RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. Jacobusschool. : Hoogvliet Rotterdam

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Jacobusschool Plaats : Hoogvliet Rotterdam BRIN-nummer : 16KS Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 22 november 2011 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op : 20 december 2011

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 22 november 2011 een onderzoek uitgevoerd op basisschool Jacobus naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor basisschool Jacobus een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten mogelijk onvoldoende zijn. Op 23 september 2011 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie In januari 2010 heeft de inspectie een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd bij basisschool Jacobus. De inspectie stelde vast dat de kwaliteit van het onderwijs voldoende was. Omdat de opbrengsten in 2007 nog voldoende waren, werd een basisarrangement toegekend. In de jaren daarna blijven de resultaten achter en de inspectie voert in december 2010 opnieuw een kwaliteitsonderzoek uit. De kwaliteit van het onderwijs is op orde en omdat verwacht wordt dat de opbrengsten in 2011 op een goed niveau zullen uitkomen wijkt de inspectie beredeneerd af van haar beslisregels en kent aan de school opnieuw het basisarrangement toe. In 2011 vallen de resultaten echter tegen. De inspectie besluit, in overleg met het bevoegd gezag, opnieuw tot een kwaliteitsonderzoek. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 2, 3, 5/6, 7 en 8. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. pagina 5 van 13

6 Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, aanbod, leertijd, didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee 2.2 Beschouwing pagina 8 van 13

9 Algemeen beeld Gedurende het inspectiebezoek van december 2010 stelt de inspectie vast dat de school met grote betrokkenheid en energie werkt aan het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Een jaar eerder werden er naast achterblijvende opbrengsten ook tekortkomingen in het onderwijsleerproces vastgesteld, die nu vrijwel geheel zijn weggewerkt. Het bevoegd gezag heeft in het voorjaar van 2011 maatregelen getroffen om tot versterking van de schoolleiding te komen voor de Jacobusschool. Er is een nieuwe locatieleider aangetrokken die wordt bijgestaan voor twee dagen per week door een meerscholendirecteur. Samen staan zij voor de taak de resultaten van de school weer naar een acceptabel niveau te tillen. Een zware taak omdat op grond van de ingezette verbeteractiviteiten, vorig schooljaar al op betere resultaten werd gerekend. Die bleven echter uit. En hoewel de inspectie ook nu tot de conclusie komt dat de kwaliteit van het onderwijs op belangrijke kwaliteitsaspecten voldoende is, stellen de resultaten nog altijd teleur. De opbrengstgerichte werkwijze, de planmatigheid van de zorg en de uniforme wijze waarop leraren instructie en verwerking afstemmen op de vastgestelde onderwijsbehoeften, leiden nog niet tot het gewenste resultaat. De resultaten in leerjaar 3 vertonen een scherpe daling die veel leerlingen niet meer lijken in te halen al weet de school met de meeste leerlingen in de volgende jaren wel een flinke leerwinst te boeken. Nadere analyse van het aanbod in de verschillende leerjaren, de wijze van toetsen en de aanpak van met name het leesonderwijs in groep 3 is dan ook geboden. De school heeft te maken met een turbulente onderwijsomgeving. Veel woningen zijn inmiddels gesloopt en er komt slechts mondjesmaat nieuwbouw voor in de plaats. Sloop en nieuwbouw veranderen weinig aan de sociaal economische achtergrond van veel bewoners en de cijfers rondom criminaliteit zijn onveranderd zorgelijk. In de directe omgeving van de school worden mogelijkheden gecreëerd voor het begeleid wonen van gezinnen. De meeste leerlingen komen uit een problematische gezinssituatie die hoge eisen stelt aan de school. Er stromen leerlingen vanuit de inpandige peuterspeelzaal door naar de school, maar evenzoveel leerlingen komen direct van thuis. Zij vertonen een forse ontwikkelingsachterstand. Om een goede start in het onderwijs mogelijk te maken is het van belang dat de school, samen met de ketenpartners energie steekt in een goede toeleiding naar de peuterspeelzalen. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De opbrengsten aan het einde van de schoolperiode komen vanaf 2008 elk jaar lager uit dan op grond van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden. Hoewel werd verwacht dat in 2011 een voldoende resultaat bereikt zou kunnen worden, vielen deze resultaten wederom tegen. Ook de resultaten gedurende de schoolperiode zijn onvoldoende. De inspectie baseert haar oordeel op de toetsen technisch lezen in leerjaar 3 en 4, rekenen en wiskunde in leerjaar 4 en 6 en begrijpend lezen in leerjaar 6. De resultaten op al deze toetsen blijven nog achter bij het te verwachten niveau. Alleen de leerlingen in groep 5 laten goede resultaten zien. In groep 7 wordt bij rekenen en wiskunde een voldoende niveau bereikt, maar blijft begrijpend lezen nog achter. De school gaat er onveranderd van uit dat de maatregelen ter verbetering van het onderwijs snel zullen leiden tot verbetering van de resultaten gedurende de schoolloopbaan. Voor de leerlingen in groep 8 die voor één of meerdere vakken een eigen leerlijn volgen is een ontwikkelingsperspectief opgesteld. De plannen worden tweemaal per jaar geëvalueerd. Ze zijn concreet en voldoende ambitieus. Onderwijsleerproces pagina 9 van 13

10 Het inspectierapport van januari 2010 vormde mede de aanleiding voor een omvangrijk verbetertraject dat werd opgestart, ongeveer gelijk aan de deelname aan ISO, een project van intensieve schoolontwikkeling. Het team van basisschool Jacobus heeft gedurende dat traject in korte tijd veel werk gemaakt van het doorvoeren van nieuwe werkwijzen en de invoering van nieuwe methoden. Een en ander is nog niet afgerond, maar in december 2010 stelt de inspectie al vast dat vrijwel alle tekortkomingen waarvan in januari van dat jaar nog sprake was, inmiddels zijn weggewerkt en veranderingen op vrijwel alle belangrijke kwaliteitsaspecten meer en meer zichtbaar worden. De nieuwe schoolleiding komt kort na haar aantreden tot dezelfde conclusie maar stelt wel dat een en ander nog pril is en om consolidatie vraagt. Deze conclusie wordt nu door de inspectie onderschreven. Er is in korte tijd veel gebeurd en het team is zonder twijfel op de goede weg. Maar veranderingen vragen om een periode van eigen maken en inslijpen van nieuwe werkwijzen, om die vervolgens als vanzelfsprekend op te kunnen nemen in het dagelijks handelen. Dit vraagt tijd maar de druk om goed te presteren lijkt hiermee op gespannen voet te staan. Het is goed om vast te stellen dat vrijwel alle leerlingen een leerwinst laten zien die past bij hun mogelijkheden. De school heeft het advies om meer aandacht te besteden aan de leerlingen met meer mogelijkheden serieus opgepakt. Deze leerlingen volgen een eigen leerlijn met daarin uitdagende opdrachten. De groepsplannen laten zien dat ook voor de andere leerlingen een passend aanbod wordt gepland. De leerwinst van sommige leerlingen is veelbelovend. Schoolbreed is de achterstand die moet worden ingelopen echter nog te fors om nu al opbrengsten van voldoende niveau te realiseren. De kwaliteit van de lessen is voldoende en weerspiegeld de inspanningen van het team, om het onderwijs te versterken. Gelijkertijd wordt duidelijk dat de teamleden nog te weinig ervaring hebben kunnen opdoen met nieuwe werkwijzen, een nieuw methode en nieuwe vormen van klassenmanagement. De inspanning die het vraagt de lessen volgens afspraken en plannen te laten verlopen gaat in sommige groepen nog ten koste van spontaniteit, de betekenisvolle context, de actieve leerhouding en de mogelijkheid tot exploratie en experiment. Zorg en begeleiding en kwaliteitzorg Zorg en begeleiding en kwaliteitszorg werden bij het vorige bezoek door de inspectie reeds als voldoende beoordeeld. In de zorgstructuur is verder gewerkt aan verbetering van de ontwikkelingsperspectieven, de groepsplannen en meer algemeen aan het vaardiger worden om tot een goede analyse van leeropbrengsten te komen als basis voor een passend aanbod. De aandacht die aan deze onderwerpen wordt besteed is in de plannen en in de uitvoering tijdens de lesbezoeken in voldoende mate terug te vinden. Het goed analyseren blijft echter een aandachtspunt. De school heeft ter voorbereiding op het bezoek een overzicht op groepsniveau opgesteld waaruit een aantal zaken naar voren komen die van belang zijn voor een goed vervolg. In de eerste plaats is dat de start in leerjaar 3. Die vraagt van vrijwel alle leerlingen een enorme inhaalslag. Het groepsresultaat ligt rond het minimum (escore), terwijl de leerlingen in de kleutergroepen nog op b- en c-niveau scoren. De inspectie heeft aandacht gevraagd voor deze discrepantie, waarbij zowel het leerstofaanbod als de wijze van toetsen grondig dienen te worden onderzocht. Om die reden heeft de inspectie indicator 9.2 het evalueren van de resultaten als onvoldoende beoordeeld. Een tweede punt betreft het geplande tempo waarin de achterstand ingehaald dient te worden. Hoewel beredeneerd en realistisch, dient toch de vraag gesteld te worden of de school op dit punt ook ambitieus genoeg is. pagina 10 van 13

11 Ook ten aanzien van de kwaliteitszorg is men verder gegaan op de ingeslagen weg, met dien verstande dat besloten is enkele onderwerpen die al wel in de planning waren opgenomen, naar voren te halen, zoals het aanbod begrijpend lezen en de afstemming met de taalmethode, het technisch lezen en een goede aanpak van het gedrag van de leerlingen. Voor het overige wordt vooral ingezet op het versterken en uitbreiden van kennis en vaardigheden op de reeds ingezette trajecten. pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De kwaliteit van het onderwijs vertoont vooral tekortkomingen in de opbrengsten en is als zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan basisschool Jacobus een aangepast arrangement zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in maart 2013 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. pagina 13 van 13