Handleiding maatschappelijke stage

Transcriptie

1 Handleiding maatschappelijke stage Stedelijk College Eindhoven Avignonlaan MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 1

2 1. Voorwoord Binnen de eerste drie jaar op het Stedelijk College Eindhoven ga je een maatschappelijke stage lopen. Dat is een andere stage dan de arbeidsoriëntatie stage, waar je ervaring met een bepaalde beroepsrichting op gaat doen. De maatschappelijke stage doe je namelijk niet voor jezelf, maar voor een ander. De stage bestaat dan ook uit vrijwilligerswerk. Natuurlijk haal je er voor jezelf ook veel uit. Je krijgt een beter beeld van de maatschappij waarin je leeft en komt in contact met mensen die afhankelijk zijn van vrijwilligers. Je krijgt de kans iets positiefs voor een ander te doen, wat jezelf een voldaan gevoel zal geven. Het voelt namelijk goed als je iets voor een ander kan betekenen. Los daarvan doe je nog allemaal verschillende ervaringen op met samenwerken, zelfstandigheid, onbekende situaties, andere mensen en een onbekende omgeving. De maatschappelijke stage zal je mede vormen en je onderdeel laten zijn van onze maatschappij. In deze handleiding vind je alle informatie over de maatschappelijke stage. Lees deze handleiding eerst een keer goed door, zodat je weet waar je aan begint. Heel veel succes en plezier, Mevr. D. van Zijl Coördinator maatschappelijke stage MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 2

3 2. Inhoudsopgave 1. Voorwoord 2 2. Inhoudsopgave 3 3. Wat is de maatschappelijke stage? 4 4. Eisen aan de maatschappelijke stage 5 5. Invulling van de maatschappelijke stage door het SCE 5 Avignonlaan 6. Waar kun je allemaal de stage lopen? 6 7. Hoe pak je het aan? (stappenplan) 8 8. Waar vind je alle documenten? 11 Stage contract/ stage overeenkomst 12 Stageverslag 14 Stage beoordeling 16 Urenverantwoording maatschappelijke stage Belangrijkste arboregels Voorbeelden van maatschappelijke stage Nawoord 32 MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 3

4 3. Wat is de maatschappelijke stage? De maatschappelijke stage is ontstaan doordat de Nederlandse overheid en scholen vinden dat jongeren meer betrokken moeten worden bij onze samenleving. De maatschappelijke stage is een vorm van leren binnen het onderwijs, waarbij je buitenschools ervaringen op doet met de samenleving. Deze ervaring doe je op door middel van vrijwilligerswerk en is dus onbetaald. Je gaat voor iemand anders, een organisatie of instantie werkzaamheden verrichten. Dat kunnen allerlei verschillende werkzaamheden zijn. Ook kun je er voor kiezen om meerdere stages te lopen bij verschillende stageplekken. Maar daar kom ik later op terug. Het doel van de maatschappelijke stage is om leerlingen: kennis te laten maken met de verschillende kanten van onze maatschappij meer te betrekken bij onze samenleving te leren wat het belang is van andere mensen helpen eigen initiatief, zelfstandigheid, creativiteit en ondernemerschap te laten ontwikkelen een ervaring te geven waar ze trots op mogen zijn Met andere woorden. Het is leuk, nuttig, uitdagend en gezellig. Je leert nieuwe mensen kennen, je wereld wordt een stukje groter en je ontdekt waar je goed in bent. Door iemand anders te helpen krijg je een goed gevoel. De maatschappelijke stage is dan ook een belangrijke ervaring. Daarom is het een verplicht onderdeel van je diploma. Je moet de stage met minimaal een voldoende of, nog beter, een goed afronden. MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 4

5 4. Eisen aan de maatschappelijke stage de stage is vrijwilligerswerk, dus onbetaald je loopt de stage bij een non-profit organisatie * (of eigen initiatief bij een non-profit organisatie) je loopt minimaal 30 uur stage er moet een overeenkomst zijn met de stageplek er komt een eindbeoordeling van de stage door je stagebegeleider je vult een evaluatie in aan het einde van je stage (stageverslag) de stage is geen arbeidsoriëntatie stage! * Een non-profitorganisatie is een organisatie zonder winstoogmerk. Een nonprofitorganisatie heeft niet als doel winst te maken. De doelstelling van een nonprofitorganisatie is de ondersteuning van private of publieke aangelegenheden voor niet-commerciële, maatschappelijke doeleinden. Dit kan gaan over een grote variatie aan zaken, zoals kunst, educatie, politiek, onderzoek, verzorging, sport, milieu of ontwikkelingshulp. 5. Invulling van de maatschappelijke stage door het Stedelijk College Eindhoven. Scholen hebben een grote vrijheid betreffende de invulling van de stage. Het Stedelijk College Eindhoven heeft er voor gekozen om de stage als volgt in te vullen: Minimaal 30 uur stage zelf invullen. Deze 30 uur worden verrekend in de 1040 uren norm die alle scholen moeten halen. Minimaal 20 uur stage in de onderbouw en de rest in de bovenbouw. Heb je al je uren al gedraaid in de onderbouw (dus minimaal 30 uur) ben je klaar en hoef je in de bovenbouw geen uren meer te draaien. MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 5

6 6. Waar kun je allemaal stage lopen? Er zijn veel verschillende plaatsen waar je stage kunt lopen. Dit kunnen ook meerdere verschillende stageplekken zijn, zolang je in totaal maar aan je 30 uur komt. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om 10 uur in een verzorgingstehuis de bewoners te verzorgen en om vervolgens 10 uur op een kinderboerderij te helpen. Zo doe je verschillende ervaringen op, wat natuurlijk altijd leuk is. Je moet bij twee stageplekken wel twee stage overeenkomsten hebben. Het belangrijkste is dat je een stageplek kiest die je interessant en leuk vindt. En het moet natuurlijk een stageplek zijn waar ze je hulp nodig hebben. Het is de bedoeling dat je deze stageplek zelf gaat zoeken. Begin daar op tijd mee, want de leerlingen van andere scholen in Eindhoven en omstreken lopen ook deze stage. Je vist dus in diezelfde vijver en moet er op tijd bij zijn wil je nog veel keuze hebben. Twijfel je over wat voor stageplek bij je past dan kun je een interessetest doen op de volgende site: Verder is er in Eindhoven het vrijwilligerspunt. Website: (de interessetest komt ook van deze site). Op deze site staat een vacaturebank speciaal voor de maatschappelijke stage. Bekijk zeker deze vacaturebank, want daar staan vrijwel alle stageplaatsen op. Link voor de vacaturebank: Als je op deze link bent kun je zoeken naar een stageplek. Dit kan per categorie. Als je op een vacature klikt, komt er een beschrijving van de vacature te staan (er staat dus precies wat je moet doen, wat er van je verwacht wordt en hoe veel uren je er voor krijgt). Onderaan de beschrijving staat ook een link om je hiervoor in te schrijven. Soms kan het ook leuk zijn om juist iets te gaan doen waar je in eerste instantie niet aan zou denken. Zo doe je nieuwe ervaringen op en kom je misschien nog voor verrassingen te staan betreffende je eigen interesse. Voorbeelden van stageplekken kunnen zijn: sportverenigingen, buurthuizen, jongerencentra, verzorgingstehuizen, goede doelen, de voedselbank, de kringloopwinkel en alle andere vrijwilligersorganisaties en non-profit bedrijven die je maar kunt verzinnen. Verder in deze handleiding staan nog veel meer voorbeelden. Het is ook mogelijk dat je de maatschappelijke stage combineert met een ervaring met zelfstandig (non-profit) ondernemen. Je gaat dan zelf je talenten inzetten en een manier bedenken hoe je anderen mensen kunt helpen. Dit moet wel altijd plaatsvinden in samenwerking met een non-profitorganisatie. Als voorbeeld kun je met een groepje dat geïnteresseerd is in lichaamsverzorging en hier ervaring mee heeft, een samenwerking aan gaan met een verzorgingshuis. Jullie kunnen dan bij de bewoners de nagels gaan verzorgen of hoofdmassages geven. Met andere woorden, jullie gaan de bewoners verwennen met jullie vaardigheden en MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 6

7 kennis op het gebied van lichaamsverzorging. Dat zal voor de bewoners een welkome afwisseling zijn van hun dagelijkse bezigheden en voor jullie een goede ervaring die je ook weer in je CV kan zetten. Ben je meer geïnteresseerd in ICT dan kun je bijvoorbeeld een lesprogramma op zetten om kinderen of ouderen bekend te maken met het internet en computergebruik. Je moet dan natuurlijk wel eerst kijken wat je doelgroep al kan op de computer en dit in samenwerking met een non-profitorganisatie doen. Lukt het je echt niet om een stageplek te vinden dan kun je altijd nog aankloppen bij je mentor of de stagecoördinator. Die helpt je dan verder. Je ziet dat er van alles mogelijk is. Het hangt helemaal van je eigen inzet en creativiteit af of je het maximale uit je stage kunt halen. Ben niet bang om iets nieuws te doen. Proberen is leren! MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 7

8 7. Hoe pak je het aan? Hieronder volgt een stappenplan met 8 stappen. Lees dit eerst helemaal goed door en vertaal dit naar een plan van aanpak voor jezelf. Je succes is mede afhankelijk van een goede planning en verslaglegging. Stappenplan maatschappelijke stage stap actie klaar 1 Welke stageplek past bij jou? Ga bedenken wat voor stage jij leuk en nuttig vindt. Maak eventueel gebruik van de interessetest: Voordat je gaat bellen met je gekozen stageadres laat je de ideeën voor een stageplek(ken) eerst goedkeuren door de mentor. Bij goedkeuring van je mentor kun je naar stap 2. 2 Maak een telefonische afspraak met je stageadres voor het kennismakingsgesprek. Zorg dat je weet: wie de contactpersoon is wat zijn of haar functie bij die organisatie is wat het telefoonnummer is zorg voor een goede voorbereiding. (kijk bv. alvast op hun website voor nadere informatie) Bel voor een afspraak. Leg kort uit wie je bent, waarom je belt en wat je doel is. Je kunt je ook via de vacaturebank inschrijven op een vacature. Bijvoorbeeld: Goede morgen, u spreekt met [je naam]. Ik ben leerling van de school [naam school].. Ik ben op zoek naar [naam contactpersoon]... Is hij/zij aanwezig? Als de contactpersoon niet aanwezig is, vraag je wanneer je hem/haar wel kunt bereiken. Noteer de datum en het tijdstip in je agenda. Of vraag of je teruggebeld kunt worden. Bedank voor het gesprek en rond af. Als je de contactpersoon aan de lijn hebt, ga dan verder met het gesprek: U spreekt met..[naam].. van de.[naam school]... Ik ben op zoek naar een maatschappelijke stage en vroeg mij af ik die bij uw organisatie kan doen? MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 8

9 Ik zou graag met u een afspraak willen maken voor een kennismakingsgesprek om de stage verder te bespreken. Wanneer kan ik komen? Noteer de datum en het tijdstip in je agenda. Waar spreken we af? Noteer de plaats en het adres. Zijn er nog dingen die ik mee moet nemen? Noteer die dingen in je agenda. Ikzelf neem een stage overeenkomst mee, zodat we onze afspraken schriftelijk kunnen vastleggen. Rond het gesprek af en herhaal de datum en het tijdstip van de afspraak. Ik kom dus op.[datum en tijdstip en plaats]. naar u toe voor het kennismakingsgesprek. Bedankt en tot dan. 3 Bereid je voor op het kennismakingsgesprek. Zorg dat je al wat af weet van de organisatie. Stel jezelf de vragen: Welke afspraken moeten er gemaakt worden (periode-dag-tijdstippen voor de stage). Wanneer ben je wel en niet beschikbaar (Niet tijdens lesuren en niet als je al andere verplichtingen hebt, zoals sporttraining en clubs). Ga na hoe je het best op de afgesproken plaats kunt komen en hoeveel reistijd dat vraagt. Ben je zenuwachtig voor het gesprek, oefen dan het gesprek met je ouders of vrienden. Print het formulier stage overeenkomst maatschappelijke stage 2x uit. Deze vind je op de schoolsite, Avignonlaan, bovenaan staat ons onderwijs en vervolgens staat links maatschappelijke stage. Onderteken beide exemplaren en laat je mentor ook alvast beide exemplaren tekenen. 4 Kennismakingsgesprek. Ben op tijd. Neem de ondertekende stage-overeenkomst mee en laat deze compleet in tweevoud invullen en ondertekenen. Eén exemplaar is voor het stageadres, het andere voor je mentor. Maak duidelijke afspraken over tijd, datum, enz. en leg deze vast. MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 9

10 Bijvoorbeeld: Meld je bij de receptie op de afgesproken plaats en vraag naar de contactpersoon voor de maatschappelijke stage. Ik heb een afspraak met.[naam stagebegeleider].. over een maatschappelijke stage. Is hij/zij al aanwezig? Wacht tot je wordt opgehaald of doorgestuurd. Geef de stagebegeleider een hand en stel jezelf voor. Ik ben.[je naam].. van de.[naam school..] en ik kom voor het kennismakingsgesprek over de maatschappelijke stage. Luister goed naar wat er over de stage gezegd wordt en zorg dat je pen en papier bij hebt om eventueel belangrijke dingen op te schrijven. Zorg dat je helder krijgt wat er van je verwacht wordt en of je jezelf daar in kunt vinden en aan kunt voldoen. Het is belangrijk dat er duidelijkheid is over de verwachtingen die ze van je hebben en dat jij aangeeft waar je wel en niet aan kunt voldoen. Maak vervolgens duidelijk welke verwachtingen en leerwensen jij zelf hebt en ga na of die verwezenlijkt kunnen worden. Maak afspraken over de dagen en tijdstippen en data waarop je de stage gaat uitvoeren. Vraag naar praktische dingen, zoals kledingvoorschriften, eventueel veiligheidsvoorschriften en dergelijke. 5 Lever je ondertekende stage overeenkomst in bij je mentor. 6 Je gaat je stage lopen. Print het formulier urenverantwoording maatschappelijke stage uit. Deze vind je op de schoolsite, Avignonlaan, bovenaan staat ons onderwijs en vervolgens staat links maatschappelijke stage. Schrijf tijdens je stage elke keer je gemaakte uren op en laat dit diezelfde dag nog tekenen door je stagebegeleider. Tips en opmerkingen voor tijdens je stage: ben op tijd aanwezig zorg dat je passend gekleed bent je vertegenwoordigt de school en jezelf en daarbij hoort positief gedrag vraag gerust om hulp als je het even niet weet meld je aan het einde van je stagedag af bij je stagebegeleider (en vul je urenverantwoording in) MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 10

11 bij ziekte meld je dit bij je stagebegeleider en je stagecoördinator (mail) zijn er problemen bespreek dit dan met je stagebegeleider en/of je stage coördinator maak een paar foto s, dat is een leuke herinnering 7 Na je laatste stagedag vul je samen met je stagebegeleider het formulier evaluatierapport maatschappelijke stage in. Deze vind je op de schoolsite, Avignonlaan, bovenaan staat ons onderwijs en vervolgens staat links maatschappelijke stage. De stagebegeleider geeft een beoordeling op dit formulier (O/V/G) en jij vult het leerlingdeel in. Het leerlingdeel is tevens je verslag. Bedank de stagebegeleider na afloop voor zijn/haar inspanning en hulp. 8 Lever de beoordeling stage, het stageverslag en je ingevulde formulier urenverantwoording in bij je mentor. Bij een V of G zet de mentor dit in WIS M@S. Je hebt je stage afgerond. Bij een O maak je een afspraak met je mentor. Samen bespreek je dan wat de vervolgstappen zijn. 8. Waar vind je alle documenten? Deze vind je op de schoolsite, Ga naar Avignonlaan. Bovenaan staat een kopje ons onderwijs. Als je hier op klikt kom je op een nieuwe pagina. Links in de kolom staat een kopje Maatschappelijke stage. Als je daarop klikt vind je alle documenten die je moet downloaden. MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 11

12 Overeenkomst Maatschappelijke Stage Stedelijk College Eindhoven afd. Avignonlaan Avignonlaan 11/ Avignonlaan 2, 5627 GA Eindhoven tel vertegenwoordigd door stagebegeleider: telefoon: Stageaanbieder: adres: vertegenwoordigd door: telefoon: Leerling: adres: telefoon: klas: komen in het kader van uitvoering Maatschappelijke Stage Voortgezet Onderwijs het navolgende overeen, waarbij zij ervan uitgaan dat deze overeenkomst een overeenkomst vrijwilligerswerk is, deze afspraken voldoen aan de Arbeidstijdenwet en Nadere Regeling Kinderarbeid en de partijen zich houden aan eventueel mondeling afgesproken spelregels. De stageaanbieder zorgt er voor dat de activiteiten voldoen aan de arboregels. De stageaanbieder zorgt voor een goede begeleiding van de leerling tijdens de maatschappelijke stage. De school zorgt ervoor dat de leerling goed is voorbereid op maatschappelijke stage. De stagebegeleider van de school is vóór en tijdens de stage aanspreekpunt voor zowel de leerling als de stageaanbieder. MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 12

13 Stageduur, tijden, locatie en inhoud Stageperiode: van tot Aantal stagedagen: Stagetijden: van tot Aantal uur per dag: Totaal aantal uren: Begeleider stageaanbieder: Stagelocatie: Verzekering De school zorgt ervoor dat de leerling tijdens de maatschappelijke stage afdoende is verzekerd. De school heeft hiervoor een ongevallen- en aansprakelijkheidsverzekering afgesloten. De stageaanbieder heeft voor haar werknemers en vrijwilligers een Aansprakelijkheidsverzekering Bedrijven (AVB) afgesloten of is verzekerd via de vrijwilligersverzekering van de gemeente. De ouder(s)/verzorger(s) hebben ook een verantwoordelijkheid en zijn bijvoorbeeld verzekerd met een WA-verzekering. Plaats en datum: Handtekening van Leerling: Stageaanbieder: Ouder/verzorger: Stagebegeleider: Lever dit ingevuld in bij je stagebegeleider en geef je stageaanbieder het formulier voor beoordeling MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 13

14 Het stageverslag 1. Gegevens leerling: a. voor- en achternaam: b. leerling-nummer: c. klas: 2. Gegevens instelling a. naam van de instelling: b. adres: c. postcode en plaats: d. telefoonnummer: e. website: f. contactpersoon (naam en functie): g. stagebegeleider (naam en functie): h. doel van de instelling: De vragen op deze pagina beantwoorden voordat je aan de stage begint. 1. Welke activiteit ga ik doen? 2. Waarom ga ik juist deze activiteit doen? MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 14

15 3. Wat heb ik erbij nodig? 4. Met wie werk ik samen? 5. Hoeveel tijd gaat het kosten? 6. Wanneer ben ik klaar? 7. Wat verwacht ik dat er gaat gebeuren? De vragen op deze pagina beantwoorden aan einde van je stage. 1. Welke activiteit heb ik gedaan? 2. Wat ging er goed? MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 15

16 3. Wat kan ik beter? 4. Wat is uitgekomen van mijn verwachtingen? 5. Vond ik de stage leuk? 6. Vond ik de stage nuttig? 7. Wat heb ik geleerd? 8. Wat ga ik de volgende keer anders doen? 9. Denk ik in de toekomst dit of ander vrijwilligerswerk te gaan doen? MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 16

17 Beoordeling Maatschappelijke Stage Wilt u zo vriendelijk zijn om aan het einde van de stage onderstaande in te vullen (aankruisen wat van toepassing is)? Welke vaardigheden had de leerling? O V G Organisatorische vaardigheden (eigen initiatief, zelfstandig werken, afspraken en beloftes nakomen, houden aan regels) Sociale vaardigheden: communicatief (zeggen wat je vindt, een gesprek houden, afspraken maken, luisteren naar anderen, vragen durven stellen Sociale vaardigheden: samenwerken (kritiek krijgen, complimenten ontvangen, complimenten geven, om hulp vragen, met verschillende mensen kunnen omgaan, leiding accepteren) Specifieke vaardigheden (alleen invullen bij wat van toepassing is) kunnen werken met computer handig zijn met apparatuur en gereedschap eten en drinken maken verzorgen van mensen verzorgen van dieren de omgeving netjes maken Iets kunstzinnigs doen (muziek, schilderen, foto, video, toneel e.d.) Hebt u nog opmerkingen of stelt u nader contact met de stagebegeleider op prijs: Ondertekening: vertegenwoordiger van de organisatie MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 17

18 Urenverantwoording maatschappelijke stage leerling: klas: stagebegeleider: tel. begeleider: stage adres: datum uren werkzaamheden paraaf begeleider paraaf leerling opmerkingen Totaal MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 18

19 9. Belangrijkste arboregels Leerlingen van 12 jaar: Leerlingen van 12 jaar mogen alleen binnen school een maatschappelijke stage doen. Leerlingen van 13 en 14 jaar: Leerlingen van 13 en 14 jaar mogen alleen licht niet-industrieel werk doen. Werktijden. Een leerling van 13 of 14 jaar mag voor maatschappelijke stage: - s avonds tot u. werken; - op schooldagen naast de lesuren maximaal 2 uur per dag werken; (Let op: als een leerling al een bijbaantje heeft, vallen hier ook de werkuren voor dit bijbaantje onder.); - niet op zondag werken, tenzij dit nodig is vanwege de aard van de stage; - niet op zondag werken als hij al op de zaterdag ervoor werkt; - in vakantieweken maximaal 35 uur per week werken. Leerlingen van 15 jaar Voor leerlingen van 15 jaar gelden grotendeel dezelfde regels als voor leerlingen van 13 en 14 jaar. Een verschil is dat leerlingen van 15 jaar op vrije dagen en vakantiedagen maximaal 8 uur per dag mogen werken, tot 40 uur per week. Leerlingen van 16 of 17 jaar Een leerling van 16 of 17 jaar mag voor maatschappelijke stage: - s avonds tot u. werken; - maximaal 9 uur per dag werken (zowel op school- als vrije dagen); - gemiddeld maximaal 40 uur per week werken in 4 weken; - tijdens schoolweken niet op zondag werken, tenzij dit nodig is vanwege de aard van de stage; - in vakantieweken wel op zondag werken; - niet op zondag werken als hij al op zaterdag ervoor werkt. Het kan zijn dat een leerling die maatschappelijke stage gaat doen, al een bijbaantje heeft. In dat geval wordt in goed overleg tussen de stageaabieder, school en leerling gekeken naar de invulling van de maatschappelijke stage. In de Arbeidstijdenwet staat namelijk dat jongeren van 13, 14 en 15 jaar in een schoolweek beperkt mogen werken. De uren van een bijbaan en maatschappelijke stage tellen samen als werkuren. Het totaal aantal werkuren van een leerling van 13, 14 of 15 jaar mag niet meer zijn dan 2 uur per dag en 12 uur per week. Wilt u meer weten over wetten en regels over arbeidstijden en arbeidsomstandigheden, lees dan: -> onderbalk: ARBO&ATW en -> Ministeries -> SZW -> Documenten en publicaties -> dan verfijnen binnen type vragen en antwoorden. MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 19

20 10. Voorbeelden van maatschappelijke stages SPORT EN RECREATIE Een evenement organiseren zoals een sportdag, disco, spelletjesavond, jongerensoos, Sinterklaas- of Paasfeest Kantinedienst draaien Training geven of een trainer assisteren Voetbalwedstrijden bij de jeugdcompetitie begeleiden Jongere kinderen in een sportkamp begeleiden en (dag)activiteiten organiseren Een toernooi (helpen) organiseren en uitvoeren Helpen bij de jaarlijkse open dag van de sportclub Onderhoudswerkzaamheden uitvoeren aan bijvoorbeeld de kantine (de muren sauzen), het terrein (lijnen trekken) of aan materialen (de doelpalen verven) Het clubblad vouwen en verspreiden; helpen met de redactie; een speciale jeugdpagina maken Een website maken of actualiseren Administratieve klussen uitvoeren (bijvoorbeeld het ledenbestand opschonen of de adressen van leden invoeren) Ledenwerving (door flyeren) Extra inkomsten generen door oud papier ophalen of het organiseren van een tombola Denk ook eens aan: Aerobicles geven aan ouderen in een verzorgingshuis Sportactiviteiten organiseren voor kinderen in een achterstandsbuurt Een balspeltoernooi organiseren voor mensen met een visuele handicap Gehandicapte kinderen meenemen naar de sportclub Een groep gehandicapten meenemen naar een sportwedstrijd Helpen bij de kindervakantieweek Meehelpen bij activiteiten van de Scouting Eenmalige fondswervende projecten voor Wilde Ganzen, Kerk en Actie en ICCO organiseren Activiteiten in het inloophuis voor dak- en thuislozen organiseren Kledinginzamelacties organiseren ZORG EN HULPVERLENING Een themamenu (ontbijt, lunch of diner) met bewoners/cliënten koken en samen eten Creatieve activiteiten met bewoners/cliënten MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 20

21 uitvoeren: sieraden maken, bloemschikken, handwerken, bonbons of jam maken, pannenkoeken of appeltaart bakken, vogelhuisjes timmeren, kaarten knippen en plakken Activiteiten voor bewoners/cliënten binnen de instelling organiseren: een high-tea, koffiedrinken, modeshow, rommelmarkt, samen foto s of video s kijken, spelletjes doen zoals klaverjassen, bingo, sjoelen of scrabbelen, een muziekquiz of meezingmiddag met liedjes uit de oude doos, schrijfmiddag, levensverhalen maken (interviewen en uitwerken), een bioscoopmiddag, koersbal spelen, een (rolstoel)dansavond, een Sinterklaas-, Paas- of Kerstfeest, Nieuwjaarsreceptie Activiteiten voor bewoners/cliënten buiten de instelling organiseren: een picknick, een tuinmiddag of beeldentuin bezoek, een kerstmarkt bezoeken, een vis- of dierenproject, een beautydag, een bezoek aan een boerderij, wandelen (bijvoorbeeld de Avondvierdaagse), tandem fietsen, naar het zwembad, samen winkelen of boodschappen doen Met bewoners van een woon- en zorgcentrum op een (vaar)-vakantie Senioren helpen met digitale media/elektronica. Bijvoorbeeld helpen bij het gebruik van een computer, mobiele telefoon, installeren van elektrische apparaten, foto s op de computer zetten, samen internetten Een voorstelling geven zoals een concert, toneel- of dansvoorstelling, eventueel op een bijzondere locatie zoals de tuin, een boot of een theater Denk ook eens aan: Klussen doen zoals de tuin(en) winterklaar maken, kleine reparaties in en rondom het huis, sleutelen aan fietsen, boodschappen doen, koffie schenken of de telefoon opnemen bij de receptie Ouderen bij het middageten in een verpleeghuis helpen Ouderen thuis of in een verpleeghuis bezoeken Begeleiding van bewoners/cliënten naar het ziekenhuis of bij uitstapjes Een computerproject opzetten voor mensen met een lichamelijke handicap Een verwendag voor vrijwilligers of mantelzorgers organiseren Helpen met de activiteiten van de Dag van de Mantelzorger Helpen met activiteiten in het Alzheimercafé MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 21

22 IN FORMATIE EN ADVIES RELIGIE EN LEVENSBESCHOUWING Extra aandacht geven aan de kinderen (naar de speeltuin) van chronisch zieke ouders Helpen met het ontbijt bij een gezin met een gehandicapt kind Wensen van ouderen in de wijk inventariseren en deze uitvoeren Een boodschappendienst voor ouderen in de wijk uitvoeren of opzetten Paardrijlessen van gehandicapten begeleiden Speelgoed van de kinderafdeling van het ziekenhuis repareren of andere kleine klusjes doen Boeken in de bibliotheekkasten terugzetten of opnieuw kaften Boeken naar ouderen thuis brengen Een voorleesuurtje organiseren in de openbare bibliotheek Kinderen helpen bij (voor)lezen Meehelpen bij de Kinderjury en de Nationale Voorleeswedstrijd in de bibliotheek Schilderijen maken met kinderen en een tentoonstelling in de bibliotheek organiseren Werkzaamheden in een mediatheek, bijvoorbeeld receptiewerk Themamiddag organiseren, bijvoorbeeld buitenlands koken voor bezoekers en informatie verstrekken over andere culturen Een thematische videoproductie maken Een Iftar maaltijd organiseren Een fototentoonstelling maken Een opendag organiseren Senioren begeleiden naar een kerkdienst Schaken met bejaarde mensen Een viswedstrijd organiseren voor bejaarden Fietsles geven aan asielzoekers en vluchtelingen Een straatspeeldag organiseren Een wandelroute uitstippelen voor ouderen en deze vervolgens gezamenlijk wandelen Met een groep mensen (bijvoorbeeld ouderen) de avondvierdaagse lopen Ontmoetingsactiviteiten organiseren voor kinderen van een kerk of moskee Klusjes doen in en rond het kerkgebouw Helpen bij de jongerensociëteit MEDIA Meewerken aan een radioprogramma voor jongeren Een nieuw radioprogramma bedenken MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 22

23 De Kabelkrant in een tehuis verzorgen Een knipselkrant maken en bezorgen Helpen op de redactie van de daklozenkrant Assisteren bij een ziekenhuisomroep of andere radiouitzending Affiches maken en verspreiden of flyeren Een korte film of radio-item maken over maatschappelijke stage of een ander actueel (jongeren)onderwerp Maatschappelijke stage promoten bij andere instellingen Foto s maken en plaatsen op website Interviews afnemen met bijvoorbeeld vrijwilligers en deze interviews (digitaal) publiceren Artikelen schrijven over een festival of actueel nieuws op locatie verslaan Een radioprogramma presenteren Achter de schermen werken aan techniek, beeld of geluid Op locatie meehelpen Het archief van de lokale omroep of lokale krant op orde brengen Banden sorteren bij radio-omroep of tv-station Artikelen schrijven of foto s nemen voor een wijkkrant Een buurtkrant maken met andere buurtbewoners Een organisatie helpen bij het maken van campagnemateriaal gericht op jongeren POLITIEKE EN IDEËLE DOELEN Fondswervende evenementen verzorgen: collecteren, plan bedenken om geld in te zamelen: bijvoorbeeld sponsordiner of autowasactie, een loterij of tombola organiseren, artikelen verkopen in een winkel of marktkraam Voorlichtingsactiviteiten: Voorlichtingsochtend geven op scholen of in buurtcentra, vrijwilligerskrantje maken, website maken en bijhouden, promotiemateriaal maken, folders, posters en brochures verspreiden, artikelen of persberichten schrijven, jeugdkrant ontwerpen om jongeren te interesseren, projectweek op school organiseren, braderieën, kraampjes inrichten Denk ook eens aan: Vrijwilligers werven Ledenbestanden opschonen Brieven schrijven en versturen voor Amnesty Handtekeningenacties organiseren Kerstpakketten maken in de Wereldwinkel Een verkoop organiseren op de eigen school met de MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 23

24 spullen van de Wereldwinkel Helpen bij activiteiten van de Voedselbank KUNST EN CULTUUR Kinderen rondleiden in een museum Opzetten van een programma voor basisschoolkinderen in een museum Promotie van kunst- en cultuur-uitingen door bijvoorbeeld folders of posters te maken en verspreiden Meespelen bij een muziekvereniging Een website voor de Stedenband maken Een expositieruimte inrichten Informatie op internet opzoeken Sponsoren zoeken Een evenement organiseren: een jongeren popfestival, een jeugdparade,een expositie voor en door jongeren, een uitvoering in een zorgcentrum, een beroemde toneelspeler uitnodigen voor een workshop Creatieve activiteiten: portretten maken, instrumenten maken, toneelstuk maken, decor maken, film maken Denk ook eens aan: Helpen bij kostuumonderhoud bij historische verenigingen Gastheerschap verzorgen op een expositie of evenement van een toneelvereniging Klussen bij een kunstenaarsatelier Een wereldcultuurfestival organiseren voor de buurt om verschillende culturen kennis met elkaar te laten maken Helpen met de organisatie van een lokaal popconcert Meewerken aan de organisatie en uitvoering van een muziekmiddag of kindertoneelvoorstelling Begeleiden van een zieke of gehandicapte naar het theater Bijwerken van het adressenbestand Een afdeling in een zorginstelling opfrissen met een expositie van leerlingen Opa s/oma s interviewen over hun jeugd WIJK-, BUURT - EN BEWONERSZAKEN Klusjes in de buurt: graffiti verwijderen, bladeren harken, binnentuinen in de wijk verzorgen, hondenpoep opruimen, straten vegen, bloembakken vullen, buurtplein opknappen Een open huis voor de buurt organiseren Een excursie naar de kinderboerderij organiseren MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 24

25 SOCIAAL CULTUREEL WERK Fietsen repareren Foto s maken van buren en een boekje samenstellen Een kinderdisco, barbecue of buurtgerichte sportactiviteit organiseren Meelopen met de buurtwachten Een buurtfeest organiseren Assisteren bij de plantsoendienst Deelnemen aan de Jongerenwijkraad of een andere commissie Brieven over voor- en vroegschoolse educatie (VVE) rondbrengen in de wijk Meewerken bij de Boodschappenservice Assisteren op Koninginnedag Versiering op feestdagen aanbrengen Opzetten van een intercultureel koffiehuis Sportactiviteiten voor kinderen in een achterstandsbuurt organiseren Activiteiten voor jongeren in het asielzoekerscentrum organiseren Organiseren van een rolstoelaanvalsplan voor moeilijk bereikbare gebouwen Samen een groot feest voor leeftijdsgenoten in het dorp of de wijk organiseren Voorlezen in het buurthuis voor allochtonen, ouderen of kinderen Opa s en oma s helpen met het nemen en bewerken van digitale foto s van hun kleinkinderen Tv s en andere elektronische apparatuur installeren Computerlessen geven aan ouderen Gastheer of gastvrouw zijn Volkstuinen onderhouden Een bingo in een buurthuis organiseren Spelletjes doen met kinderen of een creatieve middag begeleiden Een buurtcentrum pimpen Een talentenjacht organiseren Een oudere helpen bij het op Marktplaats zetten van te koop aangeboden spullen Meelopen op een peuterspeelzaal Een bardienst in een buurthuis draaien Afval opruimen in de wijk Meedraaien op een vrijwilligersmarkt Knutselen met gehandicapten en vervolgens de gemaakte artikelen veilen of verkopen op een zelf georganiseerde markt of aan winkels Speelgoed beheren in de speel-o-theek. Voorlichting geven over speelgoed, speelgoed MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 25

26 ONDERWIJS EN EDUCATIE uitlenen en speelgoed opbergen Begeleiding van kinderen bij Timmerdorp Kinderen helpen bij schoolopdrachten Helpen bij de tussen de middag opvang (de overblijf) Een karaoke-avond voor gehandicapten organiseren Een straatspeelactiviteit voor buurtkinderen organiseren Een maaltijd verzorgen voor dak- en thuislozen of alleenstaande 65-plussers Assisteren bij kinderenactiviteiten in buurthuizen, bij bijvoorbeeld een knutselmiddag Een website of nieuwsbrief maken voor het buurthuis Speelgoed verzamelen voor de kinderopvang in het asielzoekerscentrum Een poppenkastvoorstelling voor de buurtkinderen maken Het speelgoed van de speel-o-theek of de peuterspeelzaal schoonmaken Een muurschildering in het buurthuis, op het buurtspeelplein of in het asielzoekerscentrum maken Een bingo of disco organiseren Een (foto)speurtocht maken en lopen Een bezoek aan een museum of schouwburg organiseren Helpen bij huiswerkbegeleiding Feestdagen (Kerst, Suikerfeest of Pasen) organiseren en uitvoeren Het organiseren van een eigen buitenschoolse opvang krant voor en door kinderen Een muziek of toneelvoorstelling maken Klussen aan het pand (ramen lappen, schoonmaken, speelgoed, speelplaats) Themamaaltijden verzorgen (eten kopen, eten maken en een ontbijt, lunch of diner serveren) Op een basisschool docenten assisteren Techniekles geven (proefjes doen) aan de bovenbouw van de lagere school Medeleerlingen begeleiden bij het koken in het restaurant van de eigen school Fietsles geven aan allochtonen Taalles geven aan allochtonen en vluchtelingen Bij een basisschool of kindertoneelclub in de buurt assisteren Bij een inburgeringsproject immigranten Nederlands leren door koffiegesprekken te voeren Gasten rondleiden op een open dag Een themaschoolfeest of schoolmusical organiseren MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 26

27 Een dansles of -voorstelling geven op een school voor zeer moeilijk lerende kinderen Een binnentuin maken op een stadsschool Het schoolplein of de speeltuin opknappen Een huiswerkclub starten voor leerlingen met een taalachterstand Computerapparatuur en dergelijke voor basisscholen verzamelen Een schoolkrant maken met leerlingen van een school voor zeer moeilijk lerende kinderen Een kinderkamp begeleiden Boeken lezen met kinderen met een taalachterstand Allochtone leerlingen laten lesgeven op een basisschool over de eigen taal en cultuur Een culturele wereldreis organiseren op een basisschool met alle nationaliteiten uit de eigen klas Plan maken om pesten op school tegen te gaan NATUUR EN MILIEU Een presentatie verzorgen op de basisschool Een flyer ontwerpen en verspreiden Een PR-plan maken Een plan voor fondswerving opstellen en uitvoeren. Opdracht: je krijgt 50,00 euro: vertienvoudig dit bedrag in een x-aantal weken De dierenambulance schoonmaken, tijdens de dienst meerijden of reclame plaatsen op de ambulance Een film maken over de dierenambulance Wandelen met honden uit het dierenasiel Meeklussen op de kinderboerderij Met dieren naar een verzorgingshuis, ziekenhuis, psychiatrische inrichting gaan, bijvoorbeeld op dierendag Assisteren bij het trainen van honden bij de dierenbescherming Een voorlichtingsfilm voor nieuwe vrijwilligers of een film voor andere geïnteresseerden Klussen doen in het asiel (schoonmaken, voeren, onderhoud) Een reportage maken, informatie zoeken, medewerkers interviewen een Klussendag organiseren Een informatiemap samenstellen voor spreekbeurten Uitstapjes organiseren vanuit de kinderboerderij naar bijvoorbeeld een verzorgingshuis Organiseren van een natuurexcursie met kinderen Organiseren van een voorlichtingsbijeenkomst over milieu MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 27

28 VERKEER EN VEILIGHEID BELANGEN BEHARTIGING EN EMANCIPATIE Bij een wandelmarathon op een stempelpost staan Aan de slag als verkeersregelaar Werven van verkeersouders Helpen met verkeersles op de basisschool Bij verkeersexamen assisteren Kennis overdragen over inbraakpreventie, brandveiligheid en gevaren thuis Fungeren als slachtoffer bij reddingsoefeningen Meelopen bij een open dag van de brandweer PR verzorgen: folders maken en verspreiden Voorlichting aan jongeren geven Een Hyves pagina opzetten voor de organisatie Flyeren voor meer bekendheid van de organisatie Filmpjes maken voor YouTube over activiteiten van de organisatie Een brancheonderzoek doen Promotiemateriaal bedenken om meer jongeren bekend te maken met een bepaalde organisatie Een jongerenkrant of folder maken Een klankbordgroep, jongerenraad of een jeugdorganisatie starten om inspraak in beleid te krijgen Themadagen en avonden bedenken en organiseren Voorlichting geven over roken en drugs Ledenwerving doen voor jongerenraad Voorlichtingskraampjes inrichten en bemensen MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 28

29 125 stageklussen 1. Wandelen met honden uit het dierenasiel 2. Kunstveiling organiseren 3. Taarten voor de voedselbank 4. Buddyproject 5. Skiën met z'n 3-en 6. Herrie in de keuken Internationaal 7. Tuin Ruimen 8. De Wijk Schoon 9. Wandel, speurtocht met leerlingen van het Sensis-onderwijs in Rotterdam, een school voor leerlingen met een visuele beperking 10. Schoonmaakactie in de wijk 11. Zegeltjes sorteren, uitknippen en opplakken 12. Opknappen van een schoolplein 13. Multiculturele ouderenmiddag 14. Fondswerving dag voor het opknappen van een dagcentrum in Roemenië 15. Verkoopactie rondom Pasen 16. Feestelijke opening Broedplaats 17. Daklozenmaaltijd 18. Landelijke Opschoondag 19. Egelopvang 20. Pannenkoekenmaaltijd 21. Raamschilderingen maken 22. Peuterspeelzaalactiviteiten 23. Lekkernijen bereiden en uitdelen binnen verschillende zorgcentra 24. Meet and greet: junior - senior 25. Bollen planten 26. Tweedehands schoenen en kleding verzamelen in samenwerking met een goed doel 27. Een maaltijd voor dak- en thuislozen of alleenstaande 65-plussers verzorgen 28. Sportactiviteiten voor kinderen in een achterstandsbuurt organiseren 29. Een lokaal popconcert helpen organiseren 30. Assisteren bij kinderenactiviteiten in buurthuizen, zoals een knutselmiddag 31. Zwarte Piet spelen in een verzorgingshuis 32. Ouderen helpen tijdens het middageten in een verpleeghuis 33. Met bejaarden een kerstmarkt in het tuincentrum bezoeken 34. Met de feestdagen een verzorgingshuis versieren 35. Gasten rondleiden tijdens een open dag op school 36. Helpen bij het koffie-uur in een bejaardenhuis 37. Activiteiten organiseren voor jongeren in het asielzoekerscentrum 38. Meewerken aan een muziekmiddag of kindertoneelvoorstelling 39. Een website of nieuwsbrief maken voor het lokale buurthuis 40. Wandelen met revalidatiepatiënten of bejaarden uit een zorginstelling 41. Zieken bezoeken in een ziekenhuis 42. Een themaschoolfeest of schoolmusical organiseren 43. Assisteren op de dagopvang voor blinden en slechtzienden MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 29

30 44. Een paardrijdag regelen voor gehandicapte kinderen 45. Een feestavond organiseren voor mensen met een verstandelijke handicap 46. Een dansles of -voorstelling geven op een school voor zeer moeilijk lerende kinderen 47. De handen uit de mouwen steken op de kinderboerderij 48. Een muziekgroep arrangeren voor een verpleeghuis of kinderafdeling van een ziekenhuis 49. Een koffieochtend en een kindertekenwedstrijd in het asielzoekerscentrum organiseren 50. Ouderen leren omgaan met mobiele telefoons en/of internet 51. Een verhoogd bloemenbed voor gehandicapten maken 52. Training geven op de eigen sportclub 53. Een groep aan huis gebonden mensen meenemen naar het theater 54. Een balspeltoernooi organiseren voor mensen met een visuele handicap 55. Voorlezen op een school voor zeer moeilijk lerende kinderen 56. Helpen met de organisatie van een spelersmiddag voor kinderen van de voetbalclub 57. Voor blinden een bewegwijzering in spraak of tast maken in dierentuinen 58. Een verwen- of doe-een-wensdag regelen in een verzorgingshuis 59. Een binnentuin van wilde bloemen voor een binnenstadschool maken 60. Het schoolplein of de speeltuin opknappen 61. Schilderijen maken met kinderen en een tentoonstelling organiseren 62. Een vijftiger jaren zing-mee-dag voor een bejaardenhuis organiseren 63. Speelgoed verzamelen voor de kinderopvang in het asielzoekerscentrum 64. Een huiswerkclub organiseren voor leerlingen met een taalachterstand 65. Een verhalenverteltheepartijtje organiseren in een verzorgingshuis 66. Een groep gehandicapten meenemen naar een sportwedstrijd 67. Vogelhuisjes bouwen voor bewoners van een bejaardenhuis 68. Lelijke graffiti verwijderen en een graffitiplan maken met de gemeente 69. Een rolstoelaanvalsplan organiseren voor moeilijk bereikbare gebouwen 70. Speelgoed repareren (of andere klusjes) bij de kinderdagafdeling van het ziekenhuis 71. Een modeshow organiseren in een bejaardenhuis 72. Een fietstocht op tandems voor verstandelijk gehandicapten plannen 73. Een boodschappendienst voor alleenstaande bejaarden regelen 74. Voor buurtkinderen een poppenkastvoorstelling opvoeren 75. Gedetineerden in een jeugdgevangenis bezoeken 76. Een brievenschrijfochtend in een verzorgingshuis organiseren 77. Meedoen met de wilgenknotactie en andere acties van Milieubeheer 78. Een excursie met kinderen naar de lokale natuur organiseren 79. Een voorlichting over milieu, aids of een ander belangwekkend onderwerp organiseren 80. Computerapparatuur voor basisscholen verzamelen 81. Een schoolkrant maken met leerlingen van een school voor zeer moeilijk lerenden 82. De lokale radio-omroep assisteren 83. Helpen bij het opknappen van de sportkantine 84. Het speelgoed van de spel-o-theek schoonmaken 85. De krant voorlezen aan bejaarden 86. Een kinderkamp leiden of ga meegaan als hulp 87. Een afdeling in een instelling opfrissen met een expositie van leerlingen MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 30

31 88. Helpen bij een computerproject voor mensen met een lichamelijke handicap 89. Brieven schrijven voor een belangenorganisatie 90. Maatje worden van een jonge vluchteling 91. Fondsen werven voor een goed doel, bijvoorbeeld door een autowasactie 92. Boeken inspreken voor slechthorenden 93. Honden helpen trainen bij de Dierenbescherming 94. Voorlichting geven over milieuvriendelijk gedrag aan verstandelijk gehandicapte kinderen 95. Helpen met groenonderhoud bij de ecologische stadsboerderij 96. Assisteren om het adressenbestand van de theaterwerkplaats bij te werken 97. Een website maken voor een lokale (sport)club 98. Voetbalwedstrijden begeleiden bij de jeugdcompetitie 99. Aerobicsles geven aan ouderen in een verzorgingshuis 100. Boeken lezen met kinderen met een taalachterstand 101. Fietsles geven aan asielzoekers en vluchtelingen 102. Sponsors werven om fietsen aan te schaffen 103. Op een basisschool lesgeven over je eigen taal en cultuur 104. Een culturele wereldreis op een basisschool organiseren met alle nationaliteiten in je eigen klas 105. Meedoen als vrijwilliger bij de Nederlandse filmdagen 106. Vakanties begeleiden bij een stichting of organisatie die aangepaste vakantie (bijvoorbeeld voor ouderen en zieken) organiseert 107. Ouderen thuis of in een verpleeghuis bezoeken 108. Een muurschildering in het buurthuis, op het buurtspeelplein of in het asielzoekerscentrum maken 109. Stukjes schrijven of foto s maken voor een wijkkrant 110. Een organisatie helpen om campagnemateriaal te ontwikkelen gericht op jongeren 111. Een buurtkrant maken samen met buurtbewoners 112. Een straatspeeldag organiseren 113. Helpen bij de avondvierdaagse 114. Assisteren bij de jaarlijkse open dag van de voetbalclub 115. Een museum in de buurt leuke activiteiten voor jongeren helpen verzinnen 116. Opa's en oma s helpen met het nemen en bewerken van digitale foto's van hun kleinkinderen 117. Helpen bij de kindervakantieweek 118. Een voorleesuurtje organiseren in de Openbare Bibliotheek 119. Een stadswandeling voor jongeren bedenken (of juist: voor ouderen door jongeren) 120. Achter de bar staan in een clubhuis 121. Samen een groot feest organiseren voor leeftijdsgenoten in het dorp 122. Kinderen rondleiden in een museum 123. Schaken met een bejaarde cliënt van de vrijwillige thuishulp 124. Wekelijks helpen met het ontbijt bij een gezin met een gehandicapt kind 125. Samen met de bewoners van een huis voor verstandelijk gehandicapten een diner maken. MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 31

32 11. Nawoord Je hebt nu alle informatie om aan de slag te gaan. Zorg dat je tijdig begint, met andere woorden, begin nu! Maak er een mooie en leerzame ervaring van. Of je maatschappelijke stage een succes wordt, bepaal je zelf. En vergeet niet, je doet het niet alleen voor jezelf, maar voor die ander die je hulp nodig heeft. Heb je nog vragen, lees dan deze handleiding nogmaals door of ga naar je mentor. Heb je daarna nog steeds vragen, kun je naar mij toe komen. Heel veel succes, Mevr. D. van Zijl MaS Stedelijk College Eindhoven, Avignonlaan 32