forum en existeren Denken Het blad van Leopold laaftnans jaargang 8 - januari - februari - maart 20o5

Transcriptie

1 @ forum Het blad van Leopold laaftnans Denken en existeren 1 jaargang 8 - januari - februari - maart 20o5

2 Opgedragen aan Sander en Sofie Met dank aan Prof. Dr. Hubert Dethler, uricnd en opuolger van Prof. Dr. Leopold Flom, uoorzijn morele steun. Met donk aan de Filosofsche Krinfl Aurora Brussel die het project Forum+ steunt en uitdroagt. 2IF0RUM 29

3 Twee 5 Bloem 6 Varken 5 Kale kip 8 Reuer un possible reue 8 Mijn loereld lo In de knoop lo De kosteloze urijheid 12 De schrijuer 14 De steen 14 Berbroekenland 15 Dezon 16 Zo trouio als een bond 17 Waterkant 19 De kosmische oppermacht 19 Ori^inele^eesten 22 Jim 1 23 Koene zeiler 24 Raketop demaan 25 Vrouiuen zijn stiji 26 Mode 27 Horni Cerekeu 27 Moldau II 51 Brussel-Parijs-Praa^ 51 Guido Gezelle 53 Scheitoch uit! 33 Ziek 35 Let's Roll 35 De Schaal uan Kosmos 37 Vuur 39 Vrolijk 39 Joke 40 3IFORUM29

4 Voorwoord 'Denken en existeren' is eon work dat uit en In de dageiykse praktljk ontstaan is. Dit is de earste zin van het bosk 'Denken en existeren' van de Viaamse filcsoof Leopold Ram ) dat in 1964 verscheen. Voor deze Forum-i-uitgave. nummer 29, gebruik ik graag deze titel omdat hi] zo allesomvattend is. Bovendien betreft de titel mijn blosofisch denken in mijn existentie zeif, niet zo maar een mooie gedacbte, wel een denken in het zijn zeif van mij. Denken en existeren is een bioemlezing van mijn mijmeringen in de periode einde 2004, begin Al de overpeinzingen zijn al eens versohsnen - wekelljks op dinsdag - op mijn website onder de noemer Columns. Dit werk dat uit en in mijn dagelijkse praktljk van een denkend zijn is ontstaan, wordt aangevuld met enkeie gedichten van mijn hand uit de periode Samen met de korte essays vormen ze een geheel alhoewel de iezer geiijk waar in het werk kan beginnen iezen. Eigeniijk is deze uitgave een gesprek met de iezer. Antwoorden op vragen, suggesties voor problemen, zoeken in het ieven. Licht in de duisternis? Veel leespiezier, Leopold Laarmans, Dinsdag 14 maart FORUM 29

5 Twee Er zijn zo van die dagan dat Ik hoop dat niemand in mijn hoofd kan kljkan. Tjonga tjonge, Is ma dat daar dan aan oxporon. Zaifs llya Prigoglna ( ), da oarvadar van da chaosthaoria, zou mat varstomming gaslagen ziin bij hat aanzian van zovaal schalkundlga wanorda. 'Hopaloos,' zou hi] mompalan. Misschtan wai in hat Russisoh! Goh, mijn harsanorganlsma snakt dan naar ovarlavlngswattan, maar noch hypnosa, noch I Tjing of aan goals portia Tai Chi zoudan dan ipso facto hat avanwicht kunnan harstallan. Hat mag aan wonder zljn dat mijn harsanen arin slagan am ma op zo'n momantan nog normaal ta latan functlonaran. Moest mijn hoofd aan computar zljn, dan zou hi] zondar maar crashan. Soms dank Ik dat wa ta vaal zintulgan habban om ons in daze hoogtachnologischa werald ta kunnan handhavan. Wa zlan ta vaal. Wa horan ta vaal. Wa voelan ta vaal. Wa proavan ta vaal. Wa (ba)tastan ta vaal. En a! die onalndlga prlkkals gaan hyparsonlsch via hat cantraia zanuwstalsal waar za wordan varwarkt, gawaargawordan an uitalndalijk vastgalagd (gahaugan). Maar 'trap Is ta vaal', zai slagar an minister Paul Vandan Boeynants taracht. Wa wordan als mans non-stop ovarspoald mat informatia. Hat is vaak wannaar wa aan of maardara zinbjigan uitschakalan dat wa ons nog kunnan concantraran. Voor wia kindaran haaft bijvoorbaald door da oran even In da Ijskast ta leggan tarwijl wa voatbal kljkan. Of da ogan sluitan wannaar Bert Anciaux lets komt ultlaggan op televisla. Vroagar, toan wa nog op galijke voat stondan met da Naandarthalar, toan kondan wa gaan zintulg missan om aan dag ta ovarlaven. Wa haddan zaifs ons Instinct nodig om niat In da val ta lopan van aan schalksa sabaltijgar. Tijdans die prahistorlscha tijdan moastan wa zaifs met handan an voatan kunnan warkan om aan gazin ta ondarhoudan. Wa moastan ook kunnan zlan an horan als aan ull In da nacht. Maar nu? Ean blinds kan zian hoa wa hiar op aarda aan hat rotzoolan zijn. Ean dove kan horan dat wa mat rulm zas mlljard zlalan op aarda lawaal makan tot var achtar da maan 6n aan smaakloza arrlvist kan zaifs op da kortsta tijd da hoogsta sport van da maatschappelijka ladder beralkan. Ean of andera unlvarsitaira tltal Is vaak al voldoanda... Mijn hoofd barst arvan! Ik waet soms niat maar wat ta dankan noch ta doan. Alsof Ik op die momantan gamatamorfosaard ban naar aan lega man dia als substantia lattarlljk - Aristotalas tan voatan ult - opgasplltst is In aan 'vorm' an aan 'massa'. Tijdans die bizarre arvaring dwaal Ik dan even als 'vorm' rond die gaconditionaard zljn dagalljksa acmaitan varvult, tarwijl da 'massa' argans da kosmos schatpllchtig is. Dankan an warkalijkheld zijn dan gaschaldan alsof Ik ult 'twee' basta. Ultaraard aan Intallactuala mlsvatting. Hat Is ma 'wat'! SI FORUM 29

6 Bloem hoeje elegante lippen open en dicht gaan a Is een u/aterleiie dansend in het licht zo urij tot niets uerpiicht maar drijoend op het looter op iveg naar zee, Antarctica in het kielzog uan een catamaran wiegend op metershoge goluen op zoek naar idyllisch Ithoko uol oriendschop en orede om mool ieuen door te ^euen. Leopold Loormons, 21 mei 2004 Varken Onlangs riep Ik tijdens een voordracht onder intellectuelen in Brusse!: 'Het zljn toch niet allemaal varkens!" Het doet er even niet toe waarom Ik zo spontaan en de profundls reageerde op een betoog. En ook al voegde Ik er onmlddellljk aan toe dat zelfs de Franse wljsgeer Jean-Jacques Rousseau al zljn kinderen te vondeling legde In de straten van Parijs om nog beter te kunnen fllosoferen... Ik werd meteen door de lleve voorzltster terechtgewezen en gevraagd om llefst op niveau verder te communlceren. Jazeker, er werd harteiljk gelachen om die Leopold Laarmans ult Limburg, maar Ik begreep deze constematle rond de aberratie van mljn denkvermogen niet helemaal. Wat Is er toch mis met varken'? Weike niet-lntellectuele connotatle roept deze 'porous' op? Voor de hoogleraar Encyclopedle van de facultelt rechtswetenschap aan de Unlversitelt van Leiden, Paul Cllteur, vormt het varken geen probleem. De rechtsfllosoof Is zelfs een tijdiang ambassadeur geweest van 'Varkens In nood' 0). Zljn strijd voor dierenrechten Is bekend en onlangs bestendigde hi] deze geon'enteerdheld door als lljstduwer toe te treden tot de 'Partij voor de Dieren' die aan de Europese verklezingen van 10 junl zai deelnemen. Ook dichter Mustafa Stitou vraagt zlch af 'Wat Is er onrein aan een varken?' In zljn laatste bundel 'Varkensroze anslchten'. Voor deze derde dichtbundel kreeg de 29-jarlge Mustafa oveiigens unaniem fraaie recensles (2). In die bundel wou hij vooral toegankelljk schrijven maar ook reageren op de wereld waarin hij leeft. Volgens Stitou moeten niet alle dichters In de arena, maar hljzelf zlet voor zlch wel een taak weggelegd; "Ik wil benadrukken dat de verschlllen tussen de Islam en het Westen niet zo groot zljn. Niet voor niets schrijf Ik een gedlcht met de btel 'Oe vreemdeling bestaat niet'." 61 FORUM 39

7 Het varken is ook heiemaal gesn onbakende In de geheline wereld van gedlchten. Da volgenda gevlaugalda woorden komen uit de erg moole gadlchtenbundal 'Hat laven is te groot' (3) van ingrid Lenaarts uit Limburg: 'Hij is een bolronde man op een varken die de afstand niet spaait voor het diet. Hij ruitert als een bezetene wijdbeens op de rug van zijn vreemde onderdaan Hij besproeit zichzelfen het varken rijkelijk met alcohol dat het spettert in het mod. Hij zit daar aivast jaar in jaar uit te zuipen tot meerdere eer en giorie van zijn stadsgenoten.' En wie ziet a! eens gaen porcula, varkentja, in zijn dromen voorbijsnallan? Daarmaa zitten wa midden in het wereidnoodzakeiijke werk van Carl Gustav Jung ). Jung brengt zijn lazers en toagewijden In kennis met het onbewuste, de archatypan en de spbolen, die de taal ervan vormen en de dmmen, waardoor het zich kenbaar maakt. Jung en zijn jungianen houden van de beredeneerde methode. Ze willen zich niet beperken tot het uitsluitend in de wereld van het bewustzljn leven en de verbinding met het onbewuste verwerpen. Voor Jung zijn de mededelingen van het onbewuste voor de dmmer van het ailergmotste belang en dat is heel natuurlijk, omdat volgens Jung het onbewuste op zijn minst de helft van zijn gehele wezen omvat (4). En wat kan zo'n 'varken' dan wel betekenen als het in een of andere droomfilm voorkomt? Volgens Egypbsche bronnen betekent het geluk, eten en dus succes! De occulte wetenschappen spreken over 'profiteren door oneerbare handelingen' en de psychoanalyse verklaart het varken in droombeeiden graag als 'op zichzeir ("Ik ben een groot varken") of 'op anderen toepassen'(5). Van Jung naar I Tjing of Yi Jing (6) Is maar een kieine stap. In deze Chinese denkwijze wordt de leer van de verandering volgens fonetlsche transcripties blootgelegd. Ook de Chinese horoscoop (!) Is een noodzakelljk onderdeeltje van deze oeroude benadering van het leven. De jaren van het 'varken' zijn er gekend. Wie is een varken in de Chinese astrologie? Bijvoorbeeld de mensen die geboren zijn tussen 8 februarl 1959 en 27 januari 1960, tussen 27 januaii 1971 en 18 febmari 1972, tussen 13 februari 1983 en 1 februari 1984 en tussen 31 januari 1995 en 18 februari Wat zegt de astrologie over varkens? Het zijn hoffelijke en voorkomende vrienden. Varkens doen alles om het degenen van wie ze houden naar hun zin te maken. Het is wel jammer dat ze zo onschuldig en iichtgelovig zijn. Op het naieve af, soms. En daarom zijn ze ook zo gemakkelljk te bedriegen. Ze zijn heel gevoelig en daarom is het ieven van een varken zo vol droefenis. Om daaroverheen te komen, is hij geneigd zich over te geven aan alle mogelijke geniebngen. Per slot is het varken een sensualist, die het er ook goed van weet te nemen. De gelukkigste relabe zai een varken aangaan met een konijn en eventueel met een draak. Geiten en slangen moet hij uit de weg gaan. Tot slot zijn varkens zeer intelligent en scherpzinnig in hun iectuurkeuze. En ik zou niet 'varken' mogen roepen? 71 FORUM 29

8 Literatuur (1) 'Vrij Nederland' van 21 fsbruari 2004, nibriek 'Bij ons in Holland', biz. 5 (2) 'Vrij Nederland' van 6 maart 2004, rubriek 'Het Interviev/'. biz (3) 'Het leven is te grool', Uilgeverij Zuid&Noord, 2002 (4) 'Jung C.S. De mens en zijn symbolen', Lemniscaat Rotterdam, 1982 (5} 'Ken uw dromen', door Hanns Kurtb, uitgeverij Helios (6) Prakbsche gids Yi Jing' door Kim-Anh Lim, Binkey Kok Publicabons, 1998 (7) 'Chinese astrologie' door Hans Wilhelm, A.W. Bruna & Zoon, 1981 Bij Veen Magazines verscheen in 2004 het boek met als titel 'Filosofie voor de zwijnen. Over het geluk van dier en mens' van de auteurs Klaas Rozemond (tekst). Jet Nijkamp (tekeningen) en Co Woudsma (gedichten). Kale kip JiJ daar, aan jouw azertyklauier emotiepoppetje zander ueistand elegant gekleed product genetisch drama op de loerkuioer Kale kip metgeplukte kut kan jij u;el boeiend schnjtzen en nadenken ouer uenale acribie of oizer alleflorische oligarchieen En als het moet; pacem deorum exposcere of zijn je beste stukken een izorm uan paroxisme metje ^eest in de oecumenische uzereld als een neofiet in opdracht uan een plebejer? Leopold Loomions, 12 augustus 2002 Rever un possible reve Ik heb hem eindelljk gsvonden. Dat was niet evident; Frans en Ik... En 00k ai vartelde mijn lievelingsauteur Jotian Anthlerens ) honderduit over hem en schreef hi] zelfs het boek 0) der boeken over Jacques Brel ): Ik heb Brel lang voor me ultgeschoven alsof Ik angst had voor zijn passle en zijn pljn. Maar nu omhels Ik hem. Met een bewuste kracht omarm Ik lied na lied, voel Ik de vibratles van eike song en word Ik rulmte-stil als de 'passle' kerft In mijn huid en de pijn de rimpels volgt In mijn gezicht. Er gaat geen week voorbij of Ik speel meerdere keren na elkaar de dubbele cd 'Brel, inflnlment'. Brel Insplreert. HI] doet me nadenken volgens een bepaalde methods die kosmisch geleld wordt door zijn muzlek. Heel mysterleus belnvloedt hl mijn gedrag en hoe intenser Ik zl n 'hits' beluister en probeer te begrljpen, hoe meer mijn gedacht verandert. Alsof niet alleen de maan aan mijn hoofd en ledematen trekt, maar 00k nog een andere kracht: eentje die de getijden regelt in het hart. 81 FORUM 29

9 Neem nu mijn zaterdagavond net voor Pasen Samen met Brel had ik me teruggetrokken in mljn werkkamer om mijn archief in alls mat in orde te brangen (la quete). Een onmogelijke opdracht op het eerste gezicht want het archiefmateriaal had zich da laatsta maandan cpgestapald tot aan berg mappen van aan mater (la cathedrale) hoog. Ik wist allaan dat ik bovanaan moest baginnen an ik basafta avanaans dat ik dringand moest selecteren in mijn sprokkalwaanzin. Hat adaglum In alka journalist huist aan archivaris' dead hier niat tarzaka. Het was gaan kwestie van Tamour ast mort', maar radelijkhald drong zich op. Als schrijvan, schrappan is. dan moat archivaran, waggoolan zijn. Alhoawal: wla wll vargetan dat op 10 mei 1940 (mai 40) da Duitsa invasia in Nedariand an Balgle aan fait was? Dit valletja moat als geduidig papier in de archiefmap 'ooriog an vrade'. Hat volganda mapja op de stapal; Rutgar Kopland. Wia durft daze Nedarlandsa dlchtar die in 1966 dabutaarda met de bundai 'Ondar het vae' zomaar varticaal kiassaran? 'Galuk is gevaariljk' zagt Kopland, die mat aanzaifde sieriijkhaid (avac aleganca) gedichtan fantasaert als Mozart ooit planoconcartan schraaf. Mijn archief is niat vaaiaisand (sans axigencas). De volgende. Kan ik zomaar het mapja waggooien van da futuroloog Roif Jensen die stalt daf... we aan het begin van de dmommaatschappij staan. Een tijdpark waarin bedrijvan volop zuilan inspaien op onza bahoefta aan amotionala varhalan. Op de nieuwa markt zuilen da baste varhalanvarteilers het maasta succas kannen. Thuis warkan of aan varkorting van da arbeidstijd past niat in de toekomstvisie..." Da thaorie van Jensen kan nog aans van pas koman als ik plots zonder wark val. Een goad varhaal varzinnan, is dan de boodschap an hopia, wa zijn wear bezigl En hier. Wear aan knipsal uit Da Volkskrant. Daze kaar over da Fransa schrijfstar VMane Forrester, die maar iiafst ^an miijoen axamplaran varkocht van I'Horraur conomique'. Da tirade van Forrester tagan da specuiatie-aconomie kraag met 'One strange dictatura' minstans aan zo fai varvoig. Maar aigeniijk hakeit de schrijfstar ondar da Fransa schrijfstars (las marquises) de uitraiiberalen. Za vat dat ongevaar als volgt samen: "Da warald gaat gabukt ondar da ultraiibaraie dictatuur die onder het ieanwoord 'mondiaiisaring' winst priorttalt gaaft bovan het haia mensdom." Jazakar, da dictatuur 'winst' is aan schande! Kan ik hat bundaitja - interview an info+ van het internet - van daze markiazin zomaar liquidaran? ik vlucht an vlieg nog iiavar naar Parljs (Oriy). Maar iaat 'ik' vooral wakkar blijvan (ia villa s'andormalt)! Waar sortaer ik bijvoorbeald Humo's Pop Poll - de luxe - uitsiagan 2004? Besta actrica intarnationaal; Nicola Kidman; Zangeras nationaal: Galka Arnaert; Baste radioprogramma: Jongens&Wetanschap; Beigische poiiticus van hat jaar: Stave Stavaert; Lui van hat jaar: George W. Bush anzovarder anzovoort. Toch intarassant om ta watan? Ach, zaterdagavond. Plots varmangde de Braimuziek zich met het iawaai van mijn uitbundiga kinderen. Ultaraard moetan die om uur in bad iiggan, ook al is het paasvakanba. Mljn vmuw Jo (jojo) dead haar bast, maar hier was vaderiijk gazag dringand nodig (j'arrive). Da berg ta archivaran documenten moest plots wijkan voor da varrijzanis van het gazin. Domwag gaiukkig in mijn werkkamer basafta ik dat ik tansiotla ook maar een mans ben. Ook al zou ik zo graag zaven levans iaiden an da fantestischa bezigheden van journaiist-archtvaris, vaderminnaar, schrijvar-dichtar... allemaal saman verrlchtan. Daze gadachta was nog niat volwassan of ik hoorde Bra! al mat zijn aiasbsche stem zingan: "revar un possible rave," an met aan grijnzande mond ging hij varder, door merg an bean, ik geloof Brai. Nat zoals ik op ham vartrouw dat wannaar de kindaran siapan ar tan huiza Laarmans nog ankai 'quand on n'a qua i'amour' galdt. [Pasan in Berbroek, 'la plat pays' (2).] 81 FORUM 29

10 (1) Jacques Brel. Da passie en de pi n - Johan Anthierens, Uitgevetij U. Veen (2) De eerste dertien nummers (van de veerfig) op de dubbele cd 'Brel infinimenl' zijn acbtereenvolgens: la quele - la camdra le - ramour est mort - mai 40 - avec dligance - sans exigences - les marquises - orly - la vllle s'endormalt - jolo - j'arrive - quand on n'a quo I'amour - le plat pays. Mijn u/ereld In de kamer van mijn boeken Ben ik meester van honderd izerhalen Doe ik mysteries uit de doeken En beuoor ik zeeen en kanolen Voor elk probleem zoek ik een filosoof Moak hem chef van een paragraaf Geef hem een poord en een diepe kloof En een boef met een yrote kroo^ In de oerste uithoeken uon de luereld Go ik eens even proeven van de keuken Bezoek ik ruroal oolk dot bedelt En bezory er blikjes cola zonder deuken Voorts lijm ik hier en daar luat potten Strek me lonyuit op elk strand Maak paleizen uan de talrijke krotten En loaan me God die lanterfant. Leopold Loormons, 12 augustus 1999 In de knoop Edele en wijie mensen hebben ooit aan de muziek der sferen geloofd: edele en wijze mensen geloven nog altijd aan de 'zedelijke zin van bet bestaan'. Maar op zekere dag zai ook doze sfemmuzlek niet langer tot bun oren doordringen! lij mrden wakker en merken dat bun oor gedroomd beefi - Fnedricb Nietzscbe] Er Is geen ontwarren meer aan. De kilt in hat liaar Is zo complex en stevlg dat enkel het afsnijden van het haar nog soeiaas kan bieden. Waarover heb Ik het? De Morgen van afgelopen weekend. Df beter gezegd: de wereld van afgelopen weekend zoals hlj toen was. Ik maak momenteel een ontzettend lastlge Innerlljke strijd mee. De ene halft van mijn geest zegt: "Schraap deze planeet schoon en laat de micro-organismen herbeginnen. De andere helft wil voortdoen met de huldige aardbewoners. maar onder andere en nleuwe voorwaarden. 101 FORUM 29

11 [Wanneer wij ons door hot gejammer en het lljden der andere stervelingen laten vertroebelen en onze eigen hemel met wolken bedekken, wie meet dan de gevolgen van deze vertroebeling dragen? Tech joist de andere stervelingen. nog bovenop al bun eigen lasten! Wij kunnen noch behulpzaam noch verkwkkend voor hen zijn, wanneer wij de echo van bun gejammer wiiien zijn. ja ook wanneer wij aibjd uitsluitend daarop ons oor richten, - of het moest zijn. dat wij de kunst der Olympiers zouden aanleren en ons voortaan aan het ongeluk der mensen zouden sbchten in piaats van er ongeiukkig door te worden. Oat is ecbter lets to olympisch voor ons: hoewet vdj. met het genieten van de tragedie. reeds een step gezet hebben op de vimg near dit ideaie goden-kannibaiendom. - Friedrich Nietzsche] Wat tiesft deze keer da onrust in mijn hart opgewakt? Da Morgan, zoals Ik al schraaf. Maar vooral da varslaggaving over da varbljstaranda gabaurtanissan in da warald. ik ias over da huidiga massaidoordan in Soadan. Ik citaar: "Soadanasa raganngstroapan habban in samanwarking mat Arabischa militias 136 mannan aangahoudan. Enkale uran later warden za gaaxacutaard. Dat stalda da mansanraohtenorganlsatia Human Rights Watch vast. Gndartussan blijvan da Varanigda Natias dralan om actia ta ondarnaman." Ik noam het aan atnlscha zuivaring, aan ganocida of zag maar garust dat da gaschladanis zich harhaalt. En niat zomaar. Maar volgans Karl Marx ) die zai: "Da gaschladanis harhaalt zich, maar da twaada kaar als farce." Na maar dan hondard jaar moat dit brandand actuaai citaat warden bijgastald. Dat zai ik even doan; "Da gaschladanis harhaalt zich, da twaada kaar als farce, da darda kaar als aan bagatal an aan viarda kaar als aan dagalljksa gebaurtanis." Ean voorbaald dringt zich op mat gagavans die blj iadar lavend mans nog vars in hat gahaugan llggan. [Momenteel is het de aard der Eumpeanen aile gmte belangen met ironie te behandeten omdat men door de drokte in dienst daarvan geen tijd beeft om ze serious te nemen. - Fdedrich Nietzsche] Ik stal da Twaada Waraldoorlog galijk aan de gaschladanis van mansalljka baastlghadan. Da gaschladanis harhaalda zich aan aarsta kaar mat da smariga strapatsan in voormailg Joagoslavie waar aauwanouda buran alkaar plots hat hoofd insloagan, aan farce! Da gaschladanis harhaalda zich aan darda kaar in Rwanda waar bijna e^n miljoan mansan binnan da hondard dagan mat knuppals an machetes varmoord warden, aan schljnbara baga tal! En da gaschladanis harhaalt zich vandaag aan viarda kaar in Soadan waar 136 burgers begin maart mat aan nakschot warden afgamaakt, aan dagalljksa gebaurtanis. Dat laatsta moat ik wal baslultan ult da iaatsta paragraaf van hat baricht ult hat nabija Afrika. ik citaar Da Morgan nog aan kaar, maar let wal: hat warden langa an moailijka zinnan: "Gndanks da vale gatulganissan dat in Darfur misdadan tagan da manshaid warden gaplaagd, talman da Varanigda Natias. Da VN-commissia voor mansanrachtan die afgalopan weekend zijn zas waken (ZES WEKEN, chic atan an drinkan mat royala varlonlngen, LL) duranda sessia baaindigda in Geneva (GENEVE, hat Wastarsa summum van gald an macht, L.L.) siaagda ar (opniauw) niat in om da Soadanasa ragaring tot da orda ta roapan." Tjonga tjonga, an wij maar lullan dat consarvatiaf Viaandaran straks paihj kiast voor hat Vjaams Blok. [Een dmppei bioed te veei of te weinig in de hersenen kan ons ieven onzegbaar eilendig en hard maken. zodat wij meer van deze dmppei te iijden hebben dan Prometheus van zijn gier Maar tot het verschrikkelijkste komt het eerst. wanneer men niet eens weet dat die dmppei de oorzaak is. Maar de duivei'! Of de zonde'i - Friedrich Nietzsche] En Aimd Anthuanis die maar niat wil krulpan voor Emila Mpanza. Ei Sympatico Jean-Maria Pfaff die zijn handschoanan van hat WK in Mexico graag schankt aan Child Focus. Polan, hat land van da diapvriesgroanten dat- 111 FORUM 29

12 bij de EU komt. Het rapport van vzw Network Vlaanderen, die ontdekte dat grote Belglsche banken (KBC, ING, Foitis, Oexia en AXA) mlljoenen investeren in de wapenlndustrie. De Morgen, die voor twaalf Body-punten en een habbekrats euro's een 'Body Boek' voor moederdag weggeeft. En wie zondag een brood g^t kopen, krijgt er een gratis krant bovenop; De Zondag, boordevol zaterdagnieuws. [Hoe de rede in de meldgekomen is? Biliijkerwijze op een onredeiijke wijze, door een toevai! Men zai dit moeten raden ais een raadsel. - Friedrich Nietzsche] Lleve deugd, ik word er zo week van als een komkommer die drie woken In de koelkast heeft gelegen. Zouden we ons niet beter dringend en netjes verdelen In grote groepen mensen en allemaal Inschepen naar de verschlllende brandhaarden In de wereld. Daar kunnen we dan - nutdg en terecht - ais een Ernesto Serna 'Che Guevara (192B-1967) strljden voor de mensenrechten zoals ze verklaard zljn door ons, hypocrlete westerllngen. Maar Ik vrees dat Friedrich Nietzsche ) niet haliuclneerde toen hij schreef: "Velen sterven te laat en sommigen sterven te vroeg. De leer kllnkt nog vreemd; 'sterf op het julste moment!' Sterf op het juiste moment: zo leert Zarathoestra. Maar wie nooit op het julste moment ieeft, hoe zou die ooit op het juiste moment kunnen sterven? Was hij dan ma^ nooit geboren! - Dat raad Ik de overbodigen. Maar ook de overbodigen doen nog gewichtig over hun sterven en ook de holste noot wil nog gekraakt worden.' Geraadpleegde werken: 'De Morgen. Onafhankelijk Dagblad', zaterdag 24 aprll 2004,26stB jaargang nr. 97 'De nieuwe mens" van Francis Fukuyama, Olppus, 'Morgenrood. Synopsis' van Friedrich Nietzsche, De Arbeiderspers, 1977 De kosteloze vrijheid Ik julch, lach en pers de llppen ais een voldane man op eikaar bij elk boek van Nietzsche dat Ik lees. Meestai begint het ai bij het voorwoord. Mocht er geen splegei In mijn werkkamer hangen, dan zou Ik zeif niet geioven hoe Ik soms tekeer ga. Een bultenstaander zou denken dat Ik gek ben, want wie iacht zo uitbundig met een boek van Nietzsche? Niet per se om de Inhoud, maar wei om de ontoioglsche vaststeillng! De verwantschap van gedachtegoed. De veie gedachteassociaties en gedachteconstmctles aisof elk boek mijn gedachten ieest en me dan even later blad na blad met zljn gedachtenis overspoelt. Natuuriljk zou jk het allemaal graag zelf schrijven, maar Nietzsche Is me ruim honderd jaar voor geweest. Haha, de wijsgeer van de voornaamheld valt niet te evenaren. Nietzsche zel zelf 'voor zeer welnigen te schrijven' en dat 'eerst de dag na morgen zou hem toebehoren'. Hjj suggereert zelfs dat 'sommigen postuum worden geboren'. De antichristi Ik weet niet of hi) nog altijd voor welnigen heeft gedacht en geschreven. Zljn boeken zljn met de regelmaat van de klok ultverkocht. Zelfs In Vlaanderen! Een uitgever vertrouwde me oolt de Informatle toe dat wereldwljd eike dag een boek van/over Nietzsche verschljnt. Dat veel mensen blljkbaar Nietzsche tot zlch nemen. Is hoopvol want Nietzsche noemde zljn werkelijke lezers diegenen die onder meer eerbied hebben voor zlchzelf, de llefde tot zlchzelf en de onvoorwaardelljke vrijheid tegenover zlchzelf koesteren. Mensen die getraind zljn om In de bergen te leven, om het polltiek gezwets te relativeren en de zelfzucht der volkeren onder zlch te zlen. Mensen die vragen durven stellen waar niemand eerder de moed voor kon opbrengen. Ook moed tot het verbodene! Kortom: klelne Zarathustra's die tz I FORUM 39

13 ergens in een onwaarschijniijk iabyriiit van de wereld (even en die van tijd tot tijd zich onder de mensen begeven om da loglsche 'redelljkheld' te beplelten en te herposltloneren. Op weg In een boek van Nietzsche zljn er veie momenten dat Ik minutenlang verpoos bij een passage en me atvraag wat bet Indivldu Nietzsche heeft bezieid op het ogenblik dat hij bepaalde dingen schreef. Zijn het waarachtige vlsionaire trekjes of zijn het afrekeningen met generabes mensen die nog moeten geboren worden. in zijn boek 'Afgodenschemering' schrijft Nietzsche: "Maar wie kan met zekerheid zeggen of ik dat wel wil, in deze tijd gelezen worden? - Dingen tot stand brengen waarop de tijd zijn tanden stukbijt; zowel wat betreft de vorm als de inhoud te streven naar een beetje onsterfelijkheid - ik ben nooit bescheiden genoeg geweest om minder van mezelf te eisen Even meesterlijk is zijn geloof in zichzelf. Nietzsche had een pmject en eens op weg, heeft hij zijn parcours nooit verlaten. Voor niets en voor niemand. Het is geweten dat Nietzsche tljdens zijn leven nergens slechter geiezen ward als in zijn vaderland, maar toch bleef Nietzsche zijn 'Duitse' koers varan. Zelf verteide hij:" Het aforisme, de sententie, waarin ik als eerste Duitser een meester ben, zijn de vormen van de 'eeuwlgheid'; mijn ambitie is in een tientai zinnsn te zeggen wat ieder ander in een boek zegt, - wat ieder ander in een boek niet zegt (.. En net zoals de katholieken de mensheid de bijbel hebben gegeven, schrijft Nietzsche op een goele dag: "Ik heb de mensheid het diepzinnigste boek gegeven dat ze bezit mijn Zarathustra." Voor ontelbare interpretaties van Zarathustra, zonder over de herdrukken van het boek zeif te spreken, zijn ai hectaren Amazonewoud omgehakt, maar hoezeer houdt Zarathustra de mensheid een spiegel voor? Wie Zarathustra vandaag leest, ontdekt zijn eigen existentie. Nietzsche is voor mij 'daarom' geen historisch figuur, maar een posthistorisch monument. Zijn stem klinkt nog altijd helder. Na ruim honderd jaar is Nietzsche nog in staat om het te hebben over 'uw dramen' en 'uw ontgoochelingen'. Bij eike paragraaf houdt hij de vinger aan de pois en geeft hij nieuwe inzichten. Nietzsche kan elk moment gesampled worden in ons dagelijks leven. Dat stemt tot nadenken en gejuich want zelden heb ik die permanente 'Eriebnis' wanneer ik een filosofisch boek induik. Neem bijvoorbeeld zijn strijdschrift 'De genealogie van de moraal' waarin vooral het ontstaan en de functie van de ethiek in de samenleving wordt beredeneerd. Dok hier heb ik weer een d^ja vu met de moraal: "Welk verstandig mens zou vandaag de dag nog een eerlijk woord over zichzelf op papier zetten? - of hij zou al tot de orde van de hellige roekeloosheid moeten behoren (biz )." Nietzsche schreef dat in de context van het verhaal over de Amerikaan Thayer die als Beethovens biograaf middenin het werk plots is gestopt omdat hij het niet meer uithield. Weike biografieen die wij vandaag onder de neus krijgen geschoven, zijn tot in de diepste rimpel eeriijk zonder erover na te denken of het een inteiligente autobiografie is? Ais ik reflecteer naar de dagboeken van een beiangrijk Vlaams fiiosoof dan moet ik vaststeiien dat hij dag na dag bladzijden vol schreef, maar zelden namen van gecontesteerde personen gebmikte en nog minder werkelijk omschreef hoe hij zich in 'bekende' publieke confiicten werkelijk gedroeg. Wat is de waarde van een dagboek als je er niet in kan schrijven vanuit de aars van het iichaam. Weike iezer kan nadien de ware aard van het indivldu leren kennen? Daarom zijn biografieen vaak subjectieve privd-domeinen. Afrekeningen met de toekomst? ik wil wel eens een blografie iezen die de werkeiijke aard van het beestje blootlegt zoals archeologen een monument Ik betwijfei met quasi zekerheid dat ook in de 21ste eeuw geen mens het zai doen. De angst van het geweten zeif en de angst voor de buitenwereld is daarvoor te groot. ikzelf ben ook een lafaard met mijn dagboeken. Al was het maar omdat ik mijn 'zwaarste' kalibers in een Iduis bewaar! Nietzsche wist als geen ander dat de mens een iachwekkende verschijning is, temeer daar hijzeif ook geen honderd procent zuivere honing maakte als hij zijn levensgeneugten en ervaringen piantte in een boek. Het kan niet anders. Naast ons verstand hebben we ook nog een oerverstand dat in eerste instantie waakt over ons vege lijf. En dat instinct denkt nog altijd in termen van overleven. Ook al 131 FORUM 29

14 zijn we darwinistisch geevolueerd; mijn ovaituiging blijft dat eerst het instinct an dan pas hat varstand zageviert. Ik ban armsa akkoord dat ar - naarmata da mans varder ontwikkalt - maar an maar confllctan zullan zijn tussan da zones 'instinct' an 'varstand', maar da kwab die hat kortst bij da ziel van da handaianda mans staat, is an blijft da cailanmassa waarin hat instinct mat hat ondarbawusta 'kosmisch' convargaart in da ziel. Zo is ean mans nu aanmaal, laag na laag, gaconcipiaard. "Waarom filosofia lazan of studaran?", vragan steads maar vriandan aan mlj. Omdat hlosoha da kosteloza vrljhaid is cm aan betar mans ta warden. Ean individu mat aan goad gawetan, radalijk an deugdzaam. Ean mans die gaan 'onnuttig lid is van da mansalijke samanlaving' zodat hij op aan goaie dag mat tavradanhaid hat lavan met blijdschap kan baeindigan. Wia zijn project filosofia start, is mataan goad op wag mat itiadrich Nietzsche. Zijn gamakkalijk vertaarbara warkan 'Mansalijk, al ta mansalijk' an 'Da ganaalogia van da moraai' zijn daarblj aan goad begin. Niatzscha's 'Morganrood' kan als (permanent) tussandoortje varslondan warden. Al direct na hat varorbaran van daze warkan, zai duidelijk warden dat hat in vale situatias van hat lavan niet nodig is am ta handalan zoals aan smid; kaihard mat da hamar op hat aambaald! De schrljyer Schrijiren za\ ik doen Met of zonder licht Groeien naarde hemel De ivijde ruimte in Langzaam als het meet Eik-achtig long Supersnel als het kan Zoals een Ardeense spar Kaarsrecht Of uol met takken Als lichtscheppers Van mijn bestaan Leopold Laamans, 22 nowmber 2004 De steen Ziezo, mijn oog kiaart op ik kan loeerzien links, rechts, 'samen' Iczcn. Heel ueel leuen be^int met een goed zicht anders is het oordeel ondoorzichtig. Wie kijkt als een steen botstte^en alies en oalt op een goeie dag te pietter. Leopold Loormons, 18 ougustus FORUM 29

15 Berbroekenland 'Alles kan Ik verdragen, het verdorren van bonen, stervende bloamen, hat hoekje aardappeien, kan Ik met droge ogan zian rooian, daar ban Ik warkalijk hard in. Maar jonga sla In saptambar, net gaplant slap nog. In vochb'ga badjas, naa." (Jonge sla, van Rutger Kopland) Ze hebben me weer In de iuren gelegd dit plantjaar! Mljn twee rakkers van vaders, Leopold-de-bloedvader en Reny-de-schoonvader. Verdomme, toch! Toen Ik eind februaii a! allusie maakte om piantgoed te gaan kopen, lachten ze me naar de eeuwige splnazlejachtveiden. Ik kocht ult beleefdheld nlets, maar vergat In maart-aprll 'charlotten', 'ajulnen' en 'sjalotten' bl] de zaadhandel te halen. Weken kwamen, weken gingen en teen Ik eind aprll eerder teevalllg een bezoek bracht aan de teinen van mljn dlerbare vaders, kreeg Ik een mokerslag van de lente toegediend. Beide ervaren wljsneuzen hadden bun moestein a! Intenslef bewerkt Ik zag de aardappeien at ongeduldig tegen de aardkorst steten. Ik zag de groene sapplge scheuten van de sjalotten a! stijf naar de heme! reiken. Ik keek gegeseld In de oostenwind streng In bun ricbting, maar ze wazen als onscbuldlge kinderen naar de bedjes waarin bet zaad van wortelen wacbtte op broodnodige regen. Ja, bet moest regenen. Met de vulsten dlep In mljn zakken dacbt Ik aan mljn onbewerkte tuin In Berbmek en met de tanden op elkaar zong Ik Brel, met eenzelfde passle en pljn; "Zonder llefde, warme ilefde/ Waalt de wind, de stemme wind/ Zonder llefde, warme llefde/ Weent de zee, de grijze zee/ Zonder liefda, warme llefde/ Lljdt bet llcbt, bet donkere llcbt/ En scbuurt bet zand over mljn land/ Mljn platte land, mljn Viaanderenland/. Ik wreef de banden door mljn gezlcbt en reed gejaagd door de wind naar bet telncentnim In Scbulen. Het was woensdag 28 aprll en de zon brandde als een teorts aan de bemel. Selzoenen bestenden niet meer. Zomer en lente wisseiden met elkaar als koppels van partner. Maar Ik was te laat. Het piantgoed was op. "Geen cbarlotten-aardappelen meer, geen ajulnen nocb sjalotten," declameerde de kille verkoper. Hij bekeek me alsof Ik paaseleren vroeg op Kerstmis en wou nog den ding kwljt alvorens bet boofd te draalen op zoek naar klanten die wel netjes op bjd bun piantgoed badden besteld: 'Ik beb nog enkel een zak met ossentengen." Ik welgerde. Ossentengen zljn patatten voor varkens. En teen bij bet verpieterde piantgoed liet zlet wist Ik dat bet ook voor de varkens niet deugde. Ik groette en reed naar de volgende piantenzaak. En naar de volgende. Naar Lummen. Naar Berlngen. Naar Olmen om ultelndelljk In Baton ult te komen. Groenten ult Balen, dus. Bij bet tulncentrum Aveve kocbt Ik als een tevreden gek zes kilogram aardappeien van de soort 'gloria'. En In mljn geboortedorp Oostbam vond Ik even later en lacbend als een nar voldoende ajulnen en sjalotten om het gezin welllcbt tot In bet voorjaar van 2005 van pitdg steofsel te voorzlen. IS i FORUM 29

16 Oef! Djdens het 1 mei-weekend kon ik mijn spit- en elegante zaalactivltelten alsnog beglnnen. Toen Ik die avond de helende douche verliet, was ik 20 voldaan als een baby die net van de warme en zachte moederborst had gedronken. ik keek die avond mijn vrouw niet diep in haar bmine ogen, maar greep naar 'De aarde' van Emiie Zola en iiet de biaderen ritseien in mijn handen aisof ik de natuur wiide waarschuwen; "ik kom eraan!" Zaterdag 1 mei was ik ai voor de socialisten uit bed; vijf uur! ik schreef me wakker met de bewegingsfiiosofie van fjiosoof-krijgskunstenaar Leo Herrebosch en voeide de kraoht van zijn Tai Chi via mijn vingers naar mijn iichaam vioeien. Dm half zes nam het iicht het vreedzaam over van de duisternis en kiokslag zes uur wekte ik mijn twee rosse kippen en haaide Ik spade en riek om de aarde aan te valien. Hij hood geen weerstand en met een enkele spadesteek spieet de aarde open also! Ik Mozes was die de Dode Zee bevai. Na het schapenmest rljkeiijk In de kloven van de grond te hebben gekleperd, naalde Ik als een chlrurg de wonde weer dicht. Vogels floten, de kippen schaneiden, een eenzame kat kwam voorblj, buurhonden biaften, woiken schoven schokkend voorblj en de zon probeerde zonder enlge opwarming voor een feest te zorgen, maar onthleid zlch tot het historlsche nieuws van acht uur: "Op een vreedzame manler Is Europa u'ltgebreld met ben nieuwe EU*ianden. We zljn nu met 451 miijoen Inwoners. Er zljn twinbg offlcleie talen en de gemiddeide ievensverwachbng van de ben nieuwe ildstaten Is 73,9 jaar tegenover 78,5 voor Beigle." Zaterdagnamlddag uur was In Berbroek de opeenvoiging der teeiten 00k In 2004 weer verzekerd. Tot mijn spjjt had Ik de 1-mel-stoet In Berlngen niet bezocht, maar Ik had opnieuw de vreugde van de arbeld gepmefd, het zweet van de arbelder gezweet, mijn geest naar de arbeldersoptocht gestuurd. In het ieven moeten keuzes worden gemaakt. En terwiji Ik de iaatste 'gloria' toedekte met dezeifde ilefde als Ik mijn kinderen In bed stop, zong Ik opnieuw Brei, deze keer met heimwee naar mijn soclalisbsche vrlenden: "Zonder ilefde, warme liefde/ Lacht de dulvel, de zwarte dulvei/ Zonder ilefde, warme ilefde/ Brandt mijn hart, mijn oude hart/ Zonder ilefde, warme ilefde/ Sterft de zomer, de droeve zomer/ En schuurt het zand over mijn land/ Mijn platte land, mijn Berbroekeniand." Dezon Plots i/erschijnt de zon en de looeste zee loordt u/eer een rustig slaatje knapperig groenachtig Schildersioolken dijen uoort en de luossende zee bren^t schuim op de lippen uan het strand Mensen lachen weer en odemen met uoile teu^en zond en lucht tussen de kiezen. Leopold laamans, 19 Augustus 2004 IS I FORUM 29

17 Zo trouw als een hond Aforismen 54. Volgens een onderzoek In 1978 haeft een gemlddelda Naderlander woorden in zljn tioofd opgasiagen. Voor da Vlamlngen kunnan we anno 2004 welllcht hetzelfde verwachten. Da dikke Van Dale, uitgave 1980, bevatte tre^oorden. Alias samen zljn er ongevear Nedariandse woordan. Willam Elsschot baschlkte over woordan. Schrljven Is dus gaen kwesb'a van vaal woordan kennen, maar wachten op da helllga vonk. 55. "Er zljn twee soorten polltlcl: zlj die bun taal gebruiken om bun gadacbten te verbargan en zij die bun taai gebruiken om te verbergen dat zlj gaen gadacbten babben," scbreaf Jan Gresboff In 1966 In zljn boak 'Cum Grano Sails'. 56. Hat Is uur. Gaen uur van da dag is zo belacbelljk als dit. Maar eike dag weer kondigt dit tijdstip bijna da middag aan. Een moment van rust of verpozlng. Oa scbalding van bat eerste daal mat bat tweede van de dag. In de lante oganscbljnlljk langar dan In de winter. Kljk, da brasserlaen lopen vol. Alia westerse mensen zljn dan tocb gaprogrammeerd om rond twaaiven te gaan eten. Honger of gaen zin? Kleper die rotzool gamanlpuleerde sojascbauten maar In bet keelgat. De spljsverteiing weet er wel raad mae. Ultelndelljk belandt hat allemaal op edn grote boop. Een boop stront! Over daze materle Is al veel gascbreven en getekend. En ledereen Is er dagelljks mae bezlg. ledereen, zoals blj gebakt Is. 57. Ik probeer eike dag te leven op da grens van mijn mogalljkbedan. Met maar edn gedacbte: morgen wordt bet beter. En mat zoveel bijgedacbtan: bat bad ergar kunnan zljn door bijvoorbeeld In Afrlka gaboren te zljn, of mor gen val Ik dood, of morgan krijgt mijn broos gezin een bartinfarct... bat leven Is trouwens even grilllg als de natuur die bet meest onstulmige karakter van de aarda beaft. Ze geeft en naemt, maar doet dat op ean daspotlscba manlar. Gaen mans nocb menselljke kracbt Is opgewassen tegen mogelijk natuurgeweld. Japan, een van de economiscbe reuzen van de wereld baaft van tijd tot tijd en gelljk weike natle die zlcb op de oceaan bagaeft, wordt een speelbal van da golven, zeg maar van Moeder Natuur. Ola llgt als een slang te slapen en te genleten van al die kronkellngen op haar lljf. Maar soms wordt bat baar te veal en rllt ze even. Dat Is dan genoag beweging om ean baal land of werelddeal te schudden zodat de cultuur er verdwijnt In ravljnen of overspoald wordt door bet water. Met die natuur wll Ik eike dag rekening boudan want ook mijn llcbaam wordt gadreven door bat bload van Moader Natuur. 58. Waarom Ik dit zomaar wll en kan vertellan. Omdat de eros dael ultmaakt van eike mans. Vroagar en nu, blj de natuurvolkeren, blj de cultuurvolkeren. In bat Midden-Oosten, In bet ouda Griakenland, blj da Romainan, In Paiijs, In da USA... Hat liafdesleven Is zo noodzakelljk als voadsel en aile fllosofen babben er op de een of andere manler over geschreven. Extreem zoals Markles de Sade of emdiet zoals bet werk van de Vlaamse filosoof 171 FORUM 29

18 Leopold Ram. Eros insplreert en intrigeert en Is daarom een terechte zaak van elk mens In wording. De hoerenbuurten opzoeken In de grootsteden Is daarom geen zonde maar Integendael een Insplratlatiron van da vrija gaest. Niet voor niets bezochten en bazoeken meesters In de maest diverse disciplines da rosse buurt van bijvoorbaeld Parljs. Ik dank aan Picasso, aan Emila Zola en zelfs aan prinsen en prinsessen. Wie bawaart dat een en ander een vieze boal Is, moat zlch maar baradan. Hat zljn maastal mensen die In conflict llggan met zlchzelf, met de maatschappi] of mat de evolutia van ean volk dat protesteert. Eros Is net zo Interessant als cannabls en alcohol, maar ulteraard; overdaad schaadt. 59. Ik hab een lange parlode gahad In mljn jongste leven dat Ik mat bet boak 'Dagboeknotities' van Kierkegaard over straat Hep. Met hat boek kon Ik eike eanzaamhald gemakkelljk de baas. Kierkegaard schreef net zoals Spinoza en Nietzsche al eens In aforismen. De Daense fllosoof Is tijdans zljn hale leven ( ) vergulsd gawaest. Pas na WO I Is hij ontdekt en over de hale wereld ultgesmeerd als de existentialist of nog straffer; de grondleggar van hat exlstentiallsme. Maar goh (niet; God!), wat schrljft Kierkegaard fantastisch. Ik kan goad galoven dat ook Leopold Ram van hem hield. Elk stukja dat Ik van Kierkegaard lees, zet een stempal op mljn zlel en prikkelt mljn harsenan In ean ongakend gabled. Op die maniar wordan mljn hersenan In mljn veertiger jaren uitgebreld Inzake rendement. Een en ander van Kierkegaard Is ook zo op da zlel gaschreven. Naem nu daze: "Consequentla van karakter kwetst altljd bet egoisme van da bjdgenoten" ( 85, pg. 51) 60. Als ja sommlga mensen bezig zlet, dan denk je toch; "Waarom zou Ik maahalpan om de wereld te verbeteren?" Die mensen zouden earst moeten verdwijnan, wag gegomd warden vooraleer de 'goada' aches warden Ingazet. Welllcht is hat daarom dat God zolang wacht om wear op aarde te verschljnen. Hij weet meer! 61. "Mljn lieve vrouw. Het zai onwaarschijniljk klinken, maar Ik vraag ma momentee! af wat Ik hier In Parljs kom doan. Waarom Ik vrouw en twee kindaren achterlaat voor een nieuw verhaal In de llchtstad. Het derda al dit jaar. Heel allaen zit Ik hier onder da Sacra Coeur en zal pas laat op da avond afspreken met vrlanden. In daze chaohscha omstandighedan in mljn gaest. vind Ik moallljk woorden om de zinnen als water te laten stromen. Ik beleef mljn eerste momenten In Parljs met een beklemmand gavoel. Onbazonnen stap Ik namlddag rond en zoek een nieuwe wag In Parljs die nuthg Is In da (schljnbare) zinlooshald die Ik nu baleef. Ik probaer een goeda redan te vinden voor mljn 'weekje' Parljs. maar Ik kan niats verzlnnan dat enlge verantwoording draagt. Maar moat dat? Kan Ik als veertlgar niet eans allean zljn mat mazelf? Mag Ik me niat eens verpllchten om me te bezinnan? Moat Ik ma varpllcht voalen om non-stop mat vrouw an kindaren bazig te zljn? Wat Is de 'return' voor deze mogalljke Inzet? Kiijg Ik dan op het einde van mljn laven een extra kadartje op mljn graf waarop staat: "Zo trouw als een hond, ging noolt allean wag. Nergens. Noolt!" (Ult ean brief aan mljn vrouw, vanult Parljs) te I FORUM 39

19 Wfltcrkant Aan de oeuers uan de waterkant staan duizend bomen op het land Hun Luortels u/riemelen in de dijk iin miljoen tast- en uoelsprieten rijk Op het kanaai uaart een schip uoorbij ^oluen wuiuen kabbelend naar mij uissen zinken weg als stenen ais schroeuen ze in tiveeen reten Een eend uliegt haastig in de lucht een ja^er flnjpt zijn geweer en zucht schiet het lood in i^n keer buiten rikketikketak, druppels op de ruiten. Leopold Loormons, 24 noi/ember 2001 De kosmische oppermacht ''Gelukkig heb ikgeen filosofie gestudeend. Zo kan iktenminste nog fiiosofenvrij fiiosoferen." (Leopold laarmans) Ik heb het boek 'The fingerprints of the Gods. The Evidence of Earth's Lost Civilization' 0) van Graham Hancock nog eens herlezen. Het boek schittert in het sterrenstelsel van andere boeken zoals The Messsge of the Sphinx: A Quest for the Hidden Legacy of Mankind' (Robert Bauval en Graham Hancock). 'Heaven's Mirror: Quest for the Lost Civiiizatlon' (Graham Hancock). The Sign and the Seat: The Quest for the Lost Ark of the tenant' (Graham Hancock). 'Maps of the Ancient Sea Kings: Evidence of Advanced Civiiization in the ice Age' (Charies H Hapgood) en 'The Mars Mystery: The Secret Connection Between Earth and the Red Planet' Hancock). Maar over deze boeken gaat hat niet. Wei over het gegeven van het mysterie waarmee de mensheid al dulzenden jaren worstelt: wie zijn v/ij? Misschien is Erich von Daniken met zijn uitspraak en gelljknamige boek 'Waren de goden kosmonauten' nog het dichtst hi] de filosofische benadering naar de roots van de mensheid. Het is vandaag toch godgeklaagd dat de westerse wereld nog steeds de bijbel, de koran en ander religieus schriftuur ter hand neemt als Inspiratiebron van ons bestaan.wel als medltatiebron om humaan te leven, maar zeker niet om te weten hoe de aarde is ontstaan en in het bijzonder de denkende mens. Wie Is het best geplaatet om na te denken en te onderzoeken of mensen Inderdaad gegroeld zijn ult ogenschljniljke gewetenloze wezens ult de diepe oceaan zonder handen en voeten, neus, oren en geslachtsdelen? Wie zou een zinnig antwoord kunnen geven op de dwingende vraag of de onopgeloste raadsels uit het verieden - de necropolis van Gizeh met de Grote Piramlde en de Sfinxtempel... - niet de sleutel bevatten van ons bestaan? Ik denk in de eerste plaats aan dd filosoof met wetenschappelijke kennis. Of een groep van filosofen en wetenschappers samen. Maar echte filosofen met baanbrekende ideeen IB I FORUM 29

20 zijn eerder zeldzaam. Da meeste filosofan zittan in een aandimansionala ruimte te dankan. Ze zijn da voortzetters van da voortzettars van dia ana filosoof. Ze varfijnan da tachniak en da gedactiten van Hegel, van Niatzsclia, van Sartre, van Russell, van Popper... Altljd maar wear: hegallanen, sofisten, structuralisten en aanhangers van fllosgof X of y. Nooit badanken ze totaal niauwe modellen dia ongekend en misschian In earsta Instantle ongaoorloofd zijn. Maar weinig filosofischa raputatlas habben da voorbije jaar doorstaan! Niamand komt aandravan mat da thaoria van bijvoorbeald da kosmischa spiagal (zaif badacht, boor). Of da filosofie dat mansan aan afwijking zijn van da natuur. Of dat mansan hat bawustzijn habban van aan boom, maar zich kunnan voortbawegen. Ik zeg maar wat. Altijd wear wordt er vardar gadacht, verder geborduurd en voort getimmerd aan wat da voriga filosoof dacht an schraaf. Ofwal wordt ar aan fantastische compilatia van filosofengadachten gemaakt. Nooit wordt er buitan da bestaande dimansias gatredan. Ondanks da parabal van Plato (da schaduwbawonars van aan grot). Ondanks hat oosters nihilisma van da kikkar in da watarput (voor wie da hemal basloten ward door da randan van da put). Alb'jd maar opnieuw zijn er filosofan die verschrikkelijk ingewikkelda boaken schrijvan voor hun collega's. Of zijn ar filosofan die in da marginalitait van bet manselijk bestaan hat edela humanisma aan zakara diapgang gevan. Ook da watanscbappars varzakan. Intallactuaal arrivisme in plaats van intallactuala idaologia an dit laatsta ook niet als 'vals bawustzijn' of 'ongaldiga kannis' (2). Da laatsta twaa, dia naar mijn zaar baparkta kennis da laat sta bondard jaar da stilta doorbrokan habban, zijn Einstein an Prigogina. Zij habben vardar durven denken dan bun naus lang was en habban totaal niauwa thaoriaan varkondigd an bet wetanscbappelijk onderstaund. Einstein mat zijn ralabvitaitsthaoria an Prigogina mat zijn cbaostheorie. Da andara nutb'ga watanscbappars habban kankar batar balpan bestrijdan, aan aidscocktail ontwikkald, opanbartoperatias langs da mg badacht anzovardar anzovoort. Ailemaal tan voordele van bat goede 'profane' lavan. Andara vorsers habben bijvoorbeald gazorgd dat da gamiddalda laafojd van da mans steeg of dat gamanipulaarda gewassen aan antwoord zouden kunnan biadan tagan da bongar in da warald. Maar gaan ankala watanscbapper beaft gazorgd voor aan lavanselixir of aan uitleg wia da mans is an waar bij vandaan komt. Gaan watanscbapper nocb aan bale univarsitait kan vartallan waarom aan octopus niat gaplat wordt als bij zicb maar dan duizand mater onder water amusaart. Waar da ruim te opboudt an waarom da mans is wia bij is. Na jaar lavan op aarda - van bolbawonar tot appartemantseiganaar - wetan wa niets van ons faitalijka bestaan, van onza afkomst tan gronda. Onza baste arcbeologan graven nog steads knokan an scbervan op an warkan koortsacbtig aan da rauzanpuzzal van ons manselijk bestaan. Over da ontbrakanda scbakal tussan aap an mans blijven da antwoordan even mysteriaus als da perfect gaomatriscbe an geodatlscba stand van da plramides. Da gamakkelijksta maniar blljft uitaraard aan baroep doan op godsdianst an aigangaraida bypotbasan die maar aandacbt krijgen als da varspraidar arvan aan acadamiscb statuut baaft En dan nog. Over da ware toedracbt van da Lijkwada van Turijn sprakan da maast garanommaarda univarsitaitan alkaar tagan. Tjonge, tjonga, voor mijn part is bat acbt aan grap van Leonardo da Vinci (3) gewaasti Da mytbologia van da mansbeid moat op aarda gavondan warden. Dat is mijn overtuiging. Maar wa zoakan niat genoag. Wa dankan niat genoag na an wa zijn ta baparkt (kortzicbtig) ingasteld om da slautal ta vindan dia ons tot da werkalijke uitvinder van da mans zai laiden. Ik ben er ook van ovartuigd dat diezalfde slautal ook bet lavan zai verklaren, van vroegar tot nu, van lavan tot dood an bat derde luik: da betekenis van dat lavan in da kosmos 101 FORUM 29

21 zoals wij die ervaren wannaar wa naar da hannsl turan. Ik dank dat als wa In staat zoudan zijn om onza harsanan volladig ta acdvaran, wa da grootsta stag vooruit habban gazat om aan waarachbg daal van da kosmos ta wordan. Want exact kunnan varklaran waarcm onza mond ondar da naus staat an aan penis niat op hat voorhoofd geposltlonaard is, wil ook zeggan dat wa In staat zullan zljn ta varklaran waarom ar zwarte gatan zljn In da ruimte, of waarom hat haalal uitdaint of Inkrimpt... Waarom wa niat In staat zljn ta dankan in kleuran an 'aantal starran in ons gazlchtsvald' of da gaodatlscha stand van onza rugganwarval tan opzlchta van da stand van da maan. Misschian wordan wa wal oud omdat onza callan niat ganoag In contact mat aan bapaalda star staan. Misschian starvan wa plots omdat da maan aan zakara aantrakklngskracht wal dan niat kan uitoafanen op onza alvlaaskliar... Maar Ik dank dat wa ook winst boekan wannaar wa zoudan afstappan van da klasslaka dankpatronan mat alia huldlga fysischa barakaningan waarln da parameters bjd, afstand an snalhald aan datarmlnaranda rol spalan. In zljn boak 'Rada an Cultuuf (4) schrljft Ernast Gallnar: "Maar binnan aan dargalijk gaordanda natuur is gaan plaate voor da rada noch voor athiak, noch voor aan achta Idantltalt. Ean grata gaordanda machina biadt allaan plaats aan andara klalna machines, noolt aan parsonan. Za biadt plaats aan machanisman die gahoorzaman aan natuurwattan: za haaft gaan plaats voor wazans die zelfstandig en op algan houtja zowal natuurwattan als morale wattan badankan an ar vrijalljk an ratlonaal voor klazan zlch aan da laatsta ta houdan. Da rada moast dus voor Kant bultanaards wordan varklaard.. Er Is nog aan andara gadachta die ma vooral bij volla maan partan spaalt. Da gadachta van da kosmlscha opparmacht. Intuitjaf voal Ik aan kracht die starker Is dan da gravltabakracht. Hat zoudan achtargablavan zoganaamda godan kunnan zljn die Erich von Danikan suggaraert. Astronautan die jaar galadan hiar op aarda zljn galand an ofwal da maast mansachtlgan habban gaholpan in bun cultlvaring an daarna wear vartrokkan; ofwal gawoon hiar gablavan zljn an mat ongakanda middelan nog steads da menshald sturan. Hat varkiaart uitaraard nog steads niat hoa da mans ontworpan Is an wla da architect Is, maar wal waarom wa nog steads zo walnig watan an bijvoorbaald zo laat hat vllagtulg habban uitgavonden. Ik dank dat lamand bawust da manshald per manent aan stokja In da wialan staakt omdat hij of zlj baseft dat da mans aan kosmlscha aanhaid is die aan varglssing Is In da onmatelijkhald. Ean vargissing omdat za vemiatigt wat za llafhaaft en omdat za llafhaaft wat van gaan balang is. Ult aan zakara sppathia wordan wa gastuurd op aarda zolang hat kan. Uitaindalljk zullan wa vardwijnan nat zoals da dinosaurlers waarvan wa nog altijd niat watan 'waarom' za plots vardwenan. Er Is ndg aan gadachta. Wannaar da Poolstar schijnt! Die gadachta Is dat aan aany aardsa mansen da slautal al gavondan haaft, maar die niat wil of kan dalan. Da paniak van zas miljard mansen zou indardaad da warald onmiddallljk doan vargaan. Da elite van amdiatan weat praclas wat hiar op aarda is en niat-ls. Wla wa zijn an wat da badoaling Is. Vanwaar wa koman an wat da missia van da manshald Is. Waar In da kosmos aan contactpunt Is. Ean elite die alia onopgalosta raadsals uit hat varledan In boakvorm haaft. Dla da aardlingan maar laat stoalan totdat hat op is. Die nu en dan da manshald bijstuurt mat extra 'brood' an niauwa 'spalan'. Mat niauwa zlaktan an andara lavanstandansan. Dla da huidiga avolutia van onza tachnologia gadoogt als ondardaal van aan proafprojact. Hij doat dit misschian allamaal In opdracht van aan andara bultanaardsa baschaving? Hat lavan, aan complot! Wl, mansen, ean spaeltja van kosmlscha titanan die straks naar da finale koman kijkan. Als wa mat zavan miljard zijn op aarda. Praclas ganoag om da kosmlscha opparmacht ult da bol ta doan gaan. 211 FORUM 29

22 1. 'Het ontstaan en het einde van alles' door Graham Hancock (Tirion, 1997) 2. 'Op het scherp van de rede' - Hugo Van den Enden - 40 jaar kriiisch denken (Garant, 2003) 3. "Een Brits team ondar lalding van Lynn Picknett en Clive Prince is tot de conciusie gekomen dat de 'Lijkwade van Turijn' geen afheelding is van Christos. maar een zelfportret van Da Vinci. In het boek Turin Shroud, in whose image' wljst het team van Picknett en Prince op de perfectie waarmee het beeid gemaakt ward." (juni 2001) 4. 'Rede en cuituur. Rationaiiteit en rationailsme door de eeuwen been' door Ernest Geiiner (Wereidbibliotheek, 1995)... Boeiend! in 2005 verscheen bij het Spectrum het boek 'De ontrafeiing van de kosmos. Over de zoektocht naar de theon'e van alias.' door Brian Greene, autsur van de intemabonaie bestseller 'De kosmlsche symfonie'. Green; "Rulmte en bjd zijn de basiseiementen van de kosmos. Maar v/at zijn rulmte en tijd zeif eigeniijk? is rulmte een reeei bestaand lets? Waarom heeft tijd een richting? Zou het unlversum zonder rulmte en bjd kunnen bestoan? En de centrale vraag; hoe zit de kosmos in eikaar?" Originele geesten Waarom moaten zoveel filosofen - als ze werkelijk filosofen zijn - altljd honderd andere filosofen aanhalen om aan te tonen dat een boek over filosofle gaat. Waarom zoveel intertekstualitelt? Filosoferen kan toch geen compileren zijn van filosofische teksten van anderen die hun oitaten en gsvleugelde woorden mogalijk ook elders hebben opgevist. De psychologie van da vlucht van een woord indacbbg. Filosoferen is toch ook niat da kunst om thema's te analyseren met da kennis uit andere filosofischa werken? Om dan na tweeduizend driebonderd eenentwintig bladzijden er nog aan algen hoofdstuk aan vast te breien met een eigen mening? Die apotheose van het boek zou dan meteen ook da aniga filosofische bijdraga zijn van de zogahaten filosofischa schrijver. Uiteraard zou dit een gemakkelijke vorserstaak zijn die eike gemiddelda intellactuael zou kunnen volbrengen. Maar is dit dan een filosofisch werk schrijven? Is dit filosoferen? Is dit een dialectiak tot stand brengen? Een schn'ftuur? Het brengt me tot de vraag die reeds lang in me sluimart; kan een filosoof tijdens zijn leven maer dan een origineel boek met originele ideean schrijven? De profundis? Wanneer je soms merkt bij filosofen van hoeveel werken ze in hun eigan boek bavallan zijn, dan zijn het literaire zeugen zonder meer. Ik zai hat nooit geloven dat iemand zo drachbg kan zijn. De baste filosofen schrijven volgens mij in een spiraal-methoda. Zoals een ajuin is samengesteld. Ze schrijven van laag naar laag tot ze op de kern van de zaak stoten. Anderen schrijven zoals atoman zijn samengesteld. Van elektronenschil naar elaktronanschil tot ze bij hat proton van hat atoom zijn terechtgekomen. Hierbij volgen ze soms de grillige banen die een alektron kan aannemen. Maar albjd gaan ze mat (spiraal)bewegingan naar da kern van da zaak. Het doal van de opdracht. Da bron van het licht. Ik ben ervan overtuigd dat eike filosoof kan samengevat worden in een boek. Al de rest is commerciele toeslag door de economischa wetmatigheid galnsbgaerd en gesbmuleerd. En voor geld wordt veel gedaan. Kijk maar naar bijvoorbaeld de kookboakachbge uitgave 'Antihandboak voor da filosofia' van neo-nietzscheaan Michel Onfray 0957). Ik batwist in geen geval da filosofische kwaliteiten van Onfray. maar ook hij zit in het eindeloze systeem van de kapitalisbsche wetmabgheden. Als filosoof kan dat 'compromitterend' zijn. Maar in de wereld van 'ladareen Beroemd' hoort uiteraard ook het gegeven van noodzakelijke 'aanwezigheid' in de markt om actueal en verkoopbaar te blijven. Maar in zakere zin blijft daze filosofie van zakendoen de 'commercialisering van een gedachtegoad'. Koeien noamen dat harkauwen. Eens het gras gageten, kan da melk gemaakt worden. Maar er zijn koaien die eindeloos het gras blijven opkotsen om het te har kauwen. Maar uitelndalijk blijft melk, malk. 221 FORUM 29

23 Zeg nu zelf. Waarom zou Ik vljftig keer Jean-Paul Sartre ) moeten iezen om te weten wie hij Is en waarvoor hij staat. Als dat waar zou zljn, dan heeft Sartre nooit kunnen schrljven, lets kunnen ultleggen, problemen kunnen anaiyseren, kunnen fllosoferen! Als het wel waar Is, dan is Sartre God. Maar we! een god die blind geworden is op het einde van zijn leven. En een god die sterfelijk was. Een god die ook niet teruggekomen is. Niet met Pasen, nooit niet. Maar waarom moet ik altijd een boek Iezen om slechts tien bladzljden essenbe van de behandelde materle te kennen? Waarom is niet iedereen zoals de theorebsche fysicus Albert Einstein ). Hij schreef bjdens zljn leven slechts ben bladzljden essentiele baanbrekende kennis, te herleiden tot een korte formule; E=mcO en al de rest was patab en patata. Einstein, dat was pas een filosoof, een schrijver, een denker. Met alle respect voor bijvoorbeeld Alain Finkieikraut, maar in de eerste vijf bladzijden van zijn 'De ondergang van het denken' heeft hij minstens zes belangrijke namen nodig om een aanloop te kunnen nemen naar 'de wortels van de geest'. Waarom kan hij niet gewoon beginnen vertellen over het denken in de 21ste eeuw? Socrates ging toch ook eike morgen zomaar op straat en dacht al sprekend - meestal dialogerend - hoe de mens 'was' in zijn 'bjd'l Socrates kon geen boeken van 2000 jaar filosofie declameren. De I Tjing, het boek der boeken, was nog niet gevonden en de perkamenten In de kolossale bibllotheek van Alexandrie moesten nog worden bijeengeraapt. Socrates was puur. Hij zai uiteraard ook heel wat 'af-geluld' hebben, maar de essenbe van de zaak 'fllosoferen' was wel telkens waarachbg. Moeten fllosofen dan leuke vertellers zijn die de ene anekdote uit een of ander boek aan de andere van een ander boek aan elkaar rijgen? Want al die opgesomde boeken in de rubriek 'geraadpleegde werken' kunnen door de schrijver onmogelljk volledig gelezen zijn. Daar is uit geplukt zoals boeren met grote handen kippen van bun plulmen ontdoen na ze eerst In een stoombad te hebben gestoken. Anekdoten aan elkaar rijgen met tussendoor een eigen gedacht? Is dat 'grote' filosofie? Ik denk dat echte fllosofen moeten schrljven wat ze denken en niet wat ze weten. Anders zljn het geschledkundlgen of geschledkundlge schiijvers. Zeg maar geschiedkundige fllo sofen, maar zeker geen origlnele geesten of blosofische excentriekelingen! Jim I Vanmor^enurerd il( luakker Ik was Jim Morrison Enjij... JU Ik keek waterpas in je ogen en zei "Loue me tu;o times, baby, loue me turice today Loue me tiuo times, yirl, I'm going' away Loue me tiuo times yirl, one for tomorroiu, Onejust for today Loue me tiuo times I'm gain' away" Jij glimlachte als Bambi, Maar beiuooy niet Bleef uitda^end kjjken 231 FORUM 29

24 Ik luenkte met mijn wenkbrauwen En streelde bijnaje u;an^en Terwjjl ikfluu^eelzachtfluisterde "Loue me one time, Could not speak"... Wear one's heart on one's sleeue Maaktje zo lam als Christopher Reeue Het beleuen oan de existentiele dran^ Smaaktzelden zoet, uaak heel ivran^ "Looe me one time, baby, yeah, my knees yot weak Loue me two times,yirl, lasts me all through the week" Deze hedonistische zaiigheid duurde nog een poosje Maarjij bewooggeen kelkblad uan je roosje En toen de zon in de aurora beyon te yeeutuen Verdu/een je schattiy beeld, u/ellicht uoor eeuiuen Leopold Loarmons, 3 nooember 2004 Koene zeiler Zondag ben ik tot da simpala vaststailing gekoman dat hat in da huidlga warald niat mogalijk is dat iaderaan zai kunnan rondrijden in aan auto. Da uitstoot van C02 zou zo fanomanaal groot wordan dat na pakwag zas maandan da laatsta aardbawonar zou stikkan. Bovandian is hat nog maar da vraag of er ganoag olia voorradig is om naast brandstof ook voldoande poiymaran af ta laidan voor a! dat luxueuza lavan. Ecologistan an argonoman siddaren bij da gedachta dat China straks op galijka voat zai komen mat da wastarsa warald. Een miijard mansan die straven naar da wastarsa wulpshaid zuilan wallicht de spraakwoordalijka dmppal vormen die de ammar doet ovarlopan. Hoavaal kan da aarde (nog) verdragan vooralaar hi] uit balans garaakt? Zijn leafbare atmosfaar varliast? Bijna 'gslukkig' blijvan Rusland an bijstatan, gahaal Afrika, grosso modo hat hale Middan-Dostan an Zuid- Amarika var banadan het wastarsa levanspail bangelan. Op die maniar krijgan de huidiga aardbawonars nog aan baatja raspijt vooralaar za de laatsta bocht neman naar da ondergang. Of ik zaif niet betar opkras an naar Belize, Cuba of Azarbeidzjaan vartrak? Ban ik zovaal batar dan da rest om dit hiar zomaar 'gratult' ta vartallan? Zou ik niat batar aarst voor da aigan daur vagen alvorens da wastarsa truffals uit ta scheldan voor dacadenta boaran? Ban ik niat hypocriet als ik de Chinezan gean auto toawans tarwiji ikzalf ongastoord rijd alsof het voor niets is? Ben ik aan onmans als ik niat wil dat alia mansan van da warald kunnan lavan zoals wij; lakkar wasters? Kan ik zander maar maar blijvan spuwan op politici en advocatan tar wiji ik zaif wal aans da advocaat van da duival spaal? Voel ik mij aan Obarmensch zoals omschravan door Nietzsche an is de rest van da mansan het avolutiagevolg van da aap? Mag ik nog langar daalneman aan daze 241 FORUM 29

25 maatschappij van 'meer' en 'nog maar'? Is hat ook voor mlj enkal goad als hat op Is? Dat zijn allemaai moailljka, maar zaar tarachta vragen. Ook al schrljf Ik dit zaif; sommlga vragen jagen ma hat schaamrood op da kakan. Om heal aariljk ta zijn, probear Ik als indivldu consaquent an mat aan zakara radelijkhaid tegen da stroom in ta roalen. In mijn klelna leafomgsvlng. Op hat wark. Zaifs thuls! Dag na dag. Zaar zaifbawust Ik moat bakannan dat Ik daardoor ontzettend vaal water in mijn boot krijg an dat Ik avaneans varschrlkkalijk vaal tagan rotspaiujan ondar da watarlljn stool Van allande wll Ik soms hat malan stakan an ma latan maadrijvan an maaslauran door da k(l)otsenda rivier, maar evanvaal karan trek Ik opniauw hard aan da rlaman zoals Ban Hur oolt daad mat hat oog op batarschap, op aan kantaring In hat varhaal, op da uitalndalljka varandarlng! Hat valt niat maa. Hat valt halamaal nlat maa. Maar hat is mijn lavansathlak. Vrland an filosoof Wljlam Ellas zai ma tijdans aan hlosoflsch ondarhoud dat Ik door zo fal tagan da stroom In ta roalan da warald nlat zai raddan, maar wal da warald mogalljk zai 'vaitragan' ta vergaan. Hat equivalent van 'tagan da stroom In' was voor Eias da fllosoflscha 'vartraging van aan procas'. Ik zag hat oorspronkalljk vaal 'radicalar', maar vond mattartijd hat standpunt van da Vlaamsa structuralist corractar. Ellas' visia Is mataan ook aan antwoord op da moailljka vragan die Ik hiarbovan stalde. Daarom blljf Ik ook batar hier In Balgle, want In Belize of Ethiopia kan Ik nlat tagan da wastarsa stroom Inroalen of da wastarsa truffals stokkan In da wlalan stakan. Als Ik In hat Wastan maar ankala politlcl of gazagsdragars kan bawagan om axtraam ta klazan voor bijvoorbaald windanargle in plaats van diasalganaratoran, dan Is da wat van da vartraglng-van-da-ondargang ai Ingazal Als Ik als aan zaifbawust Indivldu tot mijn vrlandan an kannlssan kan sprekan (of schrljvan) dan kan Ik za misschian Instlgaran om maar met da flats ta rijdan of da Inhoudloza talavlsia In ta rullan voor aan athlsch studiaboak. Misschian kunnan wa ar op tarmljn ook voor zorgen dat In China - naar hat gratis opanbaar varvoarmodal van Stave Stavaart In Hassalt - slachts aan darda of da halft van da bawonars klest voor aan algan stilan monster. Misschian warden politlcl an advocatan opniauw maar 'vakmansan' in plaats van 'showbaestan' als da profane warald za ondar geastalijka druk zat (door zalfbawustar ta warden via (zalf)studla in plaats van doalloza vrljatijdsbestading). Enzoverdar anzovoort. Aan daze niauwa 'athiek van hat levan' wll Ik (ma8)w8rkan. Hat Is mijn lavansdoel. Baschaidan als hat moat. Mat da grata middalan als hat kan. Ik wil gaan andar lavan. Ik ban aan koane zailar in aan witta catamaran op da onmatalijka ocaaan die 'tagan da stroom in' zijn hoogsta snalhald haalt. Raket op de maan Als ikje kus Als ikje uoel Als ikje street ZaI ik uoorzichti^ zijn behoedzaam Zoals een kip met haar eieren En als ikdan Diep contact met je heb ZaI ik manoeuureren Als een raket op de maan. Leopold Loarmons, 4 ougustus FORUM 29

26 Vrouwen zijn stiji Vrouwen zijn stiji. Ze maken da marsman los in eika man. Za makan van aika man aan lezand kind. Zingbaar water. Vrouwen makan van aika man aan dichtar. Ean dichtar als jonga bond. Vrouwen zijn stiji. Een varzageld fontain. Vrouwen zijn duizand maniaran om aan man in tranen ta iaten uitbrakan. Vrouwen zijn wonders, aan gahaima opslagplaats voor spaiande mannen. Maastarwarkan voor vrianden. Oasan voor variiafden. Vrouwen zijn sbji. Baspiagalingan van da gaast. Promethausan, die hat vuur iosmakan in da man. Opiuchting brangan. Mannan waanzinnig makan. Woasta strijdan doan ontblndan. Spoken oproapen. Voor da stemming voor da zondvioad zorgan. Vrouwen zijn stiji. Za houdan bij mannan da angai in hat vanijn. Puttan zijn humane bronnan uit. Zorgan voor hat imposanta moment. Vrouwen zijn stiji. Hat kaukanzaad voor aan baste stoofpot. Krulsvaardars van onza zial. Kritisch voor ons ontwikkald hart. Vrouwen zijn stiji. Za zijn da tovar, da poezia an hat vakmanschap van onza droman. Ean vuistdlk bosk over ons tragisch varlangen naar saks. Waarachtiga onschuld in een daai. Musicals. Miliauvriandalijke bronnan. Landschappen voor varhalan. Ean koffiekamar voor ganiatars. Ean samanzwaiing van aroma's. Pornohandal voor galettardan. Da innarlijka zakarheld van ons bevailigda lavan. Vrouwen zijn stiji. Da duistarnis, binnan an buitan. Visualisatie zoals da starran. Da varzorglng van onza harinnaring. Ean gaiuid in gemangda saladas. Paper in hat lavan. Pastis om hat te vardunnan. Vmuwan zijn zachta, pracieza proza van Socrates. Fonkalanda batakanissan aan hat rad van fortuln. Vrouwen zijn stiji. Ean wonder van smaak. Varwarring an saranitait. Hat oiympisch spa! van aika man. Vrouwen zijn stiji. Vrouwen zijn stiji. Da arotischa takaningan van onza gaast. Ean viarstarran Courvolsier. Vrouwen zijn da registratia van aan tijdgeast. Hat fotoaibum van hat lavan. Vrouwen zijn da tovanaars van da realitait. Hat zaifbewustzijn van da mythoiogia. Da staalkaart van da man. Vrouwen zijn stiji. Spiagals van ons iavan. Ean schrijfmachina van 24-karaats goud. Da paradox van God. Da niauwa bundai van aan schiijvar. Da vaalgalazan gadichtan van onza wil. Vrouwen zijn stiji. Ean ijskast voi mat lakkarnijan. Hat dagboak van aan lavan. Hat galoot in da mans. Da ioglca in hat iavan. En hat wark. Da pioolbara waakhaid van mljn 'ik'. Da naakthaid van da natuur. Da spijkar in da schoan. Da atoomrakat bij hat vrljan. Ean ammar voi honing. Da virtuositait. Ean aarstakiascoupl Da karstboom bij Karstmis. Vrouwen zijn stiji. Mat hat oog op knushaid. Hat moment. Varstrangaiing van lavan an dood. Hat avanwicht Ean gat in da grans. Pommas da terra duchassa. Tijdioza fantasiaen. Ean waranhuis van gaduid. Da oiia, da axpiosia, hat arsanaai. Nooit toavaiiig of gawoon, maar gaconcantraarda spankracht van aan wab. Broalan en gistan als da zon. Raadsalachtig met masscherpa rivalitait. Vrouwen zijn stiji. Loutar om da ear. Da barometer van da warkaiijkhaid. Hat voorgevoai van Michalangaio. Da nachtviinder. Da iaganda van aan epos. Uitvindar van zoata droman. Onbavangenheid. Ruimta an ziita zaaavonturan. Ean goudan ai. Vrouwen zijn stiji. Hat raadsai in da spiagal. Hat avontuur in Wonderland. Ean kaboutar in da kaukan. Da zwarta doos van aan vliagtuig. Ean kathadraai van rozan. Vrouwen zijn stiji. Vrouwen zijn stiji. Da parai aan da kroon. Da aiwittan van hat iichaam. Da onvarwachta smaak. Da gahaima lada. Hat magnum opus van hat iavan. Da sluipwagan van da chaos. Da afstandsbadianing van da digitaia taiavisia. Hat opgatogan oog. Hat antwoord op aan vraag. Da stoomfiuit an sirana. Da inspiratiabron. Da klop op da daur. Vrouwen zijn stiji. Echta haidinnan. Da wortai van da schoonhaid. Hat vioeibara moment. Dwarraianda snaauwviokkan. Eauwiga tuinman. Spirituaia saus. Hat natviias van aan oog. Eanvoudiga waarhaid. Uitdaganda mataforan. Ean warald zondar slautai. Dansarassan op da draad van Ariadne. Da parai van ean oastar. Ean reservoir voi anthousiasma. Da Eitfaltoran in Parijs. Vrouwen zijn stiji. Mozart op piano. Da viar saizoanan van 261 FORUM 39

27 Tussenstations voor kosmische reizen. Het kwadraat van pi. Dappere orchldeeen. Geesten van hat heldere lied. Een ambassade vol sjamanen. Vrouwen zljn stiji. Het vuur van da vulkaan. Sterrenstelsels van woorden. Een heitiai vol sterran. StijivGl licht. Hat godsgaschank. Vrouwan zljn stiji. Vrouwan, zljn smjl. Vrouwan... stiji. Ik hou van za! Mode Daarstaatzlj in droit-deoont korset hoor S'Uormi^ silhouet steekt triest af bij haar man met roze geplisseerde ochtendjos De dochter met crhmekleurige mantel in flanel, met licht ploffende mouioen is uersierd met passementen in Ju^endstil-motief Zij heeft het ueel u^^l beter dan haarouders in de oloeiende lijn uan de art nouueau. Leopold Loormans, i4juli 2000 Horni Cerekev Ellens in mijn leven, van 4tot 14 juli 2004 Daar stond Ik dan als aan gaslagan bond. Ik had 778 km garadan an kon niat galovan dat Ik In Rosvadov, aan da grans Duitsland-Tsjachle, tarug naar hat land van Niatzscha ward gastuurd omdat Ik de paspoartan met foto niat bij me had van mljn twaa kindaran. Tsjachle bij da Eurcpesa Unia sinds 1 mel 2004? Ean hand van aan douaneambtenaar kon maar ddn woord buldaran tagan ma: "Haraus. Nach Deutschland. Zuruck!", tarwljl hi] ma bagaleldda naar mljn auto en als ean damanterenda Lenin naar hat Wastan wees! Calamltas virtutis occaslo, aan ramp biadt da galeganheld zljn moad te tonan. Ik read wear Dultsland in. Zocht aan klalna gransovargang, maar dia was tijdans het weekend gaslotan. Tarug naar Rosvadov. Opnlauw proberen. Aanschulven. Galukklg: ar stond aan andara man mat uniformpat en macht. Da daihgar Hat ons daze kaar wal passaren. Oaf! 271 FORUM 29

28 DEREIS Van Berbroek naar Homi Cerekev lo 'n kilometer kortblj Daarna viel Ik In slaap HetgodenABC Ver achter me latend Ms van de god Morpheus En Amor Om even later te ontwaken In de Aurora Van Kafka (LL 5 jull) Tsjechie bestaat uit twee delen. Neen, niet de Boiiemen en Moravie, maar wel uit Praag aan de Vltava en de rest van het land. De wereldstad Praag, a! sinds mensenbeugenis een trekpleister voor handelslieden en toerlsten uit alle windstreken Is momenteel netjes opgedeeld In vljf grote delen; Oude Stad, Joodse Wijk, Praagse Burcht en Hradcany, Kleine Zijde en Nieuwe Stad. Hier gelden de absolute wetten van het Westen met prijzen die vergelljkbaar zljn met die van Brussel. Het andere deel van Tsjechie behelst het platteland waar kinderen nog naar de winkel gestuurd worden voor drie bananen, een tomaat en een augurk. Waar eten en drinken naar Belgische normen spotgoedkoop zljn. Waar de onuitwisbare terreur van het communisme nog nazindert bij veeihgers en ouder, waar sommlge mensen zich van de weeromstuit permanent gedragen als hun eeuwige held, soldaat Svejk en waar het spoorwegleven nog steeds als 'kafkalaans' bestempeld kan worden. SLECHTWEER Regen vioedt uit de hemel Drinkbaar water zoekt zljn weg Op wind gedreven druppels Ooorheen Intermoleculalre rulmten Met zo snel als llcht Maar zeker van zljn route Van HornI Cerekev Naar gelijk weike zee! (LL 7 jull) In de context van mijn daguitstap naar Praag, vertrouwt een Praagse dame van achtenveertig jaar me op het ter ras van Hotel Rustlkal in Homi Cerekev het volgende toe: 1) Praag wordt overspoeld met Amerikanen met leidende functies in de bedrljfswereld. In het kielzog van al die managers zijn een heieboel andere Amerikanen meegekomen waarvan er heel wat geld verdienen door iiiegaal Engelse lessen te geven aan rijkere inwoners van Praag. Maar de Pragenaren hebben de Amerikanen niet zo graag en zeker niet na de affaire-irak: 2) Behaive In 281 FORUM 29

29 Praag heerst overal een plattelandsmsntaliteit, zelfs in de tweede stad van Tsjechle, Brno. Die van Brno wlllen niets aannemen van die van Praag en vice versa. Zo biljft Brno achteriijk en kan er bijvoorbeeld niemand Engeis praten noch verstaan. in Praag spreekt iedereen Engeis en de ouderen ook (vioeiend) Duits; 3) In Praag is bet opietten geblazen voor de zigeunars die er volop steien. Nlets is er veillg. Niet op straat. Zeker niat in da auto. Zeifs niet in da baveiligde garaga van haar appartement aan da Smatanova Nabr in Praag; daar demonteerden op een nacht de zigeunars een deal van haar auto! In Praag is parkeren in bawaakte parkings erg aangawezen; 4) De toakomst van heel wat platteiandsinitlatieven (toarisma buiten Praag) is die van de mountainbikers en wandeiaars. Niat maar en niet minder want a! de Tsjechan willen tijdens bun vakanties naar zee of tenmlnste naar een subtropiscb zwembad en aile buitenlandse toeristen wilian in of kortblj Praag vertoeven; 5) Aanbavelingen in Praag: aan uur in Vyscbrad, ean bistoriscbe bauvel van waarop je Praag kan overscbouwen - rondvaart op de Moldau - zeker de metro gabruiken, snei en efficient - sowiaso de Praagse burcbt en Hradcany met bat Goudan Straatja (Kafka-buisja op nummer 22) bezoaken - de jodenbuurt 'Josefov' besnuffeien en last but not least bet wereidvermaarde Wencesiasplein bapotelen met zijn opvaliand ruiterstandbeeld van St.-Wencesias, da koning die werd vermoord door zijn broar Boiaslav. Onder dlt monument worden al generatias lang da amoureuze afspraakjes gemaakt tussen galiefdan... maar tijdens bat communistiscbe regime ook tussen spionnan. Teiwijl mama slentert en winkelt en kantelt Langs Kavarna, Dot' den en Pravd Kuze Met westerse Ijdelheld flaneert Wellicht door Tsjechlsche mannen wordt begeerd... Mlijven wij met zijn drietjes op een terrasje met gestrekte knletjes De kinderen splnnend van geluk ikzeif, zwevend op mijn rug. (Li. 8 jull) De patisserieen in Tsjecbie zijn overbeeilijk en eike stad beeft er wei een paar. De maast uitgalezen toetjes kosten booguit een halve euro. Wie ooit in Tabor komt - je waet wej, de stad waar bet WK-veidrijdan in 2001 plaatsvond - meet er naar cafe-patlsseria Campanila aan de Farskebo(straat) voor een exuberante pabsserienamiddag. Ook da koffie is prima: Alfredo Espresso. Vraag er ecbter gaen pannankoak (palacblnka) met suiker want je stoot er dan op kafkaiaans verzetl Op de menukaart staan weliswaar acbt soorten pannenkoaken die mat confituur, ijs en ander snoapgoed geassembleerd zijn tot pronkstukken van da zaak! Daar wilian en kunnen ze geen gawone pannankoak van maken, baweren ze. Ik beb da uitbaters moaten gijzelen vooraleer ze een gewona pannankoak met gewone witte suiker voor mijn gawone kinderen wiiden bareidan, maar dan nog... baddan ze er stiekem marmelade tussen gemoffeld! 291 FORUM 29

30 CESKYKRUMm Hoe kan ik met woorden, zlnnen, edn blad papier De gevoelens vangen die beroeren? loals Smetano ooit de Moldau ving met noten? (Li. Iljuli) De Duitse naam 'Krummau' (hat kromme land) slaat op da silngaranda bochtan van da Moldau. Hiaruit ontstond da naam 'Kmmlov'. Hat woord 'Cask", Tsjachisch, is aan polltiak badoalda afscbarming tagan alias wat Quits Is. Maar bovanal zljn da Middalaauwan in Kmmlov ( inwonars) nog tastbaar. Hat kastaal Rosenberg op da surraallstischa rotsan is aan juwaaltja an alka bazoakar mat minstans zas gram hersanan kan ar aindaloos dagdroman over da Rode Riddar an andera bohemars. HOTEL RUSriKAL En bier zit ik nu Helemaal alleen Tussen zes miljard mensen En Deze deotaiien bezoekers Van Hotel In Horni Cerekev. (Li. ISjull) In bet harda bed van Kamer 130 hoorde ik dlap in de nacht de karkklokkan van Horni Carakav twaa kaer slaan. Op dat moment zag Ik Medusa wear, de Tsjechlscha granswachtar mat aan communistischa snor, die ma talkans wear naar Ouitsland tamgstuurde. Hat gavlaugalde monster mat slanganhaar an Ijzaran klauwan hing bovan mijn hoofd. Al voor da zavanda kaar rochalds hij "Haraus, haraus...". Ik verroarda gaan vin, maar nam met madawatan van Nemesis, godin van da wrakanda garachtigliaid, zo gamlsloos als aan pantar mijn zakmesja uit mijn broakzak an toan de gorgon voor da tjanda kaar kwam kwijien, stak ik toe. E6n prik! Gaan bload, gaan gaschraauw, maar da varschrlkkalijka douanler spatta uitaan als aan hellumballon an daarna hoorda Ik achtar me aan oorvardovand lawaai. Ik draaida ma angstig om an zag vol ongaloof da schandalljka 'Muur van Barlljn' voor aan twaade kaar omvallan! 301 FORUM 39

31 Moldau II Heuuels, heuuels, heuuels Duizend heuuels Beekjes, riuieitjes, uijuertjes Duizend waters Kastelen, paleizen, burchten Duizend granieten rijken Verbonden door iin geschiedetiis De kronkelende Moldau. Leopold Loormons, ti juli 2004 Brussel-Parijs-Praag We zljn nu waken verder en ik iieb nog steeds niets gehoord uit de Europese wereldsteden Brussel, Parijs en Praag. Geen enkela stem heeft me geroepen. Niet via Interpol. Niet via het internet Maar in elk van die steden Iieb ik respectievelijk op 25 junl, 26 juni en 10 juli telkens tien van mijn tijdscliriften Fomm+, nummer 22, verspreid op zeer dmkke ontmoetingsplaatsen. In Brussel was dat onder meer op koffietafeltjes in het Noordstab'on, het Centraalstation en het Zuidstation. in Parijs legde ik de meeste tijdschriften near bij infohuisjes in ia Gare du Nord, de liften van La Samaritalne, het toilet van ies Galeries Lafayette, op de trappen van L'Opera en nabi] een schilderij van Jean-Honore Fragonard in het Louvre, in Praag openbaarde ik mijn tijdschrift op een vensterbank van een winkel aan de sjieke Parizska-iaan, op een bank aan het Jan Husmonument, midden op da grond van de Karelsbmg, op een bidstoel in de Sint-Vituskathedraal en in een boekenrek van het Kafkahuisje nummer 22 van het Gouden Straatje in de Praagse Burcht. Ik ben bijna zeker dat geen mens me dat heeft voorgedaan. Niemand is zo gek om dertig tijdschriften zomaar neer te leggen zoals Klein Duimpje ooit deed met stukjes brood. Ik zie je al lezend denken hoe ik op dit fantastische idee gekomen ben om dertig keer te investeren in het toeval, C.G. Jung of kortweg I Tjing! Het idee sluimerde ailang in mijn gedachten en pas toen ik medio juni zicht kreeg op de mogelijkheid om binnen enkele weken drie topsteden te bezoeken, bracht ik met een geheime reactie de ideeencellen in mijn hoofd samen voor een redelijk en extra verspreidlngsplan van Fomm+, nummer 22. Dit Forum-nummer met als thema 'De beweging', waarin filosoof-krijgskunstenaar Leo Herrebosch tekst en uitieg geeft zou zich plots en irrationeel gaan bewegen in Europa. En wel naar drie geweldige steden die eveneens geweldige filosofen hebben gekoesterd. Om maar een fractie van het filosofenheelal te noemen: Karl Marx leefde en werkte een tijdje in Bmssel; Parijs is een regelrechte filosofenstad door de eeuwen heen; van Rene Descartes tot Jean-Paul Sartre... en in Praag ieefde niet alieen Franz Kafka, maar Praag is nog steeds Kafka. In deze metropolen van het vrijdenkerslexicon en pure v.i.t.r.i.o.l zou mijn tjjdschrlft gedropt worden. De geest van Forum-i- zou er mogelljk opborrelen in de handen van nieuwsgierige voorbijgangers. Het zou misschien eerst opgepakt worden ais rariteit, maar even later zou het mogelijk als een snuisterij worden gekoesterd, de wetten van de chaostheorie indachtig! in ieder geval is en blijft Forum-i- een bescheiden tijdschift (opiage rond de tweehonderd) dat de lezer 311 FORUM 29

32 betioedzaam moet opendoen vooraleer de letters ervan aan zljn geest kunnen keuteren. Nummer 22 heeft echter heel wat In zljn mars. Het draagt niet voor niets de wondere wereld van 'De beweging' In zlch. De aura van bet bjdschrlft kan in een mum van tijd worden opengebroken en wie het probeert en zlch verdlept In de materie zai uitelndelljk en de profundis de ware ziel van het tijdschrift vinden; de Vlaamse fllosoof Leopold Flam. HI) is de werkelijke Instigator en Inspirator van mijn project. Fomm+. Wanneer dit onwaarschl nlljke zou gebeuren dan is Flam weer eens herrezen en niet zoals Jezus op een goele dag In een grot, maar werkelljk in een omgeving van mlljoenen mensen die snakken naar de essentle van het leven op een moment dat alle primaire behoeften tot een veelvoud van honderd zljn Ingevuld. Maar heel eerlijk. Vanwaar het Idee om dertig tijdschriften her en der bewust en gericht te verspreiden In Brussel- Parljs-Praag? Ik moet daarvoor teruggaan naar een artikel in Der Spiegel over 'Die ganze Welt als Leihbucherei' begin dit jaar. Daarin getuigt een Duitse vrouw dat ze een boek in de lijnbus vond op weg naar huis en net toen ze overwoog om het aan de chauffeur te geven als eerlijke vinder, ontdekte ze in het boek een sticker. Daarop stond het pnncipe van 'Bookcrossing' uitgelegd. Dat gaat zo; men laat ergens een boek rondslingeren dat men niet meer wil hebben en plakt er dan een soort ruilovereenkomst in. Dat kan zljn; 'Mail mi] wat e van het boek vindt en wat heb je er verder mee gedaan'. Je dropt het boek In een lijnbus, een trein, nablj een kopieermachine, een koffietafeltje of ergens op een bank, lemand vindt het en begint er (hopelljk) opgewekt in te lezen. Wat daarna met het boek gebeurt Is wishful thinking, maar net zo goed als de vinder het boek veitcaal klasseert In zijn bibliotheek, legt hij het ook weer als 'vondeling' op straat en herbegint het spel. De hele wereld als een blbliotheek, dus. Zeer boelend wordt het als de oorspronkelljke 'boeken-ultzetter' de weg van het nomadenboek kan volgen via het Internet! Het oeridee komt niet zomaar aanwaalen. De moedergedachte van 'Bookcrossing' dateert van aprll 2001 en Is van Ron Hornbraker uit Kansas, een Internethobbyist die wilde uitvlnden hoe je een community kunt opzetten op het net. Zijn project kan een succes genoemd worden want Der Spiegel meldt dat de Bookcrossinguitvinder na drie jaar al een lljst van leden telt. De homepage van deze 'beweging' Is Boeken krijgen er een serienummer toegewezen en zo kan de weg van een boek gemakkelljk(er) gevolgd worden. Zo kan de (nieuwe) vinder opzoeken wie de vorige 'boeken-uitzetter' of 'boeken-vinder' was. Ook meningen kunnen via deze weg worden uitgewisseld. Ook In andere landen zoals Italie, Australle en Canada heeft het systeem snel navolging gekregen. Zelfs Belgie en Nederland zetten de 'wilde boeken' al in het najaar van 2002 op de sporen. In Belgie kwam het initiatief van Antwerpen Boekenstad die de website op 20 november 2002 lanceerde, geheel in de geest van Bookcrossing! Maar let wel; niet iedereen die plots een boek vindt, reageert volgens de regels van het geheimzlnnige spel. Gabriele Haefs, een Duitse Bookcrossingfan, bekent dat ze van haar veeitg 'uitgezette' boeken in Duitsland slechts diie 'vindersreacties' via heeft ontvangen. Het idee van 'Bookcrossing' is uiteraard ook de uitgeverijen niet ontgaan. Heel wat uitgeverijen, waaronder heel wat Belglsche, verspreiden nieuwe boeken via het Bookcrossingsysteem als extra reclame(stunt). Los van deze puur economische gedachte houdt het Bookcrossingsysteem echter een avontuur In voor de meesten onder ons. Wie te veel boeken heeft verzameld, kan op deze leuke manler gaan 'ontzamelen'. En in plaats van te rouwen over een verloren boek, kan je In spanning wachten op een plotse vreemde reactle. Zo word je twee keer blij van een boek; na het gelezen te hebben en van het Idee dat het boek op reis gaat en lemand anders er kan van genleten. Dat schenkt alleszins meer plezier dan dat het boek na het lezen voorgoed In de kast belandt of dat je er een belachelijke halve euro voor krijgt bij een tweedehandsboekenzaak. Dus: doen! mroruu 29

33 Guido Gezelle Oh Guido, bescheiden Guide uereeuwigd in het Stene-Dorp in de schaduu/ uan de koninginnestad scbrijuend over de Noordzeewind de ufolken en de dauw daarin zocht jij de koelte i;an een literair bestaan wars uan toekomst en ontstaan jij schreefeen helegeneratie plat zeals de Vlaamse polders zijn jouw pen wasjouw speer maar nu ben je er niet meer. Leopold Loarmons, 18 Augustus 2004 Schei toch uiti Schei toch uit met dat gezaur over DHL in Zaventem. Varplaats de hale viiagerlj naar da prachtig galagan vllaghavan van Ravarsljda In Oostanda. Dat da ragering - net zoals za dead mat Doe! - hat lang varvlogan vlssarsdorp van Ensor annaxaart omwilla van drlnganda aodnomischa radanan zcdat onza povara aconomla aan aarlljka kans krijgt In da consumantanwarald. Schei uit mat ta blljvan marchanderan mat de Walan, da Vlamingen, da Bnissalaran, da mannan van het Land van Narva an da Hottantottan. Op korta tarmijn Is da annaxatla van Ravarsljda zaifs vaai goadkopar dan da Trojaansa slag cm Brussal an Zavantam; cm niauwa aanvliagrcutas an om da kauza tussan MD11-toastallan en andar tuig dat a! dan niat mag landan In da Europasa hoofdstad. Brussal zit vol! Baste. Da onnozalaars die ar kabaal makan omdat za's nachte niat kunnan slapan door hat lawaai zijn talrljk an da dacadantan die varder wllan laven als God In Frankrijk, maar tagalljk niete willan opofferan zijn zo mogalljk nog telrljkar. ZaIfs een dictator krijgt daze varmatale massa niat In het garaal. Schal uit! Maak van Zavantam aan ragionale plezlervlieghavan an varwan Balgle mat aan luchthavan die onbaparkt kan groeian an bloaian. Mat minstans twaa fantastlscha voordelen. Een: alia vllegtuigan kunnan ar zo goad als altljd over zaa aankoman an vartrakkan. Gaan vis die daar om gaauwt Twee: als er ooit aan vllagtuig crasht, gebeurt dat bovan zee an valt ar minlmaal mansalljk lead ta betrauran. Wat moat ar gebeuran om Oostanda aanvaardbaar ta makan als dd niauwa luchthavan van Balgle an Wast-Europa? Da aniga ralavanta Invastaring Is aan niauwa varkaarsader - dria kaar drie baanvakkan mat aftekklngen naar grata stadan - van Wast- naar Oost-Balgle. Ultaraard ultsluitand voor hat varkaar van an naar da luchthavan. En dan nog wat asfalt naar da Chunnal nablj Calais voor da Brittan, Schottan an laran. Wla klaagt dan nog? Da Walan? Schei toch uit! Schei uit mat da files alka dag om ta roapen op da radio alsof da sputtarande autobestuurdars godan zijn die naar aan of ander spposlum moatan voor da goeda lavansgang van zakan. Dagatijks warden da baste radio- 331 FORUM 29

34 programma's onderbroken door filemeldingen alsof ze een Rationale ramp zljn. Geen 80 procent van de Beigan heeft met die flies te maken. En voor die overige 20 procent filescliuimers schreeuwt men dan eike dag moord en brand. Die 20 procent wordt aizo gebombardeerd tot de meest spraakmakende elite van ons land. En dat zljn ze helemaal niet waard, want ze vervuilen meer dan weike andere Beig ook. Schel toch uit! En als er toch lets moet geroepen worden op de radio, dan is bet bij eike file niet de plaats en de omvang van de betreffende file, maar telkens en steeds luider; 'Meneer de minister van Mobiliteit, u doet uw work niet want er Is weer een file. Doe lets of neem ontslag!" Files! Het is als het ware een dagelijks radioprogramma geworden. Schel toch ult!... en schreef de Poolse dichter en Nobelprijswinnaar Czeslaw Milosz niet; "Wie bij wie het zoet van de dag de longen doorstroomt en die in mel de takken zien bloeien, zijn beter dan zij die zijn omgekomen." Schei dus uit met klagen. Zolang je gezond bent en kan bewegen; durf niet te klagen over de mogelijke tekorten die je te beurt zouden vallen. Wie al zijn ledematen en al zijn zintuigen nog heeft, is Immers In staat er voor te ijveren dat hij op alle fronten ambltie kan hebben. Zelfs ambitie in de politiek. Schei uit met krltiek te hebben om de kritiek op een regering - hetzij Vlaams, hetzij Brussels, hetzij federaal - want de beste stuurlui staan aan wal. Wie denkt trouwens dat hij in staat is om 10 miljoen mensen, waarvan dagelijks minstens twee miljoen naar debiele spelletjes op televisie kijken, te motiveren om redelijk te zijn? Wie denkt ze aan te kunnen sporen om mee te doen aan lokale liefdadigheid? Om van het lager onderwijs een deugd to maken? Om de zorg en de staat als een goede moeder of vader mee te beheren? Schei toch uit! Klagen helpt nooit. Trouwens; de natuur zorgt op termijn altijd voor een evenwicht en ooit zai dat op aarde sereen en In totale vrede zijn, maar dan op een aarde zonder mensen. Maar voorlopig is de mens nog een tijdje het opperwezen dat maar leeft bij de gratie van conflicten. Elk conflict brengt mensen immers tot bij bun bestemming (Kant). Kleine conflicten thuis, grote tussen landen in oorlog. Uit elk conflict groeit telkens lets (moois): een compromis of lets nieuws. En ook al zou dat laatste de catastrofe zijn: je kan weer kiezen. Na regen komt zonneschijn! Schei dus uit om over het weer te klagen! En schei uit met te leven als in een dolce vita! Schei uit met te denken dat je veel en nog meer niet al te au serieux moet nemen. Dat zorgt voor normvervaging en anti-verantwoordelijkheldszin. Oenk nooit dat je maar moet meerollen met de andere keien in de stroom. Tot je zo rond bent als een knikker. Zo ovaal als een ei. Zo glad ajs een aal! Het is de gemakkelijkste weg in je leven: lachen aan de sjoelbak, dansen in de regen, huppelen ais de eksters, huilen met de wolven in het bos of plots vrolijk zijn als de Pfaffs op televisie zijn... Schei toch uit! Wie roeit nog tegen de stroom in? Idealisten? De Groenen? Spirit? Joumalisten? Blokker Reddy De Mey? Schei uit. Ook al is de mens een wezen dat niet definieerbaar is (Sartre), als een mens het recht heeft te leven, dan heeft hij ook de plicht dat leven zinvol in te vullen. En wat betekent trouwens gelukkig zijn... we kunnen maar gelukkig zijn als we anderen gelukkig kunnen maken. Bovendien valt de creativiteit van Buonarroti Michelangelo ( ) zeer aan te bevelen. Deze Italiaanse beeldhouwer wou de idee ult eike steen halen die er al in zat. Net zo moet de mens maximaal de zin uit zijn leven halen die er in zit. Schei uit met iets anders te betrachten. Stel voortaan eike morgen twee vragen in de badkamerspiegel: wat kan ik (vandaag) weten? Wat kan ik (vandaag) doen? En al die andere onnozelheden in je leven... schei ermee uit! 341 FORUM 39

35 Ziek Ziezo, zei de komkommer Hier li^ ik nu in schijfjes Snakkend naar vocht Aan eenheid uerknocht Maar uerspreid en oueral Ben ik uer van zee en wal Sta ik nooit meet recht Ben ik nimmer echt. Leopold Laarmani, 22 nouember 2004 Let's Roll "Say what you mean and mean what you say" Ze waren er allemaal: esn dertigtai Aurora-lievelingen waaronder fenomenoloog Kris Witzoreck, fllosofen Ginette Bauwens en Mark Van Steertegem, kunstenaar Ivan Spreuteis, dichteres Liza Leyla, publicist Joliny Lenaerts, Kerstin Huygelen met de moole ogen... en mijn indiaan Luc de Roeck. De reden van de haiteiijke ontmoeting op zaterdag 13 november in de befaamde schaaktaverne Greenwich aan de Kartuizerstraat in hartje Brussei was een fiimvoorsteliing van Luc de Roeck. Eigenlijk vind ik Luc eerder een filosofisch kunstenaar die bijzonder begeesterd wordt door zijn vriend en filosoof-antropoioog Rik Pinxten, maar die om een ander iuik van zijn rijk kunstenaarschap te laten zien plots een kortfilm maakte. ik durf Luc 'mijn indiaan' noemen omdat in deze westerse wereid - waarin culturen iangzaam sterven - hi) de enige indiaan is die ik persoonlijk ken. En ik hou nogai van indianeni Zo kreeg ik als broekventje nooit genoeg van Winnetou. ik kroop aitijd diep in zijn personage wanneer ik met mijn vriendjes een of andere cowboyfiim naspeelde op de Limburgse heide. Daama kreeg ik als gezonde adolescent in de jaren 70 mijn portle 'indianen' met 'Wounded Knee' van het legendarische Redbone. Nog een stap verder kwam ik in 1994 in contact met de Zoe-stam via het boek 'In de leer bij de sjamanen' van de Amerikaanse etnobotanlcus Mark Piotkin. Dat boek heb ik werkeiijk als een anaconda verslonden en mijn iiefde voor de bijna mythlsche Zoe-indianen is sindsdien nooit meer verdwenen. Nog een snuifje later iiet ik me graag op sleeptouw nemen door auteur Redmond O'Hanion die een fantastische (indianen)reis beieefde tussen de Orinoco en de Amazone. Uit die periode komt mijn absolute liefde voor de Yanomaml-indianen. En zo ben ik uiteindeiijk ai jaren in de ban van het sjamanisme dat heel wat raakvlakken heeft met de filosofie. Vooral het ecoiogisch bewustzljn bij de indianen heeft me diep getroffen. Een bewustzijn dat van een holistlsch denken komt waarbij mens en natuur in het diepste wezen deien van eikaar zijn. Daarom ploeter ik elk jaar weer in mijn moestuin en plant ik graag aardappelen en sjalotten, zaai ik wortelen en kolen en woei ik op gepaste tijden in Moeder Aarde. Luc de Roeck is zodoende in de kantlijn van mijn ieven geen toevailige ontmoeting. maar mijn zoveelste 'grote' indianencontact 6n bovendien eentje dat ik waarachtig kan beleven bij Aurora Brussei. Waarschijniijk de warmste fiiosofische kring van West-Europal Dus, ik moest wel aanwezig zijn op deze bijeenkomst waar 'mijn indiaan' zijn boeiende kortfilm 'Let's Rolf kwam voorstellen. Let's Roll gaat over Luc de Roeck zelf die vroiijk de wereid Instapt en zoals 'Marc' van Paul van Ostaijen's mor- 351 FORUM 29

36 gens da dingen groet. Vrolijk en vrij Is hij altljd zlchzelf en als sen goeia indiaan stapt hij op Moadar Aarda rond alsof die nog aan niats an niamand Is varpacht. Gaan algandom valt ta mljden, gaan wag Is ta var, gaan spoorwag te gevaarlljk, gaan brug ta hoog... Luc da Roack loopt zondar ta sprakan - want dat doat hij nlat graag - iangs alladaagsa dingan an groat za op zljn algan kafkalaansa manlar die fllosoflsch gazlan achtar maar nljgt naar da aanpak van hat lavan door soldaat Svajk. Maar dan wordt die brave Indiaan plots varmoord. Cynlsma troaf want praclas 'hij' wordt gadood door aan... Indlananpljjj Ean datactlvateam wordt op da zaak gazat en hat adaglum Indachtig 'Zoak hat nlat ta var' gaan da twaa spaurders In da onmlddallljka omgaving - leas; vrlendankrlng - op zoak naar da moordanaar. Zo balandan da spaurdars bij Luc da Roack zljn boazamvrianden an komt da kljker ta watan wat dia vrlandan zoal In hun mars habban. Da ana blljkt aan gitaarvlrtuoos ta zljn, da andara aan fantastlscha contrabasslst anzovardar anzovoort. Alia boazamvrianden koman aan bod In da film mat hun habban an kunnan. Maar telkens wear warden da spaurdars, nat zoals da vardachtan, geconfrontaard mat da gavleugalda woordan 'Say what you maan and mean what you say'. Hat brangt da spaurders achtar gaan stap voorult In hun ondarzoak nat zomin als hat da slachtoffars-vrlendan ult hun roas van 'nlat axploltatla van hun kunnan en/of watan' rukt. Van da waaromstult trakt Luc da Roack dan da pljl maar zaif ult zljn hart. Zjjn varnjzenjs zorgt achtar nlat voor ean niauwa rallgia noch hllarlscha verwondaring bij da spaurdars - dia halpen zaifs maa da pljl ult zljn hart ta varwijdaran - maar brangt da film In aan stroomversnalling die allaan zljn gajljke haeft mat da stroman Amazona of Orinoco. Da kljkar varzulpt dan In baaldan om ultaindalljk In hat hadandaagsa nihlllsma te varsmachten. Wat ean Intarassanta film! Maar wia onmlddallljk na da vartoning aan dabat mat da filmmaker wil aanvatten, vargaloppaart zlch gagarandaard in zljn aarsta jntarpratatia die noolt da warkalljka kan zljn. Hat kan hoogstans aan varkannanda visia of ean ruwa vaststaljing zljn. Oe film Is trouwans zo Indlaans van opvatting dat hij zich nlat laat vangan na aan aarsta aanschouwing. Da film moat opniauw wordan afgaspaald op hat natvllas om radalljkarwijza te wordan opganomen In da harsanan. Da film laat zlch nat zoals ean indiaan nlat kannan na ean aar sta ontmoatlng. Ean twaada, ean darda an zo mogalljk bantallan waarzlans zljn nodlg om aan waarachtlg 'Intarpratatlabaald' ta kunnan vorman. Mljn aarsta raactia na hat zlan van da film 'Let's Roll' was ar eantja van 'Oh, wat aan narclstischa surraallstlscha kortfllm mat moola muzlak van ondar maar Nail Young,' maar nog gaan saconda later was Ik al jaloars dat Luc da Roack arin gaslaagd was om aan moola droom ta transcandaran naar da palllcula! Niats daarvan. Da maker van da film, Luc da Roack, haaft met staun van da Vlaamse gamaanschap daze kortfllm gamaakt op basis van aan waldoordacht scanano. Da film roapt aan halt toa aan mansan die maar llggan ta kniazan an nlat ult hun lula zatal wlllan koman. Da film wil mansan aansporan om hun varborgan talantan ta axploltaran. Da film haaft da maandaranda amblba om da mans ult zljn donkara warald ta halan an da schaduwzljda van zljn bastaan om ta karan naar da zonnlga zljda. Da film wil aan halt toaroapan aan mansan dia In aike omstandlghald aan half laag In plaats van aan half vol glas zlan. Allaszlns, da tljd dringt an da film vraagt om lets te doen (Cf. Time Is running out, let's roll). Zodoanda Is da film avaneans pure discusslastof voor agogan om da dubbalzinnlghaid van mansan ta ontrafalan, om da maskers af ta rukkan, om varmommlngan ta latan voor wat za zljn; carnavalsattrjbutan! Maar daarnaast Is da film vooral aan parsoonlljk warklnstmmant voor Luc da Roacks kunstanaarsbastaan. Als schlldar kan hij dankzlj da film onalndig lang blljvan taran op da fllmbaaldan. Elk baald, alka 'stiir Is voor ham aan potantiaal schlldarlj waaraan aauwig kan gawarkt wordan. Elka 'stiir batakant aan fantastlsch kunstdoak dat alka kunstanaar oolt In zljn javan wal wil makan. Ean maarwaarda van dit fllmprojact Is ook dat Luc da Roack zljn boazamvrlandan hic at nunc binnan handbaraik haaft doordat hij hun gaast palllculair gavangan haaft. Ean sjamaan jn da oarwoudan van Brazllle of Vanazuala haaft da gaastan van zjjn stamladan wallswaar anders jn zjjn macht, maar 'mjjn jndlaan' haaft zlch van da middalan moatan 381 FORUM 29

37 bediensn waarmee hij is opgegroeid, wellswaar da oergedachte van de sjamaan Indachtlg; 'Say what you mean and mean what you say'! De Schaal van Kosmos "De filosofie die je kiest is afhankelijk van de mens die je bent." (johann Gottlieb FICHTE, ) Ik heb term mljn wenkbrauwen moeten fronsen toen Ik vrljdag 1 december 2004 bet volgenda berlcht in diver se kranten las: "Er bestaat geen enkela valabele theorie die een aiternatief kan zijn voor het kosmologisch model dat zich baseert op de 'Oerknal' als oorsprong en evolutie van het heelal.. Dat zegt de Franse astrofysious Alain Blanchart in het decembernummer van het gezaghebbende magazine Ciel&Espace. Blanchart van het Observatoire Midi-Pyrenees en hij betoogt verder: "... dat het kosmologisch model van de 'Big Bang' een van de grootste wetenschappelijke successen is van de twintigste eeuw. Net als de algemene relativiteitstheorle en de kwantummechanica is de theorie gegroeid volgens het traditionele schema van de wetenschappelijke validatie: een coherente verkiaring van de belangrijkste feiten of van zelfs de totalitelt van de pertinente feiten, en het maken van voorspellingen die daarop te verifieren zijn." Blanchart nuanceert dan: "Er bestaat voorlopig geen enkel valabel aiternatief voor het model van de 'Big Bang', maar ik sta open voor hen die willen proberen er een uit te werken." Blanchart steekt zijn vinger hoog in de lucht voor lieden die de theorie verwerpen en daarmee 'een van de meest spectaculaire wetenschappelijke revoluties' uit de voorbije eeuw op de helling zetten. Tot slot zegt de Franse wetenschapper: "Maar indien de overtuiging het wint op de confrontatie met de feiten (...) vervalt men in dogmatisme en verlaat men het wetenschappelijk pad." Vooraleer mijn wenkbrauwen weer op hun toegeeigende plaats terugzakten, schoten mijn gedachten pijisnel naar Plato ( v.c.) die in zijn zevende boek van 'De Staat' tussen 388 en 367 v.c. als denkbeeldlg experiment schreef:"...we lopen een gang in die ons onder de grond brengt. In een slecht verlichte zaal bevindt zich een groep proefpersonen. A! vanaf hun geboorte tasten ze in het duister over wat er buiten gebeurt. Voor alle zekerheid zijn ze geketend. Als we van dichterbij kijken, ontdekken we dat ze elkaar, door de manier waarop ze vastgeketend zitten, niet eens kunnen zien en allemaal gedwongen zijn dezelfde kant op te kijken. Hun enige afleiding - ovengens cmciale onderdeel van het experiment, waann de gevangenen zonder het te weten de hoofdrol spelen - is een merkwaardig schouwspel dat zich afspeelt op de plaats waarop hun bilk is gericht. De proef personen weten niet dat ze in uitzonderiijke omstandigheden leven en hebben jarenlang tegenover dat schouw spel doorgebracht, zonder de kans te krijgen een andere kant uit te kijken. We krijgen te horen dat het experi ment tot dusver geslaagd is: de proefpersonen veronderstellen dat genoemd schouwspel de hele werkelijkheid uitmaakt, waarvan de acteurs de enige bewoners zijn. (Op dat moment vragen we wat het schouwspel voorstelt. We zouden graag willen weten wat de gevangenen in al die jaren hebben geleerd.) We ontdekken dat de uitvoerders van het experiment een uitgekiende mise-en-scene hebben bedacht De acteurs zijn geen mensen van viees en bloed, begiftigd met een stem en een wil, maar poppen, bewogen door een aantal slaven die in een onzichtbare ruimte been en weer lopen, aan het oog onttrokken door een muurtje. En dat is nog niet alles. De gevangenen zien zelfs de poppen niet. Het muurtje waar de poppen bovenuit steken bevindt zich niet vddr de gevangenen maar achter hen. Een vuur zorgt dat de poppen op de tegenoverliggende muur een schaduw projecteren, waar de gevangenen gedwongen naar kijken. Van meet af aan hebben de gevangenen een schimmenspel gezien, meer niet, en daardoor vertoeft hun geest mijienver van de werkelijke wereid. Natuuriijk, 00k 371 FORUM 29

38 een normaal toneelstuk, en zaker sen poppen- of marionettantheater. kan op zijn bast ean armzalige karikatuur van hat univarsum opiaveran. Maar aan schimmanspal is nog minder, dat Is aan baald van aen beeld. (Wat is dan da badosling van daze ingawikkalda misa-an-scene? Wa krijgen ta horan dat da cruciaia fasa van hat axparimant nog moat beginnen.) Da gevanganan zijn al die jaran vastgaketend om ban ver van da realitait varwijdard ta houdan. Wat zou ar gabauran als aan van da gevanganan da kans krijgt da ingawandan van da aarda ta verlatan an da warald van da dlngan an hat iicht van da zon dat za vorm an klaur gaaft ta ontdakkan? Da hypothasa luidt dat da gevanganan, zodra za da grot variaten, earst door hat Iicht zullan wordan varfalind, an zich, zodra za hun gazichtsvermogan wear tarug habban, zulian varbazan over hat bastaan van aan warald van gaklaurde, driadimansionala dingan. Za habban zich vaai ta lang latan misleidan door da platta, kleurloza warald van da schaduwan.. Mat hat baald van da grot wilda Plato aangavan dat ook wij op da gavanganan van dat experiment lljkan, ook al baschouwan wa onszelf als vrije, goad galnformaarda mansan an habban wa ons lavan niat gakatend an kijkend naar aan schimmanspai doorgabracht... Ik kan na rulm twaaduizand jaar maar wainig toavoegen aan dit 'onwaarlagbara' besluit van Plato. Da huidiga watanschappalijka avolirtia tan spijt, maakt Blanchart mi] niat wijzar mat hat zoganaamd kosmologisch modal van da 'Big Bang'. Noch da watenschap noch hat 'schappanda' varhaal van da bijbal opanbaran me boa da aarda mat al zijn wondarlljka lavan is ontstaan. Ik ban aardar ganaigd hat axparimant van Plato ta axtrapolaran naar onza huidiga warald. Mat da globallsaring van da aarda blijken we absoluut maar en maar gavanganan ta zijn van onza planaat an boa maar wa dankan vrij te zijn, boa maar wettan en 'big brothers' ar op ons garicht wordan. We kijkan dagalljks naar aan schimmanspal op aarda dankzij da zon en da maan, da starran en nu an dan eens een komeet die voorbij suist. Watenschappars toveran waliswaar om da havarklap prachbga foto's ta voorschijn mat da Hubbla-ruimtatalascoop of da Chandra-rontgantalascoop an in bjdschriften zien wa fantastischa waargavan van alias an nog wat in ons marginaal - in da batakanis van kosmischa groothaid - zonnastalsal. Nu an dan gaat aan foto tot in hat diapsta van hat haalal of da vroagara sterranstalsels in hat sterranbaald 'Oven', maar ook dan wear moatan wa da hypothasen galovan van aan of andar Talascopa Science Institute of da moedar van alia ruimtakannis; da NASA. En dan houdt hat op. Hiar an daar nog wat astrobiologia, nog wat gaspeculaar over alaktromagnatlscha straiing, da niauwste cijfars dat hat haalal miljard miljard (gaan harhaling) starran bavat an tot slot dat mat hat uitdovan van da zon binnan 4 miljard jaar alia lavan in ons zonnastalsal onmogalijk zai zijn... En daar staan wij dan; da naakta aap in da bulk van hat onbawusta! Wia waat, is da aarda niat een groot experiment en lachan 'aliens' zich dagalljks ta barstan om da strapatsan van da aardbawonars. Varbazan za zich over onza invantivitait, maar dan wal in da orda zoais wij dat doan wannaar wa aen koionia miaran zian voorbijtrakkan! Zandan za op hat galacbscha scharm live da baaldan uit wannaar ar wear ean rakat da ruimta wordt ingastuurd an pronostikaran za of hat mansalijk varnuft al dan niat axplodaart? Injacteran za mannan zoals Napoleon, Hitler of Bush om hat vuur op aarda aan te wakkaran. Latan za als varmaak da Baagle-2 in aen gat op Mars vallan. is hun favoriata aardsa programme 'Star Trek' an goolen ze soms mat aan rulmtekai aen paar viarkanta kilomatars plat op aarda om hat axparimant 'aarda' nog wat maar vorm te gavan... Maar misschian is da mansalljka baschaving nog ta jong om acht 'opanbarenda' dingan te kunnan vartallen over wat ar is en vooral wat ar niat is buitan onza sfaar 'da aarda'. En misschian moat maar aans dringand zo'n 'alien' iangskoman om da stand van zakan van ons 'mansalijk' varstand maa ta delan. Waar wa staan op 'Da Schaai van Kosmos! 381 FORUM 29

39 Vuur Voor ivie moet ik straks hout klieuen als het huis uan warmte koel gescheiden is door eenzaamheid zoals degespleten blok daar nu Wgt In welk uuur moet het hout hranden ols de hoord ^een toeschouiuers heeft en er ui^estreken ols de moon bijii^t met hier en daar een hoopje as Met welk uuur moet ik verder leuen als hout en hoard uerlaten zijn en enkel de zoete herinnerin^ uoortdurend genstert In mijn hurt? Leopold Loamons, 4 maart 2006 Vrolijk Op maandagavond, 10 januari 2005 omstreeks uur Soms, zoals nu. ben Ik zo vrolijk dat ik wll schrijven zoals Benadictus de Spinoza, Michel de Montaigne, Martin Heidegger, Franz Kafka of pakweg Voltaire. In de koelte van de stilte zet Ik dan een rustig klasslekertje op van Felix Mendelssohn, een symfonle of zo, en ga dan voor al die meesters staan. Rechtop, een beetje Ingetogen. Ik neem een wlllekeurlg boek van ddn van de auteurs en lees een bladzijde of drie, vier, vijf, zes, zeven... de tijd is dan zo onbelangrijk als de baan van de aarde rond de zon. Ik raak telkens wear verwonderd van wat Ik verneem en lach dlep in mijn vuistje om zoveel kennis die kant en klaar voor mij is voorbereld. Wat voor kerels waren zij eigenlljk? Met walk licht waren zlj ultgerust om met een alfabet zo'n openbaringen voor de geest te brengen. Hoe kwamen ze aan al die comblnatles van letters en woorden om wijsgerige fragmenten te bedenken die zo belangrljk kunnen zijn voor een redelljk mans die zljn (zelf)bewijstzljn wll ontwikkelen? Maar vooral de kracht van al die schrijvers Is opzienbarend. Het vermogen om beelden te scheppen die zorgen voor wederzljdse vreugde en een pad tonen dat naar een complete toekomst leldl Die heilige toekomst, gerelateerd aan ijdelheid en roem, maakt nu precies van een schrljver een held, een roemiijk figuur. Dit soort schrijvers heeft werkelljk leven en dood overwonnen terwiji ze op elk moment de spiegel van de toekomst voorhielden. En als ik In die toverachtige spiegel naar het verleden kijk, zle Ik ze schrijven aan hun werktafel, in een staminee of onder de oksels van een boom. Telkens lachen ze en houden ze met zoveel liefde de pen vast alsof ze er een onvervangbare vriend in zien. Een vriendschap zonder 'waarom' noch 'waarvoor'. Maar pure erosliefde zoais die tussen vrienden-voor-het-leven bestaat. Al die prachtlge schrijvers waaronder 00k Gabriel Marcel of Frlediich Nietzsche - en aan dit rijtje voeg Ik ulteraard graag en vrolijk Leopold Flam toe - hebben blljkbaar geschreven zoals de Griekse godenkinderen hebben 391 FORUM 29

40 geleefd. Niet voor het leven zelf, maar voor de roem. Niet de naroem of de postume roem, maar de roem als spontane universalitelt. Zoals de Grieken Achilles of Odysseus zlch niet bewust waren van de dulzend-en-een gevaren, zoals wlj die achteraf vernomen hebben in de llias en Odyssela van Homeros, maar in de rotsvaste overtulging leefden zoals Hegel het heeft beredeneerd; "Op een bepaald moment zai een bepaald werk erkend worden, als het tijd wordt, want niets gebeurt tevergeefs, noch in de natuur noch in de geschiedenis." Het leven zoals een alledaagse mens het ervaart; eten, werken, slapen - eten, werken, slapen - enzoverder enzovoort is voor de helden van ondergeschikt belang, maar het bestaat als een condltio sine qua non om tot de roem te komen in het onvoltooide heden. Neen, de pennenridders zijn geen alledaagse mensen die zich een beeld vormen van het bestaan na de dood, want hieruit komen angst en onrust voort. De schrijvers drijven op de golven van de zon en zijn met bun zesde zintuig georienteerd naar een kosmisch punt in de ruimte waar al het licht dat zij hier op aarde uitzenden, weer wordt geabsorbeerd. Alsof zij intuitief leven in een macrokosmos waar niets verloren gaat, waar niets tevergeefs is, omdat al wat zij schrijven, al wat zij 'zijn', behoort tot het geheel en dat geheel draagt in zichzelf de roem en de erkenning. Zelfs indien het door niemand op een welbepaald moment wordt bemerkt. De roem straalt per manent en zai sohitteren in het heden of de toekomst. Je kan het vergelijken met een ster die in een of ander zonnestelsel sohittert en straalt. Ook al heeft geen mens hem ooit gezien met een Hubble of een ander lenzencomplex; de ster schittert. De roem ligt in de schrijver zelf. En zo wordt het plots mlddernacht in Berbroek. Mijn werkkamer hangt vol wolken muziek. De stapel boeken wankelt zoals ooit de toren van Pisa. De computer ronkt alsof hij al slaapt. En Ik word niet moe. Ik blijf vrolijk tokkelen op mijn klavier alsof Ik op de koop toe nog een nachtspfonie uit mijn mouw wil schudden. Ik blader nog een keer in Spinoza en sla dan als een vogelbekdier de 'fragmenten' van het leven dicht. Het is 'zijn en tijd', want straks is een nieuwe dag. Ik stapel mijn helden op een keurige hoop terwiji Ik ze een voor een nog eens over hun 'cover' wrijf. Respect is een mode deugd! Joke Ikziezooeel moolc urouiuen jon^ en stroiend ^lod van huid In stemmige kleuren en hippe snit Met een mond uol vreemde talen Ik zie ze zitten en ze lochen Ik hoorze uertellen en ze iveten Ik ruik hun leuen en hetgeurt Ik zwijg want ik ken ze niet Ik zie zoueel mooie urouiven En ik uer^eet de mijne nooit Met hoar ^ebreken en hoar leuensplooi Ik wil ze met niemand ruilen. Leopold Loarmons, 4 moort (FORUM 29

41 AFSCHEID VAN DIRK GLAUS CLAUSend LIGHT Met is voile middemacht en meer ledereen schuift aan zander woorden ledereen, zeals steen voorsteen Op het strand van de eeuwigfieid De zon is gevallen... voordirk En heeft haar licht Weggenomen uit zijn duisler Kijk daar, oak Prometheus leapt mee En Thales, Anaximander, Anaximenes, Flam, Pythagoras, Heraclitus, Parmenides, Lessing, Zeno, Empedocles, Hiram, Anaxagores, Leucippes, Wannes Van de Velde... Mensen tech, ze zijn er allemaal! Sterf jij oude wereld! Zijn reis naar Ithaka is ajgelopen Zijn queeste is in verdriet en vreugde tech nog vlot verlopen "Nooit verzaken, altijd doorstappen," is hie et nunc voorbij Bambi's, wolven en mangoesten dwalen nu in zijn wei Het is voile middemacht en meer ledereen schuift aan zander woorden ledereen weet dat het nooit meer zal zijn Met Dirk, zoekend, tastend, CLAUSend LICHT Op die lange reis, volledig met hart en ziel verricht. Leopold Laarmans, voordirk Claus ( , Kortrijk , Antwerpen) 25 februari FORUM 29

42 Dirk Glaus, Uitoever van hat Djdschrjft 'Nul', Diracteur van uitgeverij Parailox-psis, Ere-OireotBur Tobis Oe Prins,... vriend van iiopold Ram en zovale andaren Is niat meer. Zljn gedlch! ult 1984 Is nu lavand gawordan: "Waar Ik nool! had over gesprukany wat Ik nlet had gezegdy wat Ik nooit hah gadaan/ dat Is nu allamaal voorbij/" Sinds ik Dirk Interviewde als 'getuige'* van Leopold Flam, op 25 april 2002, werden we vrlenden. Na elks studledag In het AMVC-Letterenhuis in Antwerpen Hep Ik even langs. Eon uurtja, soms twee. Het enlga onderwarp van gasprak was dan Leopold Flam. Hat was allaan voor Dirk Glaus dat Flam ooit da wljza woorden sprak;"... nooit varzakan, zaifs indian da nacht volladig is, doorstappan, al is het ook tastand, steads doorstappen.. Fan raad die Dirk tot da laatsta snik volbracht haaft. Ik zai da hartalijka gesprakkan mat Dirk missan, maar nog maar Dirk zaif, die voor mij da uitstraling had van aan zon. CZie Forum+. nummef 15 of surf na» websitb Laarmans) 421 FORUM 39

43 COLOFON WEBSITE REDACriEADRESFORUM+ Grotestraat 129, 3540 Berbrock info(p)leopoldioarmans.be VORMGEVING & WEBBEHEER BLINK, Sint-Truiden EVANAWA, Hflsselt EINDREDACTIE Peter Vanmier\o,joumaHst'CTimino\oog» I. MEDEWERKERS Vic Van den Eynden Eric Vanpacschen Josionc Maes Jos Licbens STRIPS/CARTOONS Kim Duchateau.Zoutkeuw TEKSTEN Sc GEDICHTEN & FOTO'S Zijn, tenzij anders oermeld oan de hand uan Leopold Laormons. Hij Is in zijn dageiijks leuenjournaiist met project Forum+ kan gesteund wordeir ; jdoortotaal vfllblilvend een eurobedrag te fstorten op rekening 001-2Q met de vermelding rsympathie Forum'^'^ en vader van twee kinderen. OPLAGE 250. Forum+ is gratis en loordt exclusiefoerstuurd naar indioiduen die naar m[jn mening nog een eigen stem hebben in deze maatschappij, die bestaat uit slaapumndeiaars, oerkleurde indioiduen en onnozelen die erop los ieuen in een doice uita. 43fFORUM2g

44 Graag e\nd\q ik met de zeuentiende-eeuu/se gewoonte bijgeleerden om hun we\w\\\ende lezer gelukte u;ensen: Vale Lector bencuole, utere, si plocet, his nobiscum omniaque feliciter age. op de website ^.leopoldlaarmans.be geupdfltet. duikereens INl Verantwoordeiljke uitgever; Leopold Luyckx. Doornenboomlaan Oostliam. Algiftekantoor: 3560 Lumnien