algemene economie en bedrijfseconomie

Transcriptie

1 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie Deze toetsgids is een handleiding bij de landelijke kennistoetsen algemene- en bedrijfs economie voor de tweedegraads lerarenopleiding. Hierin onder meer uitleg over: toetsmatrijs aantal toetsvragen duur van de toets toegestane hulpmiddelen Studiejaar juli 2015 Versie 2015/2016-1

2 Inleiding Welke kennis en vaardigheden vraagt de landelijke kennistoets algemene economie en bedrijfseconomie van studenten? Wat zijn de eisen van deelname aan de landelijke kennistoets? Waar gaan de vragen over en hoe zien ze er uit?. Deze toetsgids geeft daarop antwoord. Daarbij gaat het om zaken als: toetsmatrijs aantal toetsvragen duur van de toets toegestane hulpmiddelen Als bijlage bij deze toetsgids is het Onderwijs- en Examenreglement Landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen studiejaar gevoegd. Deze OER-tekst geldt voor deze landelijke kennistoets. Deze OER-tekst maakt onderdeel uit van deze toetsgids en bevat bijvoorbeeld regels over aanmelden, deelname en uitslag. Vanzelfsprekend geldt de actuele versie van de toetsgids. Het versienummer staat vermeld op de voorpagina. De meest actuele versie is te vinden op de website De inhoud van de landelijke kennistoets algemene economie en bedrijfseconomie is gebaseerd op de betreffende kennisbasis. Deze is te vinden op publicaties. De vakcommissie heeft de toetsmatrijs, de blauwdruk voor iedere toets, vastgesteld. Ook het Landelijk Vakoverleg heeft zich over de toetspraktijk gebogen. Samenstelling vakcommissie: Hans Goudsmit, Landelijke Expertisecentrum Economie en Handel Jo Gardeniers, Fontys Lerarenopleiding Sittard Cor Oudijn, Driestar Hogeschool 2 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

3 Toetsgids 1 - De inhoud van de toets drie toetsen De student heeft de keuze uit drie mogelijkheden: de toets algemene economie de toets bedrijfseconomie de toets algemene economie en bedrijfseconomie De keuze is afhankelijk van het opleidingsprofiel van de student de vragen De vragen in de toets gaan over de inhoud van de kennisbasis. De toets is opgesteld in de Nederlandse taal. De toets algemene economie bevat 70 vragen: 56 generieke economie vragen 14 specifieke vragen over algemene economie De toets bedrijfseconomie bevat 70 vragen: 56 generieke economie vragen 14 specifieke vragen over financiële administratie en bedrijfseconomie De toets algemene economie en bedrijfseconomie bevat 84 vragen: 56 generieke economie vragen 14 specifieke vragen over algemene economie 14 specifieke vragen over financiële administratie en bedrijfseconomie De toets bestaat uit meerkeuzevragen met 3 of 4 antwoordalternatieven. Een antwoord is ofwel goed, ofwel fout. Een goed antwoord levert 1 punt op. Een fout antwoord of geen antwoord 0 punten. In totaal zijn er 70 punten dan wel 84 punten te behalen. 3 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

4 1.3 - de toetsmatrijzen De vakcommissie economie heeft de toetsmatrijzen vastgesteld. Hierin is aangegeven welke domeinen van de kennisbasis geschikt zijn voor landelijke digitale toetsing. Per domein staat vermeld hoeveel vragen ervan in de toets voorkomen. Van onderdelen uit de kennisbasis die niet in de toetsmatrijs staan opgenomen, vindt toetsing op instellingsniveau plaats. Toetsmatrijs algemene economie Generieke vragen zijn vragen voor zowel de bevoegdheid algemene economie als bedrijfseconomie. Daarnaast zijn er ook specifieke vragen, vragen die uniek zijn voor de bevoegdheid algemene economie. Toetsmatrijs in aantallen vragen: Domein toetsvragen per toets uit het domein Algemene economie Financiële administratie 13 Bedrijfseconomie 13 Inkoop-Verkoop administratie 0 Marketing 6 Recht 4 Wiskunde/Statistiek 7 Totaal aantal vragen toetsvragen specifiek Domein Algemene economie A.1 Arbeid A.1.1 Beroepsbevolking Omvang, samenstelling en mobiliteit beroepsbevolking, arbeidsverdeling, (on)betaald werk, maatschappelijke opvattingen over werken A.1.2 Arbeidsmarkt Werkgelegenheid, werkloosheid (soorten, ontstaan, meten, gevolgen, bestrijding), krappe/ ruime arbeidsmarkt, loon-prijsspiraal, arbeidskosten, concurrentiepositie A.1.3 Arbeidsvoorwaarden CAO, werkgevers- en werknemersorganisaties, overheid (wetgeving als leer- en pensioenplicht, minimumloon, tijdelijk of vervroegd uittreden), nominaal en reëel inkomen, loonruimte, prijscompensatie A.2 Internationale ontwikkelingen A.2.1 Internationale handel Opstelling Nederlandse betalingsbalans en samenhang onderdelen, open en gesloten economieën, in- en uitvoerquote, motieven en maatregelen voor vrijhandel en protectie, dekkingspercentage, de internationale concurrentiepositie, ruilvoet, productiestructuur, vormen van econ. integratie (vrijhandelszone, douane-unie, gemeenschappelijke markt, economische unie, monetaire unie), OESO, WTO A.2.2 Valutamarkt Internationale liquiditeiten, internationale sleutelvaluta, valutarisico s, appreciatie/depreciatie, zwevende/vaste wisselkoersen, spilkoersen en bandbreedte, interventiekoers, devaluatie/ revaluatie, (in)directe interventie op de valutamarkt. EMU 4 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

5 Domein Algemene economie - vervolg A.2.3 Ontwikkelingseconomie Kenmerken, oorzaken, en maatregelen tegen onderontwikkeling, internationale en lokale economische afhankelijkheidsrelaties, internationale arbeids-, inkomens- en welvaartverdeling, internationale armoede-, schuld- en milieuproblematiek, soorten en effecten van ontwikkelingssamenwerking, IMF, Wereldbank, UNCTAD A.2.4 Europese integratie Ontstaan van EU en haar instellingen, contributie lidstaten, doelstellingen, instrumenten en gevolgen van: landbouwbeleid, structuurbeleid, sociaal-economisch beleid, mededingingsbeleid, monetair beleid, ontwikkelingsbeleid, interne markt.+ subsidiariteit, supranationaal of federaal Europa A.3 Geld en bankwezen A.3.1 Geldverkeer en geldbeleid Ontwikkeling betalingsverkeer, directe en indirecte ruil, eigenschappen van geld, functies en risico s van geld, chartaal en giraal geld, techniek van het betalen. A.3.2 Financiële instellingen Banken en andere financiële instellingen: functies, soorten, diensten, werking, risico s en toezicht, lliquiditeit en solvabiliteit.,dnb, ECB, AFM, BIS A.3.3 Financiële markten Beleggen, opties, risico s, dividend, koersen, koersbepaling A.3.4 Inflatie Inflatie: oorzaken,bepaling: CPI, soorten: bestedings-, kosten-, winst-, importinflatie en effecten op: koopkracht, sparen, vermogen, internat. concurrentiepositie en wisselkoers, nominale- en reële waarden A.4 Consumptie A.4.1 Schaarste en behoeften Welvaart, schaarste, behoeften, ruil A.4.2 Consumentengedrag Prijs-, inkomens- en kruislingse prijselasticiteit van de vraag, vraag- en aanbodcurve (individueel en collectief), Engelcurve, beïnvloeding vraaggedrag via reclame, consumentisme en overheidsbeleid, grafische interpretaties van consumenten gedrag. A.4.3 Budgetteren (huishoud)budgetplan, financieringssituatie bij tekorten en overschotten, kostprijscalculaties, prijsindexcijfer, consumentenbond A.4.4 Verzekeren Motieven verzekeren, soorten verzekeringen, levensloop, risico, premie, wettelijke verplichting A.5 Productie A.5.1 Productieproces Interne organisatie, toegevoegde waarde, bedrijfskolom A.5.2 Productiefactoren Arbeidsverdeling, arbeidsproductiviteit, technologische ontwikkeling, inkomen(verschillen), uitputting natuurlijke hulpbronnen A.5.3 Producentengedrag Doelstelling van onderneming, kosten-, opbrengsten- en winstfuncties, grafische interpretaties van producenten gedrag A.5.4 Elementaire bedrijfscalculatie Verband tussen kosten, opbrengsten, winst en verlies en eenvoudige berekeningen hiermee A.5.5 Economische groei Conjunctuur(golf), innovatie, werkloosheid (vormen, oorzaken, gevolgen), duurzame ontwikkeling, externe effecten, milieuvervuiling A.5.6 Werking markten Marktvormen: eigenschappen, voorbeelden en werking (kwalitatief) van de 4 marktvormen A.6 Overheid en bestuur A.6.1 Taken van de overheid Allocatiefunctie (( (quasi) collectieve goederen, externe effecten, budgetmechanisme, marktregulering), stabilisatiefunctie ( conjunctuurbeleid, structuurbeleid) (her)verdelingsfunctie ( inkomensverdeling, (de)nivelleren, loonregelingen, prijs- en tariefbeleid, belasting en premiebeleid), motieven overheidsingrijpen, milieubeleid A.6.2 Sociale zekerheid Stelsel sociale zekerheid ( verzorgingsstaat, sociale verzekeringen/voorzieningen, collectieve lastendruk, wig, volks/werknemersverzekeringen, waardevast/welvaartsvast), afwentelen/ ontduiken/ontwijken/oneigenlijk gebruik sociale zekerheid A.6.3 Openbare financiën Inkomsten en uitgaven rijksoverheid, beginselen belastingheffing, systeem inkomstenbelasting, tekort/overschot rijksoverheid, staatsschuld ( functie, omvang, gevolgen) 5 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

6 Domein Algemene economie - vervolg A.9 Leergebied M&M A.9.1 Kerndoel M&M 42 Consumeren en budgetteren A.9.2 Kerndoel M&M 45 Europese samenwerking, EU A.9.3 Kerndoel M&M 46 Verdeling welvaart en armoede Domein Financiële administratie F.1 Boekhoudkundige cyclus F.1.1 Dubbel boekhouden: boekingsregels Beginbalans, financiële feiten, boekingsdocumenten, journaliseren, grootboek, kolommenbalans, voorafgaande journaalposten, subadministratie, decimale rekeningenstelsel, dagboeken F.2 Ondernemingsvormen F.2.1 Eenmanszaak / VOF Privé, specifieke eigen vermogensrekeningen, winstverdeling, F.3 Permanence F.3.1 Kosten / uitgaven Loonbetalingen, vooruit betaald, nog te betalen F.3.2 Opbrengsten / ontvangsten Vooruit ontvangen, nog te ontvangen F.3.3 Voorzieningen Onderhoud, garantie, debiteuren, voorraad, dynamische methode F.4 Inkoop- en verkoopadministratie F.6 Duurzame productiemiddelen F.4.1 Boekingen inkoop- verkoopfacturen Omzetbelasting, korting, creditnota s F.4.2 Voorraadwaarderingssystemen Vaste verrekenprijs F.6.1 Aanschaf Aanschafprijs F.6.3 Buitengebruikstelling Buitengebruikstelling F.6.2 Afschrijvingen Met en zonder rekening 0 Afschrijvingen Domein Bedrijfseconomie B.1 Kosten B.1.1 Kosten/offers Kostenbegrip, kosten en uitgaven, opbrengsten en ontvangsten B.1.2 Kostenindelingen Constant-variabel, direct-indirect B.1.3 Kostensoorten Grondstoffen, hulpstoffen, arbeid, duurzame productiemiddelen, diensten van derden, belastingen, vermogenskosten, lineaire afschrijving, afschrijven met een percentage van de boekwaarde, economische levensduur, technische levensduur, complementaire kosten, ijzeren voorraad, optimale bestelgrootte, gemiddelde voorraad B.1.4 Kostprijs Voorcalculatie, nacalculatie, homogene massaproductie, heterogene massaproductie, stukproductie, integrale kostprijsberekening, differentiële kostprijs, opslagmethode B.1.5 Resultaatberekeningen Absorption costing, direct costing,break even omzet, break even afzet, veiligheidsmarge, prijsverschillen, effiencyverschillen, bezettingsresultaten B.1.7 Beslissingscalculaties maken of kopen, huren of kopen, leasen of kopen 6 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

7 Domein Bedrijfseconomie - vervolg B.2 Financiering B.2.1 Investeringsbegroting Vaste activa, vlottende activa, vermogensbehoefte B.2.2 Financieringsplan Eigen vermogen NV, eigen vermogen BV, eigen vermogen Eenmanszaak, eigen vermogen VOF, vreemd vermogen lang: obligatielening, hypothecaire lening, tante Agaath, achtergestelde lening, onderhandse lening, vreemd vermogen kort: leverancierskrediet, rekening courant B.2.3 Liquiditeitsbegroting Permanence, uitgaven, ontvangsten B.2.4 Winst-en-verliesrekening Categorale indeling, functionele indeling, permanence, kosten, opbrengsten, omzet, kostprijs van de omzet, inkoopwaarde van de omzet, brutowinst, bedrijfskosten, bedrijfsresultaat, nettowinst, gewaardeerd loon, economisch resultaat, resultatenbegroting, B.2.5 Kengetallen Liquiditeitsratio s, netto werkkapitaal, solvabiliteit, rentabiliteit, omloopsnelheden, kredietduren, weerstandsvermogen B.3 Verslaglegging B.3.1 Jaarrekening Begripsmatig: jaarrekening, deelneming, consolidatie Domein Marketing M.1 Marketingbeleid M.1.1 Definitie van marketing Productieconcept, productconcept, marketingconcept, bedrijfskolom, bedrijfstak, branche, behoefte, vraag, doelgroep, concurrent, imago M.1.2 Beleid Missie, visie, ondernemingsdoelstelling, marketingdoelstelling, doelstelling hiërarchie, strategische planning, tactiek M.1.3 Ondernemingsstrategie en marketingstrategie Marketingplan, macro-omgevingsfactoren, meso-omgevingsfactoren, SWOT-analyse, confrontatiematrix, groeistrategie, marktpenetratie, productontwikkeling, marktontwikkeling, diversificatie M.1.4 Marktsegmentatie en doelgroep bepaling Initiële vraag, vervangingsvraag, additionele vraag, uitbreidingsvraag, totale vraag, potentiele vraag, segmentatievoorwaarden, segmentatiecriteria (demografisch, geografisch, psychografisch, gedragscriteria), segmentatie strategieën (ongedifferentieerde marketing, geconcentreerde marketing, gedifferentieerde marketing, niche, positionering M.1.5 Marketing varianten Dienstenmarketing, business-marketing, internationale marketing, internet en marketing M.2 Marketingmix M.2.1 Productbeleid Type goederen, productontwikkeling, productlevenscyclus, kwaliteit, service, merk, garantie, vormgeving, verpakking, assortiment M.2.2 Prijsbeleid Prijsbepaling bij nieuwe producten, prijsdoelstellingen, prijsstrategieën binnen het assortiment, kosten georiënteerde, vraag georiënteerde en concurrentie georiënteerde prijszetting. prijsbepaling en marktvormen M.2.3 Promotiebeleid Methoden om het communicatiebudget te bepalen, reclame, pr, sponsoring, sales promotions, persoonlijke verkoop, direct marketing, sales management M.2.4 Distributiebeleid Distributie analyse, distributie intensiteit, distributiekengetallen (marktspreiding, gewogen distributie, selectie-indicator, omzetaandeel, marktaandeel), distributiekanaalbeheer, e-commerce, marketing in de detailhandel, fysieke distributie, push versus pull strategie M.3 Consumentengedrag M.3.1 Koopbeslissingsproces, vormen van aankoopgedrag/oriëntatie Evoked set, cognitieve dissonantie, routinematig aankoopgedrag, beperkt probleemoplossend aankoopgedrag, uitgebreid probleemoplossend gedrag, hoge betrokkenheid, lage betrokkenheid, impulsaankoop M.3.2 Invloeden op consumentengedrag Persoonlijke omstandigheden (demografische kenmerken, levensstijl en situationele omstandigheden), psychologische factoren (behoeften en motieven, perceptie, leerprocessen, persoonlijkheid en attitudes), sociale factoren (cultuur, sociale klasse, referentiegroepen en gezinsinvloeden), piramide van Maslov M.3.3 Koopgedrag van organisaties (DMU) Rollen bij inkoop (beslisser, beïnvloeder, gatekeeper, gebruiker), typen koopsituaties (straight rebuy, modified rebuy, new task) 7 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

8 Domein Marketing - vervolg M.4 Marktonderzoek M.4.1 Wat is marktonderzoek? Definitie van marktonderzoek, doel van marktonderzoek, marktonderzoeksproces, formuleren van de probleemstelling, bepalen van onderzoeksopzet M.4.2 Verzamelen van gegevens Desk research, fieldresearch, kwalitatieve gegevens, kwantitatieve gegevens M.4.3 Structurering van het vraaggesprek Ongestructureerd interview, half gestructureerd interview, gestructureerd interview, diepteinterview, open vragen, gesloten vragen M.4.4 Primaire versus secundaire gegevens Enquête (schriftelijk, mondeling, telefonisch, on-line-enquête), motivatieonderzoek (projectietechniek, groepsdiscussie), observatie (mysterie shopper), experimenten (veld, laboratorium), continuonderzoek (omnibusonderzoek, panelonderzoek) M.4.5 Eisen aan een steekproef Aselecte steekproef, gestratificeerde steekproef, quota steekproef M.4.6 Representativiteit Nauwkeurigheid, betrouwbaarheid, validiteit Domein Recht R.1 Algemeen R.1.1 Algemene concepten in het recht Rechtsbronnen, rechtsgebieden, materieel en formeel recht, rechtspraak R.2 Publiekrecht R.2. Bestuursrecht Organisatie en werkwijze overheid, verhoudingen tussen overheden verhouding tussen overheid en publiek, beschikkingen, subsidies R.3 Privaatrecht R.3.1 Overeenkomsten / verbintenissenrecht Consumentenrecht, consumentenkoop, ruilen, garantie. Huurrecht, huurcontract, borg Arbeidsovereenkomstenrecht, CAO, arbeidsvoorwaarden, (on)bepaalde tijd, proeftijd, ontslag, verzekeringenrecht, polis, onderverzekering, no-claim, eigen risico R.3.2 Ondernemingsrecht Rechtspersonenrecht, aansprakelijkheid, ondernemingsvormen Faillissementsrecht, surseance, curator R.4 Belastingrecht R.4.1 Belastingen Inkomstenbelasting: boxensysteem, tarieven, heffingskortingen Loonbelasting: tarieven, loon Vennootschapbelasting tarieven Omzetbelasting: BTW, accijns, tarieven Dividendbelasting, voorheffing, tarief, vrijstelling, teruggave Formeel belastingrecht: kenmerken en doel van belasting, bronnen bel.recht, object, subject, aanslag, aangifte, bezwaar, beroep R.4.2 Sociale verzekering Sociale verzekeringen: volksverzekeringen, werknemersverzekeringen, ZVW Domein Wiskunde en Statistiek W.1 Wiskunde W.1.1 Algemene rekenvaardigheid Rekenen met machten, breuken, letters en cijfers, procenten, schattend rekenen, afronden, wortels, rekenregels W.1.2 Vergelijkingen 1e en 2e graads vergelijkingen opstellen, onbekenden berekenen, substitutie - en eliminatiemethode, functies (lineair/exponentieel), ontbinden in factoren, merkwaardige producten, nul-punten berekenen, richtingscoëfficiënt, snijpunten berekenen, differentiëren, vergelijkingen tekenen, tekenverloopfunctie, functieonderzoek 8 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

9 Domein Wiskunde en Statistiek - vervolg W.2 Statistiek W.2.1 Indexcijfers Enkelvoudig, samengesteld, Paassche, Laspeyres W.2.2 Tabellen en grafieken Enkelvoudige en samengestelde lijn/staaf grafieken en tabellen, frequentiedichtheid, ongelijke klassen, polygoon, relatieve frequentieverdelingen W.2.3 Beschrijvende statistiek Klassenindelingen, centrummaten: gemiddelde, modus, mediaan, standaarddeviatie, normale verdeling, chikwadraattoets, correlatie, Excel toepassingen W.3 Renteberekeningen W.3.1 Enkelvoudige interest Eindkapitaal, beginkapitaal, huurkoop, kredietprijs, gemiddelde looptijd, disconto, interest delen van jaren, spreadsheet W.3.2 Samengestelde interest Contante waarde, eindwaarde, bepaling: looptijd en percentage, gelijkwaardige percenten, interest delen van jaren, spreadsheet W.3.3 Renten Contante waarde, eindwaarde, bepaling: looptijd en percentage, gelijkwaardige percenten, interest delen van jaren, spreadsheet, pre- en postnumerando renten, gewijzigde rentepercentages, eeuwig durende renten, schuldomzetting W.3.4 Annuïteiten Elementaire annuïteiten berekening, verband aflossingsbestanddelen, schuldrest bepaling, afgeronde annuïteiten W.4 Handelsrekenen W.4.1 Factuurcalculaties Rabat, betalingskortingen, leveringscondities, berekeningen vreemde valuta W.4.2 Verzekeringen No-claim, provisie, premieberekening, onder- en oververzekering, eigen risico Domein Algemene economie Specifiek A.1 Arbeid A.1.1 Beroepsbevolking Persoonlijke keuzes t.a.v. werk, zorg, recreëren, verkeer en milieu A.1.2 Arbeidsmarkt Loonvorming, arbeidsproductiviteit, rendement A.2 Internationale ontwikkelingen A.2.1 Internationale handel Absolute en relatieve kostenverschillen, invoersubstitutie, wederinvoer A.2.2 Valutamarkt Afdekken valutarisico s, intrestpariteit, koopkrachtpariteit, relatie valutakoers en betalingsbalans, valutatermijnmarkt A.2.3 Ontwikkelingseconomie Ontwikkelingstheorieën A.4 Consumptie A.4.2 Consumentengedrag Nut(maximalisatie), wet van dalend grensnut, inkomen(slijn), isonutcurve, optimum consument, expansiepad A.4.4 Verzekeren Pensioenfondsen, kapitaaldekkingsstelsel, omslagstelsel, solidariteit, dekkingspercentage A.5 Productie A.5.3 Producentengedrag Wet afnemende meeropbrengst, productiefunctie, budgetlijn, isoquant, winst- en opbrengstmaximalisatie, optimum producent, marginale kosten- en opbrengstenfuncties, aanbodcurve A.5.5 Economische groei Theorieën over beïnvloeding van de welvaart A.5.6 Werking markten Speltheorie bij volledige mededinging en monopolie A.6 Overheid en bestuur A.6.1 Taken van de overheid Analyseren werking van instrumenten van economische politiek A.6.2 Sociale zekerheid Analyseren hoe arbeidsparticipatie vergroot kan worden en beroep op sociale zekerheid verkleind kan worden A.6.3 Openbare financiën Analyseren gevolgen hoge staatsschuld voor toekomstige begrotingen, rentestand en inflatie 9 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

10 Domein Algemene economie Specifiek - vervolg A.7 Modellen A.7.1 Vraagmodellen Keynesiaans model open economie, IS-LM model, monetair en budgettair beleid van de overheid. A.7.2 Aanbod / groeimodellen Gestage groei, Harrod-Domar groeimodel, spaarquote, kapitaalquote, evenwichtige groei, klassiek groeimodel A.7.3 Kringloop Geld en goederenkringloop, Nationale rekeningen, staat van middelen en bestedingen A.8 Economie en maatschappij A.8.1 Geschiedenis van het economisch denken Scholastiek, Fysiocraten, Mercantilisme, Klassieken, Marxisme, Neo-klassieken, Keynes, Nieuwklassieken. A.8.2 Economische orde Allocatie, coördinatie, motivatie, ideaaltypen van Van den Doel, eigendomsrechten, optimum regime, transformatie A.9 Leergebied M&M A.9.1 Kerndoel M&M 42 Consumeren en budgetteren A.9.2 Kerndoel M&M 45 Europese samenwerking, EU A.9.3 Kerndoel M&M 46 Verdeling welvaart en armoede Deze publieksversie van de toetsmatrijs algemene economie is met grote zorg samengesteld. Daarmee is het een goed hulpmiddel bij het voorbereiden op de toets. Gebruik naast deze toetsmatrijs ook de Kennisbasis economie. Aan deze publieksversie kunnen geen rechten ontleend worden. 10 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

11 Toetsmatrijs bedrijfseconomie Generieke vragen zijn vragen voor zowel de bevoegdheid algemene economie als bedrijfseconomie. Daarnaast zijn er ook specifieke vragen, vragen die uniek zijn voor de bevoegdheid bedrijfseconomie. Toetsmatrijs in aantallen vragen: Domein Algemene economie 13 toetsvragen per toets uit het domein Financiële administratie 13 5 Bedrijfseconomie 13 9 Inkoop- Verkoop administratie 0 Marketing 6 Recht 4 Wiskunde/Statistiek 7 Totaal aantal vragen toetsvragen specifiek Domein Algemene economie A.1 Arbeid A.1.1 Beroepsbevolking Omvang, samenstelling en mobiliteit beroepsbevolking, arbeidsverdeling, (on)betaald werk, maatschappelijke opvattingen over werken A.1.2 Arbeidsmarkt Werkgelegenheid, werkloosheid (soorten, ontstaan, meten, gevolgen, bestrijding), krappe/ruime arbeidsmarkt, loon-prijsspiraal, arbeidskosten, concurrentiepositie A Arbeidsvoorwaarden CAO, werkgevers- en werknemersorganisaties, overheid (wetgeving als leer- en pensioenplicht, minimumloon, tijdelijk of vervroegd uittreden), nominaal en reëel inkomen, loonruimte, prijscompensatie A.2 Internationale ontwikkelingen A.2.1 Internationale handel Opstelling Nederlandse betalingsbalans en samenhang onderdelen, open en gesloten economieën, in- en uitvoerquote, motieven en maatregelen voor vrijhandel en protectie, dekkingspercentage, de internationale concurrentiepositie, ruilvoet, productiestructuur, vormen van econ. integratie (vrijhandelszone, douane-unie, gemeenschappelijke markt, economische unie, monetaire unie), OESO, WTO A.2.2 Valutamarkt Internationale liquiditeiten, internationale sleutelvaluta, valutarisico s, appreciatie/depreciatie, zwevende/vaste wisselkoersen, spilkoersen en bandbreedte, interventiekoers, devaluatie/ revaluatie, (in)directe interventie op de valutamarkt. EMU A.2.3 Ontwikkelingseconomie Kenmerken, oorzaken, en maatregelen tegen onderontwikkeling, internationale en lokale economische afhankelijkheidsrelaties, internationale arbeids-, inkomens- en welvaartverdeling, internationale armoede-, schuld- en milieuproblematiek, soorten en effecten van ontwikkelingssamenwerking, IMF, Wereldbank, UNCTAD A.2.4 Europese integratie Ontstaan van EU en haar instellingen, contributie lidstaten, doelstellingen, instrumenten en gevolgen van: landbouwbeleid, structuurbeleid, sociaal-economisch beleid, mededingingsbeleid, monetair beleid, ontwikkelingsbeleid, interne markt.+ subsidiariteit, supranationaal of federaal Europa 11 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

12 Domein Algemene economie - vervolg A.3 Geld en bankwezen A.3.1 Geldverkeer en geldbeleid Ontwikkeling betalingsverkeer, directe en indirecte ruil, eigenschappen van geld, functies en risico s van geld, chartaal en giraal geld, techniek van het betalen. A.3.2 Financiële instellingen Banken en andere financiële instellingen: functies, soorten, diensten, werking, risico s en toezicht, lliquiditeit en solvabiliteit.,dnb, ECB, AFM, BIS A.3.3 Financiële markten Beleggen, opties, risico s, dividend, koersen, koersbepaling A.3.4 Inflatie Inflatie: oorzaken,bepaling: CPI, soorten: bestedings-, kosten-, winst-, importinflatie en effecten op: koopkracht, sparen, vermogen, internat. concurrentiepositie en wisselkoers, nominale- en reële waarden A.4 Consumptie A.4.1 Schaarste en behoeften Welvaart, schaarste, behoeften, ruil A.4.2 Consumenten-gedrag Prijs-, inkomens- en kruislingse prijselasticiteit van de vraag, vraag- en aanbodcurve (individueel en collectief), Engelcurve, beïnvloeding vraaggedrag via reclame, consumentisme en overheidsbeleid, grafische interpretaties van consumenten gedrag. A.4.3 Budgetteren (Huishoud)budgetplan, financieringssituatie bij tekorten en overschotten, kostprijscalculaties, prijsindexcijfer, consumentenbond A.4.4 Verzekeren Motieven verzekeren, soorten verzekeringen, levensloop, risico, premie, wettelijke verplichting A.5 Productie A.5.1 Productie-proces Interne organisatie, toegevoegde waarde, bedrijfskolom A.5.2 Productie-factoren Arbeidsverdeling, arbeidsproductiviteit, technologische ontwikkeling, inkomen(verschillen), uitputting natuurlijke hulpbronnen A.5.3 Producenten-gedrag Doelstelling van onderneming, kosten-, opbrengsten- en winstfuncties, grafische interpretaties van producenten gedrag A.5.4 Elementaire bedrijfscalculatie Verband tussen kosten, opbrengsten, winst en verlies en eenvoudige berekeningen hiermee A.5.5 Economische groei Conjunctuur(golf), innovatie, werkloosheid (vormen, oorzaken, gevolgen), duurzame ontwikkeling, externe effecten, milieuvervuiling A.5.6 Werking markten Marktvormen: eigenschappen, voorbeelden en werking (kwalitatief) van de 4 marktvormen A.6 Overheid en bestuur A.6.1 Taken van de overheid Allocatiefunctie (( (quasi) collectieve goederen, externe effecten, budgetmechanisme, marktregulering), stabilisatiefunctie ( conjunctuurbeleid, structuurbeleid) (her)verdelingsfunctie ( inkomensverdeling, (de)nivelleren, loonregelingen, prijs- en tariefbeleid, belasting en premiebeleid), motieven overheidsingrijpen, milieubeleid A.6.2 Sociale zekerheid Stelsel sociale zekerheid ( verzorgingsstaat, sociale verzekeringen/voorzieningen, collectieve lastendruk, wig, volks/werknemersverzekeringen, waardevast/welvaartsvast), afwentelen/ ontduiken/ontwijken/oneigenlijk gebruik sociale zekerheid A.6.3 Openbare financiën Inkomsten en uitgaven rijksoverheid, beginselen belastingheffing, systeem inkomstenbelasting, tekort/overschot rijksoverheid, staatsschuld ( functie, omvang, gevolgen) A.9 Leergebied M&M A.9.1 Kerndoel M&M 42 Consumeren en budgetteren A.9.2 Kerndoel M&M 45 Europese samenwerking, EU A.9.3 Kerndoel M&M 46 Verdeling welvaart en armoede 12 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

13 Domein Financiële administratie F.1 Boekhoudkundige cyclus F.1.1 Dubbel boekhouden: boekingsregels Beginbalans, financiële feiten, boekingsdocumenten, journaliseren, grootboek, kolommenbalans, voorafgaande journaalposten, subadministratie, decimale rekeningenstelsel, dagboeken F.2 Ondernemingsvormen F.2.1 Eenmanszaak / VOF Privé, specifieke eigen vermogensrekeningen, winstverdeling, F.3 Permanence F.3.1 Kosten / uitgaven Loonbetalingen, vooruit betaald, nog te betalen F.3.2 Opbrengsten / ontvangsten Vooruit ontvangen, nog te ontvangen F.3.3 Voorzieningen Onderhoud, garantie, debiteuren, voorraad, dynamische methode F.4 Inkoop- en verkoopadministratie F.6 Duurzame productiemiddelen F.4.1 Boekingen inkoop- verkoopfacturen Omzetbelasting, korting, creditnota s F.4.2 Voorraadwaarderingssystemen Vaste verrekenprijs F.6.1 Aanschaf Aanschafprijs F.6.3 Buitengebruikstelling Buitengebruikstelling F.6.2 Afschrijvingen Met en zonder rekening 0 Afschrijvingen Domein Bedrijfseconomie B.1 Kosten B.1.1 Kosten/offers Kostenbegrip, kosten en uitgaven, opbrengsten en ontvangsten B.1.2 Kostenindelingen Constant-variabel, direct-indirect B.1.3 Kostensoorten Grondstoffen, hulpstoffen, arbeid, duurzame productiemiddelen, diensten van derden, belastingen, vermogenskosten, lineaire afschrijving, afschrijven met een percentage van de boekwaarde, economische levensduur, technische levensduur, complementaire kosten, ijzeren voorraad, optimale bestelgrootte, gemiddelde voorraad B.1.4 Kostprijs Voorcalculatie, nacalculatie, homogene massaproductie, heterogene massaproductie, stukproductie, integrale kostprijsberekening, differentiële kostprijs, opslagmethode B.1.5 Resultaatberekeningen Absorption costing, direct costing,break even omzet, break even afzet, veiligheidsmarge, prijsverschillen, effiencyverschillen, bezettingsresultaten B.1.7 Beslissingscalculaties Maken of kopen, huren of kopen, leasen of kopen B.2 Financiering B.2.1 Investeringsbegroting Vaste activa, vlottende activa, vermogensbehoefte B.2.2 Financieringsplan Eigen vermogen NV, eigen vermogen BV, eigen vermogen Eenmanszaak, eigen vermogen VOF, vreemd vermogen lang: obligatielening, hypothecaire lening, tante Agaath, achtergestelde lening, onderhandse lening, vreemd vermogen kort: leverancierskrediet, rekening courant B.2.3 Liquiditeitsbegroting Permanence, uitgaven, ontvangsten B.2.4 Winst-en-verliesrekening Categorale indeling, functionele indeling, permanence, kosten, opbrengsten, omzet, kostprijs van de omzet, inkoopwaarde van de omzet, brutowinst, bedrijfskosten, bedrijfsresultaat, nettowinst, gewaardeerd loon, economisch resultaat, resultatenbegroting, B.2.5 Kengetallen Liquiditeitsratio s, netto werkkapitaal, solvabiliteit, rentabiliteit, omloopsnelheden, kredietduren, weerstandsvermogen B.3 Verslaggeving B.3.1 Jaarrekening Begripsmatig: jaarrekening, deelneming, consolidatie 13 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

14 Domein Marketing M.1 Marketingbeleid M.1.1 Definitie van marketing Productieconcept, productconcept, marketingconcept, bedrijfskolom, bedrijfstak, branche, behoefte, vraag, doelgroep, concurrent, imago M.1.2 Beleid Missie, visie, ondernemingsdoelstelling, marketingdoelstelling, doelstelling hiërarchie, strategische planning, tactiek M.1.3 Ondernemingsstrategie en marketingstrategie Marketingplan, macro-omgevingsfactoren, meso-omgevingsfactoren, SWOT-analyse, confrontatiematrix, groeistrategie, marktpenetratie, productontwikkeling, marktontwikkeling, diversificatie M.1.4 Marktsegmentatie en doelgroep bepaling Initiële vraag, vervangingsvraag, additionele vraag, uitbreidingsvraag, totale vraag, potentiele vraag, segmentatievoorwaarden, segmentatiecriteria (demografisch, geografisch, psychografisch, gedragscriteria), segmentatie strategieën (ongedifferentieerde marketing, geconcentreerde marketing, gedifferentieerde marketing, niche, positionering M.1.5 Marketing varianten Dienstenmarketing, business-marketing, internationale marketing, internet en marketing M.2 Marketingmix M.2.1 Productbeleid Type goederen, productontwikkeling, productlevenscyclus, kwaliteit, service, merk, garantie, vormgeving, verpakking, assortiment M.2.2 Prijsbeleid Prijsbepaling bij nieuwe producten, prijsdoelstellingen, prijsstrategieën binnen het assortiment, kosten georiënteerde, vraag georiënteerde en concurrentie georiënteerde prijszetting. prijsbepaling en marktvormen M.2.3 Promotiebeleid Methoden om het communicatiebudget te bepalen, reclame, pr, sponsoring, sales promotions, persoonlijke verkoop, direct marketing, sales management M.2.4 Distributiebeleid Distributie analyse, distributie intensiteit, distributiekengetallen (marktspreiding, gewogen distributie, selectie-indicator, omzetaandeel, marktaandeel), distributiekanaalbeheer, e-commerce, marketing in de detailhandel, fysieke distributie, push versus pull strategie M.3 Consumentengedrag M.3.1 Koopbeslissingsproces, vormen van aankoopgedrag/oriëntatie Evoked set, cognitieve dissonantie, routinematig aankoopgedrag, beperkt probleemoplossend aankoopgedrag, uitgebreid probleemoplossend gedrag, hoge betrokkenheid, lage betrokkenheid, impulsaankoop M.3.2 Invloeden op consumentengedrag Persoonlijke omstandigheden (demografische kenmerken, levensstijl en situationele omstandigheden), psychologische factoren (behoeften en motieven, perceptie, leerprocessen, persoonlijkheid en attitudes), sociale factoren (cultuur, sociale klasse, referentiegroepen en gezinsinvloeden), piramide van Maslov M.3.3 Koopgedrag van organisaties (DMU) Rollen bij inkoop (beslisser, beïnvloeder, gatekeeper, gebruiker), typen koopsituaties (straight rebuy, modified rebuy, new task) M.4 Marktonderzoek M.4.1 Wat is marktonderzoek? Definitie van marktonderzoek, doel van marktonderzoek, marktonderzoeksproces, formuleren van de probleemstelling, bepalen van onderzoeksopzet M.4.2 Verzamelen van gegevens Desk research, fieldresearch, kwalitatieve gegevens, kwantitatieve gegevens M.4.3 Structurering van het vraaggesprek Ongestructureerd interview, half gestructureerd interview, gestructureerd interview, diepteinterview, open vragen, gesloten vragen M.4.4 Primaire versus secundaire gegevens Enquête (schriftelijk, mondeling, telefonisch, on-line-enquête), motivatieonderzoek (projectietechniek, groepsdiscussie), observatie (mysterie shopper), experimenten (veld, laboratorium), continuonderzoek (omnibusonderzoek, panelonderzoek) M.4.5 Eisen aan een steekproef Aselecte steekproef, gestratificeerde steekproef, quota steekproef M.4.6 Representativiteit Nauwkeurigheid, betrouwbaarheid, validiteit 14 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

15 Domein Recht R.1 Algemeen R.1.1 Algemene concepten in het recht Rechtsbronnen, rechtsgebieden, materieel en formeel recht, rechtspraak R.2 Publiekrecht R.2.1 Bestuursrecht Organisatie en werkwijze overheid, verhoudingen tussen overheden verhouding tussen overheid en publiek, beschikkingen, subsidies R.3 Privaatrecht R.3.1 Overeenkomsten / verbintenissenrecht Consumentenrecht, consumentenkoop, ruilen, garantie. Huurrecht, huurcontract, borg Arbeidsovereenkomstenrecht, CAO, arbeidsvoorwaarden, (on)bepaalde tijd, proeftijd, ontslag Verzekeringenrecht, polis, onderverzekering, no-claim, eigen risico R.3.2 Ondernemingsrecht Rechtspersonenrecht, aansprakelijkheid, ondernemingsvormen Faillissementsrecht, surseance, curator R.4 Belastingrecht R.4.1 Belastingen Inkomstenbelasting: boxensysteem, tarieven, heffingskortingen Loonbelasting: tarieven, loon Vennootschapbelasting tarieven Omzetbelasting: BTW, accijns, tarieven Dividendbelasting, voorheffing, tarief, vrijstelling, teruggave Formeel belastingrecht: kenmerken en doel van belasting, bronnen bel.recht, object, subject, Aanslag, aangifte, bezwaar, beroep R.4.2 Sociale verzekering Sociale verzekeringen: volksverzekeringen, werknemersverzekeringen, ZVW Domein Wiskunde en Statistiek W.1 Wiskunde W.1.1 Algemene rekenvaardigheid Rekenen met machten, breuken, letters en cijfers, procenten, schattend rekenen, afronden, wortels, rekenregels W.1.2 Vergelijkingen 1e en 2e graads vergelijkingen opstellen, onbekenden berekenen, substitutie - en eliminatiemethode, functies (lineair/exponentieel), ontbinden in factoren, merkwaardige producten, nul-punten berekenen, richtingscoëfficiënt, snijpunten berekenen, differentiëren, vergelijkingen tekenen, tekenverloopfunctie, functieonderzoek W.2 Statistiek W.2.1 Indexcijfers Enkelvoudig, samengesteld, Paassche, Laspeyres W.2.2 Tabellen en grafieken Enkelvoudige en samengestelde lijn/staaf grafieken en tabellen, frequentiedichtheid, ongelijke klassen, polygoon, relatieve frequentieverdelingen W.2.3 Beschrijvende statistiek Klassenindelingen, centrummaten: gemiddelde, modus, mediaan, standaarddeviatie, normale verdeling, chikwadraattoets, correlatie, Excel toepassingen W.3 Renteberekeningen W.3.1 Enkelvoudige interest Eindkapitaal, beginkapitaal, huurkoop, kredietprijs, gemiddelde looptijd, disconto, interest delen van jaren, spreadsheet W.3.2 Samengestelde interest Contante waarde, eindwaarde, bepaling: looptijd en percentage, gelijkwaardige percenten, interest delen van jaren, spreadsheet W.3.3 Renten Contante waarde, eindwaarde, bepaling: looptijd en percentage, gelijkwaardige percenten, interest delen van jaren, spreadsheet, pre- en postnumerando renten, gewijzigde rentepercentages, eeuwig durende renten, schuldomzetting W.3.4 Annuïteiten Elementaire annuïteiten berekening, verband aflossingsbestanddelen, schuldrest bepaling, afgeronde annuïteiten W.4 Handelsrekenen W.4.1 Factuurcalculaties Rabat, betalingskortingen, leveringscondities, berekeningen vreemde valuta W.4.2 Verzekeringen No-claim, provisie, premieberekening, onder- en oververzekering, eigen risico 15 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

16 Domein Financiële administratie specifiek F.2 Ondernemingsvormen F.2.1 Eenmanszaak / VOF Goodwill F.2.2 Kosten / uitgaven Specifieke eigen vermogensrekeningen: aandelenuitgifte, winstverdeling, reserves, uitgifte en plaatsing obligatielening, interestbetaling obligaties, aflossen obligatielening, converteerbare obligatielening F.3 Permanence F.3.3 Voorzieningen Statische methode F.3.4 Gemengde rekening Goederen, kosten en opbrengsten, het zuiver maken van de gemengde rekening per balansdatum F.6 Duurzame productiemiddelen F.4 Inkoop- en verkoopadministratie F.5 Industriële boekhouding F.6.1 Aanschaf Aanschafprijs, bijkomende kosten F.6.2 Afschrijvingen Met en zonder rekening 0 Afschrijvingen F.6.3 Buitengebruikstelling Buitengebruikstelling, buitengebruikstelling met inruil F.4.2 Voorraadwaarderingssystemen Fifo F.4.3 Scheiding van ontvangen en verzenden van formulieren en goederen Ontvangst en verzenden facturen, ontvangst en verzenden goederen, voorfacturering, nafacturering, afstemregister F.5.1 Verbijzonderingmethoden Opslagmethode, kostenplaatsmethode, direct costing, integrale kosten F5.2 Vormen van productie Stukproductie, massaproductie, projectadministratie, uitval, afval F5.3 Budgetteren Indirecte kostenbudgetten, seizoenscorrectie op de constante kosten, budgetboekhouding Domein Bedrijfseconomie specifiek B.1 Kosten B.1.1 Kosten/offers Opportunity costs B.1.3 Kostensoorten Afvalkosten, uitvalkosten, capaciteitsberekeningen, afschrijving met behulp van annuïteiten, afschrijving met sum of the year digits, economische voorraad, technische voorraad, waarderingssystemen: historische- en vervangingswaarde, IJzeren voorraad, IFRS (International Financial Reporting Standards). B.1.4 Kostprijs Variabele kostprijsberekening kostenplaatsmethode B.1.6 Budgetteren Vast budget, variabel budget, gemengd budget, masterbudget, lange- en korte termijn planning B.1.5 Resultaatberekeningen Winstbepalingsstelsels B.2 Financiering B.2.4 Winst-en-verliesrekening Winstbepaling stelsels B.2.5 Kengetallen Du pont chart B.2.6 Investeringsselectie Netto contante waarde, intern rendement, terugverdienmethode, gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit B.2.7 Kasstroomoverzicht Kasstromen uit operationele activiteiten, investeringsactiviteiten, financieringsactiviteiten B.3 Verslaggeving B.3.1 Aarrekening Interne verslaggeving, externe verslaggeving, jaarrekening, deelneming, consolidatie, ebit, ebitda, materiële activa, immateriële activa, financiële activa, analyse jaarrekening, staat van herkomst en besteding van middelen, intrinsieke waarde, rentabiliteitswaarde, kapitalisatie, financiële reorganisatie en fusie (onder- en overkapitalisatie en aandelenfusie). begripsmatig: jaarrekening, deelneming, consolidatie 16 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

17 Domein Bedrijfseconomie specifiek - vervolg B4 Management en organisatie B.5 Ondernemingsplan B.4.1 Organisatiestructuur, leiderschapsstijlen, B.5.1 Integratie bedrijfseconomie, marketing en recht. Deze publieksversie van de toetsmatrijs bedrijfseconomie is met grote zorg samengesteld. Daarmee is het een goed hulpmiddel bij het voorbereiden op de toets. Gebruik naast deze toetsmatrijs ook de Kennisbasis economie. Aan deze publieksversie kunnen geen rechten ontleend worden. 17 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

18 1.4 - de taxonomie van Romiszowski Leraren beheersen hun vak op verschillende niveaus. Ze hebben niet alleen de vereiste feitenkennis, maar komen op basis daarvan ook tot doordachte oplossingen. Taxonomie, zo heet de indeling van kennis naar verschillende niveaus. De redactie gebruikt de taxonomie van Romiszowski. De indeling van deze Britse onderwijskundige is: feitelijke kennis, zoals: herinneren of herkennen begripsmatige kennis betreft het inzicht, grensbepalingen reproductieve vaardigheden, zoals eenvoudige activiteiten en standaardprocedures productieve vaardigheden, het geleerde toepassen in nieuwe situaties De landelijke kennistoets test vooral de beheersing van feitelijke en begripsmatige kennis. 18 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

19 2 - Het afnemen van de toets toetsomgeving De afname van de toets gebeurt in een beveiligde, digitale omgeving. Studenten loggen in met een eigen wachtwoord. Zolang de toets loopt, is het niet mogelijk om internet of andere computerprogramma s te gebruiken. Bij een storing blijven de gegeven antwoorden opgeslagen. Om daarna verder te gaan is opnieuw inloggen voldoende. De toets is opgebouwd uit een aantal blokken. Studenten kunnen naar iedere gewenste vraag binnen een blok navigeren. Daar zijn drie knoppen voor: vorige (vorige vraag) volgende (volgende vraag) examennavigator (direct een vraag kiezen) Wanneer studenten op de knop naar het volgende blok klikken, sluiten ze het blok af. Als niet alle vragen binnen het blok beantwoord zijn, wordt de student hiervoor gewaarschuwd. Pas daarna verschijnt de eerste vraag van het volgende blok in beeld. Terugkeren naar een eenmaal afgesloten blok is niet mogelijk. Met twee knoppen rechts bovenin het scherm kunnen studenten de leesbaarheid verhogen: om het lettertype te vergroten om het contrast te verhogen 19 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

20 2.2 timer, duur van de toets en afsluiting timer op het beeldscherm balk die de voortgang in de toets toont duur van de toets algemene economie: twee uur duur van de toets bedrijfseconomie: twee uur duur van de toets algemene economie en bedrijfseconomie: twee en een half uur afsluiten met toets beëindigen Op het beeldscherm is een timer afgebeeld met de tijd die nog rest tot afsluiting van de toets. Een balk toont de voortgang: het aantal beantwoorde vragen ten opzichte van het totaal aantal vragen. Vragen die na twee respectievelijk twee en een half uur niet zijn beantwoord, gelden als fout. Na twee (respectievelijk twee en een half) uur krijgen de studenten van de surveillant de instructie om op de knop toets beëindigen te drukken. Na afsluiting zijn de antwoorden opgeslagen en niet meer te wijzigen. De surveillanten geven tweemaal informatie over de nog beschikbare toetstijd. De eerste keer een half uur voor, en de tweede keer vijf minuten voor afsluiting van de toets hulpmiddelen Bij het maken van alle drie de toetsen voor het vak economie mogen studenten een rekenmachine gebruiken. Dit mag geen grafische rekenmachine zijn. Studenten dienen de rekenmachine, evenals pen en potlood zelf mee te nemen. Het gebruik van kladpapier is toegestaan. De surveillant reikt dit uit en neemt het na afloop ook weer in voorzieningen voor studenten met een studiebeperking Alle studenten kunnen gebruik maken van de algemene schermaanpassingen: het vergroten van de letters en het veranderen van het contrast. Daarnaast hebben sommige studenten recht op extra toetstijd. De examencommissie van hun opleiding beslist daarover toiletbezoek Studenten mogen de toetsruimte niet verlaten, ook niet om naar de wc te gaan. Een uitzondering op deze regel geldt voor studenten die een medische aandoening hebben en die hierdoor toestemming hebben verkregen van de examencommissie om wel de toetsruimte te verlaten. Volgorde vragen Binnen een blok kunnen studenten zelf de volgorde waarin ze vragen beantwoorden kiezen. 20 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

21 3 - De uitslag voldoende of onvoldoende Toetsdeskundigen en vakexperts bepalen de grens tussen zakken en slagen. Deze zogeheten cesuurstelling heeft een wetenschappelijk fundament. Meer informatie over deze cesuurstelling is te vinden op de site van 10voordeleraar uitslag Studenten krijgen de uitslag via hun opleiding. De uitslag wordt uitgedrukt in een cijfer van 1 t/m 10. Daarnaast ontvangen studenten hun individuele scores per domein inzage, beroep en aantal toetsdeelnames per student per studiejaar Regels over inzage, beroep en aantal toetsdeelnames staan vermeld in de OER-tekst die als bijlage is opgenomen. Voorbeeldvragen Via de website zijn voorbeelden van toetsvragen beschikbaar. Ook bestaat de mogelijkheid daarmee te oefenen. 21 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

22 Bijlage Onderwijs- en examenregeling landelijke kennistoetsen

23 Onderwijs- en examenregeling Landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen Studiejaar Onderdeel 1 (Algemeen: geldt voor tweedegraads lerarenopleidingen en pabo) Inleiding landelijke kennisbases en kennistoets lerarenopleidingen In 2008 hebben de hogescholen met lerarenopleidingen met de staatssecretaris van OCW de Meerjarenafspraak Krachtig Meesterschap afgesloten. In die overeenkomst staat het verhogen van de kwaliteit van de lerarenopleidingen centraal. Zoals afgesproken in de Meerjarenafspraak heeft elke lerarenopleiding een kennisbasis opgesteld die in een landelijk examen wordt getoetst. Vanaf het studiejaar zijn de landelijke kennistoetsen voor deze opleidingen en de genoemde pabo-vakken een verplicht onderdeel van de hoofdfase geworden. Aan iedere landelijke kennistoets is één studiepunt verbonden. Elke student van een lerarenopleiding, tweedegraads of pabo, moet geslaagd zijn voor de landelijke kennistoets (tweedegraads) of landelijke kennistoetsen (pabo) voordat hij of zij gediplomeerd de opleiding kan verlaten. De hogescholen hebben de kennisbases en kennistoetsen gezamenlijk in eigen beheer ontwikkeld. Er is per lerarenopleiding een landelijke kennisbasis samengesteld. De vragen van de kennistoets gaan over die kennisbasis. Tijdens de opleiding wordt deze kennisbasis behandeld. De opleiding bereidt de student voor op de kennistoets(en). Meer informatie over de landelijke kennisbasis en de landelijke kennistoets lerarenopleidingen is te vinden op Daar zijn ook de landelijke kennisbasis en een oefentoets te vinden, evenals een toetsgids per vak dat een landelijke toets kent. De organisatie 10voordeleraar De organisatie 10voordeleraar is door de lerarenopleidingen belast met de organisatie van de ontwikkeling van kennisbases, toetsvragen, de digitale toets en de totstandkoming van de uitslag. De digitale toetsen worden op de hogescholen afgenomen. De organisatie 10voordeleraar en de hogescholen met lerarenopleidingen zorgen er samen voor dat de landelijke kennistoetsen objectief en betrouwbaar zijn. Om te zorgen dat studenten, bij welke hogeschool zij hun opleiding ook volgen, dezelfde kansen hebben, hanteren alle hogescholen dezelfde regels: de landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen-oer. Hierin staan de relevante regels voor studenten. Voor de landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen gaan de bepalingen van deze landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen OER boven de regels die gelden voor de overige toetsen van de opleiding. 23 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1

24 Om het landelijke, uniforme karakter van de landelijke kennistoets te waarborgen, volgen hogescholen de landelijke afspraken met betrekking tot deelname, de aanmelding voor de toets, de toetsafname en bekendmaking van de resultaten. Dat houdt onder andere in dat hogescholen verplicht zijn om de toetsen te plannen in de overeengekomen tijdsloten. Toetsafnames buiten de overeengekomen tijdsloten zijn niet mogelijk. Vanwege het landelijke karakter van de landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen kunnen er specifieke maatregelen getroffen worden. Het gaat hierbij om de volgende maatregelen (niet limitatief): 1. Er kan, op initiatief van 10voordeleraar of de betrokken hogeschool, besloten worden dat de betrokken hogeschool niet kan deelnemen aan een toetsafname. Een dergelijke maatregel kan bijvoorbeeld genomen worden als de betrokken hogeschool niet een veilige toetsafname kan garanderen. Hierover worden de studenten door de betrokken hogeschool voorafgaand aan de toetsafname geïnformeerd. Deze hogeschool kan deelnemen aan de eerstvolgende toetsafname. Studenten dienen zich hiervoor opnieuw in te schrijven; 2. Als de toetsafname op het overeengekomen tijdstip is verstoord, zal door 10voordeleraar een nieuwe datum voor deze toetsafname worden bepaald. Deze nieuwe toetsafname vindt vervolgens idealiter plaats binnen de toetsweek of toetsweken van de eerder geplande toetsafname datum doch uiterlijk binnen 4 werkweken na de eerder geplande toetsafname datum. De betrokken hogeschool informeert de studenten hierover; 3. In het geval van fraude 1 met de landelijke kennistoetsen kunnen er maatregelen op landelijk niveau genomen worden. Zo kan bijvoorbeeld de toetsafname uitgesteld worden. Er wordt in dat geval een nieuw toetsmoment gepland, uiterlijk binnen 4 werkweken na de eerder geplande toetsafname datum. De betrokken hogeschool informeert de studenten hierover; 1 In het kader van de landelijke kennistoetsen lerarenopleidingen wordt onder fraude in ieder geval verstaan: a. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student gebruik maakt, of gebruik heeft gemaakt van hulpmiddelen waarvan de raadpleging niet uitdrukkelijk is toegestaan; b. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student kijkt of gekeken heeft naar/op/in het werk van (een) andere student(en); c. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student aanleiding/mogelijkheden heeft gegeven aan andere studenten zijn of haar werk in te zien; d. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student tijdens de toetsafname informatie geeft of heeft gegeven aan andere studenten over de inhoud en uitwerking van de landelijke kennistoets; e. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student tijdens de toetsafname onjuiste of valse informatie geeft of heeft gegeven over zijn of haar identiteit; f. wanneer tijdens of na een toetsafname geconstateerd wordt dat de student zich door iemand anders heeft laten vertegenwoordigen; g. het zich voor de datum of het tijdstip waarop de toetsafname zal plaatsvinden, in het bezit stellen van de vragen of opgaven van de desbetreffende kennistoets. 24 Toetsgids tweedegraads lerarenopleiding algemene economie en bedrijfseconomie - Versie 2015/2016-1