Jaarplan Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening/GKB+ Gemeente Nijmegen

Transcriptie

1 Jaarplan 2014 Preventie schuldhulpverlening Bureau Schuldhulpverlening/GKB+ Gemeente Nijmegen

2 Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 2

3 Inhoudsopgave Inleiding pagina 5 Doelgroepen 7 Jongeren 8 Gastlessen ROC 8 ROC spreekuur 8 Gastlessen HAN 8 Gastlessen VMBO-scholen 9 Regionaal Jongerenloket 9 Week van het geld 10 Samenwerking 10 Interne samenwerking 10 Externe samenwerking 10 Hatert Werkt: wijkgerichte samenwerking 11 Nazorg 11 Nazorg 11 Check saneringskredieten 11 Vroegsignalering 12 Informatieverstrekking 12 Nieuwsbrief cliënten 12 Website 12 De Brug 12 Trainingen 13 Budgettraining 13 Voorlichtingen 14 Nationale Ouderendag 14 Literatuur 14 Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 3

4 Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 4

5 Inleiding De afgelopen jaren is er een duidelijke ontwikkeling te zien geweest in de preventieactiviteiten die Bureau Schuldhulpverlening (BSHV) heeft opgezet. Er is een ruim aanbod aan activiteiten ontwikkeld en uitgezet, zoals de budgetcursus, spreekuur en gastlessen bij het ROC en voorlichtingsbijeenkomsten. Speerpunten waren jongeren, voorlichting aan en samenwerking met de ketenpartners. De algemene doelstelling bij het opstarten van deze activiteiten is het voorkomen van problematische schuldsituaties en vroegsignalering. Ervaring leert ons dat het belangrijk is aandacht te blijven besteden aan een aantal van deze punten. In grote mate geldt dit zeker voor de risicogroep jongeren. De spreekuren gericht op jongeren, maar ook de gastlessen bij het voortgezet-, middelbaar beroeps- en het hoger beroeps onderwijs maken duidelijk dat hier nog steeds veel te winnen valt. In het beleidsplan Schuldhulpverlening wordt Preventie als instrument in de basisdienstverlening genoemd. In dit beleidsplan wordt er voor gekozen om onze inzet te blijven richten op de voorlichting bij hulpverleningsorganisaties, budgetcursussen, spreekuren bij het ROC en het Jongerenloket. Voor 2014 is gekozen om extra aandacht te schenken aan de volgende doelgroepen: Jongeren. Ketenpartners (intern en extern). Klanten die uitstromen uit de schuldhulpverlening (nazorg). Klanten die extra kans maken op problematische schuldsituaties (vroegsignalering). René van der Sanden Marianne Bolder December 2013 Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 5

6 Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 6

7 Doelgroepen Jongeren Uit onderzoek 1 van het Nibud blijkt dat één op de zes mbo-studenten op dit moment geld leent. Gemiddeld hebben zij euro schuld. Naast deze schuld laten schrikbarend veel mbo'ers geld liggen. Bijna twee derde van de mbo-studenten krijgt geen zorgtoeslag en kent de belastingteruggaaf nauwelijks. Reden dus om extra in te zetten op jongeren tijdens onze preventie activiteiten. Ketenpartners (intern en extern) In 2014 zullen we tijd en energie steken in het bevorderen en optimaliseren van de samenwerking met onze ketenpartners. Doel van de samenwerking is enerzijds het bevorderen van het vroeg-signaleren bij organisaties en instellingen van schuldenproblematiek. Anderzijds bevorderen dat cliënten het traject sneller doorlopen en voorkomen dat mensen uitvallen tijdens het traject. Op deze wijze wordt de integrale aanpak van schuldhulpverlening op een steeds hoger niveau getild. Gezien de politieke wens om meer verantwoordelijkheden bij het maatschappelijk middenveld neer te leggen is een goede samenwerking met het maatschappelijk middenveld erg belangrijk. Klanten die uitstromen uit de schuldhulpverlening (nazorg) Nazorg wordt in het beleidsplan schuldhulpverlening expliciet genoemd. Nazorg is ook een onderdeel binnen de NEN-certificering. Nazorg wordt hier gezien als een belangrijk instrument om recidive te voorkomen. Klanten die extra kans maken op problematische schuldsituaties (vroegsignalering) Ongeveer één op de zes Nederlandse huishoudens loopt een risico op problematische schulden. 2 Deze huishoudens betalen rekeningen niet op tijd, gaan onverantwoorde leningen aan of hebben creditcardschulden. Huishoudens met schulden laten het vaak te ver komen voordat ze professionele hulp vragen, waardoor de schulden problematisch (onoplosbaar) worden. Dat kan een ontwrichtende werking hebben: huisuitzetting, afsluiting van gas, water en licht en sociaal-psychologische problemen. Een doeltreffende preventie en vroegsignalering van schulden is dan ook van groot belang. Met de invoering van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening per 1 juli 2012 is dat een wettelijk taak voor gemeenten geworden. Door goed samen te werken met ketenpartners zoals maatschappelijk werk en vrijwilligersorganisaties en met schuldeisers en incassobureaus, kunnen gemeenten de instroom van huishoudens in de relatief kostbare gemeentelijke schuldhulpverlening verminderen. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft om deze reden voor gemeentes extra geld vrijgemaakt voor preventie en vroegsignalering. 1 Mbo'ers in geldzaken. Een onderzoek naar het financieel gedrag van mbo-studenten. Nibud Kerckhaert, A. & L. de Ruig (2012). Huishoudens in de rode Cijfers Panteia, Zoetermeer. Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 7

8 Jongeren Gastlessen ROC Op het ROC zullen we weer gastlessen verzorgen. Vanuit het ROC is er regelmatig vraag naar gastlessen. De gastlessen worden indien gewenst aangepast aan de wensen van het ROC. Hierbij valt te denken aan lessen over budgetteren, schuldhulpverlening maar ook reclame en verleidingen. Gewenste effecten: Vergroten van de financiële bewustwording bij de ROC-studenten. Leerlingen die al financiële problemen wijzen op de dienstverlening vanuit het ROCspreekuur. Evaluatie: Na afloop van de gastlessen het gesprek aan gaan met de docenten. Feedback van de docenten zal worden meegenomen bij het voorbereiden van de volgende gastlessen. ROC-spreekuur Het ROC-spreekuur zal ook in 2014 voortgezet worden. In de afgelopen jaren is gebleken dat er een grote noodzaak bestaat om de jongeren van financieel advies te voorzien. Zo betaalt een groot deel van de studenten die naar het spreekuur komt hun premie ziektekostenverzekering niet. Doel van deze gesprekken is het geven van informatie en advies, zodat de leerlingen geen nieuwe schulden meer maken en dat ze niet uitvallen op school in verband met de druk van de schulden die ze al hebben. Gewenste effecten: Inzicht krijgen van studenten in hun bestedingspatroon. Dit door inkomsten en uitgaven van de student op een rij te zetten. Prioriteit aanbrengen in de betalingen van de student. Evaluatie: In het najaar van 2014 zal met de coördinator binnen het ROC het spreekuur besproken worden. In de toekomst kan de evaluatie van het spreekuur misschien als onderzoeksopdracht door een stagiaire worden opgepakt. Gastlessen HAN De gastlessen bij de HAN worden ook in 2014 voortgezet. De gastlessen vinden plaats in de lessen van de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening (MWD). Deze studenten zullen in de toekomst te maken krijgen met cliënten met schulden. En hierdoor ook met (een deel van) de integrale schuldhulpverlening. Naast de gastlessen bij de opleiding MWD geven we jaarlijks één gastles in de minor Interventiestrategieën Risicojongeren. Deze minor wordt gevolgd door studenten vanuit verschillende studierichtingen zoals MWD, SJD, P&O, Voeding en Diëtiek. Deze les staat in het teken van jongeren en schulden. Bij de opleiding HBO-V doen we mee met het speeddaten voor studenten. Tijdens het speeddaten schuiven studenten in groepjes aan bij verschillende hulp- en dienstverleners. Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 8

9 Gewenste effecten: studenten zijn op de hoogte van het bestaan van schuldhulpverlening. Als zij na hun opleiding aan het werk zijn, zijn ze ook op de hoogte van dit deel van de sociale kaart. Vroegtijdig kunnen signaleren van schuldenproblematiek bij hun toekomstige cliënten. Evaluatie: Na afloop van de gastlessen zal met de coördinatoren van de verschillende opleidingen de bijeenkomsten geëvalueerd worden. Feedback zal worden meegenomen in volgende bijeenkomsten. Gastlessen VMBO-scholen. De afgelopen jaren hebben we gastlessen gegeven op het Kandinskycollege. In 2013 zijn we ook gestart met het geven van gastlessen op het Citadelcollege in Lent. In 2014 zullen deze gastlessen weer worden aangeboden. In deze gastlessen komen onderwerpen aan de orde zoals zakgeld, geld verdienen en schulden. De gastlessen op het Citadelcollege zijn in het kader van maatschappijleer voor jongeren uit de 3 e klas met een leeftijd van 15 jaar. Gewenste effecten: Leerlingen leren waarom het belangrijk is om goed met geld om te gaan. Leerlingen horen ook wat het met je doet als je problematische schulden hebt. Evaluatie: Deze gastlessen worden na afloop geëvalueerd in een gesprek met de desbetreffende docent. Regionaal Jongerenloket Bij het Jongerenloket zijn we in 2011 gestart met een spreekuur voor jongeren met vragen op het gebied van geld en schulden. Dit spreekuur vindt 2 keer per week plaats. Wij verlenen in deze gesprekken informatie en advies. Dit doen we onder andere door het maken van een begroting samen met de jongere. De in het gesprek verstrekte informatie en advies wordt ook teruggekoppeld aan de contactpersoon bij het Jongerenloket. Deze contactpersoon kan het oppakken van de adviezen blijven volgen en begeleiden. Indien mogelijk verwijzen we jongeren ook door voor een traject schuldhulpverlening bij BSHV. Jongeren waar op dit moment een schuldregeling niet tot de mogelijkheden behoort, maar waar meer nodig is dan informatie en advies kunnen bij BSHV tijdelijk in budgetbeheer genomen worden. Een verplicht onderdeel van dit budgetbeheertraject is budgetcoaching. Ook kunnen jongeren worden doorverwezen naar Humanitas voor het ordenen van hun administratie en budgetbegeleiding. Gewenste effecten: Jongeren kunnen laagdrempelig met hun vragen over geld en schulden terecht op het spreekuur. Inzicht krijgen van jongeren in hun bestedingspatroon. Dit door samen met de jongere de inkomsten en uitgaven op een rij te zetten. Jongeren voor de noodzakelijke hulp-/dienstverlening doorverwijzen naar de juiste hulpverlenende instantie. Evaluatie: Dit spreekuur wordt maandelijks geëvalueerd in een intern overleg. Jaarlijks wordt het spreekuur ook geëvalueerd in een overleg met medewerkers van het Jongerenloket. Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 9

10 Week van het geld De Week van het geld is een nationale projectweek voor het basisonderwijs. Het doel van deze week is om basisschoolleerlingen te leren omgaan met geld. Deze themaweek wordt georganiseerd door Wijzer in geldzaken. In 2014 zal de Week van het Geld plaats vinden van 10 tot en met 14 maart. We zullen in ieder geval alle basisscholen in Nijmegen op de hoogte brengen van het bestaan van deze themaweek. Ook zullen we gaan kijken of we vanuit BSHV zelf iets kunnen aanbieden tijdens deze week. Te denken valt aan bijvoorbeeld een gastles over het onderwerp geld. Gewenste effecten: onder de aandacht brengen van de onderwerpen geld en schulden bij basisschoolleerlingen. Evaluatie: Zodra duidelijk is welke activiteiten wij gaan opstarten rondom de week van het geld kunnen we ook bezien hoe we deze activiteiten gaan evalueren. Samenwerking Interne samenwerking Aanmelding Wwb Bij het nieuwe aanmeldprogramma van de Wwb (Impactive) zijn op verzoek van BSHV extra vragen ingebracht met betrekking tot de financiële situatie van de aanvrager. Aan de hand van de financiële situatie van de uitkeringsaanvrager kan een aanbod worden gedaan voor een nadere vorm van financiële dienstverlening. Hierbij valt te denken aan een budgetadviesgesprek, deelname aan een budgetcursus of toeleiding tot een aanvraag SHV. Gewenste effecten: Vroegsignalering bij nieuwe Wwb-klanten. Wwb-klanten met schulden wijzen op de mogelijkheden rondom schuldhulpverlening. Evaluatie: Zodra duidelijk is welk aanbod wij kunnen doen aan nieuwe Wwb-klanten met schulden, kunnen we ook bezien hoe we deze activiteiten gaan evalueren. Externe samenwerking Veel van onze cliënten hebben al contact met andere organisaties of hebben behoefte aan dat contact. BSHV heeft contacten met veel instanties, zowel vooraan in het traject, tijdens de looptijd van het schuldhulpverleningstraject en gedurende de nazorg. We ondersteunen deze contacten met preventieactiviteiten, zoals voorlichting en cursussen. Gewenste effecten: Ketenpartners weten ons tijdig te vinden. Ketenpartners kunnen waar mogelijk hun cliënten begeleiden zodat belemmerende factoren, voor het opstarten van een schuldregeling, zo minimaal mogelijk zijn. Waar mogelijk kunnen ketenpartners er voor zorgen dat problemen zo vroeg mogelijk worden opgepakt zodat schuldhulpverlening bij een deel van hun cliënten niet nodig zal zijn. Evaluatie: Verschillende voorlichtingen zullen gedurende de samenwerking worden geëvalueerd. Cursussen/trainingen bij en samen met ketenpartners zullen geëvalueerd worden door middel van evaluatieformulieren. Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 10

11 Hatert Werkt: wijkgerichte samenwerking Vanuit het Actiecentrum Hatert Werkt worden veel van de geplande preventieactiviteiten op locatie opgepakt. Dicht bij de bewoners van deze wijk. Zo wordt in het Actiecentrum (een deel van) de budgettrainingen gegeven en wordt er twee maal per week een financieel spreekuur gevoerd. In 2014 zal het Actiecentrum Hatert Werkt haar doelgroep en werkgebied gaan veranderen. Het werkgebied zal vergroot worden naar o.a. Dukenburg en Lindenholt. Dit zal zorgen voor nieuwe burgers binnen de preventieactiviteiten die vanuit het actiecentrum worden uitgerold. Gewenste effecten: het inlopen van de achterstandspositie van de wijk Hatert ten opzichte van de rest van de stad. Wijkbewoners dicht bij hun huis bereiken. De afstand tot de bewoners letterlijk verkleinen. Korte lijnen met vindplaatsen van cliëntgroepen. Te denken valt aan Sociaal Wijkteam, Stip, Re-integratiespecialisten. Evaluatie: Jaarlijks worden de activiteiten vanuit het Actiecentrum Hatert Werkt geëvalueerd. Dit voor het opstellen van het jaarverslag. Nazorg Nazorg In 2013 is gestart met het aanbieden van nazorg aan cliënten waarvan ongeveer een half jaar daarvoor de minnelijke schuldregeling met succes is afgerond. Maandelijks wordt er middels lijstwerk gekeken welke cliënten 6 maanden daarvoor met succes een schuldregeling hebben afgerond. Met deze cliënten wordt telefonisch contact opgenomen. Dit om te zien hoe het nu met hen gaat. Indien gewenst wordt er een gesprek gepland. Cliënten die telefonisch niet bereikbaar zijn, krijgen een brief met het verzoek contact op te nemen. Gewenste effecten: Voorkomen van recidive. Evaluatie: In de loop van dit jaar bepalen of we tevreden zijn met het huidige aanbod aan nazorg. Check saneringskredieten In 2012 is gestart met het aanbieden van een check aan mensen die nog aflossen aan een saneringskrediet. De groep cliënten waarbij geen budgetbegeleiding noodzakelijk is, willen we toch op een andere wijze de mogelijkheid bieden om geïnformeerd te worden en te blijven. We doen deze groep cliënten een aanbod voor een budgetadvies-nazorggesprek. Gewenste effecten: voorkomen recidive. Cliënten lossen op hun saneringskrediet af zonder opnieuw in een schuldsituatie terecht te komen. Indien er weer schulden ontstaan, zorgen dat tijdig flankerende hulpverlening wordt ingeschakeld om grotere problemen te voorkomen. Evaluatie: Eind van 2014 bezien of we tevreden zijn over deze activiteiten. Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 11

12 Vroegsignalering Periodiek wordt er lijstwerk verstrekt van mensen die deelnemen aan de Collectieve Aanvullende Ziektekostenverzekering (CAZ) en dreigen overgedragen te worden aan het CVZ. Het gaat om gegevens die binnen de gemeente Nijmegen bekend zijn en daardoor dus een goede basis kunnen zijn voor preventie-activiteiten. Wat we mensen op deze lijst gaan aanbieden is op dit moment nog niet duidelijk. Dit kan zijn het toesturen van de folder van de NVVK Problemen met schulden? Wat kunt u doen?, maar kan ook zijn het aanbieden van een informatie- en adviesgesprek. Gewenste effecten: Mensen met beginnende schulden tijdig bereiken zodat problematische schuldsituaties waar mogelijk voorkomen kunnen worden. Evaluatie: Zodra duidelijk is welk aanbod we deze mensen kunnen doen, kan besproken worden hoe dit te evalueren. Informatieverstrekking Nieuwsbrief cliënten In 2014 zullen enkele edities van de nieuwsbrief Schuldhulpverlening worden verstuurd aan de cliënten van Bureau Schuldhulpverlening. Website Gedurende het gehele jaar zullen de pagina s van BSHV op de gemeentelijke website steeds up to date gehouden worden. Ook zullen waar nodig deze pagina s verbeterd worden. Belangrijke berichten met nieuwswaarde zullen ook op de nieuwspagina van de gemeentelijke website worden geplaatst. De Brug In 2014 zullen we door middel van artikelen op de gemeentelijke pagina s van huis-aan-huisblad De Brug de Nijmeegse burger vaker van informatie gaan voorzien. Gewenste effecten: over belangrijke ontwikkelingen, informatie van ketenpartners, aankondigingen van budgettrainingen, maar bijvoorbeeld ook informatie over het incassotraject en voorkomen van uithuiszetting dan wel beëindiging van energielevering wordt via verschillende media gecommuniceerd. Evaluatie: Na iedere publicatie in de gaten houden of hier reacties op komen. Bij mensen die reageren n.a.v. de publicaties navragen wat zij van de publicatie vonden. Hebben ze deze zelf gevonden of zijn ze door anderen hierop gewezen. Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 12

13 Trainingen Budgettraining In 2014 streven we naar het aanbieden van 10 budgettrainingen aan cliënten van BSHV. Dit betekent dat ongeveer 120 cliënten deze training zullen volgen. Deze training wordt voornamelijk aangeboden vanuit het Actiecentrum Hatert Werkt. Voor deelnemers die wat verder van deze locatie afwonen zullen we minimaal één keer deze training aanbieden vanuit een wijkcentrum in de buurt van het centrum van Nijmegen. Op deze wijze is er altijd een mogelijkheid voor een training dichtbij de Nijmeegse burger. De training wordt ook in de avonduren aangeboden voor de deelnemers die overdag aan het werk zijn of de zorg voor kinderen hebben. De training bieden we 4 keer per jaar aan inwoners van Nijmegen (niet cliënten) die zich hiervoor zelf aanmelden. De opkomst voor de budgettraining voor mensen die zich vrijwillig aanmelden is zeer goed. De deelnemers aan deze training zijn erg gemotiveerd. De afgelopen jaren hebben we deze training vooral aangeboden in het Actiecentrum Hatert Werkt. In 2014 willen we ons extra gaan richten op de bewoners van de stadsdelen Dukenburg en Lindenholt. Ook vanuit ketenpartners komt er steeds meer vraag naar de budgettraining. In 2013 is gestart met een training in samenwerking met het NIM en liggen er al verzoeken vanuit de Werkgroep Integratie Gehandicapten (WIG) en de Vrijwilligers Centrale voor cursussen en themabijeenkomsten op locatie. Gewenste effecten: De training ondersteunt het schuldhulpverleningstraject en de afbouw van het budgetbeheer. Nijmeegse burgers gaan bewuster om met hun financiën. Voorkomen van problematische schuldsituaties. Deelnemers hebben na afloop de vaardigheden en het zelfvertrouwen om zelfstandig hun financiële plaatje op orde te krijgen en op orde te houden. Deelnemers komen niet (opnieuw) in financiële problemen. Evaluatie: De budgettrainingen worden in iedere training geëvalueerd door middel van een evaluatieformulier. In de preventie-overleggen zal de evaluatie van de trainingen ook worden opgepakt. In 2014 zullen we de budgettraining doorlopend blijven ontwikkelen. Ook willen we actuele thema s gaan inbedden binnen de cursus. Hierbij valt te denken aan thema s zoals mobiel bankieren, sparen, repaircafé s en delen van producten. Vooral naar de twee laatste thema s was in de trainingen voor niet-cliënten in 2013 al veel vraag. Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 13

14 Voorlichtingen Ook in 2014 bieden wij voorlichtingen aan. Deze voorlichtingen zijn gericht op medewerkers van organisaties waar onze cliënten mee te maken hebben. Hiernaast zijn er ook voorlichtingen aan cliëntengroepen. Voorlichtingen over het werkproces van Bureau Schuldhulpverlening, maar ook voorlichtingen over budgetteren of ordenen van de administratie. Deze voorlichtingen worden in overleg met de aanvrager op maat gemaakt. Gewenste effecten: Verbeteren en op orde houden van de samenwerking met deze organisaties. Stimuleren van vroegsignalering en keten-partners informeren over hun mogelijke aandeel in de financiële hulpverlening. Evaluatie: Na afloop van iedere voorlichting navragen hoe de doelgroep de voorlichting heeft beleefd. Bij voorlichtingen aan cliëntgroepen gebruik maken van een evaluatieformulier. Nationale Ouderendag In 2013 hebben we op de nationale ouderendag ( ) een themamiddag georganiseerd over gezonde en betaalbare voeding. Deze themamiddag was een succes en we willen in 2014 dan ook zeker weer één of meerdere themabijeenkomsten organiseren voor deze doelgroep. Tijdens de themamiddag is samengewerkt met de Zorggroep Zuid Gelderland. Eén van hun diëtisten heeft het deel gezonde voeding opgepakt. Doordat de nadruk niet alleen op budgetteren lag hebben we waarschijnlijk een grotere doelgroep bereikt. Gewenste effecten: Het thema budgetteren onder de aandacht brengen bij ouderen. Evaluatie: Na afloop van de bijeenkomst navragen hoe de aanwezigen de bijeenkomst hebben gevonden. Literatuur Beleidsplan Schuldhulpverlening in Nijmegen Directie Inwoners. Mbo'ers in geldzaken. Een onderzoek naar het financieel gedrag van mbo-studenten. Nibud Jaarplan 2014: Preventie schuldhulpverlening. Bureau Schuldhulpverlening. 14