Regionaal Programma Volwassenen Educatie

Transcriptie

1 Regionaal Programma Volwassenen Educatie Stad met een hart

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Volwasseneneducatie in regionaal verband Algemeen doel Wetswijziging WEB Beschikbaar budget; afbouw verplichte inkoop bij ROC s WEB gelden zijn voor zowel formele als non-formele trajecten Aanbieders kunnen BTW - plichtig zijn Randvoorwaarden voor het RPE regio Amersfoort Uitgaan van decentrale verantwoordelijkheid Prioriteiten Formele trajecten gericht op arbeidsparticipatie Trajecten gericht op maatschappelijke participatie Afstemming met andere beleidsvelden en activiteiten Taalhuis en Tel mee met Taal Subsidieregeling als sturings- en beoordelingskader Overzicht doelgroepen, activiteiten en partners in de uitvoering Algemeen kaders voor activiteiten, doelgroepen en partners in de uitvoering Uitvoering in Uitvoering in 2016 door ROC Midden Nederland Uitvoering in 2016 door ROC Landstede Overzicht vrij besteedbaar budget Doelgroepen, activiteiten en partners voor het vrij besteedbaar budget in Amersfoort en Leusden Baarn, Bunschoten en Soest Nijkerk Woudenberg Bijlage 1: Standaarden, eindtermen en doelgroepen Bijlage 2: Tel mee met Taal

3 1 Inleiding Een goede beheersing van de Nederlandse taal is een eerste vereiste voor participatie in de samenleving. Volwassenen die, om wat voor reden dan ook, het Nederlands onvoldoende beheersen komen vaak aan de kant te staan. Dat werkt door in alle relaties van het vinden en behouden van een baan tot het voorlezen van een boekje aan kinderen en kleinkinderen. De Rijksoverheid heeft de gemeente Amersfoort, als contactgemeente van de arbeidsmarktregio, de verantwoordelijkheid gegeven om de besteding van de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) gelden regionaal te coördineren. Dit biedt kansen om, ondanks de forse afname van het landelijk budget voor volwasseneneducatie, regionaal een passend aanbod neer te zetten, dat zo goed mogelijk aansluit bij de ontwikkelingen in het sociale domein. De uitdaging is om met het beperkte budget toch zoveel mogelijk resultaat te behalen. Samenwerking is het sleutelwoord. Niet alleen met de regiogemeenten maar ook met alle mogelijke partners, in het belang van een stad waarin iedereen elkaar letterlijk en figuurlijk kan begrijpen Het opstellen van een Regionaal Programma volwassenen Educatie (RPE) is een verplichting die voortvloeit uit de WEB. In de toelichting op de wet worden de volgende doelgroepen genoemd: analfabeten, laaggeletterden en vrijwillige inburgeraars. Het gaat daarbij om inwoners uit de gemeente die 18 jaar of ouder zijn. Dit Regionaal Programma volwassenen Educatie (RPE) is het kader voor de samenwerking tussen Amersfoort, Soest, Nijkerk, Leusden, Bunschoten, Baarn en Woudenberg voor wat betreft volwasseneneducatie voortvloeiend uit de WEB. Regionaal Programma Educatie Pagina 3 van 16

4 2 Volwasseneneducatie in regionaal verband 2.1 Algemeen doel Educatie draagt bij aan de zelfredzaamheid van mensen. Door vaardiger te worden in de Nederlandse taal en beter te leren rekenen, kunnen mensen zelfstandiger meedoen in de samenleving. Daarom is het van belang dat gemeenten een educatiebeleid voeren: een beleid dat slim is verbonden met andere beleidsdomeinen waarbinnen het bevorderen van participatie belangrijk is. 1 Dit hoofdstuk geeft het bredere plaatje van wat er speelt rond de rol van gemeenten bij volwassenen educatie; in het volgende hoofdstuk komen de randvoorwaarden aan de orde die voor het RPE van de arbeidsmarkt regio Amersfoort zijn gekozen. 2.2 Wetswijziging WEB De invoering van de wetswijziging in de WEB per 1 januari 2015 heeft een aantal gevolgen voor de gemeenten. De wet voorziet in gemeentelijke samenwerking op regionaal niveau; De verplichte inkoop bij de ROC s wordt stapsgewijs afgebouwd; Gemeenten kunnen zowel formele als non-formele educatietrajecten bieden; Contactgemeenten krijgen een coördinerende rol in het regionale educatiebeleid. Alle gemeenten moeten zorgen voor een educatieaanbod afgestemd op de behoefte van de doelgroepen in de eigen gemeente. Ze moeten daarvoor samenwerken in de arbeidsmarktregio s. Contactgemeenten krijgen een regierol in de taak om samen met de andere gemeenten in hun regio een programma educatie op te stellen en afspraken te maken met aanbieders van educatie. Contactgemeenten krijgen ook het budget overgemaakt voor de hele regio en dienen de besteding ervan te verantwoorden. Dit RPE is het inhoudelijk kader voor de samenwerking tussen Amersfoort, Soest, Nijkerk, Leusden, Bunschoten, Baarn en Woudenberg voor wat betreft volwasseneneducatie voortvloeiend uit de WEB. De samenwerking binnen de Arbeidsmarktregio Amersfoort wordt voor volwasseneneducatie geformaliseerd met een samenwerkingsovereenkomst. De deelnemende gemeenten gaan een samenwerking aan, maar die is licht van karakter, dat wil zeggen zonder herverdeling van taken of bevoegdheden. 2.3 Beschikbaar budget; afbouw verplichte inkoop bij ROC s Met de WEB zijn vanaf 2009 de budgetten voor re-integratie, participatie en educatie ondergebracht in het participatiebudget. In principe komen de gemeentelijke middelen voor volwasseneneducatie, en re-integratie samen in één specifieke uitkering voor gemeenten gericht op de arbeidsmarktparticipatie, te weten het participatiebudget. Bij wijze van overgang is toen echter geregeld dat tot een later te bepalen tijdstip de gemeenten het educatiebudget bij ROC s moesten besteden aan inkoop van educatieopleidingen. Met het van kracht worden van wijziging van de WEB op 1 januari 2015 wordt de verplichte inkoop bij de ROC s wordt afgebouwd. Volgens de afbouwregeling verloopt de verplichte inkoop als volgt: 75% van het budget verplicht bij het ROC inkopen in 2015, 50% in 2016, 25% in 2017 tot 0% in Meer mogelijkheden - De transitie van educatie naar het sociaal domein een handreiking voor gemeenten (VNG oktober 2014) Regionaal Programma Educatie Pagina 4 van 16

5 Door deze veranderingen krijgen gemeenten vanaf 1 januari 2015 stap voor stap meer bestedingsvrijheid bij het samenstellen van een educatieaanbod passend bij de diversiteit van de doelgroep. Uit de toelichting op de WEB blijkt dat wordt overwogen dit budget vanaf 2018 op te laten gaan in het gemeentefonds. Het educatiebeleid zou dan integraal onderdeel moeten zijn van het gemeentelijk beleid in het sociaal domein. Voor de gehele arbeidsmarkt regio Amersfoort is in 2015 een budget beschikbaar van Voor 2016 wordt dat bedrag , terwijl de verdeling tussen de gemeenten in 2016 ook iets anders gaat worden dan in De bedragen voor 2017 en volgende jaren zijn nog niet bekend. Uitgaande van deze gegevens ziet de budget verdeling per gemeente - onderverdeeld in verplicht ROC en vrij besteedbaar - er als volgt uit: totaal verplicht vrij verplicht vrij verplicht vrij verplicht vrij totaal totaal totaal ROC besteedbaar ROC besteedbaar ROC besteedbaar ROC besteedbaar Amersfoort Baarn Bunschoten Leusden Nijkerk Soest Woudenberg totaal: Het percentage van het budget (voor %) dat buiten de afbouwregeling valt kan worden ingezet bij alle aanbieders met een passend aanbod. Dit kunnen ROC s, private aanbieders of andere aanbieders zijn. Het staat de regio vrij binnen de gestelde wettelijke kaders voor aanbesteding dan wel subsidiëring zelf te bepalen bij welke en bij hoeveel aanbieders (formeel/non-formeel, ROC of anderszins) educatie opleidingen worden afgenomen. Het deel van het educatiebudget dat niet onder de wettelijke afbouwregeling valt (resp. 25%, 50% en 75% van het budget) is vrij besteedbaar en moet volgens de geldende aanbestedingsregels worden weggezet indien educatie opleidingen op de markt worden ingekocht. Het aanbod van volwassenen educatie kan dan via marktwerking tot stand komen. Een andere mogelijkheid is om dit deel van het budget via subsidiëring weg te zetten. Hiervoor hanteert de contactgemeente dan de voor subsidies geldende regels. De afweging van de keuze voor aanbesteding of subsidie ligt bij de contactgemeente/regio zelf. Verantwoording over besteding van de middelen vindt plaats in het kader van de algemene verantwoording over specifieke uitkeringen 2 Inhoudelijk moeten de activiteiten beoordeeld en getoetst worden met de methodiek Standaarden en Eindtermen VE. Deze methodiek is te vinden op de website van het Steunpunt taal en rekenen VE. 2.4 WEB gelden zijn voor zowel formele als non-formele trajecten Formele trajecten zijn opleidingen die gericht zijn op het behalen van een diploma. Een voorbeeld van zo n traject is NT2. NT2 is een opleiding bedoeld voor mensen voor wie het Nederlands een tweede taal is en is gericht op het toetsbaar behalen van een vastgelegd taalvaardigheidniveau. Non-formele trajecten zijn activiteiten gericht op het verhogen van taal- en rekenvaardigheid zonder dat het doel is daar een diploma aan te verbinden. Non-formeel leren vindt plaats buiten schoolmuren, bewust en op eigen initiatief van de lerende. Te denken valt aan de bibliotheek als plek waar laaggeletterden zich thuis kunnen voelen en op informele manier worden geholpen met het vergroten van hun taalvaardigheid. Voor zowel de formele als de non-formele trajecten geldt dat ze 2 SISA: OCW D10; Volwassenen Onderwijs (participatiewet) Regionaal Programma Educatie Pagina 5 van 16

6 moeten passen in de standaarden en eindtermen van de WEB. Ook voor non-formele trajecten geldt dat er sprake moet zijn van toetsbare verbetering van de taalvaardigheid. 2.5 Aanbieders kunnen BTW - plichtig zijn De BTW vrijstelling geldt voor wettelijk onderwijs door daartoe aangewezen instellingen. Indien gemeenten educatieopleidingen laten verzorgen door een aanbieder zonder diploma-erkenning, dan kan de BTW vrijstelling dus niet van toepassing zijn. Bezien wordt nog of de BTW afdracht voor het zogenoemde non-formele aanbod via het BTW compensatiefonds voor vergoeding in aanmerking komt. Regionaal Programma Educatie Pagina 6 van 16

7 3 Randvoorwaarden voor het RPE regio Amersfoort Uit het geschetste algemene kader in het voorgaande hoofdstuk blijkt dat het beschikbare budget breed inzetbaar is. Om daar mee aan de slag te kunnen gaan, worden hieronder puntsgewijs de randvoorwaarden geschetst waarbinnen dit regionale programma volwasseneneducatie is opgesteld. 3.1 Uitgaan van decentrale verantwoordelijkheid De voorgeschreven regionale samenwerking is niet structureel. Als de WEB middelen vanaf 2018 overgaan naar het gemeente fonds stopt daarmee ook de verplichte rol van centrumgemeenten. Uiteraard is het mogelijk de samenwerking op vrijwillige basis voort te zetten. Uitgangspunt voor het RPE is dat iedere regiogemeente als eerste verantwoordelijk is voor het eigen deel van het regionale budget. Als het gemeenschappelijk (laten) uitvoeren van activiteiten een meerwaarde oplevert zal dat uiteraard ook worden gedaan, maar de meerwaarde is leidend, niet het principe dat samenwerking moet. 3.2 Prioriteiten De ambities en doelstellingen voortvloeiend uit de WEB overtreffen de mogelijkheden van het beschikbare budget. Om toch effectief te zijn is het van belang naast de andere randvoorwaarden het budget niet te versnipperen maar gericht in te zetten. Op hoofdlijnen zijn er twee trajecten te onderscheiden: Formele trajecten gericht op arbeidsparticipatie Arbeidsparticipatie is een belangrijke doelstelling bij besteding van de WEB gelden. Kenmerkend voor deze trajecten is: Het zijn formele trajecten, wat betekent dat de toegenomen taalvaardigheid moet blijken uit het behalen van een diploma of certificaat. De trajecten worden verzorgd door professionals. Het behalen van een diploma of certificaat kan ook gedaan worden naast een andere opleiding. Die combinatie van opleidingen vormt dan een geïntegreerde aanpak. Zo n geïntegreerde aanpak kan worden aangeboden aan jongvolwassenen, bijvoorbeeld jongvolwassenen die bezig zijn met het afronden van een MBO opleiding maar die juist op het punt van taalvaardigheid nog een achterstand hebben die belemmerend werkt bij het vinden van een stage of van een baan Trajecten gericht op maatschappelijke participatie Onder maatschappelijke participatie vallen alle activiteiten die gericht zijn op het vergroten van de taalvaardigheid zonder dat dit primair gericht is op het vergroten van kansen op de arbeidsmarkt. De kenmerken van deze trajecten zijn: Deze educatieve trajecten kunnen worden afgesloten met een diploma / certificaat maar het hoeft niet. Het zijn trajecten die wel moeten passen binnen de systematiek van de standaarden en eindtermen. Dat betekent ook dat de voortgang van de cursisten meetbaar moet zijn als er geen voortgang meer is, is het ook niet zinvol door te gaan. De aanpak kan kleinschalig en informeel zijn. Uitvoering vindt hoofdzakelijk plaats door inzet van (getrainde) vrijwilligers. Inzet van professionals wordt zoveel mogelijk beperkt. belangrijk is dat ook deze vorm van volwassenen educatie wordt gevolgd door mensen die voldoende gemotiveerd zijn. Regionaal Programma Educatie Pagina 7 van 16

8 3.3 Afstemming met andere beleidsvelden en activiteiten Taalhuis en Tel mee met Taal Medio juni hebben een vijftal partijen het initiatief genomen tot oprichting van een Taalhuis in Amersfoort. Het Taalhuis is een landelijk concept en bedoeld als een soort huiskamer van de stad waar je kunt leren, vragen, inspireren en ontmoeten. Het is een herkenbare fysieke en laagdrempelige plek voor laaggeletterden en vrijwilligers rondom taal. Amersfoort zoekt op alle gebieden zoveel mogelijk samenwerking met partners is de stad. De gemeente Amersfoort is niet de initiatiefnemer en niet de trekker van het Taalhuis, maar steunt het initiatief als deelnemer en beheerder van de WEB gelden. Het Taalhuis is een positieve ontwikkeling waaruit de kracht van de stad blijkt. Amersfoort zal als één van de partners binnen het taalhuis dit initiatief helpen versterken en verbreden. Voor de verbreding van het initiatief is te denken aan samenwerking binnen het Taalhuis op regionale schaal. Aanpak van laaggeletterdheid en taalachterstand door tweetaligheid zijn activiteiten die zo veel mogelijk dicht bij de mensen moet plaatsvinden. Er is inhoudelijk veel voor te zeggen dat meerdere ook kleinere organisaties op dit punt actief zullen zijn en gesteund worden. Voor die inhoudelijke afstemming kan de bibliotheek een spilfunctie vervullen, waarbij de gemeente toetst op hoofdlijnen en de subsidie beschikkingen verleent. Dat geldt met name voor de non-formele trajecten gericht op maatschappelijke participatie, zie paragraaf Regionaal Programma Educatie Pagina 8 van 16

9 Het Taalhuis kan een prima kader zijn voor die inhoudelijke afstemming door de bibliotheek, als trekker van het Taalhuis. Binnen het Taalhuis participeert de stichting Lezen en Schrijven. Deze stichting speelt een belangrijke rol in de uitvoering van het actieprogramma Tel mee met Taal (zie daarvoor de desbetreffende bijlage). Binnen het Taalhuis kan dus ook de afstemming plaatsvinden tussen de gemeentelijke activiteiten gericht op laaggeletterdheid en de uitvoering van Tel mee met Taal. 3.4 Subsidieregeling als sturings- en beoordelingskader In de voorbereiding van dit RPE is afgewogen of het kader voor opdrachtverlening een aanbesteding dan wel een subsidieregeling zou moeten zijn. Aanbesteden is een goed instrument om marktwerking te initiëren. Toch wordt voorgesteld te kiezen voor een subsidieregeling als sturings- en beoordelingskader, en wel om de volgende redenen: Er is een beperkt aantal aanbieders van de gewenste producten. Mogelijke concurrentie is daardoor beperkt. Het gaat om nieuwe producten, de beschrijving daarvan staat nog in de kinderschoenen. Ook landelijk zijn er nog geen voorbeelden van productbeschrijvingen die bij aanbesteding gebruikt kunnen worden. Naarmate het vereiste product minder exact te omschrijven is, is aanbesteden een minder geschikt instrument en komt een subsidieregeling meer in beeld. Vanwege het relatief beperkte aantal aanbieders wordt eveneens niet gekozen voor een tendersysteem in de subsidieregeling. Zo n tendersysteem heeft alleen zin als een eenduidig te omschrijven product wordt gevraagd dat door een groter aantal aanbieders geleverd kan worden. Het gaat in dit programma om besteding van de WEB middelen in Voor 2017 is een andere aanpak mogelijk, afhankelijk van de dan te leveren producten en het dan beschikbare budget. Regionaal Programma Educatie Pagina 9 van 16

10 4 Overzicht doelgroepen, activiteiten en partners in de uitvoering 4.1 Algemeen Tot en met 2015 verzorgen ROC Midden Nederland (voor Amersfoort e.o.) en ROC Landstede (voor Nijkerk) het volgende aanbod: Basiscursus Nederlands & Rekenen niveau 0 1F (NT1 laaggeletterden) Basiscursus Nederlands & Rekenen niveau 1F 2F (NT1 laaggeletterden) Alfabetisering Nederlands als Tweede taal (NT2 alfabetisering) Opleiding Nederlands als Tweede taal (NT2) Daarnaast verzorgt het NVA in 2015 voor Amersfoort en Leusden een programma gericht op mensen van niet Nederlandse afkomst en die niet inburgeringspichtig zijn, wonend in Amersfoort of Leusden. Het gaat daarbij om 2 doelgroepen: 1. Mensen die hun taalniveau willen en kunnen verhogen. 2. Mensen die niet in staat zijn om alle vaardigheden af te sluiten met het inburgeringexamen. De vaardigheden spreken en luisteren kunnen op zich wel verbeterd worden, met name door het te koppelen aan functioneel gebruik. Omdat ROC Midden Nederland de volwasseneneducatie, gericht op participatie, in de periode tot 2018 geheel wil afbouwen, is met dit ROC afgesproken dat het programma NT2 in 2016 voor Amersfoort en Leusden niet meer zal worden uitgevoerd. ROC Landstede heeft in samenspraak met Bibliotheek Nijkerk aangegeven door te willen blijven gaan met het (non) formele aanbod in Nijkerk en daar waar mogelijk het aanbod uit te breiden. In het Meerjarig Bibliotheekbeleidsplan gemeente Nijkerk wordt oa. als kernfuncties van de bibliotheek genoemd: een ondersteunende rol in de bestrijding van taalachterstanden en laaggeletterdheid, er is dus vanuit lokaal beleid ook ruimte voor deze inzet. Het ROC, de bibliotheek en basisschool Rehoboth vanuit het taalsteunpunt hebben elkaar gevonden en zouden graag de samenwerking versterken. Middels een taal(steun)punt wordt door de drie partijen inzet gepleegd met als doel het terugdringen van laaggeletterdheid in de Nijkerkse samenleving. 4.2 kaders voor activiteiten, doelgroepen en partners in de uitvoering De inventarisatie in het volgende hoofdstuk is per gemeente en geldt voor In de loop van 2016 worden de activiteiten opnieuw geïnventariseerd en wordt aan de hand van nieuwe afspraken met ROC Midden Nederland over de afbouw van hun activiteiten in 2017 het programma voor 2017 samengesteld. Dan wordt opnieuw, per gemeente of samenwerkende gemeenten, een inventarisatie gemaakt van activiteiten, doelgroepen en partners. Voor toetsing van de activiteiten per gemeente of in boven lokale samenwerking gelden in ieder geval de volgende twee criteria: 1. De activiteiten moeten beschreven, beoordeeld en getoetst worden aan de hand van de standaarden en eindtermen als genoemd onder paragraaf Per gemeente is een budget beschikbaar; zie het schema op bladzijde 5. De kosten die per gemeente worden gemaakt moeten (ongeveer) passen in dat budget. Regionaal Programma Educatie Pagina 10 van 16

11 5 Uitvoering in In 2016 moet de helft van het budget verplicht worden opgedragen aan een ROC. Dit om de ROC s in de gelegenheid te stellen hun inspanningen gefaseerd af te bouwen. 5.1 Uitvoering in 2016 door ROC Midden Nederland. Afstemming tussen het regionaal overleg volwassenen educatie en het ROC Midden Nederland heeft geresulteerd in het volgende programma voor het verplichte deel in 2016: aanbod locatie cursus aantal groepen uren per week aantal totaal groepsuren groepsprijs totaal kosten verdeling ROC MN Basiscursus Nederlands en/of rekenen 0-1F Centraal Amersfoort 1 3 weken Basiscursus Nederlands en/of rekenen 0-1F Decentraal Bieb Amersfoort, Basiscursus Nederlands en/of rekenen 0-1F Decentraal Bieb Leusden Basiscursus Nederlands en/of rekenen 0-1F Decentraal Amfors Basiscursus Nederlands en/of rekenen 1F - 2F Centraal Amersfoort Basiscursus Nederlands en/of rekenen 1F - 2F Centraal Woudenberg Woudenberg Basiscursus Nederlands en/of rekenen 1F - 2F Centraal Soest Alfabetisering Nederlands als Tweede taal Centraal Soest BBS Opleiding Nederlands als Tweede Taal Centraal Soest TOTALEN Het aanbod van ROC Midden Nederland is gericht op drie clusters: Amersfoort en Leusden Woudenberg Baarn, Bunschoten en Soest. Binnen het beschikbare bedrag voor iedere cluster heeft een individuele gemeente een trekkingsrecht evenredig aan het budget voor die gemeente. Daarvan zal in de praktijk alleen gebruik worden gemaakt als het aanbod van cursisten groter is dan het totale aantal beschikbare plekken. 5.2 Uitvoering in 2016 door ROC Landstede. De uitvoering van ROC Landstede voor deelnemers uit Nijkerk is deel van het complete aanbod van het ROC voor de Noord-West Veluwe. De verplicht bij het ROC te besteden gelden worden ingezet voor varianten van het aanbod NT2. Mensen uit Nijkerk die in 2015 nog deelnemen aan cursussen NT1 van ROC Landstede kunnen in 2016 worden overgeheveld naar het non-formele aanbod dat betaald zal worden uit de vrij besteedbare middelen. Het gaat verplicht te besteden budget bij ROC Landstede bedraagt een bedrag van Overzicht vrij besteedbaar budget Uitgaande van het beschikbare budget voor 2016 en de verplichte opdracht aan de ROC s uit de voorgaande paragrafen, is in de tabel hieronder het vrij besteedbaar budget bepaald. gemeente: budget 2016 per cluster: ROC 2016 vrij budget Amersfoort Leusden Baarn Bunschoten Soest Nijkerk Woudenberg totaal Regionaal Programma Educatie Pagina 11 van 16

12 5.4 Doelgroepen, activiteiten en partners voor het vrij besteedbaar budget in Amersfoort en Leusden Voor Amersfoort en Leusden is onderscheid gemaakt tussen formele trajecten gericht op arbeidsintegratie (paragraaf 3.2.1) en trajecten gericht op maatschappelijke participatie (paragraaf 3.2.2). Uitvoering van de formele educatie gericht op arbeidsintegratie vindt plaats binnen opleidingscentra voor jongvolwassenen. Uitvoering van de trajecten gericht op maatschappelijke participatie kan plaatsvinden via het Taalhuis gecoördineerd door de bibliotheek. Formele educatie gericht op arbeidsparticipatie is in verhouding duurder dan trajecten gericht op maatschappelijke participatie. Voor een formele opleiding zijn gekwalificeerde docenten noodzakelijk, maatschappelijke participatie is heel geschikt voor samenwerking met vrijwilligers. Mede daarom is gekozen voor een verhouding in besteding van het beschikbare budget van 70% formele educatie en 30% informele educatie. De genoemde percentages geven een richting aan. In de praktijk wordt per jaar bekeken welke vragen er leven en welke uitvoerende partijen er beschikbaar zijn om het programma uit te voeren. NT1; 0-1F NT2; 1F-2F ANT2 0-1F NT1 0-1F Amersfoort en Leusden; totaal budget Activiteit Doelgroep Partner(s) Budget beslag Laaggeletterde Nederlanders ROC MN (verplicht deel) Jong volwassenen ( nieuwkomers ) met afstand tot de ROC s arbeidsmarkt niet Nederlands afkomstig en niet inburgeringsplichtig Laaggeletterde Nederlanders via Taalhuis / bibliotheek. Partners die intensief werken met vrijwilligers via Taalhuis / bibliotheek: Partners die intensief werken met vrijwilligers In Amersfoort is er bewust voor gekozen de ouders van VVE-geindiceerde kinderen niet als doelgroep mee te nemen bij besteding van de WEB gelden. Gelet op het zeer beperkte budget voor volwassenen educatie kan het aanbod van deze ouders beter een plek krijgen in het onderwijs achterstanden beleid dan bekostiging vanuit de WEB gelden. Regionaal Programma Educatie Pagina 12 van 16

13 5.4.2 Baarn, Bunschoten en Soest Baarn, Bunschoten en Soest werken zo veel mogelijk samen in de uitvoering van de volwasseneneducatie. Baarn, Bunschoten, Soest; Totaal budget: Activiteit Doelgroep Partner(s) Budget beslag NT1 en NT2; 0-2F NT2 0-1F NT1 en NT2 0-1F Baarn NT1 en NT2 0-1F Bunschoten NT1 en NT2 0-1F Soest Laaggeletterde Nederlanders en personen van niet Nederlandse afkomst en niet inburgeringsplichtig Personen van niet Nederlandse afkomst en niet inburgerinsgplichtig. Laaggeletterde inwoners van Baarn*. Laaggeletterde inwoners van Bunschoten*. Laaggeletterde inwoners van Soest*. ROC MN ( verplicht deel) NVA of andere aanbieder Welzijnsorganisatie gevestigd in Baarn die intensief werkt met vrijwilligers Welzijnsorganisatie gevestigd in Bunschoten die intensief werkt met vrijwilligers Samenwerkende welzijnsorganisatie(s) in Soest die intensief werkt met vrijwilligers * Laaggeletterd: geletterdheid omvat luisteren, spreken, lezen, schrijven, gecijferdheid en in dat kader gebruiken van alledaagse technologie om te communiceren en om te gaan met informatie Nijkerk Nijkerk; totaal budget Activiteit Doelgroep Partner(s) Budget beslag NT1 en NT2 Laaggeletterde ROC Landstede (verplicht F Nederlanders deel) ANT, NT1 en NT2 0-1F Woudenberg Laaggeletterden en mensen met afstand tot arbeidsmarkt en samenleving/ niet Nederlands afkomstig en niet inburgeringsplichtig Samenwerkende maatschappelijke organisati es gesitueerd in Nijkerk, bij voorkeur in de samenstelling van een bibliotheek, een onderwijsinstellingen en welzijnsorganisaties. Woudenberg; totaal budget NT1 0-2F Activiteit Doelgroep Partner(s) Budget beslag laaggeletterden en valt voor 2016 in hoger opgeleide verplichte opdracht aan mensen met ROC MN Nederlands als (nieuwe) taal Regionaal Programma Educatie Pagina 13 van 16

14 Bijlage 1: Standaarden, eindtermen en doelgroepen De verantwoording van de besteding van de WEB gelden moet plaatsvinden aan de hand van de standaarden en eindtermen. De standaarden en eindtermen beschrijven de diverse niveaus voor de vaardigheden taal, rekenen en digitale vaardigheden. Voor het instroomniveau gelden geen eindtermen; het instroomniveau kan dus niet worden afgesloten met een erkende diploma. In onderstaande schema s is weergegeven voor welke niveaus van taal, rekenen en digitale vaardigheden standaarden en/of eindtermen zijn vastgesteld en in hoeverre ook voorbeelden zijn uitgewerkt. Tenslotte is een schema opgenomen waarin de niveaus van de standaarden en eindtermen zijn gerelateerd aan het Nationaal Kwalificatiekader (NLQF). In dit RPE wordt gebruik gemaakt van de aanduidingen NT1, NT2 en ANT. Deze afkortingen staan voor: NT1: mensen waarvoor Nederlands de moedertaal is NT2:mensen waarvoor Nederlands een tweede taal is ANT: mensen die in aanmerking komen voor alfabetiseringscursussen gericht op de Nederlandse taal. Deze categorie kan verder onderverdeeld worden in ANT1 voor mensen waarvoor Nederlands de moedertaal is en mensen waarvoor Nederlands een tweede taal is, dus ANT2. Regionaal Programma Educatie Pagina 14 van 16

15 Beleidsmatig kan het gewenst zijn prioriteiten te sturen aan de hand van deze indeling, maar dat wil niet zeggen dat er inhoudelijk geen overlap is. De behoefte aan het vergroten van taal- en rekenvaardigheid van de ene categorie is niet per se anders dan de behoefte van de andere categorie. Het Ministerie van OCW heeft aan het Steunpunt Taal en Rekenen Volwasseneneducatie gevraagd een onderzoek te laten uitvoeren naar cursist- en onderwijsprofielen in het leergebied taal voor de doelgroep laaggeletterde volwassenen. Doel van het onderzoek is meer zicht te krijgen op de doelgroep van de volwasseneneducatie. Aanleiding en context van de onderzoeksvraag is de veranderde samenstelling van dit deel van de doelgroep. Groepen bestaan steeds vaker uit een mengeling van deelnemers met een andere moeder/ thuistaal dan het Nederlands (NT2) die de mondelinge vaardigheden al (redelijk) goed beheersen en van oorsprong Nederlandstalige deelnemers (NT1). Het onderzoek brengt overeenkomsten en verschillen tussen deelnemers in deze heterogene groepen in beeld. In dit onderzoek werden vijf profielen gevonden. Het onderscheid tussen de verschillende profielen loopt niet langs de grens van de taalachtergrond. De gevonden profielen zijn: Profiel 1: De gevorderde leerder Cursisten met dit profiel zijn divers qua taalachtergrond. Ze hebben een relatief grote mondelinge vaardigheid en bevinden zich voor zowel lezen als schrijven in meerderheid tussen 1F en 2F. Ze zijn echter beter in lezen dan in schrijven. In onderwijs aan deze leerders is veel aandacht voor schrijven gepast. Voor de mondelinge vaardigheden hebben zij de doelen van de volwasseneneducatie (2F) al bereikt. Profiel 2: De gemiddelde leerder Ook deze groep is heterogeen qua taalachtergrond. Cursisten in dit profiel hebben eveneens een grote mondelinge vaardigheid, al scoren ze lager dan de leerders binnen profiel 1. Ze bevinden zich voor lezen in meerderheid tussen 1F en 2F en voor schrijven tussen Instroom en 1F. Het onderwijs aan deze groep zou zich primair moeten richten op lezen en schrijven. Een deel van de individuen binnen deze groep zal daarnaast behoefte hebben aan training van de mondelinge vaardigheid. Profiel 3: De NT2-leerder Deze leerders hebben een andere moedertaal dan het Nederlands. Ze zijn vrij goed in taken die een beroep doen op lees- en schrijfvaardigheid maar hebben een beperkte woordenschat. Voor de mondelinge vaardigheden haalt meer dan de helft van de leerder van dit profiel niveau F2 niet Voor lezen zit deze groep in meerderheid tussen 1F en 2F maar voor schrijven zitten ze onder Instroomniveau. Het onderwijs aan deze leerders zal gericht moeten zijn op training van mondelinge vaardigheden en woordenschatuitbreiding, naast verdere ontwikkeling van lees- en schrijfvaardigheid. Profiel 4: De leerder met (ernstige) lees- en schrijfproblemen Deze groep heeft het Nederlands als moedertaal. De leerders van dit profiel hebben een grote woordenschat en eigenlijk geen problemen met de mondelinge vaardigheden. Daarin zijn ze vergelijkbaar met Profiel 1. Ze hebben echter een zeer beperkte lees- en schrijfvaardigheid. Veel leerders in deze groep hebben een verleden in het speciaal onderwijs en bij een relatief groot deel van hen is dyslexie vastgesteld of wordt dyslexie vermoed. Van alle groepen hebben leerders met dit profiel het meeste tijd doorgebracht in het volwassenenonderwijs. Het onderwijs aan deze leerders zal veel tijd en inspanning vragen. Zorgvuldige selectie van de belangrijkste leerdoelen per cursist lijkt op zijn plaats. Profiel 5: De leerder met leermoeilijkheden Deze groep heeft moeite met zowel de mondelinge vaardigheden als lezen als schrijven. De groep is divers qua taalachtergrond en bestaat uit Nederlandstaligen met een beperkte leervaardigheid en anderstaligen zonder, of met een zeer beperkt aantal jaren, jeugdonderwijs. Het onderwijs aan deze groep zal tijd vragen. Qua geletterdheid beheersen deze leerders het alfabetisch principe nog niet. De mondelinge vaardigheid is zo beperkt dat deze leerders ook niet zelfstandig redzaam zijn als het gaat om mondelinge taaltaken. Het onderwijs zal zich moeten richten op redzaamheid, met veel aandacht voor de mondelinge vaardigheid en (voor zover dat nog Regionaal Programma Educatie Pagina 15 van 16

16 weinig aandacht heeft gehad) de ontwikkeling van de beginnende leesvaardigheid van de leerders. Bij dit laatste profiel (en voor een deel ook profiel 4) zou nagegaan moeten worden of, zeker voor schrijven, de beoogde standaarden in redelijkheid haalbaar geacht moeten worden. Dat geldt zeker voor die deelnemers die al meer dan vier jaar deelnemen aan lees- en schrijfcursussen. Het grootste deel (75%) van de leerders behoort tot de profielen 1 en 2. De groepen binnen de profielen 3, 4 en 5 zijn veel kleiner. De relatief beperkte omvang van de profielen 3 (De NT2-leerder) en 5 (De leerder met leermoeilijkheden) kan mede worden veroorzaakt door het toelatingsbeleid dat voor de meeste lees- en schrijfgroepen geldt: alleen met een bepaald niveau voor mondelinge vaardigheden wordt men toegelaten tot deze groepen. In het NT2-onderwijs en het alfabetiseringsonderwijs NT2 (ANT2) zullen veel meer cursisten te vinden zijn die tot de profielen 3 en 5. Bijlage 2: Tel mee met Taal. Tel mee met Taal is een driejarig ( ) actieprogramma waarmee de departementen Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW),Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) gezamenlijk willen tegengaan dat mensen met een beperkte taalvaardigheid aan de kant komen te staan. Er is jaarlijks een budget ter hoogte van 18 miljoen beschikbaar. De programma s binnen Tel mee met Taal zijn gericht op het beschikbaar stellen van methoden en documentatie. Daarnaast is het de bedoeling dat met deze middelen vrijwilligers worden getraind die daarna met taalgroepen aan de gang gaan. De middelen van Tel mee met Taal zijn niet bedoeld voor kosten van coördinatie of facilitering van die groepen. Voor de gemeente betekent Tel mee met Taal alleen dat er lesmateriaal beschikbaar is en dat er trainers beschikbaar zijn voor het trainen van vrijwilligers. Die vrijwilligers moeten dan op hun beurt weer aan de slag gaan met de doelgroepen waar het om gaat. Omdat het organiseren van de trainingen van de vrijwilligers en het organiseren van het geven van trainingen door die vrijwilligers geen onderdeel uitmaakt van de te subsidiëren activiteiten vanuit de programma s Tel mee met Taal, zal dat organiseren op een andere manier tot stand moeten komen en bekostigd moeten worden. Binnen het Taalhuis waaraan de stichting Lezen en Schrijven deelneemt kunnen aanvragen voor het trainen van de vrijwillige trainers ingediend en beoordeeld worden. In directe zin hebben gemeenten geen verantwoordelijkheid voor uitvoering van Tel mee met Taal. Voor Amersfoort geldt dat ook voor de rol van centrumgemeente. Die rol is gekoppeld aan besteding van de WEB gelden, terwijl er op rijksniveau nadrukkelijk voor is gekozen de budgetten van Tel mee met Taal niet te koppelen aan de WEB-gelden. Regionaal Programma Educatie Pagina 16 van 16