Onderzoekscompetenties

Transcriptie

1 Onderzoekscompetenties Een praktijkgetuigenis L.Bresseleers K.Maes L.Pierrart V.Van Caeneghem I.Van Duffel I.Verbiest T.Verheyden

2 Het literatuurproject I. Doelstellingen

3 Het literatuurproject: doelstellingen Leerlingen een vakoverschrijdend eindwerk aanbieden. Profilering van de stroom Latijn-Talen (ASO).

4 Het literatuurproject: doelstellingen Leerlingen laten kennismaken met een vergelijkende literatuurstudie (cfr. Hoger onderwijs) en trainen in onderzoekscompetenties Plezier in het lezen en bij het onderzoeken.

5 1. Vakoverschrijdend eindwerk Naast klassieke taallessen, literatuur belichten. Talen: Duits, Engels, Frans en Nederlands Bespreking per vreemde taal Vergelijkende studie: Nederlands

6 2. Profilering van de stroom Latijn-Talen Latijn-Talen = aso-richting met minimaal wiskundepakket, maximaal talenpakket => profileren als sterke talenrichting Analogie met eindwerken in andere richtingen (vb economie-talen) wildgroei van (identieke) talentaken beteugelen

7 3. Vergelijkende literatuurstudie Ambitieus project traditioneel weinig aandacht voor literatuur, zeker over de vakgrenzen heen. eerste confrontatie voor leerlingen Voorbereiding op hoger talenonderwijs (cfr. profilering studierichting) en training in onderzoekscompetenties (SET)

8 4. Plezier in het lezen en bij het onderzoeken Positieve leeservaring = vertrekpunt Thema = reisgids Inspanning om einddoel te bereiken Eindbestemming = afgerond project Onderweg: veel gezien, geleerd, gelezen.. => onderzoekscompetentie!

9 Literatuurproject II. Praktische organisatie

10 II.1.Wat verwachten we van onze leerlingen? Elke leerling maakt een vergelijkende literatuurstudie en kiest hiervoor eerst een onderwerp: literair thema of motief Hulp: de leerlingen krijgen van de vakleerkrachten suggestielijsten met onderwerpen en literaire werken.

11 Voorbeelden onderwerpen: genres De misdaadroman De liefdesroman De historische roman De autobiografie / de dagboekroman Het reisverhaal De psychologische roman De filosofische roman

12 Voorbeelden onderwerpen: motieven Romeo en Juliet De antiheld Het muziekmotief

13 Wat verwachten we van onze leerlingen? Na de keuze van het thema moet de leerling: - Het gekozen thema specifiëren: welke oorlog? Wat voor soort liefde? Welke psychologische problematiek? - een onderzoeksvraag formuleren: wat wil hij doorheen dit project te weten komen?

14 Wat verwachten we van onze leerlingen? A. Eind november: elke leerling stuurt een mail naar de vakleerkracht Nederlands met een afgelijnde themakeuze met motivatie + eventuele romantitels. = zakelijke mail (schrijfvaardigheid Nederlands)

15 Wat verwachten we van onze leerlingen? B. Begin januari: eerste werksessie - Elke leerling formuleert een onderzoeksvraag - vult op speciaal evaluatieformulier in welke informatie hij al heeft opgezocht en waar + welke romans hij koppelt aan zijn keuze = wordt opgevolgd door de taalleerkrachten

16 Wat verwachten we van onze leerlingen? C. Vanaf januari: elke leerling leest per vreemde taal één werk. = 3 literaire werken (Fr Eng D)

17 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 1. een theoretische inleiding in het Nederlands (= deel 1 van het gedocumenteerd opstel): 600 woorden eigen tekst waarin thema wordt uiteengezet a.h.v. onderzoeksvraag

18 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 1. een theoretische inleiding in het Nederlands met citaten en parafrase uit secundaire literatuur + correcte voetnoten: de leerling documenteert zich aan de hand van wetenschappelijke artikels, boeken, websites

19 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 1. een theoretische inleiding in het Nederlands: gevolgd door een schema waarin de drie romans visueel aan het thema verbonden worden

20 Pia Frankenberg, Nora Twee vrouwen, twee levens: de Amerikaanse Amy verliest haar man bij de aanslagen van 9/11. De Duitse Nora, zelf ooit door terreur achtervolgd, leeft in New York. Kennismaking groeit uit tot obsessie. Yasmina Khadra, L attentat In een restaurant in Tel Aviv laat een kamikaze-vrouw een bom ontploffen; in het ziekenhuis probeert chirurg Amine zoveel mogelijk slachtoffers van deze aanslag te redden, tot men hem het meldt dat de kamikaze zijn eigen vrouw is De terroristische roman De terroristische roman Vroeger: personages opvoeren als (linkse) politieke idealisten - in de periode voor 9/11. Hun doel: de wereld verbeteren. Zo was de rol van de schrijver gelijkaardig aan die van de terrorist: gevestigde waarden ter discussie stellen (cf. DeLillo)! Na 9/11: breuk in die sympathie van auteurs voor terroristen.terrorisme is nu een fundamentalistische misdaad en wil ons terugvoeren naar de middeleeuwen. Gevolg: in post-9/11-romans kruipen we niet in de huid van terroristen. Want: kloof tussen vreemde terrorist en eigen cultuur Mogelijke alternatieven: beschrijven rouwproces van nabestaanden (cf. Extremely loud & incredibly close). Meer afstandelijkheid en nuance. Impact op de eigen levensvisie van personages. Vragen opwerpen omtrent schuld en mentaliteit (cf. DeLillo s Cosmopolis). Kritiek op globalisme. Arnon Grunberg, Tirza Een vader trekt ten strijde tegen het spookbeeld van M. Atta en verwoest daarbij zijn hele leven.

21 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 2. een bespreking in elk van de drie talen van het gelezen werk voor die taal: 800 woorden eigen tekst per taal

22 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 2. een bespreking in elk van de drie talen van het gelezen werk voor die taal: de inhoud van het werk wordt hier betrokken op het gekozen thema: toepassing van het theoretisch kader op elk werk => In welke mate beantwoordt het werk aan de criteria?

23 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 2. een bespreking in elk van de drie talen van het gelezen werk voor die taal: => Antwoord op de onderzoeksvraag

24 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 2. een bespreking in elk van de drie talen van het gelezen werk voor die taal: dus NIET: een uitgebreide samenvatting van de roman, een klassieke bespreking van personages, vertelperspectief, tijdsgebruik en dergelijke

25 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 2. een bespreking in elk van de drie talen van het gelezen werk voor die taal:! voorafgaand kan een korte, eventueel van het net geplukte samenvatting dit mits correcte bronvermelding

26 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 2. een bespreking in elk van de drie talen van het gelezen werk voor die taal: citaten uit/verwijzingen naar de gelezen tekst + secundaire literatuur worden gebruikt om de eigen mening kracht bij te zetten: > cf. lessen Nederlands hoe citeren, hoe parafraseren?

27 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 3. een vergelijkende studie van de drie werken in het Nederlands (= deel 2 van het gedocumenteerd opstel) op basis van de bespreking van de drie werken

28 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 3. een vergelijkende studie van de drie werken in het Nederlands (= deel 2 van het gedocumenteerd opstel): met afrondend een algemeen slot

29 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 3. een vergelijkende studie van de drie werken in het Nederlands: woorden eigen tekst - evenwichtige bespreking -conclusie - nawoord met persoonlijke appreciatie

30 Wat verwachten we van onze leerlingen? D. Per onderwerp schrijft de leerling: 3. Een vergelijkende studie! Natuurlijk zorgt de leerling ook voor een inhoudstafel, een bibliografie, correcte voetnoten en citaten.

31 Wat verwachten we van onze leerlingen? Deze vergelijkende literatuurstudie wordt ten laatste eind mei afgegeven.

32 II.2.Hoe sensibiliseren we onze leerlingen voor dit project? Begin november vrijdagnamiddag van 13u15 tot 15u30: de leerlingen van deze klas worden vrijgeroosterd: zij krijgen dan een algemene introductie op dit project door de vier taalleerkrachten

33 Hoe verloopt deze introductie? 1. Eerst krijgen de leerlingen in een notendop een overzicht van de literaire, filosofische en culturele tendensen van de 19e en de 20e eeuw.

34 Hoe verloopt deze introductie? 2. Hierna worden door middel van een multimediale presentatie een viertal voorbeelden gegeven van vergelijkende literatuurstudies, telkens vanuit een andere invalshoek.

35 Voorbeelden aangebracht door de leerkrachten 1. De oorlogsroman 2. Thema terreur (9/11) 3. De anti-held 4. De stadsroman > aan de hand van enkele fragmenten of titels gaan de leerlingen telkens eerst zelf op zoek naar het thema; daarna volgt een korte toelichting door de leerkracht

36 Uiteindelijke doel van deze introductie-namiddag = de leerlingen tonen hoe ze best aan het werk kunnen gaan > de leerlingen krijgen die dag een syllabus met 1. de uitgewerkte voorbeeld-cases 2. de concrete afspraken (wat? Wanneer?) 3. een bibliografie + inhoudstafel 4. een stappenplan (cf. later) 5. de suggestielijsten

37 II.3.Begeleiding / coaching? Hoe verloopt de procesbegeleiding? 1. permanente coaching * we geven de leerlingen leestips * we helpen de leerlingen bij de afbakening van hun onderwerp

38 II.3.Begeleiding / coaching? Hoe verloopt de procesbegeleiding? 1. permanente coaching * we bewaken de haalbaarheid van de projecten * we leren de leerlingen kritisch omspringen met secundaire bronnen * we leren de leerlingen hun mening te onderbouwen, te structureren en correct te formuleren

39 Procesbegeleiding: hoe? 2. rapportering van het geleverde werk tijdens een drietal werksessies waarvoor de leerlingen een halve dag lesvrij worden gemaakt

40 Procesbegeleiding: hoe? 3. de vier taalleerkrachten briefen elkaar voortdurend over vorderingen en eventuele problemen 4. een concreet stappenplan voor de leerlingen => Voorbeeld in syllabus

41 Literatuurproject III. Evaluatie

42 Evaluatie van het literatuurproject Permanente evaluatie aan de hand van het stappenplan Inhoud: een gemiddeld resultaat van de onderdelen per taal 20% van het eindexamen in juni

43 Evaluatie van het literatuurproject Terugblik op methodiek en product op het mondeling examen Engels en Frans: afzonderlijk resultaat voor proefwerk schrijven Delen 1-2-3: gedocumenteerd opstel Nederlands

44 Literatuurproject IV. Onze ervaringen

45 Aandachtspunten 1. Eigen planning 2. Inhoudelijke uitwerking 3. Praktische aanpak 4. Invulling begeleidersrol

46 1. Eigen planning Vroeg starten Begin november zicht op hele taak Deadline eind mei nog veraf Kerstvakantie benutten

47 1. Eigen planning Blijven verderwerken Onderwerp niet veranderen Niet te lang bij één boek/taal stilstaan Werktijd realistisch inschatten

48 Aandachtspunten 1. Eigen planning 2. Inhoudelijke uitwerking 3. Praktische aanpak 4. Invulling begeleidersrol

49 2. Inhoudelijke uitwerking Onderwerp Keuze niet uitstellen (niet te lang twijfelen of laat veranderen) Afbakenen ( Ik wil wat over liefde lezen moet enger) Niet té specifiek/vergezocht (anders moeilijke zoektocht)

50 2. Inhoudelijke uitwerking Uitwerking Oppervlakkigheid vermijden: Geen synthese, wel typering Evenwicht tussen talen bewaren Voldoende/relevante citaten/verwijzingen Bronnen voldoende gebruiken (stofferen + bibliografie) Copy/paste-gedrag (tijdsdruk)

51 Aandachtspunten 1. Eigen planning 2. Inhoudelijke uitwerking 3. Praktische aanpak 4. Invulling begeleidersrol

52 3. Praktische aanpak Op zoek naar dat boek: Een boek zoeken Bibliotheek (lokaal/centraal/universiteit) Boekhandel (leveringstijd) Tweedehandsboekhandel (geluksfactor) Onlineboekhandel: veelal korte leveringstijd, vaak ook tweedehands, lage portkosten. Leerkracht? en vinden Niet buiten leerkracht om veranderen

53 3. Praktische aanpak Voorbereiding op werksessie Materiaal mee? Tekst/documentatie doorgestuurd?

54 Aandachtspunten 1. Eigen planning 2. Inhoudelijke uitwerking 3. Praktische aanpak 4. Invulling begeleidersrol

55 4. Invulling begeleidersrol Leerkracht als zoekmachine? Leerkracht als bibliotheek? Coachen = stand-by zijn?

56 Vooral positieve ervaringen Grotendeels matige tot knappe resultaten Slechts enkeling scoort bijzonder zwak Enthousiaste leerlingen: Keuzevrijheid (onderwerp, boeken, planning) Leerlinggerichte aanpak Procesbegeleiding Contact leerkracht-leerling

57 Vooral positieve ervaringen Inzet van leerlingen: Kennen gewicht van de hele taak Zien (meer)waarde in (inhoudelijk, vaardigheden, uniek project) Leveren met enige trots verzorgde taak in

58 Vooral positieve ervaringen Positieve keuze voor Latijn-talen: = positieve boodschap in vierde jaar: leerlingen worden uitgedaagd

59 Vooral positieve ervaringen Positieve feed-back van Hogescholen en Universiteiten: deze leerlingen weten hoe ze aan een onderzoeksopdracht moeten beginnen

60 Onderzoekscompetenties: breder schoolkader In januari en in februari: twee voormiddagen onderzoekscompetenties => elke pool = één voormiddag vb Wiskunde wetenschappen = januari: Wizes (OC Wi 6u) februari: wetenschappen

61 Langs rechte en kromme wegen, over heuvels en door dalen

62 Wie luistert, vergeet Wie kijkt, onthoudt Wie doet, leert Confucius