BBZ, Vereniging voor beroepschartervaart. Kuipersdijk 13e 1601CL Enkhuizen

Transcriptie

1

2 Foto s: Bladzijde 5: Marijke de Jong Bladzijde 8: Koh i noor Bladzijde 12: Register Holland, Oosterschelde Bladzijde 14: Zwarte Valk Bladzijde 16: Ton Wegman Bladzijde 23: Morgenster Bladzijde 26: Willem Jacob, Abel Tasman, Alida Bladzijde 28: Ton Wegman Bladzijde 31: Gandalf Bladzijde 36: Fleur, Sarah Liza Marleen BBZ, Vereniging voor beroepschartervaart Kuipersdijk 13e 1601CL Enkhuizen info@bbz-charter.nl 2

3 3

4 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 5 De branchevereniging 6 Het ondernemersplan 7 De makelaar 10 De bank 15 Keurings- en bemanningseisen binnenvaart 17 Keurings- en bemanningseisen zeezeilvaart 22 De architect 25 De scheepswerf 27 De accountant 29 De assuradeur 32 Het boekingskantoor voor motorpassagiersschepen 35 Het boekingskantoor voor de zeilende passagiersvaart 37 Adressenlijst 39 4

5 Voorwoord Starten in de charterbranche is geen sinecure. De beslissing om te gaan varen wordt vaak op gevoel genomen. Men vergeet hierbij weleens wat er nog meer bij komt kijken. Hoe wordt het toekomstig bedrijf gefinancierd, waar komen de klanten vandaan, voldoet het schip aan de technische eisen? Allemaal vragen waarop niet altijd een antwoord voorhanden is. Daarom heeft de BBZ een brochure geschreven onder de titel: Van wal steken. Hierin wordt door verschillende personen met ruime ervaring in de charterbranche beschreven wat er komt kijken bij het starten van een onderneming. Van boekingskantoor, bank, verzekering tot makelaar, bijna alles komt aan bod. Daarnaast heeft de BBZ een digitaal rekenprogramma ontwikkeld, om inzichtelijk te krijgen hoe het resultaat en rendement zal worden van het toekomstige bedrijf. De samenstellers hopen dat deze brochure een leidraad zal zijn voor iedereen die overweegt een charterschip te kopen. De BBZ bedankt hierbij de samenstellers, die belangeloos hun medewerking aan de brochure hebben verleend. De inhoud van deze brochure is met de grootst mogelijke zorg samengesteld en dient ter informatie. Er kunnen echter geen rechten aan worden ontleend. 5

6 De branchevereniging (BBZ) De BBZ is de brancheorganisatie voor de zeilende passagiersschepen en kleine motorpassagiersschepen. Bij uw keuze om als onderneming in deze branche te starten kunnen de specialisten uit de andere hoofdstukken u raad geven op allerlei specifieke gebieden. Voor algemene voorlichting over de beroepschartervaart en persoonlijke advisering als (startend) ondernemer kunt u terecht bij de Vereniging voor Beroepschartervaart (BBZ). De BBZ is in 1979 opgericht als belangenvereniging voor de zeilchartervaart. Na de fusie met Motor Chartervaart Nederland (MCVN) in 1996 telt de BBZ nu circa 550 leden. De vereniging wordt bestuurd door een bestuur van 8 leden. Een maal per jaar treffen de leden zich in de Algemene Ledenvergadering. De vereniging heeft als doel voorwaarden te scheppen voor een succesvolle exploitatie van een charteronderneming en de belangen te behartigen van al haar leden. De overheid legt de verantwoordelijkheid steeds meer bij de ondernemer. Zodoende heeft de ondernemer steeds meer te maken met wet- en regelgeving van de overheid. Het is goed te weten dat u als ondernemer terug kunt vallen op een goede brancheorganisatie. De BBZ heeft een secretariaat met een deskundig team waar u elke werkdag tussen 9.00 en uur terecht kunt voor advies. Het secretariaat geeft ieder lid adequaat antwoord en kan eventueel bijstaan bij geschillen. Naast persoonlijke adviezen stelt de BBZ zich als doel de collectieve sociaaleconomische belangen van de leden te behartigen. Verder streeft de vereniging naar de verbetering van de nautisch-technische omstandigheden waaronder de chartervaart moet opereren. In de praktijk betekent dit dat de BBZ onderhandelt met nationale en internationale overheden over technische eisen, veiligheidsvoorschriften en bemanningseisen en met gemeentes over de inrichting van havens en het heffen van havengeld. Tevens organiseert de BBZ cursussen voor haar leden op gebied van veiligheid, milieu, financiën en gastheerschap. Al deze zaken zijn van groot belang om blijvend een gezonde onderneming in de chartervaart te kunnen exploiteren. Schippereigenaren, zetschippers, bemanningsleden, kantoren, particulieren; een ieder die belang heeft bij de chartervaart kan lid worden van de BBZ en daarmee direct beschikken over alle nieuwe relevante informatie over de beroepschartervaart. Deze informatie is onder andere 24 uur per dag direct te verkrijgen via de website, op een speciaal gedeelte voor leden. De BBZ ziet u graag als lid tegemoet! Jaap Baalbergen Directeur BBZ, Vereniging voor Beroepschartervaart 6

7 Het Ondernemingsplan Wanneer de plannen voor aankoop van een schip serieus vorm krijgen wordt het tijd dit plan op papier te zetten in de vorm van een ondernemingsplan. Banken eisen overigens bij verstrekking van een financiering altijd een dergelijk ondernemingsplan. Met het opstellen van een ondernemingsplan krijgt u inzicht in de haalbaarheid van uw idee, de sterke en zwakke kanten en het perspectief op langere termijn. Het dwingt u te kijken of uw idee wel echt zo goed is. Maar het is ook een houvast om af en toe eens naar terug te grijpen. Om te kijken of u op de goede weg bent. Hoe ziet een dergelijk plan eruit? Wat precies in het ondernemingsplan komt te staan, is natuurlijk afhankelijk van uw idee, uw persoonlijke situatie, de doelgroep die u wilt bedienen en het product dat u aanbiedt. Advies: houdt het kort! Natuurlijk hebt u veel te melden, maar banken, investeerders en andere betrokkenen hebben geen zin in lange proza. Wees dus kort en vooral zakelijk. Wel omvat een ondernemingsplan een aantal vaste onderdelen die u hoe dan ook moet opnemen. Deze onderdelen zijn: 1. Curriculum vitae Het ondernemingsplan begint met een curriculum vitae. Naast uw officiële persoons- en adresgegevens vermeldt u uw opleidingen, diploma s en uw werkervaring. Dit overzicht vult u aan met gegevens over de privé- en inkomenssituatie (het bestaande en het gewenste inkomen) en uw financiële verplichtingen. 2. Onderneming in kernwoorden Hier gaat het om een samenvatting van de belangrijkste kenmerken van uw onderneming en de markt: Soort bedrijf Wat gaat u doen met uw bedrijf? Bedrijfsnaam Controleer bij de KvK of de naam gebruikt mag worden. De naam mag niet gelijk zijn aan een ander bedrijf in dezelfde branche. Rechtsvorm Eenmanszaak, vof, cv, bv? Laat u goed voorlichten welke rechtsvorm u kiest. Vestigingsplaats, eventuele vestigingseisen en startdatum Branchegegevens. Maak hierbij gebruik van de Kerncijfers van de BBZ, deze zijn te vinden op de website Product/dienst Wat biedt u aan, wat wordt uw doelgroep. Hoe ziet uw prijs- en servicebeleid eruit? Wat wordt de verhuurprijs tegenover uw concurrentie. Kansen, bedreigingen, toekomstperspectief Schrijf op waar u kansen ziet voor uw onderneming en de bedreigingen die kunnen komen. Wat wilt u op langere termijn bereiken? Klanten en opdrachtgevers Wat is de doelgroep? Neemt u personeel aan? 3. Marketingaanpak Geef hier een goede omschrijving op welke manier u denkt de klanten te bereiken. Maak een overzicht van de marketinginspanningen inclusief tijdspad en de kosten. Neem deze kosten op in de investeringsbegroting. 4. Investeringen en financiering Een belangrijk onderdeel van het ondernemingsplan is de financiële onderbouwing van de toekomstige onderneming. Dit kan het beste door het maken van een investeringsbegroting, een exploitatiebegroting en een liquiditeitsbegroting. 7

8 Investeringsbegroting In de investeringsbegroting worden de investeringen vermeld die u moet doen bij de start van uw bedrijf en in de loop van het eerste jaar. Daarnaast staat hoe deze investeringen gefinancierd worden en wat hiervan eigen vermogen en wat hiervan vreemd vermogen is. Geef als afsluiting een toelichting op de balanspositie waarin u aangeeft waarop bovenvermelde cijfers zijn gebaseerd. Exploitatiebegroting Via de exploitatiebegroting wordt inzicht verkregen in de te verwachten opbrengsten uit de onderneming, afgezet tegen de kosten die gemaakt moeten worden. Hieruit valt dan op te maken wat het resultaat is voor betaling van belasting. Maak gebruik van cijfers van collega s of, bij overname van een schip, de cijfers van de vorige eigenaar. Geef waar nodig een specificatie van de kosten en opbrengsten. Liquiditeitsbegroting In de liquiditeitsbegroting zal naar voren moeten komen hoe de liquiditeit is van onderneming in de eerste vijf jaar. Hierbij wordt het resultaat uit de exploitatiebegroting afgezet tegen de aflossingsverplichting en rentebetaling aan de hypotheekverstrekker. Wat hierna als cashflow overblijft, is de ondernemersbeloning. Deze moet natuurlijk voldoende zijn om aan overige financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Specificeer uw privé-uitgaven en ontvangsten of neem desnoods een fictief ondernemersloon op in de exploitatie- of liquiditeitsbegroting. De bank zal naast de liquiditeitsbegroting ook een liquiditeitsprognose willen ontvangen. In deze prognose wordt gevraagd naar de schommelingen in de kredietbehoefte in de afzonderlijke kwartalen voor de komende twee jaren. Specificeer uw ontvangsten en uw betalingen per kwartaal. Indien de betalingen hoger zijn dan de ontvangsten, heeft u een kredietbehoefte in dat betreffende kwartaal. Hulp bij het maken van de begrotingen De BBZ heeft samen met Scheepsmakelaardij Enkhuizen en accountantskantoor Haarman een rekenprogramma ontwikkeld, waarin met gemiddelde cijfers uit de branche op eenvoudige wijze de financiën op een rijtje gezet kunnen worden. Dit programma omvat een omzetberekening en een investerings-, exploitatie- en liquiditeitsbegroting. Het programma is zo gemaakt dat na het invoeren van de eigen cijfers het programma de berekeningen maakt. Het programma is gemaakt in Microsoft Excel en is gratis bij deze brochure meegestuurd. Het programma is ook te downloaden via het ledengedeelte van de site van de BBZ. Jaap Baalbergen BBZ Vereniging voor Beroepschartervaart Bedenk met welke gasten u wilt varen en wat voor schip daarbij past. 8

9 9

10 De makelaar Wensen en budget Voor u een schip gaat zoeken is het raadzaam om te komen tot een goede omschrijving van hetgeen u zoekt en tevens het budget vast te stellen. Wilt u binnen of buiten varen, met veel of weinig gasten? In welke doelgroep wilt u opereren? Zoekt u een sportief, sober of luxe schip? Waar is ruimte in de markt en voor welke verhuurder wilt u varen? Wat is financieel haalbaar? Oriënterende gesprekken met een verhuurkantoor, collega-schipper, makelaar en een gespecialiseerde bank kunnen daarbij helpen. Neem de tijd om te zoeken De periode van het jaar waarin charterschepen worden verkocht wordt steeds langer. De nadruk ligt weliswaar nog steeds op oktober tot en met januari, maar regelmatig vinden er ook transacties in het vroege voorjaar en zelfs tijdens het seizoen plaats. Via internet, makelaars, publicaties in gespecialiseerde tijdschriften en mondelinge contacten worden de schepen te koop aangeboden. Naar een andere vloot, dan vroeg beslissen Indien u na de aankoop van vloot wilt wisselen moet dat in een vroeg stadium aan de verhuurder gemeld worden omdat anders de prijslijsten en brochures immers al zijn gemaakt en de eerste huurcontracten voor het komende seizoen zijn afgesloten. De meeste kantoren houden als uiterlijke opzeggingsdatum 1 mei aan om het schip aan het einde van dat seizoen zonder extra kosten uit de vloot te kunnen halen. Mocht u de klantenkring en eventuele boekingen willen meenemen dan is het zaak om goed na te gaan wat hierover de afspraken zijn tussen de schipper en het kantoor en wie u waarvoor moet betalen. Helaas bestaat er nog steeds geen eensluidende 'transferregeling' tussen de kantoren. Waarop letten Als u direct bij een eerste contact met de schipper of makelaar vraagt naar jaarrekeningen en keuringsrapporten, nog voordat uw interesse duidelijk is gebleken, veroorzaakt dat vaak opgetrokken wenkbrauwen. Het werkt prettiger om in eerste instantie de gegevens die de verkoper of makelaar hierover mondeling verstrekt aan te nemen en in een tweede stadium voor de koop deze alsnog te verifiëren. Als het 'ideale' schip is gevonden en het prijsidee van koper en verkoper niet al te ver van elkaar verwijderd zijn, dan start de onderhandeling met loven en bieden. In dit stadium (vóór ondertekening van een overeenkomst) is het zaak dat de verkoper de nodige documenten kan overleggen. Naast de omzetgegevens zijn dat het certificaat van onderzoek (cvo) van IVW en bij een zeilschip het mast- en tuigagecertificaat van een van de klassebureaus en het bemanningscertificaat. Het is belangrijk om ook de eventuele bijlage en werklijst behorende bij het CVO te bekijken om voor zover mogelijk inzicht te krijgen in nog benodigde werkzaamheden die voortvloeien uit het Binnenschepenbesluit voor zeilschepen(bsb). Verder komen aan bod: het bodemrapport, de winst- en verliesrekeningen van de laatste jaren en eventuele rekeningen van bijvoorbeeld motorrevisies. Afspraken met de verhuurder(s) Het is nu ook tijd, om in overleg met de eigenaar, een afspraak te maken met het verhuurkantoor voor een kennismaking. Vrijwel alle kantoren hanteren een soort 'proefjaar'. Het is belangrijk om exact te weten wat het verhuurkantoor wil en onder welke voorwaarden er gevaren wordt. Ga ook na wie de definitieve beslissing neemt om tot de desbetreffende vloot te worden toegelaten, wat de rechtsvorm van de vloot is en óók hoe de vertrekregeling is om weer uit de vloot te kunnen treden. De organisatie van charterkantoren is nogal divers, van bv's tot stichtingen, maatschappen met 20 of meer maten tot eenmanszaken. Zoek dus uit met wie u de definitieve afspraken maakt. De problemen tussen schippers en kantoren ontstaan vooral bij het verlaten van een vloot en de kosten die daarbij soms in rekening worden gebracht voor het al dan niet meenemen van klantenbestanden en gemaakte marketingkosten. Natuurlijk is het moeilijk om daarnaar te vragen nog voor u begonnen bent, maar als de handtekening eenmaal gezet is dan ligt het vast. Uiteraard wilt u weten wat het kantoor verwacht van de omzetontwikkeling in de komende jaren. Verhuurders geven vaak een schriftelijke omzetprognose voor de komende jaren die u ook aan een bank kunt tonen. Met zijn ervaring kan een verhuurder een goede inschatting maken van de te verwachten omzet. Samen met de verlies- en winstrekeningen komt u zo tot een reëel beeld van het bedrijf. Overigens komt het steeds vaker voor dat een schip niet door een maar enkele verhuurders wordt aangeboden en ook de eigenaar zelf een gedeelte van de boekingen verzorgt. 10

11 Omzetprognose van de verkoper Indien de verkoper het schip zelf verhuurt zonder tussenkomst van een verhuurkantoor dan zal de financier extra kritisch kijken naar de verwachtingen voor de toekomst. Zorg in die gevallen voor een volledig inzicht in alle cijfers en klantenbestanden en maak goede afspraken met elkaar. Van belang is dan bijvoorbeeld of de schipper zijn charteractiviteiten stopt of met een ander schip verder gaat. Koop- of verkoopovereenkomst Als u tot een 'wilsovereenstemming' bent gekomen, dan is er sprake van een koop/verkoop en is het verstandig om de afspraken op schrift te (laten) stellen. Een ervaren makelaar kan hierbij goede diensten bewijzen. Zorg in ieder geval voor een aan beide partijen duidelijke omschrijving van de voorwaarden en bedenk dat mondelinge afspraken, hoewel bindend, veel ruimte geven tot persoonlijke interpretatie en niet zelden leiden tot conflicten. Met betrekking tot de diverse afspraken die tot een transactie leiden, zijn er feitelijk twee verschillende schema's te volgen: Schema A waarbij de koper de kosten in de optimale volgorde maakt. Dit schema wordt meestal gehanteerd door makelaars: - prijs en condities overeenkomen; - koopovereenkomst met ontbindende voorwaarden, boeteclausule en een aanbetaling op de derdenrekening van de makelaar of notaris; - taxatie ten behoeve van financiering; - na realiseren van de financiering gaat het schip op de helling om te laten keuren door een onafhankelijk expert van IVW, klassebureau of de verzekering (vraag om een expert die door de IVW wordt erkend); - de hellingbeurt vindt plaats op 'kosten van ongelijk'; - steeds vaker vinden er ook keuringen plaats van onderdelen zoals masten of motoren; een motor keurt u bij voorkeur in het water - dus voor de hellingbeurt, overigens kan een oliemonster ook al iets vertellen over de staat van de motor; - afrondende onderhandeling n.a.v. de uitslag van alle keuringen; - overdracht door een notaris. Schema B waarbij alle feiten op tafel liggen voordat er prijsovereenstemming is met als nadeel voor de koper dat hij de kans loopt om veel kosten te maken zonder dat de koop doorgaat. Dit schema wordt gepromoot door consumentenorganisaties als de ANWB: - aankoopkeuring op kosten van koper, eventueel te combineren met een hellingbeurt en taxatie ten behoeve van de financiering; - prijs en condities overeenkomen; - koopovereenkomst en aanbetaling op rekening van de notaris; - financiering; - overdracht bij notaris. Taxatie en/of technische keuring De taxatie en keuring worden vaak door elkaar gehaald. Een taxatie is een waardebepaling waarbij de marktwaarde en executiewaarde van het schip worden vastgesteld. Hierbij zijn de fraaie lijnen, snelheid onder zeil, marktpositie van het schip, technische staat, omzet en te verwachten werkzaamheden i.v.m. wettelijke voorschriften belangrijke factoren. De taxatie kan zowel worden gebruikt in de onderhandeling met de verkoper als voor de financiering. Voor de taxatie is een bepaald technisch inzicht nodig, de makelaar/taxateur beoordeelt de staat van het schip en wil bijvoorbeeld weten in welke conditie het onderwaterschip is, of de motor is gereviseerd etc. Soms wordt in de taxatie een voorbehoud gemaakt voor bepaalde onderdelen. Een taxatie is niet hetzelfde als een technische keuring omdat de makelaar/taxateur niet alle machinerieën en toebehoren zal testen. Over het algemeen dient een taxatie te worden uitgevoerd door een beëdigde, tegenwoordig EMCO-gecertificeerde, makelaar en/of taxateur. De klassebureaus en IVW voeren géén taxaties uit. Sommige banken hebben een voorkeur of eisen een taxatie van een door hen geselecteerde makelaar/taxateur. Vraag het uw bank. De kosten van een taxatie liggen tussen de 450 en 600 euro exclusief btw en reiskosten. Vrijwel altijd laten kopers het (onderwater)schip voor overdracht keuren en steeds vaker ook de machinerieën en toebehoren. Denk erom dat een motor niet kan worden gekeurd op de helling. Motoren kunnen worden beoordeeld door een expert of een monteur die bekend is met het betreffende motortype. De koper bepaalt welke (onafhankelijke) makelaar/taxateur en expert(s) worden aangesteld. De kosten van keuringen en taxaties zijn voor rekening van de koper. De kosten van een algemene aankoopkeuring zijn 550 tot 800 euro exclusief btw. Sommige Onderlinge verzekeringen keuren het onderwaterschip (bijna) gratis in het kader van de acceptatiekeuring voor de verzekering. Een monteur kan voor 150 à 200 euro, exclusief btw, de staat van een motor vaststellen. 11

12 Surveyer aan het werk Koopovereenkomst Zoals gezegd worden de koopsom en de condities vastgelegd in een koopovereenkomst. Een belangrijk onderdeel van de overeenkomst zijn de ontbindende voorwaarden. Voorbeelden hiervan zijn: - realiseren van de financiering; - staat van het (onder)waterschip; - certificeerbaarheid; - verzekerbaarheid. Ook kunnen er garanties worden opgenomen waar de verkoper aan moet voldoen voor de overdracht. Hierbij kunt u denken aan: - afgifte van nieuwe certificaten; - functioneren van de technische installaties; - overdracht van charterovereenkomsten en/of klanten; - bepaalde werkzaamheden aan het schip. Tevens wordt in de koopovereenkomst een aanbetaling of bankgarantie geregeld die wordt gestort of gesteld op naam van een notaris of makelaar en dus niet op rekening van de verkoper. Vaak wordt er een inventarislijst opgemaakt. Vervolgens worden alle voorwaarden en keuringen afgewerkten de eventuele consequenties daarvan afgewikkeld. De tijdsduur van dit stadium loopt uiteen van 2 weken tot een jaar. Overdracht, kadaster en notaris De laatste fase is de overdracht. Om een hypotheek te kunnen geven moet het schip teboekgesteld zijn in het kadaster van Rotterdam, Amsterdam of Groningen. Sinds 1991 dienen alle teboekgestelde schepen (vrijwel alle charterschepen) door een notaris te worden overgedragen. De overdracht is de feitelijke acceptatie van het schip door de koper in de staat waarin het zich bevindt en de kwijting van de schuld aan de verkoper middels de betaling die bij de overdracht plaatsvindt. De notaris houdt voor, tijdens en na de overdracht contact met het kadaster om te voorkomen dat er schulden en eventuele beslagen die aan het schip kunnen kleven worden mee verkocht. Indien de verkoper nog een hypotheek op het schip heeft, wordt deze door de notaris uit de koopsom voldaan, zodat het schip altijd zonder schulden wordt overgedragen. Het is de verantwoordelijkheid van de notaris dat hij zorg draagt voor deze correcte afwikkeling met partijen, waaronder de bank(en). Door het tekenen van de hypotheekakte geeft de nieuwe eigenaar zijn financier het (executie)recht om het onderpand/schip te verkopen als de eigenaar zich niet aan de betaling van rente en aflossing houdt. Vanaf de overdracht is de koper feitelijk eigenaar en verantwoordelijk voor het schip. Hij dient het vanaf de overdracht dus ook te verzekeren. De notaris ontvangt de koopsom en 'beschrijft' het schip op naam van de koper in het kadaster, zodat deze als juridisch eigenaar is terug te vinden. Hierbij worden ook eventuele hypotheken geregistreerd. Pas als het schip op naam van de koper staat (na ca. 24 uur) wordt de verkoper door de notaris uitbetaald. Notarissen werken niet meer allemaal tegen hetzelfde tarief. Reken op 800 tot 900 euro voor de notaris- en kadasterkosten. De hypotheekakte 12

13 kost ongeveer hetzelfde. Notarissen met veel ervaring in charterschepen zijn: WFO Notarissen te Enkhuizen (tel ) en Notariskantoor Jelsma & Koelma te Harlingen (tel ). Papierwerk na overdracht Na de overdracht moeten de Rijnverklaring, certificaten, bunkerverklaring en marifoonmachtiging worden overgeschreven op naam van de nieuwe eigenaar. Voor zeeschepen komen daar weer andere certificaten bij. Dit is een klus voor de koper die hij pas kan uitvoeren nadat hij juridisch eigenaar is geworden. De verkopende makelaar Als verkoper mag u van de makelaar, naast het vinden van een koper, een deskundige begeleiding verwachten bij alle bovenstaande stappen. De tarieven van makelaars schommelen tussen 4% en 6%, afhankelijk van onder andere de hoogte van de koopsom. De aankopende makelaar Vaak is een adviesgesprek te combineren met een taxatie. Sommige makelaars en experts kunnen daarnaast een liquiditeitsbegroting van een schip maken en de koper bijstaan in het hele zoekproces. De kosten van de begeleiding zijn geheel afhankelijk van de werkzaamheden die men voor u uitvoert. De exploitatiebegroting die naar de bank gaat moet tegenwoordig door een accountant zijn goedgekeurd of opgemaakt. De makelaar als mediator Het is ook mogelijk om samen (koper en verkoper) een onafhankelijke makelaar opdracht te geven voor een correcte afwikkeling van de transactie. In het stadium dat koper en verkoper elkaar gevonden hebben en het (bijna) eens zijn over de prijs, schakelt u samen een makelaar in om tegen een urentarief de koopovereenkomst te laten maken en de transactie verder te begeleiden. Het is in dit geval ook reëel om de kosten van de onafhankelijke makelaar tussen partijen te delen. Nieuwbouw of verbouw Bij de nieuwbouw van een schip wordt er vaak eerst een schetsplan op papier gezet door een ontwerper of door de toekomstige schipper/eigenaar zelf. Het gaat in dit stadium om het type schip, de afmetingen, het vaargebied, aantal gasten en een concept van de indeling. Vervolgens start de schipper een haalbaarheidsonderzoek waarin de volgende zaken de revue passeren: - vaststellen interesse in de markt (charterkantoren); - vaststellen van het eigen/risicodragend vermogen; - oriëntatie m.b.t. de interesse van financiers (banken); - schatting bouwsom (werf); - schatting opbrengst (charterkantoren); - liquiditeitsbegroting. In de meeste gevallen zal het schetsontwerp worden bijgesteld waarna technische tekeningen en bestekken worden gemaakt waarmee een werf exacter kan begroten. Het toekomstige verhuurkantoor zou aan de hand van deze gegevens een omzetprognose moeten kunnen afgeven. In de laatste fase komt er een definitieve offerte van de werf die samen met de omzetprognose wordt gebruikt voor een exploitatieberekening en liquiditeitsbegroting voor de eerste drie tot vijf jaar. Samen met de motivatie van de schipper/ondernemer vormt dit het ondernemingsplan. Een en ander kan vervolgens gepresenteerd worden aan enkele banken zodat zij een offerte kunnen uitwerken. M.J. van Os, DGA van Scheepsmakelaardij Enkhuizen BV Beëdigd en EMCI gecertificeerd jacht- en scheepsmakelaar, voorzitter HISWA makelaars 13

14 14

15 De bank Inleiding Bij de financiering van charterschepen door een bank wordt uw kredietaanvraag op grond van een aantal uitgangspunten beoordeeld zoals ondernemerscapaciteiten, rentabiliteit, solvabiliteit, zekerheden etc. Algemeen Om inzicht te krijgen in de privésituatie van de (aspirant) zelfstandige ondernemer en zijn/haar ideeën voor de toekomst zal de bank een aantal vragen stellen en dient u de gecursiveerde bescheiden te overleggen: De schipper/eigenaar: personalia, opleiding, ervaring, diploma's, burgerlijke staat, juridische vorm van het bedrijf, Uittreksel Handelsregister van de Kamer van Koophandel, vaarbewijs, ondernemingsplan; Het schip: bouwjaar, afmetingen, aantal personen, indeling, taxatierapport, veiligheidscertificaat, recent vlakrapport; De markt: vaargebied, eventueel charterkantoor, omzetprognose. Financiële positie Om de rentabiliteit van de bedrijfsvoering en de vermogensverhouding na investering te kunnen bepalen, zal de bank vragen naar de te verwachten financiële resultaten van de onderneming. Bovendien dient men te beschikken over ruim voldoende buffer om rente, aflossing, vervangingsinvesteringen en ondernemersinkomen te kunnen betalen uit de winst (voor rente + afschrijving). Het ondernemersinkomen moet voldoende zijn om uw privé-uitgaven te dekken. - Exploitatiebegroting en balans Ondersteuning van de plannen door een gespecificeerde (meerjarige) exploitatiebegroting; e.e.a. gebaseerd op prognoses van het betrokken boekingskantoor of onderbouwd uit marktonderzoek en bij voorkeur samengesteld door een erkend accountantskantoor. - Historische jaarcijfers, investeringsbegroting (offertes) Bij de overname van een bestaand schip kan inzicht in de resultaten van de vorige jaren van belang zijn bij het opstellen van de prognose. Bij de bouw van een 'nieuw' schip is een gespecificeerde investeringsbegroting onontbeerlijk. Ondersteuning door offertes is vaak een vereiste. - Eigen kapitaal Vaststelling van de verhouding tussen de eigen inbreng en het balanstotaal(na investering) waarbij 30% als norm geldt. Als aansprakelijk vermogen kan ook worden aangemerkt een lening van familie of derden (waaronder de vorige eigenaar), mits deze wordt achtergesteld t.o.v. alle crediteuren. Eventuele afwijkingen hiervan zijn afhankelijk van de rentabiliteit. Kredietfaciliteit De investering kan na aftrek van het bedrag dat als aansprakelijk vermogenis ingebracht bancair worden gefinancierd. De duur van de financiering hangt af van: de staat van onderhoud van het schip; de ouderdom van de intimmering; de afschrijvingstermijn die door de accountant wordt gehanteerd. De duur van de langlopende lening komt dan vaak uit tussen de 10 en 15 jaar. Het variabele deel van de totale financiering wordt als een krediet in rekening-courant verstrekt. Zekerheden Om een krediet te verkrijgen dient er een volledige dekking van de faciliteit te zijn. - Taxatierapport De dekking wordt voor een belangrijk deel verkregen door een hypothecaire inschrijvingop het schip. Als dekkingswaarde geldt 60% van een door een erkend taxateur bepaalde dagwaarde, eventueel na verbouwing/investering. - Stil pandrecht Om discussie te voorkomen over de vraag wat roerende en onroerende goederen zijn (bijvoorbeeld de zeilen) wordt een stil pandrecht van de bedrijfsuitrustingbedongen. Hiermee geeft u aan dat roerende goederen ook tot de zekerheid van de lening dienen. - Verzekeringen 15

16 In de risicosfeer zal het uitvallen van de schipper gedurende het seizoen dienen te worden verzekerd door het sluiten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Verder dient de verzekering van het casco en de (bedrijfs-)aansprakelijkheid op een adequate manier geregeld te zijn. In sommige gevallen, afhankelijk van de hoogte van de totale financieringen de burgerlijke staat van de ondernemer, kan een overlijdensrisicoverzekering worden gevraagd. - Bijzondere regelingen Een eventueel resterend dekkingstekort kan mogelijk door een staatsgegarandeerde lening worden opgevangen; voorwaarde voor dit soort financieringen is echter dat een acceptabel ondernemersinkomen ter beschikking komt. Dhr. Tammo Oosterhof is Directeur Kenniscentrum Watersport van de Friesland Bank N.V. De Friesland Bank financiert een aantal charterschepen. 16

17 Keurings- en bemanningseisen binnenvaart Inleiding In dit hoofdstuk geven we een overzicht van de keurings- en bemanningseisen voor de binnenvaart in Nederland. We doen dit op basis van de Nederlandse Binnenvaartwet, die op 1 juli 2009 in werking is getreden. We proberen zo volledig mogelijk te zijn, maar uiteindelijk is de wettekst leidend. De wettekst is terug te vinden op de website van de BBZ. Keuring In principe moet elk passagiersschip (>12 passagiers) onder Nederlandse vlag voldoen aan bepaalde veiligheidsregels. Het is de overheid die de veiligheidsregels maakt, maar deze heeft de inspectie uitbesteedt aan erkende keuringsinstanties. Voor de binnenvaart zijn meerdere keuringsinstanties door de overheid erkend, zoals Register Holland, EFM expertise en Dutch Certification Instituut. Keuringseisen binnenvaart Schepen kleiner dan 15 meter en maximaal 12 passagiers Geen keuringseisen. Schepen groter dan 15 meter en maximaal 12 passagiers Er zijn in principe geen keuringseisen. Wel zal de verzekering een keuringscertificaat vragen of zelf een keuring uitvoeren. Voor zeilschepen kan een keuring volgens de zgn. Bijlage 2 Rode Rules van Register Holland worden uitgevoerd. Schepen groter dan 20 meter en maximaal 12 passagiers Schepen langer dan 20 meter of waarvan de lengte x breedte x diepgang meer dan 100 is moeten in bezit zijn van een Communautair Certificaat. Deze schepen worden gekeurd volgens hoofdstuk 21 van de nieuwe EU richtlijn 2006/87. Bestaande schepen (voor in de vaart) hebben tot 2018 de tijd om zich te laten certificeren. Schepen met meer dan 12 passagiers Communautair Certificaat verplicht. Deze wordt door Inspectie Verkeer en Vervoer (IVW) afgegeven als er een keuring heeft plaatsgevonden volgens de binnenvaartwet. Minimum bemanningseisen en bemanningssterkte op de Nederlandse binnenwateren m.u.v. Rijn, Lek en Waal. Schepen kleiner dan 15 meter en maximaal 12 passagiers Geen bemanningseisen Schepen meter en maximaal 12 passagiers Schipper in bezit van een Klein Vaarbewijs en een bemanningslid van minimaal 16 jaar oud, in bezit van een dienstenboekje en een medische keuring. Schepen van 25 tot 40 meter en maximaal 12 passagiers Schipper in bezit van een Groot Vaarbewijs, Zeilbewijs 1, beperkt Groot Vaarbewijs of Groot Pleziervaartbewijs I en een bemanningslid van minimaal 16 jaar oud, in bezit van een dienstenboekje en een medische keuring. Schepen groter dan 40 meter en maximaal 12 passagiers Schipper in bezit van een Groot Vaarbewijs, Zeilbewijs 2 of Groot Pleziervaartbewijs II en een bemanningslid van minimaal 16 jaar oud, in bezit van een dienstenboekje en een medische keuring. Passagiersschepen tot 45 meter met meer dan 12 passagiers Schipper in bezit van een Groot Vaarbewijs of Zeilbewijs 3 en een deksman* van minimaal 18 jaar oud, in bezit van een dienstenboekje en een medische keuring. Motorschepen die varen met meer dan 40 passagiers, of langer zijn dan 45 meter, moeten conform binnenvaartwet / ROSR worden bemand. *Een deksman is een bemanningslid (man of vrouw) zonder opleiding tot matroos o.i.d. 1 Met het Zeilbewijs mag alleen op zeilschepen gevaren worden. 2 idem 3 idem 17

18 Minimum Bemanningseisen en Bemanningssterkte op de Rijn, Lek en Waal (bij een lengte t/m 70 meter). Schipper in het bezit van een Klein, Beperkt Groot Vaarbewijs, Groot Vaarbewijs, Zeilbewijs of Groot Pleziervaartbewijs conform de eisen zoals hierboven omschreven. Bij internationale vaart op de Rijn dient de schipper een Rijnschipperspatent te hebben. Er moet worden bemand conform hoofdstuk 23 van de ROSR. Marifooncertificaat De schipper moet in het bezit zijn van een bedieningscertificaat marifonie, in het geval een marifoon aan boord verplicht is. Medische keuring Binnenvaart Een matroos aan boord van een schip welke vaart met meer dan 12 personen dient zich medisch te laten keuren door een arts die bevoegd is te keuren voor de Rijn- en Binnenvaart. Deze lijst is te vinden op Voor de binnenvaart is een eenmalige keuring voldoende, tot aan het bereiken van de 50-jarige leeftijd. Daarna is een vijfjaarlijkse keuring verplicht tot aan de 65-jarige leeftijd, hierna is het jaarlijks. Dienstboekje Binnenvaart Elke matroos aan boord van een schip welke vaart met meer dan 12 personen dient in bezit te zijn van een dienstboekje, waarin de vaartijd wordt opgeschreven. Het dienstboekje kan worden aangevraagd bij Stichting Afvalstoffen Binnenvaart ( Vaarbewijzen binnenvaart In Nederland kennen we een aantal soorten vaarbewijzen. Klein vaarbewijs vereist voor: Schepen meter met maximaal 12 passagiers Schepen <15 meter die sneller dan 20 km/uur varen Pleziervaartuigen meter Groot Pleziervaartbewijs vereist voor: Pleziervaartuigen vanaf 25 meter Beperkt groot vaarbewijs vereist voor: Schepen meter met maximaal 12 passagiers Groot Vaarbewijs/ Zeilbewijs 4 vereist voor: Schepen groter dan 40 meter Schepen met meer dan 12 passagiers Klein vaarbewijs Het klein vaarbewijs wordt uitgegeven door de VAMEX. Men kan het vaarbewijs verkrijgen na het volgen van een examen, er zijn geen vereisten aan de vaartijd. Groot Pleziervaartbewijs Het Groot Pleziervaartbewijs wordt uitgegeven door de VAMEX, mits de schipper in bezit is van een klein vaarbewijs en diploma CWO groot motorschip. Dit laatste is een soort praktijkexamen, om te zien of iemand het schip beheerst. Er zijn geen vereisten aan de vaartijd. Beperkt Groot Vaarbewijs Het beperkt Groot Vaarbewijs kan worden aangevraagd bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR afdeling CCV). Om het Beperkt Groot Vaarbewijs te verkrijgen moet men in het bezit zijn van een diploma Schipper, welke wordt uitgegeven door de CBR-CCV. Om deel te mogen nemen aan de examens is 3 jaar vaartijd vereist. 4 Met het Zeilbewijs mag alleen op zeilschepen gevaren worden. 18

19 19

20 Zeilbewijs Het Zeilbewijs kan worden aangevraagd bij het CBR-CCV. Om het Zeilbewijs te verkrijgen moet men in het bezit zijn van een diploma Schipper Zeilvaart (SZ) of een diploma Stuurman Kleine Zeilvaart (SKZ). Het diploma SZ wordt uigegeven door het CBR-CCV. Om toegelaten te kunnen worden tot de examens moet worden aangetoond dat men 2 jaar vaartijd heeft. Het diploma SKZ wordt uitgegeven door de Enkhuizer Zeevaartschool. Groot Vaarbewijs Het Groot Vaarbewijs kan worden aangevraagd bij het CBR-CCV. Om het Groot Vaarbewijs te verkrijgen moet men in het bezit zijn van een diploma Schipper, welke wordt uitgegeven door de CBR-CCV. Om deel te mogen nemen aan de examens is 3 jaar vaartijd vereist. Voor de afgifte van het Groot Vaarbewijs is 4 jaar vaartijd vereist. Vaartijd Eén jaar vaartijd bestaat uit 180 vaardagen op de binnenwateren, of uit 250 vaardagen op zee. Binnen een jaar kunnen maximaal 180, respectievelijk 250, dagen als vaartijd worden meegerekend. Vaartijd kan worden opgebouwd vanaf 16 jaar: aan boord van bedrijfsmatige schepen op de binnenwateren en/of op zee; aan boord van een niet-bedrijfsmatig schip op de binnenwateren en/of op zee, mits de lengte >15 meter is. Let op: Er mag maximaal 1 jaar vaartijd op zee of aan boord van een niet-bedrijfsmatig schip >15 meter worden meegenomen. Het aantonen van vaartijd kan door middel van het dienstenboekje (binnenvaart), het monsterboekje (zeevaart) of aan de hand van vaartijdverklaringen van de werkgever. Indien vaartijd behaald is aan boord van bedrijfsmatige schepen op de binnenwateren waarbij het dienstboekje niet verplicht is (zoals bij schepen met maximaal 12 passagiers aan boord) kan de vaartijd aangetoond worden aan de hand van vaartijdverklaringen van de eigenaar. Hierbij moeten ook loonopgaven worden meegezonden. Indien vaartijd behaald is aan boord van niet-bedrijfsmatige zeilschepen dan moet duidelijk worden aangegeven wanneer deze vaartijd is opgedaan, wat het vaargebied is geweest en hoeveel vaardagen het betreft. Tevens moet niet-bedrijfsmatige vaartijd met nadere bewijsstukken worden onderbouwd. Hierbij valt o.a. te denken aan verklaringen van haven- en/of sluismeester, havenbriefjes, eigendomsbewijs, verzekeringsbewijs, logboek, verklaring van de eigenaar, etc. Vrijstellingen Voor sommige mensen is het mogelijk om met een beperkt aantal examens in het bezit te komen van een Groot Vaarbewijs. Indien men in het bezit is van een beroepsmatig diploma voor op zee (Stuurman KZV/Stuurman GZV), kan men als volgt in het bezit komen van het Groot Vaarbewijs: examen Reglementen 1 (de binnenwater reglementen BPR en RPR); examen Kennis Vaarwater (topografische kennis van Nederland en Europa); mondeling examen Navigatie deel 1 (ruime wateren hoeft dus niet meer); naast de vaardagen die op zee zijn opgedaan, moet er ook voldoende vaartijd op de Europese binnenwateren zijn opgedaan. (In totaal gaat het om 4 x 180 vaardagen.) Als grenslijn geldt hierbij grofweg de Waddeneilanden. Met andere woorden: de Waddenzee is binnenwater. Indien men in het bezit is van het diploma Schipper Zeilvaart, dan kan men als volgt in het bezit komen van het Groot Vaarbewijs: examen laden en lossen (30 meerkeuzevragen); mondeling examen Navigatie deel 1 (ruime wateren hoeft dus niet meer); naast de 360 vaardagen die nodig waren voor het Zeilbewijs, nog eens 360 vaardagen aanvullen volgens de gestelde eisen. Zeilbewijs en vrijstellingen Vrijstellingen worden niet verleend op basis van het Zeilbewijs, maar op basis van het diploma waarmee het Zeilbewijs is verkregen. Indien het Zeilbewijs is verkregen vanuit de overgangsregeling, kom men niet in aanmerking voor een vrijstelling. Om in het bezit te komen van het Groot Vaarbewijs moeten alle examenvakken worden gedaan. 20