Literatuurstudie. Zes energie neutrale woningen te Varsseveld. Is het gras bij de buren echt groener? Energieneutraal Bouwen

Transcriptie

1 Literatuurstudie Zes energie neutrale wningen te Varsseveld Is het gras bij de buren echt grener? Opdrachtgever Cntactpersn Datum en Plaats Prjectleden Afstudeerbegeleiders : Expertisecentrum Energieneutraal Buwen : Frits Schultheiss : , Arnhem : Ruben Bardelmeijer : Arjen Janssen : Mathijs Mns : Mevr. J. Reich : Dhr. F. Schultheiss

2 Structuurplan afstudeerprject Om het ttale afstudeerprject een degelijke structuur te geven, hebben we de verschillende nderzeken, tekeningen, verslagen en studies verdeeld ver zes verschillende delen. Deze delen hebben ieder hun eigen inhudspgave. Om een ttaalbeeld te krijgen van het afstudeerprject is het raadzaam m in ieder geval het hfdverslag te lezen. Hiernder wrden de zes delen in chrnlgische vlgrde tegelicht: Vrnderzek Het deel vrnderzek is een nderdeel dat alle nderzeken bevat die betrekking hebben p de nderzeken vrdat er echt gekeken wrdt naar het ntwerp. Tijdens deze nderzeken hebben wij een breder beeld gekregen van de buwlcatie en van het gehele prject. Hiernder de punten die zich in het vrnderzek bevinden: Startdcumenten Betrkken partijen Wijkanalyse Prgramma van Eisen Referentienderzek Methdeanalyse Hfdnderzek Het deel hfdnderzek is een nderdeel dat alle nderzeken bevat die betrekking hebben p de nderzeken tijdens het ntwerpprces. Tijdens deze nderzeken hebben wij een verdiepend beeld gekregen van het ntwerp en de daarbij kmende factren. Hiernder de punten die zich in het hfdnderzek bevinden: Architectnisch nderzek Installaties Islatienderzek GPR Gebuw mdule Kstennderzek Technische uitwerking Het deel technische uitwerking is een nderdeel waarbij het ttale cncept met tekeningen wrdt nderbuwd. Deze tekeningen laten zien he de gedachtes er in werkelijkheid uit meten kmen te zien. Hiernder de tekeningen die zich in de technische uitwerking bevinden: Plattegrnden Fundering Begane grnd 1e verdieping Zlder Dak Gevels Nrdgevel Zuidgevel Kpgevels Drsnedes Dwarsdrsnede A-A Langsdrsnede B-B Overzichtstekeningen Begane grnd verdieping Zlder Dak Situatietekening Hfdverslag Het deel hfdverslag is een nderdeel dat alle beslissingen en andere belangrijke mmenten chrnlgisch uitlegt. In dit verslag wrdt k het definitieve cncept uitgelegd. In het hfdverslag zitten dezelfde nderdelen als in het hfdnderzek, enkel wrden hier de beslissingen genmen. Bijlagen Het deel bijlagen is een nderdeel dat alle verige prducten, die nergens anders ndergebracht knden wrden bij elkaar zet. Hiernder de nderdelen die in de bijlagen kmen: Plan van Aanpak Lgbek Urenstaat Vergaderingen Reflecties Literatuurstudie Het deel literatuurstudie is een vlledig nafhankelijk nderdeel. Dit nderdeel is een kleine studie naar de psitie van Nederland p het gebied van wningislatie in vergelijking met andere landen. Deze studie heeft als titel: Is het gras bij de buren echt grener?

3 Inhudspgave 1 Inleiding Onderzeksvragen Grens Structuur Klimaat Inleiding Köppen-systeem Klimaten Samenvatting Islatie-eisen Inleiding Islatie-eisen Samenvatting Subsidieregelingen Inleiding Subsidieregelingen Samenvatting Artikelen Inleiding Artikelen Samenvatting Cnclusie Deelvragen Hfdvraag Verwijzingen Afbeeldingen Brnnen Bijlagen Tabel subsidies België Basis-, Bnus- en innvatiesubsidie znnesystemen Duitsland Belgisch artikel Duits artikel Engels artikel Fins artikel Frans artikel Nederlands artikel Zweeds artikel

4

5 1 Inleiding Het dcument dat u vr u heeft is de literatuurstudie. In de literatuurstudie kmen een aantal nderwerpen aan bd die antwrd met geven p een aantal vragen. Tijdens het prces m tt deze studie te kmen zijn er verschillende brnnen geraadpleegd. Z is er gebruik gemaakt van vakliteratuur, maar k zijn er digitale brnnen gebruikt. De infrmatie die hieruit gehaald is, is krt weergegeven in deze studie. De verschillende nderwerpen zijn tegenelkaar gezet en uiteindelijk is hieruit een cnclusie getrkken. Deze cnclusie zal uiteindelijk antwrd geven p de hfd- en deelvragen vr deze studie. 1.1 Onderzeksvragen Zals besprken bestaat deze literatuurstudie uit een hfdvraag en een paar deelvragen. De hfdvraag luidt: Is de psitie van Nederland p het gebied van wningislatie in vergelijking met andere landen ged f niet ged? Om deze hfdvraag te beantwrden zijn er een aantal deelvragen pgesteld. Hiernder zijn de deelvragen gefrmuleerd: Speelt het klimaat van een land een rl bij de islatie-eisen van een land? Wat zijn de islatie-eisen die gehanteerd meten wrden vr het isleren van wningen dr de verheid per land? Wat zijn de verschillende subsidiemgelijkheden die aangebden wrden vr het isleren van wningen dr de verheid per land? 1.2 Grens De nderzeksvragen zrgen k vr een grens. De drie nderwerpen die bij deze deelvragen aan bd kmen zullen de staanders zijn van de studie. De staanders zijn: Klimaat Islatie-eisen Subsidiemgelijkheden Een andere grens die tijdens deze studie aanwezig is, dat zijn natuurlijk de gekzen landen. Uiteindelijk is er gekzen m vr zeven verschillende landen een vergelijking p te stellen. Tijdens het lezen van de studie zal duidelijk wrden waarm er gekzen is vr deze landen. Dit zijn de gekzen landen: België Duitsland Engeland Finland Frankrijk Nederland Zweden 1.3 Structuur Om tt duidelijke antwrden te kmen vr de hfd- en deelvragen zal er een duidelijke structuur aanwezig meten zijn binnen de studie. Deze structuur zal leiden tt een verzichtelijke manier van de genmen stappen en de hierbij tussentijds genmen cnclusies, welke gefrmuleerd zullen wrden in de samenvattingen. De structuur is als vlgt: Eerst wrden de landen beschreven welke gekzen zijn en hierbij zal het klimaat van het land beschreven wrden. Na de gekzen landen, zal er vr elke land een verzicht wrden gegeven van de eisen die aan de u-waardes wrden gesteld. Verder zal er per land k een verzicht wrden gegeven van de subsidieregelingen die in het land gelden. Nadat er een verzicht per land is van bvengenemde punten, zal er dr middel van artikelen een beeld wrden gegeven ver he experts denken ver de desbetreffende landen. Deze artikelen zullen samengevat wrden en hieruit kmt een beeld naar vren van wat er leeft in het land. Tt slt zal er dankzij de ntstane infrmatie een duidelijk antwrd gegeven kunnen wrden p de hfdvraag. Het antwrd zal vervlgens in de eindcnclusie naar vren kmen, samen met de antwrden p de deelvragen

6

7 2 Klimaat 2.1 Inleiding In dit nderdeel wrden de zeven landen besprken ver het klimaat. Deze zeven landen zijn gekzen mdat ze allemaal een verschillend klimaat hebben. Er zijn landen met een warm klimaat, landen met een kud klimaat en landen met een klimaat waarin beide vertegenwrdigd zijn. Ok zitten er landen bij die ngeveer hetzelfde klimaat hebben als Nederland. Hiernder schematisch weergegeven welke landen er gekzen zijn en waar ze zich bevinden binnen de Eurpese Unie: België Duitsland Engeland Finland Frankrijk Nederland Zweden Figuur 1: Overzichtskaart gekzen Eurpese landen

8 2.2 Köppen-systeem Om duidelijkheid te krijgen naar wat de verschillende landen vr klimaat hebben, met eerst duidelijk zijn welke manier het klimaat ingedeeld wrdt. De analyse van de verschillende klimaten zal wrden gedaan aan de hand van het Köppen-systeem. Het Köppen-systeem is rsprnkelijk bedacht dr de Russische bilg Wladimir Köppen in 1918 en deze is later verfijnd dr een Duitse klimatlg. Het Köppen-systeem gaat uit van de plantengrei. De klimaatgrenzen werden p basis van minimale en maximale gemiddelde maandtemperatuur bepaald dr het verspreidingsgebied van bepaalde planten. Planten vrmden een belangrijk nderdeel in de nderzeken van Köppen, die zich afvreg waarm bepaalde planten ergens wel f niet greiden. Hij kwam er achter dat dit te maken had met neerslag en temperatuurverschillen. Hij kwam er achter dat klimaatgrenzen meestal p de grenzen tussen twee f meerdere hfdtypen vegetatie lagen. De scheiding tussen trpische en drge klimaten wrdt bepaald dr de aan- f afwezigheid van bmen, k is de bmgrei de indicatr tussen het landklimaat en het tendraklimaat. De scheiding tussen lfbmvegetatie en naaldbmvegetatie ligt ruwweg p de scheiding tussen het kudere landklimaat en een gematigd zeeklimaat. Het Köppen-systeem kent vijf verschillende niveaus. Dit zijn de vlgende: Trpisch klimaat Drg klimaat Zeeklimaat Landklimaat Plklimaat 2.3 Klimaten België België kent vlgens het Köppen-systeem een gematigd zeeklimaat. De winters in België zijn ver het algemeen mild en de zmers zijn dr de kele lucht van de Nrdzee niet extreem warm. Het klimaat van België kmt vereen met het klimaat van Nederland. Hierbij kan dus ged een vergelijking wrden gemaakt met Nederland. Temperaturen (gemiddeld) Winter: 0 C Zmer: +22 C Duitsland Duitsland kent vlgens het Köppen-systeem een gematigd zeeklimaat. De zmers zijn hier ver het algemeen warmer dan in Nederland, dit kmt drdat de lucht die ver Duitsland gaat niet van zee kmt maar ver land, hierdr zal de temperatuur in de zmer wat hger liggen dan in Nederland. De winters in Duistland zijn wat kuder dan in Nederland, dit heeft k weer te maken met de luchtstrm die ver Duitsland gaat, deze is in de winter kuder en de winter zal het hierdr k kuder zijn. Ok ligt er meer sneeuw dan in Nederland. Hierbij met bij het isleren van de wningen rekening gehuden wrden. Temperaturen (gemiddeld) Winter: -4 C Zmer: +23 C

9 2.3.3 Engeland Engeland kent vlgens het Köppen-systeem een gematigd zeeklimaat. De zmers zijn hier aangenaam. De winters zijn niet heel erg streng, dit kmt dr de warme zeewind die in de winter ver het land gaat. Dit klimaat kmt ged vereen met het Nederlandse klimaat. Het isleren van de wningen zu in therie hetzelfde kunnen zijn, het is dus een ged land m te vergelijken met Nederland. Temperaturen (gemiddeld) Winter: +2 C Zmer: +22 C Finland Finland kent vlgens het Köppen-systeem een landklimaat. De zmers zijn hier ver het algemeen het zelfde als in Nederland, het verschil met Nederland is dat het in Finland wekenlang niet regent. De winters zijn in vergelijking met Nederland een stuk strenger. De temperatuur kan s nachts sms p lpen tt -30 C en het kan k vrkmen dat de temperatuur ver een lange peride niet bven nul uit kmt. Een ander verschil met Nederland is dat Finland veel te maken heeft met sneeuw. Sneeuw is in Finland geen uitzndering, het is zelfs zeker dat het valt. De sneeuw blijft vaak k lange tijd liggen. Temperaturen (gemiddeld) Winter: -15 C Zmer: +18 C Frankrijk Frankrijk kent vlgens het Köppen-systeem een drietal klimaten. Het grtste deel van het land heeft een gematigd zeeklimaat, deze hebben een relatief milde winter en de zmers zijn k niet extreem. De Franse Alpen hebben een hggebergteklimaat. De winters zijn hier kud en de zmers zijn hier kel. Ok valt er relatief veel neerslag en in de winter zal dit leiden tt sneeuw. Aan de zuidstkust met Spanje kent Frankrijk een mediterraan klimaat. De winters zijn hier relatief mild, maar hier staat tegenver dat de zmers warm en erg drg zijn, k de heveelheid neerslag zal gedurende de zmer niet veel zijn. Temperaturen (gemiddeld) Winter: +1 C Zmer: +27 C Nederland Nederland kent vlgens het Köppen-systeem een gematigd zeeklimaat. De zmers en winters zijn relatief gezien mild in vergelijking met andere landen. Nederland heeft het hele jaar dr te maken met neerslag. Temperaturen (gemiddeld) Winter: 0 C Zmer: +22 C Zweden Zweden kent vlgens het Köppen-systeem een gematigd zeeklimaat. De zmers in Zweden zijn in vergelijking met mliggende landen relatief warm. Vergeleken met Nederland ligt de temperatuur ngeveer het zelfde. De winters zijn in vergelijking met mliggende landen mild. In vergelijking met Nederland zijn de winters veel kuder en ligt er k langere tijd sneeuw. Temperaturen (gemiddeld) Winter: -6 C Zmer: +22 C

10 Temperatuur in Celcius 2.4 Samenvatting Naar aanleiding van de verschillende klimaten, kan er pgemerkt wrden dat de verschillen in de temperaturen in de landen grt zijn. Opmerkelijk is dat de temperatuur vral verschilt in de winter. De temperatuur in de zmer verschilt tussen de landen niet heel erg veel. Het grtste verschil zit tussen de landen Frankrijk met 27 C en Finland 18 C. Kijkend naar de wintertemperatuur, valt p dat deze in smmige landen aanzienlijk lager liggen dan andere landen. De landen België, Engeland, Frankrijk en Nederland, kmen gemiddeld genmen niet nder het vriespunt. Opvallend is Finland, het verschil van temperatuur tussen zmer en winter is hier enrm, van 18 C in de zmer tt 15 C nder nul in de winter. Dit is een verschil van 33 C, dit is van extreem kud naar redelijk warm. Finland met ingespeeld zijn p een klimaat in de zmer van warm en in de winter naar langdurige ku met veel sneeuw. Temperatuur zmer- en winterperide Zmer Winter Landen Figuur 2: Grafiek temp. zmer- winterperide

11

12

13 3 Islatie-eisen 3.1 Inleiding Om tt duidelijke rekenwaarden te kmen mtrent de islatie van een wning zijn er een aantal islatiewaarden uiteengezet. Belangrijke waarden vr deze literatuurstudie is de U-waarde. Om duidelijkheid te krijgen ver wat deze waarde vrstelt staat hiernder een beschrijving van deze waarde. K-waarde Deze waarde is de glbale islatiewaarde van het gebuw. De K-waarde hudt rekening met het warmteverlies dr de buitenmuren, daken, vleren, vensters en de cmpactheid van het gebuw. He lager de K-waarde, des te beter het huis is geïsleerd. U-waarde en Rc-waarde Deze waarde is het warmtedrgangscëfficiënt. In de K-waarde wrdt rekening gehuden met warmteverlies van verschillende nderdelen. De waarden van de nderdelen kunnen wrden uitgedrukt in de U-waarde. De eenheid van de U-waarde is W/m 2 K. Dit is de heveelheid warmte die in een statinaire testand dr een wand heen gaat per eenheid van tijd, ppervlakte en temperatuurverschil tussen de mgevingen langs beide zijden van de wand. De U-waarde wrdt bepaald dr de verschillende materiaallagen en diktes van het nderdeel. Des te hger de U-waarde, des te meer warmteverlies er ptreedt dr het nderdeel aan de buitenmgeving. Om van de U-waarde naar de Rc-waarde te gaan met de U-waarde mgekeerd wrden, dus één gedeeld dr de U-waarde. 3.2 Islatie-eisen België Hiernder staat een schema met de belangrijkste U-waarden van België. Onderdeel Maximale U-waarde in W/m 2 K Daken 0.3 Buitenmuren 0.4 Vleren 0.4 Vensters glbaal Duitsland Hiernder staat een schema met de belangrijkste U-waarden van Duitsland. Onderdeel Maximale U-waarde in W/m 2 K Daken 0.2 Buitenmuren 0.28 Vleren 0.35 Vensters glbaal Engeland Hiernder staat een schema met de belangrijkste U-waarden van Engeland. Onderdeel Maximale U-waarde in W/m 2 K Daken 0.13 Buitenmuren 0.25 Vleren 0.20 Vensters glbaal

14 3.2.4 Finland Hiernder staat een schema met de belangrijkste U-waarden van Finland. Onderdeel Maximale U-waarde in W/m 2 K Daken 0.09 Buitenmuren 0.17 Vleren 0.16 Vensters glbaal Frankrijk Hiernder staat een schema met de belangrijkste U-waarden van Frankrijk. Onderdeel Maximale U-waarde in W/m 2 K Daken 0.31 Buitenmuren 0.45 Vleren 0.59 Vensters glbaal Nederland Hiernder staat een schema met de belangrijkste U-waarden van Nederland. Onderdeel Maximale U-waarde in W/m 2 K Daken 0.29 Buitenmuren 0.33 Vleren 0.33 Vensters glbaal Zweden Hiernder staat een schema met de belangrijkste U-waarden van Zweden. Onderdeel Maximale U-waarde in W/m 2 K Daken 0.1 Buitenmuren 0.16 Vleren 0.2 Vensters glbaal

15 Temperatuur in C U-waarde Temperatuur in C U-waarde 3.3 Samenvatting Na analyse van Grafiek 1 tt en met Grafiek 4 kan wrden pgemaakt dat het klimaat van een land invled kan hebben p de eisen die de verheid stelt aan de U-waarden van een wning. Landen zals Zweden en Finland hebben een klimaat waar de temperatuur gedurende lange tijd nder nul kan zijn. Isleren van de wningen is hier heel erg rendabel en dit kan een verklaring zijn vr de lage U- waarden. Bij een land zals Frankrijk, waar de temperatuur veel bven de 20 tt 25 C kan zijn, valt p dat de U-waarden hier niet laten zien dat de wningen ged zijn geïsleerd. Deze uitkmsten zijn vral erg duidelijk te zien bij Grafiek 1 en Grafiek 2. Hierin is te zien dat Finland en Zweden een gede U-waarde als eis hebben, en dat Frankrijk als slechtste U-waarde-eis uit de bus kmt Daken ,29 0,3 0,31 0,2 0,09 0,1 0,13 Finland Zweden 2 Engeland Duitsland 0 Nederland 0 België 1 Frankrijk ,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0-0,1-0,2-0,3-0,4 Zmer Winter Grafiek 1: U-waarde dakpbuw ,16 0, ,25 Buitenmuren ,33 0,28 0,4 27 0,45 0,6 0,4 0, Zweden Finland 2 Engeland Duitsland 0 Nederland 0 België 1 Frankrijk ,2-0,4 Zmer Winter Grafiek 2: U-waarde buitenmuurpbuw

16 Temperatuur in C U-waarde Temperatuur in C U-waarde Vleren ,33 0,35 0,4 0, ,6 0, ,16 0,2 0,2 0, Finland 2 Engeland Zweden 0 Nederland Duitsland 0 België 1 Frankrijk ,2-0,4 Zmer Winter Grafiek 3: U-waarde vlerpbuw Vensters ,2 22 2,5 27 2,6 3 2, ,2 1,2 1,3 1, Finland 0 Nederland Zweden Duitsland 2 Engeland 0 België 1 Frankrijk ,5 0-0,5-1 -1,5-2 Zmer Winter Grafiek 4: U-waarde Vensters

17

18

19 4 Subsidieregelingen 4.1 Inleiding Het stimuleren van het energiezuiniger maken van de wningen vanuit de verheid wrdt nder andere gedaan dr middel van subsidies. Dr subsidies wrden zwel particulieren en bedrijven gestimuleerd m k de meer energiezuinige materialen te te passen die vaak iets duurder zijn. Het is belangrijk m te weten te kmen welke subsidies elk land ter beschikking stelt vr het energiezuiniger maken van wningen. Deze subsidieanalyse zal een bijdrage meten leveren m het beeld mtrent isleren van wningen duidelijk te maken. 4.2 Subsidieregelingen België In België bestaan er een aantal verschillende subsidies. Hiernder krt een aantal verschillende subsidies die kunnen wrden uitgekeerd dr België. Islatiesubsidie Vlaanderen De subsidie die in Vlaanderen mgelijk is, is een premie van 500 eur vr de renvatie van het dak f de zldervler. Deze premie geldt vr aannemers, maar k vr de-het-zelvers. De verheid stelt twee vrwaarden: Minstens 40 m2 islatiemateriaal met een minimale Rc-waarde van 3m2K/W Alleen facturen van na 1 januari Figuur 3: Traditinele wning België Brussel Ok in Brussel is er een srtgelijke islatiepremie. Deze is echter enkel vr het renveren van wningen. Wallnië In Wallnië biedt de verheid een belastingsvermindering aan van 40% van het factuurbedrag vr het plaatsen van muur- en dakislatie. Dit geldt vr nieuwbuw en vr renvatie. De vermindering bedreg in 2010 maximaal 2770 eur. Ok hier zijn er enkele vrwaarden aanwezig. Werken meten wrden uitgeverd dr een geregistreerde aannemer. Islatie met een Rc-waarde van minimaal 2,5 m2k/w hebben. In de jaren tussen 2003 en 2008 zijn het aantal uitgekeerde subsidies in België vr dakislatie vervijftigvudigd. Gemiddeld gezien betaalt de klant vr het dak geen 2000 eur, maar slechts 750 eur. Overige subsidies In bijlage 8.1 staat een schema vr de verschillende subsidies en premies van België

20 4.2.2 Duitsland De Duitse verheid heeft de vlgende subsidies ter beschikking gesteld bij het energiezuiniger maken van een wning. Algemeen del Het del van deze wet is, met name in het belang van klimaat- en milieubescherming m duurzame ntwikkelingen van de energievrziening, vermindering van de ecnmische ksten van de energievrziening en de integratie van de lange termijn externe effecten, vr fssiele energiebrnnen te behuden en de ntwikkeling van technlgieën vr het genereren van bevrdering van elektriciteit uit hernieuwbare energiebrnnen. Het is de bedeling m in 2020 de elektriciteitsvrziening minimaal 30% te verminderen ten pzichte van Figuur 4: Traditinele wning Duitsland Renvatie Bij het laten renveren dr een prfessineel bedrijf kan je een belangrijk deel van de ambachtelijke ksten fiscaal aftrekken. Van een maximum van 3.000,- aan lnksten kan er 20% wrden afgetrkken van de belasting en dit kan plpen tt een bedrag van 600,-. De vrwaarde die hierbij gesteld is, is dat de lnksten afznderlijk genteerd meten wrden p de factuur. Znnecellen In bijlage 8.2 staat een schema vr de subsidies van verschillende znnesystemen van Duitsland Engeland De Engelse verheid heeft de vlgende subsidies ter beschikking gesteld bij het energiezuiniger maken van wningen. Isleren van wningen In Engeland is het mgelijk m met subsidie van de verheid je wning te isleren. Afhankelijk van de vrwaarde zrgt dit vr een krting van 40 tt 70% en in smmige gevallen wrdt het zelfs helemaal verged. Hiernder een verzicht van de verschillende vrwaarden die daar bij hren. 100% krting p de islatie Geldig vr huiseigenaren en particuliere Figuur 5: Traditinele wning Engeland huurders Bewners zijn 70 jaar f uder. Nrmaal gesprken helemaal verged, tenzij wning ngewn grt is. 40% tt 70% krting p de islatie Geldig vr particuliere huiseigenaren en particulieren huurders. Ongeacht inkmen f andere mstandigheden. Zelfs geldig vr mensen die fulltime f parttime werken. Meest vrkmende is een subsidie van 50%

21 4.2.4 Finland De Finse verheid heeft de vlgende subsidie ter beschikking gesteld bij het energiezuiniger maken van een wning. Het grener maken van wningen Omdat de energie-eisen vr de nieuwbuw zijn aangescherpt in 2010 heeft de Finse verheid 60 miljen gereserveerd vr reparatie en energiesubsidies gericht p het energiegebruik van gebuwen. Ter bescherming van het milieu is er k geld uitgetrkken vr de aanleg van nieuwe rilering. Er zijn plannen vr twee grte rileringsprjecten Frankrijk De Franse verheid heeft de vlgende subsidies ter beschikking gesteld bij het energiezuiniger maken van een wning. Heffingskrting p apparaten De verheid van Frankrijk biedt krtingen aan p verschillende energiezuinige f energieleverende apparaten vr de wning. Maximaal kan er een krting van 50% van de aankpwaarde gegeven wrden. He hg de krting is en f er überhaupt krting p is verschilt per regi. De apparaten die in aanmerking kmen staan hiernder weergegeven. Lage temperatuursketel Cndenserende ketel Znnecellen Regelapparatuur en prgrammering vr verwarming Znnebilers Figuur 6: Traditinele wning Finland Figuur 7: Traditinele wning Frankrijk Islatiemateriaal Ok biedt de verheid een krting tussen de 25 en 40 % aan vr de aankp van islatiemateriaal. Hierbij is het mgelijk m deze krting k te bedingen bij de aanbreng van het islatiemateriaal. Gren dak Wanneer er p het dak van een gebuw een gren dak gerealiseerd wrdt dat aan de eisen van de Enerplan vldet, dan krijgt de betaler een subsidie van 45 eur per m

22 4.2.6 Nederland De Nederlandse verheid heeft de vlgende subsidies ter beschikking gesteld bij het energiezuiniger maken van een wning Islatieregeling Sinds 2009 is het BTW-tarief van 19 naar 6% gegaan. Dit hudt in dat de prijs vr arbeidsln en materialen gedkper wrden vr het buwen en renveren van wningen. Dit is enkel z wanneer de materiaalksten minder dan de helft van de ttale ksten zijn. Wanneer de materiaalksten hger zijn dan de ttale ksten, dan zal het BTW-tarief vr materiaal wel gewn 19% zijn. Ok bestaat er een subsidie vr het aanbrengen van islatieglas. Deze subsidie bestaat er vr eigenaren, bewners en leden Figuur 8: Traditinele wning Nederland van de Vereniging vr Eigenaren. De maximale subsidie is 1100 eur en per vierkante meter kan er vr 35 eur gesubsidieerd wrden. Inmiddels is het budget vr deze subsidie p. Hierdr kan deze subsidie niet meer wrden aangevraagd. Znnebilers Tt en met 31 december 2011 is het mgelijk m subsidie te krijgen p de aanschaf van een znnebiler, warmtepmp f en systeem vr micrwarmtekrachtkppeling. Maatwerkadvies energiebesparing Vr het energiezuiniger maken van wningen is het mgelijk m een adviesrapprt te laten pstellen. In het advies kmen drie dingen naar vren. Z kmt er naar vren wat vr energiebesparende maatregelen er per situatie mgelijk is, heveel er geïnvesteerd met wrden en welke besparingen de maatregelen pnemen. De subsidie kan maximaal 200 eur beslaan per advies. Lening afsluiten (EBK) Om je eigen wning energiezuinig te maken is geld ndig. Iemand die graag zijn wning energiezuinig wil maken maar er geen geld vr heeft kan met het energiebesparingkrediet een lening pnemen m dit tch te kunnen den. Het Rijk staat garant vr de particuliere wningeigenaren en daardr is het mgelijk m tegen een lage rente geld te lenen bij de bank. Binnen vijftien jaar met deze lening terugbetaald zijn. Ok bestaat er de duurzaamheidlening. Deze lening lpt via de gemeente en heeft een aantrekkelijke rentekrting vr energiebesparende maatregelen. Nieuwbuwprjecten Op dit mment krijgen dertien nieuwbuwprjecten die minstens 25% zuiniger zijn dan de wettelijke eisen subsidie van de Rijksverheid. Het ministerie van VROM stelt hiervr 3 miljen eur beschikbaar. Aardwarmte Vr het plaatsen van aardwarmte is in ttaal een budget van 43,5 miljen eur beschikbaar. Per prject is de maximum ndersteuning eur, dit geld alleen als er een cmplete aanvraag wrdt ingediend. Bij deze regeling geld vr wie het eerst kmt, wie het eerst maalt. CO 2 -reductie Gebuwde mgeving (regeling is geslten) Deze regeling is er m een CO 2 -reductie te realiseren. Deze regeling is zwel bedelt vr wnfuncties als vr utiliteitsbuw. Eigenaren van gebuwen kunnen in aanmerking kmen vr deze regeling als zij tenminste een CO 2 -reductie van 20 tn per jaar realiseren. De hgte van de subsidie is hierbij afhankelijk van het gereduceerde aantal CO 2 uitstt

23 Duurzame Energie in Nederland (DEN) Duurzame Energie Nederland (DEN), stimuleert het gebruik van duurzame energiebrnnen, zals wind, zn, bimassa, water f aardwarmte. Het kabinet heeft hierbij namelijk het del m in % van de Nederlandse energie afkmstig te laten zijn van duurzame energiebrnnen. Het bureau Energieprjecten wil hierbij helpen dr er vr te zrgen dat prjecten die gestart wrden kunnen wrden vrzien van een snelle realisatie. Ze zullen hierbij helpen dr middel van een snelle vergunningsverlening. Duurzame warmte vr bestaande wningen De subsidieregeling Duurzame Warmte vr bestaande wningen is vr particuliere wningbezitters en vr verhuurders van wningen zals wningcrpraties. Deze subsidie is bedeld vr het aanvragen van znnebilers, warmtepmpen, lucht/ waterwarmtepmpen en micrwarmtekracht installaties. De subsidie is uitsluitend vr bestaande wningen pgeleverd vr 1 januari 2008, de subsidie is niet geldig vr nieuwbuw. De subsidie met er vr zrgen dat het aantrekkelijker wrdt vr huiseigenaren m ver te gaan naar duurzame warmte tepassingen. De subsidie die de aanvrager ntvangt hangt af van de tegepaste systemen. Een grt vrdeel van deze duurzame warmte tepassingen is dat je niet alleen subsidie krijgt, maar dat er k wrdt bespaard p de energierekening Zweden De Zweedse verheid heeft de vlgende subsidies ter beschikking gesteld bij het energiezuiniger maken van een wning. Vervangen verwarming In Zweden kan je bij het repareren f renveren van een wning aanspraak maken p een belastingkrediet van krnen ( 5.600) per jaar. Dit geld met wrden besteed aan de lnksten van reparaties f herbuw en buw van de wning. De werkzaamheden meten wel aan de vlgende werkzaamheden vlden: Directe elektrische verwarming mzetten naar stadsverwarming Zeken naar aardwarmte. Figuur 9: Traditinele wning Zweden Het tepassen van andere duurzame ntwikkelingen Znnecellen De regering in Zweden heeft nieuwe steun pgezet vr de installatie van znnecellen. Deze subsidie is vr zwel bedrijven als particulieren. Deze regeling is bedeld m de technlgie achter znnecellen te ntwikkelen. Deze subsidie is zwel bedeld vr het plaatsen van znnecellen, als vr het ntwikkelen van znnecellen en het bedenken van het integraal tepassen van znnecellen in cncepten. De regering heeft beslten m in het najaar van 2009 een extra injectie van 50 miljen krnen ( ) te den aan znne-energie. Deze steun kmt als gevlg van een grte interesse die er p dit mment is in znne-energie. De regering zal in 2010 en 2011 ng eens 50 en 60 miljen krnen ( en ) per jaar beschikbaar stellen. Met het beschikbaar stellen van dit bedrag kunnen bedrijven en particulieren verder investeren in znnecellen. De investeringsksten die dr bedrijven en particulieren gemaakt wrden, kunnen niet maximaal wrden verged. De vergeding is maximaal 60% van de investeringsksten, bij grte bedrijven zal de maximale vergeding van de investeringsksten 55% bedragen

24 4.3 Samenvatting Uit de verschillende subsidies van de verschillende landen blijkt dat ieder land bezig is met het stimuleren van het energie neutraler maken van de wningen in hun land. Dit gebeurd p verschillende manieren, vaak is dit in de vrm van krtingen p het islatie materiaal (België, Engeland, Frankrijk en Nederland) f in het aanbrengen van het materiaal (Duitsland en Zweden). Verder hebben Duitsland en Zweden een subsidie m znnepanelen te prmten vr zwel bedrijven als particulieren. Hierdr wrden znnepanelen meer en meer tegepast waardr aandeel grene strm is tegenmen. Ok hebben landen varianten p subsidie vr duurzamer buw, zals krting p energie neutrale- / leverende apparaten (Frankrijk), krting p grendaken (Frankrijk) en krting p beglazing (Nederland). Verder valt het p dat smmige landen een bepaald bedrag beschikbaar stellen f een duidelijke eind datum instelt. In Nederland wrdt dit k vaak gedaan. Het nadeel hiervan is dat de subsidie ten einde is p het mment dat veel mensen de subsidie willen aanvragen nadat ze gezien hebben wat de vrdelen zijn van de subsidie. In Duitsland gaat dit anders hier wrden afspraken gemaakt vr een peride van 20 jaar. Dit heeft vrdelen en nadelen. Als een subsidie absluut niet werkt dan is dit te lang vr deze peride. Maar zals bij de subsidie van znnepanelen lpt Duitsland ver vr p de mliggende landen aangezien de subsidie aan is geslagen en mensen er de tijd vr hebben gekregen m er rustig ver na te denken m de resultaten te zien. Naar nze mening is een subsidie die vr een lange peride lpt duidelijker vr de cnsumenten. Hierbij kunnen de cnsumenten wachten vrdat er duidelijke resultaten zijn zdat er meer vertruwen is dat de subsidie werkt

25

26

27 5 Artikelen 5.1 Inleiding In dit hfdstuk staan een aantal artikelen ver de desbetreffende landen, welke zijn nderzcht. De hiernder staande stukken tekst, zijn een samenvatting van de riginele artikelen. In de artikelen zal een mening van een expert wrden gegeven ver het beleid van de landen. Vaak zal er wrden gesprken ver de duurzaamheid van een land en wat er dan nder duurzaamheid verstaan wrdt en er wrdt gesprken ver het terugdringen van het energie verbruik. In bijlage 8.3 tt en met 8.9 staan de vlledige artikelen. 5.2 Artikelen België Belgische buwklm wil meer innvatie rndm duurzaamheid Jacc Ridderhf, 30 september 2010 Het artikel Belgische buwklm wil meer innvatie rndm duurzaamheid gaat zals de titel eigenlijk al aangeeft ver het feit dat de buwwereld in België meer mgelijkheden en nieuwe dingen wilt rndm het aspect duurzaamheid. Het artikel geeft aan dat het huidige assrtiment ruwbuw- en afbuwmgelijkheden ged aansluit p de vragen vanuit de markt, maar dat men verbetering rndm duurzaamheid wil binnen het assrtiment. Dit geldt vr zwel het ruwbuwassrtiment, als vr het afbuwassrtiment. In het schema hiernder is glbaal te zien wat de vraag is van de verschillende partijen binnen de buw vr innvatie. Wensen partijen vr ruwbuwfase Wensen partijen vr afbuwfase

28 Ruwbuw Ongeveer 40% van de partijen vraagt innvatie rnd dit assrtiment. Vral architecten en aannemers wensen meer energiebesparende en duurzame ruwbuwprducten. Afbuw Ok hier wil ngeveer 40% van de partijen meer innvatie rndm het gebied van duurzaamheid en energiebesparing. Denk hierbij aan materiaalinnvaties en energiebesparende prducten. Uit dit artikel is p te maken dat er behrlijk wat winst gemaakt kan wrden wat betreft het innveren van de duurzaamheid van de materialen en de energiebesparende prducten. Dit zu kunnen betekenen dat de huidige stand van deze twee nderdelen p het mment ng niet erg hg zijn in vergelijking met de verschillende andere landen Duitsland Duitsland de Znnekning van Eurpa 21 januari 2010 In dit artikel wrdt gekeken naar de znne-energie die in Duitsland gebruikt wrdt. Ok wrdt er een vergelijking gemaakt met Nederland. In Duitsland zijn veral znnecellen te vinden. In het artikel wrdt zelfs beweerd dat Duitsland in znne-energie de wereldkampien is. Deze succesvlle grei van znne-energie heeft alles te maken met de teverwet. Deze wet verplicht energiebedrijven m het met znnepanelen pgewekte strm tegen een vast tarief p te nemen. Met andere wrden de energiebedrijven meten de verige energie die de bewners te veel hebben pgewekt aan de hand van znnecllectren tegen een vaste prijs p te nemen. Op het gebied van duurzame energie zit er in Duitsland een duidelijke stijgende lijn. De grei is vrnamelijk te zien in znne-energie en bimassa. Als dit wrdt vergeleken met Nederland zie je dat wij p het gebied van znne-energie ng ver achter liggen. Dit kmt waarschijnlijk drdat wij hier geen wet vr hebben, maar wel veel te ingewikkelde stimulering vr duurzame energieprductie(sde) regeling. Deze regeling maakt eigenlijk alleen idealisten warm vr deze vrm van energie. Duitsland lpt zelfs vr p de delstellingen die in het verdrag van Kyt zijn besprken. Het del is dat 12,5% van de ttale energieprductie duurzaam pgewekt wrdt. Onze sterburen zaten echter in 2009 al p 16% duurzame energieprductie. Maar helaas lijkt er een einde te kmen aan het Duitse sprkje. Dr het eigen succes wel te verstaan. Vlgens de laatste cijfers zullen de tarieven die de bewners krijgen met 15-25% dalen, drdat te veel mensen gebruik maken van dit principe. Maar ng steeds lpt Duitsland ver vr p Nederland. Duitsland heeft in MWatt pgewekt drmiddel van znnepanelen. In Nederland was dit maar 20 MWatt in hetzelfde jaar. In dit artikel willen ze laten zien he de twee verschillende landen het gebruik van znne-energie in praktijk brengen. Duitsland lpt hier ver p vr, dr het in de wet p te nemen en het te verplichten. Ok den zij dit dr znne-energie aantrekkelijker te maken vr particulieren. Misschien willen de schrijvers wel dat dit artikel de Nederlandse verheid aansprt m ng eens ged naar het Nederlandse znne-energie beleid te kijken, mdat het k anders kan

29 5.2.3 Engeland Maak Engelse wningen energie-efficiënt met minder dan pnd per wning Rebecca Smithers, 13 juli 2010 Inleiding In dit artikel wrdt gekeken naar het energie-efficiënter maken van wningen in Engeland. Hierbij wrdt gekeken naar wat er veranderd met wrden, maar k naar de ksten die hierbij kmen kijken. Situatie Uit gegevens is gebleken dat in % van de Engelse huizen kan wrden ingedeeld in de grep met een energielabel van F en G. Een grt deel (84%) van deze wningen kan met een budget van ngeveer pnd (3.565 eur) wrden aangepast naar een energielabel D. Dit wrdt gedaan dr het aanbrengen van islatie f het vervangen daarvan. Bij udere wningen vergt dit een grtere investering, dit mdat het hierbij vaak niet alleen de islatie is die aangepakt met wrden, maar vaak met er k een nieuwe ketel wrden geïnstalleerd. Daarm wrden de ksten vr deze wningen p ngeveer pnd (5.940 eur) geschat. Dr het aanpassen van de grep wningen die het slechts zijn geïsleerd, kan de CO 2 uitstt per wning wrden terug gebracht van 22 tn per jaar naar 14 tn per jaar. Dit is een aanzienlijke terugbrenging van het CO2 gehalte in verhuding met een kleine financiële ingreep Finland Energiebesparingen vr wningen 19 september 2008 Gebuwen gebruiken 40% van de ttale energiebehefte in Finland, waarvan de helft wrdt gebruikt als wn- en dienstgebuwen. Het energieverbruik van huishudens kan met de helft afnemen als de islatie vr wningen wrdt verbeterd. Vrnamelijk de vensters, buitenmuren en daken hebben hierin ptentie. Verbetering van de islatie is een van de maatregelen die wrdt gebruikt m te vlden aan de EU eisen m in 2020 de energie-efficiëntie met 20% te verhgen. Vlgens het artikel zit Finland qua energie-efficiëntie ng steeds aan de gede kant in vergelijking met andere landen. In landen waar het stkseizen krter is wrdt niet p deze manier p energieefficiëntie geïnvesteerd. Het Finse energieverbruik in gebuwen is p hetzelfde niveau als 30 jaar geleden k al zijn er nu één miljen wningen extra Frankrijk Duurzaam buwen in Frankrijk: de eerste resultaten Jannette Pl-Leemreis, 15 januari 2008 In het artikel Duurzaam buwen in Frankrijk: de eerste resultaten staat geschetst dat ngeveer 23% van de ttale CO 2 -uitstt kmt dr het energieverbruik van wningen. Frankrijk wrdt het zich langzaam duidelijk. Dit kwam vral dr het natinale milieudebat dat in het najaar van 2007 plaatsvnd. Op dat mment had de Franse buwsectr zichzelf als del gesteld m de breikasgassen in 2010 terug te brengen tt het niveau van 1990, en in 2050 zu de uitstt ng maar een kwart zijn. Tt p heden lpt Frankrijk met duurzaam buwen achter p zijn Eurpese buurlanden, echter stelt het wel grte ambities. In het artikel kmen een aantal duurzame buwprjecten naar vren die in Frankrijk gerealiseerd wrden. De prjecten zijn: Een schl Een huis dat p industriële schaal wrdt gebuwd Hgbuw in de buurt van Parijs Deze prjecten hebben een ambitieus niveau qua duurzaamheid en energiebesparing. We kunnen pmaken dat de huidige stand vr Frankrijk beter kan, maar dat ze bezig zijn m hele snelle ntwikkelingen mee te maken. De nderwerpen duurzaam buwen en energiebesparing zijn vaakgeziene termen in kranten, tijdschriften en vakbladen. Er wrdt in het artikel gezegd dat Nederland nu scherp met zijn en erbij zijn

30 5.2.6 Nederland Wubb Ockels een duurzame rasptimist Wubb Ockels, 06 januari 2011 Wubb Ockels: We hebben helemaal geen energieprbleem. Energie uit duurzame brnnen, zals de zn en wind, is in vervled aanwezig. Ok de technlgie m deze energie te benutten is beschikbaar. Alleen gaan we te langzaam met het tepassen ervan. We meten harder gaan met het plaatsen van windmlens en znnepanelen p ns dak. We meten het gewn den! Als het maar duurzaam is, want dan is er k geen verspilling van energie. Wubb Ockels is een Nederlandse natuurkundige, ruimtevaarder en hgleraar Duurzame Technlgie aan de TU Delft Zweden Innvaties in duurzaam buwen lijden nder Nederlands Knipperlicht-beleid Jëlle Nailly Ecnme Centraal Planbureau, 20 januari 2010 In dit artikel wrdt er gekeken naar de psitie van verschillende landen p het gebied van duurzaamheid. Bij het kijken naar duurzaamheid, wrdt er gekeken naar het aantal patenten dat er wrdt aangevraagd p het gebied van duurzaamheid. Duurzaam buwen belangrijk vr reductie van CO2 uitstt In Nederland zijn verlichting van kantrpanden en verwarming van wningen verantwrdelijk vr een derde van alle CO2 uitstt. De wningen in Nederland zijn in vergelijking met Zweden veel minder ged geïsleerd. Dit heeft tt gevlg dat bij kude winters de Nederlandse wningen meer warmte afstaan aan de buitenlucht dan wningen in Zweden. De CO2 uitstt zal p dat mment sterk tenemen, dit als gevlg van het extra verwarmen van de wningen. In vergelijking met Zweden, waar de wningen beter zijn geïsleerd, zal bij een kude winter de warmte minder makkelijk aan de buitenlucht wrden afgestaan. Hierdr kst het pwarmen van wningen minder energie en hierdr zal de CO2 uitstt niet z extreem tenemen als in Nederland. Bepalen duurzaamheid In dit artikel wrdt er gekeken naar de duurzaamheidpsitie van verschillende landen. Er wrdt hierbij niet gekeken naar de heveelheid CO2 die wrdt uitgestten, maar er wrdt gekeken naar het aantal patenten dat wrdt aangevraagd. Dit heeft niet echt betrekking p Zweden, maar is wel interessant m te weten. Z blijkt dat Nederland met 5% patentaanvragen in de tp 5 van het Eurpese Octribureau vrkmt. Dit heeft vrnamelijk te maken met het bedrijf Philips dat in Nederland is gevestigd, deze zrgt vr een grt deel van de aanvragen. Een verzicht van de tp 5 is als vlgt: Tp 5 landen Eurpese Octribureau: 1. Duitsland (22%) 2. Verenigde Staten (21%) 3. Japan (20%) 4. Frankrijk (6%) 5. Nederland (5%) Innvaties Het beeld laat lijken alsf Nederland er in vergelijking heel ged vrstaat, dit klpt dus maar p één vlak. Zweden mag dan niet in de tp 5 staan van landen die het meest patenten aanvragen, maar in vergelijking met Nederland heeft het wel beter geïsleerde wningen. Nederland wrdt dr Zweden niet gezien als een land dat vrp lpt in het isleren van wningen. Wel wrdt er naar Nederland gekeken als het gaat m innvatieve ideeën. Knipperlichtbeleid in Nederland Het aanscherpen van energienrmen en het verstrekken van subsidies vr duurzaam buwen, zrgen er in Nederland vr dat bedrijven en particulieren wrden gemtiveerd m wat te den aan duurzame innvaties. Uit nderzek blijkt dat het verhgen van de islatiewaarden de patenten in duurzaam buwen met 3% verhgd. Drdat de Nederlandse verheid niet een cntinu strm aan subsidies heeft, maar deze telkens weer verandert, wrdt er dr bedrijven en particulieren niet heel veel geïnvesteerd in duurzaamheid. Dit heeft tt gevlg dat er in Nederland ng niet z heel veel wrdt gedaan aan duurzaamheid in vergelijking met Zweden

31 5.3 Samenvatting De Eurpese landen hebben als del m richting energie neutraal wnen te gaan. De landen zijn allemaal heel ambitieus bezig, dit kmt k drdat de Eurpese eisen vr 2020 erg hg zijn. Dit is te zien aan de maximale U-waarde die dr elk land in de regelgeving wrdt vastgesteld. De subsidies vr energie pwekking verschillen ngal per land. Bepaalde landen zijn vruitstrevender dan andere landen. Wat ns is pgevallen is dat klimaat een rl speelt bij de vruitstrevendheid van een land, hierbij kan gesteld wrden dat landen met een kuder klimaat beter meten isleren vanuit de regelgeving. Vr landen die een milder klimaat hebben, is er tch wel degelijk een ambitie m wat te den aan het duurzaamheids aspect. Deze landen richten zich bijvrbeeld meer p het pwekken van energie dan aan het behuden daarvan. Na analyse van de artikelen blijkt dat Duitsland erg vruitstrevend is p het gebied van znneenergie pwekking. In vergelijking met andere landen bevindt Duitsland zich in een neutrale psitie ten pzichten van het islatie beleid. Zweden en Finland steken p het gebied van islatie weer erg bven de andere landen uit. De huizen zijn in deze landen vrzien van gede islatie, ten pzichte van de andere landen. België, Frankrijk en Engeland lpen niet vr p het gebied van duurzaamheid. Wel kunnen we zeggen dat deze landen de laatste jaren een grte inhaalslag hebben gehad p het gebied van duurzaamheid. Opvallend is k dat veel landen dr middel van het beter isleren van de wningen het CO2 gehalte willen terug dringen. Het pwekken van grene energie is minder belangrijk vr veel landen dan het beter isleren van de wningen. Engeland is bijvrbeeld bezig met het energiezuiniger maken van een grt deel van de wningen. Dr de wningen met een relatief klein budget te vrzien van islatie neemt landelijk het energie verbruik sterk af. Gecncludeerd kan wrden dat de landen zeer vruit strevend willen zijn p het gebied van energiezuinigheid. De landen kijken naar het ttale energie verbruik van het desbetreffende land en prberen dit steeds meer te verlagen. Hierbij is pvallend dat het isleren van wningen de vrkeur heeft ten pzichten van het grener energie pwekken

32

33 6 Cnclusie De cnclusie van deze literatuurstudie zal bestaan uit de antwrden p de hfd- en deelvragen. Als eerste zullen de deelvragen wrden beantwrd. Uiteindelijk zal hiermee de hfdvraag beantwrd wrden. 6.1 Deelvragen Speelt het klimaat van een land een rl bij de islatie-eisen van een land? Naar aanleiding van de verschillende grafieken en de islatie-eisen die gevnden zijn, is het mgelijk m deze vraag te beantwrde met een ja. In deze grafieken is duidelijk te zien dat bij warme landen de islatie-eisen minder ged zijn, dan bij landen met een kud klimaat, waar de islatie-eisen erg hg zijn. Wat zijn de islatie-eisen die gehanteerd meten wrden vr het isleren van wningen dr de verheid per land? U-waarden Daken Buitenmuren Vleren Vensters België Duitsland Engeland Finland Frankrijk Nederland Zweden Wat zijn de verschillende subsidiemgelijkheden die aangebden wrden vr het isleren van wningen dr de verheid per land? De verheden bieden verschillende subsidiemgelijkheden aan welke variëren p het gebied van wningislatie, maar k p het gebied van duurzaam energie pwekken. Het grte verschil is hierbij de duur van de subsidies en het beschikbare budget. Er zijn landen die wispelturig zijn met deze subsidies, wat de cnsument niet ten gede kmt. 6.2 Hfdvraag Is de psitie van Nederland p het gebied van wningislatie in vergelijking met andere landen ged f niet ged? Naar aanleiding van de samenvatting van de drie hfdnderdelen valt p te maken dat de psitie van Nederland ten pzichte van de andere Eurpese landen geen leidende psitie heeft. Nederland dient waakzaam te zijn p het punt van wningislatie en men met uitkijken dat het land bij blijft en niet achterp raakt. De eis van de Eurpese Unie m alle nieuwbuwwningen energieneutraal te buwen vanaf 2020 is vr Nederland een leuke uitdaging

34 7 Verwijzingen 7.1 Afbeeldingen Figuur nummer: Brn: Pagina: Figuur 1 Ggle.nl 7 Figuur 2 Geen brn 10 Figuur 3 Ggle.nl 19 Figuur 4 image02.webshts.cm 20 Figuur 5 img220.imageshack.us 20 Figuur 6 clumbusmagazine.nl 21 Figuur 7 2.bp.blgspt.cm 21 Figuur 8 Ggle.nl 22 Figuur 9 vrijlandrecreatie.eu

35 7.2 Brnnen Hfdst. Nr: Brn: Pag Hfdst: 2.2 klimaatinf.nl 8 Hfdst: 2.2 nl.wikipedia.rg 8 Hfdst: 3.1 huis-en-tuin.infnu.nl 13 Hfdst: deschachtplastics.be 13 Hfdst: energiesparen-im-haushalt.de 13 Hfdst: rckwl.c.uk 13 Hfdst: fi.wikipedia.rg 14 Hfdst: asiepi.eu 14 Hfdst: rckwl.nl 14 Hfdst: energimyndigheten.se 14 Hfdst: 4.2 bamecbv.nl 19 Hfdst: 4.2 islatiemateriaal.rg 19 Hfdst: uusisumi.fi 21 Hfdst: clumbusmagazine.nl 22 Hfdst: dlcevita.gazdefrance.fr 22 Hfdst: anil.rg 22 Hfdst: rijksverheid.nl 23 Hfdst: vrijlandrecreatie.eu 23 Hfdst: duurzaamthuis.nl 23 Hfdst: wneninbrussel.be 27 Hfdst: bafa.de 28 Hfdst: guardian.c.uk 29 Hfdst: uusisumi.fi 29 Hfdst: mejudice.nl 29 Hfdst: duurzaamwnen.nu 30 Hfdst: twanetwerk.nl

36 8 Bijlagen Ter ndersteuning van de literatuurstudie zijn er een aantal bijlagen bijgevegd. Hiernder de bijlage die bijgevegd zijn: Tabel subsidies België Basis-, Bnus- en innvatiesubsidie znnesystemen Duitsland Artikel België Artikel Duitsland Artikel Engeland Artikel Finland Artikel Frankrijk Artikel Nederland Artikel Zweden

37 8.1 Tabel subsidies België Subsidies A: subsidies vr studies en audits Nr Beschrijving v/d subsidies Maximum subsidies A1 b Energieaudit EAP 50% van de kstprijs van de studie (max 400 per huis vr een particulier) Subsidies B: islatie en ventilatie Nr Beschrijving v/d subsidies Maximum subsidie B1 b Dakislatie 20 per m² geïsleerde ppervlakte 25 indien de islatie van het natuurlijke type is Maximum 50 % van het bedrag van de factuur (ibtw). B2 b Islatie van de muren Langs de binnenkant: 25 per m² geïsleerde ppervlakte en 30 per m² indien de islatie van het natuurlijke type is. Langs de buitenkant: 45 per m² en 50 eur per m² indien de islatie van het natuurlijke type is. Maximum 50 % van het bedrag van de factuur (ibtw) B3 b Vlerislatie 25 per m² geïsleerde ppervlakte. 30 per m² geïsleerde ppervlakte indien de islatie van het natuurlijke type is. Maximum 50 % van het bedrag van de factuur. B4 b Islerende beglazing 20 per m² raamppervlakte (alu, pvc, enz...) met glas k 1.1 bij nieuwe raamkzijnen f k 1.3 bij bestaande raamkzijnen 25 per m² raampppervlakte vr raamkzijnen van niet gelabeld hut met glas k 1.1 bij nieuwe raamkzijnen f k 1.3 bij bestaande raamkzijnen 30 per m² raampppervlakte vr raamkzijnen van gelabeld hut met glas k 1.1 bij nieuwe raamkzijnen f k 1.3 bij bestaande raamkzijnen Maximum 50 % van het bedrag van de factuur (ibtw) B5 b Grendak extensief grendak: 15 per m² geïsleerde ppervlakte intensief grendak: 30 per m² geïsleerde ppervlakte Met een minimum van 10m² en een maximum van 100 m² per gebuw. Maximum 50 % van het bedrag van de factuur. B7 b Buitenznnewering 30 /m² van de glasppervlakte met znnewering B8 b Mechanische ventilatie met warmterecuperatie Maximum 50 % van het bedrag van de factuur (ibtw) per installatie (frfait) Maximum 30 % van het bedrag van de factuur (ibtw)

38 B10 b Passieve f lage-energiebuw Vr NIEUWE PASSIEFCONSTRUCTIES: 100 /m² vlerppervlakte tt 150 m² 50 /m² vlerppervlakte bven de 150 m² Vr PASSIEFRENOVATIES ( 15 kwh) : 150 /m² vlerppervlakte tt 150 m² 75 /m² vlerppervlakte bven de 150 m² Vr ZEER LAGE-ENERGIERENOVATIES ( 30 kwh) : 125 /m² vlerppervlakte tt 150 m² 62,5 /m² vlerppervlakte bven de 150 m² Vr LAGE-ENERGIERENOVATIES (max. 60 kwh) : 100 /m² vlerppervlakte tt 150 m² 50 /m² vlerppervlakte bven de 150 m² Subsidies C: efficiënte verwarming Nr Beschrijving v/d subsidies Maximum subsidie Financiering van de eerste blwerdrtest vr de nderstaande werken 1 tt 4. Als de islatie van het natuurlijke type is p basis van plantaardige f dierlijke vezels is en milieuvriendelijker is: + 5 / m² geïsleerde dakppervlakte (zie vrwaarden subsidie B1) + 5 / m² geïsleerde muurppervlakte (zie vrwaarden subsidie B2) + 5 / m² geïsleerde vlerppervlakte (zie vrwaarden subsidie B3) Enkel als het raamkzijn van gelabeld hut is! + 10 / m² glasppervlakte (zie vrwaarde subsidie B4) Subsidiebelfteprcedure is verplicht (prcedure B - E1/E2) C1 b Cndensatiegasketels 400 per installatie (frfait) + 5 /Kw vanaf 40kW De subsidie bedraagt maximaal 30 % van de factuur (ibtw) + bebuizing 25 per strekkende meter, de extra subsidie bedraagt maximaal 250 C2 b Drstrmgasbiler 200 per installatie (frfait) De subsidie bedraagt maximaal 30 % van de factuur (ibtw) C3 b Temperatuurregeling 8 /klep, 50 thermstaat De subsidie bedraagt maximaal 30 % van de factuur (ibtw)