Geschiedenisoverzicht Digitale historische publicaties

Transcriptie

1 Geschiedenisoverzicht Digitale historische publicaties Anderen in Amerika: Simone de Beauvoir over de Verenigde Staten en het Amerikaanse dilemma Auteur(s): Dagmar Blokker Vol. 1, No. 5, (apr. 2012), pp Uitgegeven door: Geschiedenisoverzicht, Amsterdam Url: Datum: 7/04/2012 Geschiedenisoverzicht is een zelfstandige onderneming die digitale historische publicaties verzorgt. Ook onderhouden wij een groot digitaal archief op onze website. Hier vindt u links naar een groot aantal historische publicaties van onze eigen en van andere organisaties. Voor meer informatie over deze uitgave, bezoek:

2 Anderen in Amerika: Simone de Beauvoir over de Verenigde Staten en het Amerikaanse dilemma Dagmar Blokker Abstract Op 25 januari 1947 vertrok Simone de Beauvoir naar de Verenigde Staten, waar ze drie maanden rondtrok. Over deze reis schreef ze het boek L'Amérique au jour le jour dat in 1948 voor het eerst in Frankrijk verscheen. In dit reisverhaal vertelt De Beauvoir over wat ze heeft gezien tijdens haar verblijf in de Verenigde Staten (VS) en beschrijft ze tevens met scherpe tong de samenleving aldaar. Als Ander bestudeerde zij de grootste groep Anderen binnen de VS: de zwarte bevolking. Daarbij werd ze geholpen door Richard Wright, die in New York als haar gids in de zwarte wereld fungeerde en wiens werk tevens de basis vormde voor haar analyses. De Beauvoirs verblijf in de Verenigde Staten is belangrijk geweest voor de vorming van haar emancipatorische denkbeelden, die over meer gingen dan alleen de vrouw. Het is dan ook van belang om te benadrukken dat De Beauvoir meer was dan alleen een feministe. Personalia Dagmar Blokker studeert geschiedenis en volgde een minor in Franse letterkunde. Dit is een werkstuk dat ze schreef in 2010, tijdens het tweede jaar van haar bacheloropleiding Geschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Copyright Dagmar Blokker, Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de copyrighthouder. 2

3 Inhoudsopgave Inleiding 4 1. Context 6 Simone de Beauvoir 6 2. Een transatlantische liefde 8 3. L Amérique au jour le jour 10 La question noire 12 Conclusie 17 Bibliografie 18 3

4 Inleiding Op 25 januari 1947 vertrok Simone de Beauvoir naar de Verenigde Staten, waar ze drie maanden rondtrok. Gedurende haar reis maakte zij kennis met de verschillende aspecten van de haar tot dan toe onbekende samenleving aan de andere kant van de Atlantische Oceaan. Zaterdag zes juni 1947, nog geen maand na haar terugkeer naar Frankrijk, besluit ze in een brief aan haar toenmalige geliefde, een progressieve schrijver uit Chicago, Nelson Algren: '( )nu wil ik over mijn reis schrijven, ik wil niet dat die verloren gaat, ik moet er iets van bewaren, al is het maar in woorden. Ik zal het over Amerika hebben, maar ook over mijzelf; ik wil de volledige ervaring van mijzelf-in-amerika beschrijven; wat betekent aankomen en vertrekken en door een land reizen? 1 Dit schrijven over haar reis resulteerde in het boek L'Amérique au jour le jour 2, dat in 1948 voor het eerst in Frankrijk verscheen. In dit reisverhaal vertelt De Beauvoir over wat ze heeft gezien tijdens haar verblijf in de Verenigde Staten (VS) en beschrijft ze tevens met scherpe tong de samenleving aldaar. 3 Maar voordat De Beauvoir aan het schrijven van L'Amérique begon, was zij al bezig met het schrijven van een ander boek, een boek dat haar naam later in vele landen gevestigd heeft. Als feministe, welteverstaan. Het is niet onterecht dat Le deuxième sexe, en de befaamde zin 'On ne naît pas femme, on le devient 4, zo veel aandacht heeft gekregen; het werk is zeker interessant in vele opzichten die ik hier niet nader zal noemen. Noch is het onterecht dat deze aandacht zich veelal focust op het feminisme dat naar voren komt in de verschillende werken van De Beauvoir. Desalniettemin is het wel degelijk zonde dat hierdoor de aandacht voor haar minder bekende werken overschaduwd wordt. Zeker gezien het feit dat L'Amérique en Le deuxième sexe nagenoeg gelijktijdig werden geschreven, lijkt het mij voor de hand liggend dat de periode die De Beauvoir in de VS doorbracht haar denken zoals verwoord in Le 1 S. de Beauvoir, Een transatlantische liefde. Brieven aan Nelson Algren, (Breda 2000), p Beauvoir verwijst gebruikelijk naar de VS als ze Amerika schrijft. 3 S. de Beauvoir, L Amérique au jour le jour (Parijs 1954) préface. 4 S. de Beauvoir, Le deuxième sexe (Parijs 1949), p

5 deuxième sexe beïnvloed heeft. 5 Ook de VS heeft namelijk een deuxième sexe; niet op basis van geslacht, maar op basis van huidkleur. En deze kwestie omtrent de zwarte Amerikaanse bevolking is zeker niet aan De Beauvoir voorbij gegaan. 6 Dit verslag zal zich daarom richten op L Amérique au jour le jour. Wat waren de ideeën van De Beauvoir over de Amerikaanse samenleving van 1947? Hoe dacht De Beauvoir over de raciale kwestie? Wat bracht haar tot dergelijke opvattingen? En is hierbij een lijn te trekken naar haar latere denken? Dergelijke vragen laten zich niet zomaar beantwoorden. Alvorens te beginnen over haar verslag, volgt er daarom eerst een schets van het leven van De Beauvoir. Hierbij zal ik gebruik maken van Een transatlantische liefde. Brieven aan Nelson Algren, , het boek waarin de brieven die De Beauvoir in die jaren aan Nelson Algren schreef, gebundeld zijn. Daarna wordt in het kort uiteengezet waar L Amérique au jour le jour over handelt. Ten slotte volgt een bespreking van De Beauvoirs ideeën over de raciale problemen in de VS. 5 Zo wijdt Beauvoir bijvoorbeeld de bladzijdes 318 tot en met 323 (tot 2 mei) uit L Amérique au jour le jour aan de positie van vrouwen in Amerika. 6 Zie M.A. Simons in Beauvoir and The Second Sex (Oxford 1999) en Feminist interpretations of Simone de Beauvoir (Pennsylvania 1995). 5

6 1. Context Simone de Beauvoir C est une femme qui est dans une intensité totale, qui éprouve un appel incroyable vers la vie sensible, les couleurs, les nourritures, les corps. Mais en même temps et c est ce qui fait la puissance vitale de son engagement elle vit en permanence l angoisse et l horreur de l anéantissement. C est ce qui lui donne cette énergie hors du commun. Elle se jette en permanence dans le monde sans jamais chercher à apaiser les choses. 7 Simone de Beauvoir werd op 9 januari 1908 geboren in Parijs. Haar vader Georges kwam uit een adellijk geslacht. Hij was agnosticus en had een passie voor theater en literatuur. Zijn levenswijze stond haaks op die van zijn echtgenote, De Beauvoirs moeder Françoise. Deze vrouw, uit een rijke bankiersfamilie uit Verdun, was katholiek en conservatief. 8 Ondanks het beeld dat sommige mensen hebben van de jonge jaren van De Beauvoir, had zij tot haar dertiende een fijne jeugd, zo schrijft ze in één van haar brieven aan Algren. Pas in de jaren daarna braken de donkere tijden aan. Zo keerde ze haar ouders de rug toe, stapte van het geloof af en werd verliefd op haar neef. 9 De Franse bourgeoise samenleving waarbinnen De Beauvoir opgroeide, was radicaal verdeeld in mannelijke en vrouwelijke sferen. Dit maakte het voor een vrouw moeilijk een carrière te beginnen. 10 De Beauvoir trok echter haar eigen plan en ging studeren. In Sainte-Marie de Neuilly volgde ze een opleiding klassieke letterkunde en ze studeerde filosofie aan de Sorbonne. 11 Haar afstudeerobject was Het concept bij Leibniz. Voordat De Beauvoir van schrijven haar werk maakte, gaf ze een aantal jaren les aan verschillende Franse scholen en universiteiten. De Beauvoir is in haar filosofische gedachtegoed duidelijk beïnvloed door Hegel en zijn dialectiek, Karl Marx en Immanuel Kant. De naam van Hegel wordt zelfs in L Amérique een aantal keer genoemd en lijkt bij haar ideeën over de Amerikaanse jeugd eveneens een rol te spelen. Het zijn niet alleen grote namen uit het verleden die De Beauvoirs denken hebben gevormd. De ideeën van tijdsgenoten en vrienden zijn ook van belang geweest. Zo treft men in L'Amérique au de ideeën van haar vriend 7 P. Simon-Nahun, Entretien avec Danièle Sallenave. «Simone de Beauvoir a choisi son destin», Le Magazine littéraire 471 (2008) p , aldaar p P. Simon-Nahun, Repères chronologiques, Le Magazine littéraire 471 (2008) p , aldaar p Beauvoir, Een transatlantische liefde, p M. A. Simons, Beauvoir and the Second Sex. Feminism, Race, and the Origins of Existentialism (Lanham 1999), p Simon-Nahun, Repères chronologiques, p

7 Richard Wright en neigt De Beauvoir soms naar het existentialisme van haar levensgezel, de filosoof en schrijver Jean-Paul Sartre. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was De Beauvoir actief voor het verzet. In 1941 richtte zij samen met onder anderen Maurice Merleau-Ponty de (weinig succesvolle) verzetsstroming Socialisme et Liberté op. Samen met Sartre onderhoudt ze Nathalie Sorokine, haar leerlinge Olgo Kosakievicz, Wanda en haar familie. De joodse vriend van Nathalie werd in 1944 om het leven gebracht; het lukte De Beauvoir niet om hem te redden. Deze ervaringen zijn belangrijk geweest voor De Beauvoirs aandacht voor de Ander. 12 Een jaar later begon ze samen met Merleau-Ponty, Albert Camus, Raymond Aron, Albert Ollivier en Sartre het linksgeoriënteerde tijdschrift Les Temps Modernes. Alhoewel Sartre en De Beauvoir in feite nooit meer van elkaars zijde zijn geweken sinds zij een partnerschap met elkaar aangingen, heeft De Beauvoir in die tijd naast Sartre ook nog andere liefdes gehad. De best gedocumenteerde daarvan is haar affaire met Nelson Algren. 12 De Ander is een wijsgerig begrip dat duidt op een groepering die door de gevestigde samenleving gefixeerd wordt tot buitenstaander; de vreemde. Het concept verwijst naar de gemarginaliseerde groep binnen een bepaalde samenleving. Beauvoir paste het later toe op de verhouding tussen man en vrouw (waarbij de vrouw de Ander is), Michel Foucault gebruikte het bijvoorbeeld om de buitensluiting van homoseksuele mensen te omschrijven en Edward Said paste het toe bij het behandelen van kolonisatie. 7

8 2. Een transatlantische liefde De affaire tussen Simone de Beauvoir en Nelson Algren ontwikkelde zich na De Beauvoirs bezoek aan Chicago, waar Algren woonde in de Poolse wijk. Opdat zij tijdens haar vluchtige bezoek aan de stad 13 niet alleen hoefde te zijn, hadden haar vrienden uit New York haar twee telefoonnummers gegeven van kennissen uit Chicago het ene van een oude vrouw, het andere van een schrijver, Algren. 'Si je ne veux pas que ma soirée soit perdue, il faut que l'un d'eux vienne à mon secours.' 14, schrijft De Beauvoir na aankomst in een hotel, en dus besluit ze Algren te bellen. Dit blijkt nog een hele klus. Uiteindelijk weet ze hem te strikken voor een afspraak, en leidt Algren haar rond door Chicago. Al op de avond na De Beauvoirs vertrek begint hun briefwisseling. 15 Het boek Een transatlantische liefde: brieven aan Nelson Algren, vormt een bundel van de 304 brieven die De Beauvoir aan Algren schreef, voorzien van aantekeningen door haar adoptiedochter Sylvie Le Bon de Beauvoir. Door tegenwerking van de kant van de vertegenwoordigers van Algren zijn de brieven die hij schreef niet in het boek opgenomen. Hier en daar zijn door Le Bon de Beauvoir omschrijvingen van zijn antwoorden toegevoegd, ter verheldering van De Beauvoirs brieven. De brieven die De Beauvoir aan Algren schreef, bieden een inzicht in de totstandkoming van L Amérique au jour le jour en plaatsen het boek tevens in een context. Zo vraagt De Beauvoir Algren om haar kranten te sturen uit de tijd dat zij in de VS verbleef, zodat zij deze kan gebruiken voor haar boek over Amerika. Ook schrijft ze hem hoe enthousiast ze is over An American Dilemma van Gunnar Myrdal: De auteur is intelligent, hij kent zijn zaken en begrijpt heel veel, hij heeft het niet alleen over het probleem van de zwarten maar ook over allerlei andere problemen in Amerika, ik lees het gepassioneerd. 16 De brieven getuigen tevens van haar betrokkenheid bij de Franse politiek. Zij en andere existentialisten zetten zich in om verzet te bieden tegen de gaullisten en de communisten. 17 Verder schetsen de brieven hoe ze deelneemt aan het Franse intellectuele leven. In tegenstelling tot L'Amérique heeft ze in haar brieven geen zelfcensuur toegepast. De Beauvoir schrijft zonder rem over 13 Ze verbleef er nog geen twee dagen. 14 Beauvoir, L Amérique au jour le jour, p Simone de Beauvoirs eerste brief aan Algren dateert van zondagavond 23 februari 1947 (Een transatlantische liefde, p. 11); op p. 105 van L Amérique schrijft ze dat ze op de avond van 22 februari vertrekt uit Chicago. 16 Beauvoir, Een transatlantische liefde p Ibid., p. 74 8

9 wat haar bezighoudt. Hierdoor is Een transatlantische liefde een interessante aanvulling op L Amérique. Al voordat De Beauvoir begon aan haar rondreis door Amerika, was ze bezig met het schrijven van Le Deuxième Sexe. Echter, zo schrijft ze aan Algren, na haar bezoek aan de VS kan ze er niet aan doorwerken alsof er niets is gebeurd. 18 Klaarblijkelijk heeft haar bezoek aan Amerika De Beauvoir ook wat betreft haar ideeën over vrouwen aan het denken gezet. 18 Beauvoir, Een transatlantische liefde, p

10 3. L Amérique au jour le jour I. [ ] c est le histoire de ce qui m est arrivée, ni plus ni moins. II. Préface L Amérique au jour le jour is een fictief reisdagboek, geschreven op basis van aantekeningen, brieven en herinneringen die Beauvoir zowel tijdens haar reis door de VS als in de maanden daarna verzameld heeft. 19 Per vliegtuig maakt ze de overtocht van Parijs naar New York. Daar begint haar ontmoeting met de Verenigde Staten. In drie maanden tijd reist ze vanuit New York naar onder meer Chicago, San Francisco, Santa Fé, New Orleans en Jacksonville. Ze geeft lezingen aan universiteiten, maakt wandelingen in verscheidene grote steden, bezoekt feestjes en ontdekt alle eigenaardigheden die Amerika vanuit haar Franse perspectief rijk is. Hoewel het boek de structuur heeft van een dagboek mis het, opzettelijk, die intimiteit: Wat jammer dat ik niet vrijuit over de mensen kan praten, dat zou interessanter zijn: ik kan bijvoorbeeld niet alles vertellen wat ik weet over Richard Wright, hij zou er niet blij mee zijn, hoe graag ik hem ook mag. 20 Kennissen en vrienden worden niet, zoals in Een transatlantische liefde, met naam en toenaam genoemd; ze verwijst naar hen middels hun initialen. Alleen haar goede vriend Richard Wright, politici en andere bekende personen worden voluit genoemd; zelfs Nelson Algren blijft N.A. en over hun relatie schrijft ze slechts in vriendschappelijke termen. 21 Het verhaal heeft over het algemeen een lichte toon. De Beauvoir beschrijft haar bezigheden op een droogkomische wijze. Wandelingen door steden en gehuchten, de drugstores en curio-shops, feestjes die ze 's nachts afgaat met vrienden, musea die ze bezoekt; het zijn stuk voor stuk onderwerpen die met regelmaat de revue passeren. Tussendoor brengt ze de ernst in het verhaal door te reflecteren over de Amerikaanse geschiedenis, de Amerikaanse actualiteit (zoals de wijze waarop enigszins linksgeoriënteerde mensen zorgvuldig worden weggewerkt uit de ambtenarij en de manier waarop de 19 Beauvoir, L Amérique au jour le jour préface. 20 Beauvoir, Een transatlantische liefde p Ik ga natuurlijk niet over jou en mij schrijven, maar alles wat ik van Chicago weet, heb ik van jou. Ja, ik moet een manier vinden om de waarheid te spreken zonder haar echt te uiten. Wat is literatuur per slot van rekening anders? Handige leugens die heimelijk de waarheid spreken. (Ibid, p. 38). 10

11 strijd tegen het communisme aan de man gebracht wordt) en de levenswijze van Amerikanen. Er is een aantal kwesties dat De Beauvoir zorgwekkend vindt. Ten eerste is er de gesteldheid van Amerikaanse studenten. Iedere keer dat De Beauvoir een universiteit bezoekt, trekt ze op met college girls en vraagt ze hen over hun toekomstperspectieven, over hun leven op de campus en over wat hen bezig houdt. Wat haar verbaast, is dat de meisjes zich veelal nauwelijks interesseren voor politiek en dat zij voor een korte periode wel een baan willen, maar dat het hen er uiteindelijk om gaat een man en kinderen te krijgen. 22 De particuliere, kwalitatief goede universiteiten in de Verenigde Staten worden bezocht door studenten uit families van hoge afkomst. Deze studenten worden niet gedreven door een streven naar kennis, omdat het slecht staat om bestempeld te worden als intellectueel. In plaats daarvan heerst er een Amerikaanse variant van de zesjescultuur de gentleman s C. 23 Volgens De Beauvoir heeft dit te maken met het probleem dat de jeugd niets durft te willen. Jongeren stellen hun geweten gerust door zich voor te houden dat de politiek een aangelegenheid voor specialisten is. 24 De Beauvoir heeft zelf heel andere ideeën over de levensinvulling van de jeugd: La vraie jeunesse est celle qui s emploie à se dépasser vers un avenir d homme, et non celle qui s enferme avec une résignation complaisante dans le domaine qui lui est assigné. 25 Een tweede belangrijke kwestie is de positie van de Amerikaanse linksgeoriënteerde schrijvers en denkers, of het gebrek daaraan. Mensen die ook maar enigszins linksgeoriënteerd lijken, worden zorgvuldig weggewerkt uit het ambtenarenapparaat. 26 In de kranten wordt enthousiast geschreven over de Amerikaanse strijd tegen het communisme. De Amerikaanse burger neigt dit enthousiasme klakkeloos over te nemen. Plaats voor kritiek is er nauwelijks. Een auteur in Amerika lijkt zich te moeten conformeren aan de wensen van de markt en de managers om te kunnen leven, wat in feite een intellectuele zelfmoord is. Doordat de conformistische auteurs leidend zijn, is er voor andere schrijvers 22 Beauvoir, L Amérique, p Ibid. p Ibid. p Ibid. p Avec la psychose de guerre on développe «la terreur rouge»; tout homme de gauche est accusé d'être communiste et tout communiste est un traître. Beauvoir, L Amérique au jour le jour, p

12 weinig ruimte om de publieke opinie te beïnvloeden. 27 Andere artiesten zijn slachtoffer van soortgelijke ontwikkelingen. Wat De Beauvoir opvalt aan de Amerikaanse samenleving, is dat er naar buiten toe een beeld wordt gecreëerd van optimisme, van onbegrensde mogelijkheden, vrijheid en gelijkheid, maar dat de werkelijkheid niet zo mooi is als zij wordt geschetst. Vriendschappen zijn oppervlakkig en de gemiddelde Amerikaan bedient zich van een gemakzuchtige onwetendheid. Zo ook ten opzichte van het laatste punt dat zij uitgebreid behandelt; la question noire. La question noire Het zwarten-vraagstuk wordt in L Amérique voor het eerst door de Franse emigrant professor R. aan de kaak gesteld: R. professeur dans une université, est de cette espèce. Dès qu il m a serré la main, il me demande de lui «promettre» de ne rien écrire sur l Amérique : c est un pays si dur, si complexe qu en vingt ans on n'arrive pas à le comprendre ; il est déplorable de le critiquer superficiellement comme font certains Français ; l Amérique est trop vaste que rien de ce qu on peut dire sur elle soit vrai. En tout cas, je dois lui promettre de ne rien écrire sur les noirs ; c est un problème douloureux et difficile sur lequel on ne saurait avoir d opinion sans une richesse d informations qui exigerait plus d une vie humaine. (L Amérique, p. 25) De Beauvoir ziet het advies van professor R. als een uitdaging en gaat in de VS juist op zoek naar de confrontatie met het 'zwartenprobleem'. Op de momenten dat deze kwestie aan bod komt, slaat de gewoonlijk vlotte stijl om naar een serieuzere toon en lijkt de snelheid uit het verhaal te gaan. Aan het begin van haar reis benadert De Beauvoir het probleem als een definitie van raciaal verschil, een concept dat bedoeld is om te voldoen aan de behoeften van de blanken. Racisme wordt door de racist als angst, als een verlies van emotionele controle ten opzichte van een externe bedreiging ervaren. 28 Wanneer ze voor het eerst door Harlem loopt, zegt ze dat ze de angst van de blanke Amerikanen ervaart. Het is een angst die niet vanuit haar zelf komt. Als ze er rondwandelt, realiseert ze zich dat deze angst eigenlijk volkomen misplaatst is. Niemand merkt haar op in Harlem. Wat tevens tekenend is voor het blanke zwartenprobleem, is dat wanneer De Beauvoir later in het verhaal opnieuw door Harlem loopt, ditmaal vergezeld door Richard Wright, de nieuwsgierige blikken 27 Beauvoir, L Amérique au jour le jour, p D. Rita Alfonso, Transatlantic Perspectives on Race. Simone de Beauvoir s Phenomenology of Race in America Day by Day Philosophy Today 49-5 (2005) p , aldaar p

13 pas naar argwaan omslaan op het moment dat zij de frontier doorsteken. 29 Een blanke vrouw in het gezelschap van een negroïde man is, op zijn zachtst uitgedrukt, ongepast in de ogen van een blanke New Yorker. Richard Wright speelt zowel actief als passief een belangrijke rol in L'Amérique. Ten eerste neemt hij tijdens De Beauvoirs reis een gidsende rol aan. Hij neemt haar bijvoorbeeld mee naar zwarte wijken en zwarte kerken, introduceert haar aan mensen uit zijn kringen en leert haar over hoe het is om een neger te zijn in New York. Tijdens een bezoek aan een zwarte kerk legt Wright De Beauvoir uit hoe het zwart zijn op een zwarte Amerikaan drukt en hoe het hem direct een onvermijdelijk politiek bestaan geeft: Le côté politique, laïque, de la réunion m a frappée : c est qu il faut comprendre, m explique-t-il, qu il n y a pas une minute dans la vie d'un noir qui ne soit pénétrée de conscience sociale : de sa naissance à sa mort [...] il ne peut jamais oublier qu'il est noir, et cela lui rend présent à chaque minute tout le monde des blancs duquel le mot noir reçoit son sens. Quoi qu'il fasse, un noir est «engagé». Il n'y a pas un écrivain noir à qui le problème de l'engagement ne se pose. Il est d'avance résolu. 30 Dit concept, de samenhang tussen het politieke en het persoonlijke, dat tevens terugkeert in het oeuvre van Wright, heeft De Beauvoir gebruikt voor haar feministisch denken. 31 Een ander leermoment vindt plaats wanneer De Beauvoir op bezoek is bij Wright, een paar dagen voor haar vertrek uit de VS. Onder een etentje vertelt hij haar over de fascinatie die sommige blanken uit het Noorden blijken te hebben voor zwarten. Zoals Europa vroeger Amerika en haar autochtone bevolking gebruikte om haar dromen en wensen op te projecteren, zo gebruikt de nigger-lover de Afro- Amerikaan als personificatie van hetgeen hij hoopt te zijn. Hij plakt kenmerken en waarden op de zwarte persoon zonder dat deze ook daadwerkelijk bij die persoon aanwezig zijn. De mensen die het meest gefascineerd zijn, zijn de mensen die zelf een minderwaardigheidscomplex hebben, aldus Wright. 32 Margaret Simons stelt in Beauvoir and the Second Sex dat mede door de begeleiding van Wright De Beauvoirs beeld van ras zoals zij die omschreef aan het begin van haar reis aan het einde 29 La 125 ième Rue est une frontière : il y a encore quelques blancs qui y circulent. Mais sur Lenox Avenue, pas un visage qui ne fût brun ou noir. Beauvoir, L Amérique, p Beauvoir, L Amérique, p Simons, Beauvoir and the Second Sex, p Beauvoir, L Amérique,p

14 veranderd is naar een vorm van zelfdefinitie door zwarten als grond voor politiek engagement en zelfontplooiing. 33 Wright treedt als passieve leermeester op in haar analyse van de zwartenkwestie. Zowel in L Amérique als in Een transatlantische liefde refereert ze vaak aan de boeken die hij schreef. Het idee dat zwarten twee gezichten hebben een vrolijk gezicht, wat functioneert als masker voor de blanken, en hun werkelijke gedaante putte ze uit Black Boy van Wright. 34 De subjectivistische benadering die Wright gebruikt, waarbij hij zijn ervaring als zwarte in het middelpunt van zijn theorievorming plaats, neemt De Beauvoir over, al zij het uiteraard in aangepaste vorm. Ze gebruikt zowel haar eigen ervaring als de observaties en het onderzoek van de econoom Gunnar Myrdal om la question noire te doorgronden. 35 Deze analyse volgt naar aanleiding van haar bezoek aan de stad Savannah. Savannah is een stad in Georgia. Deze staat is zowel qua ligging als qua houding van de blanke bevolking zuidelijk tolerantie ten opzichte van de zwarte populatie, in welke vorm dan ook, is ver te zoeken. De Beauvoir loopt er samen met haar vriendin, en tijdelijk reisgenoot, N. door de ceinture noire. De bus die hen naar de stad bracht, reed door de black belt, welke de nieuwsgierigheid wekte van De Beauvoir: l autobus a longé les avenues bordées de cabanes misérables où des visages noirs se tournaient vers nous sans amitié : nous avons senti la morsure de ces regards. Mais la ceinture noire nous fascine, nous voulons essayer de nous promener dans ces rues hostiles. 36 Terwijl ze er lopen, bouwt de spanning zich op. Spelende kinderen kijken hen verrast aan, mannen staan stokstijf op hun veranda s, vrouwen gluren met doorborende blikken door de gordijnen. De Beauvoir schrijft dat het bijna een verlossing is als de bom barst : Le silence est si étouffant [ ] que c est presque un soulagement quand quelque chose explose enfin : une vieille femme nous fixe avec dégoût et crache deux fois, une fois pour N., une fois pour moi, majestueusement ; au 33 Simons, Beauvoir and the Second Sex, p Beauvoir, L Amérique, p Simons suggereert in Beauvoir and the Second Sex dat het zou kunnen zijn dat Wright degene was die haar bekend maakte met het werk van Myrdal (p. 175). 36 Beauvoir, L Amérique p

15 même moment, une toute petite fille s enfuit en criant : «Les ennemies! Les ennemies!» Le retour vers les squares aux corbeilles fleuries nous a paru très long. 37 Deze uitbarsting zet De Beauvoir ertoe het raciale vraagstuk uiteen te zetten. Dit doet zij aan de hand van An American Dilemma, het onderzoek naar de zwartenkwestie in de VS door Gunnar Myrdal. Gunnar Myrdal verrichtte van 1938 tot 1942 een onderzoek naar de verschillende aspecten van het zwarten-vraagstuk met een team van Amerikaanse economen en sociologen, op het verzoek van The Carnegie Corporation of New York. 38 Zijn bevindingen bracht hij in 1944 uit in het meer dan duizend pagina s tellende An American Dilemma: The Negro Problem and Modern Democracy. Hierin wordt het negerprobleem gezien als een probleem dat zich hoofdzakelijk in de hoofden van de blanke Amerikaanse bevolking afspeelt. Er is sprake van een paradoxale situatie in de VS. Enerzijds hechten de Amerikanen veel waarde aan the American Creed 39 ; een uitgesproken stelsel van algemene idealen dat op scholen en kerken bijgebracht wordt en dat het belang van vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid benadrukt. Ook de zwarte bevolking van Amerika deelt deze overtuiging. Myrdal identificeert het credo met het Amerikaanse nationalisme. 40 Dit credo staat haaks op de realiteit voor de Afro-Amerikanen. Zij zijn slachtoffer van de overtuiging van het blanke deel van de Amerikaanse bevolking. Doordat de blanke Amerikaan de zwarte man als een probleem ervaart (de mate waarin is, zo stelt Myrdal, afhankelijk van zijn geografische en sociale plaats) wordt de laatstgenoemde krampachtig buiten de blanke samenleving gehouden. De blanke meerderheid bepaalt de plaats van de neger, al sinds de koloniale periode met haar slavernij. Tussen het credo, dat discriminatie en segregatie verbiedt, en de werkelijkheid zit dus een groot gapend gat. 41 Hieruit bestaat het Amerikaanse dilemma: de Amerikaan wil geen slecht geweten hebben. In haar uiteenzetting over la question noire gebruikt De Beauvoir het idee van Myrdal dat het probleem een probleem van de blanken is. Zoals zij eerder het bestaan van slavernij in handen hadden, zo 37 Beauvoir, L Amérique p D. Rita Alfonso stelt in Transatlantic Perspectives on Race. Simone de Beauvoir s Phenomenology of Race in America Day by Day dat Myrdal met zijn werk de Europese schuldgevoelens over haar [c.q. Europa s] eigen falen op Amerika projecteert, omdat hij het zwartenprobleem in Amerika als exceptioneel beschouwd. In hoeverre dit terecht is, weet ik niet. Myrdal werkte immers met Amerikaanse onderzoekers. 39 Het is mij niet duidelijk of Myrdal hiermee doelt op The American s Creed van Walter Tyler Page, of dat het bij hem gaat om een algemener begrip en dat hij deswege gebruik maakt van de term American Creed. 40 G. Myrdal, An American Dilemma: The Negro Problem and Modern Democracy (New York 1964), p Ibid., p

16 hebben zij nu de controle over het zwarten-vraagstuk. 42 De blanken pretenderen de zwarte Amerikaan te kennen, maar er zijn maar weinig blanke Amerikanen die zich daadwerkelijk in de levensomstandigheden van de zwarte Amerikaan hebben verdiept. Myrdal noemt dit the convience of ignorance. 43 De Beauvoir onderschrijft dit punt. 44 Wat zij daarnaast aanstipt uit Myrdals onderzoek, is het feit het concept ras, zoals de Amerikanen het definiëren (op basis van bloed), niet toepasbaar is op de Amerikaanse samenleving. Myrdal schrijft dat de term ras onjuist gebruikt wordt (volgens hem zijn er hoogstens drie rassen, te weten het Kaukasische, het Mongoloïde en het Negroïde ras, waartussen geen scherpe grenzen kunnen worden getrokken 45 ); de Amerikanen hanteren het op basis van een sociale definitie. Myrdal, en Beauvoir, gebruiken daarom liever de term kasten. Wat De Beauvoir niet overneemt van Myrdal, is zijn oorlogentheorie. Volgens Myrdal biedt een oorlog meer ruimte voor de neger. Hij verwacht dan ook dat met de Tweede Wereldoorlog, de positie van de neger in de Amerikaanse samenleving zal verbeteren, net zoals hij dat zag gebeuren bij de Eerste Wereldoorlog en de Amerikaanse Burgeroorlog. 46 De Beauvoir rept geen woord over deze connectie tussen oorlog en de positie van de neger, hoewel het op zich best interessant zou zijn: de lijn naar de vrouw is immers zo getrokken. Daarentegen voorziet De Beauvoir, die na de Tweede Wereldoorlog schrijft, geen verbeteringen in de verhouding tussen negers en blanken. Er is in haar vertoog van de raciale kwestie wel een punt dat gekoppeld kan worden aan De Beauvoirs feminisme. Ze plaatst vraagtekens bij het gebruik van het begrip zijn door racistische Amerikanen. Deze Amerikanen onderbouwen hun ideeën vaak door simpelweg te stellen dat het een feit is dat de zwarten inferieur aan de blanken zijn. Volgens Beauvoir is zijn hier niet een woord dat een onveranderlijke natuur aanduidt, maar omschrijft het een situatie die geworden is zoals iedere menselijke situatie. 47 En vanaf hier is het nog maar een kleine stap naar 'On ne naît pas femme, on le devient Beauvoir, L Amérique p Myrdal, An American Dilemma p Beauvoir, L Amérique p Myrdal, An American Dilemma p Ibid., p Beauvoir, L Amérique, p Beauvoir, Le deuxième sexe p

17 Conclusie Terwijl ik The American Dilemma lees en mijn eigen boek over Amerika zijn einde nadert, begin ik weer na te denken over het essay over de positie van vrouwen. Ik zou graag net zo n belangrijk boek schrijven als dit grote werk over negers; Myrdal wijst op een groot aantal interessante overeenkomsten tussen de positie van negers en vrouwen, die ik ook al vermoedde.' (Een transatlantische liefde, p. 126.) Drie maanden duurde het eerste verblijf van De Beauvoir in de Verenigde Staten. Over die drie maanden heeft zij, op basis van haar herinneringen, notities, brieven en werken van anderen L Amérique au jour le jour geschreven. En wat professor R. niet voor mogelijk achtte volgens hem was het land te groot om er iets waars over te kunnen zeggen, is De Beauvoir mijns inziens wonderwel gelukt, al blijft waarheid altijd een relatief begrip. Zelf een Ander in een vreemd land, verdiepte zij zich in de samenleving van de Amerikaanse droom, van de toekomst. Ze zag er gedeeltelijk haar vooroordelen bevestigd; zo miste ze de authenticiteit. Op andere vlakken slaagden de Amerikanen erin haar te verrassen, vooral met hun optimisme en idealisme, hoe onoprecht deze misschien ook mochten zijn. Als Ander bestudeerde zij de grootste groep Anderen binnen de VS: de zwarte bevolking. Daarbij werd ze geholpen door Richard Wright, die in New York als haar gids in de zwarte wereld fungeerde en wiens werk tevens de basis vormde voor haar analyses. Zijn subjectivistische benadering van de raciale kwestie is daarnaast van belang geweest voor De Beauvoirs latere werken. In L Amérique combineert De Beauvoir deze subjectivistische wijze met de objectievere analyses van Gunnar Myrdal. Samen met haar eigen ervaring en haar eigen ideeën; haar worden in plaats van zijn, is het verhaal een belangrijk boek uit De Beauvoirs oeuvre. Uit al het bovenstaande mag blijken dat De Beauvoirs verblijf in de Verenigde Staten belangrijk is geweest voor de vorming van haar emancipatorische denkbeelden. Ook concludeer ik dat haar denken om meer gaat dan de vrouw alleen. Juist daarom is het belangrijk om dit aspect van haar te benadrukken. Simone de Beauvoir, meer dan een feministe. 17

18 Bibliografie Primaire bronnen: Beauvoir, S. de, Een transatlantische liefde. Brieven aan Nelson Algren, (Breda 2000). Beauvoir, S. de, L Amérique au jour le jour (Parijs 1954). Beauvoir, S. de, Le deuxième sexe (Parijs 1949). Secundaire literatuur: Alfonso, D. Rita, Transatlantic Perspectives on Race, Philosophy Today 49-5 (2005) p Myrdal, G., An American Dilemma : The Negro Problem and Modern Democracy (New York 1964). Simon-Nahun, P., Entretien avec Danièle Sallenave. «Simone de Beauvoir a choisi son destin», Le Magazine littéraire 471 (2008) p Simon-Nahun, P., Repères chronologiques, Le Magazine littéraire 471 (2008) p Simons, M.A., Beauvoir and the Second Sex. Feminism, Race, and the Origins of Existentialism (Lanham 1999). 18