIFICATIE ************************************************************************************************* OVERZICHT NOODGEVALLEN Kleurloze vloeistof met scherpe geur. NFPA BEOORDELINGEN: Gezondheid: 2 Ontvlambaarheid: 3 Reactiviteit: 0 GHS classificatie en labeling: Ontvlambare vloeistof: categorie 2. Acute watergifstof: categorie 3.

40 Aspiratiegifstof: categorie 2. Huidsirritatie: categorie 2. Oogirritatie: categorie 2b. Doel orgaangifstof (centraal zenuwstelsel): categorie 3. Acute orale gifstof: categorie 4. Acute dermatische gifstof: categorie 5. Signaalwoord: Gevaar GHS symbool: Fysieke gevaren: Zeer ontvlambare vloeistof en damp Omgevingsgevaren: Schadelijk voor leven in water Gezondheidsgevaren: Schadelijk indien wordt ingeslikt. Kan schadelijk zijn als het wordt ingeslikt en in de lucht terechtkomt. Veroorzaakt huidsirritatie. Kan schadelijk zijn bij contact met huid. Kan draaierigheid of duizeligheid veroorzaken. Voorzorg gevaar preventie: Uit de buurt houden van hitte/vonken/open vuur/hete oppervlakken. Niet roken. Grond- en bandcontainer en ontvangstmateriaal. Alleen niet-vonkend materiaal gebruiken. Neem voorzorgsmaatregelen tegen statische ontlading. Houd container dicht gesloten. Gebruik explosieveilig elektrisch/ventilatie/verlichtingsmateriaal. Draag beschermhandschoenen/beschermende kleding/oogbescherming/gezichtsbescherming. Niet eten, drinken of roken bij het gebruiken van dit product. Goed wassen na gebruik. Vermijd ontsnapping naar omgeving. Voorzorg gevaar respons: INDIEN IN OGEN: Enkele minuten goed uitspoelen met water. Verwijder contactlenzen, indien aanwezig en makkelijk te doen. Blijf uitspoelen. Indien oogirritatie optreedt: Zoek medisch advies/aandacht. INDIEN OP HUID (of haar): Verwijder onmiddellijk alle verontreinigde kleding. Spoel huid af met water/douche. INDIEN INGESLIKT: Bel onmiddellijk een POISON CENTER of dokter/huisarts. Was met genoeg zeep en water. Spoel mond. Zorg ervoor dat er niet wordt gebraakt. Zoek medisch advies/aandacht. Specifieke behandeling (zie Notities voor huisarts op dit label). In geval van brand: Vraag producent/leverancier of leidinggevende om specifieke passende blusmiddelen. Verzamel gemorste hoeveelheid. Voorzorg gevaar opslag: Sla op in een goed geventileerde ruimte. Houd koel. Sla opgesloten op. Voorzorg gevaar verwijdering: Verwijder inhoud/container volgens van toepassing zijnde regels van lokale/regionale/nationale internationale regels. EU classificatie: Waarschuwingszinnen: R67: Dampen kunnen draaierigheid en duizeligheid veroorzaken. R36/38: Irriterend voor ogen en huid. R52/53: Schadelijk voor leven in water, kan langdurige negatieve effecten veroorzaken in deze omgeving. R65: Schadelijk: kan longschade veroorzaken indien ingeslikt. R11: Zeer ontvlambaar. R20/21/22: Schadelijk bij inademing, contact met huid en inslikken. Veiligheidszinnen: S24/25: Vermijd contact met huid en ogen. S36/37: Gebruik draagbare beschermkleding en handschoenen. S2: Buiten bereik houden van kinderen. S61: Vermijd uitstoot naar omgeving. Verwijs naar speciale instructies/veiligheidsbladen. S23: Geen gas/rook/damp/spray inademen (passende bewoording moet gespecificeerd worden door de fabrikant). S16: Uit de buurt houden van ontstekingsbronnen Niet roken. ******************************************************************************************************************** ONMIDDELIJKE GEZONDHEIDSEFFECTEN: Oog: Contact met ogen veroorzaakt irritatie. Symptomen zijn o.a.: pijn, tranen, rood worden, opzwellen en verslechterd zicht. Veroorzaakt waarschijnlijk geen langdurige of significante oogirritatie.

Bio-energie. van de Boer. www.host.nl

Bio-energie. van de Boer. www.host.nl NL Bio-energie van de Boer www.host.nl HoSt Microferm: duurzame energie uit mest Het Microferm concept is ontwikkeld voor boeren die de eigen mest verwerken. De Microferm is uitermate geschikt voor agrarische

Nadere informatie

PROJECTBESCHRIJVING. Microferm met WKK en Gasopwerking

PROJECTBESCHRIJVING. Microferm met WKK en Gasopwerking Thermen 10 Bank: ING rek. nr. 65.85.11.920 7521 PS Enschede K.v.K. Enschede nr. 06091862 The Netherlands VAT: NL8082.65.386.B.01 Tel: +31 53 460 9080 IBAN: NL19INGB0658511920 Fax: +31 53 460 9089 BIC:

Nadere informatie

Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU

Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU Presentatie HoSt Microferm voor CLM/NMU 25-11-2010 Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Agenda Introductie HoSt B.V. Waarom Microferm? Het Microferm concept Beschrijving installatie Voordelen Economie Vragen

Nadere informatie

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw

Compact Plus biogasinstallatie, Lierop, 600 kw Hoe maak je biogas? Inhoud presentatie Wie en wat is Biogas Plus? Hoe werkt een biogasinstallatie? Voor wie is een biogasinstallatie interessant? Is een biogasinstallatie duurzaam? Zijn subsidies nodig?

Nadere informatie

Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm

Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm Presentatie voor Agrivaknet Kleinschalig mest vergisten met Microferm Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Kleinschalige mestvergisting met Microferm Staatssecretaris Joop Atsma en gedeputeerde Theo Rietkerk

Nadere informatie

Presentatie Microferm studiegroep Westhoek Holsteins

Presentatie Microferm studiegroep Westhoek Holsteins Presentatie Microferm studiegroep Westhoek Holsteins Door Bart Brouwer Sheet 1 of 26 Agenda Introductie HoSt B.V. Waarom Microferm? Het Microferm concept Beschrijving installatie Voordelen Economie Vragen

Nadere informatie

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Workshop mestvergisting Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl BioEnergy Farm 2 Project beschrijving Europees project Markt ontwikkeling mono-mestvergisting Verspreiden onafhankelijke

Nadere informatie

Innovatieve mestverwerking op de boerderij

Innovatieve mestverwerking op de boerderij Innovatieve mestverwerking op de boerderij Groen gas productie en nutriëntenterugwinning René Cornelissen (CCS) 7 juni 2017 Inhoudsopgave CCS Mest Kleinschalige mono-mestvergisting Bio-Up, Groen Gas op

Nadere informatie

Uw kenmerk Ons kenmerk Datum verzoek 2 april 2010

Uw kenmerk Ons kenmerk Datum verzoek 2 april 2010 Aan het College van burgemeester en wethouders van de gemeente Asten Afdeling Ruimtelijk Ordening T.a.v. de heer S. Olschewsky Postbus 290 5720 AG Asten Uw kenmerk Ons kenmerk Datum 100486-002-verzoek

Nadere informatie

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl

Workshop mestvergisting. Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl Workshop mestvergisting Jan Willem Bijnagte CCS Energie advies Bijnagte@cocos.nl BioEnergy Farm 2 Project beschrijving Europees project Marktontwikkeling mono-mestvergisting Verspreiden onafhankelijke

Nadere informatie

Mono vergisting in Wijnjewoude?!

Mono vergisting in Wijnjewoude?! Mono vergisting in Wijnjewoude?! Jan Willem Bijnagte bijnagte@cocos.nl www.cocos.nl 06 82404591 Inhoud CCS Mono mestvergisting Gasverwaarding Noord Deurningen Bio-Up Kansen Wijnjewoude Mono mestvergisting

Nadere informatie

Melkveebedrijf Familie Prinsen

Melkveebedrijf Familie Prinsen Project mestwaardering Open dag 4 maart 2015 Melkveebedrijf Familie Prinsen Mestvergistingsinstallatie Fermtec Systems Locatie KTC de Marke Het bedrijf Biomassa voor vergisting In de vergister wordt jaarlijks

Nadere informatie

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015

GroenGas InOpwerking. Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up. Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 GroenGas InOpwerking Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Rene Cornelissen (CCS) 11 maart 2015 Kleinschalige biogasopwaardering met Bio-Up Inhoudsopgave CCS Inleiding Situatie kleinschalige vergisting

Nadere informatie

Systeemdocument AgriMoDEM mestraffinage

Systeemdocument AgriMoDEM mestraffinage vestiging Drachten behorende bij onderbouwing Knarweg 14, Lelystad. Op het gebied van schoon en zuinig produceren, heeft de agrarische sector nog een aantal belangrijke doelstellingen te behalen. Belangrijkste

Nadere informatie

De varkenshouderij: een energieke sector!

De varkenshouderij: een energieke sector! De varkenshouderij: een energieke sector! John Horrevorts Research Development, 1. Onderzoeks- en ontwikkelcentrum 1. Validatie onderzoek 2. Ontwikkeling nieuwe innovaties 2. Kennis- en businesscentrum

Nadere informatie

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit

DE RYCK Klima. 1 kw primaire energie 2,25 kw warmte. ŋ verlies op motor 10% netto vermogen op WP 34% geeft warmte afvoer verwarmingscircuit DE RYCK Klima LUWAGAM : pomp lucht-water aangedreven met gasmotor PAUL DE RYCK Werking op laag niveau (buitenlucht min. 0 C) omzetten naar warmte op hoog niveau (buiswater max. 50 C) Serreverwarming buis

Nadere informatie

HR WKK met CO 2 winning

HR WKK met CO 2 winning HR WKK met CO 2 winning Door: Herman Klein Teeselink HoSt Sheet 1 of 22 Inhoud HoSt HoSt ImtechVonkV.O.F. - Reinigen van rookgassen - Rookgascondensor / Scrubber - Nat elektrostatisch filter - Waterbehandeling

Nadere informatie

Introductie HoSt B.V.

Introductie HoSt B.V. HR Hout WKK (Vink Sion) voor glastuinbouw en stadverwarming door HoSt Imtech Vonk vof door H. Klein Teeselink info@host.nl Introductie HoSt B.V. Inhoud: Waarom biomassa WKK, belang van warmte? Wie zijn

Nadere informatie

Biogas: In 2011 startte het samenwerkingsverband. Het doel van het project was Biogas

Biogas: In 2011 startte het samenwerkingsverband. Het doel van het project was Biogas Resultaten: Project Besloten kringloop door kleinschalig mestvergisting in de veehouderij. Biogas: In 2011 startte het samenwerkingsverband. Het doel van het project was Biogas produceren met betaalbare

Nadere informatie

Biobased economy in het Groene Hart

Biobased economy in het Groene Hart Biobased economy in het Groene Hart Energie & Bio/Groen Gas 27 juni 2013, Langeraar, Michiel van Galen Inhoud Landelijke doelen energie en beleid Stimuleringsbeleid Groen Gas Het proces Stand van zaken

Nadere informatie

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling

Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben

Nadere informatie

Toelichting milieuneutrale verandering Abbott Healthcare Products B.V.

Toelichting milieuneutrale verandering Abbott Healthcare Products B.V. REPORT Weesp, The Netherlands Health, Safety & Environment Issue Date: 19 mei 2016 Toelichting milieuneutrale verandering Abbott Healthcare Products B.V. COPYRIGHT AND PROPERTY ABBOTT HEALTHCARE PRODUCTS

Nadere informatie

Pelletketel CV. Ruimteverwarming. Warmtapwater

Pelletketel CV. Ruimteverwarming. Warmtapwater Een CV-ketel op houtpellets (pelletketel CV) is een hernieuwbaar alternatief voor de HR-ketel op aardgas. De pelletketel verbrandt houtpellets met een hoog rendement. De pellets worden door de gebruiker

Nadere informatie

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie

Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010 Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Financieren Duurzame energie binnen Rabobank Groep Maatwerk Sustainability naast Food

Nadere informatie

VOGELVLUCHT Laatste herziening: 16/10/2007, Versie 1.0 pagina 1 / 5

VOGELVLUCHT Laatste herziening: 16/10/2007, Versie 1.0 pagina 1 / 5 Laatste herziening: 16/10/2007, Versie 1.0 pagina 1 / 5 1 IDENTIFICATIE VAN HET PREPARAAT EN DE ONDERNEMING Productnaam: Toepassing: Leverancier: Vogelafweermiddel Koppert B.V. Veilingweg 17 2651 BE Berkel

Nadere informatie

Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie

Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie Eddie ter Braack Waarom nieuwe generatie vergister-raffinage Ontwikkeling/Stand van zaken op dit moment Nog uit te voeren acties Problemen grootschalige

Nadere informatie

Boeren met energie. 11 November 2010

Boeren met energie. 11 November 2010 Boeren met energie 11 November 2010 Wat doen wij? Ontwikkelen projecten energie uit biomassa Opzetten expertisecentrum energie uit hout droogtechnieken stookgedrag rookgasmetingen rookgasreiniging Ontwikkelen

Nadere informatie

TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum. 25 maart 2017

TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE) Groen Gas Burgum. 25 maart 2017 TITRE 00/00/2015 DE LA PRESENTATION ( MENU "INSERTION / 1 EN-TETE ET PIED DE PAGE") Groen Gas Burgum 25 maart 2017 Centrale Bergum: zonnepanelen park Realisatie medio 2017 5 MW Ontwikkeling drijvende zonnepanelen

Nadere informatie

DS% de juiste indicator? ENERGIE UIT MEST OPBOUW PRESENTATIE MEST # MEST. Mest mest. Wet- en regelgeving. Vloerkeuze en kelderplan

DS% de juiste indicator? ENERGIE UIT MEST OPBOUW PRESENTATIE MEST # MEST. Mest mest. Wet- en regelgeving. Vloerkeuze en kelderplan WORKSHOP VERGISTEN 2016 ENERGIE UIT Biogasbubbel doorgeprikt Hopen op beter tijden met vergister Mestvergisting niet rendabel In Duitsland is de schwung er ook een beetje uit Vergister hoort niet op boerenerf

Nadere informatie

Milieu. Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen

Milieu. Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen Naam: Milieu Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen Slootrandenbeheer Baggeren Krabbescheer bevorderen

Nadere informatie

Beschrijving fabrikant : Wilsor Kunstharsen Tel: 0321-331167 Noorderbaan 46-48 Fax: 0321-331074 8256 PR Biddinghuizen E-mail: info@wilsor.

Beschrijving fabrikant : Wilsor Kunstharsen Tel: 0321-331167 Noorderbaan 46-48 Fax: 0321-331074 8256 PR Biddinghuizen E-mail: info@wilsor. 1. BESCHRIJVING VAN PRODUKT EN FABRIKANT Handelsnaam : Polyesterplamuur / / Beschrijving fabrikant : Tel: 0321-331167 -48 Fax: 0321-331074 E-mail: info@wilsor.nl the Netherlands Intenet: www.wilsor.nl

Nadere informatie

4.A.1 Ketenanalyse Groenafval

4.A.1 Ketenanalyse Groenafval 4.A.1 Ketenanalyse Groenafval Prop Beplantingswerken v.o.f. Autorisatie Nummer/versie Datum Opsteller Goedgekeurd directie 01 22-01-2015 Naam: F. van Doorn Naam: A. Prop Datum: 22 januari 2015 Datum: 22

Nadere informatie

MIC / LEI. 15 augustus 2007. Maarten Bouwer

MIC / LEI. 15 augustus 2007. Maarten Bouwer MIC / LEI 15 augustus 2007 Maarten Bouwer inhoud Inleiding BioGast Gasmarkt Wat is BioGast Historie en HHNK project Techniek Vragen en lunch Bezichtiging verwachting fossiel aardgas Groningen heeft nog

Nadere informatie

1. RISK & SAFETY ZINNEN

1. RISK & SAFETY ZINNEN 1. RISK & SAFETY ZINNEN Risico en Veiligheidszinnen op etiketten en veiligheidsbladen R-zinnen geven bijzondere gevaren (Risks) aan. S-zinnen geven veiligheidsaanbevelingen (Safety) aan. De zinnen zijn

Nadere informatie

Biogas is veelzijdig. Vergelijking van de opties 1-2-2012. Vergelijking opties voor benutting van biogas

Biogas is veelzijdig. Vergelijking van de opties 1-2-2012. Vergelijking opties voor benutting van biogas 1--1 Ongeveer 7 deelnemende organisaties Promotie van optimale benutting van biomassa Kennisoverdracht door workshops, excursies, nieuwsbrief en artikelen in vakbladen Vergelijking opties voor benutting

Nadere informatie

Notitie: Toelichting op de mestverwerkingsinstallatie aan de Lage Haghorst 15 / 15a te Haghorst

Notitie: Toelichting op de mestverwerkingsinstallatie aan de Lage Haghorst 15 / 15a te Haghorst Notitie: Toelichting op de mestverwerkingsinstallatie aan de Lage Haghorst 15 / 15a te Haghorst Ulicoten, 27-01-2017 Status: Definitief Kenmerk: TJ/031139.139 1. Opslag (verse) ruwe mest in mestput De

Nadere informatie

Het gebruik van biogas als transportbrandstof

Het gebruik van biogas als transportbrandstof Dr. Ir. René Cornelissen - Ing. A.F.B ter Braack partners Tractor op Het gebruik van als transportbrandstof 1 LTO Noord partners Tractor op 22.236 leden - Ruim 12.500 veehouders - 500 miljoen kuub uit

Nadere informatie

Vergunningen voor biogas en groen gas installaties

Vergunningen voor biogas en groen gas installaties Vergunningen voor biogas en groen gas installaties Ervaringen van BioGast Sustainable Energy Marcel Verhaart 12 februari 2014, NEN Wie is BioGast? Groen gas producent sinds 2005 Actief in Nederland, Frankrijk,

Nadere informatie

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes Green Gas Technology Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar Shared Succes Imtech en Green Gas Technology Imtech is de technologie partner voor bedrijven die biogas willen opwaarderen naar aardgaskwaliteit.

Nadere informatie

Projectaanvraag/-voorstel,

Projectaanvraag/-voorstel, Projectaanvraag/-voorstel, behorende bij de Regeling Financiële Bijdragen van de PVE (2006/030/E0040) Onderzoeksinstelling: Wageningen UR Livestock Research Projecttitel: Mono-vergisting van mest op Boerderijschaal

Nadere informatie

Verduurzaming veehouderij Jan Willem Straatsma

Verduurzaming veehouderij Jan Willem Straatsma Verduurzaming veehouderij Jan Willem Straatsma Manager duurzame veehouderij en innovatieve ketenprojecten FrieslandCampina Circulaire zuiveleconomie in een vogelvlucht Vandaag beperken we ons tot het boerenerf

Nadere informatie

Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie

Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie Kringloop neutraal denken Emissie, mineralen, energie Eddie ter Braack Waarom nieuwe generatie vergister-raffinage Ontwikkeling/Stand van zaken op dit moment Nog uit te voeren acties Problemen grootschalige

Nadere informatie

R-zinnen en S-zinnen. R-zinnen... 2 Gecombineerde R-zinnen... 4 S-zinnen... 7 Gecombineerde S-zinnen... 9

R-zinnen en S-zinnen. R-zinnen... 2 Gecombineerde R-zinnen... 4 S-zinnen... 7 Gecombineerde S-zinnen... 9 -zinnen en S-zinnen Inhoud Pag. -zinnen... 2 Gecombineerde -zinnen... 4 S-zinnen... 7 Gecombineerde S-zinnen... 9 -zinnen (aanduiding bijzondere gevaren, isk-zinnen) -nummer Gevarenaanduiding 1 2 3 4 5

Nadere informatie

Explosieveilige elektrische/ventilatie-/verlichtings-/...apparatuur gebruiken. Uitsluitend vonkvrij gereedschap gebruiken

Explosieveilige elektrische/ventilatie-/verlichtings-/...apparatuur gebruiken. Uitsluitend vonkvrij gereedschap gebruiken Betekenis P-zinnen Algemeen P101 P102 P103 Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket ter beschikking houden Buiten het bereik van kinderen houden Alvorens te gebruiken, het etiket

Nadere informatie

Jumpstart Maak met elkaar uw bedrijf meer toekomstbestendig! 3.0

Jumpstart Maak met elkaar uw bedrijf meer toekomstbestendig! 3.0 Jumpstart Maak met elkaar uw bedrijf meer toekomstbestendig! 3.0 Circulaire zuiveleconomie in een vogelvlucht Vandaag beperken we ons tot het boerenerf Monomestvergisting onderdeel van brede duurzaamheidsaanpak

Nadere informatie

CO2 uit biogas Toepassing glastuibouw. Presentatie door Jeroen de Pater - Gastreatment Services 10 september 2009

CO2 uit biogas Toepassing glastuibouw. Presentatie door Jeroen de Pater - Gastreatment Services 10 september 2009 CO2 uit biogas Toepassing glastuibouw Presentatie door Jeroen de Pater - Gastreatment Services 10 september 2009 CO2 uit biogas - Inleiding - GPP -systeem - Kwaliteitseisen CO 2 voor glastuinbouw - Toepasbaarheid

Nadere informatie

GroenLinks Bronckhorst. Themabijeenkomst Groengas Hoe groen is ons gas? 2 juni 2015

GroenLinks Bronckhorst. Themabijeenkomst Groengas Hoe groen is ons gas? 2 juni 2015 GroenLinks Bronckhorst Themabijeenkomst Groengas Hoe groen is ons gas? 2 juni 2015 Waarom co-vergisten Omdat de meststoffenwet veehouders verplicht de overtollige (mineralen in de) mest te ver(be)werken

Nadere informatie

Enkelvoudige R-zinnen 1 In droge toestand ontplofbaar 2 Ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken.

Enkelvoudige R-zinnen 1 In droge toestand ontplofbaar 2 Ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken. Enkelvoudige R-zinnen 1 In droge toestand ontplofbaar 2 Ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken. 3 Ernstig ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken.

Nadere informatie

Daarnaast zijn er ook S-zinnen; deze geven aanbevelingen voor het veilig werken met bepaalde stoffen. S staat hier voor Safety.

Daarnaast zijn er ook S-zinnen; deze geven aanbevelingen voor het veilig werken met bepaalde stoffen. S staat hier voor Safety. - en S-zinnen -zinnen zijn internationaal gestandaardiseerde risicobeschrijvingen die (indien van toepassing) dienen te worden aangebracht op verpakkingen van stoffen die bepaalde risico s met zich meebrengen.

Nadere informatie

Code Voorzorgsmaatregelen Gevarenklasse Gevarencategorie

Code Voorzorgsmaatregelen Gevarenklasse Gevarencategorie Lijst van voorzorgsmaatregelen (P-zinnen) Algemeen Code Voorzorgsmaatregelen Gevarenklasse Gevarencategorie P101 P102 P103 Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket ter beschikking

Nadere informatie

Risico en Veiligheidszinnen op etiketten en veiligheidsbladen

Risico en Veiligheidszinnen op etiketten en veiligheidsbladen RISK & SAFETY ZINNEN Risico en Veiligheidszinnen op etiketten en veiligheidsbladen Laatste update: 11 maart 2003 Volgens het 'Besluit verpakking en aanduiding milieugevaarlijke stoffen', behorende bij

Nadere informatie

Mestverwerking in De Peel

Mestverwerking in De Peel Mestverwerking in De Peel Mestverwerking Jan van Hoof, Jeanne Stoks, Wim Verbruggen Maart 2012 Agenda Doel van de avond Wat is mest? Wat is het mestprobleem? Waar komt mest vandaan? Hoeveel mest is er?

Nadere informatie

buffer warmte CO 2 Aardgas / hout WK-installatie, gasketel of houtketel brandstof Elektriciteitslevering aan net

buffer warmte CO 2 Aardgas / hout WK-installatie, gasketel of houtketel brandstof Elektriciteitslevering aan net 3 juli 2010, De Ruijter Energy Consult Energie- en CO 2 -emissieprestatie van verschillende energievoorzieningsconcepten voor Biologisch Tuinbouwbedrijf gebroeders Verbeek in Velden Gebroeders Verbeek

Nadere informatie

Zelf Duurzaam Stroom opwekken

Zelf Duurzaam Stroom opwekken Zelf Duurzaam Stroom opwekken De meest efficiënte thuiscentrale ter wereld Gas wordt stroom Innovatieve Brandstofcel-technologie De BlueGEN wordt op uw gasaansluiting aangesloten en wekt vervolgens stroom

Nadere informatie

Kringloop neutraal denken (Emissie, mineralen, energie) Eddie ter Braack

Kringloop neutraal denken (Emissie, mineralen, energie) Eddie ter Braack Kringloop neutraal denken (Emissie, mineralen, energie) Eddie ter Braack Bio Energie Noord Missie: Het realiseren van meer en nieuwe activiteiten in Noord-Nederland op het gebied van energie uit biomassa

Nadere informatie

Optimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT

Optimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT Resultaten en bevindingen van project Optimale benutting van de energie input van een houtgestookte centrale door plaatsing rookgascondensor en CO2- benutting met PVT Dit rapport is onderdeel van de projectencatalogus

Nadere informatie

licht ontvlambaar licht ontvlambaar

licht ontvlambaar licht ontvlambaar Tipkaart 22.5 1,2-dichloorethaan (C2H4Cl2) Algemene gegevens CAS nr: 107-06-2 EU-etikettering: R-zinnen: 45-11-22-36/37/38 S-zinnen: : 53-45 licht ontvlambaar zeer giftig CLP(EU-GHS): Signaalwoord: GEVAAR

Nadere informatie

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? Heijmans ontwikkelt op Forteneiland comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen.

Nadere informatie

Mestverwaarding Op weg naar een duurzame veehouderij

Mestverwaarding Op weg naar een duurzame veehouderij Mestverwaarding Op weg naar een duurzame veehouderij 19 november 2014 ABO Ooststellingwerf Nijeberkoop LTO Noord Programma Duurzame Energie Auke Jan Veenstra (aveenstra@ltonoord.nl) Inhoud Activiteiten

Nadere informatie

Scale. VEILIGHEIDS- INFORMATIEBLAD opgesteld volgens het veiligheidsinformatiebladenbesluit W.M.S.

Scale. VEILIGHEIDS- INFORMATIEBLAD opgesteld volgens het veiligheidsinformatiebladenbesluit W.M.S. Scale VEILIGHEIDS- INFORMATIEBLAD opgesteld volgens het veiligheidsinformatiebladenbesluit W.M.S. 1. Identificatie van het preparaat en de onderneming. Handelsnaam : SaniWonder Scale Leverancier : Veromatic

Nadere informatie

VEILIGHEIDS- INFORMATIE- BLAD

VEILIGHEIDS- INFORMATIE- BLAD VEILIGHEIDS- INFORMATIE- BLAD COLORSIL VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD 1.- IDENTIFICATIE VAN DE STOF OF HET PREPARAAT EN VAN DE VENNOOTSCHAP/ONDERNEMING 1.1 Productbenaming: COLORSIL 1.2 Fabrikant: COSENTINO

Nadere informatie

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? AM ontwikkelt in Park Centraal comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen. Deze

Nadere informatie

P-zinnen. Omschrijving. P-Nummer

P-zinnen. Omschrijving. P-Nummer P-Nummer P101 P102 P103 P201 P202 P210 P211 P220 P221 P222 Omschrijving Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket ter beschikking houden. Buiten het bereik van kinderen houden. Alvorens

Nadere informatie

Mestverwaarding middels monovergisting en digestaatverwerking

Mestverwaarding middels monovergisting en digestaatverwerking Mestverwaarding middels monovergisting en digestaatverwerking Uitwerking business case in opdracht van: IGEV - Regio Noord-Veluwe Door: Kroes Kringloopoptimalisatie en DOFCO BV in samenwerking met Hellebrekers

Nadere informatie

Aard der bijzondere gevaren toegeschreven aan gevaarlijke stoffen en preparaten (R-zinnen)

Aard der bijzondere gevaren toegeschreven aan gevaarlijke stoffen en preparaten (R-zinnen) Document Milieu-, Natuur- en Energiebeleid Koning Albert II-laan 20 bus 8 1000 Brussel Tel 02 553 03 55 - Fax 02 553 80 06 beleid@lne.vlaanderen.be Onderwerp Status versie datum auteur R-zinnen en S-zinnen

Nadere informatie

Groengas in landbouw. 11 maart 2015

Groengas in landbouw. 11 maart 2015 Groengas in landbouw 11 maart 2015 LTO Noord Programma Klimaat & Energie Auke Jan Veenstra (aveenstra@ltonoord.nl) Inhoud LTO Noord en Energie Energie in de agrarische sector Energieproductie Vergisting

Nadere informatie

SolarFreezer. Comfort zonder aardgas. Maart 2018

SolarFreezer. Comfort zonder aardgas. Maart 2018 SolarFreezer Comfort zonder aardgas Maart 2018 Wie zijn we? Geschiedenis: 2013 SolarFreezer BV opgericht 2015 Investeringsronde 2016 SolarFreezer systeem volledig functionerend 2017 7 systemen operationeel

Nadere informatie

Aard der bijzondere gevaren toegeschreven aan gevaarlijke stoffen en preparaten: R-zinnen

Aard der bijzondere gevaren toegeschreven aan gevaarlijke stoffen en preparaten: R-zinnen 1 van 8 Rzinnen & S zinnen Datum: 18032013 Aard der bijzondere gevaren toegeschreven aan gevaarlijke stoffen en preparaten: Rzinnen R 1 R 2 R 3 R 4 R 5 R 6 R 7 R 8 R 9 R 10 R 11 R 12 R 14 R 15 R 16 R 17

Nadere informatie

Bouw ACRRES onderzoeksvergister

Bouw ACRRES onderzoeksvergister Bouw ACRRES onderzoeksvergister Durk Durksz ACRRES - Wageningen UR Oktober 2012 PPO.nr. 522 2012 Wageningen, ACRRES Wageningen UR Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

BIJLAGE 4 - NADERE BESCHRIJVING VAN HET VOORNEMEN

BIJLAGE 4 - NADERE BESCHRIJVING VAN HET VOORNEMEN BIJLAGE 4 - NADERE BESCHRIJVING VAN HET VOORNEMEN Het landelijk gebied is constant in beweging. Er worden nieuwe technieken toegepast in de agrarisch bedrijfsvoering en ruimte gezocht voor functies die

Nadere informatie

Veiligheidsaanbevelingen (P)

Veiligheidsaanbevelingen (P) Veiligheidsaanbevelingen (P) P101 P102 P103 P201 P202 P210 P211 P220 P221 P222 P223 P230 P231 P231+P232 P232 P233 P234 P235 P235+P410 P240 Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket

Nadere informatie

Algemeen. Voorzorgsmaatregelen in verband met preventie

Algemeen. Voorzorgsmaatregelen in verband met preventie Overzicht P-zinnen P-zin Algemeen P101 Bij het inwinnen van medisch advies, de verpakking of het etiket ter beschikking houden. P102 Buiten het bereik van kinderen houden. P103 Alvorens te gebruiken, het

Nadere informatie

WarmteTerugWinning voor optimale diergezondheid en een beter bedrijfsresultaat. Ir. Maurice Ortmans

WarmteTerugWinning voor optimale diergezondheid en een beter bedrijfsresultaat. Ir. Maurice Ortmans WarmteTerugWinning voor optimale diergezondheid en een beter bedrijfsresultaat Ir. Maurice Ortmans Waarom WarmteTerugWinning? 1. WarmteTerugWinning verhoogt het rendement van de intensieve veehouderij:

Nadere informatie

H en P zinnen. Lijst van gevarenaanduidingen (H-zinnen)

H en P zinnen. Lijst van gevarenaanduidingen (H-zinnen) Lijst van gevarenaanduidingen (H-zinnen) Gevarenaanduidingen voor materiële gevaren H200 Ontplofbare stoffen, instabiel H201 Ontplofbare stoffen, subklasse 1.1 H202 Ontplofbare stoffen, subklasse 1.2 H203

Nadere informatie

E N S T O M G EVI N G S D I. FLEVOLAND & GOOf EN VECHTSTREEK. Beschikking. Milieuneutraal veranderen. Maatschap Peters, Oosterringwe9 39 Luttel9eest

E N S T O M G EVI N G S D I. FLEVOLAND & GOOf EN VECHTSTREEK. Beschikking. Milieuneutraal veranderen. Maatschap Peters, Oosterringwe9 39 Luttel9eest O M G EVI N G S D I E N S T FLEVOLAND & GOOf EN VECHTSTREEK Beschikking Milieuneutraal veranderen Maatschap Peters, Oosterringwe9 39 Luttel9eest OMBEVINGSDIENST FLEVOLAND & B000 EN VEcHTsTREEK Aanvraagnummer:

Nadere informatie

Veiligheidsinformatieblad

Veiligheidsinformatieblad Pagina :1/5 1 Identificatie van de stof of het preparaat en van de vennootschap/onderneming Productnaam: Producttype: Leverancier: Adres: Bitumen-rubber kit/kleefstof. Shell Nederland Verkoopmaatschappij

Nadere informatie

Zelfontledende stoffen en mengsels, type A Organische peroxiden, type A H241

Zelfontledende stoffen en mengsels, type A Organische peroxiden, type A H241 Lijst van gevarenaanduidingen (H-zinnen) Gevarenaanduidingen voor materiële gevaren H200 Ontplofbare stoffen, instabiel H201 Ontplofbare stoffen, subklasse 1.1 H202 Ontplofbare stoffen, subklasse 1.2 H203

Nadere informatie

Veiligheidsinformatieblad (MSDS)

Veiligheidsinformatieblad (MSDS) Veiligheidsinformatieblad (MSDS) Rally black versie: 22 5 2006 / 116 Leverancier: Profclean Europe Duinweg 27 5482VR Schijndel telefoon: 073 5478265 fax: 073 5492305 telefoonnr noodgevallen : 073 5432720

Nadere informatie

MWKK met gasturbine. Zwembadverwarming + elektriciteit met MWKK Coiffeusewaswater + elektriciteit met MWKK

MWKK met gasturbine. Zwembadverwarming + elektriciteit met MWKK Coiffeusewaswater + elektriciteit met MWKK MWKK met gasturbine 27/09/2018 Zwembadverwarming + elektriciteit met MWKK Coiffeusewaswater + elektriciteit met MWKK Uw energiedokter Oudenaardseweg 123 B 9790 Wortegem-Petegem Tel: 055 310242 Fax: 055

Nadere informatie

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder

Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16

Nadere informatie

Veiligheidsinformatieblad (MSDS)

Veiligheidsinformatieblad (MSDS) White Grease Veiligheidsinformatieblad (MSDS) versie: 23 10 2008 / 20 Leverancier: Profclean Europe Duinweg 27 5482VR Schijndel telefoon: 073 5478265 fax: 073 5492305 telefoonnr noodgevallen : 073 5432720

Nadere informatie

2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede

2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede . 2014 GreenPort NHN, All rights reserved GEOTHERMAL OUTLOOK 2015-2017 Ronald den Boogert AGENDA Waarom nu geothermie? Stand van zaken geothermie in Nederland in 2015 2020 Voorbeelden toekomstige innovaties

Nadere informatie

Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. Met Nuon Stadswarmte en ComfortKoeling

Comfortabel én milieuvriendelijk wonen. Met Nuon Stadswarmte en ComfortKoeling Comfortabel én milieuvriendelijk wonen Met Nuon Stadswarmte en ComfortKoeling Comfortabel koel of warm met oog voor het milieu Gefeliciteerd! Uw nieuwe woning kunt u zeer eenvoudig en comfortabel verwarmen

Nadere informatie

Bijlage IX AARD DER BIJZONDERE GEVAREN TOEGESCHREVEN AAN GEVAARLIJKE STOFFEN EN PREPARATEN :

Bijlage IX AARD DER BIJZONDERE GEVAREN TOEGESCHREVEN AAN GEVAARLIJKE STOFFEN EN PREPARATEN : Bijlage IX R 1 : In droge toestand ontplofbaar AARD DER BIJZONDERE GEVAREN TOEGESCHREVEN AAN GEVAARLIJKE STOFFEN EN PREPARATEN : R 2 : Ontploffingsgevaar door schok, wrijving, vuur of andere ontstekingsoorzaken

Nadere informatie

VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD

VEILIGHEIDSINFORMATIEBLAD pagina 1/5 1. Identificatie van de stof of het mengsel en van de leverancier 1.1 Productidentificatie Handelsnaam: 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik van de stof of het mengsel en ontraden gebruik 1.3

Nadere informatie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie

feiten& weetjes energiecentrale REC Alles wat je zou moeten weten... Hoe Hoe eigenlijk? zit het eigenlijk? De REC maakt van uw afval duurzame energie Alles wat je zou moeten weten... feiten& weetjes zit het energiecentrale REC De REC maakt van uw afval duurzame energie Omrin is koploper in het scheiden van huishoudelijk afval. Ons doel? Zo veel mogelijk

Nadere informatie

Energie uit afval, een schone zaak

Energie uit afval, een schone zaak Energie uit afval, een schone zaak Vergisten van GFT-afval ARN meer dan 25 jaar begaan met het milieu Aandeelhouders ARN B.V. Regio Regio Regio REMONDIS Nijmegen De Vallei Rivierenland (privaat) 37,5%

Nadere informatie

Warmtekrachtkoppeling. Waarom Vaillant? Om eenvoudigweg dubbel gebruik te maken van energie. ecopower

Warmtekrachtkoppeling. Waarom Vaillant? Om eenvoudigweg dubbel gebruik te maken van energie. ecopower Warmtekrachtkoppeling Waarom Vaillant? Om eenvoudigweg dubbel gebruik te maken van energie. ecopower Waarom ecopower? Eenvoudigweg omdat het de moeite waard is! Bij een traditionele productie van energie

Nadere informatie

Realisatie mestvergistingsinstallatie Praktijkcentrum Sterksel

Realisatie mestvergistingsinstallatie Praktijkcentrum Sterksel Projectbrochure 1 Novem projectnummer 355500/5540 Realisatie mestvergistingsinstallatie Praktijkcentrum Sterksel A.V. van Wagenberg M. Timmerman Augustus 2003 1 Van dit project is ook een uitgebreider

Nadere informatie

Wettelijk verplichte gevaarsetikettering

Wettelijk verplichte gevaarsetikettering DATUM: 20.03.2009 Wettelijk verplichte gevaarsetikettering In bepaalde gevallen verplicht de wet fabrikanten om gevaarsinformatie te verstrekken (gevaarssymbolen en de bijbehorende risico- en veiligheidszinnen)

Nadere informatie

SPECIALIST MESTBEWERKING. capaciteit duurzaamheid

SPECIALIST MESTBEWERKING. capaciteit duurzaamheid SPECIALIST MESTBEWERKING capaciteit duurzaamheid MEST DUURZAAMHE VEENHUIS Veenhuis gaat verder in mesttechniek. De productlijn mestbewerking kent de kwaliteit en degelijkheid waar Veenhuis al jarenlang

Nadere informatie

Amitec. Het aanvraagformulier is aangepast en het lozen van huishoudelijk afvalwater en hemelwater is in de aanvraag opgenomen.

Amitec. Het aanvraagformulier is aangepast en het lozen van huishoudelijk afvalwater en hemelwater is in de aanvraag opgenomen. Reactie op opmerkingen naar aanleiding van opmerkingen op concept Aanvraagformulier 1 de bijlage van de aanvraag is een volgens de NRB toegevoegd. de bedrijfsafvalcontainer met het nummer 22 w o r d t

Nadere informatie

Dit product is verkrijgbaar bij Carel Lurvink B.V. This product is available at Carel Lurvink B.V.

Dit product is verkrijgbaar bij Carel Lurvink B.V. This product is available at Carel Lurvink B.V. Dit product is verkrijgbaar bij Carel Lurvink B.V. This product is available at Carel Lurvink B.V. Carel Lurvink B.V. Marssteden 40 7547 TC Enschede, NL Telefoonnummer 0031 (0)53-434 43 43 Fax nummer 0031

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Leo de Ruijsscher Algemeen directeur De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs Docent TU Delft faculteit Bouwkunde Inleiding Nu de brandstofcel langzaam

Nadere informatie

Risicoanalyse biogasinstallatie rwzi Harderwijk

Risicoanalyse biogasinstallatie rwzi Harderwijk Adviesgroep AVIV BV Langestraat 11 7511 HA Enschede Risicoanalyse biogasinstallatie rwzi Harderwijk Project : 163158 Datum : 23 november 2016 Auteur : ir. G.A.M. Golbach Opdrachtgever: IMD BV t.a.v. W.

Nadere informatie