JAARVERSLAG. p/a C.G.G. PassAnt v.z.w. Beertsestraat 21, B Halle

Transcriptie

1 p/a C.G.G. PassAnt v.z.w. Beertsestraat 21, B Halle Tel Fax info@werkgroepverder.be JAARVERSLAG 2009

2 INHOUD Inleiding I. Werkgroep Verder - Nabestaanden na zelfdoding[n1] II. Bespreking van de doelstellingen 1. Het organiseren en ondersteunen, verspreid over Vlaanderen en Brussel- Hoofdstad van gespreksgroepen voor nabestaanden na zelfdoding: a. Promotie/bekendmaking van de individuele gespreksgroepen door de mogelijkheid te bieden om een gemeenschappelijke folder (voor alle gespreksgroepen) te individualiseren per regio; b. Maximale laagdrempelige contactmogelijkheden aanbieden ; c. Het aanbieden van vormingen aan de gespreksbegeleiders; d. Het controleren van de kwaliteit van de gespreksgroepen aan de hand van inhoudelijke en technische criteria conform het kwaliteitslabel. e. Afstemming van noden op het aanbod f. [N2]Samenwerking met de CGG[N3] 2. Ontwikkelen en onderhouden van een informatieve site: a. De website wordt aangevuld met een rubriek herinneringssite; b. Promotie en modereren van de verschillende fora; c. Herinneringssite d. De toegankelijkheid van de website wordt minstens 1 x geëvalueerd. [N4] 3. Specifieke doelgroepen a. Werkgever als nabestaande: Aftoetsen geïnventariseerde real en good practices aan internationaal kader, Aftoetsen actuele praktijken ervaringen/behoeften nabestaanden, uitwerken praktisch protocol, ontwikkelen van een folder brochure met richtlijnen voor werkgevers.[n5] b. Jongeren: Samenwerking met theaterproductie Zamzam rond het toneelstuk Schreven, het ontwikkelen van een educatieve map.[n6] 4. Stimuleren van ontmoetingsmomenten. a. Hiertoe zal minstens jaarlijks een Dag van de Nabestaanden worden georganiseerd, waarbij minstens de helft van de deelnemers uit nabestaanden bestaat.[n7] b. Tentoonstelling Verder met Kunst [N8] c. Samen sporten: You ll never walk alone[n9] 2

3 INLEIDING In Vlaanderen sterven elk jaar bijna mensen door zelf een eind aan hun leven te maken. Traditionele onderzoekers gaan ervan uit dat er bij elke zelfdoding minstens 6 tot 10 nabestaanden direct betrokken zijn. Het gaat dan vooral om gezins en familieleden, zeer goede vrienden. Uit recenter onderzoek blijkt echter dat er bij elke zelfdoding waarschijnlijk 28 mensen betrokken zijn (Knieper, 1999). Sommige onderzoekers (Coleman, 2003) spreken zelfs van 50 nabestaanden na een zelfdoding. Een nabestaande na zelfdoding is immers iemand die in zijn omgeving iemand is verloren door zelfdoding. Nabestaanden zijn dus in de eerste plaats familieleden, maar ook vrienden, collega s, leerkrachten, medeleerlingen, spoorwegpersoneel en therapeuten. We kunnen hier de metafoor gebruiken van een steen die in een plas water valt. Dichtbij de inslag van de steen zijn de golven en impact het grootst directe omgeving), deze golven deinen echter steeds verder uit en confronteren zo heel wat mensen met zelfdoding (bvb. vrienden, klasgenoten, collega s, maar ook treinreizigers in geval van een treinsuïcide). Dit betekent dat er jaarlijks in Vlaanderen ongeveer nabestaanden na zelfdoding bij komen. (Tertiaire) postventie-activiteiten dienen zich dan ook te richten op elk van deze nabestaanden en leveren een belangrijke bijdrage binnen de primaire en secundaire preventie. Postvention is prevention for the next generation (Schneidman, 1997) Afhankelijk van de (hechtheid van de) relatie die men had met de overledene, de draagkracht en voorgeschiedenis zal die zelfdoding een invloed uitoefenen op het denken, doen en voelen van nabestaanden. Nabestaanden zijn ook al vóór de suïcide van hun dierbare vaak langdurig belast door het samenleven met iemand die lijdt aan (een) psychiatrische stoornis(sen), ontwrichting door verslavingsproblemen, confrontaties met geweld, stress door opnames in een psychiatrisch ziekenhuis, problemen met hulpverlenende instanties, financiële problemen, praktische problemen, verlieservaringen, dreiging van suïcide, en stigmatisering van zowel slachtoffer als nabestaanden. 3

4 Vaak vindt de suïcide plaats op het moment dat de draagkracht van de naaste familie aanzienlijk op de proef gesteld is, terwijl het pijnlijke proces van verliesverwerking nog moet beginnen. Uit onderzoek (de Groot, 2005) blijkt verder dat het rouwproces na een zelfdoding op een aantal vlakken verschilt van het rouwproces na andere verlieservaringen: 1. Nabestaanden worstelen met specifieke thema s zoals het hoe en waarom van de zelfdoding. Er is ook een combinatie van overweldigende en tegenstrijdige gevoelens zoals schuld, schaamte, zelfverwijt en opluchting. 2. Gezien het taboe dat nog steeds op zelfdoding rust, hebben nabestaanden vaker problemen met het vragen en ontvangen van sociale steun. 62 % van de nabestaanden geeft aan dat de omgeving op een negatieve of niet-helpende manier heeft gereageerd. 5 jaar na de zelfdoding geven nabestaanden aan dat slechts 20% van de reacties als helpend wordt ervaren en dat vaak gehoorde reacties als Het komt wel goed, Probeer je sterk te houden, Het gaat wel over vaak gehoord worden maar zeer weinig steunend zijn. De omgeving van nabestaanden reageert meestal vanuit de beste bedoeling, maar door het taboe, de onwetendheid en de angst om bvb. emoties los te weken, pijnlijke feiten op te rakelen, reageert men soms zeer onhandig. Nabestaanden verwoorden dan ook dat de meeste steun gevonden wordt bij andere nabestaanden, lotgenoten. 3. Na een suïcide is er dikwijls sprake van problemen in de familiekring, met als resultaat het (dreigend) uiteenvallen van families. 4. Vaak ontstaat er na een zelfdoding ook een Posttraumatische Stressstoornis (PTSD), als gevolg van de schok en het zien/vinden van het lichaam. Gezien deze specifieke risicofactoren hebben familieleden van mensen die zijn overleden door zelfdoding meer kans om een complex rouwproces en een depressieve episode door te maken (5%) en hebben ze maar liefst 10 keer zoveel kans op suïcidaal gedrag, inclusief een geslaagde zelfmoordpoging, als mensen waarbij zelfdoding niet in de familie voorkomt. Suïcidanten hebben ook 10 keer vaker dan gemiddeld een positieve familieanamnese voor suïcide, onafhankelijk van een andere psychiatrische problematiek (Kim e.a. 2005). Nabestaanden na zelfdoding doorlopen vaak een complex rouwproces en vormen dan ook een uiterst kwetsbare groep rouwenden die onze aandacht verdient. Opvang en ondersteuning van nabestaanden is niet alleen een therapeutische verantwoordelijkheid die moet worden opgenomen, maar ook en vooral een preventieve noodzakelijkheid (Clark, 2001). Tertiaire preventie (postventie) gericht op de familie, is tegelijkertijd primaire preventie van suïcide (en andere psychiatrische problematiek) (Jordan & McMenamy 2004). Vanuit deze bekommernis is in 2000 Werkgroep Verder, Nabestaanden na Zelfdoding opgericht. 4

5 I. WERKGROEP VERDER NABESTAANDEN NA ZELFDODING Contactgegevens: Werkgroep Verder - Nabestaanden na Zelfdoding P/a CGG PassAnt vzw Beertsestraat Halle Tel: Fax: info@werkgroepverder.be Web: Missie: Werkgroep Verder behartigt de belangen van nabestaanden na zelfdoding door het coördineren, organiseren en ondersteunen van initiatieven voor / door nabestaanden na zelfdoding in Vlaanderen. De kernopdracht van de Werkgroep Verder bestaat uit netwerkvorming, informatieverstrekking, sensibillisering en het bieden van professionele e.a. ondersteuning voor nabestaanden na zelfdoding. Werkgroep Verder heeft als doel te sensibiliseren, de opvang van nabestaanden te verbeteren en het thema rouw na zelfdoding bespreekbaar te maken in onze samenleving Werkgroep Verder wil: nabestaanden na zelfdoding de weg wijzen naar informatie, lotgenotencontact, professionele hulpverlening. hulpverleners en al wie professioneel in contact komt met nabestaanden informatie verschaffen en vorming geven (deskundigheidsbevordering). ruimer maatschappelijk het taboe en stigma doorbreken dat rond (nabestaanden na) zelfdoding hangt. aandacht vragen voor de school, hulpverlener (de instelling, dienst, ) als nabestaande. 5

6 Samenstelling Werkgroep Verder: De fauw Nico (Voorzitter) (8/38) Katja Blauwbloeme (stafmedewerker) - In dienst sinds april 2007 (19/38) Projectverantwoordelijke Media-Richtlijnen Ginette Van Der Zwalmen (projectmedewerker) - In dienst sinds maart 2008 (8/38u) - Kwaliteitsverantwoordelijke Gespreksgroepen Chris Erauw (projectmedewerker) - In dienst sinds september 2009 (8/38) - Werknemer als nabestaande Kris Geeroms (2u/38) & Fabienne De Braeckenier (2u/38) - Secretariaat Andriessen Karl Suïcidepreventieproject van de C.G.G., IASP Taskforce Postvention Karen De Waele Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Mandel & Leie. Provinciale contactpersoon West-Vlaanderen Sabrina Marx Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg DAGG-CGG Provinciale contactpersoon Limburg Ilse Conserriere Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg De Schelp, Provinciale contactpersoon Oost-Vlaanderen Marijke Vandervoort Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Turnhout, Provinciale contactpersoon Antwerpen Bart Nauwelaerts Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Brussel, Provinciale contactpersoon Brussel Joke Vandenhoute Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg PassAnt Halle Provinciale contactpersoon Vlaams Brabant Liselot Willems CAW Slachtofferhulp Vlaanderen Grieke Forceville Centrum ter Preventie van Zelfmoord Kathleen Goovaerts Tele-Onthaal Vlaanderen Tamara De Laet Centra voor Morele Dienstverlening 6

7 Annemie Durang Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Halle Sofie Wybo Centrum Voor Geestelijke Gezondheidszorg Zuid-Oost Vlaanderen Vicky Van Dooren Centrum Voor Geestelijke Gezondheidszorg De Pont Stefanie Ghekiere Centrum Voor Geestelijke Gezondheidszorg Andante Mathy Paeshuyse Ervaringsdeskundige, Gespreksgroep voor nabestaanden na zelfdoding - Turnhout Leen Lagae Ervaringsdeskundige/nabestaande Marjan Lindt Ervaringsdeskundige/nabestaande Johanna Côme Ervaringsdeskundige/nabestaande Liliane Somers Ervaringsdeskundige/nabestaande Marijke De Moor Ervaringsdeskundige/nabestaande Adviserende leden: Gwendolyn Portzky Eenheid voor Zelfmoordonderzoek Gent Prof. dr. Kees van Heeringen Eenheid voor Zelfmoordonderzoek Gent Overlegvergaderingen: * de overlegmomenten van Werkgroep Verder hebben plaatsgevonden op: 22/01/ /03/ /04/ /05/ /10/ /12/2009 7

8 Doelstellingen: Binnen het ministerieel besluit houdende de subsidiëring van de Werkgroep Verder, Nabestaanden na zelfdoding, werkingsjaar 2008, zijn volgende opdrachten toegewezen: 1. Het organiseren en ondersteunen, verspreid over Vlaanderen en Brussel- Hoofdstad van gespreksgroepen voor nabestaanden na zelfdoding: a. Promotie/bekendmaking van de individuele gespreksgroepen door de mogelijkheid te bieden om een gemeenschappelijke folder (voor alle gespreksgroepen) te individualiseren per regio; b. Maximale laagdrempelige contactmogelijkheden aanbieden ; c. Het aanbieden van vormingen aan de gespreksbegeleiders; d. Het controleren van de kwaliteit van de gespreksgroepen aan de hand van inhoudelijke en technische criteria conform het kwaliteitslabel. e. Afstemming van noden op het aanbod f. Samenwerking met de CGG 2. Ontwikkelen en onderhouden van een informatieve site: a. De website wordt aangevuld met een rubriek herinneringssite; b. Promotie en modereren van de verschillende fora; c. Herinneringssite d. De toegankelijkheid van de website wordt minstens 1 x geëvalueerd. 3. Specifieke doelgroepen a. Werkgever als nabestaande: Aftoetsen geïnventariseerde real en good practices aan internationaal kader, Aftoetsen actuele praktijken ervaringen/behoeften nabestaanden, uitwerken praktisch protocol, ontwikkelen van een folder brochure met richtlijnen voor werkgevers. b. Jongeren: Samenwerking met theaterproductie Zamzam rond het toneelstuk Schreven, het ontwikkelen van een educatieve map. 4. Stimuleren van ontmoetingsmomenten. a. Hiertoe zal minstens jaarlijks een Dag van de Nabestaanden worden georganiseerd, waarbij minstens de helft van de deelnemers uit nabestaanden bestaat. b. Tentoonstelling Verder met Kunst c. Samen sporten: You ll never walk alone 8

9 I. BESPREKING VAN DE DOELSTELLINGEN 1. Het organiseren en ondersteunen, verspreid over Vlaanderen en Brussel- Hoofdstad van gespreksgroepen voor nabestaanden na zelfdoding: a) Promotie/bekendmaking van de individuele gespreksgroepen door de mogelijkheid te bieden om een gemeenschappelijke folder (voor alle gespreksgroepen) te individualiseren per regio; b) Maximale laagdrempelige contactmogelijkheden aanbieden ; c) Het aanbieden van vormingen aan de gespreksbegeleiders; d) Het controleren van de kwaliteit van de gespreksgroepen aan de hand van inhoudelijke en technische criteria conform het kwaliteitslabel. e) Afstemming van noden op het aanbod f) Samenwerking met de CGG Belang van Gespreksgroepen Lotgenotencontact Lotgenotencontact in een groep is voor veel mensen belangrijk om de periode vanaf twee weken na het overlijden door te komen. De gedeelde ervaring van verlies door zelfdoding geeft de deelnemers de kans om open over hun ervaringen te praten in een klimaat van aanvaarding en vertrouwen. Sommige nabestaanden gaven aan dat ze na het overlijden moeite hadden om mensen te vertrouwen, vooral als ze geconfronteerd werden met een openlijk negatieve houding of dingen zoals een agressieve reactie van de media. Vrouwelijke deelnemers vinden dat de groepen helpen om hun gedachten en gevoelens rond het overlijden te normaliseren. Deze vaststelling werd bevestigd door onderzoek (Picton et al, 2001, Knieper, 1999, Murphy et al, 1998). Andere deelnemers, vooral mannen en mensen die zichzelf omschrijven als gesloten, gaven aan dat ze het oorspronkelijk niet zagen zitten om deel te nemen aan een gespreksgroep maar dat hun partner of andere familieleden aandrongen. Ook zij geven aan dat de gespreksgroepen heel zinvol zijn om verder te kunnen. Sociaal kapitaal & gezondheidspromotie Theorieën van sociale cohesie en onderzoek rond sociaal kapitaal en gezondheidspromotie ondersteunen het helende effect van lotgenotencontact en gespreksgroepen (Richardson, 1991, Romeder, 1990). Het is bewezen dat psychosociale processen zoals controle over het eigen leven en zelfwaardering, evenals het gevoel een ondersteunend netwerk te hebben een aanzienlijk effect hebben op de gezondheid (Health Canada, 1994, Frank en Mustard, 1994). Na een zelfdoding stellen nabestaanden deze processen in vraag en de sociale verstoring, de stress en het taboe rond zelfdoding leiden tot een minderwaardigheidsgevoel. Door het contact met iemand anders die een zelfdoding meegemaakt heeft, krijgen nabestaanden de kans het evenwicht in hun leven te herstellen, omdat ze zich kunnen vergelijken met andere mensen in dezelfde situatie (Van Dongen, 1993, Murphy, 1996, Murphy et al, 1998, Clark Goldney, 1995, Gray, Zide & Wilker, 2000). Veel nabestaanden geven ook aan dat ze blijvende relaties aanknopen met andere nabestaanden binnen de gespreksgroepen. Het belang van onderlinge hulp en het gevoel tot een groep te behoren is ontzettend waardevol en steunend. Een gespreksgroep biedt niet alleen strategieën om met het verlies om te gaan, maar ook aanvaarding en begrip, 9

10 waardoor het gevoel van isolatie verminderd wordt (Corey & Corey, 1997, Romeder, 1991, Yalom, 1985 en Worden, 1991). Het vermogen om andere netwerken uit te bouwen is belangrijk voor het herstellen van de sociale cohesie, het vergemakkelijken van de communicatie en het opbouwen van vertrouwen (Health Canada, maart 2003). Bij nabestaanden leeft dikwijls de overtuiging dat alleen andere nabestaanden van suïcide echt begrijpen wat het betekent om een dierbare te verliezen door suïcide. Vaak zoeken lotgenoten steun bij elkaar, juist door het gebrek aan sociale steun vanuit de omgeving. Herkenning en erkenning van dezelfde problemen, steun bij de thema s waarmee nabestaanden van suïcide worstelen helpen om rouwreacties te kanaliseren. Conclusie Lotgenotencontact draagt bij tot herstel en het vinden van een nieuw evenwicht, gaan stigmatisering tegen en bieden positieve rolmodellen. Lotgenotencontact is een zinvolle aanvulling op professionele hulp of kan deel uitmaken van de nazorg Promotie/bekendmaking van de individuele gespreksgroepen door de mogelijkheid te bieden om een gemeenschappelijke folder (voor alle gespreksgroepen) te individualiseren per regio. In het kader van deze opdracht werd ervoor gekozen om een geïndividualiseerde bladwijzer per gespreksgroep te ontwikkelen. Bij de creatie van deze flyers werd een evenwichtige blending van het eenvormigheidsen het eigenheidsprincipe nagestreefd; enerzijds is er eenzelfde basislay-out voor alle gespreksgroepsflyers, anderzijds is het inhoudelijke aspect een reële weerspiegeling van de effectieve werking van de respectievelijke gespreksgroepen. FLYER GESPREKSGROEP LEUVEN 10

11 De uitgangspunten voor deze keuze zijn tweeledig. Enerzijds geven we daarmee impliciet de boodschap dat de gespreksgroepen gecoördineerd worden door en deel uit maken van de basiswerking van Werkgroep Verder. De flyer wordt bij de verspreiding ook ingeschoven in de bestaande infofolder van Werkgroep Verder. Anderzijds kan op die manier de inhoud van deze bladwijzer regelmatig aangepast worden (bv. verandering coördinaten, locatie) op een flexibele en relatief goedkope manier. De realisatie van de basislay-out was in handen van communicatiebureau Pupil. Vervolgens werd de gespreksgroepsbegeleiders gevraagd het eigen tekstmateriaal aan te leveren conform de technische mogelijkheden en eerder gemaakte afspraken. Finalisering van dit tekstmateriaal gebeurde in overleg tussen de begeleiders en de kwaliteitsverantwoordelijke. De flyers werden overhandigd tijdens het vormingsmoment op 4 september Verspreiding van de flyer met en in de bestaande infofolder van Werkgroep Verder- blijft in handen van de gespreksgroepbeleiders, resp. de hen ondersteunende personen. Daarnaast worden de folders van alle gespreksgroepen telkens ter beschikking gesteld aan de infostand van Werkgroep Verder (o.a. tijdens de Dag van de Nabestaanden). Verdere verspreiding van deze geïndividualiseerde folders zien we graag ook opgenomen worden binnen de provincies door de partners binnen het locoregionaal actieplan suïcidepreventie De telefonische bereikbaarheid van de gespreksgroepen optimaliseren Ter optimalisering van de bereikbaarheid van de gespreksgroepen werd aan elke gespreksgroep een GSM-toestel in bruikleen gegeven, inclusief geactiveerde SIM-kaart. Op deze manier zijn de gespreksgroepbegeleiders via een eigen nummer rechtstreeks te bereiken. Aan de begeleiders werd gevraagd een gestandaardiseerde boodschap op de voic te zetten, met weergave van de eigen telefonische bereikbaarheid en vermelding van nuttige nummers voor acute crisissituaties. Het bleek jammer genoeg niet mogelijk de GSM-toestellen te laten sponsoren en dienden de toestellen op kosten van Werkgroep Verder aangekocht te worden. Financiële beperkingen noodzaken ons het gebruik van de GSM-toestellen te beperken tot het beantwoorden van binnenkomende gesprekken; er is momenteel geen budget voor uitgaande gesprekken Het aanbieden van vormingen aan de gespreksbegeleiders De geplande vorming rond gecompliceerde rouw door Dr. Paul Boelen (Universiteit Utrecht), kon, ingevolge overbevraging van deze autoriteit, niet doorgaan in We bekijken met hem de mogelijkheden om deze vorming in 2009 in te plannen. Ter oriëntatie in de materie en als voorbereiding op de gerichtere vorming door P. Boelen, kregen de gespreksgroepbegeleiders de mogelijkheid om deel te nemen aan het 11

12 congres Naar een nieuwe visie op rouw, dat op 7 november 2008 in het Provinciehuis Antwerpen georganiseerd werd door Werkgroep Roer. Dit aanbod kon op veel belangstelling rekenen. Een overzicht: 84% van de op dat moment, conform de kwaliteitscriteria, actieve gespreksgroepsbegeleiders nam deel aan de vorming. GESPREKSGROEP ACTIEF CONFORM KWALITEITSCRITERIA BEGELEIDER DEELNAME Aalst(*) 1 Ja Boom 1 Ja 2 Ja Brussel 1 Ja 2 Nee Gent 1 Ja 2 Ja Halle 1 Ja 2 Ja Kapellen 1 Ja 2 Ja Kortrijk 1 Ja 2 Ja Leuven 1 1 Ja Leuven 2 (ouders) 1 Ja Noord-Limburg 1 Ja 2 Ja Roeselare 1 Nee 2 Nee Turnhout 1 Ja 2 Ja Kwaliteitsverantwoordelijke 1 Ja (*) Werking opgeschort eind Het controleren van de kwaliteit van de gespreksgroepen aan de hand van inhoudelijke en technische criteria conform het kwaliteitslabel. Bij aanvang van de werkingsperiode werden 15 gespreksgroepen voor volwassen (vanaf 18 jaar) nabestaanden na zelfdoding ondersteund door Werkgroep Verder. Een overzicht: Locatie Gespreksgroep Aard Leunt aan bij Gespreksgroep 1 Aalst(*) Open CGG PassAnt 2 Antwerpen Gesloten CAW De Terp 3 Boom Open CGG De Pont 4 Brugge Open Similes 5 Brussel Open CGG De Vest 6 Gent Gesloten CGG De Schelp 7 Halle Open CGG Ahasverus 8 Hasselt Open Similes 9 Kapellen Gesloten Gezinspastoraal 10 Kortrijk Open CGG Mandel & Leie 12

13 11 Leuven Open CGG PassAnt 12 Leuven (voor ouders) Open CGG PassAnt 13 Noord-Limburg Open CGG LITP 14 Roeselare Gesloten Gezinspastoraal 15 Turnhout Gesloten CGG Noorderkempen (*) Werking opgeschort eind Preliminaire opmerking: Gezien uit voorgaande ervaringen is gebleken dat deze criteria voor een aantal groepen moeilijk te realiseren zijn, om diverse redenen, is er na overleg met het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid en de adviseur van het kabinet van minister Vanackere gevraagd om een visietekst te ontwikkelen over hoe Werkgroep Verder de evolutie van de gespreksgroepen idealiter ziet. De visietekst is te vinden in bijlage. Kwaliteitscontrole gespreksgroepen in het kader van de huidige kwaliteitscriteria: De kwaliteitsverantwoordelijke van Werkgroep Verder volgt implementatie en naleving op van de kwaliteitscriteria die aan de gespreksgroepen worden opgelegd: de gespreksgroep wordt geleid door professionele hulpverleners. Deze hulpverleners volgen de vormingen en intervisies die ingericht worden door Werkgroep Verder a. De begeleiding van de gespreksgroepen kan als volgt in kaart gebracht worden: Locatie gespreksgroep Totale werking Waarvan effectieve begeleiders 1 Aalst(*) nvt nvt 2 Antwerpen 2 professionele hulpverleners 3 Boom 3 professionele hulpverleners 2 professionele hulpverleners 4 Brugge 1 professionele hulpverlener 5 Brussel 2 professionele hulpverleners 6 Gent 2 professionele hulpverleners 7 Halle 1 professionele hulpverlener 1 nabestaande 8 Hasselt 1 professionele hulpverlener 9 Kapellen 2 professionele hulpverleners 10 Kortrijk 2 professionele hulpverlener 11 Leuven 1 1 professionele hulpverlener 12 Leuven 2 (ouders) 1 professionele hulpverlener 13 Noord-Limburg 3 professionele hulpverleners 2 professionele hulpverleners 14 Roeselare 1 professionele hulpverlener 1 vrijwilliger 15 Turnhout 3 professionele hulpverleners 2 professionele hulpverleners (*) Werking opgeschort eind

14 1.4.1.b. Qua vorming kunnen we verwijzen naar puntje c. In de loop van het werkingsjaar waren er twee intervisiemomenten; enerzijds een individueel intervisiemoment tussen de kwaliteitsverantwoordelijke en elke gespreksgroep afzonderlijk, anderzijds een gezamenlijk intervisiemoment. In het kader van de individuele inter- (en super)visie bezocht de kwaliteitsverantwoordelijke elke gespreksgroep (cfr. onderstaand overzicht). In een tijdsbestek van anderhalf à twee uur kwamen volgende thema s aan bod: kennismaking; afchecken van de beschikbare info op de bestaande gespreksgroepinfofiche; verkenning en evaluatie van de werking van de gespreksgroep, met aandacht voor bereikbaarheid, voor bestaande en uit te bouwen contactlijnen en bekendmakingsvormen; bijzondere aandacht voor de door de gespreksgroep gehanteerde intakeprocedure; beluisteren van de fundamentele keuze i.v.m. de aard van de gespreksgroep (open/gesloten) en handhaving ervan; in kaart brengen van aanwezige expertise in het algemeen en inhoudelijke benadering, opbouw en gebruikte werkvormen in het bijzonder; in kaart brengen van bestaande samenwerkingsverbanden (bv. met CGG) evaluatie van de samenwerking met Werkgroep Verder, inclusief peilen naar de verwachting naar de Werkgroep toe; extensief toelichten van alle kwaliteitscriteria en de daaraan verbonden kwaliteitscriteria; kaderen van de introductie van de gespreksgroepgsm; kaderen van bekendmakings- en promotie-initiatieven voor de gespreksgroep door Werkgroep Verder (geïndividualiseerde flyer en plaats op de website); maken van concrete afspraken omtrent modaliteiten van registratie en transfer van de registratiegegevens. Aansluitend op deze individuele inter- en supervisiemomenten werden de digitale registratiedocumenten per mail aan de gespreksgroepbegeleiders bezorgd. Verder waren er waren er geregeld contacten met de gespreksgroepbegeleiders in functie van rapportage en van hun reële behoeften. Daarnaast was er op 4 september een intervisiemoment voorzien voor alle gespreksgroepbegeleiders, met het oog op de uitwerking van hogervernoemde visietekst. In onderstaand schema geven we een overzicht van de momenten van de participatie van de begeleiders aan de groepsintervisie. 14

15 Locatie gespreksgroep Deelname Groepsintervisie Aalst nvt(*) 2 Antwerpen nvt(**) 3 Boom Nee 4 Brugge nvt(**) 5 Brussel Nee 6 Gent Ja 7 Halle Ja 8 Hasselt nvt(**) 9 Kapellen Nee 10 Kortrijk Ja 11 Leuven 1 Ja 12 Leuven 2 Ja (ouders) 13 Noord-Limburg Nee 14 Roeselare Ja 15 Turnhout Nee (*) in pré-heropstartfase (**) werking niet coform kwaliteitscriteria de gespreksgroep staat enkel open voor nabestaanden na zelfdoding; Alle gespreksgroepen voldoen aan dit criterium er is een vlotte en laagdrempelige mogelijkheid tot contact per telefoon; Uit eerdere ervaringen leerden we dat rechtstreekse bereikbaarheid van de gespreksgroepbegeleider een essentiële voorwaarde was tot vlotte en laagdrempelig telefonische contactmogelijkheid. Vanuit deze vaststelling stelden we voor elke gespreksgroep die zich op dat moment nog kon vinden in de vigerende kwaliteitscriteria, een GSM-toestel ter beschikking (cfr. sub 1.2.). Eén enkele gespreksgroep kon zich niet vinden in het gebruik van dergelijk GSM-toestel met rechtstreekse lijn het bericht op het antwoordapparaat geeft duidelijke informatie over de groep en de momenten van bereikbaarheid; Aan de gespreksgroepbegeleiders werd gevraagd een gestandaardiseerde voic boodschap in te spreken men maakt gebruik van het mailadres bij inkomende en uitgaande mail; Alle gespreksgroepen gebruiken het mailadres: voor inkomende 15

16 Locatie gespreksgroep Gestandaardiseerd adres 1 Aalst(*) nazelfdoding.aalst@werkgroepverder.be 2 Antwerpen nazelfdoding.antwerpen@werkgroepverder.be 3 Boom nazelfdoding.boom@werkgroepverder.be 4 Brugge nazelfdoding.brugge@werkgroepverder.be 5 Brussel nazelfdoding.brussel@werkgroepverder.be 6 Gent nazelfdoding.gent@werkgroepverder.be 7 Halle nazelfdoding.halle@werkgroepverder.be 8 Hasselt nazelfdoding.hasselt@werkgroepverder.be 9 Kapellen nazelfdoding.kapellen@werkgroepverder.be 10 Kortrijk nazelfdoding.kortrijk@werkgroepverder.be 11 Leuven 1 nazelfdoding.leuven@werkgroepverder.be 12 Leuven 2 (ouders) nazelfdoding.leuven@werkgroepverder.be 13 Noord-Limburg nazelfdoding.noordlimburg@werkgroepverder.be 14 Roeselare nazelfdoding.roeselare@werkgroepverder.be 15 Turnhout nazelfdoding.turnhout@werkgroepverder.be (*) Werking opgeschort eind er is een vlotte en laagdrempelige mogelijkheid tot contact per ; Alle gespreksgroepen voldoen aan dit criterium men houdt een kwaliteitsvol persoonlijk face-to-face intakegesprek (kennismakingsgesprek); Behoudens twee voldoen alle gespreksgroepen aan dit criterium. De twee gespreksgroepen voor wie dat niet het geval is, gaven aan dat dit voor hen een principiële keuze is bij het intakegesprek stelt men aan de nabestaanden Werkgroep Verder voor; Alle gespreksgroepen die een intakegesprek hanteren voldoen aan dit criterium bij het intakegesprek stelt men de nabestaande in kennis van het bestaan van andere groepen; Alle gespreksgroepen die een intakegesprek hanteren voldoen aan dit criterium men biedt de mogelijkheid tot invullen van een tevredenheidsenquête (op papier of online); De gespreksgroepbegeleiders gaven aan het invullen van de tevredenheidsenquête aan te moedigen. De enquête staat online en is via onze website ( in te vullen. In onderstaande tabel een overzicht van de ontvangen formulieren: 16

17 Locatie Aantal ingevulde enquêteformulieren gespreksgroep 1 Aalst(*) nvt 2 Antwerpen 1 (online via Werkgroep Verder-site) 3 Boom 0 4 Brugge 0 5 Brussel 0 6 Gent 0 7 Halle 0 8 Hasselt 3 (online via Werkgroep Verder-site) 9 Kapellen 0 10 Kortrijk 5 (waarvan 1 online en 4 op papier) 11 Leuven Leuven 2 (ouders) 0 13 Noord-Limburg 0 14 Roeselare 0 15 Turnhout 0 (*) Werking opgeschort eind 2007 Gelet op het zeer beperkte aantal (online-)enquêtes streven we er in de toekomst naar dit op gestructureerde wijze in de samenkomsten van de gespreksgroepen te integreren men deelt aan Werkgroep Verder op regelmatige basis mee: - het aantal intakegesprekken en aantal nieuwe inschrijvingen - aantal (en reden) tot niet inclusie van kandidaat-leden - aantal leden dat een enquêteformulier invult en dat aangeeft tevreden tot zeer tevreden te zijn over de gespreksgroep - aantal en data van de bijeenkomsten - aantal aanwezigen per bijeenkomst Voor een overzicht van deze gegevens verwijzen we naar onderstaande tabellen: 17

18 Recapitulatieve tabel registratiegegevens Locatie gespreksgroep Criteria 1.aantal eerste contacten 2. aantal intakegesprekken 3. aantal nieuwe participanten 4. nietgeïncludeerde 5. aantal samenkomsten 1 Aalst(*) nvt nvt nvt nvt nvt 2 Antwerpen(1) gg 3 Boom(2) nvt nvt nvt nvt nvt 4 Brugge(3) (3) 5 Brussel Gent Halle Hasselt gg gg gg gg gg 9 Kapellen(2) nvt 10 Kortrijk Leuven Leuven 2 (ouders) Noord-Limburg Roeselare Turnhout (*) werking opgeschort eind 2007 (1) gegevens t.e.m. mei 2008 (2) geen samenkomsten in 2008 (3) gegevens t.e.m. maart 2008 gg: geen gegevens Waarbij volgende aantallen en redenen tot niet-inclusie van kandidaatleden: o Antwerpen: bij één kandidaat was er een te zware problematiek; twee personen hadden een vraag naar individueel aanbod. o Gent: drie kandidaten namen telkens zelf de beslissing om individuele therapie te volgen o Kortrijk: voor één kandidaat bleek de deelname nog te vroeg en werd in eerste instantie gekozen voor individuele begeleiding; één kandidaat kon pas later starten en één kandidaat belde het geplande intakegesprek af o Roeselare: voor één kandidaat werd besloten in eerste instantie de evolutie af te wachten o Turnhout: voor één kandidaat bleek de wachttijd te lang; voor twee personen speelden familiale omstandigheden een doorslaggevende rol; één kandidaat ging in individuele begeleiding. 18

19 Aantal participanten gespreksgroepen 2009 Locatie gespreksgroep Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Totaal Aalst (O)(*) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt Antwerpen (G) gg gg gg gg gg gg gg gg gg gg gg gg gg Boom (O) (**) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt Brugge (O) gg gg gg gg gg gg gg gg gg (14) Brussel (O) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt 8 8 Gent (G) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt 7 8x Halle (O) nvt nvt Hasselt (O) gg gg gg gg gg gg gg gg gg gg gg gg gg Kapellen (G) (**) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt Kortrijk (O) nvt nvt 4 nvt Leuven 1 (O) nvt nvt Leuven 2 (ouders) nvt nvt (O) Noord-Limburg (O) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt 4 4 Roeselare (G) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt Turnhout (G) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt 7 7x3 7x2 7x2 56 (*) werking opgeschort eind 2007 (**) gespreksgroep niet gestart in 2008 O: open gespreksgroep G: gesloten gespreksgroep gg: geen registratiegegevens gs: geen samenkomst 19

20 Recapitulatieve tabel kwaliteitscriteria Locatie gespreksgroep Criteria Kwaliteitslabel 1.a. Professionele begeleiding 1.b. Vorming 1.c.1. Individuele intervisie 1.c.2. Groepsintervisie 2. Exclusief NB na zelfdoding 3. Gebruik WGV- GSM 4. Voic boodschap 5. Gestandaardiseerd ladres in 6. Vlot en laagdrempelig e- mailcontact 7. Intakegesprek 8. Voorstelling WGV 9. Info andere groepen 10. Mogelijkheid tevredenheidsenquête 11. Registratie 1 Aalst(*) nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt nvt Nvt 2 Antwerpen Ja Nee Ja Nee Ja Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja nvt Nee Nee 3 Boom Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja 4 Brugge Ja Nee Ja Nee Ja Nee Nee Ja Ja Nee GG GG GG Deels Nee 5 Brussel Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee 6 Gent Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja 7 Halle Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja 8 Hasselt Ja Nee Ja Nee Ja Nee Nee Ja Ja Nee GG GG GG Nee Nee 9 Kapellen Ja Ja Ja Nee Ja Ja (Ja) Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja 10 Kortrijk Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja 11 Leuven 1 Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja 12 Leuven 2 (ouders) Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja 13 Noord-Limburg Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja 14 Roeselare Ja Nee Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja 15 Turnhout Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja (*) Werking opgeschort eind 2007 GG: geen gegevens

21 2. Ontwikkelen en onderhouden van een informatieve site: a. De website wordt aangevuld met een rubriek specifiek voor de gespreksgroepen; b. Promotie en modereren van de verschillende fora; c. De toegankelijkheid van de website wordt minstens 1 x geëvalueerd. Belang van het World Wide Web (bron: InSites) Mensen die met vragen zitten over hun geestelijke gezondheid, ziektes of hulpverlening in het algemeen zoeken hoe langer hoe meer hun toevlucht tot het internet. Het internet is een kanaal waar men anoniem informatie kan verzamelen, wat voor een thema waar een taboe op rust heel belangrijk is. Volgens het Belgische InSites, een bureau gespecialiseerd in online-marktonderzoek, hebben ruim 1 op 2 Vlamingen er al informatie over gezondheid op gezocht. Ook professionele hulpdiensten zien een toegevoegde waarde in het internet. Zo hebben heel wat telefonische opvangdiensten ondertussen ook een gratis chat-opvang / Forum en kan men bij een aantal diensten voor geestelijke gezondheid terecht voor hulpverlening via . Ook de zelfhulp en gespreksgroepen professionaliseren hun website. De gratis ineengeflanste sites worden meer en meer vervangen door professioneel ogende websites met duidelijke informatie. Er blijft ook een plaats weggelegd voor gezondheidswebsites en hun belang zal in de toekomst toenemen. Surfers gebruiken ze meer en meer als informatiebron als tweede advies na het bezoek aan een dokter of specialist. Sterker nog, het internet is vandaag al het belangrijkste informatiekanaal als het op gezondheid aankomt en dit na het advies van de dokter en voor dat van de apotheker. a. De website wordt aangevuld met een rubriek specifiek voor de gespreksgroepen. URL van de website van Werkgroep Verder: of Vanuit de homepage kan er verder genavigeerd worden naar 7 deelsites: Hoe verder? Voor de kleinsten (kinderen) [Left2soon]. Voor tieners Waarom? Voor volwassenen Info Werkgroep Verder Voor helpers. Ouders, school, hulpverleners, artsen, politie, Voor de pers Nieuw: Gespreksgroepen

22 De rechtstreekse link: brengt de bezoekers op deze openingspagina: vanwaar er verder kan genavigeerd worden naar allerhande informatie over de respectievelijke gespreksgroepen, kwaliteitscriteria en het evaluatieformulier. De geïndividualiseerde flyers van de gespreksgroepen werden aan de desbetreffende gespreksgroepen gelinkt via een pdf-download. Inhoudelijke aanpassingen en aanvullingen worden gecentraliseerd en doorgegeven via de Werkgroep Verder aan webmaster: M&M Teleservices. Er is ook een maandelijkse e-nieuwsbrief, die inhoudelijke links maakt naar de website en bepaalde topics in de kijker zet. We hebben ook een teller geplaatst en daaruit blijkt dat maandelijks meer dan 1500 mensen de nieuwsbrief lezen. 22

23 Evaluatie kwantitatief: Onze website heeft sinds de start in 2002 een stijgend aantal bezoekers gekregen: URL/ Bezoekersaantallen zelfdoding.be Aantal 1500 aantal bezoekers januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december Er staan ook afzonderlijke tellers op de deelsites. Deze geven volgend resultaat. 23

24 Bezoekersaantallen deelsites Aantal bezoekers januari februari maart april mei juni juli Maand augustus september oktober november december kinderen tieners volwassenen hulpverleners Werkgroep Verder b. Promotie en modereren van de verschillende fora De fora voor volwassenen en kinderen en jongeren worden gepromoot door de: -linken op de site -nieuwsbrief -uitgaven en publicaties (folder, sensikaart, boeken, ). Daarnaast hebben we een dossier ingediend bij de Nationale Loterij om een informatie en sensibilliseringscampagne te organiseren via radiospots, o.a. met de bedoeling om deze fora onder de aandacht te brengen van een breder publiek. (naar analogie met de lancering van het forum in 2006, wat toen voor een ongelooflijke boost gezorgd heeft). Er is ondertussen een positief antwoord. Het forum voor volwassenen is ook in 2008 ontzettend druk bezocht. 24

25 Forum Volwassenen (cumulatief) Aantal Geregistreerde gebruikers Berichten Reeds enkele maanden geleden, ben ik op jullie site terechtgekomen! Ik heb er heel veel steun al aan gehad... De 'getuigenissen' hebben sommige van mijn vragen opgelost... *** Lang geleden als ik 5 jaar oud was, heeft mijn grootmoeder zelfmoord gepleegd. Ik heb er nooit veel over gehoord van mijn familie, er werd niet veel over gesproken. Ik kende haar niet zo goed en ik kan niet echt zeggen dat ik er echt heel droevig over was. Door haar depressie is ze eigenlijk nooit een goede moeder geweest voor mijn vader en ik vond het altijd een beetje haar schuld dat mijn vader zo een moeilijke mens was. Een jaar en drie maand geleden, op een nacht dat alles goed was, als ik op een discotheek aan het dansen was, kreeg ik een telefoon. Mijn enige broer... Ze vertelden mij niet als hij gestorven was. Ik vertrok direct naar hen. Afspraak in het ziekenhuis, spoedgavellen... Hij was er niet, niet bij de spoedgevallen... Ze hebben mij meegenomen naar de morg van de politie... Ik sprak niet, ik voelde niets... Achter de deur, daar lag hij... Het was hem, maar ook niet... Eerste keer in mijn leven dat ik iemand dood zag... Ik begon te roepen, ik wou blijven roepen tot het einde, tot dat ik stierf... Mijn leven is zo in een nachtmerrie veranderd. Pijn, schuldgevoelens, eenzaamheid, missen, een leven die soms zo betekenloos lijkt... Hij had paar weken voor dat hij het gedaan heeft naar mij een gestuurd, "zusje ik zie je graag, denk altijd aan onze mooie momenten". Ik was boos op hem daarvoor, ik heb hem een boze antwoord teruggestuurd en gevraag om eens volwassen te worden. Mijn ouders waren juist aan te scheiden en ik heb hem gezegd dat we nu niet zo vervend mochten doen... Je kan je voorstellen hoe ik mij hierover nu voel. Er zijn momenten dat ik mijn zelf wil slaan, ik wil mij pijn doen... Ik denk dat ik het verdien. Ik ben zo hard geweest. Ik dacht dat hij het leven graag had. Dat hij zoiets nooit zou doen. Ik dacht dat het een spelletje was om meer aandacht te krijgen. Het was geen zelfmoordpoging, het was een beslissing. Hij had zelf de airco aangezet in het geval dat hij niet onmiddelijk gevonden was. Hij had zijn schoonheid altijd heel belangrijk gewonden, zelf als hij dood ging... Geen briefje achtergelaten, hij was boos, hij is boos vertrokken. Angry young man, was maar 24, en hij zal zo blijven... Zelf doodgeschoten op zijn hart... In zijn appartement... Helemaal alleen... Een boze tje naar de exvriendin "dit heeft niets met jou te maken, voel je je niet schuldig. Zeg nooit tegen anderen dat ik iemand was die problemen had." Achterblijven is zo moeilijk. Ik vraag mij af hoe het is om dood te gaan. Is het mogelijk dat het zelfs erger is dan dit pijn? meestal denk ik van niet... Waar is mijn broer nu? waar is het verleden, waar is de toekomst dat ik van gedroomd heb? Ik ben niet alleen mijn broer kwijt, ik ben zo veel meer kwijt. Ik slik elke dag antidepressieve pillen om nog door te kunnen. Ik ben nooit zo zwak geweest in mijn leven... Ik ben zeker van een iets, hoe boos dat hij ook was op ons als hij het gedaan heeft, hij had het nooit gedaan als hij wist hoeveel verdriet dat wij gingen hebben. Daar ben ik absoluut zeker van... 25

26 Het forum voor kinderen / jongeren heeft een nieuw elan gekregen dankzij onze specifieke acties in het najaar van 2008, o.a. door de lancering van het boek Om alles wat er niet meer is en het meewerken aan diverse media-reportages, o.a. VRT Koppen, kinderen en jongeren als nabestaande. ( Forum Kinderen / Tieners (cumulatief) Aantal Geregistreerde gebruikers Berichten Eén van de vele reacties: Hallo, Ik ben 17 jaar en mijn papa is 2 jaar geleden overleden aan zelfmoord... Het begon allemaal 2 jaar geleden, op woensdag 22juni2005 was mijn papa spoorloos, hij is niet naar huis gekomen van zijn werk, niemand wist waar hij was... Op donderdag hebben we de politie gebeld, omdat we nog altijd niets gehoord hadden van hem, we konden hem niet bereiken via de gsm,want zijn gsm lag af. De politie vertelde ons direct dat het geen normale verdwijning was... Na een paar dagen in spanning te wachten of hij terug te voorschijn zou komen, heeft de politie besloten om een zoekactie te doen met familie en vrienden... De zondag is die zoekactie doorgegaan. Helaas was er geen nieuws. Dus de zondagavond zijn we allen gaan slapen, met de gedachte om morgen weer te gaan zoeken... Maar 's morgens stond de politie aan onze deur, met het nieuws dat mijn papa zelfmoord gepleegd had. Ze hadden de auto rond 3u 's nachts gevonden, maar ze hadden geen spoor van hemzelf.. Dus moesten ze wachten op de politiehonden. Rond 9u zijn de honden er aan gekomen en zijn ze direct beginnen snuffelen. Na een kwartier, een halfuur hadden ze mijn papa gevonden. Hij had zichzelf opgehangen in een boom. de politie dit kwam melden, lag ik nog te "slapen". Mijn tante is het mij komen vertellen rond 10u... Op 27 Juni 2005, 10u veranderde mijn hele leven... Ik kon het maar niet geloven, mijn papa zou dit nooit doen... Ik heb mijn gevoelens weg gedwongen voor een paar maanden, ik wilde het gewoon niet geloven, maar na 4 à 5 maanden werd het me allemaal teveel en ben ik naar een psychiater moeten gaan... Erover praten vind ik nog altijd moeilijk, soms wil ik erover praten, maar wil ik niemand tot last zijn om over mijn gevoelens te praten, want ik ben bang dat ze zullen denken: 2 jaar later, en ze heeft het nog altijd niet verwerkt... Maar ik vind dat je zoiets gewoon niet kan verwerken... misschien ligt het aan ik, maar ik vind het gewoon heel moeilijk om te aanvaarden dat ik nu geen vaderfiguur meer heb... Bedankt dat ik mijn verhaal hier kon doen!! En bedankt voor diegene die dit alles wilden lezen... Toen 26

27 Het modereren van de fora gebeurd door 2 professionele hulpverleners (psychologen) gespecialiseerd in zelfdodingpreventie en rouwverwerking, i.s.m. met de webmaster/forumbeheerder voor de technische kant van het forum. c. uit het Forum, *** Op het Forum ontmoeten mensen, nabestaanden elkaar op een laagdrempelige manier. Om hun verhaal te vertellen, te luisteren, elkaar te steunen, Enkele van deze nabestaanden hebben het initiatief genomen om samen een gedichtenbundel Over leven, verder leven na een zelfdoding van een geliefde, uit te geven. Werkgroep verder heeft hierbij voor de nodige ondersteuning gezorgd. Over Leven, verder leven na een zelfdoding van een geliefde. Freya, Vera en Mariska, drie vrouwen die zelf ervaren wat het betekent een geliefde te verliezen door zelfdoding, schrijven in hun verwerkingsproces gedichten waarin ze hun gevoelens, gedachten en emoties duidelijk verwoorden. Op het Forum van Werkgroep Verder vinden ze elkaar en besluiten ze hun gedichten te bundelen. Deze bundel geeft omstaanders en hulpverleners inzicht in waar nabestaanden doorheen gaan. De auteurs hopen dat dit een (h)erkenning zal zijn voor nabestaanden. Het leven gaat door na een zelfdoding, maar anders dan ervoor. Voor sommigen is het in het begin overleven, pas na een tijd kan het leven weer voorzichtig opgepakt worden. Vera Verbist, Freya Seys en Mariska de Swart: "Wij hebben ervaren wat het betekent een geliefde te verliezen door zelfdoding, en we hebben ervaren hoe belangrijk goede opvang, steun van naasten en contact met andere nabestaanden zijn. Voor ons was het schrijven van gedichten een goede manier om dit ingrijpende verlies te verwerken. Het uitbrengen van onze gedichten is onze manier om zelfdoding meer bespreekbaar te maken. Wij hopen daarmee meer inzicht te geven aan omstanders en hulpverleners, en (h)erkenning te geven aan nabestaanden." *** Een andere vraag die ons via het Forum heeft bereikt is deze: om elkaar op het Forum nog beter te kunnen steunen zou het handig zijn als we op de één of andere manier zouden kunnen weten wanneer iemand een naaste is verloren. Deze herinneringsverjaardagen zijn immers bijzondere zware momente, ook na vele jaren. 27

28 Daarom zijn we gestart met de voorbereidingen van een Herinneringssite, als onderdeel en uitbreiding van onze bestaande website en forum. Een voorontwerp is te bekijken op d. De toegankelijkheid van de website wordt minstens 1 x geëvalueerd De toegankelijkheid van de site wordt elke dag gecontroleerd door de medewerkers van Werkgroep Verder. In 2008 is de site elke dag beschikbaar geweest. Indien er zich problemen zouden voordoen zal de webmaster contact opnemen met Register.be die de hosting doet van onze site (net omwille van de vlotte bereikbaarheid van Register.be in vergelijking met Reg.be - die vroeger de hosting deed, zijn we veranderd van host). Er zijn 2 vrijwilligers die zich engageren om op regelmatige basis de site te consulteren en door te lopen op eventuele fouten, gebroken links e.d.. Wanneer deze fouten signaleren worden deze binnen de week door de webmaster opgelost. We denken er ook over na om het anysurfer - label ( ) in 2009 te proberen te behalen, ook i.f.v. de klemtoon naar ouderen toe. Het anysurfer-label is een kwaliteitslabel voor websites die voor iedereen toegankelijk zin, ook voor mensen met een functiebeperking (slechtzienden, blinden en ouderen). 28

29 3. Specifieke doelgroepen a. Het lanceren van een derde jeugdboek voor jongeren en jongvolwassenen. Ontmoeting Prins Filip b. Exploreren van de mogelijkheden naar senioren toe o.a. met betrekking tot toegankelijkheid website met inbegrip van het opstellen van een specifiek actieplan c. De werknemer als nabestaande: inventariseren van goede praktijken en richtlijnen voor de werkgever met betrekking tot rouw na zelfdoding op het werk, met aandacht voor werknemers, hulpverleners die een cliënt verliezen door zelfdoding, met inbegrip van het opstellen van een actieplan. a. Het lanceren van een derde jeugdboek voor jongeren en jongvolwassenen Ontmoeting Prins Filip - Betreffende de site en forum verwijzen wij hierbij graag naar hoger. - Het derde jeugdboek Om alles wat er niet meer is is gelanceerd op 10 september 2008, ter gelegenheid van de WHO Werelddag Suïcidepreventie. Dit in de AB-Club met een concert van Sioen en in aanwezigheid van de media en zo n 200-tal genodigden. Het boek bestaat uit uitspraken opgetekend tijdens interviews met meer dan 40 Vlaamse en Nederlandse jongeren die iemand zijn verloren door zelfdoding. Ik stopte wat er gebeurd was diep weg, en hoe langer dat duurde, hoe moeilijker het werd om dat te veranderen. Ik probeerde vragen over mijn moeder te ontwijken en droeg een groot geheim met me mee. Zo werd ik steeds stiller en sloot me af van anderen. Ik was met heel andere dingen bezig dan mijn leeftijdsgenoten, dus ook aan hen vertelde ik niks. Ik voelde me vaak eenzaam en had weinig zelfvertrouwen. Ook nu is het nog zo dat wanneer het slecht met me gaat, ik daar niet gauw met anderen over praat. Daardoor pieker ik veel en blijf met mijn gedachten in dezelfde cirkel ronddraaien. Het liefst los ik mijn problemen zelf op, en pas als het wat beter gaat, praat ik erover met anderen.(eline) Mijn tijd in de middelbare school is voor een heel groot stuk bepaald door deze gebeurtenis. Plots was ik niet meer dat verlegen meisje dat weinigen kenden. Iedereen wist wie ik was en ik voelde de nieuwsgierige blikken op mijn lichaam branden. Ik ben letterlijk en figuurlijk door een hel gegaan.mijn puberteit werd heel wat ingewikkelder dan die van het grootste deel van mijn klasgenoten. Het was ongelofelijk zwaar om mijn verdriet te combineren met het vele schoolwerken en mijn drukke leventje.(drieke) b. Exploreren van de mogelijkheden naar senioren toe o.a. met betrekking tot toegankelijkheid website met inbegrip van het opstellen van een specifiek actieplan Werkgroep Verder heeft hieromtrent contact gezocht met seniorennet.be, herhaaldelijke vragen hebben echter geen resultaat opgeleverd. Voor 2009 willen we graag proberen om het anysurfer-label te behalen (zie hoger), waardoor senioren makkelijker doorheen onze site moeten kunnen navigeren (drempelverlagend). 29