Strategy Background Papers

Transcriptie

1 december 2013 Beleggen in grondstoffen Grondstoffen zijn, in tegenstelling tot aandelen en obligaties, voortdurend aanwezig in ons dagelijkse leven: benzine voor de wagen, goud en zilver voor juwelen, zink voor dakgoten, katoen voor kleren, koffie om de dag door te komen Grondstoffen zijn onmisbaar en worden op grote schaal op de internationale financiële markten verhandeld. Grondstoffen worden ook als beleggingsvorm almaar populairder. Beleggers dichten grondstoffen heel wat eigenschappen toe die een belegging in grondstoffen rechtvaardigen. In deze nota tonen we aan dat die veronderstellingen niet altijd (helemaal) met de werkelijkheid overeenkomen. Biedt een belegging in grondstoffen bescherming tegen hoge/stijgende inflatie? Levert een belegging in grondstoffen in bepaalde periodes een veel hoger rendement dan andere beleggingen? Is de correlatie tussen de ontwikkeling van de grondstoffenprijzen en andere activa zoals aandelen en obligaties wel zo laag als algemeen wordt aangenomen? Zijn grondstoffen en vooral edele metalen een veilige haven tijdens financiële en andere crises? Grondstoffen hebben een relatief lage correlatie met andere activa. In een klassieke aandelen/obligatie portefeuille kunnen grondstoffen voor een mooie diversificatie zorgen. Voor beleggers met een sterke visie op de economische cyclus lijken grondstoffen een goed alternatief om hierop in te spelen. Maar grondstoffen zijn geen veilige haven voor beleggers. Zeker meer specifieke edelmetalen bleken in het recente verleden geen crisisbestendige belegging. Beschermen tegen inflatie doen grondstoffen evenmin. Gemiddeld genomen zorgde inflatie voor een lagere return; in tijden van magere economische groei werd zelfs een negatief rendement opgetekend. Strategy Background Papers

2 Diversiteit tussen grondstoffen Grondstoffen kunnen in vier grote klassen worden onderverdeeld: Industriële metalen: koper, aluminium, zink, palladium, lood, nikkel, Edele metalen: goud, zilver, platina, Energie: olie, gas, steenkool, elektriciteit, Agrarische producten: maïs, katoen, suiker, koffie, appelsienen, tarwe, varkens, runderen, Er zijn dus grote verschillen tussen grondstoffen. Men moet al goed z n best doen om overeenkomsten te vinden tussen een rund en een goudstaaf, maar ook tussen olie en koffiebonen zijn er grote verschillen. Men zou dus kunnen verwachten dat de prijzen van de verschillende grondstoffen onafhankelijk van elkaar bewegen. Dat is belangrijk als een belegger met een bepaalde visie in een gespreide portefeuille van grondstoffen belegt. Vergelijk: bij een belegging in een gespreide obligatieportefeuille treden bij een rentestijging misschien wel verschillen op in de omvang van de prijsdaling tussen de verschillende obligaties, maar de obligaties dalen wel allemaal in prijs. De mate waarin de prijzen van verschillende activa wel of niet gelijkaardig bewegen wordt uitgedrukt door de correlatie tussen de prijsbewegingen. Als de prijzen volledig onafhankelijk van elkaar bewegen is er geen correlatie (= 0%). Als de prijzen altijd samen en in dezelfde richting bewegen, spreekt men van een perfecte positieve correlatie (= +100%). Als prijzen altijd in tegenovergestelde richting van elkaar bewegen hebben we een perfecte negatieve correlatie (= -100%). Ondanks de initiële bedenking ( de verschillen tussen grondstoffen zijn enorm ) is er toch een goede correlatie tussen de verschillende grondstoffenklassen. Tabel 1 geeft een overzicht van de gemiddelde correlaties in de voorbije vijf jaar. Edele metalen zijn het minst met de andere grondstoffen gecorreleerd, maar ook de laagste correlatie (31%) ligt nog ver boven nul. Dat sluit natuurlijk niet uit dat correlaties in bepaalde omstandigheden, bijvoorbeeld oorlog of extreme weersomstandigheden, gedurende een bepaalde periode kleiner of groter kunnen worden. Op lange termijn vertonen ze gelijkaardige prijsontwikkelingen. Tabel 1: Gemiddelde correlatie op basis van excess returns ( ) Agrarisch Agrarisch 100% Energie Energie 56% 100% Industriële metalen Industriële metalen 55% 61% 100% Edele metalen Edele metalen 31% 37% 36% 100% Strategy Background Papers december

3 Grondstoffen en inflatie In de jaren 1970 ontstond het idee dat grondstoffen zoals olie en goud een goede bescherming zouden zijn tegen inflatie. Twee olieschokken lagen toen mee aan de basis van het inflatieprobleem. Niet alleen olie kende een spectaculaire prijsstijging, ook andere grondstoffenprijzen stegen fors. De goud- en zilvermarkten verkeerden in de periode in een zeepbel. Dat was ook het geval in de periode De explosieve groei in China zorgde dan weer voor een sterke vraag naar energie, metalen en agrarische grondstoffen. Omdat de primaire sector in de jaren 1990 als te weinig toekomstgericht werd beschouwd om investeerders aan te trekken, kon het aanbod niet volgen en swingden de grondstoffenprijzen de pan uit. Grondstoffen beschermen evenwel helemaal niet tegen inflatie. Tabel 2 geeft het verschil weer in de gemiddelde maandelijkse returns voor maanden met een lage inflatie (< 2,5%) en maanden met een hoge inflatie (> 2,5%). Obligaties doen het beter in periodes van hoge inflatie, maar voor aandelen en grondstoffen geldt het tegenovergestelde: in perioden van hoge inflatie worden de returns aanzienlijk afgezwakt. Tabel 2: Gemiddelde returns op jaarbasis sinds 1993 Grondstoffen Aandelen Obligaties Inflatie heeft dus duidelijk geen positieve invloed op grondstoffenprijzen. Omdat we ook willen weten in welke mate de economische groei een invloed heeft, hebben we de verschillende periodes onderverdeeld op basis van de stand van de Amerikaanse ISM Manufacturing Index. Die index is gebaseerd op maandelijkse enquêtes bij meer dan driehonderd industriële bedrijven. Ze geeft een goed beeld van de actuele economische situatie. De resultaten in tabellen 3 en 4 tonen duidelijk aan dat economische groei veel belangrijker is dan inflatie voor het rendement van grondstoffen in het algemeen en zeker voor edelmetalen. Tabel 3 en 4: Gemiddelde returns op jaarbasis sinds 1993 Grondstoffen Edele metalen Hoge ISM Lage ISM Hoge ISM Lage ISM Hoge inflatie +7,10% -5,77% +13,88% -7,86% Lage inflatie +14,85% -16,59% +15,82% +2,97% Noch grondstoffen in het algemeen, noch edele metalen beschermen tegen inflatie. Integendeel, bij hoge inflatie en lage economische groei kan men bovenop het koopkrachtverlies ook negatieve rendementen verwachten. Hoge inflatie 3,92% 3,11% 6,59% Lage inflatie 7,37% 14,62% 5,67% Strategy Background Papers december

4 Beleggen in grondstoffen Aandelen betalen meestal een dividend of creëren meerwaarde, obligaties betalen een jaarlijkse coupon. Grondstoffen genereren geen cashflows en moeten het dus hebben van de veranderingen in vraag en aanbod. Een belegging in (fysieke) grondstoffen gaat met heel wat kosten gepaard. Als men fysieke grondstoffen koopt; moeten die ergens opgeslagen worden: goud liefst op een beveiligde plaats, appelsienen best in een gekoelde ruimte,. Ook wanneer er actief verhandeld wordt, zorgen fysieke beleggingen in grondstoffen voor de nodige beperkingen en kosten. Om deze beperkingen en/of kosten te omzeilen worden afgeleide producten zoals futures als investeringsmiddel voor grondstoffen gebruikt. Een future is een soort van uitgestelde koop/verkoopovereenkomst tussen twee partijen. De verkoper verbindt zich ertoe op de vervaldag van de future een bepaalde hoeveelheid grondstof te leveren. De koper moet op de vervaldag de overeengekomen prijs betalen. Futures als beleggingsinstrument Omdat de koper de afgesproken prijs pas op de vervaldag van het contract moet betalen, blijft hij zolang over zijn geld beschikken. Beleggingsfondsen of andere beleggers die gebruik maken van futurecontracten willen helemaal geen eigenaar worden van de fysieke grondstoffen. Daarom zullen ze het futurecontract net voor de vervaldag ervan verkopen en onmiddellijk een nieuwe future met een latere vervaldag kopen. Dat heet het rollen van een future. grotendeels belegt in heel kortlopende obligaties. Het uiteindelijke rendement dat de belegger ontvangt, bestaat enerzijds uit het rendement op die geldbelegging(en) en anderzijds uit de dynamiek van de futureprijzen. Futureprijzen kunnen afwijken van de huidige prijs, de zogenaamde spotprijs. Als de afgesproken prijs hoger is dan de huidige, spreekt men van contango. Er kunnen verschillende redenen zijn waarom de koper een hogere prijs later wil betalen: hij moet zich geen zorgen maken over opslagkosten, hij is ook zeker van de prijs,. Als belegger heb je liever niet dat de markt in contango is. De contractuele prijs ligt namelijk hoger dat de huidige spotprijs. Als de spotprijs vlak voor de vervaldag nog altijd dezelfde is, zal niemand het futurecontract willen overnemen tenzij je het verschil in contractprijs en spotprijs compenseert in geld. Contango zien we ook bij heel euforische markten. Backwardation is het tegenovergestelde van contango: de afgesproken prijs ligt lager dan de huidige. Verkopers nemen genoegen met een lagere prijs omdat de onzekerheid over de toekomstige prijzen voor hen te hoog is. Backwardation heeft het voordeel dat de spotprijs gedurende de looptijd van het contract mag dalen tot de futureprijs voordat de positie verlies oplevert.. De prijsontwikkelingen van de verschillende grondstoffenindexen en de meeste beleggingsfondsen in grondstoffen zijn afhankelijk van de marktdynamieken van de geld- en futuremarkten. Het is dus perfect mogelijk dat de spotprijs van ruwe olie stijgt, maar dat de prijs van een beleggingsfonds dat in oliefutures belegt nauwelijks beweegt omdat de futureprijzen niet noodzakelijk in dezelfde mate bewegen als de spotprijzen. In de praktijk wordt bijgevolg heel weinig geld effectief belegd. Het geld dat een beleggingsfonds ontvangt, wordt dan ook Strategy Background Papers december

5 Correlatie met andere beleggingsactiva Diversificatie ( Leg niet al uw eieren in een mand ) is een gouden regel bij beleggen. Een optimale portefeuille bestaat uit beleggingen waarvan de prijzen niet altijd in dezelfde richting bewegen. Hoe minder de verschillende activa met elkaar gecorreleerd zijn, hoe meer voordeel de diversificatie biedt. Tabel 5: Gemiddelde correlatie tussen activaklassen ( ) Grondstoffen 100% Grondstoffen Aandelen Obligaties Aandelen 62% 100% Obligaties -34% -47% 100% 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% Grafiek 1: Ontwikkeling van de 1-jaars correlatie -100% Correlatie met aandelen Correlatie met obligaties Tabel 5 toont de gemiddelde correlaties tussen de twee klassieke beleggingsactiva en grondstoffen. Grondstoffen waren de laatste jaren negatief gecorreleerd met obligaties, maar vertoonden een grote positieve correlatie ten opzichte van aandelen. Grondstoffen in een portefeuille opnemen biedt een zeker diversificatievoordeel, maar het is beperkt. De omvang van het voordeel kan wel aanzienlijk schommelen. Zoals blijkt op grafiek 1 schommelde de correlatie met aandelen en obligaties voor 2009 rond nul; er was toen een veel groter diversificatievoordeel. Strategy Background Papers december

6 Historische rendementen van grondstoffen Een belegging in grondstoffen leverde in de voorbije twintig jaar regelmatig een mooi jaarrendement op. Vooral 1994, 2000 en 2002 waren topjaren voor grondstoffen in vergelijking met aandelen en obligaties. (zie grafiek 2) In historisch perspectief moeten grondstoffen de duimen leggen voor een aandelenbelegging. Een belegging in grondstoffen zorgde de jongste twintig jaar voor een gemiddeld rendement van +7,2%. Aandelen doen het met een gemiddelde van +9% nog een stuk beter. Het grootste nadeel van een grondstoffenbelegging zijn de aanzienlijk grotere prijsschommelingen in vergelijking met die van aandelen en vooral van obligaties. Grondstoffen scoren daardoor veruit het slechtst op de verhouding rendement versus volatiliteit. Grafiek 2: Jaarrendementen van grondstoffen, aandelen en obligaties ( , in USD) Grondstoffen Aandelen Obligaties 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -40% -50% Dit document is een publicatie van KBC Asset Management NV (KBC AM). Deze informatie dient enkel voor informatieve doeleinden. Beleggingsbeslissingen worden bij voorkeur gebaseerd op het prospectus, de essentiële beleggingsinformatie (KIID) en de laatste periodieke verslagen die kosteloos ter beschikking zijn bij KBC AM en KBC Bank en voor het publiek toegankelijk op be. KBC AM werkt de informatie naar best vermogen bij op het moment van opname, maar biedt geen garantie over de actualiteit, juistheid, volledigheid of geschiktheid ervan. De informatie in dit document was geldig op het ogenblik waarop ze werd opgesteld maar kan zonder kennisgeving worden gewijzigd en biedt geen garantie voor de toekomst. Deze informatie behoort niet tot een contract, en kan op geen enkele wijze worden aangewend in het kader van contractuele aansprakelijkheid. Niets in dit document mag gereproduceerd worden zonder de voorafgaande uitdrukkelijke en schriftelijke toestemming van KBC AM. Deze informatie is onderworpen aan het Belgisch recht en aan de uitsluitende rechtsmacht van de Belgische rechtbanken. Redactie beëindigd 1 december Gebruikte foto s: Strategy Background Papers december