Doreen Oosterman/Els van t Klooster Mei Verkorte handleiding signaleren in SISA voor CJG professionals

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Doreen Oosterman/Els van t Klooster Mei 2015. Verkorte handleiding signaleren in SISA voor CJG professionals"

Transcriptie

1 Doreen Oosterman/Els van t Klooster Mei 2015 Verkorte handleiding signaleren in SISA voor CJG professionals

2 INLEIDING Opbouw handleiding In deze handleiding wordt een antwoord gegeven op de volgende vragen: Wanneer signaleer ik in SISA? Onder welke voorwaarden signaleer ik in SISA? Wat doe ik na een match? Werkinstructie ernsttaxatie en kleurenschema Sluitende aanpak Soms ondervindt een kind of jongere problemen tijdens het opgroeien. Dan zijn er vaak verschillende organisaties die daarbij helpen en soms zelfs tegelijkertijd. Dan is het belangrijk dat organisaties dit van elkaar weten. De betrokkenheid met het kind of de jongere kan dan op en met elkaar worden afgestemd. SISA SISA is de verwijsindex voor Rotterdam en omstreken. SISA staat voor SamenwerkingsInstrument Sluitende Aanpak. Geautoriseerde organisaties signaleren in SISA kinderen van 0 tot 23 jaar die risico lopen. De deelnemende organisaties bepalen, volgens eigen criteria, wanneer ze een kind signaleren. Met SISA wordt bijgehouden of meerdere professionals op hetzelfde moment betrokken zijn bij hetzelfde kind of jongere. Ook wordt zichtbaar gemaakt in SISA of andere professionals betrokken zijn bij jongeren/kinderen op hetzelfde adres of bij jongeren/kinderen met dezelfde ouder. Wanneer er twee signalen over hetzelfde kind binnenkomen, ontstaat er automatisch een match in SISA. De signalerende organisaties krijgen tegelijkertijd via het bericht dat ook een andere organisatie hulp biedt. In dit bericht staat alleen de naam, telefoonnummer en adres van de andere professional van een organisatie, zodat deze contact met elkaar kunnen zoeken en met elkaar gaan samenwerken. In het systeem staat nooit wat er met een kind of jongere aan de hand is, alleen dát er iets aan de hand is en wie gesignaleerd hebben. SISA is geen raadpleegsysteem. SISA zorgt er alleen ervoor dat je eigen signalen worden gematcht met signalen van andere organisaties over alle ketens heen (Zorg, Welzijn, Onderwijs, Politie/Justitie, Werk en Inkomen, GGZ etc.).

3 Begrippen GOSA. Gemeentelijke Organisatie Sluitende Aanpak Match Indien twee of meer professionals van verschillende organisaties een signaal afgeven in SISA op hetzelfde kind of dezelfde jongere, dan ontstaat er een match. Alle betrokken professionals worden per op de hoogte gebracht van deze match. Matchregie Zodra een match in SISA ontstaat van signalen uit verschillende ketens (JGZ, onderwijs, (school)maatschappelijk werk, veiligheid, werk- en inkomen) krijgt één van de professionals de regie over de match toegewezen. De matchregisseur neemt het initiatief tot afstemming tussen de ketens en is er verantwoordelijk voor dat er een ketenoverstijgende afstemming wordt gerealiseerd Risicofactoren Signaal Het CJG maakt een overzicht van risicofactoren, de indeling loopt van enkelvoudige problematiek (groen/blauw) tot meervoudige problematiek (oranje/rood). In SISA wordt een signaal afgegeven over een kind, op basis van een (of meerdere) risicofactoren (oranje/rood). Wat de inhoud van het signaal is, wordt niet in SISA gezet, alleen DAT er een risico is geconstateerd. 1 WANNEER SIGNALEER IK IN SISA? Belang van signaleren Het CJG krijgt steeds meer te maken met multi-problem gezinnen waar vaak meerdere organisaties tegelijk bij betrokken zijn. Een sluitende aanpak is alleen mogelijk als betrokken instanties dit van elkaar weten en de hulp aan het kind en gezin op elkaar afstemmen. Met een signaal in SISA maak je duidelijk dat je betrokken bent bij een kind en/of gezin en je eraan wilt bijdragen dat de zorg rondom een gezin zo optimaal mogelijk wordt georganiseerd. Een signaal in SISA maakt het mogelijk om met alle betrokken instanties de zorg aan een kind en/of gezin op elkaar af te stemmen en daar zijn ouders en kinderen bij gebaat. Signaleringscriteria In principe wordt een kind gesignaleerd indien er sprake is van multidisciplinaire of levensbedreigende vraagstukken, waarbij afstemming tussen meerdere disciplines en organisaties noodzakelijk is. Hierbij wordt het kleurenschema ernsttaxatie (zie achterin voor het schema ernsttaxatie).

4 Signaleren Probleem Taxatie ETM Ja Probleem bespreken met ouders Informeren over de te ondernemen stappen & toestemming delen informatie Signaal in SISA Match? Ja Afstemming Jeugdzorgaanbieders/wijkteam matchregie

5 2 ONDER WELKE VOORWAARDEN SIGNALEER IK? Bij een jeugdige signaleer je altijd in SISA vanuit je zorgplicht. Wees naar ouders en kinderen zo transparant mogelijk over je handelen en informeer ze over de stappen die jij onderneemt. Het is belangrijk om ouders op de hoogte te brengen van je zorgen en aan te geven dat jij alleen het kind niet de hulp kan geven die het verdient. Een signaal afgeven in SISA, is het afgeven van een zorgsignaal en maakt het mogelijk om met alle betrokken instanties de zorg aan een kind en/of gezin op elkaar af te stemmen en daar zijn ouders ook bij gebaat. PRIVACY De JGZ professionals uit het CJG zijn gehouden aan het beroepsgeheim in de WGBO. Voor meer informatie over gemaakte afspraken en regels over privacy en SISA kun je kijken in het Convenant Stadsregio Risico s Jeugdigen. Dit kun je vinden op onder documentatie. Klik op meer en kijk op de lijst (alfabetische volgorde). Ook via het tabblad Privacy kun je meer informatie vinden op deze website. Beroepsgeheim en Conflict van plichten Je hoeft nooit toestemming te vragen om te mogen signaleren. Toestemming (conform de WBGO) wordt verkregen door de ouders of de jongere te informeren over het doel van SISA en jouw voornemen om een signaal af te geven. Wordt hiertegen geen bezwaar gemaakt, dan kan het signaal met behoud van het beroepsgeheim worden afgegeven. Indien er wel bezwaar wordt gemaakt is er sprake van een conflict van plichten en kan er, met onderbouwing van dit besluit in het cliëntendossier, alsnog een signaal worden afgegeven. Het doorbreken van het beroepsgeheim moet noodzakelijk en proportioneel zijn. Omdat in SISA alleen DAT-informatie wordt weergegeven, kan sneller een beroep gedaan worden op het conflict van plichten DOSSIERVORMING Leg altijd in het (elektronisch) dossier van het kind of de jongere vast dat zij of de ouders gesproken zijn over het probleem. Wat het probleem is en of dat met het kind of de ouders besproken is, wat de te ondernemen stappen zijn en hoe zij daarop hebben gereageerd. NON BEREIK Als ouders geen gehoor geven aan een herhaaldelijke oproep voor een afspraak, is het mogelijk om in een brief te vermelden dat er contact met derden wordt opgenomen en dat er gesignaleerd wordt in SISA teneinde verzekerd te zijn van het feit dat er geen zorgen zijn rondom het kind. BEWAARTERMIJN Indien een signaal in SISA wordt afgegeven, wordt er automatisch een bewaartermijn voor het afgegeven signaal aangemaakt. Wanneer het signaal wordt afgesloten, wordt deze inactief en niet meer matchbaar met nieuwe signalen (in het signalenoverzicht blijft het signaal wel zichtbaar). Signalen vanuit het CJG hebben een bewaartermijn van 12 maanden. In overleg met de manager mag de bewaartermijn per signaal handmatig aangepast worden, maar nooit langer dan 24 maanden in SISA actief staan. Wanneer een signaal inactief is mag dit nog vijf jaar in SISA te zien zijn. Daarna verdwijnt het signaal en is niet meer terug te vinden in het systeem. Wil je een signaal eerder afsluiten dan de bewaartermijn van 12 maanden, dan kun je dat zelf in SISA aanpassen.

6 SIGNAAL Zodra je een cliënt in SISA opgezocht hebt en daadwerkelijk opent, kun je niet anders dan een signaal afgeven. Pas wanneer je namelijk zelf signaleert zie je de signalen van andere organisaties (als die er zijn). Zonder te signaleren heb je niets aan SISA. Het is geen raadpleegsysteem! In principe laat je als CJG professional een signaal achter, omdat we ervan uitgaan dat dit met de ouder/het kind besproken is: een signaal kan leiden tot een match maar hoeft niet altijd. Je kunt ook de eerste zijn of er zijn geen andere organisaties op dit moment die redenen hadden om te signaleren. Tips voor het gesprek Behandel de ouders als gelijkwaardige gesprekspartner. Deel je zorgen over hun kind en wees open, eerlijk en transparant. Gebruik SISA nooit om er achter te komen of er nog meer organisaties betrokken zijn bij het kind wanneer ouders dit niet aangeven of wanneer dat niet helemaal duidelijk is. Daar is SISA niet voor bedoeld! Geef aan dat jij alleen hun kind niet de hulp kan geven die het verdient. Geef aan dat samenwerking met andere professionals belangrijk is om de zorg aan hun kind op elkaar af te stemmen. Je wilt voorkomen dat dingen dubbel, helemaal niet of te laat gebeuren. Geef aan dat je alleen in SISA signaleert omdat je betrokken bent bij hun kind. Geef aan dat SISA er alleen voor zorgt dat professionals die bij hetzelfde kind en/of gezin betrokken zijn, contact met elkaar opnemen. Alleen de naam van het kind en de signalerende instantie staan vermeld en niet wat het probleem is. Praat met de ouders over het afgeven van een signaal in plaats van het doen van een melding. De professional informeert de ouder over het signaal. Probeer zoveel mogelijk vooraf te informeren. Achteraf mag ook, maar wel voor het ontstaan van een match. Wil iemand bezwaar aantekenen tegen opname in het SISA-signaleringssysteem? SISA beschikt over de mogelijkheid om bezwaar te maken tegen signalering. Kijk op Log in met je gebruikersnaam die je ook gebruikt voor SISA (kies wel voor Stadsregio Rotterdam). Hier vind je een groot aantal filmclips die je kunnen ondersteunen in gesprekken met ouders/jongeren of die je meer informatie kunnen geven. Deze filmclips zijn vrij en gratis te gebruiken.

7 3 WAT DOE IK NA EEN MATCH? Het signaal in SISA wordt weggeschreven onder de naam Centrum voor Jeugd en Gezin: dit betekent dat jeugdverpleegkundigen, jeugdartsen, (ortho)pedagogen etc. onder dezelfde organisatienaam een signaal afgeven. De naam CJG wordt uiteraard aangevuld met de naam van het gebied waarin het CJG gevestigd is. MATCH TUSSEN ORGANISATIES/GEMEENTEN Er wordt gematcht met actieve signalen van andere organisaties buiten het CJG van de betreffende gemeente en ook buiten Rotterdam. Er kunnen dus ook regionale matches ontstaan zoals met de Raad voor de Kinderbescherming, maar ook met Groningen en Amsterdam. De professionals ontvangen een mail met daarin het bericht dat er een match heeft plaatsgevonden over welke jeugdige, wie de regie heeft over de match en de gegevens van de professionals. REGIE Na een match wijst SISA automatisch een matchregisseur aan. Dit is van tevoren met de organisaties besproken en vastgelegd op basis van wettelijke regelgeving of doorzettingsmacht. De matchregisseur is ervoor verantwoordelijk dat alle signaleerders contact met elkaar opnemen en de zorg op elkaar afstemmen. Alleen de datum waarop contact is geweest wordt vastgelegd in een elektronisch afstemmingsformulier. Er komt geen inhoudelijke informatie in dit formulier te staan, dat blijft te allen tijden bij de organisaties zelf. Elke match blijft net zo lang actief als het laatste actieve signaal in die match. UITWISSELING VAN INFORMATIE Bovenstaande betekent dat na een match uitwisseling van gegevens plaats vindt, om de zorg op elkaar af te kunnen stemmen. Ook hier heeft een CJG professional zich te houden aan het beroepsgeheim. Wissel alleen die informatie uit die relevant is om de zorg van verschillende partijen op elkaar af te stemmen en te komen tot een goede afstemming. MONITORING EN OPVOLGING De CJG manager kan als instantiebeheerder alle signalen en matches van het eigen CJG inzien.

8 Werkinstructie: Ernsttaxatie Doel Op uniforme wijze de status van de ontwikkeling en/of opvoedproblemen bij een kind 1 inschatten, om de behoefte aan medische en pedagogische zorg binnen het gezin te bepalen. Het ernsttaxatiemodel (ETM) is daarbij een middel voor CJG -professionals, dat gebruikt wordt bij het verzamelen, kaderen en wegen van informatie afkomstig van verschillende bronnen (kind, ouders 2, omgeving en ketenpartners) over het betreffende kind en diens gezin. Het ernsttaxatiemodel dient te helpen om te komen tot een passende vervolgactie. Doelgroep Ieder kind (en gezin) in het verzorgingsgebied van CJG Rijnmond. Instructies Wat Wie Hoe Informatie verzamelen Jeugdverpleegkundige CJG Rijnmond wil binnen elk contactmoment (met Jeugdarts uitzondering van het inloopspreekuur, vaccinatiespreekuur, telefonisch contact en OOI JGZ) en aan het begin van elke (potentiële) interventie een beeld krijgen van de ontwikkeling en de opvoedsituatie van elk kind op dat moment. In het contactmoment zijn vier hoofdvragen leidend: 1. Hoe functioneert het kind gelet op; lichamelijk, cognitief, gedragsmatig en emotioneel gebied? 2. Hoe zit het met de basiszorg en veiligheid van het kind? In hoeverre wordt de basiszorg en veiligheid bevorderd/belemmerd door het pedagogisch besef van de ouders en door de onderlinge relatie tussen de opvoeders? 1 Overal waar kind staat kan ook jongere worden gelezen. 2 Overal waar ouders staat kan ook verzorger of opvoeder worden gelezen.

9 Feitelijk scoren en totale afweging Jeugdverpleegkundige Jeugdarts 3. Hoe ervaren ouders het ouderschap en de opvoeding? 4. Wat zijn de (belemmerende) opvoedingsomstandigheden en welke steun heeft het gezin uit het sociaal netwerk? Het beeld wordt samengesteld uit informatie die op dat moment beschikbaar is, afkomstig van verschillende bronnen zoals het consult met ouders/kind en leerkracht/school, Zorg- en Adviesteam (ZAT)/Multidisciplinair overleg (MDO), OZO (OnderwijsZorgOverleg), peuterspeelzaal/kinderdagverblijf, SDQ, BITSEA/Lexilijst en netwerkpartners. De CJG -professional weegt en bepaalt op basis van de verkregen informatie de ETM-score van het kind/gezin om in overleg met de ouders te bepalen of een kind en/of diens gezin reguliere of extra zorg nodig heeft om een gezonde ontwikkeling van het kind te waarborgen. Als het een consult op het voortgezet onderwijs betreft, waarbij het kind zonder ouders gezien wordt, dan kunnen de items over ouderschap (mogelijk) niet beantwoord worden. Deze worden ingevuld als Onbekend. Indien er een reden is tot een OOI zorg worden deze items, na het gesprek met ouders, alsnog beantwoord en wordt er een nieuwe weging gemaakt. Bij feitelijk scoren beantwoordt de CJG - professional eerst de hoofdvraag. Deze hoofdvraag verwijst bij zorgen naar de subvragen. Voor beantwoording van die subvraag wordt er geen rekening gehouden met de beschermende en/of risicofactoren van de andere vragen. Bij de totale weging gaat het om alle vragen tezamen die gewogen worden. De beschermende en/of risicofactoren worden naast elkaar gelegd en de CJG - professional maakt een weging en geeft een oordeel: de ETMscore (1, 2, 3, 4 of 5). Bespreken en registratie Acties Jeugdverpleegkundige Jeugdarts Jeugdverpleegkundige Jeugdarts Bespreek de bevindingen/conclusies en een mogelijk vervolgtraject altijd met de ouders. Herkennen zij zich hierin? Sluit dit aan bij hun vraag en/of hulpbehoefte? Vertel wat je registreert in het dossier. Registreer de bevindingen, waaronder de ingevulde ernsttaxatie en het eventuele vervolgtraject. Bij kinderen met ETM-score 1 en 2 (zie ook stroomdiagram): o Ouders en kind bevestigen. Advies en/of doorverwijzen naar lokaal veld cq. wijknetwerk.

10 Bij kinderen met ETM-score 3 (zie ook stroomdiagram): o Zorg nodig en al in gezin aanwezig. Ouders bevestigen. Signaleren in SISA tenzij er een onderbouwde reden is om geen signaal in SISA af te geven. Registreer in dat geval in Kidos de onderbouwing waarom geen signaal in SISA o Zorg nodig, maar nog geen zorg in het gezin aanwezig of bestaande zorg loopt niet. Ouders bevestigen. Signaleren in SISA. Indien de problematiek domeinoverstijgend is (meerdere gebieden) en nog geen hulp aanwezig aanmelden bij wijkteam. Maak ook gebruik van intercollegiaal overleg op locatie. Bij kinderen met ETM score 4 (zie ook stroomdiagram): o Zorg nodig en al ingezet. Indien nodig bespreken met aandachtsfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld. JGZ signaleert in SISA. Contact opnemen met de casusregiseur (wijkteam ) voor afstemming/monitoring van de zorg. o Zorg nodig maar nog geen zorg in het gezin aanwezig of bestaande zorg loopt niet. Indien nodig bespreken met aandachtsfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld en wanneer nodig consulteer Veilig Thuis. Zie ook de meldcode kindermishandeling huiselijk geweld CJG Rijnmond Niets doen is geen optie. Signaleren in SISA en aanmelden wijkteam. Bij kinderen met ETM score 5 (zie ook stroomdiagram): o Bespreken met aandachtsfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld. Signaleren in SISA. Informeren CJG-manager. Melden bij Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond.

11 Bijlage 1: Definities Basiszorg Verwijst naar de minimale zorg die nodig is om de veiligheid en lichamelijke en psychische gezondheid van een kind te garanderen. De term staat voor medische zorg, voeding, kleding, huisvesting, sociaal contact, scholing en emotionele steun waar elk kind behoefte aan heeft. Beleving van de opvoeding Verwijst naar de perceptie van de opvoeders over hun eigen competenties als opvoeders. Opvoeders die zich competent voelen zijn beter in staat om te gaan met de uitdagingen van de opvoeding. Gevoelens van stress en machteloosheid kunnen de kwaliteit van de opvoeding negatief beïnvloeden. Bij bijzonder ouderschap (zoals tienermoeder, ouders met een beperking, pleeggezin, ouder misbruikt enzovoort) is er een verhoogd risico op stress en machteloosheid. Cognitieve ontwikkeling Bij het invullen van het ernsttaxatiemodel wordt het cognitieve niveau van een kind afgezet tegen het gemiddeld niveau van een kind op een betreffende leeftijd. Indien mogelijk gebruikt met een IQ-score, maar er kan ook gekeken worden naar vaardigheden horend bij een bepaalde leeftijd en/of schooltype. Gedrag (sociaal gedrag) Sociaal gedrag is gedrag van een individu dat gericht is op anderen, het kunnen uitvoeren en toepassen van een sociaal wenselijke handeling. Sociale cognitie is het denken over de sociale werkelijkheid, over personen, over relaties tussen personen en over regels in het intermenselijke verkeer. Lichamelijke ontwikkeling Verwijst naar de fysieke ontwikkeling, zoals de groei, naar de motorische ontwikkeling, de zintuigen en het zindelijk worden. Netwerk Alle contacten waar de ouder steun kan ondervinden, krijgen. Dit kan familie zijn maar ook een goede buurvrouw, vrijwilliger enzovoort. Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld van CJG Rijnmond Niets doen is geen optie De vijf stappen van de meldcode Kindermishandeling en Huiselijk geweld 1. In kaart brengen van signalen 2. Collegiale consultatie (aandachtsfunctionaris KMHG) en zo nodig raadplegen van Veilig Thuis 3. Gesprek met de client

12 4. Inschatten risico, aard en ernst van het geweld 5. Beslissen: hulp organiseren of melden Omstandigheden in de opvoeding Verwijst naar het inkomen, huisvesting, verblijfsstatus, schulden, ziekte en/of verslaving van de primaire opvoeders, en ingrijpende gebeurtenissen die het opvoeden kunnen belemmeren en die bedreigingen kunnen vormen voor de ontwikkeling van het kind. Pedagogisch besef Pedagogisch besef heeft te maken met de betekenis die ouders aan hun kind geven en de manier waarop ze hun handelen richten in functie van deze betekenisgeving. Ouders met voldoende pedagogisch besef weten wat in het belang is van het kind en wensen dit belang te dienen. Zij zijn in staat het perspectief van het kind te begrijpen en vanuit deze kennis te handelen. Ouders met onvoldoende pedagogisch besef daarentegen hebben het moeilijk hun eigen perspectief te scheiden van het perspectief van het kind. Dit leidt tot botsingen van belangen of belangenconflicten. Deze ouders hebben geforceerde verwachtingen van het kind, ze verwachten dat het kind een maximale bijdrage zal leveren aan hun eigen goede leven, dat het hun zal geven wat ze altijd al misten (bijvoorbeeld affectie, liefde, genegenheid etc.). Deze ouders uiten vaker dan andere ouders negatieve gevoelens tegenover het kind, ook wanneer hier geen aanwijsbare redenen voor zijn. Verwachtingen Verwachtingen van de ouder over wat het kind kan. Verwachtingen van de ouder over het kind voor zichzelf. Verwachtingen van de ouder over hoe het kind zich zal ontwikkelen. Beleving De mate waarin een ouder zich voldaan voelt over de zorg voor het kind of de zorg als een last ervaart. De mate van plezier die een ouder beleeft aan de ontwikkeling en het opgroeien van het kind. De mate waarin een ouder affectie ervaart van en voor het kind. Sensitiviteit Het aanvoelen van wat er in het kind omgaat. Het adequaat reageren op de behoeften van het kind (sensitieve responsiviteit). Disciplinering De omgang van ouders met het stimuleren van gewenst en het verminderen van ongewenst gedrag van hun kind.

13 Psychosociale ontwikkeling Het psychosociaal functioneren is het eigen functioneren in relatie met en tot anderen. Het is een veelomvattend aspect van de wijze waarop je het leven leeft en hoe je het beleeft. Concreet: het is de psychische ontwikkeling die samenhangt met het dagelijks functioneren, zoals ontwikkeling van gedrag, emoties en het leren. Het emotioneel en sociaal functioneren zijn nauw met elkaar verweven. Emotionele ontwikkeling bestaat uit het leren kennen, herkennen en begrijpen van de eigen en andermans gevoelens en de manier waarop men hiermee omgaat. Voorbeelden van emoties zijn blijdschap, verrassing, angst, woede, verdriet en walging. Veiligheid Verwijst naar zowel de lichamelijke als de geestelijke veiligheid van het kind. Een veilige opvoedingssituatie is een situatie waarin de rechten van het kind zoals die zijn vastgesteld in het VN Verdrag van de Rechten van het kind zijn gerespecteerd. In 1989 hebben de Verenigde Naties (VN) het Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) opgesteld. Dit wordt het Kinderrechtenverdrag genoemd. Nederland heeft dit verdrag, samen met bijna alle landen in de wereld, ondertekend. In het verdrag, dat uit 54 artikelen bestaat, staan de kinderrechten beschreven. Bijna alle aspecten van het leven voor kinderen komen aan de orde. De onderwerpen zijn onder te verdelen in drie categorieën: Voorzieningen. Kinderen hebben recht op gratis en goed onderwijs, goede en bereikbare gezondheidszorg en opvang. Bescherming. Kinderen hebben recht op bescherming tegen mishandeling, uitbuiting, verwaarlozing, kinderarbeid, oorlogsgeweld, handel en slavernij. Participatie. Kinderen hebben er recht op te worden betrokken bij wat kinderen aangaat. Ze hebben recht op vrije meningsuiting en mogen meepraten en meebeslissen over zaken die hen aangaan.

14 Ernsttaxatiemodel Versie: april 2015 Gebaseerd op Hermanns 2006, Kousemaker 1996, Belsky 1994, Buma 1958 Enkelvoudige problematiek (80%) Meervoudige problematiek (20%) ERNSTTAXATIE/AANDACHTSSTATUS GEEN ZORGEN SPANNING VERHOOGDE SPANNING NOOD CRISIS Lichamelijk Hoe functioneert het kind op lichamelijk gebied? Er zijn geen zorgen. De lichamelijke ontwikkeling is normaal Er zijn enkele zorgen Er zijn veel zorgen Er zijn ernstige zorgen Er zijn ernstige zorgen en er moet acuut actie ondernomen worden FUNCTIONEREN KIND Cognitief 3 Hoe functioneert het kind op cognitief gebied? Gedrag Hoe functioneert het kind op gedragsmatig gebied? Er zijn geen zorgen over het cognitief functioneren Het kind heeft thuis, op school of op straat weinig tot geen problemen Er zijn enkele zorgen over het cognitief functioneren Er is regelmatig een probleem met het kind thuis, op school of op straat Er zijn veel zorgen over het cognitief functioneren Er zijn altijd wel wat problemen met het kind thuis, op school of op straat Er zijn ernstige zorgen over het cognitief functioneren Het leven van het kind thuis, op school of op straat is een aaneenschakeling van problemen Er zijn ernstige zorgen over het cognitief functioneren Er is een acute probleemsituatie met het kind Psychosociaal Hoe functioneert het kind op emotioneel gebied? Er zijn geen zorgen over de psychosociale ontwikkeling Er zijn enkele zorgen over de psychosociale ontwikkeling Er zijn veel zorgen over de psychosociale ontwikkeling Er zijn ernstige zorgen over de psychosociale ontwikkeling Er zijn ernstige zorgen waarbij het kind een gevaar is voor zichzelf of anderen VERZORGING KIND Kwaliteit van de basiszorg 4 Hoe zit het met de basiszorg en veiligheid van het kind? Onderlinge steun van de ouders 5 In hoeverre wordt de basiszorg en veiligheid bevorderd of belemmerd door het pedagogisch besef van de ouders en door de onderlinge relatie tussen de opvoeders? Er is goede basiszorg Er is voldoende basiszorg Er is meestal voldoende basiszorg Er is gebrekkige basiszorg Er is gebrekkige basiszorg waarbij het kind acuut in gevaar is Er is voldoende saamhorigheid tussen de ouders Er is beperkte steun tussen de ouders De ouders hebben niet veel steun aan elkaar De ouders lopen beiden vast in de opvoeding en geven elkaar geen steun De ouders lopen beiden vast in de opvoeding en geven elkaar geen steun. Hierdoor komt de ontwikkeling van het kind direct in gevaar OUDERSCHAP Beleving opvoeding Hoe ervaren ouders de opvoeding? Beleving ouderschap Hoe ervaren ouders het ouderschap? Opvoedingsvragen zijn naar tevredenheid op te lossen De ouder vindt de opvoeding van het kind vaak moeilijk Er is sprake van chronische opvoedingsstress De relatie tussen kind en ouder is ernstig verstoord De ouder voelt zich competent De ouder voelt zicht onzeker De ouder voelt zich tekort schieten De ouder voelt zich machteloos en de situatie lijkt onoplosbaar De ouder kan het echt niet meer aan en geeft het op De ouder heeft geen controle meer en/of kan de veiligheid van het kind niet meer garanderen OMGEVING Omstandigheden Wat zijn de (belemmerende) opvoedomstandigheden? Steun netwerk Welke steun heeft het gezin uit het sociaal netwerk Er zijn geen omstandigheden die de opvoeding belemmeren Er is voldoende steun uit het netwerk Het opvoeden wordt belemmerd door hoogstens één omstandigheid Er is maar af en toe steun uit het netwerk Het opvoeden wordt belemmerd door twee tot drie omstandigheden Het netwerk kan geen echte oplossing bieden Er is een opeenstapeling van drie of meer omstandigheden die het opvoeden belemmeren Het netwerk functioneert niet meer Er is een snel escalerende opeenstapeling van omstandigheden die het opvoeden belemmeren Het netwerk kan in acute situaties niets betekenen STEUN/HULPBEHOEFTE BEVESTIGING BEVESTIGING EN PERSOONLIJK ADVIES BEVESTIGING EN BEGELEIDING HULP EN INTENSIEVE BEGELEIDING ACUTE HULP EN INTENSIEVE BEGELEIDING 3 Het cognitieve niveau van het kind afgezet tegen het gemiddelde niveau van een kind op de betreffende leeftijd. 4 Onder basiszorg wordt verstaan: medische zorg, voeding, kleding, huisvesting, sociaal contact, scholing en emotionele steun die samen cruciaal zijn voor de veiligheid en gezonde ontwikkeling. 5 Overal waar ouder staat kan ook opvoeder of verzorger worden gelezen.

15 Stroomdiagram ernsttaxatiemodel en SISA 1 Geen problematiek. Ouders en kind bevestigen. ETM 2 Enkelvoudige problematiek. Ouders en kind bevestigen. Advies en/of doorverwijzen naar ketenpartner, wijknetwerk. 3 Zorg nodig en al in gezin aanwezig. Ouders bevestigen. Signaleren in SISA, eventueel contact opnemen met casusregisseur.. Zorg nodig, maar nog geen zorg in het gezin aanwezig of bestaande zorg loopt niet. Ouders bevestigen. Signaleren in SISA. Indien de problematiek domeinoverstijgend is (meerdere gebieden) aanmelden bij wijkteam. Contact opnemen met casusregisseur wanneer zorg niet loopt. Zorg nodig en al ingezet. Indien nodig bespreken met aandachtsfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld. Signaleren in SISA. Contact opnemen met casusregisseur. Hulp afstemmen, contact casusregisseur 4 Aanmelden bij wijkeam Zorg nodig maar nog geen zorg in het gezin aanwezig of bestaande zorg loopt niet. Indien nodig bespreken met aandachtsfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld. Signaleren in SISA en aanmelden wijkteam. Bij stagnerende zorg naar jeugdbeschermingsplein. Aanmelden bij wijkteam Consult bij Veilig Thuis 5 Bespreken met aandachtsfunctionaris kindermishandeling. Signaleren in SISA. Informeren CJG manager. Melden bij Veilig Thuis Rotterdam Rijnmond.

Voice- over bij de Prezi Veilig en Beschermd: http://prezi.com/yeh3s6lkdu1f/?utm_campaign=share&utm_medium=copy&rc=ex0share [Start] Zorgen over een kind? Kom in actie! Veilig en beschermd opgroeien in

Nadere informatie

Wat Wie Actie Tijdspad. - registreert. - deelt signalen in kindbespreking; - registreert.

Wat Wie Actie Tijdspad. - registreert. - deelt signalen in kindbespreking; - registreert. Protocol Opvallend gedrag en Route Meldcode De ontwikkeling van kinderen stopt niet na schooltijd. Hun sociale en cognitieve vaardigheden zijn altijd in beweging, juist wanneer kinderen zich ontspannen

Nadere informatie

SISA-protocol PPO Rotterdam

SISA-protocol PPO Rotterdam SISA-protocol PPO Rotterdam Auteurs: Sandy van Gageldonk Ingeborg Steenwinkel 1 WAAROM SISA? In de jeugdwet is het volgende doel aangegeven het bewerkstellingen van vroegtijdige en onderlinge afstemming

Nadere informatie

Vraag standaard naar de veiligheid in het gezin. Acuut gevaar? Stap 0: overweeg altijd: kán hier sprake zijn van kindermishandeling?

Vraag standaard naar de veiligheid in het gezin. Acuut gevaar? Stap 0: overweeg altijd: kán hier sprake zijn van kindermishandeling? Digitaal stroomdiagram op basis van de Meldcode (Eerst komen alleen de 5 stappen in beeld, als je op de stap klikt, wordt de tekst onder elke stap zichtbaar) De stappen 1 t/m 4 kunnen door elkaar heen

Nadere informatie

Doel en werking SISA 1. Wat is SISA en hoe werkt het? 2. Waar is SISA voor bedoeld? 3. Wat is de meerwaarde van het werken met SISA?

Doel en werking SISA 1. Wat is SISA en hoe werkt het? 2. Waar is SISA voor bedoeld? 3. Wat is de meerwaarde van het werken met SISA? Doel en werking SISA 1. Wat is SISA en hoe werkt het? SISA is een computersysteem dat professionals die bij dezelfde jeugdige (0 tot 23 jaar) betrokken zijn bij elkaar brengt. Door het afgeven van een

Nadere informatie

Titel arial. rotterdam 30/36. evaluatie. Ernsttaxatiemodel. Arial BOld 12/15. Ernsttaxatiemodel

Titel arial. rotterdam 30/36. evaluatie. Ernsttaxatiemodel. Arial BOld 12/15. Ernsttaxatiemodel Evaluatie Titel arial Ernsttaxatiemodel rotterdam 30/36 Kwantitatieve evaluatie van/ het extra informatie / subtitle datum Versievermelding (nummer, evt datum) Arial light 6 zwart Ernsttaxatiemodel Arial

Nadere informatie

Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld

Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld Zorgroutes interne en externe zorgstructuur in basisscholen 23 juni 2014 1 Inhoud INLEIDING... 3 MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD... 3 CRITERIA

Nadere informatie

Korte handleiding signaleren in SISA voor professionals binnen het Onderwijs

Korte handleiding signaleren in SISA voor professionals binnen het Onderwijs Korte handleiding signaleren in SISA voor professionals binnen het Onderwijs I. den Ouden, SISA versie maart 2011 1 INLEIDING Opbouw handleiding In deze handleiding wordt een antwoord gegeven op de volgende

Nadere informatie

Verkorte handleiding melden in SISA voor professionals binnen het Onderwijs

Verkorte handleiding melden in SISA voor professionals binnen het Onderwijs Verkorte handleiding melden in SISA voor professionals binnen het Onderwijs I. den Ouden, SISA versie 17 juli 2008 1 INLEIDING Opbouw handleiding In deze handleiding wordt een antwoord gegeven op de volgende

Nadere informatie

STICHTING BASISVOORZIENING PEUTERSPEELZAALWERK ERMELO

STICHTING BASISVOORZIENING PEUTERSPEELZAALWERK ERMELO STICHTING BASISVOORZIENING PEUTERSPEELZAALWERK ERMELO INTERNE WERKWIJZE SBPE MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING juli 2014 Inhoud MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING... 3 1. ALGEMEEN...

Nadere informatie

Pedagogen in de Centra voor Jeugd en Gezin

Pedagogen in de Centra voor Jeugd en Gezin Pedagogen in de Centra voor Jeugd en Gezin Jo Hermanns UvA H&S Consult HU Huidige jeugdzorgstelsel (jeugdzorg, GGZ k&j, LVG, Jeugdbescherming) gebaseerd op het schema: Screenen en signaleren Verwijzen

Nadere informatie

Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling . Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling Brielle, September 2015 1 Inleiding De meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (HG&K) heeft betrekking op alle vormen van geweld in de huiselijke

Nadere informatie

Workshop Verwijsindex Midden-IJssel/Oost-Veluwe. Annemarie van der Velde 9 mei 2019, Relatiedag

Workshop Verwijsindex Midden-IJssel/Oost-Veluwe. Annemarie van der Velde 9 mei 2019, Relatiedag Workshop Verwijsindex Midden-IJssel/Oost-Veluwe Annemarie van der Velde 9 mei 2019, Relatiedag verwijsindex@zorgregiomijov.nl 1 Wat is de Verwijsindex? Simpel digitaal systeem 30 sec. Koppelen van je naam

Nadere informatie

Protocol huiselijk geweld en kindermishandeling onderdeel van het Veiligheidsbeleid

Protocol huiselijk geweld en kindermishandeling onderdeel van het Veiligheidsbeleid Versie 1.0 10 februari 2019 Protocol huiselijk geweld en kindermishandeling onderdeel van het Veiligheidsbeleid COLOFON Aalberseplein 5 2805 EG Gouda T 0182-67 00 51 E secretariaat@degroeiling.nl W www.degroeiling.nl

Nadere informatie

Werkinstructie samenwerking scholen, SMW en wijkteams

Werkinstructie samenwerking scholen, SMW en wijkteams Werkinstructie samenwerking scholen, SMW en wijkteams N r. Activiteit Functionaris Toelichting op activiteit middelen 1 Bepalen van de ernst en zwaarte van de problematiek De maakt een inschatting van

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling SWOM

Meldcode bij signalen van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling SWOM Meldcode bij signalen van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling SWOM Inhoud Inleiding...2 Stappenplan bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling, toe te passen door de medewerkers van SWOM....4

Nadere informatie

Basisschool de Bukehof, Oudenbosch

Basisschool de Bukehof, Oudenbosch Basisschool de Bukehof, Oudenbosch 2015-2016 0 Het bevoegd gezag van basisschool de Bukehof Overwegende dat de school verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan haar leerlingen

Nadere informatie

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO/gastouder)

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO/gastouder) Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO/gastouder) Relatie ander beleid: Zorgkinderen Route bij signalen van mogelijk geweld- of zedendelict door een collega jegens een

Nadere informatie

BDS-protocol JGZ-richtlijn Angst

BDS-protocol JGZ-richtlijn Angst BDS-protocol JGZ-richtlijn Angst Versie BDS: 3.2.3 Versie protocol: 1.0 Status: DEFINITIEF Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten behoeve van de zorg voor het kind conform de meest

Nadere informatie

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO)

Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO) Meldcode bij vermoeden van kindermishandeling en huiselijk geweld (KDV/BSO) Relatie ander beleid: Zorgkinderen Protocol seksueel misbruik door beroepskracht Route bij grensoverschrijdend gedrag tussen

Nadere informatie

De vijf stappen van de meldcode worden ook beschreven op de website van ZorgOog-jeugd en gezin Achterhoek: www.zorgoogachterhoek.nl.

De vijf stappen van de meldcode worden ook beschreven op de website van ZorgOog-jeugd en gezin Achterhoek: www.zorgoogachterhoek.nl. Verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling De wet Verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling treedt 1 juli 2013 in werking. De meldcode is bedoeld om professionals sneller

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van de Adriaan Roland Holstschool Overwegende dat de Adriaan Roland Holstschool verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit

Nadere informatie

Meldcode Kindermishandeling en huiselijk geweld

Meldcode Kindermishandeling en huiselijk geweld Meldcode Kindermishandeling en huiselijk geweld Basisschool De Octopus Schoolpad 6-8 1111 CS Diemen Telefoon 020 6904133 www.obs-de-octopus.nl E-mail: info@obs-de-octopus.nl Inleiding: Kinderen en jongeren

Nadere informatie

Q&A De veranderde werkwijze Veilig Thuis

Q&A De veranderde werkwijze Veilig Thuis Q&A De veranderde werkwijze Veilig Thuis Informatie voor professionals die werken volgens de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 1. In welke stap van de meldcode neem ik contact op met Veilig

Nadere informatie

Meldcode Intelecto huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode Intelecto huiselijk geweld en kindermishandeling Intelecto www.intelecto.nl contact@intelecto.nl +31 (0)6 55 06 51 04 KVK:65296664 Meldcode Intelecto huiselijk geweld en Stappenplan voor het handelen bij signalen van huiselijk geweld en Meldcode Intelecto

Nadere informatie

Complete handleiding ZorgOog

Complete handleiding ZorgOog Complete handleiding ZorgOog Landelijke ontwikkelingen Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling In het najaar van 2008 is door de staatssecretaris van VWS en de ministers van Justitie en Jeugd en

Nadere informatie

Meldcode Cibap vakschool & ontwerpfabriek

Meldcode Cibap vakschool & ontwerpfabriek Cibap vakschool & ontwerpfabriek dt-18-278 Stappenplan verbeterde meldcode 1 Voorwoord Voor u ligt de meldcode van Cibap vakschool voor verbeelding. Aanleiding is dat uit onderzoek is gebleken dat veel

Nadere informatie

dat MENS De Bilt in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de beroepskrachten en vrijwilligers bij deze stappen ondersteunt;

dat MENS De Bilt in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de beroepskrachten en vrijwilligers bij deze stappen ondersteunt; Inleiding Een Meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling helpt professionals goed te reageren bij signalen van dit soort geweld. Sinds 1 juli 2013 zijn beroepskrachten verplicht zo'n Meldcode

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Datum vaststelling : 12-11-2007 Eigenaar : Beleidsmedewerker Vastgesteld door : MT Datum aanpassingen aan : 20-01-2015 Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Doel meldcode Begeleiders een stappenplan

Nadere informatie

Werken met. ESAR werkt! Werken met ESAR werkt! betere en snellere hulp

Werken met. ESAR werkt! Werken met ESAR werkt! betere en snellere hulp Werken met esar@almere.nl Werken met ESAR werkt! ESAR werkt! betere en snellere hulp Almeerse professionals over hun ervaringen met het Elektronisch Signaleringssysteem Alle Risicojeugd Telefoon 14 036

Nadere informatie

Elise Buiting PAOG Maastricht

Elise Buiting PAOG Maastricht Elise Buiting PAOG Maastricht 24-3-2014 Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven: Bestuurslid NCJ Medisch adviseur GGD HvB Uniform Basistakenpakket JGZ 2002 + Maatwerk Basistakenpakket

Nadere informatie

MELDCODE SCALA COLLEGE

MELDCODE SCALA COLLEGE MELDCODE SCALA COLLEGE Stappenplan bij zorgen over de thuissituatie van leerlingen en mogelijke signalen of vermoedens van huiselijk geweld en/of kindermishandeling S.C.A.L.A. kan als acroniem gebruikt

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor de besturen en scholen die vallen onder het SWV 25.05 primair onderwijs

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor de besturen en scholen die vallen onder het SWV 25.05 primair onderwijs Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor de besturen en scholen die vallen onder het SWV 25.05 primair onderwijs 2012 M E L D C O D E H U I S E L I J K G E W E L D E N K I N D E R M I S H A

Nadere informatie

Samenwerken in de jeugdketen Een instrument voor gegevensuitwisseling

Samenwerken in de jeugdketen Een instrument voor gegevensuitwisseling Samenwerken in de jeugdketen Een instrument voor gegevensuitwisseling Uitgave van het Centrum voor Jeugd en Gezin Opsterland. Bij het samenstellen van deze uitgave is gebruik gemaakt van Samenwerken in

Nadere informatie

Verwijsindex risico s jeugdigen Utrecht

Verwijsindex risico s jeugdigen Utrecht Verwijsindex risico s jeugdigen Utrecht Jij in @risk Wat betekent dit? Jij staat sinds kort in @risk, de verwijsindex risico s jeugdigen Utrecht. Waarom is dat? Wat betekent dit? En wat gebeurt er met

Nadere informatie

Aanmeldformulier Experiment Jeugdzorg Dichtbij Versie 9 januari 2014

Aanmeldformulier Experiment Jeugdzorg Dichtbij Versie 9 januari 2014 Aanmeldformulier Experiment Jeugdzorg Dichtbij Versie 9 januari 2014 november 2013 Dit aanmeldformulier is onderdeel van de toeleidingsroutes naar ambulante jeugdzorg van Entréa. Het is de bedoeling dat

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Informatie vooraf Als huisarts, leerkracht, verpleegkundige, kinderopvang begeleider, hulpverlener, zelfstandige beroepsbeoefenaar, kun je te maken krijgen

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Reusel, 16 oktober 2018 Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van basisschool de Leilinde overwegende dat basisschool de Leilinde verantwoordelijk is voor een

Nadere informatie

stelt de volgende Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, uitgewerkt in een stappenplan en geldend voor alle agogische medewerkers, vast:

stelt de volgende Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, uitgewerkt in een stappenplan en geldend voor alle agogische medewerkers, vast: Het bevoegd gezag van Stichting Welzijnswerk Hoogeveen, overwegende, - dat Stichting Welzijnswerk Hoogeveen verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan zijn cliënten en dat

Nadere informatie

Verwijsindex risicojongeren

Verwijsindex risicojongeren Verwijsindex risicojongeren Bijeenkomst Kenniskring JGZ 29 maart 2010 Utrecht Inhoud presentatie Achtergrond Samenhang met andere trajecten Rolverdeling actoren Wetsvoorstel Stand van zaken Programma Jeugd

Nadere informatie

Handelingsprotocol Meldcode Huiselijk Geweld en kindermishandeling Basisschool Meander

Handelingsprotocol Meldcode Huiselijk Geweld en kindermishandeling Basisschool Meander Handelingsprotocol Meldcode Huiselijk Geweld en kindermishandeling Basisschool Meander Doel van de meldcode: Professionals ondersteunen bij het omgaan met signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling.

Nadere informatie

Werkinstructie Omgaan met privacy Kaders voor medewerkers van het Zorgplein

Werkinstructie Omgaan met privacy Kaders voor medewerkers van het Zorgplein Werkinstructie Omgaan met privacy Kaders voor medewerkers van het Zorgplein Inleiding Deze werkinstructie is bedoeld om praktische uitwerking te geven aan de kaders waar je als medewerker van het Zorgplein

Nadere informatie

-dat de Pionier in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de beroepskrachten bij deze stappen ondersteunt;

-dat de Pionier in deze code ook vastlegt op welke wijze zij de beroepskrachten bij deze stappen ondersteunt; Protocol meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling kindermishandeling aan het Steunpunt Huiselijk Geweld. De directie van de Pionier Locatie: OBS de Duinroos Floraronde 293, te Velserbroek + OBS

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling SNRC

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling SNRC Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling SNRC Het bevoegd gezag van de Stichting het Nationaal Register van Chiropractoren (SNRC) Overwegende dat Register Chiropractoren verantwoordelijk zijn voor

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Effectief implementeren in de organisatie 1 Programma Presentatie - Kennisquiz Checklist Vraag 1 Schrijf zoveel mogelijk vormen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Nadere informatie

Meldcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling Plan van aandacht

Meldcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling Plan van aandacht Meldcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling Plan van aandacht Het houdt niet op, tot dat je iets doet. Inleiding Om het aantal slachtoffers van Huiselijk geweld en Kindermishandeling te verminderen,

Nadere informatie

Het kind in beeld. Sandra Rijnaars-Hekel en Arie van der Meer Brijder Verslavingszorg Programma Verslaving en Ouderschap 18 oktober 2016

Het kind in beeld. Sandra Rijnaars-Hekel en Arie van der Meer Brijder Verslavingszorg Programma Verslaving en Ouderschap 18 oktober 2016 Het kind in beeld Sandra Rijnaars-Hekel en Arie van der Meer Brijder Verslavingszorg Programma Verslaving en Ouderschap 18 oktober 2016 1 2 11 vleugels 110 kamers behandelruimten 3 Ouder & Kind 11 kamers

Nadere informatie

Werkinstructie. Samenwerking wijkteams, onderwijs en schoolmaatschappelijk werk. Versie: februari 2018

Werkinstructie. Samenwerking wijkteams, onderwijs en schoolmaatschappelijk werk. Versie: februari 2018 Werkinstructie Samenwerking wijkteams, onderwijs en schoolmaatschappelijk werk Versie: februari 018 Versie 01-01-018 1 Inleiding Deze werkinstructie beschrijft de samenwerkingsafspraken die zijn gemaakt

Nadere informatie

SIGNS OF SAFETY EN DE MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

SIGNS OF SAFETY EN DE MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD pagina 1 pagina 2 SIGNS OF SAFETY EN DE MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD pagina 3 Problematiek pagina 4 Omvang van de problematiek 45% van de Nederlandse bevolking ooit/vaker slachtoffer

Nadere informatie

Handreiking signaleren in SISA voor professionals binnen het onderwijs

Handreiking signaleren in SISA voor professionals binnen het onderwijs Handreiking signaleren in SISA voor professionals binnen het onderwijs Juni 2015 1 INHOUDSOPGAVE 1. Doelstelling handreiking...3 1.1 Wat is SISA?... 3 1.2 De verwijsindex (SISA) in de nieuwe jeugdwet...

Nadere informatie

Nationale Bijscholingsdag

Nationale Bijscholingsdag Nationale Bijscholingsdag Voor Jeugd- en Gezinsprofessionals Trainer: Anja Roosendaal Programma Vormen huiselijk geweld /kindermishandeling Signaleren en handelen Risicofactoren en beschermende factoren

Nadere informatie

BDS-protocol JGZ-richtlijn Kindermishandeling

BDS-protocol JGZ-richtlijn Kindermishandeling BDS-protocol JGZ-richtlijn Kindermishandeling Versie BDS: 3.2.3 Versie protocol: 1.0 Status: CONCEPT Dit BDS-protocol geeft aan hoe handelingsaanbevelingen ten behoeve van de zorg voor het kind conform

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling HZ. Gelet op het Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling;

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling HZ. Gelet op het Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling; Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling HZ Het college van bestuur van de Stichting HZ University of Applied Sciences; Gelet op het Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling;

Nadere informatie

Evaluatie sociaal gebiedsteam juli 2015

Evaluatie sociaal gebiedsteam juli 2015 Evaluatie sociaal gebiedsteam juli 2015 Bestemd voor: Gevraagd besluit: Onderwerp: wethouder Jeugd Hans van der Velde Commissie Zorg, Welzijn en Onderwijs kennisnemen van de stand van zaken en ontwikkelingen

Nadere informatie

Het inzetten van drang en dwang in het primair proces. Regio FoodValley

Het inzetten van drang en dwang in het primair proces. Regio FoodValley Het inzetten van drang en dwang in het primair proces Regio FoodValley Deel I Deze brochure is tot stand gekomen in opdracht van: Jeugd FoodValley 'Versterken Basisstructuur' in samenwerking met de Raad

Nadere informatie

Protocol machtsmisbruik / meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Protocol machtsmisbruik / meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling geweld en kindermishandeling Doelgroep: Directies, leerkrachten en interne contactpersonen in primair onderwijs In deze protocollen beperken we ons tot een korte beschrijving van de taken die de interne

Nadere informatie

MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING. Openbaar VMBO en MAVO Zeist Openbaar Lyceum Zeist MAVO Doorn Vakcollege Maarsbergen

MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING. Openbaar VMBO en MAVO Zeist Openbaar Lyceum Zeist MAVO Doorn Vakcollege Maarsbergen MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING Openbaar VMBO en MAVO Zeist Openbaar Lyceum Zeist MAVO Doorn Vakcollege Maarsbergen Januari 2019 Inleiding De meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling

Nadere informatie

Het bevoegd gezag van de stichting Onderwijsgroep Amersfoort Overwegende

Het bevoegd gezag van de stichting Onderwijsgroep Amersfoort Overwegende MELDCODE STICHTING ONDERWIJ SGROEP AMERS FOORT HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING De Onderwijsgroep hanteert de basis meldcode die daar waar nodig en mogelijk is toegeschreven op (de scholen van) de

Nadere informatie

Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Hoogeveen meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Hoogeveen meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Stichting Openbaar Voortgezet Onderwijs Hoogeveen meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voorlopig vastgesteld door directeur-bestuurder 9 februari 2012 instemming PGMR 8 maart 2012 definitief

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Met het Hart, overwegende dat Met het Hart verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan

Nadere informatie

Notitie. Onderwerp. Van: Diana Piek Aan: College van B&W Datum: 29-1-2014 Doorkiesnummer: (0411) 65 5590

Notitie. Onderwerp. Van: Diana Piek Aan: College van B&W Datum: 29-1-2014 Doorkiesnummer: (0411) 65 5590 Van: Diana Piek Aan: College van B&W Datum: 29-1-2014 Doorkiesnummer: (0411) 65 5590 Onderwerp Bijlage 1: Model- Meldcode Huiselijk geweld en Kindermishandeling gemeente Boxtel Het College van Burgemeester

Nadere informatie

Aanbod trainingen en scholingen voor beroepskrachten die met kinderen en ouders werken

Aanbod trainingen en scholingen voor beroepskrachten die met kinderen en ouders werken Aanbod Aanbod trainingen en scholingen voor beroepskrachten die met kinderen en ouders werken Veilig Thuis Friesland heeft een breed aanbod van trainingen ontwikkeld voor beroepskrachten in de provincie

Nadere informatie

MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDER MISHANDELING BEELDENBOX BEELDEND JEUGDHULP VERLENEN

MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDER MISHANDELING BEELDENBOX BEELDEND JEUGDHULP VERLENEN MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDER MISHANDELING BEELDENBOX BEELDEND JEUGDHULP VERLENEN Inleiding Iedere aangemelde cliënt wordt binnen de verwijsindex ingebracht. Dit is een wettelijk opgelegde verplichting,

Nadere informatie

MinVWS_instrument_jeugdzorg_wt 19-4-2011 16:33 Pagina 1. Samenwerken in de jeugdketen Een instrument voor gegevensuitwisseling

MinVWS_instrument_jeugdzorg_wt 19-4-2011 16:33 Pagina 1. Samenwerken in de jeugdketen Een instrument voor gegevensuitwisseling MinVWS_instrument_jeugdzorg_wt 19-4-2011 16:33 Pagina 1 Samenwerken in de jeugdketen Een instrument voor gegevensuitwisseling Versie 1.0 voorjaar 2011 MinVWS_instrument_jeugdzorg_wt 19-4-2011 16:33 Pagina

Nadere informatie

Bijlage 9 Intakeverslag Integrale Vroeghulp

Bijlage 9 Intakeverslag Integrale Vroeghulp Bijlage 9 Intakeverslag Integrale Vroeghulp Verslag Integrale Vroeghulp Naam jeugdige: Geboortedatum: BSN nummer: Naam ouders/opvoeders: Adres: Telefoonnummer: Email: Naam trajectbegeleider: Cliëntnummer

Nadere informatie

NB: Uit deze omschrijving kan worden afgeleid dat onder kindermishandeling ook ernstige verwaarlozing valt.

NB: Uit deze omschrijving kan worden afgeleid dat onder kindermishandeling ook ernstige verwaarlozing valt. Inleiding Dit protocol beschrijft de stappen die een medewerker in de vrouwenopvang behoort te zetten bij (vermoedens van) kindermishandeling van kinderen van cliënten die verblijven in de vrouwenopvang.

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Kindante 2019

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Kindante 2019 Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Kindante 2019 Protocol en Stappenplan voor het handelen bij signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling 1 Vanaf 1 januari 2019 wordt van professionals

Nadere informatie

Logopedie en Kindermishandeling. Toelichting op de Meldcode en het Stappenplan

Logopedie en Kindermishandeling. Toelichting op de Meldcode en het Stappenplan Logopedie en Kindermishandeling Toelichting op de Meldcode en het Stappenplan Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie (NVLF) Juni 2009 Inleiding Omgaan met (vermoedens van) kindermishandeling

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Avila coaching Overwegende dat Avila coaching verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening

Nadere informatie

MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD MELDCODE KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD OPENBAAR APOTHEKERS De Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld is een uitgave door de Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie

Nadere informatie

Jeugdarts en de Jeugdwet 2015

Jeugdarts en de Jeugdwet 2015 Factsheet Jeugdarts en de Jeugdwet 2015 Gemeenten worden vanaf 2015 verantwoordelijk voor alle jeugdhulp: ondersteuning, hulp en zorg aan jeugdigen en ouders bij opgroei- en opvoedproblemen, en geestelijke

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en mishandeling

Meldcode huiselijk geweld en mishandeling Meldcode huiselijk geweld en mishandeling Voorwoord Sinds 1 juli 2013 zijn beroepskrachten verplicht de Meldcode te gebruiken bij vermoedens van geweld in huiselijke kring. Dit geldt voor alle professionals

Nadere informatie

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING Het bevoegd gezag van Pro-8 en SKOB overwegende: dat Pro-8/SKOB verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan

Nadere informatie

[MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING]

[MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING] 2019 [MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING] Vanaf 1 juli 2013 is het, voor beroepskrachten in een aantal sectoren waaronder onderwijs, verplicht om een Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Nadere informatie

DE MELDCODE IN UW PRAKTIJK

DE MELDCODE IN UW PRAKTIJK DE MELDCODE IN UW PRAKTIJK Een onmisbare handleiding voor eerstelijnspraktijken die de Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling gaan implementeren. 4 INTRODUCTIE DE MELDCODE IN UW PRAKTIJK 6 8 12

Nadere informatie

LVAK, najaar Mr. Lydia Janssen. } Uitgangspunt: in alle sectoren toestemming van ouders / cliënt nodig voor extern overleg

LVAK, najaar Mr. Lydia Janssen. } Uitgangspunt: in alle sectoren toestemming van ouders / cliënt nodig voor extern overleg LVAK, najaar 2017 Mr. Lydia Janssen } Uitgangspunt: in alle sectoren toestemming van ouders / cliënt nodig voor extern overleg } NB: Geldt ook voor onderwijs, opvang, maatschappelijk werk, wijkteams, enzovoort

Nadere informatie

Richtlijn JGZ-richtlijn Kindermishandeling

Richtlijn JGZ-richtlijn Kindermishandeling Richtlijn JGZ-richtlijn Kindermishandeling Onderbouwing Opvoedingsondersteuning in de JGZ De JGZ-medewerker heeft een taak bij het schatten van de opvoedingscompetentie en opvoedingsonmacht van ouders.

Nadere informatie

Samenwerken in de jeugdketen Een instrument voor gegevensuitwisseling

Samenwerken in de jeugdketen Een instrument voor gegevensuitwisseling Samenwerken in de jeugdketen Een instrument voor gegevensuitwisseling Versie 1.0 voorjaar 2011 Een betere balans tussen hulpverlening en papierwerk. Dat is wat professionals nodig hebben om kinderen, jongeren

Nadere informatie

De ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s. Nr. 2018/11, Den Haag, 22 mei Samenvatting

De ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s. Nr. 2018/11, Den Haag, 22 mei Samenvatting De ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s Nr. 2018/11, Den Haag, 22 mei 2018 De ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s pagina 2 van 6 Bij kinderen met traumatische ervaringen (ernstige negatieve jeugdervaringen),

Nadere informatie

Meldcode/Werkwijze bij (vermoedens van) huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling bij SZZ

Meldcode/Werkwijze bij (vermoedens van) huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling bij SZZ Meldcode/Werkwijze bij (vermoedens van) huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling bij SZZ Doel Richtlijn voor handelen bij (vermoedens van) huiselijk geweld, ouderenmishandeling of kindermishandeling.

Nadere informatie

Handreiking professionals privacy Centrum Jeugd en Gezin Zeist

Handreiking professionals privacy Centrum Jeugd en Gezin Zeist Handreiking professionals privacy Centrum Jeugd en Gezin Zeist NB: Deze handreiking is een korte samenvatting en werkinstructie van het privacyreglement Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) Zeist. Raadpleeg

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Geleding Besproken Besluitvorming Directeuren en GMR Jan-mrt 2011 April 2011 Directeuren en GMR Evaluatie mei 2012 Directeuren Evaluatie en update MO 5-3-2013 DB 26 maart 2013 Directeuren Evaluatie DB

Nadere informatie

We zijn bloedfanatiek op de aanpak van

We zijn bloedfanatiek op de aanpak van Hugo de Jonge, wethouder in Rotterdam: We zijn bloedfanatiek op de aanpak van kindermishandeling Rotterdam maakt zich sterk voor een consequente aanpak van kindermishandeling en trauma-sensitief werken.

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Het bevoegd gezag van Virenze 1 Overwegende dat de Virenze verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening aan zijn

Nadere informatie

Protocol omgaan met de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor vrijwilligersorganisaties

Protocol omgaan met de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor vrijwilligersorganisaties Protocol omgaan met de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling voor vrijwilligersorganisaties 2 Inhoud 1. Inleiding 4 2. Contactpersoon binnen de vrijwilligersorganisatie 6 3. Protocol Omgaan met

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling scholengemeenschap voor: vmbo havo atheneum gymnasium school voor praktijkonderwijs In aanmerking nemende de Wet bescherming persoonsgegevens; de Jeugdwet,

Nadere informatie

Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode Huiselijk geweld en kindermishandeling 28-11-2018 Inleiding Een meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling helpt professionals goed te reageren bij signalen van dit soort geweld. Professionals

Nadere informatie

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING Het bevoegd gezag van Stichting Tangent Overwegende dat Stichting Tangent verantwoordelijk is voor een goede kwaliteit van de dienstverlening

Nadere informatie

Welkom. Pedagogische verwaarlozing anno 2013. Het Kind Eerst (juni 2013) www.hetkindeerst.nl

Welkom. Pedagogische verwaarlozing anno 2013. Het Kind Eerst (juni 2013) www.hetkindeerst.nl Welkom Pedagogische verwaarlozing anno 2013 Bron: Haren de Krant d.d. 22 april 2010 1 2 Het Kind Eerst (juni 2013) www.hetkindeerst.nl Vraagstelling n.a.v. twitterbericht d.d. 12-06-2013 van Chris Klomp

Nadere informatie

Meldcode Huiselijk geweld en ouderenmishandeling

Meldcode Huiselijk geweld en ouderenmishandeling Het bevoegd gezag van TZM legt de volgende afspraken vast rondom signalering en eventuele rapportage bij huiselijk geweld en ouderenmishandeling: Overwegende - Dat TZM verantwoordelijk is voor een goede

Nadere informatie

Doorbreken van de cirkel van intergenerationele overdracht van geweld

Doorbreken van de cirkel van intergenerationele overdracht van geweld Onderzoek naar maatschappelijke vraagstukken Doorbreken van de cirkel van intergenerationele overdracht van geweld VoorZorg doorbreekt de cirkel Onderzoeksprogramma Hoe effectief zijn we in het beschermen

Nadere informatie

ToolKID Informatie-uitwisseling in verband met de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling

ToolKID Informatie-uitwisseling in verband met de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling ToolKID Informatie-uitwisseling in verband met de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling 17 November 2016 Pagina 1 van 6 KINDVEILIGHEID EN WELZIJN Kinderen van ouders met psychiatrische problematiek

Nadere informatie

HANDELEN: Quiz werken met de meldcode

HANDELEN: Quiz werken met de meldcode HANDELEN: Quiz werken met de meldcode Vraag 1 Waarom durven veel mensen niets te doen als ze weten dat een kind mishandeld wordt? Noem 5 redenen 1. 2. 3. 4. 5. Antwoord vraag 1 Angst voor: Bemoeizucht

Nadere informatie

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode huiselijk Datum: 14 april 2011 Status: Definitief Versie: 1.0 Meldcode huiselijk Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Meldcode... 4 2. Stappenplan bij signalen van huiselijk... 6 Stap 1: In kaart

Nadere informatie

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling

Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Meldcode bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling Opgesteld door Rhea Mommers en Marrig van de Velde, 10 maart 2016 Het bevoegd gezag van: Educonsult Zeeland Overwegende dat Educonsult Zeeland

Nadere informatie

Verwijsindex Haaglanden & Gezinsfunctionaliteit

Verwijsindex Haaglanden & Gezinsfunctionaliteit Verwijsindex Haaglanden & Gezinsfunctionaliteit De verwijsindex De verwijsindex is een digitaal programma waarin professionals hun betrokkenheid bij een jeugdige kunnen aangeven door een signaal af te

Nadere informatie

Protocol Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld binnen de zorgstructuur van het Karel de Grote College Nijmegen.

Protocol Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld binnen de zorgstructuur van het Karel de Grote College Nijmegen. Protocol Meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld binnen de zorgstructuur van het Karel de Grote College Nijmegen. Sinds juli 2013 is het onderwijs wettelijk verplicht om op scholen met de Meldcode

Nadere informatie

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING

MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING MELDCODE BIJ SIGNALEN VAN HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING Het bevoegd gezag van De Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg (SVO PL) en het Beroepscollege Parkstad Limburg (BcPL) Overwegende

Nadere informatie

Toetsingskader Stelseltoezicht Jeugd Toegang Project signaleren van onveiligheid

Toetsingskader Stelseltoezicht Jeugd Toegang Project signaleren van onveiligheid Toetsingskader Stelseltoezicht Jeugd Toegang Dit toetsingskader kijkt naar de vraag: Worden jeugdigen en gezinnen die zorg en nodig hebben door organisaties gezamenlijk effectief geholpen? Project signaleren

Nadere informatie

Jeugdgezondheidszorg interventies. Pre- en postnataal

Jeugdgezondheidszorg interventies. Pre- en postnataal Jeugdgezondheidszorg interventies Pre- en postnataal Prenatale zorg; hoe is dat geregeld!? Het is belangrijk om de zwangere goed voor te bereiden op de bevalling en de komst van een baby. Soms zijn bij

Nadere informatie