Een profiel van Merelbeke

Transcriptie

1 Een profiel van Merelbeke Geografische schets Het koninkrijk België is een land in West-Europa dat Nederland, Frankrijk, Duitsland en Luxemburg als buurlanden heeft. Aan de overkant van haar 66 km kleine kustlijn ligt de Noordzee en het Verenigd Koninkrijk. (zie figuur 1) De bijna inwoners leven er op een oppervlakte van iets meer dan km 2, en daarmee is België één van de meest dichtbevolkte gebieden van Europa en leven er gemiddeld 340 inwoners per hectare. Zo n 60% van de Belgen spreekt Nederlands, terwijl 40% Franstalig is. Naast deze twee grote groepen leeft er in het Oosten ook nog een erkende minderheid Duitstaligen, zo n Door de hoofdzakelijk zandige bodem en de vele rivieren is België een relatief vlak land, met als hoogste punt Signal de Botrange op 694m. Door de nabijheid van de Atlantische oceaan heerst er een typisch gematigd zeeklimaat, waardoor het temperatuursverschil tussen de zomer en de winter niet zo groot is. In de winter is het gemiddeld 5ºC, in de zomer 20 ºC. Figuur 1: Merelbeke in België, in Europa De gemeente Merelbeke ligt in het Nederlandstalige Noorden van België, tussen de 3 belangrijkste steden: de hoofdstad Brussel (50km), Antwerpen (60km) en Gent (noorderbuur van Merelbeke). Naar Belgische normen is Merelbeke qua oppervlakte een vrij grote gemeente: 36,64 km². De inwoners wonen er in verschillende dorpskernen: Merelbeke centrum (I), Bottelare (II), Lemberge (III), Melsen (IV), Munte (V), Schelderode (VI) en Flora (VII). (zie figuur 2). Figuur 2: De verschillende deelgemeenten De Schelde vormt een groot deel van de Westgrens van de gemeente tot ze aan Flora (VII) naar het Oosten, eerst via Gent richting Antwerpen afbuigt. De wijk Flora (VII) is hierdoor fysiek gescheiden van Merelbeke-Centrum (I). Dit stukje Schelde maakt deel uit van de Ringvaart rond Gent. Ten zuiden van de Ringvaart doorkruist een autostrade het grondgebied van de gemeente. Via het op- en afrittencomplex is er vanuit Merelbeke een snelle verbinding met de E40 naar Brussel en Oostende en via de R4 is er eveneens een snelle verbinding met de E17 richting Antwerpen en Kortrijk.

2 Merelbeke wordt van noord naar zuid doorkruist door de Hundelgemsesteenweg, een drukke provinciale weg tussen Gent en Brakel. Langs deze Noord-Zuidas verandert Merelbeke geleidelijk aan van een verstedelijkt naar een landelijk gebied. De meest noordelijke wijk, Flora (VII), leunt aan tegen Gent en is dichtbevolkt en sterk verstedelijkt. Het centrum van de gemeente oogt met zijn lintbebouwing vrij verstedelijkt, maar is minder dichtbevolkt. Hier liggen ook de meeste gemeentelijke diensten, zoals een openbare bibliotheek, het gemeentehuis, het politiebureau, het sportcentrum, zwembad, de brandweer en het jeugdcentrum. Figuur 3 Sfeerbeeld van het landelijk karakter van Merelbeke. Typerend voor de lokale landbouw is de extensieve veeteelt. Ter bescherming van de Merelbeekse authenticiteit doet de gemeente grote inspanningen om oude windmolens te restaureren. Vanaf de wijk Kwenenbos (VI), een uitloper van Merelbeke-Centrum, krijgt de gemeente een meer landelijk uitzicht. De westgrens van de gemeente wordt gevormd door de Schelde, de belangrijkste waterweg van België. Naast deze rivier ligt van Noord naar Zuid het Liedermeerspark, een natuur- en wandelpark aan de Schelde, die groene long van de gemeente vormt. Door de nabijheid van Gent, en haar rijk industrieel verleden heeft Merelbeke ook talrijke kasteeldomeinen met een aanzienlijk bosbestand. Sociale schets Merelbeke is een typische woongemeente in de schaduw van de stad Gent. Omdat de grondprijs er iets goedkoper is, en omdat de kleine gemeente een landelijkheid en een veiligheid garanderen (wat een stad niet kan) vormt Merelbeke de ideale uitvalsbasis voor jonge gezinnen die omwille van verschillende redenen de band met Gent nog niet volledig willen doorknippen. De komst van een groot bedrijvencomplex én de vestiging van de afdeling diergeneeskunde van de Universiteit Gent werkt deze evolutie alleen maar in de hand. 23,2% van de Merelbeekse bevolking is jonger dan 20 jaar, 54% van de bevolking is tussen de 20 en de 59 jaar en 22,8 % is 60 jaar of ouder. Een algemene tendens die zich in heel België doorzet is dat ook Merelbeke de komende jaren zal vergrijzen en de categorie ouderen sterk in omvang zal toenemen. Omdat hierdoor een steeds groter deel (+60j) van de bevolking door een steeds krimpend deel van de bevolking zal moeten onderhouden worden (tussen 20j 59j) is het te verwachten dat dit een grote impact zal hebben op het sociaal weefsel van België, maar meer specifiek ook van Merelbeke. Het gemeentebestuur en het OCMW moet dan ook inspelen op deze wijzigende demografische situatie. Belangrijke punten hierbij zijn o.a. het zo lang mogelijk zelfstandig laten functioneren van de senioren, het actief blijven participeren aan de samenleving om sociale uitsluiting en vereenzaming tegen te gaan. Via het programmeren van culturele en sportactiviteiten specifiek voor senioren, en door

3 inspraakmogelijkheden en duidelijke communicatie naar deze bevolkingsgroep toe te garanderen, blijft ook die doelgroep gezond, actief en betrokken. Door het groot aantal jonge gezinnen in Merelbeke is er uiteraard een grote vraag naar scholen en kinderopvang. Onder andere door de invloed van de nabijgelegen grootstad (Gent) zijn dit vooral kleuter- en lagere scholen (tot 12 jaar). Kinderen kunnen afhankelijk van hun voorkeur (of die van hun ouders) kiezen tussen gemeenschapsscholen (staatsonderwijs) en vrije scholen (katholiek onderwijs). Er is één secundaire, technische en beroepsschool (tot 18 jaar) die jongeren rechtstreeks voorbereid op de arbeidsmarkt. Los van deze scholenstructuur staat de faculteit Dierengeneeskunde. Dit is een kleine campus van de Gentse universiteit die omwille van praktische zaken naar het grondgebied van het naburige Merelbeke is uitgeweken. Figuur 4: kinderen van de OLV Visitatie School, druk bezig met een Amnesty International actie Merelbeke is ten opzicht van andere gemeenten in de grootstedelijke rand tamelijk welgesteld. Toch moet hierbij de kanttekening gemaakt worden dat ook hier steeds meer kinderen in kansarme gezinnen geboren worden en dat het verschil tussen de hoogste en de laagste inkomens de laatste jaren sterk is gestegen. Inwoners die het financieel moeilijk hebben kunnen terecht bij het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn (OCMW). Deze dienst is georganiseerd op gemeentelijk vlak, maar beperkt zich niet enkel tot louter individuele materiële en financiële bijstand en/of het begeleiden van mensen in nood. Daarnaast wil het OCMW ook tegemoetkomen aan andere zorgnoden van de Merelbekenaars. De Sociale dienst geeft inlichtingen, hulp aan vluchtelingen en advies, zowel psychosociale als budgettair. Het Dienstencentrum is een laagdrempelige ontmoetingsplaats voor senioren en/of invaliden. Na de gemeenteraadsverkiezingen verkiest de nieuwe gemeenteraad ook de raad voor maatschappelijk welzijn. Zoals de Gemeenteraad de beslissingen van de gemeente neemt, bestuurt deze raad voor maatschappelijk welzijn het OCMW voor een periode van zes jaar en duidt onder zijn leden een voorzitter aan. De secretaris en de financieel beheerder van het OCMW nemen het dagelijks beheer waar op respectievelijk administratief en financieel gebied. Politieke schets Merelbeke wordt zoals alle andere gemeenten in België bestuurd door drie instanties: de gemeenteraad, het college van burgemeester en schepenen, en de burgemeester. De gemeenteraad is het hoogste bestuursorgaan in de gemeente. De raad stippelt het beleid uit voor thema s van gemeentelijk belang. De 27 gemeenteraadsleden in Merelbeke worden om de 6 jaar rechtstreeks verkozen door de inwoners van de gemeente. De laatste keer was dit op 8 oktober Het college van burgemeester en schepenen bestaat in Merelbeke uit een burgemeester, zes schepenen en de OCMW voorzitter en wordt na de verkiezingen uit en door de gemeenteraadsleden verkozen. Het college is het uitvoerend orgaan van het gemeentebestuur. Het voert de beslissingen uit van de gemeenteraad en is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de gemeente. Alhoewel het college van burgemeester en schepenen op een collegiale manier beslissingen neemt, krijgt elke schepen (inclusief de burgemeester) de verantwoordelijkheid over enkele gemeentelijke beleidsdomeinen Daarnaast is de burgemeester ook het hoofd van de lokale politie op het grondgebied van de gemeente. Als vertegenwoordiger van de federale en de Vlaamse regering en van de provinciale

4 overheid is hij belast met de uitvoering van de wetten, decreten en besluiten van die overheden. Verder heeft hij ook nog enkele andere specifieke toegewezen bevoegdheden. v Onze burgemeester is Dhr. Filip Thienpont (verder ook bevoegd voor de beleidsdomeinen algemene beleid - burgerlijke stand - bevolking brandweer en civiele bescherming politiezaken- veiligheiderediensten - kieszaken - restbevoegdheden) v De schepenen zijn: Dhr. Dirk Poriau (beleidsdomeinen afvalverwerking - feestelijkheden - actieve en passieve recreatie - sport - intercommunales - toerisme - parken); Dhr. Bertrand Vrijens (beleidsdomeinen cultuur en bibliotheekwerk - Europese zaken - internationale samenwerking - informatie (met inbegrip van public relations en openbaarheid van bestuur) - gemeentelijke seniorenwerking - tewerkstelling en pwa - buitenschoolse kinderopvang); Mevr. Isabelle Van De Steene (beleidsdomeinen informatica - onderwijs en naschoolse vorming - personeelszaken - gelijke kansen m-v); Dhr. Jan Jonckheere (beleidsdomeinen begroting - financiën - juridische zaken - milieubeleid en -vergunningen - ruimtelijke ordening - verkeer en mobiliteit - sensibilisering natuur); Dhr. Pascal Rousseaux (beleidsdomeinen volksgezondheid - jeugdbeleid - lokale economie - middenstand - land- en tuinbouw - markten - stedenbouw); Dhr. Luc Van Huffel (beleidsdomeinen begraafplaatsen - openbare werken - patrimonium - monumenten en landschappen plantsoenen algemeen seniorenbeleid, ouderenzorg gezondheidszorg sociale zaken huisvesting); Dhr. Luc De Keukelaere (beleidsdomeinen voorzitter OCMW gehandicaptenzorg drugspreventie); v De gemeentesecretaris is Dhr. Kristof De Bel en staat aan het hoofd van de gemeentelijke administratie. Om de burger niet enkel tijdens verkiezingen te betrekken bij het beleid en inspraak te geven voorziet de gemeente Merelbeke adviesraden. Zij geven advies aan het college en aan de gemeenteraad over bepaalde beleidsthema's. Om dit goed te kunnen laten werken moeten inwoners wel goed op de hoogte zijn van het reilen en zeilen in de gemeente. Een duidelijke en goede informatieverlening op een klantvriendelijke manier is met andere woorden noodzakelijk. De gemeente Merelbeke gebruikt hiervoor traditionelere en moderne, elektronische informatiekanalen. Naast een maandelijks infomagazine heeft het internet en e-communication de drempel naar het gemeentebestuur sterk verlaagd en informatie voor bijna iedereen toegankelijk gemaakt. Dit zorgde ervoor dat er de laatste jaren forse stappen vooruit zijn gezet op het vlak van inspraak van de Merelbekese bevolking. Lokale experten en geïnteresseerde Merelbekenaars kunnen zetelen in de verschillende raden, die in het ideaal geval zelfs samen met de bevoegde politieke verantwoordelijke een beleid uitwerken. De volgende adviesraden zijn in Merelbeke actief: Sportraad; Jeugdraad; Seniorenraad; Cultuurraad; Milieuraad; Welzijnsraad; Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking (GROS); Gemeentelijke commissie ruimtelijke ordening (GECORO); Adviesraad voor lokale economie en landbouw; Adviesraad voor kinderopvang; Hiernaast zijn er nog overlegstructuren actief: Raad van beheer bibliotheek Beheersorgaan voor de culturele infrastructuur

5 Naast de adviesraden, meldingskaarten en buurtvergaderingen die al jaren bestaan, werden meer dan voorheen enquêtes afgenomen, bewonersbrieven verstuurd en werd meer inspraak van de verschillende buurten en een betere buurtwerking gestimuleerd. Niettemin zijn op dit beleidsdomein nog heel wat mogelijkheden en wordt de komende jaren onderzocht en uitgekeken naar vernieuwende initiatieven inzake inspraak van de burger. Institutionele schets Het bestuur (gemeenteraad, college van burgemeester en schepenen en burgemeester) wordt ondersteund door een gemeentelijke administratie. In Merelbeke werken ongeveer 250 ambtenaren die de uitvoering van het dagelijks beleid op zich nemen. Vanuit het gemeentehuis (zie figuur 5) bereiden de gemeentelijke diensten de beleidsvisie voor en zorgen dat deze visie wordt gevolgd of gerealiseerd. Aan het hoofd van onze gemeentelijke diensten staat de gemeentesecretaris. Bijgestaan door een managementteam dat bestaat uit de gemeentesecretaris zelf, de financieel beheerder en de burgemeester. Zij zorgen voor de goede werking van de diensten en meer specifiek voor de ontwikkeling en invoering van een coherente visie op het organisatiebeleid, de overlegstructuur, het personeel en de financiën. Figuur 5: Het gemeentehuis De gemeentelijke diensten zelf zijn in grote mate onderverdeeld in drie beleidsdomeinen, elk onder verantwoordelijkheid van een beleidscoördinator, en de brandweer en dienst 100 onder rechtstreekse bevoegdheid van de burgemeester. Deze departementen zijn verspreid over verschillende locaties in de gemeente: v Interne zaken: is verantwoordelijk voor het goedwerken van de verschillende diensten die de gemeente aanbiedt. Hieronder valt de Dienst Financiën die zorgt dat de rekeningen en de begroting kloppen. De Dienst personeel en organisatie (zorgen er met cellen personeel, secretariaat, ICT en archief voor dat gekwalificeerde mensen zo efficiënt mogelijk ingeschakeld kunnen worden in de werking van de gemeente. Hiernaast tracht een dienst veiligheid en preventie het aantal ongelukken en het aantal (zware) slachtoffers te beperken. Bij een vertrouwenspersoon kan het personeel anoniem terecht met klachten of verbeterpunten. v Burger- en welzijnszaken: volgt alles op van geboortes, overlijdens, huwelijken, en scheidingen. Deze dienst is ook belast met de lokale organisatie van verkiezingen. Ze reiken ook de identiteitskaarten, rijbewijzen en visa uit. Ze vormen de fundamenten waarop de welzijnsambtenaren kunnen verder bouwen met sociale premies, gezondheid, huisvesting, zorg. Deze dienst staat ook in voor de ondersteuning van bepaalde doelgroepen die meer begeleiding nodig hebben zoals senioren, personen met een handicap, allochtonen, werkzoekenden, v Grondgebiedszaken: werkt aan de brede en duurzame invulling en ontwikkeling van de gemeente. In welke functies wil/moet Merelbeke voorzien? En hoe worden deze functies op het grondgebied van Merelbeke ingeplant? Voor een goed functionerende, leefbare en levendige gemeente staat of valt veel met een goede ruimtelijke ordening. In welk ruimtelijk evenwicht kunnen diverse functies als wonen, recreatie, handel, bedrijvigheid, landbouw, verkeer, etc het meest optimaal georganiseerd worden? Zoals uit de geografische schets bleek, is Merelbeke een landelijke gemeente die sterk onderhevig is aan suburbanisatieprocessen vanuit Gent. Het kanaliseren van deze verstedelijkingsdruk, en zorgen dat historisch verankerde

6 v sociale en ecologische structuren niet verloren gaan behoort tot de kerntaken van deze dienst. Naast behoud en het goed beheer van het grondgebied en de infrastructuur, staat de dienst ook in voor de verbetering van de verschillende ruimtelijke troeven die Merelbeke rijk is zoals een uitgebreide vrijetijdsaccomodatie (sport, cultuur, toerisme), een sterke middenstandskern, leefbare en aangename dorpskernen en woongebieden, een samenhangende en uitgebreide groenstructuur en aantrekkelijke bedrijventerreinen. Burgers en doelgroepen in Merelbeke worden gesensibiliseerd om het draagvlak voor een duurzaam beleid te vergroten en worden via stimulansen beloond voor duurzaam gedrag en een gedragswijziging. Ankerpunten in dit milieubeleid zijn o.a. het reduceren van de totale hoeveelheid afval, stimuleren van het gebruik van hernieuwbare energie en duurzaam energiegebruik. Maar ook het beschermen, herstellen en zo mogelijk verbeteren van de toestand van de watersystemen (integraal waterbeleid) en natuurzones in de gemeente. Vrije Tijdszaken: ondersteunen en stimuleren via tal van initiatieven de persoonlijke en gemeenschapsontwikkeling van Merelbeke en haar inwoners. Met een gemeentelijke sporthal, zwembad, een jeugdcentrum, openbare bibliotheek, een gemeenschapscentrum en verschillende ontmoetingscentra is de gemeente Merelbeke infrastructureel vrij goed voorzien. Dit stelt de gemeente in staat in om een heel gevarieerd aanbod te voorzien. In de gemeente Merelbeke is een zeer rijk verenigingsleven aanwezig en de gemeente beschikt over een zeer uitgebreide, bovenlokale vrijetijdsinfrastructuur. Dit maakt van Merelbeke een levendige gemeente. Het gemeentelijk sport-, cultuur-, bibliotheek-, jeugd- en kunstonderwijsbeleid richt zich op het verstrekken van een gediversifieerd, toegankelijk en kwalitatief vrijetijdsaanbod waarbij samenwerking met het verenigingsleven een belangrijke plaats inneemt. De lokale politie staat in voor de lokale veiligheid en is permanent bereikbaar. De gemeente Merelbeke valt met drie naburige gemeenten onder de politiezone Rhode en Schelde die onder de dagelijkse operationele leiding staat van een korpschef. Tevens geeft hij bijstand en informatie aan het politiecollege en de politieraad die bestaan uit de burgemeesters en bepaalde gemeenteraadsleden van de gemeenten, behorende tot de politiezone, en zijn bevoegd voor de organisatie en het beheer van het lokaal politiekorps. Economische schets Merelbeke is een gemeente met een jonge maar bloeiende economie. Maar liefst een kwart van alle ondernemingen in Merelbeke is opgericht na Iets meer dan 4 op de 10 bedrijven zijn is jonger dan 10 jaar. Ten opzichte van 2000 steeg het aantal ondernemingen ook met meer dan 25%. De meeste bedrijven geven toe dat de goede bereikbaarheid van Brussel-Kust, via de autostrade (E-40), en Antwerpen, via de E-17 hiervoor een belangrijke redenen zijn. De terugloop van de landbouwsector die in Belgie al decennia aan de gang is, zet zich ook door in Merelbeke. Dit komt ondermeer door de grote druk van de woningmarkt op de open ruimte en het feit dat het voor landbouwers steeds minder rendabel is om gewassen of vee te telen door de hoge kosten, de goedkope import en de macht van de agro-industrie. Opvallend is het grote aandeel van bouwbedrijven, maar liefst 14,7 % van alle ondernemingen (tov een belgisch gemiddelde van 10%). Een uitgebreid handelsapparaat van middenstanders is gelegen in het centrum van Merelbeke. Ook de deelgemeenten kennen enkele kleinhandelszones. Hoewel deze twee soorten ondernemingen heel belangrijk zijn voor de lokale economie en de Merelbeekse dynamiek wordt de grootste tewerkstelling slechts door een handvol bedrijven gegenereerd in de industriezone ten Noordoosten van Merelbeke aan de Ringvaart. Doordat 31,9% van alle mensen die in Merelbeke werken ook hier wonen moet Merelbeke elke morgen en avond een grote pendelstroom slikken. Goed openbaar vervoer richting Gent helpt deze stroom te kanaliseren. Toch erkennen de bedrijven dat meer dan 80% met de auto naar het werk komt.

7 Ecologische schets Op ecologisch vlak doet de gemeente het relatief goed. Merelbeke en de omringende steden en gemeenten hebben reeds vele inspanningen gedaan om de concentratie aan fijn stof te doel dalen. Voor 2010 was dit gemiddeld 47 µg/m³, terwijl we in 2003 nog met een concentratie van 93 µg/m³ te kampen hadden. Daar Merelbeke een vrij groot ecosysteem heeft, is waterkwaliteit (en dus levenskwaliteit van een grote verscheidenheid aan dieren) belangrijk. In de loop der jaren zijn de meeste waterlopen er sterk vooruitgegaan qua zuiverheid. Rivieren en meren die een decennium geleden nog compleet vergiftigd waren, bruisen nu van leven. Figuur 6: De visvijver aan het Hollebeekpark