multifocale inflammatoire demyeliniserende neuropathie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "multifocale inflammatoire demyeliniserende neuropathie"

Transcriptie

1 N E U R O L O G I S C H E O B S E R V A T I E Multifocale inflammatoire demyeliniserende neuropathie Het lewis-sumnersyndroom S.L.M. Bakker en R.M. van den Berg-Vos In dit artikel wordt een patiënt besproken met sinds jaren aanwezige langzaam progressieve multifocale motorische uitval en lichte gevoelsstoornissen. Bij het zenuwgeleidingsonderzoek werden overwegend asymmetrische geleidingsstoornissen in motorische en sensibele axonen van meerdere arm en beenzenuwen beiderzijds gevonden met onder andere geleidingsblokkades, die passen bij een multifocale demyeliniserende neuropathie. Hierna is de diagnose multifocale inflammatoire demyeliniserende neuropathie (MIDN) gesteld. MIDN, in de Angelsaksische literatuur ook wel het lewis-sumnersyndroom genoemd, is een chronische asymmetrische en multifocale inflammatoire demyeliniserende neuropathie met predominantie voor de bovenste extremiteiten. MIDN kan als aparte entiteit in het spectrum van auto-immuungemedieerde neuropathieën worden gezien of als intermediaire link tussen de meer symmetrische chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie en de puur motorische multifocale motorische neuropathie. De voorkeursbehandeling bestaat uit toediening van intraveneuze immuunglobulines. (Tijdschr Neurol Neurochir 2007;108:21-6) Inleiding Het klinische beeld van een langzaam progressieve sensorimotorische multipele mononeuropathie is zeldzaam. In dit artikel wordt een patiënt beschreven met een asymmetrische, progressieve en multifocale neuropathie met overwegend motorische uitvalsverschijnselen en lichte sensibiliteitsstoornissen. Bij het zenuwgeleidingsonderzoek werden demyeliniserende afwijkingen en geleidingsblokkades gevonden in motorische en sensibele zenuwen, waarna de diagnose multifocale inflammatoire demyeliniserende neuropathie (MIDN), het zogenoemde lewis-sumnersyndroom, werd gesteld. De eerste beschrijving van dit syndroom dateert uit 1982 van Lewis en Sumner, die 5 patiënten beschreven met een multifocale demyeliniserende sensorimotorische neuropathie met elektrofysiologische aanwijzingen voor multifocale persisterende motorische geleidingsblokkades. 1 Aanvankelijk zijn deze patiënten als de eerst beschreven patiënten met multifocale motorische neuropathie (MMN) beschouwd, maar door de klinische en elektrofysiologische betrokkenheid van sensibele zenuwvezels moeten zij van MMNpatiënten worden onderscheiden. Voor deze aandoening zijn, naast lewis-sumnersyndroom, in de literatuur nog meer benamingen bekend, zoals multifocal motor and sensory demyelinating neuropathy (MMSDN), en multifocal acquired demyelinating sensory and motor (MADSAM) neuropathy. 2,3 Zowel MMN als MIDN zijn zeldzame aandoeningen. De geschatte prevalentie van MMN is kleiner dan 1 per , hetgeen neerkomt op ongeveer 150 patiënten met Auteurs: dr. S.L.M. Bakker, afdeling Neurologie, Sint Franciscus Gasthuis, Rotterdam, en mw. dr. R.M. van den Berg-Vos, afdeling Neurologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Utrecht, en vanaf 1 februari 2007 werkzaam in Sint Lucas Andreas Ziekenhuis, Amsterdam. Correspondentie graag richten aan dr. S.L.M. Bakker, neuroloog, afdeling Neurologie, Sint Franciscus Gasthuis, Kleiweg 500, 3045 PM Rotterdam, tel: +31 (0) , adres: s.bakker@sfg.nl Belangenconflict: geen gemeld. Financiële vergoeding: geen gemeld. Ontvangen 17 mei 2006, geaccepteerd 26 juni T I J D S C H R I F T V O O R N E U R O L O G I E E N N E U R O C H I R U R G I E VOL. 108 NR

2 Tabel 1. Belangrijkste kwantitatieve bevindingen bij het geleidingsonderzoek van de patiënt. Motorisch DML (ms) CMAP (mv) CV (m/s) rechts links rechts links rechts links n. ulnaris (m. abdicotor digiti V) pols 2,9 3,2 11,0 5,1 onder elleboog 6,5 7,2 11,5 4, boven elleboog 8,1 9,1 11,5 4, oksel 11,0 12,0 11,4 4, Erb 14,0 22,1 11,4 1,5* # n. medianus (m. flexor carpi radialis) elleboog 2,5 1,8 9,8 10,5 oksel 5,8 5,4 10,4 11, Erb 8,9 8,8 9,8 7,1** n. peroneus (m. extensor digiti brevis) enkel 6,8 # 4,7 2,6 7,2 onder fibulakop 16,0 12,4 1,4 6,6 34 # 42 boven fibulakop 19,3 15,1 1,1 6, n. tibialis (m. abductor hallucis longus) enkel 4,4 4,1 6,5 7,0 knieholte 17,1 16,5 4,0 6,9 34 # 36 # Sensibel DSL (ms) SNAP (μv) SNCV (m/s) n. ulnaris (pols-dig. V) 2,9 3, n. medianus (pols-dig. II) 3,6 3, n. peroneus superficialis no 2,4 no 16 no 50 (onderbeen enkel) F-responsen min (ms) gem (ms) max (ms) n. ulnaris (m. abdicotor digiti V) 25,2 36,9 # 26,6 39,7 28,5 42,7 n. medianus (m. abductor pollicis brevis) 23,9 27,1 26,3 30,2 29,3 34,2 n. peroneus (m. extensor digiti brevis) no 48,0 no 51,0 no 52,6 n. tibialis (m. abductor hallucis longus) 58,2 # 53,0 63,0 55,2 65,7 59,4 DML=distale motore latentie, CMAP= compound muscle action potential, CV=geleidingssnelheid, DSL=distale sensibele latentie, SNAP= sensory nerve action potential, SNCV= sensory nerve conduction velocity, gem=gemiddelde, no=niet opwekbaar, *= definite geleidingsblokkade: amplitude- en areareductie >50% van CMAP bij proximale versus distale stimulatie 1, **= possible geleidingsblokkade: amplitudereductie >30% van CMAP bij proximale versus distale stimulatie 1, en # =in demyeliniserende range. MMN in Nederland. MIDN is nog zeldzamer. Momenteel omvat de groep waarbij in Nederland de diagnose MIDN is gesteld ongeveer 20 patiënten. Ziektegeschiedenis Een 46-jarige man van Bosnische origine, die reeds 10 jaar in Nederland woont, meldde zich op de polikliniek met sinds een half jaar bestaande zwakte van de rechterhand. Hij had hier vooral last van bij het pakken en optillen van voorwerpen. De zwakte was onveranderd aanwezig en niet progressief van karakter. Wel had hij daarnaast ook pijn in zijn beide schouders ontwikkeld, zonder uitstraling naar de linkerarmen. Deze pijn was niet voorafgegaan aan de zwakte. Sinds 5 jaar had hij ook minder kracht in zijn linkerhand bemerkt, die langzaam in ernst toenam. Daarnaast had hij ook af en toe tintelingen aan de pinkzijde van de linkerhand met soms ook een soort elektrische pijn ter plaatse. 22 VOL. 108 NR T I J D S C H R I F T V O O R N E U R O L O G I E E N N E U R O C H I R U R G I E

3 In 1999 had hij gedurende een periode last van pijn in de rug met uitstralende pijn naar het rechterbeen. Pas weken hierna viel een klapvoet rechts op. Regelmatig had hij spierkramp in het aangedane rechteronderbeen en in beide armen. Bovendien zag hij op wisselende plaatsen spiertrillingen. Door de klachten was de patiënt 6 jaar geleden gestopt met gitaar spelen. Bij zijn werk als procesoperator bij een chemisch bedrijf ondervond hij in toenemende mate beperkingen om analyses in het laboratorium te doen. Op 30-jarige leeftijd had hij tuberculose doorgemaakt, waarvoor hij medicamenteus was behandeld en nog regelmatig gecontroleerd wordt. In het jaar voor presentatie had de patiënt een operatie in de linkerarm ondergaan aan de n. radialis én de n. ulnaris. Tien jaar geleden was hij gestopt met roken en zo nu en dan gebruikt hij alcohol. Hij gebruikt geen medicatie en in de familie komen geen neuromusculaire ziekten voor. Neurologisch onderzoek Bij het neurologische onderzoek werden geen afwijkingen gevonden aan de hersenzenuwen. Aan de extremiteiten viel atrofie van de linkeronderarm en de -hand op en van het rechteronderbeen en de voetspieren rechts. Fasciculaties werden niet gezien. Op de bovenarm links en op de onderarm aan de ulnaire zijde was een litteken zichtbaar. De kracht was verminderd in de elleboogflexoren links MRC 5-, elleboogextensoren beiderzijds MRC 4, polsextensoren rechts MRC 4, links MRC 1, polsflexoren links MRC 5-, vingerextensoren rechts MRC 4, links MRC 1, vingerspreiders rechts MRC 4, links MRC 2, duimabductie rechts MRC 5-, links MRC 2, duimadductie links MRC 4, duimopponeren links MRC 4, voetheffers rechts MRC 3, voetbuigers rechts MRC 5-, teenextensoren rechts MRC 3, en in de teenflexoren rechts MRC 4. Overige spieren en spiergroepen hadden normale kracht. De sensibiliteit werd verminderd aangegeven aan de ulnaire zijde van de linkerhand en ter plaatse van de rechter grote teen. De vibratiezin werd distaal in de bovenste extremiteiten meer dan 15 seconden gevoeld en aan de onderste extremiteiten rechts 0-5 seconden op de laterale malleolus en links distaal seconden. De peesreflexen waren niet opwekbaar. Bij het lopen viel een hanentred rechts op. Lopen op de hakken was niet mogelijk, maar lopen op de tenen ging wel goed. Aanvullend onderzoek Het bloedonderzoek liet geen afwijkingen zien. Figuur 1. Coronale, vetsuppressie T2-gewogen MRI van de plexus brachialis met beiderzijds een verdikt en verhoogd signaal (pijlen) van de plexus brachialis. Anti-GM1-antistoffen werden niet bepaald en liquordiagnostiek werd niet verricht. Het uitgebreide zenuwgeleidingsonderzoek toonde overwegend asymmetrische geleidingsstoornissen in motorische en sensibele axonen van meerdere arm- en beenzenuwen aan beide kanten. De belangrijkste kwantitatieve bevindingen van het geleidingsonderzoek zijn weergegeven in Tabel 1. In de n. ulnaris links werd ter hoogte van de schouder een definite geleidingsblokkade gevonden en in de n. medianus links, afgeleid van de m. flexor carpi radialis, ter hoogte van de schouder een possible geleidingsblokkade. 4 In de n. peroneus superficialis rechts kon geen sensibele potentiaal worden opgewekt, hetgeen niet paste bij een doorgemaakt radiculair syndroom. Naaldonderzoek van de spieren vond niet plaats. Bij beeldvorming van de plexus brachialis werd beiderzijds een verdikt en verhoogd signaal van de plexus gezien (zie Figuur 1). Beloop Gezien de langzaam progressieve, multifocale zwakte met lichte sensibiliteitsstoornissen en demyeliniserende afwijkingen (inclusief geleidingsblokkades) bij het zenuwgeleidingsonderzoek werd de diagnose MIDN gesteld. De patiënt is vervolgens behandeld met intraveneuze immuunglobulines, waarop het functioneren van zowel de linkerarm en -hand als de rechterarm en -hand duidelijk verbeterde. De patiënt gaf aan vooral T I J D S C H R I F T V O O R N E U R O L O G I E E N N E U R O C H I R U R G I E VOL. 108 NR

4 Tabel 2. Verschillen en overeenkomsten tussen MIDN, MMN en CIDP. MIDN MMN CIDP Symptomen verdeling asymmetrisch asymmetrisch symmetrisch armen >benen ja ja nee prominente sensibele symptomen ja nee ja gegeneraliseerde areflexie zelden nee ja hersenzenuwuitval ja nee ja neuropathische pijn ja nee ja Ziektebeloop progressief ja ja ja relapsing-remitting ja zelden ja Aanvullend onderzoek liquoreiwit >1 g/l zelden nee ja anti-gm1-antistoffen nee 30-50% van patiënten zelden abnormale MRI van de plexus brachialis asymmetrisch* asymmetrisch* symmetrisch Respons op behandeling intraveneuze immuunglobulines ja ja ja corticosteroïden ja** nee** ja MIDN=multifocale inflammatoire demyeliniserende neuropathie, MMN=multifocale motorische neuropathie, CIDP=chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie, *=overeenkomstig met neurologische uitval, en **=verslechtering kan optreden. met linkerarm en -hand minder hulp nodig te hebben bij de handelingen in het dagelijkse leven. Bovendien werden een afname van de gevoelsstoornissen, krampen en tintelingen in armen en benen waargenomen. Beschouwing De in deze bijdrage beschreven patiënt heeft gedurende jaren een langzaam progressieve, multifocale motorische uitval doorgemaakt met lichte gevoelsstoornissen, waarbij na uitgebreid zenuwgeleidingsonderzoek de diagnose MIDN is gesteld. Het verdikte en verhoogde signaal van de plexus brachialis komt ook overeen met het beeld, zoals dat beschreven is bij MIDN. 5 De patiënt is vervolgens behandeld met intraveneuze immuunglobulines. De meerderheid van de MIDN-patiënten heeft in de beginperiode een monomelische presentatie van sensibele, vaker dan sensorimotorische, verschijnselen. Predominantie van neurologische uitval in de bovenste extremiteiten is in meerdere publicaties beschreven en kan een aanwijzing zijn voor het stellen van de juiste diagnose. 1,6,7 Uiteindelijk worden bij de meerderheid van de patiënten meerdere extremiteiten aangedaan. MIDN lijkt meer bij mannen voor te komen dan bij vrouwen. 3,5,8 Bij driekwart van de patiënten is sprake van een chronisch progressief beloop en bij een kwart is het beloop relapsingremitting. Pijn als verschijnsel staat niet op de voorgrond maar lokale drukpijn door zwelling van 1 of meerdere wortels of zenuwen is wel beschreven. Hersenzenuwuitval wordt ook bij ongeveer een kwart van de patiënten beschreven. 5,9 Aanvullend onderzoek Bij elektrodiagnostisch onderzoek van MIDNpatiënten worden motorische geleidingsblokkades gevonden en andere verschijnselen die passen bij demyelinisatie, zoals verlengde distale motorische latenties, vertraagde motorische geleidingssnelheden en afwezige of vertraagde F-responsen in 1 of meerdere zenuwen. 3,4,10 In sensibele zenuwen worden verlaagde of afwezige sensory nerve action potentials (SNAP s) gevonden met soms vertraagde sensibele geleiding. Bij de meerderheid van de patiënten is het liquoreiwit normaal tot licht verhoogd (<1 g/l). Bij beeldvorming kan een verhoogd en/of verdikt signaal van de plexus brachialis gezien worden, dat vrij specifiek is voor de auto-immuungemedieerde neuropathieën, MMN, chronische inflammatoire demyeliniserende polyneuropathie (CIDP) en MIDN. 5,11 In een recente 24 VOL. 108 NR T I J D S C H R I F T V O O R N E U R O L O G I E E N N E U R O C H I R U R G I E

5 Aanwijzingen voor de praktijk 1. Overweeg bij langzaam progressieve multifocale zwakte met (lichte) sensibiliteitsstoornissen de diagnose multifocale inflammatoire demyeliniserende neuropathie (lewis-sumnersyndroom). 2. Dit is een verworven, immuungemedieerde, inflammatoire en asymmetrische neuropathie met vaak een chronisch karakter en predominantie voor de bovenste extremiteiten. 3. Bij EMG dient uitgebreid geleidingsonderzoek plaats te vinden van motorische én sensibele zenuwen aan armen en benen aan beide zijden, waarbij ook met name proximaal (punt van Erb) gestimuleerd dient te worden. 4. Behandeling met intraveneuze immuunglobulines lijkt vooralsnog de therapie van voorkeur bij afwezigheid van gerandomiseerde gegevens. studie was de sensitiviteit van echografie van de plexus brachialis en perifere armzenuwen in een groep MMN-patiënten hoger dan van de MRI van de plexus brachialis, maar het verschil was niet significant. 12 Of dit voor MIDN ook geldt, is niet onderzocht. Voor het goed kunnen beoordelen van een MRI van de plexus brachialis zijn in ieder geval een coronale T1-gewogen spinecho-opname en een met vetsuppressie verrichte coronale T2-gewogen fastspinecho-opname vereist. Een verhoogde IgM-anti- GM1-titer, zoals bij een aanzienlijk percentage van de MMN-patiënten, wordt bij MIDN-patiënten zelden of nooit gevonden. Zenuwbiopsie kan naast demyelinisatie ook remyelinisatie tonen. 3 Behandeling Er zijn geen gerandomiseerde gegevens beschikbaar over de behandeling van MIDN. Zoals bij MMN en CIDP wordt ook bij MIDN verbetering van kracht en gevoelsstoornissen gezien na intraveneuze behandeling met immuunglobulines. Ongeveer tweederde van de MIDNpatiënten reageert gunstig op immuunglobulines. Behandeling met orale steroïden lijkt bij ongeveer de helft van de patiënten effectief maar kan ook, zoals bij MMN-patiënten is beschreven, tot achteruitgang leiden. Behandeling met intraveneuze immuunglobulines wordt beschouwd als de behandeling van voorkeur. Het spectrum van demyeliniserende neuropathieën MIDN behoort met CIDP en MMN tot het spectrum van demyeliniserende polyneuropathieën. Over de positie van de MIDN binnen dit spectrum van chronische, verworven neuropathieën is geen overeenstemming. Er zijn onderzoekers die menen dat MIDN een aparte entiteit is, die gezien kan worden als een intermediaire link tussen CIDP en MMN. 2,3,5,13 Anderen menen echter dat MIDN een variant is van CIDP of laten dit in het midden. 14,15 In Tabel 2 zijn de verschillen en overeenkomsten tussen MIDN, MMN en CIDP op een rijtje gezet. Het onderscheid tussen de 3 aandoeningen is diagnostisch van belang. Het blijkt dat bij veel MIDNpatiënten aanvankelijk heel andere diagnoses zijn gesteld die de uiteindelijke behandeling hebben vertraagd. Buiten de demyeliniserende aandoeningen moet in het begin van de ziekte differentiaaldiagnostisch aan een mononeuropathie, neurofibroom, schwannoom of radiculopathie gedacht worden. Indien er sprake is van uitval van meerdere zenuwen moet aan multipele mononeuropathie in het kader van vasculitis of diabetes mellitus, of aan amyotrofische schouderneuralgie gedacht worden, waarbij pijn vaak op de voorgrond staat. Andere aandoeningen van de plexus, zoals ruimteinnemende processen of bestralingsgeïnduceerde plexopathie, moeten ook overwogen worden. Conclusie Bij een patiënt met een asymmetrische, progressieve en multifocale neuropathie en klinisch zowel motorische als sensibele afwijkingen, dient de diagnose multifocale inflammatoire demyeliniserende neuropathie (MIDN), ook wel het lewis-sumnersyndroom genoemd, overwogen te worden. Uitgebreid geleidingsonderzoek aan alle extremiteiten van motorische én sensibele zenuwen, proximaal én distaal, is van belang om de diagnose uiteindelijk te bevestigen. Behandeling met intraveneuze immuunglobulines geniet de voorkeur als behandeling. Referenties 1. Lewis R, Sumner A, Brown M, Asbury A. Multifocal demyelinating neuropathy with persistent conduction block. T I J D S C H R I F T V O O R N E U R O L O G I E E N N E U R O C H I R U R G I E VOL. 108 NR

6 Neurology 1982;32: Oh SJ, Claussen GC, Kim DS. Motor and sensory demyelinating mononeuropathy multiplex (multifocal motor and sensory demyelinating neuropathy): a separate entity or a variant of chronic inflammatory demyelinating polyneuropathy? J Peripher Nerv Syst 1997;2: Saperstein DS, Amato AA, Wolfe GI, Katz JS, Nations SP, Jackson CE, et al. Multifocal acquired demyelinating sensory and motor neuropathy: The Lewis Sumner syndrome. Muscle Nerve 1999;22: Van den Berg-Vos RM, Franssen H, Wokke JH, Van Es HW, Van den Berg LH. Multifocal motor neuropathy: diagnostic criteria that predict the response to immunoglobulin treatment. Ann Neurol 2000;48: Van den Berg Vos RM, Van den Berg LH, Franssen H, Vermeulen M, Witkamp TD, Jansen GH, et al. Multifocal inflammatory demyelinating neuropathy: a distinct clinical entity? Neurology 2000;54: Gorson KC, Ropper AH, Weinberg DH. Upper limb predominant, multifocal chronic inflammatory demyelinating polyneuropathy. Muscle Nerve 1999;22: Thomas PK, Claus D, Jaspert A, Workman JM, King RH, Larner AJ, et al. Focal upper limb demyelinating neuropathy. Brain 1996;119: Oh SJ, LaGanke C, Powers R, Wolfe GI, Quinton RA, Burns DK. Multifocal motor sensory demyelinating neuropathy: Inflammatory demyelinating polyradiculoneuropathy. Neurology 2005; 65: Viala K, Renie L, Maisonobe T, Béhin A, Neil J, Leger JM, et al. Follow-up study and response to treatment in 23 patients with Lewis-Sumner syndrome. Brain 2004;127: Sander HW, Latov N. Research criteria for defining patients with CIDP. Neurology 2003;60:S Van Es HW, Van den Berg LH, Franssen H, Witkamp TD, Ramos LM, Notermans NC, et al. Magnetic resonance imaging of the brachial plexus in patients with multifocal motor neuropathy. Neurology 1997;48: Beekman R, Van den Berg LH, Franssen H, Visser LH, Van Asseldonk JT, Wokke JH. High-resolution sonography shows extensive nerve enlargements in multifocal motor neuropathy. Neurology 2005;65: Lewis RA. Multifocal motor neuropathy and Lewis Sumner syndrome. Muscle Nerve 1999;22: Parry GJ. Are multifocal motor neuropathy and Lewis Sumner syndrome distinct nosologic entities? Muscle Nerve 1999;22: Dyck PJ, Dyck PJ. Atypical varieties of chronic inflammatory demyelinating neuropathies. Lancet 2000;355: VOL. 108 NR T I J D S C H R I F T V O O R N E U R O L O G I E E N N E U R O C H I R U R G I E

Zenuwcellen die door hun uitlopers de spieren aansturen (motorische neuronen) zijn zowel in de hersenen gelokaliseerd (centraal gelegen motorische neu

Zenuwcellen die door hun uitlopers de spieren aansturen (motorische neuronen) zijn zowel in de hersenen gelokaliseerd (centraal gelegen motorische neu Zenuwcellen die door hun uitlopers de spieren aansturen (motorische neuronen) zijn zowel in de hersenen gelokaliseerd (centraal gelegen motorische neuronen) als in de hersenstam en het ruggenmerg (perifeer

Nadere informatie

Diagnostische problemen bij drie patiënten met polyneuropathie

Diagnostische problemen bij drie patiënten met polyneuropathie N E U R O L O G I E Diagnostische problemen bij drie patiënten met polyneuropathie T R E F W O O R D E N P OLYNEUROPATHIE; AXONAAL; DEMYELINI- SEREND; CLASSIFICATIE. door N.C. Notermans en H. Franssen

Nadere informatie

Morbus Waldenström en IgM geassocieerde polyneuropathie. Anna van Rhenen Klinische dag NVVH

Morbus Waldenström en IgM geassocieerde polyneuropathie. Anna van Rhenen Klinische dag NVVH Morbus Waldenström en IgM geassocieerde polyneuropathie Anna van Rhenen Klinische dag NVVH 1 Inhoud Casus Morbus Waldenström IgM geassocieerde polyneuropathie Literatuur Conclusies Dia 2 1 zou deze dia

Nadere informatie

Is het wel een carpaal tunnel syndroom? Cathelijne Gorter de Vries Neuroloog 30-03-2016

Is het wel een carpaal tunnel syndroom? Cathelijne Gorter de Vries Neuroloog 30-03-2016 Is het wel een carpaal tunnel syndroom? Cathelijne Gorter de Vries Neuroloog 30-03-2016 Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven

Nadere informatie

21 november 2015. Dokter, de pijn werkt op mijn zenuwen! Behandeling van neuropatische pijnklachten anno 2015

21 november 2015. Dokter, de pijn werkt op mijn zenuwen! Behandeling van neuropatische pijnklachten anno 2015 21 november 2015 Dokter, de pijn werkt op mijn zenuwen! Behandeling van neuropatische pijnklachten anno 2015 multidisciplinair pijncentrum AZ Monica - Pijnsymposium 1 2 De waarde van neurofysiologisch

Nadere informatie

Tabel van de perifere zenuwen [terminale takken]: bovenste extremiteit

Tabel van de perifere zenuwen [terminale takken]: bovenste extremiteit Tabel van de perifere zenuwen [terminale takken]: bovenste extremiteit n. radialis n. axillaris C5-Th1 C5,C6 ALLE dorsale boven- en onderarmspieren Extensoren van de schouder, elleboog, pols, Abductie,

Nadere informatie

huisartsennascholing 10 sept 2013

huisartsennascholing 10 sept 2013 huisartsennascholing 10 sept 2013 -polyneuropathie -restless legs syndrome Joost van Oostrom Afdeling Neurologie Rijnstate Programma (2x) WAAROM moeten we hier iets over weten WAT moeten we hierover weten

Nadere informatie

Chapter 10 Nederlandse samenvatting

Chapter 10 Nederlandse samenvatting Chapter 10 Nederlandse samenvatting 180 Nederlandse samenvatting Het carpale-tunnelsyndroom (CTS) wordt veroorzaakt door compressie van de nervus medianus in de carpale tunnel. Het CTS wordt gekenmerkt

Nadere informatie

Ulnaris neuropathie bij de elleboog

Ulnaris neuropathie bij de elleboog Ulnaris neuropathie bij de elleboog Wat is het? Een ulnaris neuropathie is een storing in de functie van de ulnariszenuw (of nervus ulnaris). Dit is één van de drie zenuwen van de onderarm. De ulnariszenuw

Nadere informatie

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Polyneuropathie. rkz.nl

Rode Kruis ziekenhuis. Patiënteninformatie. Polyneuropathie. rkz.nl Patiënteninformatie Polyneuropathie rkz.nl Wat is het Polyneuropathie is een aandoening van de zenuwen in armen en benen. Bij sommige polyneuropathieën zijn vooral de gevoelszenuwen (sensore zenuwen) aangedaan,

Nadere informatie

Huisartsensymposium anno HAS AZ Monica 1

Huisartsensymposium anno HAS AZ Monica 1 Huisartsensymposium anno 2013 1 2 Dokter, mijn been doet pijn: een diagnostisch en therapeutisch landschap Dr.J.Michielsen 3 Indicaties en beperkingen van het EMG onderzoek Dr.K.Perdieus Een patiënt met

Nadere informatie

8 weken na start 1 e IVIg kuur Patiënt nummer:

8 weken na start 1 e IVIg kuur Patiënt nummer: 8 weken na start 1 e IVIg kuur Patiënt nummer: SID 1. Hersenzenuw uitval (meerdere antwoorden mogelijk): oogbolmotoriek stoornissen n. facialis uitval bulbaire zwakte anders,.. geen 2. Kracht van nek/halsspieren

Nadere informatie

Ulnaris neuropathie bij de elleboog

Ulnaris neuropathie bij de elleboog Ulnaris neuropathie bij de elleboog Inhoudsopgave Wat is het?... 1 Waar heeft u last van?... 1 Wat is de oorzaak?... 2 Hoe wordt de diagnose gesteld?... 2 Wat kunt u er aan doen?... 2 Contact... 4 Wat

Nadere informatie

Ulnaropathie, Ulnaris neuropathie bij de elleboog

Ulnaropathie, Ulnaris neuropathie bij de elleboog Patiënteninformatie Ulnaropathie, Ulnaris neuropathie bij de elleboog rkz.nl Waar heb je last van? Vrijwel alle patiënten hebben klachten van gevoelloosheid en tintelingen van pink en ringvinger. Daarnaast

Nadere informatie

Ulnaropathie ter hoogte van de elleboog: something old, something new

Ulnaropathie ter hoogte van de elleboog: something old, something new Ulnaropathie ter hoogte van de elleboog: something old, something new Dr. Nens van Alfen, neuroloog/klinisch neurofysioloog Radboudumc Nijmegen UNE (ulnaris neuropathie bij de elleboog) IncidenCe: 0,2

Nadere informatie

Neuropathie en Neurotoxiciteit. Bij de behandeling van kanker met chemotherapie Dr. M. Eurelings, neuroloog Spaarne ziekenhuis, Hoofddorp

Neuropathie en Neurotoxiciteit. Bij de behandeling van kanker met chemotherapie Dr. M. Eurelings, neuroloog Spaarne ziekenhuis, Hoofddorp Neuropathie en Neurotoxiciteit Bij de behandeling van kanker met chemotherapie Dr. M. Eurelings, neuroloog Spaarne ziekenhuis, Hoofddorp Neurologische complicaties bij kanker Myelopathie:ruggemerg Rugpijn

Nadere informatie

Algehele richtlijnen statusvoering en correspondentie

Algehele richtlijnen statusvoering en correspondentie Algehele richtlijnen statusvoering en correspondentie Uitgangspunt is dat de status volledig ingevuld wordt en dat er aandacht wordt besteed aan een goede verslaglegging. De status is een document waar

Nadere informatie

Origineel: N. Jafari, D.W.J. Dippel, M. Scheltens- de Boer. September 2012 Update: C. Walgaard, J. Drenthen. Januari 2015

Origineel: N. Jafari, D.W.J. Dippel, M. Scheltens- de Boer. September 2012 Update: C. Walgaard, J. Drenthen. Januari 2015 Verdenking ulnaropathie 1. Hoge verdenking obv anamnese en lichamelijk onderzoek? 6. Ernstig klinisch beeld? 7. Houdingsadviezen 3 maanden toepassen 2. EMG Klachten herstellend? 3. Geen EMG afw, lokalisatie

Nadere informatie

Charcot-Marie-Tooth type 1A: natural course, pathophysiology and treatment Verhamme, C.

Charcot-Marie-Tooth type 1A: natural course, pathophysiology and treatment Verhamme, C. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Charcot-Marie-Tooth type 1A: natural course, pathophysiology and treatment Verhamme, C. Link to publication Citation for published version (APA): Verhamme, C. (2010).

Nadere informatie

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING

DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING DIABETISCHE NEUROPATHIE DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING JMJ KRUL NEUROLOOG TERGOOIZIEKENHUIZEN BLARICUM Cijfers over diabetes (1) Er zijn ongeveer 740.000 mensen met diabetes in Nederland; 250.000 mensen

Nadere informatie

Flowchart Diagnostiek CIDP K. Kuitwaard, E. Brusse, J. Drenthen, P.A. van Doorn. 12 Juni 2012

Flowchart Diagnostiek CIDP K. Kuitwaard, E. Brusse, J. Drenthen, P.A. van Doorn. 12 Juni 2012 Flowchart Diagnostiek CIDP K. Kuitwaard, E. Brusse,. Drenthen, P.A. van Doorn. 12 uni 2012 Verdenking CIDP 1 Lab 2 Aanw. andere diagnose 3 Behandel conform EMG 4 Aanw. andere diagnose 5 Lp 6 Typische bevindingen

Nadere informatie

nederlandse vereniging voor klinische neurofysiologie KNF dagen 2015 KNF innoveert!

nederlandse vereniging voor klinische neurofysiologie KNF dagen 2015 KNF innoveert! nederlandse vereniging voor klinische neurofysiologie KNF dagen 2015 KNF innoveert! donderdag 26 en vrijdag 27 maart 2015 Prof. dr. L.H. Visser, neuroloog Dr. G.J.F. Brekelmans, neuroloog/klinisch neurofysioloog

Nadere informatie

Flowchart Diagnostiek Multifocale Motor neuropathie

Flowchart Diagnostiek Multifocale Motor neuropathie Flowchart Diagnostiek Multifocale Motor neuropathie M.L. Kuijf, J.C. Perumpillichira, P.A. van Doorn 21-5-2012, ongewijzigd verlengd tot 2017 1. Klinische verdenking MMN 2. Voldoet pt aan klinische kern

Nadere informatie

KLACHTEN VAN DE ELLEBOOGZENUW ULNARIS NEUROPATHIE

KLACHTEN VAN DE ELLEBOOGZENUW ULNARIS NEUROPATHIE KLACHTEN VAN DE ELLEBOOGZENUW ULNARIS NEUROPATHIE 343 Wat is het? Een ulnaris neuropathie is een storing in de functie van één van de drie zenuwen (bedradingen) van de onderarm, de elleboogzenuw (of nervus

Nadere informatie

Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie. Margot Geerts Verpleegkundig Specialist

Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie. Margot Geerts Verpleegkundig Specialist Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie Margot Geerts Verpleegkundig Specialist Diabetische polyneuropathie 1. Distale symmetrische polyneuropathie Uitval van een combinatie van sensore,

Nadere informatie

Samenvatting Richtlijn neuropathie van de nervus ulnaris bij de elleboog

Samenvatting Richtlijn neuropathie van de nervus ulnaris bij de elleboog Samenvatting Richtlijn neuropathie van de nervus ulnaris bij de elleboog Abstract Dutch guideline concerning ulnar neuropathy at the elbow R. Beekman, W.I.M. Verhagen Samenvatting In 2011 verscheen de

Nadere informatie

Carpale tunnel syndroom (CTS)

Carpale tunnel syndroom (CTS) Carpale tunnel syndroom (CTS) gahandenpolscentrum.nl Carpale tunnel syndroom (CTS) Wat is het carpale tunnel syndroom? Bij het carpale tunnel syndroom (CTS) bestaat een verhoogde druk op de zenuw in de

Nadere informatie

* short head: eind van coracoid van scapula * long head: supraglenoid deel scapula. * Ulna. * halverwege voorkant humerus.

* short head: eind van coracoid van scapula * long head: supraglenoid deel scapula. * Ulna. * halverwege voorkant humerus. BOVENSTE EXTREMITEITEN Spiergroep Spiernaam Aanhechtingsplaats proximaal Aanhechtingsplaats distaal Innervatie Functie Extensoren bovenarm * m. biceps brachii * short head: eind van coracoid van scapula

Nadere informatie

Het Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad

Het Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad Het Multipele Sclerose Formularium een praktische leidraad NB: Het voorschrijven van geneesmiddelen geschiedt onder de exclusieve verantwoordelijkheid van de behandelend arts. Voor uitgebreidere informatie

Nadere informatie

NERVUS ULNARIS SYNDROOM

NERVUS ULNARIS SYNDROOM NERVUS ULNARIS SYNDROOM Inleiding De neurochirurg heeft bij u een nervus ulnaris syndroom geconstateerd. In deze folder treft u hierover informatie. Klachten De klachten kunnen per patiënt verschillend

Nadere informatie

Workshop Neuropathie Wat gaan we vandaag bespreken. Neuropathie. Inleiding. Neuropathie. Brandende voeten. Neuropathie Angiopathie

Workshop Neuropathie Wat gaan we vandaag bespreken. Neuropathie. Inleiding. Neuropathie. Brandende voeten. Neuropathie Angiopathie Wat gaan we vandaag bespreken Workshop Angiopathie Testen voor neuropathie Stemvork Monofilament Verschil temperatuur Scherp/stomp Inleiding 1 op de 15 mensen in NLD heeft diabetes mellitus 25% krijgt

Nadere informatie

Richtlijn Polyneuropathie

Richtlijn Polyneuropathie voor de praktijk Richtlijn Polyneuropathie P.A.van Doorn* Zie ook het artikel op bl. 1561. In Nederland zijn naar schatting 100.000-400.000 personen met een polyneuropathie. Polyneuro pathie kan veel verschillende

Nadere informatie

Ingeklemde zenuw in de pols. Carpal tunnel syndroom

Ingeklemde zenuw in de pols. Carpal tunnel syndroom Ingeklemde zenuw in de pols Carpal tunnel syndroom Inhoudsopgave Wat is het carpal tunnel syndroom... 1 Waardoor wordt het veroorzaakt... 2 Klachten... 2 Diagnose... 3 Behandeling... 3 Tot slot... 5 Wat

Nadere informatie

Chronische progressieve lagerugpijn met uitstraling in twee dermatomen bij een 44-jarige havenarbeider

Chronische progressieve lagerugpijn met uitstraling in twee dermatomen bij een 44-jarige havenarbeider 17 2 Chronische progressieve lagerugpijn met uitstraling in twee dermatomen bij een 44-jarige havenarbeider Jef Michielsen Introductie Deze casus toont het kenmerkende verhaal van een patiënt die al jaren

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting. Chapter 5

Nederlandse Samenvatting. Chapter 5 Nederlandse Samenvatting Chapter 5 Chapter 5 Waarde van MRI scans voor voorspelling van invaliditeit in patiënten met Multipele Sclerose Multipele Sclerose (MS) is een relatief vaak voorkomende ziekte

Nadere informatie

13/11/12. General Movements. posturale reacties >4-5m primitieve reflexen <4-6m

13/11/12. General Movements. posturale reacties >4-5m primitieve reflexen <4-6m Is mijn kind normaal dokter? Knipperlichten en alarmsignalen tijdens de ontwikkeling Symposium 15 jaar kinderneurologie Jessa Ziekenhuis Dr. W. Werckx General Movements spontane motoriek van foetus en

Nadere informatie

Elleboog, onderarm en hand

Elleboog, onderarm en hand pijngids Vetgedrukte tekst geeft een primair pijnpatroon aan. Niet-vetgedrukte tekst verwijst naar een minder vaak voorkomend patroon of een satelliet-triggerpoint-patroon. Spieren staan in volgorde van

Nadere informatie

CARPALE TUNNEL SYNDROOM (CTS)

CARPALE TUNNEL SYNDROOM (CTS) CARPALE TUNNEL SYNDROOM (CTS) nervus medianus dwarse polsband = dak van de carpale tunnel CARPALE TUNNEL SYNDROOM Wat is het? Het carpale tunnel syndroom (CTS) is een aandoening waarbij een zenuw (de nervus

Nadere informatie

WERKAFSPRAAK CARPALE-TUNNEL-SYNDROOM

WERKAFSPRAAK CARPALE-TUNNEL-SYNDROOM WERKAFSPRAAK CARPALE-TUNNEL-SYNDROOM Doel van de werkafspraak: Afstemming over diagnostiek en therapie door de huisarts, verwijzing van 1 e naar 2 e lijn, vervolg in de 2 e lijn. Uitgangspunt bij deze

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische

Nadere informatie

De etalagestage neuromusculaire ziekten (NMZ) in het UMCU. Voor wie is de stage bedoeld?

De etalagestage neuromusculaire ziekten (NMZ) in het UMCU. Voor wie is de stage bedoeld? De etalagestage neuromusculaire ziekten (NMZ) in het UMCU Voor wie is de stage bedoeld? Opleidingsniveau Duur Opleider Neurologie Hoofd Neurologie Opleider NMZ Neurologen werkzaam binnen het aandachtsgebied

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting GENETISCHE EN RADIOLOGISCHE MARKERS VOOR DE PROGNOSE EN DIAGNOSE VAN MULTIPLE SCLEROSE Multiple Sclerose (MS) is een aandoening van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)

Nadere informatie

Summary in dutch / Nederlandse samenvatting

Summary in dutch / Nederlandse samenvatting Summary in dutch / Nederlandse samenvatting 115 Van diagnose tot prognose Multiple sclerose (MS) is een chronische progressieve auto-immuum ziekte met onbekende origine die word gekarakteriseerd door laesies

Nadere informatie

ALS Onderzoek. ALS biobank en database. ALS Onderzoek. Onderzoeksprojecten

ALS Onderzoek. ALS biobank en database. ALS Onderzoek. Onderzoeksprojecten ALS Onderzoek ALS Centrum Nederland doet onderzoek naar ALS, PLS en PSMA met als doel om zo snel mogelijk een behandeling voor deze ziektes te vinden. We verzamelen gegevens van zoveel mogelijk patiënten.

Nadere informatie

Datum: Spreker: Jan Prick. Het MDO rug en de rol van de neuroloog hierin

Datum: Spreker: Jan Prick. Het MDO rug en de rol van de neuroloog hierin Datum: 23-04-15 Spreker: Jan Prick Het MDO rug en de rol van de neuroloog hierin Definitie: Van een meer ingewikkeld rugprobleem is sprake als een eerste reeks monodisciplinaire protocollaire behandelingen

Nadere informatie

Carpale tunnel syndroom de CTS polikliniek

Carpale tunnel syndroom de CTS polikliniek Carpale tunnel syndroom de CTS polikliniek Inleiding In deze brochure kunt u lezen hoe het carpale tunnel syndroom ontstaat, wat de klachten en oorzaken van het carpale tunnel syndroom zijn. Daarnaast

Nadere informatie

Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP. Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam

Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP. Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam Restverschijnselen en revalidatie bij het Guillain-Barré syndroom en CIDP Prof Pieter A. van Doorn Afdeling Neurologie Erasmus MC Rotterdam Guillain-Barré syndroom (GBS) en CIDP Zijn aandoeningen van het

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu HNPP

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu HNPP HNPP Wat is HNPP? HNPP is een erfelijke aandoening waarbij functies van een zenuw gemakkelijk uit kunnen vallen wanneer de zenuw een tijdje in de knel heeft gezeten. Hoe wordt HNPP ook wel genoemd? HNPP

Nadere informatie

Adult-onset sporadic progressive muscular atrophy : natural history, diagnosis, and prognostic factors Visser, J.

Adult-onset sporadic progressive muscular atrophy : natural history, diagnosis, and prognostic factors Visser, J. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Adult-onset sporadic progressive muscular atrophy : natural history, diagnosis, and prognostic factors Visser, J. Link to publication Citation for published version

Nadere informatie

Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten. 13 september 2011

Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten. 13 september 2011 Multiple Sclerose Neurodegeneratieve ziekten Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde 13 september 2011 Dr. Brigit A. de Jong, neuroloog Medisch Hoofd Radboud MS Centrum Afdeling Neurologie

Nadere informatie

Ulnaropathie Ulnaris neuropathie bij de elleboog

Ulnaropathie Ulnaris neuropathie bij de elleboog Ulnaris neuropathie is een storing in de functie van één van de drie zenuwen van de onderarm, de ulnariszenuw (of nervus ulnaris). De ulnariszenuw loopt vanaf de binnenkant van de bovenarm via de binnenkant

Nadere informatie

Plastische chirurgie en handchirurgie. Neuropathie

Plastische chirurgie en handchirurgie. Neuropathie Plastische chirurgie en handchirurgie Neuropathie 1 Wilt u bij ieder bezoek aan het ziekenhuis uw ponskaartje meebrengen. Als u verhinderd bent, wilt u dan bellen met het secretariaat poli plastisch chirurgie

Nadere informatie

Alles weten leidt tot goed meten. Dr. Ernst M.H. van den Doel, neuroloog WAA JAARCONGRES 2018

Alles weten leidt tot goed meten. Dr. Ernst M.H. van den Doel, neuroloog WAA JAARCONGRES 2018 Alles weten leidt tot goed meten Dr. Ernst M.H. van den Doel, neuroloog Dr. Ernst M.H. van den Doel, neuroloog Tot 1-8-2018 neuroloog in Meander Medisch Centrum Neuroloog in Bergman Clinics Naarden DGA

Nadere informatie

Plastische chirurgie en handchirurgie. Neuropathie

Plastische chirurgie en handchirurgie. Neuropathie Plastische chirurgie en handchirurgie Neuropathie 1 Wilt u bij ieder bezoek aan het ziekenhuis uw ponskaartje meebrengen. Als u verhinderd bent, wilt u dan bellen met het secretariaat poli plastisch chirurgie

Nadere informatie

Post MDO IC praatje. Schoenmaker blijf bij je leest Hugo den Boogert, AIOS Neurochirurgie

Post MDO IC praatje. Schoenmaker blijf bij je leest Hugo den Boogert, AIOS Neurochirurgie Post MDO IC praatje Schoenmaker blijf bij je leest 18-09-2017 Hugo den Boogert, AIOS Neurochirurgie Of toch niet.. Plexus brachialis chirurgie de aanleiding Man 18 jaar, blanco VG Crossmotor ongeval, motor

Nadere informatie

Inleiding. Wat is het carpale tunnel syndroom?

Inleiding. Wat is het carpale tunnel syndroom? CTS-polikliniek Inleiding Uw huisarts heeft u verwezen naar de CTS polikliniek in verband met klachten aan de handen, die kunnen passen bij een carpaal tunnel syndroom. In deze brochure kunt u lezen wat

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 188 Type 1 Diabetes and the Brain Het is bekend dat diabetes mellitus type 1 als gevolg van hyperglykemie (hoge bloedsuikers) kan leiden tot microangiopathie (schade aan de kleine

Nadere informatie

** Flexie van de pols wordt ook wel palmairflexie genoemd, extensie van de pols wordt ook dorsaal flexie of dorsaal extensie genoemd.

** Flexie van de pols wordt ook wel palmairflexie genoemd, extensie van de pols wordt ook dorsaal flexie of dorsaal extensie genoemd. Checklist LO: Onderzoek van de pols en hand Algemene instructies Stelt u zich voor aan patiënt. Vertel welk onderzoek u gaat verrichten en instrueer de proefpersoon in begrijpelijk Nederlands. Zorg ervoor

Nadere informatie

NeDerLaNDSe SaMeNVaTTING

NeDerLaNDSe SaMeNVaTTING Chapter 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING 162 Chapter 9.1 SAMENVATTING EN ALGEMENE DISCUSSIE Dit proefschrift bevat een serie studies betreffende dunne vezel neuropathie (small fiber neuropathy, SFN). Hieronder

Nadere informatie

Inleiding. Wat is het carpale tunnel syndroom?

Inleiding. Wat is het carpale tunnel syndroom? CTS-polikliniek Inleiding Uw huisarts heeft u verwezen naar de CTS polikliniek in verband met klachten aan de handen, die kunnen passen bij een carpaal tunnel syndroom. In deze brochure kunt u lezen wat

Nadere informatie

Is er plaats voor echografie bij het carpaletunnelsyndroom?

Is er plaats voor echografie bij het carpaletunnelsyndroom? B E W E Z E N P R A K T I J K E N? Is er plaats voor echografie bij het carpaletunnelsyndroom? M. Wohlgemuth en M.J. Zwarts Het carpaletunnelsyndroom (CTS) is de meest voorkomende drukneuropathie en ontstaat

Nadere informatie

Carpale Tunnelsyndroom Poliklinische behandeling. Orthopedie

Carpale Tunnelsyndroom Poliklinische behandeling. Orthopedie Carpale Tunnelsyndroom Poliklinische behandeling Orthopedie Inleiding U bent naar ons ziekenhuis doorverwezen omdat u last hebt van het carpale tunnel syndroom (CTS). In deze folder vindt u informatie

Nadere informatie

Neuromusculaire zorg in Nederland

Neuromusculaire zorg in Nederland Martha Huvenaars, verpleegkundige neuromusculaire ziekten, polikliniek NNG, UMC Nijmegen St Radboud Drs. Nienke de Goeijen, nurse practitioner neuromusculaire ziekten, UMC Utrecht Neuromusculaire zorg

Nadere informatie

Intensive care unit-acquired weakness: early diagnosis, symptomatology and prognosis Wieske, L.

Intensive care unit-acquired weakness: early diagnosis, symptomatology and prognosis Wieske, L. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Intensive care unit-acquired weakness: early diagnosis, symptomatology and prognosis Wieske, L. Link to publication Citation for published version (APA): Wieske,

Nadere informatie

Carpale tunnelsyndroom

Carpale tunnelsyndroom NEUROLOGIE Carpale tunnelsyndroom Beknelling zenuw in pols en hand U heeft een afspraak omdat u klachten heeft die passen bij het Carpale tunnelsyndroom (CTS). Bij het CTS is een zenuw in de pols bekneld

Nadere informatie

Lumbaal radiculair syndroom ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

Lumbaal radiculair syndroom ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN INTERLINE Lumbaal radiculair syndroom Inleiding maart 2017 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Zie de werkafspraak Lumbaal radiculair syndroom De huidige werkgroep bestaat

Nadere informatie

Trigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling

Trigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling Trigeminusneuralgie Multidisciplinaire aanpak en behandeling Dr Olivier Deryck Ter inleiding Incidentie 4-5/100000/jaar Middelbare tot oudere leeftijd (60-70 jaar, 90% ouder dan 40 jaar) zz adolescenten

Nadere informatie

ITDD intake. Algemeen Patientcode. Patientgegevens Patiëntnummer kliniek (bijv. ZIS-code) Behandelaars Naam anesthesiolo(o)g(en)

ITDD intake. Algemeen Patientcode. Patientgegevens Patiëntnummer kliniek (bijv. ZIS-code) Behandelaars Naam anesthesiolo(o)g(en) ITDD intake Patientcode Patientgegevens Patiëntnummer kliniek (bijv. ZIS-code) Geslacht (1) man (2) vrouw Geboortedatum Behandelaars Naam anesthesiolo(o)g(en) Naam revalidatiearts(en) ziekenhuis Naam revalidatiearts(en)

Nadere informatie

Vereniging Spierziekten Nederland

Vereniging Spierziekten Nederland HET GUILLAIN-BARRE SYNDROOM Vereniging Spierziekten Nederland INLEIDING Deze folder bestaat uit twee delen. In het eerste deel vindt u beknopte informatie over het Guillain Barré Syndroom. In het tweede

Nadere informatie

Patiënteninformatiefolder Voor patiënten van 12 t/m 17 jaar. Behorende bij het onderzoek:

Patiënteninformatiefolder Voor patiënten van 12 t/m 17 jaar. Behorende bij het onderzoek: Patiënteninformatiefolder Voor patiënten van 12 t/m 17 jaar Behorende bij het onderzoek: International CIDP Outcome Study (ICOS) Een studie naar de variatie en de voorspellers van het ziektebeloop bij

Nadere informatie

Carpale Tunnel Syndroom (CTS)

Carpale Tunnel Syndroom (CTS) Carpale Tunnel Syndroom (CTS) Carpale TunnelSyndroom (CTS) Uw klachten kunnen passen bij een carpaal tunnelsyndroom. Om dit definitief vast te stellen, zal de neuroloog een EMG (EMG = Elektro Myo Gram)

Nadere informatie

Carpaal Tunnel Syndroom (CTS) Neurologie

Carpaal Tunnel Syndroom (CTS) Neurologie Carpaal Tunnel Syndroom (CTS) Neurologie Wat is een carpaal tunnel syndroom? Een carpaal tunnel syndroom is een beknelling van één van de zenuwen naar de hand (de nervus medianus) in de carpale tunnel.

Nadere informatie

DISTRICTS. Case Record Form Baseline meting arts VERTROUWELIJK. Versie 1.7. Contactinformatie: Wijnand Palmbergen, uitvoerend onderzoeker

DISTRICTS. Case Record Form Baseline meting arts VERTROUWELIJK. Versie 1.7. Contactinformatie: Wijnand Palmbergen, uitvoerend onderzoeker Studienummer: Pagina 1 van 10 DISTRICTS Case Record Form Baseline meting arts Versie 1.7 VERTROUWELIJK DISTRICTS studienummer: (wordt gegenereerd) Contactinformatie: Wijnand Palmbergen, uitvoerend onderzoeker

Nadere informatie

Je gaat het pas zien als je het doorhebt. (Johan Cruijff)

Je gaat het pas zien als je het doorhebt. (Johan Cruijff) Je gaat het pas zien als je het doorhebt. (Johan Cruijff) Chapter 6 NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse Samenvatting 6 Nederlandse samenvatting Multiple sclerose (MS) is een neuro-inflammatoire en neurodegeneratieve

Nadere informatie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie

MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en

Nadere informatie

Antwoordformulieren open vragen

Antwoordformulieren open vragen Antwoordformulieren open vragen Bloktoets : 5O07 Datum : 9 april 0 Aanvang : Studentnummer : Studentnaam :. 9 APRIL 0 Sint Radboud Een coronale doorsnede Een transversale doorsnede 9 APRIL 0 Sint Radboud.

Nadere informatie

Het carpale tunnelsyndroom

Het carpale tunnelsyndroom Het carpale tunnelsyndroom mca.nl Inhoudsopgave Wat is het carpale tunnelsyndroom? 3 Wat zijn de klachten? 3 Onderzoek 4 Uw voorbereiding op de operatie 4 De operatie 4 Na de operatie 4 Complicaties 5

Nadere informatie

Carpale Tunnel Syndroom

Carpale Tunnel Syndroom Carpale Tunnel Syndroom Diagnose en behandeling Neurologie 2 Wat is het Carpale Tunnel Syndroom Het Carpale Tunnel Syndroom (CTS) is een beknelling van de middelste zenuw (de nervus medianus) in de pols.

Nadere informatie

Buikwandpijnsyndroom Soms wordt in plaats van ACNES de Nederlandse term buikwandpijnsyndroom gebruikt.

Buikwandpijnsyndroom Soms wordt in plaats van ACNES de Nederlandse term buikwandpijnsyndroom gebruikt. ACNES Wat is ACNES? ACNES is een aandoening waarbij kinderen en volwassenen last hebben van hevige buikpijnklachten aan een kant van de buik als gevolg van afknelling van een zenuwtakje in de huid van

Nadere informatie

PLS is een broertje van ALS

PLS is een broertje van ALS PLS is een broertje van ALS Juni 2018 Wetenschappelijk onderzoek specifiek naar primaire laterale sclerose (PLS) gebeurt slechts op zeer kleine schaal. Deze motorneuronziekte is zo zeldzaam, dat het moeilijk

Nadere informatie

HERSENATROFIE GEMETEN MET BEHULP VAN MRI BIJ MULTIPELE SCLEROSE

HERSENATROFIE GEMETEN MET BEHULP VAN MRI BIJ MULTIPELE SCLEROSE HERSENATROFIE GEMETEN MET BEHULP VAN MRI BIJ MULTIPELE SCLEROSE Samenvatting 193 Het doel van dit proefschrift was het onderzoeken van de waarde van hersenatrofie gemeten met behulp van MRI voor het vervolgen

Nadere informatie

Belangenverstrengelingen. Polyneuropathie. Vragen. Hr S, 58 jaar. Hoe merk je het? Hr.S, 58 jaar, meer informatie

Belangenverstrengelingen. Polyneuropathie. Vragen. Hr S, 58 jaar. Hoe merk je het? Hr.S, 58 jaar, meer informatie Belangenverstrengelingen Polyneuropathie.En andere onbegrepen klachten Dr. B.J. Potter van Loon, OLVG Lezingen, nascholingen: Lilly, Boehringer Ingelheim Adviesraad: NovoNordisk, Sanofi Redactieraad: www.diabetesgeneeskunde.nl

Nadere informatie

Rugpoli in Enschede. Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant

Rugpoli in Enschede. Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant Rugpoli in Enschede Lucille Dorresteijn, Neuroloog Marleen Wijnstra, Physician assistant Stellingen Bij een langer bestaand LRS is een MRI van de LWK aangewezen Ik (huisarts) verwijs nu zelf voor een MRI

Nadere informatie

Plastische chirurgie. Carpaal tunnel syndroom

Plastische chirurgie. Carpaal tunnel syndroom Plastische chirurgie Carpaal tunnel syndroom Inhoudsopgave Wat is het Carpale Tunnel Syndroom?...4 Wat is de oorzaak?...5 Wat zijn de klachten?...5 Hoe wordt het syndroom vastgesteld?...6 Wat is de behandeling?...6

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 203 Nederlandse samenvatting Wittere grijstinten Klinische relevantie van afwijkingen in de grijze stof in multipele sclerose, zoals afgebeeld met MRI Multipele sclerose (MS) is

Nadere informatie

GBS Mimics Studie. Voor klinisch overleg, ook buiten de studie, kunt u altijd bellen met de GBS-telefoon:

GBS Mimics Studie. Voor klinisch overleg, ook buiten de studie, kunt u altijd bellen met de GBS-telefoon: GBS Mimics Studie Algemene gegevens Onderzoeksteam: Drs. J.C. Verboon, Arts-onderzoeker, Erasmus MC, Rotterdam Drs. J. Roodbol, Arts-onderzoeker, Erasmus MC-Sophia kinderziekenhuis, Rotterdam Dr. B.C.

Nadere informatie

Jaarcongres Ergotherapie

Jaarcongres Ergotherapie Het herkennen en behandelen van perifere zenuwklachten: een introductie Andrea Derks MSc. & Renske Janssen MSc. Ergotherapeuten Handtherapeuten Radboudumc Jaarcongres Ergotherapie 22 maart 2019 CTS Ulnaropathie

Nadere informatie

Carpaal Tunnel Syndroom

Carpaal Tunnel Syndroom Carpaal Tunnel Syndroom 2 Inleiding Uw huisarts heeft u verwezen naar de polikliniek Neurologie in verband met klachten aan de handen, die kunnen passen bij een carpaal tunnel syndroom. Het carpaal tunnel

Nadere informatie

Chirurgie CARPALE TUNNEL SYNDROOM

Chirurgie CARPALE TUNNEL SYNDROOM Chirurgie CARPALE TUNNEL SYNDROOM Bij u bestaat het vermoeden op het Carpale Tunnel Syndroom (CTS). In deze folder kunt u nalezen wat dit inhoudt, welke onderzoeken er plaats gaan vinden en hoe de behandeling

Nadere informatie

Hoe vaak komt HMSN type I voor bij kinderen? HMSN type 1 komt bij één op de 10.000 kinderen in Nederland voor.

Hoe vaak komt HMSN type I voor bij kinderen? HMSN type 1 komt bij één op de 10.000 kinderen in Nederland voor. HMSN type 1 Wat is HMSN type I? HMSN type 1 is een erfelijke aandoening waarbij de lange zenuwen die voornamelijk de spieren van de benen en de armen aansturen geleidelijk aan steeds minder goed functioneren.

Nadere informatie

Principes van zenuwgeleidingsonderzoek

Principes van zenuwgeleidingsonderzoek 11 Principes van zenuwgeleidingsonderzoek J.G. van Dijk.1 Inleiding 1. Actiepotentialen 1.3 Stroomsterkte 1.4 Het stimuleren van zenuwen 13.5 Het meten van een potentiaal 14.6 Het stimulusartefact 14.7

Nadere informatie

Summary in Dutch / Nederlandse Samenvatting. Chapter 7

Summary in Dutch / Nederlandse Samenvatting. Chapter 7 Summary in Dutch / Nederlandse Samenvatting Chapter 7 Chapter 7 3D en Subtractie MRI bij MS: Verbeterde detectie van spatiotemporele ziekteactiviteit Multiple sclerosis (MS) is een inflammatoire, demyeliniserende

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25818 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Padberg, George Waltherus Adrianus Maria Title: Facioscapulohumeral disease Issue

Nadere informatie

Patiënten-informatiebrief Volwassenen ICOS

Patiënten-informatiebrief Volwassenen ICOS Patiënteninformatiefolder Voor patiënten van 18 jaar en ouder Behorende bij het onderzoek: International CIDP Outcome Study (ICOS) Een studie naar de variatie en de voorspellers van het ziektebeloop bij

Nadere informatie

Carpaal tunnelsyndroom

Carpaal tunnelsyndroom Carpaal tunnelsyndroom Informatie voor patiënten F0190-3415 juni 2011 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357

Nadere informatie

Jaarlijkse KNF toets voor laboranten Klinische Neurofysiologie

Jaarlijkse KNF toets voor laboranten Klinische Neurofysiologie Jaarlijkse KNF toets voor laboranten Klinische Neurofysiologie 2016 KNF-toets voor laboranten 2016 1 van 20 Beste collegae, Namens het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Laboranten Klinische Neurofysiologie

Nadere informatie

KIOVIG KRIJGT EEN NIEUWE INDICATIE IN BELGIË VOOR DE BEHANDELING VAN MULTIFOCALE MOTORISCHE NEUROPATHIE

KIOVIG KRIJGT EEN NIEUWE INDICATIE IN BELGIË VOOR DE BEHANDELING VAN MULTIFOCALE MOTORISCHE NEUROPATHIE Persbericht Baxter World Trade sprl Parc de l Alliance Boulevard d Angleterre, 2-4 B 1420 Braine-l Alleud KIOVIG KRIJGT EEN NIEUWE INDICATIE IN BELGIË VOOR DE BEHANDELING VAN MULTIFOCALE MOTORISCHE NEUROPATHIE

Nadere informatie

Jelte Helfferich, Eva M. Kingma, Linda C. Meiners, Elisabeth H. Schölvinck, Hilde D. Mulder en Oebo F. Brouwer

Jelte Helfferich, Eva M. Kingma, Linda C. Meiners, Elisabeth H. Schölvinck, Hilde D. Mulder en Oebo F. Brouwer Nederlandse Tijdschrift Geneeskunde. 2017;161:D1566 Casuïstiek Acute slappe verlamming na een luchtweginfectie Jelte Helfferich, Eva M. Kingma, Linda C. Meiners, Elisabeth H. Schölvinck, Hilde D. Mulder

Nadere informatie

Richtlijn DIABETISCHE NEUROPATHIE

Richtlijn DIABETISCHE NEUROPATHIE Richtlijn DIABETISCHE NEUROPATHIE Editie 2003 Richtlijn Diabetische Neuropathie pagina 1 Verantwoording en aansprakelijkheid De Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) heeft deze richtlijnen en adviezen met

Nadere informatie

Lichamelijk onderzoek

Lichamelijk onderzoek Hoofdstuk 3 Lichamelijk onderzoek Het lichamelijk onderzoek omvat de volgende onderdelen: -- inspectie in rust -- passief en actief uitgevoerd onderzoek naar de beweeglijkheid van de cervicale wervelkolom,

Nadere informatie