Opmerkingen zijn welkom. Zo kunnen we het zakwoordenboekje aanpassen en/of verbeteren. Het boekje is ook te downloaden via

Transcriptie

1 1

2 2

3 Beste lezer Het is niet altijd gemakkelijk om door de duurzame bomen nog het bos te kunnen zien. Wij worden met allerlei termen, symbolen en afkortingen om de oren geslagen. Daarom maken de vzw Duurzaam Bouwen (DUBO) Limburg en de provincie Limburg dit zakwoordenboekje, waarin we trachten de meest voorkomende begrippen over duurzaam bouwen en wonen op een heldere manier uit te leggen. Opmerkingen zijn welkom. Zo kunnen we het zakwoordenboekje aanpassen en/of verbeteren. Het boekje is ook te downloaden via Maak gebruik van dit praktisch instrument. Veel leesgenot! Ludwig Vandenhove gedeputeerde Milieu en Natuur provincie Limburg 3

4 4 ZAKWOORDENBOEKJE Dit zakwoordenboekje probeert de complexiteit van duurzaam (ver)bouwen - en vooral de meest voorkomende begrippen - in mensentaal uit te leggen. Duurzaam bouwen is een dynamische sector met veel technische innovaties en techniciteit, waardoor we niet altijd in detail op de materie kunnen ingaan. Deze gids is dan ook gericht op particulieren die graag een eerste inzicht in de wereld van duurzaam bouwen willen krijgen.

5 6-9: BEN LAAG ENERGIE - PASSIEFHUIS NULENERGIE & ENERGIEPLUSWONING 12-15: EPC EPB EPEIL K-PEIL LAMBDA U-WAARDE 19-21: kwh KILOWATTPIEK COP/SPF 22: CO2 25: LUMEN 26: LABELS 28: ALFABETISCHE LIJST 30: TIJDSLIJN 5

6 606 BEN Een BEN gebouw oftewel een Bijna Energie Neutraal gebouw - gebruikt WEINIG energie voor verwarming, koeling, sanitair warm water en ventilatie. Een deel van de energie wordt gehaald uit hernieuwbare bronnen als bijvoorbeeld zonnepanelen, zonneboilers, warmtepompen, pelletketels. U-waarde zie p 15 (dak-, muur-, vloerisolatie) U-waarde (glas) E-peil zie p 12 (globale energieprestatie van de woning) K-peil zie p 13 (isolatiewaarde) < 0,24 W/m 2 K < 1,1 W/m 2 K < 40 < 30 Maximale Netto- Energiebehoefte (verwarming): 70 kwh/ m 2 /jaar

7 PASSIEFHUIS Een passiefhuis is een zeer energiezuinig gebouw gericht op een goed winter- en zomercomfort. De warmteverliezen zijn dankzij een doorgedreven isolatie zo beperkt, dat er heel weinig energie voor verwarming en koeling nodig is. Het vermogen van een strijkijzer (1000 à 2000 W) is voldoende om een passiefhuis in de winter te verwarmen. Het totale energieverbruik van een passiefhuis is gemiddeld 75 % lager dan een traditionele nieuwbouwwoning. U-waarde (dak-, muur-, vloerisolatie) U-waarde (glas) E-peil zie p 12 (globale energieprestatie van de woning) < 0,15 W/m 2 K < 0,8 W/m 2 K 0-50 Maximale Netto- Energiebehoefte (verwarming): 15 kwh/ m 2 /jaar 07

8 808 LAAG-ENERGIE WONING Er bestaat geen vastomlijnde definitie voor een laag-energiewoning, maar de focus ligt hier net als bij een passiefwoning vooral op de bouwschil, minder op de gebruikte technieken. De isolatiewaardes van een laag-energiewoning liggen tussen die van een BEN-woning en een passiefhuis. Maximale Netto- Energiebehoefte (verwarming): 30 kwh/ m 2 /jaar

9 NULENERGIE-WONING ENERGIEPLUS-WONING Een nulenergiewoning is een passiefwoning die haar eigen (hernieuwbare) energie nodig voor verwarming en koeling opwekt. Een Energiepluswoning is een passiefwoning die meer energie opwekt dan ze nodig heeft. 09

10 10 EPC (VERPLICHT VOOR HUUR- EN KOOPWONINGEN) Het energieprestatiecertificaat geeft aan hoeveel energie een gebouw verbruikt per vierkante meter (kw/m2). Deze score hangt af van de isolatie van muren en dak, ramen en deuren en de installaties voor verwarming en het verwarmen van water. Deze energiescore houdt geen rekening met het verbruikersgedrag of de gezinssamenstelling en kan dus in de realiteit afwijken van uw energiefactuur. Hoe lager de score hoe minder energie het gebouw verbruikt. Het EPC wordt op een kleurenbalk geplaatst. Een score in de groene nieuwbouw kwh/m 2 /jaar

11 zone wijst op een energiezuinige woning, de rode zone staat gelijk aan energieverslindend. Op de balk staan waarden van 0 tot 700. Hoe hoger de score, hoe hoger het berekend energieverbruik en hoe slechter de woning scoort op energie. Voor oudere woningen kan het kengetal boven 700 uitkomen. LAGE EPC EPC Energiebehoefte van een woning uitgedrukt in kw/m2 Voor bestaande gebouwen Hoe lager hoe beter E-PEIL Enkel voor nieuwbouw Berekend bij het ontwerp Hoe lager hoe beter

12 12 EPB Het EnergiePrestatie en Binnenklimaat is een regelgeving die de totale energiekost van een woning, het E-peil, het K-peil en de nettoenergiebehoefte van een woning berekent. Deze berekening is verplicht voor alle nieuwbouwwoningen en grondige renovaties. Ze wordt uitgevoerd door een EPB-specialist of architect. EPB houdt rekening met isolatie, verwarming, ventilatie, zonne-energie en alle andere aspecten die bijdragen tot een gezonder binnenklimaat en een lager energieverbruik. E-PEIL Globale energieprestatie. Hoe LAGER het E-peil, hoe MINDER energie een gebouw nodig heeft voor verwarming, sanitair warm water en ventilatie. Vanaf 2021 geldt maximum E30 voor nieuwbouw-woningen. LAAG E-PEIL

13 Grafiek: (verplichte) evolutie van het E-peil K-PEIL Het K-cijfer drukt het isolatiepeil van de gebouwschil (muren, vloer en dak) uit. Een BEN-woning heeft een isolatiepeil van K40 of lager. Hoe LAGER het K-peil, hoe BETER het gebouw geïsoleerd is. LAAG K-PEIL 13

14 14 LAMBDA-WAARDE (λ) Dit cijfer drukt uit hoe goed bepaalde materialen warmte geleiden, uitgedrukt in watt per meter Kelvin (W/mK) Hoe LAGER de lambda-waarde, hoe BETER het isoleert. Gebruik dus altijd materialen met een LAGE lambda-waarde. LAGE λ-waarde

15 U-WAARDE De U-waarde drukt de hoeveelheid warmte uit die per seconde, per m² en per graad temperatuurverschil tussen de ene en de andere zijde van een wand(constructie) doorgelaten wordt. De eenheid voor de U-waarde is W/(m² K). Een hoge U-waarde betekent een slechte isolatie. De R-waarde geeft het warmte-isolerend vermogen van een materiaallaag aan waarbij rekening wordt gehouden met de materiaaldikte en de isolerende waarde van een materiaal (Lambda-waarde (λ)). Bereken de R-waarde op LAGE U-WAARDE HOGE R-WAARDE 15

16 16 EUCEB

17

18 18

19 kwh kwh oftewel kilowattuur drukt uit hoeveel elektrische energie een toestel nodig heeft om te werken. Als je een toestel met een vermogen van 1kW gedurende 1 uur laat werken dan heb je een verbruik van 1kWh. Hoe MINDER kwh een toestel verbruikt, hoe energiezuiniger en dus hoe BETER. kwh 19

20 20 KILOWATTPIEK Photo Voltaïsche panelen zetten zonne-energie om in elektriciteit. Het vermogen van een paneel wordt uitgedrukt in kilowattpiek. Het cijfer drukt de mogelijke opbrengst uit, gemeten in een laboratorium. Zonnepanelen die zuidgericht en schaduwvrij geplaatst zijn, zullen in België minimaal 850 kwh per kwp opbrengen. Een installatie van 2 kilowattpiek (kwp) zal zo op jaarbasis minimaal 1700 kwh opbrengen. Algemeen geldt dat hoe HOGER de kilowattpiek is, hoe HOGER de opbrengst.

21 COP De COP of winstfactor geeft het theoretisch rendement van een warmtepomp weer. Als een warmtepomp bijvoorbeeld een COP heeft van 4 wil dit zeggen dat er 1 kwh aan elektriciteit ingaat om 4 kwh aan warmte te produceren. Hoe hoger de COP waarde, hoe groter het rendement van de warmtepomp. SPF HOGE COP De Seizoens Prestatie Factor geeft het echte rendement van de warmtepomp weer. SPF houdt rekening met energieverbruik over het hele stookseizoen en met het verbruik van randapparatuur zoals pompen. De SPF laat toe om verschillende warmtepompsystemen met elkaar en met andere verwarmingssystemen te vergelijken. HOGE SPF 21

22 22 CO 2 CO2 is een broeikasgas dat mee zorgt voor de opwarming van de aarde. Een gemiddeld gezin stoot 8 ton CO 2 uit die afkomstig is van de energie en verwarming (in huis) en hun vervoer (auto, bus, trein). Daarnaast komt er nog zo n 15 ton indirecte CO 2 -uitstoot bij via onder andere (de productie van) de voeding en kleding van het gezin. De provincie Limburg doet heel wat inspanningen om klimaatneutraal te worden, wat betekent dat de CO 2 -uitstoot wordt verminderd en onder andere gecompenseerd door het gebruik van groene stroom, het aanplanten van bomen.

23 In 2050 wil de provincie Limburg klimaatneutraal zijn, wat betekent dat de CO 2 die wordt uitgestoten wordt gecompenseerd door bvb het aanplanten van bomen om CO 2 uit de lucht te halen. Je kan helpen om minder CO 2 uit te stoten door je huis GOED te isoleren en te letten op je verbruik van elektriciteit en brandstof. Hoe MINDER CO 2 je produceert, hoe BETER. MINDER CO 2 23

24 24 12w 60 w 806 lm 2700k WAAR VIND JE DE HOEVEELHEID LUMEN OP DE VERPAKKING

25 LUMEN De hoeveelheid zichtbaar licht of de lichtsterkte van een lichtbron wordt uitgedrukt in lumen. 1. Voor een leeslamp heb je snel 700 tot 1000 lm nodig. Voor sfeerverlichting volstaat 300 lm. 2. Om een zuinige lamp te kopen kijk je naar het aantal lumen per watt. Energielabel: kies indien mogelijk lampen met energielabel A, die tot 85 procent minder elektriciteit verbruiken dan gloeilampen. 25

26 26 LABELS FSC De Forest Stewardship Council is een label dat aangeeft dat hout afkomstig is uit een goed beheerd bos volgens normen voor milieu, sociale omstandigheden en economie. VREG De Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en gasmarkt. De VREG zorgt ervoor dat de Vlaamse elektriciteits- en aardgasmarkt efficiënt georganiseerd wordt en werkt. De VREG verstrekt advies aan de Vlaamse overheid, controleert en reguleert. NATURE PLUS Dit label voor minerale en hernieuwbare materialen garandeert strenge criteria en controles op het vlak van milieu en gezondheid, rekening houdend met de levenscyclusanalyse.

27 ENERGIELABEL Het energielabel geeft aan hoe energiezuinig een product is. Het laat je toe om producten onderling te vergelijken gaande van G tot A+++ (zuinigst). Er bestaat een verplicht energielabel voor lampen, koel- en vriesapparatuur, vaatwassers, wasmachines, wasdrogers, airconditioners, televisies, verlichting, ovens en afzuigkappen. Met de gratis ecogator-app (zie vind je zowel thuis als in de winkel snel en gemakkelijk de meest energiezuinige toestellen. Je kan ze ook vergelijken met elkaar. Vanaf 2015 is er ook een Europese energielabel voor verwarmings- en warmwaterinstallaties. BENOR Geeft aan dat een product voldoet aan Belgische norm inzake technische kwaliteit. 27

28 28 ABC CO 2 : koolstofdioxide (broeikasgas) EPB: drukt de totale energiekost van een nieuwbouwwoning uit EPC: drukt de totale energiekost van een bestaande woning uit E-peil: drukt de globale energieprestatie van een woning uit FSC: label voor duurzaam hout K-Peil: geeft weer hoe goed een woning geïsoleerd is kwh: kilowatt-uur, eenheid die energieverbruik uitdrukt

29 Kilowattpiek: vermogen van een zonnepaneel Lambda: geeft de warmtegeleiding van isolatie weer Lumen: eenheid die lichtsterkte uitdrukt R-waarde: geeft aan hoe goed een materiaal isoleert U-waarde: geeft aan hoe goed een materiaal warmte geleidt VREG: instantie die de elektriciteitsen gasmarkt in Vlaanderen regelt 29

30 30 TIJDSLIJN 2016: Wijziging (afbouw) van de energiepremies van uw netwerkbeheerder (Infrax, Eandis) (in juni). 2020: Tegen 2020 moet de uitstoot van CO 2 met meer dan 20% zijn gedaald volgens Europese richtlijn dwz: 20% minder energieverbruik tov % van de totale energie (nodig voor het gebouw) moet hernieuwbare energie zijn (zonnepanelen, windmolens, ). 2030: De CO 2 -uitstoot wordt verder afgebouwd en moet minimaal 40 % minder zijn dan in Het aandeel van hernieuwbare energie (nodig voor het gebruiken van het gebouw) moet meer dan 27% bedragen van de totale benodigde energie en de energie-efficiëntie moet minstens met 27% verbeterd worden.

31 2016: Verplichting om ventilatievoorontwerp en -prestatieverslag te laten opmaken bij EPB-aangifte. 2019: De BEN-norm is verplicht voor alle gemeentelijke kantoren en scholen die nieuw gebouwd worden. 2020: Energierenovatieprogramma (ERP) van de Vlaamse Overheid verplicht dat: De daken van alle woningen en appartementen (zowel huur als koop) moeten nu geïsoleerd zijn. Anders kan de woning ongeschikt (voor bewoning) verklaard worden. Het glas van de ramen vervangen is door isolerend glas. Verouderde verwarmingsketels worden vervangen. 2050: De CO 2 -uitstoot wordt verder afgebouwd en moet minimaal 80 % minder zijn dan in De provincie Limburg is klimaatneutraal. 31

32