de ecologische uitdaging (2007)

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "de ecologische uitdaging (2007)"

Femke van der Wal
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 DE VIS WORDT NOOIT MEER DUUR BETAALD over ecodynamisch ontwerp voor een duurzaam IJsselmeergebied Kennisconferentie, Van Eesteren leerstoel, Gerda Lenselink (Deltares), 16 januari 2015 De vis wordt nooit meer duur betaald Volkskrant, 3 mei 2064 de ecologische uitdaging (2007) 1. Versterken connectiviteit 2. Realiseren grootschalige landwater overgangen 3. Van heldere rand naar slibrijk hart 4. Natuurlijk peilverloop Hoe realiseren en welke uitdagingen? Voldoende kennis van fysische en governance systeem? de ecodynamische uitdaging (2012) het realiseren van inspirerende, leefbare en productieve landschappen in de metropolitane omgeving Meerwaarde voor Nederland? - voedsel (visserij en aquaculture), energie, werkgelegenheid Hoe bouwen en slimmer omgaan met condities? - dimensionering en compartimentering, zout en zoet, slib Welke voorbeelden van integrale aanpak en nieuwe samenwerking? 7 ecodynamische principes 1. meerwaarde natuur, economie (veiligheid, waterbeheer,.,..) en sociaal 2. met natuurlijke dynamiek 3. in samenhangend, opschaalbaar pakket 4. afgestemde agenda s, adaptief ontwikkelpad 5. flexibel en robuust 6. in een learning community 7. met passende samenwerking (bv PPS) Afsluitdijk: veiligheid, estuarien herstel en energie Uit: Natuurlijk IJsselmeer: Ecodynamische visie IJsselmeer 2100, Ecoshape 2012

Natuurlijk peilverloop Hoe realiseren en welke uitdagingen? Voldoende kennis van fysische en governance systeem?

2 Resonator (vd Velden, 2008) Resonator (vd Velden, 2008) Resonator (vd Velden, 2008) Toekomst Afsluitdijk (2009) Toekomst Afsluitdijk (2009) opgave en aanpak de Nieuwe Afsluitdijk Monument in balans Watermachine Samenwerking rijk, regio en partners: duurzame energie, ecologie, recreatie en ruimtelijke kwaliteit 830MEuro Afsluitdijk (veiligheid en vergroten afvoer incl pompen in spuikokers bij Den Oever) 82,6MEuro regionale projecten: oa 8Meuro voor vismigratierivier (ca 70Meuro nodig) onderzoek optimaliseren spuibeheer irt vismigratie onderzoek kustverdediging met kwelders bij Harlingen- Zurich irt cultuurhistorie en landschap Plan: sept 2015 Realisatie: Natuurlijker Afsluitdijk MarkerWadden Energiedijk Afsluitdijk Stromingsenergie - 3 turbines bij Den Oever (300 kw) - plan voor 30 turbines bij Kornwerderzand (5MW) Tidal of Blue energy - elektriciteit uit osmose zoet-zout water (50kW) verkenning Zonne-energie - SolaRoad, fietspad (6,5KW) de ecodynamische Nieuwe Afsluitdijk 1. breed samenwerkingsverband 2. duurzame energie, ecologie, recreatie en toerisme en ruimtelijke kwaliteit 3. herstel estuariene dynamiek: kwelderaanleg, vismigratierivier 4. in samenhangend, opschaalbaar? pakket 5. afgestemde agenda s, adaptief ontwikkelpad 7. in een learning community? Houtribdijk & MarkerWadden Opgave en aanpak Houtribdijk Waterveiligheid: 25km overslagbestendige dijk (1:10.000), verstevigen met breuksteen en zand Koppelen aan recreatie (en natuur) Plan: medio 2015 Realisatie: variant 1: zand variant 2: zand < Trintelhaven variant 1: breuksteen variant 2: zand

Den Oever) 82,6MEuro regionale projecten: oa 8Meuro voor vismigratierivier (ca 70Meuro nodig) onderzoek optimaliseren spuibeheer irt vismigratie onderzoek kustverdediging met kwelders bij Harlingen-

3 Pilot Natuurlijk(er) Houtribdijk (BwN II) Pilot Natuurlijk(er Houtribdijk (BwN II) Open(ing) Houtribdijk Hoeveel dynamiek wil en kun je realiseren? En welke rol heeft de Houtribdijk? Primaire kering Beperkt scheefstand Kan open, dan zwaardere belasting Friese IJsselmeerkust (en IJ) door bij opwaaiing Waarom zou je het willen? connectiviteit! vismigratie! oplossing voor slib?. bron: Mennobart van Eerden SWOT-analyse Open Houtribdijk Strong meer natuurlijke dynamiek goed voor vis (beter dan vistrap) gradiënt in doorzicht van Markermeer naar IJsselmeer kan diversiteit vergroten kansen voor vis en viseters Opportunities 2100 peilen tot 2050 gelijk, dus er is tijd om te leren daarnaast no regret : open zetten sluizen, vismigratierivier in Houtrib/Markerwadden informatie uit toolbox Natuurlijker Markermeer IJsselmeer (in prep; voorzien eind 2015) Weak lastiger om waterpeilen te reguleren onafhankelijke ontwikkeling van de meren ligt niet langer voor de hand (ontkoppelingsbesluit NWP) Threats consequenties voor waterveiligheid Friese kust en IJ door extra opwaaiing hoge kosten, terwijl baten nog onvoldoende zijn gekwantificeerd de ecodynamische Houtribdijk 1. RWS 2. veiligheid (met natuur? en recreatie?) 3. natuurlijke dynamiek: in elk geval op traject Enkhuizen - Trintelhaven 4. in samenhangend, opschaalbaar pakket? 5. afgestemde agenda s, adaptief ontwikkelpad? 7. in een learning community?! Opgave en aanpak MarkerWadden beleefbare natuur (bijdrage TBES) met ca ha land-waterzones en bijdrage aan gradiënt van helder naar troebel water 55 (-75) Meuro voor 1e Fase: 1.000ha Enkele honderden Meuro s voor 2e en 3e Fase Uitvoeringsorganisatie: Natuurmonumenten/RWS en overheidspartners Plan: medio 2015 Realisatie 1e Fase: Denkrichtingen voor MarkerWadden (VISTA iov Atelier Making Projects) dynamiek van water en ijs Making Marker Wadden 1 Delta: maximaal concentreren van aanwezige stroming Lagune: maximaal inzetten op peilfluctuaties door opwaaiing Archipel: maximaal efficiënte realisatie moeras Atol: maximaal efficiënte verwerking slib de ecodynamische MarkerWadden 1. samenwerking NatuurMonumenten en overheden, marktuitvraag loopt, kennisorganisatie in voorbereiding 2. ruimtelijke kwaliteit en recreatie (op den duur meer belanghebbenden) 3. vooral groot civieltechnisch werk; processen spelen vooral na realisatie moeras en ondieptes 4. in samenhangend, opschaalbaar pakket 5. afgestemde agenda s en adaptief ontwikkelpad: op termijn in verband gebracht met Houtibdijk?! 7. in een learning community : biedt ruimte aan innovatie en leren Friese IJsselmeerkust: zandmotoren, platen en palenrijen Opgave en aanpak Friese IJsselmeerkust Natuur met ruimtelijke kwaliteit, recreatie, bereikbaarheid en binnendijkse natuur It Fryske Gea samen met prov, wetterskip 12 Meuro voor mitigerende maatregelen Begin planfase dam en plaat (uit 1997) bij It Soal zandmotor (uit 1992) bij Workumerbuitenwaard

. bron: Mennobart van Eerden SWOT-analyse Open Houtribdijk Strong meer natuurlijke dynamiek goed voor vis (beter dan vistrap) gradiënt in doorzicht van Markermeer naar IJsselmeer kan diversiteit

4 dynamisch evenwicht tussen sedimentatie en erosie natuurlijke aanzanding boven Workum en bij Lemmer netto geringe erosie van kustlijn zeer beperkt dwarstransport dynamiek van waterpeil Lessen zandmotoren (RWS en BwN) Morfologisch: Zandsuppletie leidt niet vanzelf tot aangroei Erosie van de kust gaat door op veel plekken zijn zachte zandmotoren alleen niet voldoende, maar is een combinatie met harde elementen nodig Berekende jaarlijkse sedimenttransporten. De pijlen geven de grootte van het transport aan; waarde grootste pijl 1000 m3/jaar (Folmer et al., 2010) Ecologisch: hogere aantallen Zwarte Sterns, Visdieven, Kok- en Stormmeeuwen, meer ondiep water met waterplanten en platen Maatregelen zijn zeer flexibel Robuust? Boven waterlijn? Dan inrichting nodig! Zandmotor Oudemirdum verschuift als verwacht (BwN-pilot) Integrale visie friese IJsselmeerkust - west. (buro LINT) UITWERKING: VOORBEELD HINDELOOPEN LUWTEDAM EILANDEN PALENGRID de ecodynamische Friese IJsselmeerkust 1. It Fryske Gea en overheden 2. natuur, ruimtelijke kwaliteit en recreatie (veiligheid) 3. gebruik van natuurlijke dynamiek: ja, maar.. 4. in samenhangend, opschaalbaar pakket: ja 5. afgestemde agenda s, adaptief ontwikkelpad: ja 6. flexibel! en robuust? 7. in een learning community :??? Achteroevers en voorlanden Achteroevers Koopmanspolder ( 12), Wieringermeer ( 14), Schokland (?) Multifunctionele inrichting (waterberging icm ) Voorlanden langs Markermeerdijken Plan: najaar 2015 (incl. 10km voorlanden) Realisatie: Synergie veiligheid, recreatie en natuur Uit: Natuurlijk IJsselmeer: Ecodynamische visie IJsselmeer 2100, Ecoshape 2012

met harde elementen nodig Berekende jaarlijkse sedimenttransporten. De pijlen geven de grootte van het transport aan; waarde grootste pijl 1000 m3/jaar (Folmer et al.

5 Conclusies ecodynamische principes 1 1. meerwaarde wordt gezocht; synergie natuur en veiligheid (nog) niet vanzelfsprekend 2. natuurlijke dynamiek: ja, waar mogelijk (en leren van experimenten), soms aanvullende constructies/inrichting nodig 3. dus met natuurlijke processen waar het kan en inrichten waar nodig (adaptief, flexibel en robuust) 4. nieuwe spelers, nieuwe samenwerking, nieuwe geldbronnen; nog geen gebiedsfonds? Conclusies ecodynamische principes 2 5. eerste ervaringen samenhangende, opschaalbare pakketten; voldoende samenhang overall? 6. afstemmen van agenda s 7. learning by doing wordt omarmd; kennis delen over samenwerking, financieringsconstructies en technisch nog beperkt; wel kennistools (BwN I, NMIJ in prep.), Community of Practice VIS, Van Eesteren symposia vragen? gerda.lenselink@deltares.nl

dus met natuurlijke processen waar het kan en inrichten waar nodig (adaptief, flexibel en robuust) 4. nieuwe spelers, nieuwe samenwerking, nieuwe geldbronnen; nog geen gebiedsfonds?

Vergelijkbare documenten

Project Afsluitdijk. Landelijke vastgoeddag. 24 oktober RWS Informatie

Project Afsluitdijk. Landelijke vastgoeddag. 24 oktober RWS Informatie Project Afsluitdijk Landelijke vastgoeddag 24 oktober 2017 Korte film Film Afsluitdijk https://www.youtube.com/watch?v=d3bryscf3cm Wat vooraf ging. Brede verkenning Planuitwerking met uitgebreide partipatie