Heeft u voldoende oog voor mensen met een visuele beperking?

Transcriptie

1 Heeft u voldoende oog voor?

2 In Nederland zijn zo n mensen die slecht zien. Daarvan hebben ruim mensen een ernstige visuele beperking, mensen zijn blind. De groep is heel divers. Er zijn veel verschillende vormen van slechtziendheid. Sommige slechtzienden zien niet scherp: alles is wazig. Andere slechtzienden zien een klein stukje scherp en de rest helemaal niet of wazig. Er zijn ook mensen die niet goed meer zien als de zon schijnt. Slechts één op de vijf blinden kan helemaal niets zien, de meesten zien nog wel iets. Al is het soms maar een klein stukje of heel vaag. Om de brochure goed leesbaar te maken voor mensen die slecht zien, is de opmaak van de brochure sober gehouden.

3 kunt ondersteunen Als gemeente kunt u nagaan welke voorzieningen en hulpmiddelen nodig zijn om hindernissen weg te nemen die mensen met een visuele beperking thuis en in hun omgeving tegenkomen. Sinds 1 januari 2007, met de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), is de gemeente verantwoordelijk voor het ondersteunen van mensen met een beperking. De Wmo heeft als doel mensen zolang mogelijk zelfstandig te laten wonen en mee te laten doen aan de samenleving. Dat geldt ook voor specifieke doelgroepen, zoals.

4 Onderwerpen en tips Keuzevrijheid in ondersteuning 6 Toegankelijkheid van informatie 7 Openbare ruimten en openbare gebouwen 8 Inspraak en betrokkenheid 9 Vervoers- en mobiliteitsvoorzieningen 10 Advisering, indicatiestelling en toewijzing 11 Wonen 12 Deelname aan activiteiten 13 Bijzondere bijstand 14 Meer informatie 15

5 Deze brochure is een hulpmiddel De ondersteuning van mensen met een visuele beperking moet in de gemeentelijke Wmo-beleidsnota of in het gemeentelijk beleidsplan helder uitgewerkt worden. In deze brochure geven wij hiervoor informatie en tips. Acties op veel terreinen Om inzicht te geven hoe u mensen met een visuele beperking kunt ondersteunen, laten we een aantal terreinen de revue passeren. Bij elk onderdeel worden tips gegeven hoe u er als gemeente voor kunt zorgen dat goed geïnformeerd en ondersteund worden.

6 Keuzevrijheid in ondersteuning Mensen met een visuele beperking willen kunnen kiezen welke hulp het beste bij hen past. Het aanbod van zorg, welzijn en ondersteuning moet aansluiten op de wensen en behoeften van deze doelgroep. Persoonsgebonden budget Vaak weten mensen die behoefte hebben aan ondersteuning zelf heel goed welke hulp het beste bij hen past. Een persoonsgebonden budget (PGB) biedt mensen binnen bepaalde regels de mogelijkheid om zelf zorg en ondersteuning in te kopen. Zo kunnen ook er voor zorgen dat ze de hulp krijgen die aansluit op hun persoonlijke vragen en wensen. Dit leidt bovendien tot meer zelfstandigheid. Zorg ervoor dat uw gemeente meer dan één aanbieder heeft gecontracteerd die mensen met een visuele beperking kan ondersteunen. Let er daarbij op dat de zorgaanbieders qua dienstverlening van elkaar verschillen, zodat men de zorg kan kiezen die aansluit bij een manier van leven of geloofsovertuiging. Regel dat de zorg goed aansluit bij de zorgvragen en wensen. Maak hierover afspraken met aanbieders van zorg en diensten. Laat hen bijvoorbeeld onderzoek doen naar de specifieke wensen van. Stimuleer zorg- en dienstverleningsorganisaties om samen te werken en nieuwe diensten te ontwikkelen. Voorkom koppelverkoop. Een woningbouwvereniging mag bijvoorbeeld geen huis verhuren, met daarbij de verplichting om zorg te gebruiken van een bepaalde aanbieder. Biedt naast zorg in natura ook de mogelijkheid van het persoonsgebonden budget. Met een eigen budget kan men zelf kiezen bij wie zorg en diensten worden ingekocht. Let wel, een persoonsgebonden budget biedt meer vrijheid, maar kan ook meer administratieve lasten met zich mee brengen. Voor is het voeren van een administratie vaak niet eenvoudig. De gemeente dient hier oog voor te hebben en de extra lasten hiervan te vergoeden. 6

7 Toegankelijkheid van informatie Mensen met een visuele beperking willen net als ieder ander kennis kunnen nemen van algemene en openbare informatie. Dit geldt in het bijzonder voor publieksinformatie van alle gemeentelijke diensten en van alle door de gemeente gesubsidieerde instellingen. Stel alle gemeentelijke informatie beschikbaar in een toegankelijke leesvorm voor mensen met een visuele beperking, zoals braille, grootletter, gesproken woord, of digitaal als Wordbestand. Zorg ervoor dat de websites van alle gemeentelijke diensten en de door de gemeente gesubsidieerde instellingen voldoen aan de toegankelijkheidseisen voor websites. Kijk voor meer informatie over hoe uw gemeentelijke website een waarmerk kan krijgen op Bied ook de mogelijkheid van mondelinge informatieoverdracht (telefonisch of door huisbezoek). Laat de meerkosten van een aangepaste informatievoorziening niet voor rekening van de aanvrager komen. Stuur documenten en formulieren die per worden verzonden altijd als Wordbestand. Pdf-bestanden zijn alleen te raadplegen met daarop aangepaste (spraak)computers. Maak het Wmo-loket goed toegankelijk voor. Train baliepersoneel bij gemeentelijke instellingen in de manier waarop zij blinden en slechtzienden kunnen helpen bij het vinden van de juiste route (zoals de route beschrijven en meelopen). De mondelinge informatievoorziening en de hulp bij het invullen van formulieren behoren in alle gevallen objectief en volledig te zijn. Dat wil zeggen dat informatie en advies niet gekoppeld worden aan het aanbod van zorg en diensten. 7

8 Openbare ruimten en openbare gebouwen Alle openbare ruimten en openbare gebouwen horen zo te zijn ingericht dat mensen met een visuele beperking zich veilig kunnen bewegen. Daarnaast dienen publieke ruimten en openbare gebouwen te voldoen aan specifieke toegankelijkheidseisen ten aanzien van kleur, verlichting, contrast, meubilair, lichtschakelaars, automatische deuren, reliëfaanduidingen en alternatieven voor draaideuren en roltrappen. Let op de toegankelijkheid en bruikbaarheid van liften, serviceapparaten (bijvoorbeeld voor consumpties) en andere automaten voor, bijvoorbeeld door gebruik te maken van spraakchips. Zorg voor zo min mogelijk obstakels in openbare ruimten. Voer een actief (handhavings)beleid ten aanzien van uitstallingen van winkels, straatmeubilair, fietsenrekken e.d. Maak openbare gebouwen, scholen en accommodaties van gesubsidieerde instellingen en organisaties voldoende toegankelijk en bereikbaar, ook met openbaar vervoer. Laat verkeersvoorzieningen, zoals beveiligde oversteekplaatsen, bewegwijzering, gidsen geleidelijnen en verlichting voldoen aan specifieke wensen van mensen met een visuele beperking. Mensen met hulp- en geleidehonden moeten altijd en overal toegelaten worden. Zie er op toe dat alle voorzieningen voldoen aan de eisen van het Handboek Toegankelijkheid. Stel u op de hoogte van de specifieke aanbevelingen van Viziris op dit gebied. 8

9 Inspraak en betrokkenheid De Wmo verplicht gemeenten om mensen en hun belangenorganisaties te betrekken bij de beleidsplannen. Dit geldt uiteraard ook voor. Belangrijk hierbij is dat de gemeente aandacht heeft voor de knelpunten waar blinden en slechtzienden mee te maken hebben. Mensen met een visuele beperking moeten daarom betrokken worden bij het maken van beleid, zodat zij tijdig hun problemen en wensen kenbaar kunnen maken. Zij moeten vanuit hun belangen(organisaties) een plaats krijgen in overlegorganen en adviesraden van gemeenten. Zorg ervoor dat zo goed mogelijk vertegenwoordigd zijn in gemeentelijke adviesraden, gehandicaptenplatforms, wijkraden en klankbordgroepen. Stel u op de hoogte van de wensen van. Zoek actief contact met plaatselijke belangengroepen. Organiseer voor de lokale bestuurders periodiek overleg met belangenorganisaties waarin vertegenwoordigd zijn. Stimuleer dat gehandicapten- en Wmo-platforms, waarin geen visueel gehandicapten zijn vertegenwoordigd, contact opnemen met de koepelorganisatie van mensen met een visuele beperking ( Bied belangenorganisaties van blinden en slechtzienden ruimte om een pro-actieve rol te spelen bij inspraakmogelijkheden. 9

10 Vervoers- en mobiliteitsvoorzieningen Ook voor is het van belang om zich goed te kunnen verplaatsen. Mensen met een visuele beperking moeten in staat zijn om zelfstandig alledaagse activiteiten te verrichten, zoals het verrichten van arbeid, het doen van boodschappen, het onderhouden van sociale contacten, het verrichten van vrijwilligerswerk en het beoefenen van sport, recreatieve of religieuze activiteiten. Aangezien het openbaar vervoer een inkomensonafhankelijke voorziening is zou dit, vanuit een oogpunt van gelijkheid, ook moeten gelden voor het aangepast vervoer. Zorg ervoor dat de vervoersvoorzieningen voor aansluiten bij de individuele behoeften. Let er op dat gebruik kunnen maken van een begeleider die gratis meereist of anders van iemand die kan helpen op de plaats van bestemming. Bied de mogelijkheid gebruik te maken van aangepast vervoer, bijvoorbeeld (deel)taxivervoer van deur tot deur. Zorg voor een ruim aanbod van andere vervoersvoorzieningen, zoals een tandem voor het doen van boodschappen en voor ontspanning, of geef een vergoeding voor het gebruik van de gezinsauto of de auto van iemand anders. Stimuleer dat aangepast vervoer op regelmatige tijden en ook in de avonduren wordt aangeboden. Zorg met name in de stille avonduren voor toezicht op stations- en buspleinen. Pas bushaltes aan met gesproken informatie over welke bus eraan komt. Neem in de vergunningen aan taxibedrijven op dat hulp- en geleidehonden niet mogen worden geweigerd. 10

11 Advisering, indicatiestelling en toewijzing Voor aanvragen van hulp bij het huishouden en vervoers- en woonvoorzieningen moet men in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning bij de gemeente zijn. Mensen met een visuele beperking maken relatief veel gebruik van huishoudelijke hulp. Veel gemeenten beoordelen zelf de noodzaak van de ondersteuning en zijn daarmee zowel indicatiesteller als toewijzer van de voorzieningen. Gemeenten bepalen zelf met welke aanbieders zij in zee gaan. Voor de meeste voorzieningen geldt dat ook de mogelijkheid van een persoonsgebonden budget moet worden aangeboden. Bezwaar maken Een aanvrager van een voorziening heeft het recht bezwaar aan te tekenen tegen de beslissing van de gemeente. Er kan een fout gemaakt zijn in de procedure (bijvoorbeeld de termijn om een beslissing te nemen wordt overschreden) of een aanvrager kan het niet eens zijn met de beslissing. Ook als de gemeente negatief beslist op een bezwaarschrift zijn er nog mogelijkheden. Men kan dan terecht bij de beroeps- en bezwarencommissie en eventueel kan men daarna nog naar de rechter. Motiveer een afwijzende beslissing duidelijk en in begrijpelijke taal. Wijs steeds op de mogelijkheden van bezwaar of beroep. 11

12 Wonen Mensen met een visuele beperking hebben vaak behoefte aan voorzieningen die bijdragen aan veiligheid, oriëntatiemogelijkheden, toegankelijkheid en herkenbaarheid van de woning. Zorg ervoor dat voorzieningen voor standaard in elke nieuwbouwwoning aanwezig zijn, dan wel eenvoudig kunnen worden aangebracht (aanpasbaar bouwen). Houd bij de toewijzing van een woning rekening met de sociale en de fysieke omgeving. Deze moeten zoveel mogelijk aansluiten bij de specifieke wensen en mogelijkheden van de bewoner. 12

13 Deelname aan activiteiten Sportaccommodaties, buurt- en clubhuizen, zwembaden, culturele instellingen (zoals schouwburg, bioscoop, theater, bibliotheek, musea) en centra voor dagactiviteiten moeten ook voor bereikbaar, toegankelijk en bruikbaar zijn. Daardoor wordt het voor mogelijk om deel te nemen aan voor iedereen georganiseerde activiteiten op sportief en sociaal cultureel terrein. De daarvoor benodigde voorzieningen en materialen dienen aanwezig te zijn en de medewerkers dienen een gerichte scholing te hebben gehad. Zorg ervoor dat er gelegenheid is om aangepaste sport te beoefenen en dat er voorzieningen zijn om dit veilig te kunnen doen. Let er op dat alle accommodaties toegankelijk zijn voor hulp- en geleidehonden. Werk samen met buurgemeenten zodat er gezamenlijk voldoende mogelijkheden zijn voor om deel te nemen aan sportieve en recreatieve activiteiten. Zorg ervoor dat de extra vervoerskosten die daarmee gemoeid zijn ook vergoed worden. Openbare bibliotheken dienen een voor blinden en slechtzienden toegankelijke publiekscatalogus te hebben, evenals een collectie grootletterboeken en lectuur en informatie in gesproken vorm. Verwijs zo nodig naar specifieke instelling(en) voor de lectuurvoorziening voor mensen met een leeshandicap. 13

14 Bijzondere bijstand Hoewel de gemeente geen inkomensbeleid mag voeren, zijn er situaties denkbaar dat een beroep op bijzondere bijstand gerechtvaardigd is. Zo zijn er voorzieningen die door blinden en slechtzienden alleen gebruikt kunnen worden als daarvoor extra betaald wordt. Vergoed de extra kosten die maken als gevolg van hun handicap, zoals: - extra kosten voor speciale huishoudelijke apparaten zoals wasmachines en thermostaten met bijzondere bedienbare knoppen (gangbare apparaten zijn vaak aan te passen); - deelname aan vakanties en recreatieve activiteiten met speciale begeleiding; - meerkosten door extra gebruik van telefoon en energie; - noodzakelijke hulp bij postbehandeling en klusjes die niet (altijd) kosteloos te regelen zijn. Vergoeding van kosten als gevolg van hogere risico s van morsen en breken van servies kan een punt van overweging zijn. 14

15 Meer informatie De rol van Zorgbelang De rol van Viziris Zorgbelang komt op voor de belangen van patiënten en mensen met een beperking als gevolg van ziekte, ongeval, handicap of ouderdom. Ook deze mensen moeten kunnen leven zoals ze zelf willen. Voor hen is het van groot belang dat gemeenten en zorg- en welzijnsorganisaties luisteren naar hun wensen en behoeften. En daar vervolgens naar handelen. Viziris is de netwerkorganisatie van mensen met een visuele handicap. Zij werkt aan concrete oplossingen voor mensen met een visuele beperking. Viziris geeft advies aan organisaties en lokale overheden, onder andere op het gebied van mobiliteit, lectuurvoorziening en werkgelegenheid. Daarnaast heeft Viziris een landelijke advies- en informatielijn voor iedereen die problemen heeft met zien: de Ooglijn. Ook hulp- en dienstverleners en familieleden kunnen met al hun vragen terecht bij de Ooglijn. De medewerkers beantwoorden vragen over uiteenlopende onderwerpen zoals revalidatiemogelijkheden, lotgenotencontact en mogelijkheden op het gebied van voorzieningen en vergoedingen. Postbus 2148, 2800 BG Gouda telefoon website Postbus 2062, 3500 GB Utrecht telefoon fax website Ooglijn (op werkdagen) telefoon

16 Colofon Deze brochure is een initiatief van Zorgbelang Zuid-Holland. Deze brochure is mogelijk gemaakt met subsidie van Stichting Fonds PGO.