40ste week van Verpleegkundigen en Vroedvrouwen Kursaal Oostende 26/03/2014. Promotor: Prof. Dr. G. Lemmens Co-promotor: Dr. D. Van Den Abbeele.

Transcriptie

1 40ste week van Verpleegkundigen en Vroedvrouwen Kursaal Oostende 26/03/2014 voorstelling Masterproef Door VANDEBUERIE Stephanie Promotor: Prof. Dr. G. Lemmens Co-promotor: Dr. D. Van Den Abbeele Schooljaar Universitair Ziekenhuis Gent Titel Onderzoek naar de rapportage van neveneffecten van ECT Een vergelijkend onderzoek naar de eegkundige gerapporteerde observaties door visueel analoge schalen versus het gebruik van kwantitatieve meetinstrumenten en zelfrapportage Universitair Ziekenhuis Gent

2 De belangrijkste neveneffecten Hoofdpijn 21 tot 40 % Spierpijn 2 tot 10 % Misselijkheid ¼ptn Cognitieve klachten kloppende, frontale hoofdpijn vrij snel tijdens of kort na ECT piek 2u na ECT Binnen de 24 uur verdwenen vooral na de 1 ste Oorzaak: soort of te lage spierverslapper oorzaak: soort anesthesicum, nuchter zijn, secundair aan hoofdpijn 1) Het impliciet en semantisch geheugen 2) Anterograde amnesie 3) Retrograde amnesie 4) Subjectieve cognitieve klachten Cognitieve neveneffecten Impliciet en semantisch geheugen geen effect Anterograde amnesie aantasting tijdens ECT behandeling MAAR + of = 2 m naect behandeling.!geen wetenschappelijke argumenten voor langdurige anterograde amnesie Retrograde amnesie Kortna ECT (2u): sterke aantasting van info net voor Effecten oplange termijn: meningen verdeeld grote impact op kwaliteit van leven Subjectieve cognitieve klachten 1/3-1/2 blijvende klachten grootste achteruitgang objectief -> grootste verbetering subjectief

3 Andere neveneffecten Cardiovasculair: hypo en hypertensie veroorzaakt door ECT -> verhoogde cardialebelasting -> verhoogd risico op AMI (& andere cardiovasculaire aandoeningen) Neurologisch: -status epilepticus - non-convulsieve status epilepticus - tardieve insulten - postictale dyskinesieën -afasie, apraxie, agnosie geen argumenten dat ECT hersenschade veroorzaakt Psychiatrisch: - Postictale agitatie of PIA (5,4%) - postictaal delier of PID, - zelfzaam voorkomende postictale psychose -ANGST Waarom onderzoek naar cognitieve neveneffecten? Op lange termijn kunnen cognitieve stoornissen soms leiden tot blijvende geheugenproblemen (verband tss duur van postictale klachten en risico op retrograde amnesie). Goede detectie van deze bijwerkingen is belangrijk voor het comfort van de patiënt, het eventueel bijsturen van de behandeling en komt de therapietrouw ten goede.

4 Beïnvloedende factoren: technische aspecten (1) Elektrodepositie Behandelfrequentie stimulusdosering Bitemporaal: +++ Bifrontaal > recht unilateraal Rechts unilateraal > links unilateraal 2x/w < 3x/w hoe hoger het totaal aantal s, hoe meer kans op cognitieve neveneffecten er is doses = prikkeldrempel = 2 ½keer prikkeldrempel: lagere werkzaamheid + minder cognitieve neveneffecten hogere dosis (KT): meer neveneffecten Beïnvloedende factoren: stimulusparameters (2) Pulsbreedte (van 0.3 tot 2 milliseconden) Pulsfrequentie (20 tot 120 Herz) Stimulusduur of impulsduur (+ 15 seconden) Pulsamplitude (500 tot 800 milliampère Sinusgolfstimulatie (niet meer aanvaard) > hogere frequenties > Insulten + 2 tot 3 min -> meer cognitieve neveneffecten Geen relatie tss pulsamplitude en cognitieve neveneffecten Korte pulsstimulatie lagere frequenties (meer onderzoek nodig)

5 Rol van de psychiatrisch eegkundige bij ECT Algemeen: hulp aan indicatiestelling, behandelplan, kwaliteit en continuïteit, communicatiekanaal voor andere hulpverleners en familie. Voorlichting: is informatie van de arts begrepen? (effectiviteit, alternatieven en neveneffecten) + beantwoorden van vragen, opvangen van emoties (angst daalt en medewerking stijgt). Voorbereiding: preoperatieve en psychische voorbereiding. Uitvoering: aanwezigheid verlaagt de angst. ECT: controle vitale parameters en observatie neveneffecten en klachten. Vorming: blijvend geïnformeerd zijn rond ECT -> betrokkenheid en positieve attitude (pt en eegkundige). Bij cognitieve stoornissen Rol van de psychiatrische eegkundige bij cognitieve stoornissen eerlijke voorlichting (nocebo effect!) Alternatieven aanbieden als hulp voor cognitieve problemen: - rustige omgeving - complexe handelingen in kleine stukjes verdelen - informatie herhalen of op papier zetten, -compensatietechnieken toepassen (klok, kalender, naamkaartjes, agenda, ) gelegenheid geven frustratie en onmacht te uiten. gelegenheid geven frustratie en onmacht te uiten. Klachten observeren + evalueren (minimum 1x/w)-binnen de 24u na ECT.

6 Onderzoeksvragen In welke mate komen hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid en cognitieve stoornissen voor? + wat is de ernst van deze klachten? Is er een verschil in rapportage van deze neveneffecten voor, tijdens en na ECT tussen eegkundigen, patiënten en objectieve schalen? hypotheses 1) Depressieve klachten verbeteren na ECT. 2) Ptn rapporteren frequent hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid en cognitieve klachten. 3) Verpleegkundige rapportage komt overeen met rapportage ptn (hoofdpijn, spierpijn en misselijkheid). 4) Voor cognitie komt zelfrapportage ptn en eegkundigen overeen met de objectieve metingen van de onderzoeker. 5) Gebruikte meetinstrumenten correleren onderling.

7 Methodiek Onderzoeksdesign: kwantitatief, vergelijkend, longitudinaal onderzoek Setting: afdeling Angst- en Stemmingsstoornissen - UZ Gent Gegevens verzameling: 1/01/ /07/2013 Sample size: 30 patiënten Statistische verwerking: SPSS 21 Methode gegevensverzameling VAS ptn-hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid VAS hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid Premeting Sessie 1-11 postmeting X X X X X X SSMQ ptn (cognitie) X X X SSMQ (cognitie) X X X MMSE oz(cognitie) X 4 en 8 X 6CIT oz(cognitie) X X X IDS-SR 30 (depressie) X 4 en 8 X

8 Steekproef patiënten Inclusiefactoren exclusiefactoren 18-75jaar Man/vrouw Residentieel (AS) Indicatie ECT= katatonie, ernstig depressieve stoornis, bipolariteit Behandeling min 10s Akkoord met onderzoek (informatiebrief+ informed consent) Comorbiditeit neurologische pathologie (dementie, mentale handicap) Reeds opgestart met ECT bij aanvang onderzoek Steekproef eegkundigen - Werkzaam afdeling Angst-en Stemmingstoornissen late shift (14-22u). - Voorafgaande vorming omtrent gebruik vragenlijsten. - Geïnformeerd omtrent aard en doel van studie (informatiebrief + informed consent).

9 Resultaten variabelen Variabelen Onderverdeling aantal Geslacht Man Vrouw Leeftijd 18-35j 36-50j 51-75j Indicatie Elektrodenplaatsing Frequentie Majeure depressie Majeuredepressie + psychotische kenmerken Bifrontaal Bifrontaal afwisselend met bitemporaal Rechts-unilateraal 2x/w 3x/w Impulsbreedte 0.3 millisec Resultaten depressie depressieve klachten verbeteren na ECT. -> significante verbetering (t(17)= 6.86; p< 0.001) op IDS-RS 30: 46 (SD=15.25) -> 23 (SD=11.23) = van ernstig depressief -> mild/matig depressief

10 Resultaten hoofdpijn Patiënten Verpleegkundigen Significantie Besluit Pre ECT 4 M=0.12 SD=0.49 M=1.53 SD= 1.62 M= 0.71 SD= 0.26 M=0.53 SD= 0.94 (t(34)= 0.34; p= Ja (t(34)=2.20; p<0.05) Verpl > ptn 8 M= 2.35 SD= 2.34 M=1.82 SD=2.01 (t(34)=0.71; p=0.48) Post ECT M= 1.56 SD=2.16 M=0.5 SD= 1.41 t(34)=1.64; p=0.11) Sign stijging pre-en post ECT (t(17)= ; p<0.05) Geen stijging pre en post ECT en niet significant (t(17)=0.38; p=0.71) Resultaten spierpijn Patiënten Verpleegkundigen Significantie Besluit Pre ECT 4 M=0.24, SD=0.98 M=0.30 SD= 0.77 M= 0 SD= 0 M=0 SD= 0 t(34)=1; p=0.325 (t(34)=1.57; p=1.126) 8 M= 0.12 SD= 0.49 M=0.06 SD=0.24 (t(34)=0.44; p=0.66) Post ECT M= 0 SD= 0 M= 0 SD= 0 / Ptn= Niet sign daling pre-en post ECT (t(17)= 1.0; p=0.33) Enkel na 8: lichte klachten (verwaarloosbaar)

11 Resultaten misselijkheid Patiënten Verpleegkundigen Significantie Besluit Pre ECT M=0.71 SD=2.11 M= 0.30 SD= 1.21 (t(34)= 0.70; p=0.491) 4 M=0.19 SD= 0.10 M=0.12 SD= 0.18 (t(34)=0.389 ; p=0.7) 8 M= 0.12 SD= 0.49 M=0 SD=0 (t(34)=1; p=0.33) Post ECT M= 0 SD= 0 M= 0 SD= 0 / Ptn = Niet sign daling (t(17)=1.450; p=0.166) Niet sign daling (t(17)=1; p=0.332) Resultaten cognitie ptn vs Patiënten Verpleegkundigen Significantie Besluit Pre ECT M= SD= M= -4 SD=12.24 M= SD=10.36 Post ECT M= 1.88 SD=18.49 Niet sign verbetering (t= ; p=0.366) M=-5.86 SD=15.48 M= SD=10.33 M= SD=13.53 M= 0.24 SD=15.65 Niet sign verbetering (t= ; p=0.558) Correlatie nee (r=0.462: p<0.001) Correlatie ja (r=0.486; p<0.001) Correlatie ja (r=0.750; p<0.001) Correlatie ja (r= 0.577;p< 0.001) Klachten ptn < Klachten ptn > Klachten ptn> Verbetering ptn >

12 Resultaten cognitie onderzoeker MMSE 6CIT Significantie () Pre ECT M= 29 M=-2.34 SD= M= 28 M= 2.34 SD=3.65 Trend tot significante negatieve (r=0.462; p<0.05) Ja (r=-0.961: p=0.000) 8 M= 28 M= 2.00 SD=3.65 Post ECT M= 28 M= 4.19 SD=7.91 Ja (r=-0.753; p<0.001) (r=-0.333; p=0.208) Niet sign verschil pre en post (t= 0; p=1.0) Niet sign verschil pre en post (t=-0.978; p=0.343) Resultaten cognitie onderzoeker vs ptn Pre MMSE vs SSMQ ptn positieve significantie (r=0.305) 6CIT vs SSMQ ptn significantie negatieve (r=-0.465) 4Post Positieve (r=0.349) negatieve (r=-0.278) 8 Post Negatieve Negatieve (r=-0.082) Ja (r=-0.672; p<001) negatieve Negatieve (r=-0.14) (r=-0.246)

13 Resultaten cognitie onderzoeker vs Pre MMSE vs SSMQ Positieve significantie (r=0.442) 6CIT vs SSMQ negatieve significantie (r=0.423) 4Post 8 positieve Negatieve (r=0.375) (r=-0.012) negatieve negatieve (r=-0.27) (r=-0.222) Post Negatieve Ja (r=-0.747; p<001) Negatieve (r=-0.278) Conclusie adhv de verschillende hypotheses Ptn rapporteren frequent hoofdpijn, spierpijn, misselijkheid en cognitieve klachten. -> Bevestigd: Hoofdpijn: meeste klachten na 8 (35 % =matige hoofdpijn)-gemiddelden blijven beperkt tot lichte klachten. = literatuur (21-40 %) Spierpijn: meeste klachten na 4 ( 17,7 % =lichte spierpijn)-gemiddelden blijven onder 1 (geen klachten). = hoger dan literatuur (2-10%) (htmm soort spierverslapper- succinylcholine) Misselijkheid: zeldzaam- gemiddelden blijven onder 1 (geen klachten) = lager dan literatuur ( 17,7 % vs 25%) (htmm soort anesthesicum- propolipid) Cognitie: positieve evolutie; ¼ ervaart cognitie als beter dan voor ECT.

14 Conclusie adhv de verschillende hypotheses Verpleegkundige rapportage komt overeen met rapportage ptn (hoofdpijn, spierpijn en misselijkheid). -> deels bevestigd: Klachten minder ernstig ingeschat door dan door ptn. -> Geen significant verschil tss beiden. Conclusie adhv de verschillende hypotheses Voor cognitie komt zelfrapportage ptn en eegkundigen overeen met de objectieve metingen van de onderzoeker. -> niet bevestigd: Zowel ptn als eegkundigen rapporteren een positieve evolutie, schatten de verbetering minder groot in dan ptn. ->Verschillen zijn niet significant. MAAR Objectieve maten meten geen verschil in cognitie.

15 Conclusie adhv de verschillende hypotheses Meetinstrumenten correleren onderling. -> deels bevestigd: Significante negatieve tussen de 2 objectieve meetinstrumenten MMSE en 6CIT. = literatuur MMSE vs SSMQ ptn en : enkel significantie negatieve POST ECT tussen MMSE vs SSMQ ptn = literatuur(grootste achteruitgang objectief -> grootste vooruitgang subjectief) 6CIT vs SSMQ ptn en : geen significante s. Discussie Hoofdpijn-spierpijn-misselijkheid-> niet sign verschillen tss ptn en = beiden een goede maatstaf voor klachtendetectie? rhm Vergelijken van 2 subjectieve metingen: welke is meest betrouwbaar?(verder onderzoek nodig). cognitie ->Klachten gekoppeld aan ECT of aan mate van depressie? Kunnen ECT-ptn een goede inschatting maken van hun eigen cognitief functioneren uit het verleden? Meten van retrograde amnesie door MMSE / 6CIT -> voldoende sensitief? power? (depressie en psychotische depressie) Verpleegkundigen= 1 homogene groep-geen verdere specificaties. Effect van vorming werd niet nagegaan. Nocebo- effect Variabelen: geen rekening gehouden met verschillende variabelen (elektrodeplaatsing, frequentie, depressieve klachten)

16 Vragen?