Stad en platteland GHB-problematiek in perspectief

Transcriptie

1 Stad en platteland GHB-problematiek in perspectief verboden TRIMBOS AMERSFOORT 17 maart 2016 Dr. Ton Nabben Bonger Instituut voor Criminologie (UVA)

2 2

3 GHB: Gamma-Hydroxy-Butyraat Narcosemiddel (downer) Vloeistof (3-4 ml.= 2-3 gr. GHB) Zoutsmaak (oplossen sap) Effect (5-30 min.) Duur (2 uur) Ontspanning en stimulerend Zeer dosisgevoelig Negatief: misselijkheid, stuiptrekkingen, etc. Kans op coma (out-gaan) Reputatie als rapedrug en spieropbouw 3

4 20 jaar GHB: van club naar dorp Op de markt sinds 1995 GHB sinds 2012 op lijst I GBL (o.a.webwinkels) Algemene bevolking (2014) ooit (15-64 jaar) recent (0,4%) actueel (0,1% Speciale groepen: Scholieren: 0,5% ooit en 0,1% actueel (NPO,2011) Probleemjongeren: hoger gebruik dan scholieren Uitgaanders (online/locatie): 15-25% ooit 4

5 GHB cliënten in verslavingszorg LADIS: hulpvragers naar woonplaats per inwoners Primair probleem ±800 (<1%) Eerste inschrijving Met dank aan Ton Mol (SIVZ)

6 GHB cliënten verslavingszorg Randstad <> platteland Eerste inschrijving: periode Randstad: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag & Utrecht) Brandhaarden : Rucphen, Heerenveen, Twenterand, Langedijk/ Heerhugowaard

7 GHB-cliënten verslavingszorg Beide ca. 3/4 = man Platteland gemiddeld 7 jaar jonger (24 vs.31 jaar)

8 Platteland: lager opgeleid en vaker bij ouders thuis Opleidingsniveau Woonsituatie 100% 80% 60% 40% 20% 21% 27% 4% 43% 75% 30% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 14% 16% 9% 19% 5% 41% 59% 35% 0% 0% Brandhaard Randstad Brandhaard Randstad T/M MBO Onbekend HOGER Eigen woning Overig Bij ouders Onbekend

9 MDI ( ) GHB incidenten n= % n= % n= % n= % Verdeling van drugs per dienst van incidenten (*2015 voorlopige data) 9

10 Mate intoxicatie GHB op EHBO s feesten Matige en ernstige intoxicaties GHB van 34% in 2009 naar 73% in 2015 ¾ = man ¾ =18-29 jaar 42% ook alcohol n=163 n=141 n=165 n=129 n=154 n=222 n=232 10

11 (Rand)stad Kenmerken: Innovatie: technologie, diensten- en kenniseconomie (banen groei) Gentrificatie >> tweedeling? Relatief veel hogeropgeleiden Kosmopolitisch en creatief Cultuur, media en amusement Toerisme (inter) nationaal Feesteconomie: Vervaging dag + nacht vertier Gedifferentieerde culturen 1/3 jongeren woonachtig in Randstad Etnische blend Focus op nieuwe drugstrends 11

12 Antenne (Bonger/Jellinek sinds 1994) Profiel: agendahedonisten Top 3: XTC, cocaïne en amfetamine GHB = Club- en afterdrug (andere motieven en scenes) In 2013 actueel gebruik 10% (= verdubbeling sinds 2008) Zerotolerance in clubs > GHB Negatiever imago bij gebruikers Meer 06-lijn/dealers Verspreiding: stabilisering /daling 12

13 Amsterdam: ambulance/drugs (2011) 1% crack 1% combinaties 12% ketamine/lsd 0% amfetamine paddo's 4% overig of onbekend 15% (N=1798) cannabis 40% opiaten 4% ecstasy 4% cocaïne 9% ghb 12% 13

14 Drugs op t platteland: een blinde vlek? Verschillen met stad afgelopen decennia kleiner Onderbelicht thema in onderzoeksveld Focus: cocaïne in vissersdorpen + drankketen Vooral focus op (Rand)stad: > epicentrum uitgaansleven > voorlichting + Unity > nieuwe drugstrends Groter taboe en eerder morele paniek in dorpen 14

15 Platteland (GHB-brandhaarden) Kenmerken: Pluimvee- en veeteeltsector, constructie en bouwbedrijven Zwakke banengroei Lager opgeleid /inkomen Hier geboren en getogen Relatief lage SES Veel natuur en recreatie Uitgaansleven: Schuurfeesten en disco s Festivals/hardcore (Randstad) Relatief witte groepen 15

16 Survey GHB gebruikers platteland (n=78) (I.S.M. Mainline: inclusie tenminste 25 x en 10 x recent Drug Ooit Laatste keer Startleeftijd LM LJ Langer Gemiddeld Tabak 99% 94% 3% 3% 14 Alcohol 100% 81% 17% 3% 14 Cannabis 97% 58% 22% 18% 15 Amfetamine 97% 60% 30% 8% 18 XTC 97% 45% 27% 26% 17 Cocaïne 97% 33% 34% 30% 18 Crack 39% 8% 17% 22% 20 Ketamine 86% 23% 30% 33% 21 Heroïne 10% 5% 3% 3% 20 lachgas 76% 22% 32% 22% 21 GBL 50% 13% 17% 21% 22 Paddo s 68% 1% 12% 55% 19 Medicijnen 77% 50% 11% 16% 20 16

17 Profiel witte polydrug gebruikers 75% man; twintig- dertigers Relatief lage opleiding; helft werkloos c.q. geen opleiding Meerderheid polygebruik(uppers) > de helft 500 x GHB (ooit) > derde 10 x GHB (laatste maand Variatie dosering per sessie (5-100 ml) 39 ml is gemiddelde Vooral privégebruik/met vrienden Negatieve effecten meer frequent bij dagelijks/poly gebruik 17

18 Vervolg survey Overdosis (coma) komt veel voor in (privésfeer, openbaar en verkeer) GHB/GBL markt: combinatie van maken, (ver)kopen en delen Internet speelt rol bij verkrijgbaarheid GBL > sterke groei vanaf 2005 Uit ½ liter GBL ( 25) 1 liter GHB ( 50) Driekwart heeft politiecontacten (verkeer, vandalisme, diefstal etc. ) Meeste arrestaties Opiumwet (lijst I) 18

19 Drugs (GHB) problematiek brandhaarden Vererving armoede & geslotenheid Wars van gezag en autoriteit Brede leeftijdsrange straatcultuur en clustering van subgroepen Scene vorming in publieke domein Verveling, vlucht en kickgedrag Heroïsering drugsgebruik Toegankelijke lokale drugsmarkt (o.a. GBL/GHB, speed, ecstasy) Weinig formele controle en informele sancties 19

20 Risicofactoren ontwikkeling problematisch drugsgebruik Impulsief en opstandig gedrag Psychisch: trauma s, angst etc. Licht verstandelijk beperkt, autisme etc. Instabiele gezinnen Verslaafde ouders/familielid of broer/zus Drugsgebruik en/of handel in peergroep Armoede Contact (gehad) met de zorg Negatieve life-events Schoolproblemen Etc. 20

21 Handhaving en beleid Samenscholingsverbod in dorpen Integrale aanpak drugsproblematiek Politie: GHB-gebruik en handel; GHB in verkeer; speciale cellen Politieke lobby (GHB op lijst I) Druk OM op GBL leveranciers 2013) Meer samenwerking politie en verslavingszorg Expertteam (olv. VWS): preventie, behandeling, nazorg en terugvalpreventie 21

22 Twentsche Courant Tubantia Deze 9 schokkende dingen staan in het GHB-dossier van politie Twenterand rand (12 jan.) Politie Twenterand heeft handen vol aan Maaskantjes (12 jan.) GHB verslaafden in Twenterand hebben moeite met afkicken door onvoldoende begeleiding (28 jan.) Expertteam moet gebruik GHB in deze regio stoppen (28 jan.) GHB is uit in Twenterand. Jongeren aan de speed (28 jan.) Jody Bernal vluchtte in drank en drugs (1 feb.) 22

23 Aandachtspunten Zelfde drugs (stad en platteland) maar heel andere set & setting Problematische groepen in dorpen kwetsbaar voor alcohol/drugs Weinig zicht op drugsmarkt, gebruik en risicogedrag Straatgroepen c.q. scenes zijn moeilijk toegankelijk Welke harm- reduction aanpak? Vaak terugval na kliniek /afkicken 23