Help, ze eten niet. Eetstoornissen bij jonge kinderen. Danielle van de Merwe. Kinder- en jeugdpsychiater

Transcriptie

1 Help, ze eten niet Eetstoornissen bij jonge kinderen Danielle van de Merwe Kinder- en jeugdpsychiater

2 Inhoud Voorstelling dienst Niet-organische voedingsstoornissen bij jonge kinderen Inleiding Classificatie Behandeling 2

3 Onze dienst UKJA afdeling jonge kind en gezin Voedingsteam

4 Onze dienst: wie zijn wij Teamleden: Danielle van de Merwe: kinder- en jeugdpsychiater Pats Boeykens: logopediste Lut de Winne: maatschappelijk assistent, gezinstherapeut Samenwerking met huisartsen / kinderartsen / gastro-enterologen / diëtisten / Kind en gezin / CKG Aanmelding: Verwijzing via kinderarts, huisarts Eerdere hulpverlening onvoldoende / geen effect 4

5 Onze dienst: wat doen wij Soorten problemen: Te weinig eten Te veel eten Etensstrijd Selectief eten Sondevoeding: afbouw Wat niet: Eetproblemen door motorische/neurologische stoornissen Eetproblemen bij ernstig mentaal gehandicapte kinderen 5

6 Onze dienst: wat doen wij Behandeling: Eerst uitzoeken Is er een probleem Vanwaar komt het probleem Mogelijke onderliggende oorzaken: Trauma Lichamelijke aandoeningen: hartproblemen, chemotherapie Over- en onder gevoeligheid Ontwikkeling: autisme, ontwikkelingsvertraging 6

7 Niet organische voedingsstoornissen bij jonge kinderen Inleiding

8 Inleiding: algemene definitie Niet organische eet- en voedingsstoornissen: Wanneer een kind een langere periode onvoldoende of te weinig gevarieerd voedsel opneemt, zodat normale groei en ontwikkeling in het gedrang komt

9 Inleiding: enkele cijfers Eetproblemen: 25% van de gemiddeld ontwikkelende kinderen 26 tot 90% bij kinderen met fysieke handicap 10-49% bij kinderen met medisch probleem of prematuriteit Ernstige voedingsproblemen: Geassocieerd met slechte gewichtstoename: 1-5% 50% hiervan is niet geassocieerd aan een medische aandoening

10 Inleiding: eetgedrag veronderstelt Aanwezigheid van voedingsreflexen (rooting reflex, zuigreflex, bijtreflex en wurgreflex). Integratie van voedingsreflexen; functionele interactie van lipspieren, kaken, gehemelte, neus- keelholte en slokdarm. Coördinatie van zuigen, slikken en ademhaling (crf. prematuren). Rijping van maag- darmkanaal. Aanpassing van voedingsgedrag aan voedingswijze, interactie met verzorger(s), aanwezige stimuli.

11 Inleiding: ontwikkeling eetgedrag: kritische periodes Leeftijd Voeding Eetgedrag 0-4 mn Vloeibaar Zuigen op tepel of speen 4-6 mn Dun gemixt Beginnend afhappen van lepel, tong duwt naar buiten bij slikken 6-9 mn Zachte gemixte vaste voeding Beginnend drinken uit beker, actief happen bovenlip, beginnend kauwen 9-12 mn Geprakte voeding Zelfstandig drinken beker, gecontroleerd afbijten, zelf voeding naar mond brengen mn Alle consistenties Minder verlies van voeding tijdens kauwen drinken met een rietje mn Vaste voeding Kauwen met rotatie tussen kiezen, eet zelfstandig met vork of lepel

12 Inleiding: ontwikkeling van eetgedrag: leerprocessen Ontwikkeling van smaak Neofobie Voedsel als beloning: 1-malig nuttig, op langere termijn beloning wordt aantrekkelijker, doelvoedsel niet Ontwikkeling van ritme Leren kennen van relatie tussen voedselkenmerken en verzadiging Baby s en kinderen onder 5 jaar zijn in staat voedselprikkels te associëren met de fysiologische gevolgen (bv. hoeveelheid van bepaald voedsel en verzadiging) = geconditioneerde verzadiging. Indien volwassene teveel nadruk legt op externe prikkels, geen conditionering

13 We eten allemaal Iedereen eet anders... Rapley methode 13

14 14 Niet organische voedingsstoornissen bij jonge kinderen Classificatie

15 Classificatie Verschillende systemen: DSM-5 Pica Ruminatie Niet gespecificeerde voedings of eetstoornis en de vermijdend/restrictieve voedingsstoornis DC 0-3 R Classificatie in verschillende vormen 5 assen Voor voedingsstoornissen: mogelijks onvoldoende evidence based? 15

16 Classificatie: DC 0-3 Voedingsstoornis bij regulatieproblemen Voedingsstoornis binnen relatie verzorger/kind Infantiele anorexia Sensoriële voedselaversie Voedingsstoornis geassocieerd met somatische aandoening Posttraumatische voedingsstoornis Andere: geassocieerd aan autisme, mentale retardatie, affectieve stoornis. pica, ruminatie

17 17 Niet organische voedingsstoornissen bij jonge kinderen Behandeling

18 Wat als je kind dit niet vanzelf doet? Elk kind weigert op zijn manier... 18

19 Wat als je kind dit niet vanzelf doet? eten is evident, maar niet voor iedereen wat loopt er fout wat kunnen we doen: eten moet weer leuk worden voor ouders en kind hoe werken we: met ouders en kind aan tafel thuis of in het ziekenhuis 19

20 Behandeling: samen aan tafel Ontschuldigen, niet interpreteren noch van gedrag van ouders, noch van gedrag van het kind, maar verklaren Vertrekpunt is evenwicht in de ouder-kind relatie hervinden Concrete handvatten zoals technische vaardigheden, plaatsing binnen de specifieke ontwikkeling maken ouders sterker, geven vertrouwen in het kunnen en verbeteren de relatie zichtbaar 20

21 Behandeling: voedingsstoornis bij regulatie problemen Ouders op weg helpen om hun kind te co-reguleren: Algemeen Tijdens voedingsmomenten Observatie gegevens Tijdens voeding Algemeen: verschoningsmoment, kine Aan de slag rond: Houding Positionering 21

22 Behandeling: Voedingsstoornis binnen relatie verzorger/kind Focus op relatie Perceptie en beleving van ouders hiervan Cognities van ouders Aan de slag: Relatie: Thuiscontext: outreaching, dagbehandeling, dagcentrum, thuisbegeleiding, Floortime Voeding: Focus op terug aangenaam aan tafel zitten samen In extreme situaties: uit huis plaatsing 22

23 Behandeling: Infantiele anorexia Focus op interactie tijdens de maaltijden Goede opvolging gewicht en lengte Advies rond voeding: Meerdere kleine maaltijden gestructureerd Leeftijd adequate manier van eten Diëtiste consulteren: eventueel bijvoeding, supplementen, sondevoeding 23

24 Behandeling: Sensoriële voedselaversie Sensoriële overgevoeligheden heel goed in kaart brengen: ouders detectives Waar is het kind overgevoelig voor? Wanneer? Op welk moment? In aanwezigheid van wie? Voldoende inname zonder stress: Voorkeursvoedsel eventueel + bijvoeding: diëtiste Juiste context 24

25 Behandeling: Sensoriële voedselaversie Met ouders en kind: Uitbreiding: oefenen rond nieuwe voedingsmiddelen Vertrekken vanuit motivatie van het kind Psycho-educatie ouders zeer belangrijk Realistische doelstellingen Individueel inoefenen: vaak in bijzijn van ouders Transfer naar huis 25

26 Behandeling: Voedingsstoornis geassocieerd aan een somatische aandoening Veelvuldig overleg in bijzijn van ouders met kinderarts, kindergastro-enteroloog Zo veel mogelijk duidelijkheid over somatische aandoening en huidige invloed Voedingstoestand optimaliseren voor individueel kind Angsten en zorgen van ouders Zeer vaak sonde voeding Afbouw = lang traject 26

27 Behandeling: Voedingsstoornis geassocieerd aan een somatische aandoening Zeer vaak sonde voeding Afbouw = lang traject Eerste stap is sondevoeding optimaliseren: Groeicurve Zo weinig mogelijk braken Liefst tijdens/net na eetmomenten Focus op positieve voedingservaringen van ouders met kind Hongerprovocatie: kan aangewezen zijn, hiervoor moet voldoende veiligheid zijn

28 Behandeling: post traumatische voedingsstoornis Focus op trauma van kind én ouders Begeleiding van kind én ouders rond angst, ervaringen opdoen Bijkomende traumatisatie zo veel mogelijk voorkomen Vaak in combinatie met somatische voedingsstoornis,... 28