Gezelligheid kent geen onderscheid? Onderzoek naar de beleving van en de reactie op discriminatie in de Tilburgse horeca

Transcriptie

1 Gezelligheid kent geen onderscheid? Onderzoek naar de beleving van en de reactie op discriminatie in de Tilburgse horeca Mira Frische mei 2005

2 Gezelligheid kent geen onderscheid? Onderzoek naar de beleving van en de reactie op discriminatie in de Tilburgse horeca Mira Frische Breda, juni 2005 ANR: Anti Discriminatie Bureau Tilburg Begeleider: C. Katu Bin Mara Universiteit van Tilburg Faculteit Sociale Wetenschappen Vrijetijdwetenschappen Begeleider: C. Monden

3 Voorwoord Voorwoord Deze scriptie is het resultaat van mijn onderzoek naar de beleving van en de reactie op discriminatie in de Tilburgse horeca, door jongeren. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de Stichting Anti Discriminatie Bureau Tilburg. Deze stichting interesseert zich in de mate waarin het Meldpunt Horeca onder jongeren bekend is en in welke mate deze jongeren bereid zijn discriminatie in de horeca bij het Meldpunt Horeca te melden. Omdat het Meldpunt Horeca als gevolg van gemeentelijke bezuinigingen steeds meer onder druk komt te staan, is het van belang te onderzoeken in welke mate jongeren gebruik willen maken van dit Meldpunt en op welke wijze het gebruik van het Meldpunt Horeca gestimuleerd kan worden. Ik wil graag van de gelegenheid gebruik maken om een aantal personen te bedanken. Allereerst wil ik Coby Katu Bin Mara van Stichting Anti Discriminatie Bureau Tilburg bedanken, omdat zij mij de mogelijkheid heeft geboden om een interessant onderzoek uit te voeren. Zij heeft me erg geholpen met haar expertise en enthousiasme. Vervolgens wil ik mijn begeleider Christiaan Monden bedanken, voor zijn goede begeleiding, kritische blik en motiverende woorden. Ook ben ik dank verschuldigd aan de medewerkers en vrijwilligers van Attak, omdat zij het mede mogelijk maakten om dit onderzoek uit te voeren. Deze scriptie heeft niet tot stand kunnen komen zonder de hulp van een aantal personen. Daarom een bijzonder woord van dank aan Teije, mijn ouders, Annemieke, Eline en Ruben voor hun hulp, raad en praktische adviezen. Mara en Tom wil ik bedanken voor hun hulp bij de vormgeving van de kaft. Ten slotte wil ik Yvonne, Marga, Anja en Suzanne bedanken, omdat ik bij hun altijd terecht kon voor de nodige SOG activiteiten (Scriptie-Ontwijkend-Gedrag). Nu is het tijd voor gezelligheid, zonder onderscheid! Mira Frische Breda, juni 2005

4 Samenvatting Samenvatting Discriminatie in de horeca is een verschijnsel dat Anti Discriminatie Bureaus (ADB s) al geruime tijd signaleren. Horecagelegenheden mogen een deurbeleid voeren, voorzover dit niet in strijd is met de wet. In dit onderzoek staat discriminatie in de Tilburgse horeca en de meldingsbereidheid bij het Meldpunt Horeca onder jongeren centraal. Onderzocht is in hoeverre jongeren een weigering door een horecagelegenheid als discriminatie zien, hoe ze hierop reageren, hoe bekend het Meldpunt Horeca onder jongeren is, de mate van gebruik hiervan door jongeren en hoe de meldingsbereidheid vergroot zou kunnen worden. De onderzoeksgroep bestaat uit jongeren uit sociale minderheidsgroepen (18 tot en met 28 jaar), waarbij op de uitgaansavonden in Tilburg al dan niet sprake is van discriminatie. De theorie die is gebruikt bij dit onderzoek beschrijft de relatie tussen intentie en gedrag, waarbij de intentie de directe determinant van het concrete gedrag is die wordt gevormd door de eigen overtuiging en voorkeur en de perceptie van de overtuigingen van derden. De verschillende mogelijke reacties op discriminatie in de horeca zijn beschreven, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen ontkennen, ignoreren, conformeren, terugtrekken en contesteren. Bij de meeste reacties besluiten jongeren discriminatie in de horeca niet te melden. Van de genoemde reacties is contesteren de enige, waarbij actief wordt gereageerd op discriminatie in de horeca. Het onderzoek is uitgevoerd op basis van een beschrijvende kwantitatieve analyse en een explorerende kwalitatieve analyse. Bij de kwantitatieve analyse is gebruik gemaakt van een dossierstudie, een surveyonderzoek en een relevante vragenlijst die bij een ander onderzoek is aangewend; bij de kwalitatieve analyse is gebruik gemaakt van groepsinterviews in de vorm van focusgroepen, waarbij de onderwerpen van dit onderzoek in kleine groepjes worden besproken. Uit de resultaten van zowel de kwantitatieve als de kwalitatieve analyse van het onderzoek blijkt dat net iets minder dan de helft van de jongeren in het verleden met discriminatie in de Tilburgse horeca te maken heeft gehad, waaruit kan worden afgeleid dat discriminatie in de Tilburgse horeca regelmatig aan de orde is. Een belangrijke bevinding uit het onderzoek is dat meer allochtonen dan autochtonen aangeven in het Tilburgse uitgaansleven discriminatie te hebben ervaren, waarbij de jongens ten opzichte van de meisjes in de meerderheid zijn. Verder zijn meer Nederlandse jongeren met dan Nederlandse jongeren zonder specifieke leefstijlgroep wel eens door de horeca geweigerd. Ook blijkt dat jongeren uit etnische minderheidsgroepen in vergelijking tot Nederlandse jongeren de weigering eerder als discriminatie ervaren. Voorts blijkt dat geweigerde allochtone jongeren in de meeste gevallen te horen krijgen dat de horecagelegenheid hen weigert, omdat deze een vaste-klantenbeleid voert en ze geen vaste klanten zijn. Daarentegen is de reden van weigering bij autochtone jongeren meestal gelegen in het feit dat ze niet tot de doelgroep behoren of niet gepast gekleed zijn. Uit dit onderzoek blijkt dat, hoewel discriminatie in de horeca met regelmaat voorkomt, jongeren meestal besluiten de discriminatie niet te melden. De conclusie is dat in Tilburg sprake is van een vorm van onderregistratie. De reactie conformeren heeft het meeste plaatsgevonden na een onterechte weigering, waarbij segregatie in de horeca in de hand wordt gespeeld. De

5 Samenvatting reactie contesteren komt op de tweede plaats, ontkennen op de derde plaats en de reactie ignoreren op de vierde plaats. Ten slotte blijkt dat de Tilburgse horeca zich onvoldoende toespitst op de wensen van allochtone jongeren, met als gevolg dat deze meer uitwijken naar eigen gelegenheden. In dit verband wordt verwezen naar de reactie terugtrekken. Gebleken is dat zeer weinig jongeren (zeven) discriminatie in de horeca hebben gemeld, maar dat meer dan de helft van de jongeren wel bereid is om toekomstige discriminatie in de horeca te melden. De meldingsintentie verschilt niet significant tussen jongens en meisjes; tussen jongeren die structureel en die incidenteel zijn geweigerd; tussen jongeren die openlijk en die verhuld zijn gediscrimineerd; tussen jongeren die in gezelschap en die alleen zijn geweigerd en tussen jongeren die bij drukte en die bij geen drukte zijn geweigerd. Daarentegen verschilt de meldingsintentie wel significant tussen autochtone en allochtone jongeren, waarbij de laatsten de melding meer in overweging nemen dan de eersten. De belangrijkste reden bij allochtone jongeren om discriminatie in de horeca niet te melden is het gevoel van zinloosheid, terwijl bij autochtone jongeren eerder de onwetendheid van meldingen speelt. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat vrijwel niemand het Meldpunt Horeca kende. Naast het vergroten van de bekendheid, hebben jongeren nog een paar suggesties gedaan om de meldingsbereidheid te verhogen. Volgens de meeste jongeren moet het Meldpunt Horeca zich in de buurt van het uitgaansgebied bevinden en op uitgaansavonden geopend zijn. De jongeren achten het van belang dat ze, meteen nadat de onterechte weigering plaatsvindt, kunnen melden. Ook moet het belang van een melding duidelijker worden en moet het mogelijk worden om discriminatie via internet te melden. Op basis van de resultaten uit het onderzoek zijn een achttal aanbevelingen gedaan. Ten eerste wordt aanbevolen dat de jongeren duidelijk moet worden gemaakt dat een melding bijdraagt aan de bestijding van discriminatie in de horeca. De tweede aanbeveling is dat de bekendheid van het Meldpunt Horeca moet worden vergroot. De derde aanbeveling van het onderzoek is dat het Meldpunt Horeca in het weekend open blijft en de huidige locatie aanhoudt, waarbij wel duidelijker wordt aangegeven waar de huidige locatie zich bevindt. Ten vierde wordt aanbevolen dat een internetsite, die zich richt op melding van discriminatie in de Tilburgse horeca ontwikkeld wordt. De vijfde aanbeveling is dat discriminatie in de horeca wordt bekeken vanuit het perspectief van de betrokken partijen, zoals de gemeente, politie, horecaexploitanten en het ADB. Ten zesde wordt een inventarisatie aanbevolen van de consequente toepassing van het deurbeleid, alsmede de vraag hoe verbeteringen kunnen worden toegepast. Een zevende aanbeveling richt zich tot toekomstig onderzoek omtrent de meldingsbereidheid van jongeren, waarbij aandacht wordt besteed aan de wijze waarop een intentie tot specifiek gedrag leidt. De laatste aanbeveling vormt de verrichting tot toekomstig onderzoek naar de mate waarin discriminatie in de horeca leidt tot segregatie van het uitgaanspubliek en tot volledige terugtrekking van sociale groepen uit het uitgaansleven.

6 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding Aanleiding Probleemstelling en onderzoeksvragen Relevantie Indeling scriptie 9 Hoofdstuk 2 Discriminatie en Bestrijding Juridisch kader en discriminatie Discriminatie in de Horeca Meldingen van discriminatie in de horeca Anti Discriminatie Bureau Meldpunt Horeca Tilburg Projecten tegen discriminatie in de horeca buiten Tilburg Schets van Tilburg Afsluiting 22 Hoofdstuk 3 Theoretisch kader en conceptueel model Intentie en gedrag Mogelijke reacties op discriminatie in de horeca Conceptueel model Hypothesen 31 Hoofdstuk 4 Dataverzameling Onderzoeksstrategie Onderzoekspopulatie Dossierstudie Surveyonderzoek Vragenlijst van Attak Focusgroepen Operationalisering variabelen 39

7 Inhoudsopgave Hoofdstuk 5 Kwantitatieve analyse Dossierstudie Surveyonderzoek Vragenlijst van Attak 58 Hoofdstuk 6 Kwalitatieve analyse Focusgroepen 60 Hoofdstuk 7 Conclusie, sterke en zwakke punten, aanbevelingen Conclusie Sterke en zwakke punten Aanbevelingen 79 Literatuurlijst 81 Bijlage 1: Vragenlijst surveyonderzoek 83 Bijlage 2: Itemlijst en uitleg focusgroepen 86 Bijlage 3: Dossierstudie 89 Bijlage 4: Redenen die horecagelegenheden voor een weigering geven 93 Bijlage 5: Opmerkingen van respondenten bij het surveyonderzoek 95 Bijlage 6: Chi-kwadraat toetsen 99 Bijlage 7: kruistabellen surveyonderzoek 101

8 Hoofdstuk 1 Inleiding Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Discriminatie in de horeca is een verschijnsel dat Anti Discriminatie Bureaus (ADB s) al geruime tijd signaleren. Zo bracht de Anti Discriminatiegroep Alkmaar in 1980 al een rapport uit, waaruit bleek dat allochtonen regelmatig de toegang tot horecagelegenheden werden geweigerd (Grubben, 2001). Jaarlijks komen bij de verschillende ADB s in Nederland tussen de 250 en 300 klachten binnen betreffende discriminatie in de horeca. Ongeveer 80 procent van deze klachten heeft betrekking op onterechte weigeringen van de toegang door horecagelegenheden. De overige 20 procent is van toepassing op personen die al binnen de horecagelegenheid zijn en zich daar gediscrimineerd voelen (ADB, 2001; 2002). Om een veilige en prettige uitgaansgelegenheid te krijgen mag de horeca een zogenaamd deurbeleid voeren. In dit deurbeleid zijn regels opgesteld, waaraan personen moeten voldoen om te worden toegelaten tot een horecagelegenheid. Zo kan een horecagelegenheid bijvoorbeeld bepaalde kledingvoorschriften hebben. Horecaondernemers proberen in hun horecagelegenheid een zekere sfeer te creëren met de intentie een bepaald publiek aan te trekken. Op basis van huisregels en gedragscodes kunnen ze de toegang van bepaalde personen weigeren. Dit deurbeleid mag echter niet in strijd zijn met de wet. Artikel 1 van de Nederlandse grondwet luidt allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan. (Fruin et al., 1982). Horecaondernemers, beveiligingspersoneel en politie geven echter aan dat bepaalde groepen jongeren geweigerd worden op basis van algemene aannames (LBR & LV, 2004). Dergelijke onterechte weigeringen door horecaondernemers impliceert voor bepaalde personen een belemmering in de mogelijkheid tot participatie aan dit deel van het maatschappelijk leven. Niet alleen grote steden hebben te maken met discriminatie in de horeca, ook in kleinere steden als Tilburg is deze vorm van discriminatie aan de orde. In Tilburg werd in 1999 gesignaleerd dat de horeca een selectief deurbeleid voerde. Hierbij werden willekeurige personen geweigerd op basis van hun uiterlijkheden. Deze signalen leidden tot overleg tussen betrokken partijen, waaronder het Anti Discriminatie Bureau Tilburg (ADB), stedelijk jongerenwerk Attak, de gemeentelijke overheid en de politie. Als gevolg van dit overleg ontstond het Meldpunt Horeca Tilburg dat in 2000 haar status verkreeg. Het Meldpunt Horeca behandelt de klachten omtrent de toepassing van het deurbeleid in de locale horeca. Personen die naar hun mening onterechte toegangsweigering ervaren kunnen hun klacht bij dit Meldpunt indienen. De introductie van het Meldpunt Horeca biedt de mogelijkheid dat klachten, mede vanwege de eenduidigheid van registratie bij het ADB en de politie, consequent en tijdig worden behandeld. Het hierna omschreven onderzoek concentreert zich op directe en indirecte vormen van discriminatie in de horeca van jongeren (18 tot en met 28 jaar), die op de uitgaansavonden 7

9 Hoofdstuk 1 Inleiding (donderdag, vrijdag of zaterdag) in de stad Tilburg al dan niet zijn geconfronteerd met de toepassing van het deurbeleid en in samenhang daarmee de onterechte toegangsweigeringen van horecagelegenheden. Het onderzoek richt zich daarbij op discriminatie van individuen uit sociale groepen. Deze sociale groepen worden onderscheiden, doordat ze door hun uiterlijk of kledingstijl opvallen. Gedacht kan worden aan groepen uit verschillende etnische milieus (eerste en tweede generatie allochtonen) en autochtone groepen met een afwijkende levensstijl. Dit zijn jongeren die bij een zogenaamde specifieke leefstijlgroep horen, zoals gabbers, punkers, alto s of skaters. De bevindingen van het onderzoek kunnen verheldering scheppen in de mate waarin discriminatie in de horeca voorkomt en hiermee samenhangend in de meldingsbereidheid onder jongeren. Discriminatie in de horeca wordt in dit onderzoek beperkt tot onterechte weigering van de toegang bij een horecagelegenheid, aangezien het Meldpunt Horeca bestemd is voor deze vorm van discriminatie in de horeca. 1.2 Probleemstelling en onderzoeksvragen De doelstelling van dit onderzoek luidt als volgt: Inzicht te krijgen in de mate waarin discriminatie in de horeca plaatsvindt en in de mate waarin het Meldpunt Horeca een toegevoegde waarde biedt bij het melden van discriminatie in de horeca, teneinde een uitspraak te kunnen doen over het meldingsgedrag van jongeren en ten behoeve hiervan aanbevelingen te kunnen doen. Om het doel van het onderzoek te kunnen bereiken wordt de volgende vraagstelling geformuleerd: In hoeverre ervaren jongeren weigering door de Tilburgse horeca als discriminatie, hoe wordt op discriminatie in de horeca gereageerd en welke reden(en) hebben jongeren voor het al dan niet melden van discriminatie in de horeca bij het Meldpunt Horeca? De probleemstelling kan worden opgesplitst in een zestal onderzoeksvragen. Hiervan hebben drie onderzoeksvragen betrekking op de ervaring van en de reactie op discriminatie in de horeca en drie onderzoeksvragen gaan concreet in op het Meldpunt Horeca Tilburg. 1. In hoeverre wordt een weigering van de toegang bij horecagelegenheden door jongeren gezien als discriminatie? 2. Op welke wijze reageren jongeren in Tilburg op een weigering door horecaondernemingen? 3. Wat is de reden voor het al dan niet bereid zijn om melding te doen van discriminatie in de horeca? 4. In hoeverre zijn slachtoffers van discriminatie zich ervan bewust dat ze melding kunnen doen bij het Meldpunt Horeca? 5. In welke mate maken slachtoffers van discriminatie gebruik van het Meldpunt Horeca? 6. Onder welke voorwaarden zou de meldingsbereidheid vergroot kunnen worden? 8

10 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.3 Relevantie Dit onderzoek is om een aantal redenen maatschappelijk gezien relevant. Ten eerste is discriminatie een fenomeen dat zich op vele terreinen van het maatschappelijke leven afspeelt, waardoor antidiscriminatie een essentieel onderdeel van het maatschappelijk beleid en de wetgeving in Nederland is. Daarnaast vindt discriminatie plaats op grond van een onderscheid tussen een wij en een ander (Saharso, 1992; Essed, 1984), waarbij discriminatie van bepaalde groeperingen niet alleen nadelig is voor een hele groep, maar ook voor het individu. Verder worden bepaalde groepen jongeren voortdurend buitengesloten, waarbij hen de kans wordt ontnomen deel te nemen aan het uitgaansleven (Akker, 2001). Ze verwijderen zich zo steeds meer van de maatschappij, waardoor een gebrek aan sociale cohesie kan ontstaan. Tot slot is het van serieus belang dat de klachten van deze groep gehoord worden en aandacht wordt besteed aan discriminatie in de horeca. Naast maatschappelijke relevantie heeft het onderzoek ook praktische betekenis. De opdrachtgever van dit onderzoek is de Stichting Anti Discriminatie Bureau Tilburg (ADB). Deze stichting is werkzaam in de gemeente Tilburg. Het ADB streeft naar erkenning van het feit dat ongelijkheid in de samenleving bestaat en dat de daaruit voortvloeiende gevolgen, zoals discriminatie, bestreden moeten worden. Het ADB werkt nauw samen met de overige drie ADB s in Noord-Brabant en met de politie en richt zich op de regio Midden- en West- Brabant (ADB s Noord Brabant, 2004). De opdrachtgever (ADB) is gebaat bij een dieper inzicht in de relevantie van het Meldpunt Horeca en de meldingsbereidheid onder jongeren. 1.4 Indeling scriptie In hoofdstuk 2 wordt eerst het begrip discriminatie zo goed mogelijk uiteen gezet, waarna meer specifiek op discriminatie in de horeca wordt ingegaan. Verder worden in dit hoofdstuk het ADB en het Meldpunt Horeca en diens taken beschreven. Ten slotte worden diverse projecten tegen discriminatie in de horeca omschreven en wordt een schets gegeven van horecagelegenheden in Tilburg en diens inwonerssamenstelling. In hoofdstuk 3 wordt het theoretisch kader van het onderzoek uiteengezet. Hierin wordt eerst de relatie tussen intentie en gedrag omschreven. Vervolgens worden mogelijke reacties na discriminatie in de horeca uiteengezet. Aansluitend wordt in dit hoofdstuk het conceptueel model gepresenteerd en enkele hypothesen geformuleerd. Hoofdstuk 4 beschrijft de wijze van dataverzameling. Eerst wordt de onderzoeksstrategie en de onderzoekspopulatie omschreven. Vervolgens worden de onderzoeksmethoden uiteengezet. Hierna beschrijft dit hoofdstuk hoe de begrippen uit het conceptueel model zijn geoperationaliseerd. In hoofdstuk 5 worden de resultaten van de kwantitatieve analyse beschreven. Deze analyse wordt per kwantitatieve onderzoeksmethode, te weten de dossierstudie, het surveyonderzoek en de vragenlijst van Attak behandeld. 9

11 Hoofdstuk 1 Inleiding Hoofdstuk 6 geeft vervolgens antwoord op de onderzoeksvragen door middel van de kwalitatieve analyse. In dit hoofdstuk zijn de uitkomsten van de groepsinterviews (focusgroepen) weergegeven. In hoofdstuk 7 wordt het onderzoek afgesloten met algemene conclusies en een korte opsomming van de sterke en zwakke punten van het onderzoek, waarna aanbevelingen worden gedaan. 10

12 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding Hoofdstuk 2 Discriminatie en Bestrijding In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van discriminatie in de horeca en van de daarbij behorende relevante begrippen en initiatieven. Allereerst wordt beschreven wat discriminatie inhoudt. Vervolgens wordt discriminatie toegespitst op de horeca, waarna verschillende vormen van discriminatie in de horeca worden omschreven. Hierna worden de verschillende taken van het ADB Tilburg beschreven. Daarna worden het Meldpunt Horeca, de praktijktest Tilburg en projecten buiten Tilburg omschreven, om een beeld te geven van de initiatieven die in Nederland plaatsvinden om discriminatie in de horeca tegen te gaan. Vervolgens wordt een schets gegeven van de horeca in Tilburg en de bevolkingssamenstelling van deze stad. 2.1 Juridisch kader en discriminatie De juridische definitie van discriminatie staat in het wetboek van strafrecht: Elke vorm van onderscheid, elke uitsluiting, beperking of voorkeur, die ten doel heeft of ten gevolge kan hebben dat de erkenning, het genot of de uitoefening op voet van gelijkheid op politiek, economisch sociaal of cultureel terrein of op andere terreinen van het openbare leven wordt tenietgedaan of aangetast (Abels, 2000). De definitie die het ADB Tilburg en het Meldpunt Horeca aan discriminatie geven sluit hierop aan. Zij definiëren discriminatie als het maken van ongeoorloofd of onterecht onderscheid op grond van kenmerken die in een specifieke situatie niet relevant zijn (ADB s Noord-Brabant, 2004). Bij de beoordeling van discriminatie baseren ADB s zich vooral op de gelijke behandelingswetgeving (Fey e.a., 2004). Kort samengevat staat in deze wetgeving dat iemand niet ongelijk behandeld mag worden op basis van godsdienst, levensovertuiging, politieke overtuiging, ras, geslacht, nationaliteit, seksuele gerichtheid, burgerlijke staat, handicap of chronische ziekte, leeftijd, arbeidsduur en soort contract (ADB s Noord-Brabant, 2004). 2.2 Discriminatie in de Horeca Onder discriminatie in de horeca wordt doorgaans het weigeren van de toegang bij een horecagelegenheid op oneigenlijke gronden verstaan. Discriminatie in de horeca wordt meestal niet openlijk geuit, maar komt op meer subtiele wijze aan de orde. Vaste werkwijzen die structureel uitsluiting van sociale groepen tot gevolg hebben in het toelatingsbeleid van de horeca, zijn moeilijk te bewijzen (LBR, 2000), doordat horecagelegenheden, op basis van een deurbeleid, op bepaalde gronden mogen weigeren. In Tilburg voert de horeca ook een deurbeleid, waarbij het geoorloofd is dat de toegang aan bepaalde jongeren mag worden ontzegd. In het convenant Veilig Uit wordt aangegeven welke eisen ondernemingen mogen stellen aan bezoekers (Tilburg, 2000). Dit convenant is een overeenkomst tussen de Tilburgse gemeente en de Tilburgse horeca. Volgens het convenant dient het toelatingsbeleid helder en bekend te zijn. Eisen mogen uitsluitend worden gesteld om de goede naam van het bedrijf te behouden, orde en rust te garanderen en de veiligheid te 11

13 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding waarborgen. Wanneer een persoon bijvoorbeeld teveel gedronken heeft, mag deze worden geweigerd. Overige eisen mogen alleen van toepassing zijn op kleding en gedrag (Tilburg, 2000). Sportschoenen zijn bij veel cafés bijvoorbeeld niet toegestaan, omdat dit soort schoenen in de desbetreffende cafés niet als gepast wordt gezien. Het is verplicht dat de toegestane eisen, betreffende leeftijd, speciale avonden, gepaste kleding, agressie, dronkenschap en drugs, duidelijk zichtbaar worden vermeld bij de ingang van de horecagelegenheden. Horecaondernemingen selecteren op het type bezoeker. Voor hen is het van belang dat ze geen doelgroepen binnenhalen die onderling botsen. Volgens van Kooten (1999) signaleren diverse horecaondernemingen in toenemende mate problemen met jongeren uit verschillende groeperingen, waarbij van Kooten (1999) vooral naar Marokkaanse jongens verwijst. Het gedrag van deze jongens wordt door veel horecaondernemingen als bedreigend ervaren. Om problemen te voorkomen treffen horecaondernemingen veelal preventieve maatregelen die zijn gericht op het ontmoedigen of weigeren van risicogroepen. Ongeacht of hun oordeel klopt, rekenen portiers bepaalde individuen al bij voorbaat tot deze risicogroepen. Hierbij maken horecaondernemingen ongeoorloofd onderscheid op basis van vooroordelen, wat inhoudt dat ze discrimineren. Maatregelen die voor jongeren belemmerend zijn om binnen te komen, omvatten het verhogen van de leeftijdgrens, ontmoedigingsbeleid door middel van muziekkeuze, pasjessysteem, restrictief toelatingsbeleid en vrijwel volledige weigering van allochtone bezoekers (Kooten van, 1999). Bij een restrictief toelatingsbeleid wordt oververtegenwoordiging van bepaalde bevolkingsgroepen voorkomen, door niet te veel personen van die groep binnen te laten. Personen worden dus op grond van hun afkomst en naar willekeur geweigerd, waarbij naar discriminatie verwezen kan worden (LBR & LV, 2004). De genoemde maatregelen heeft de consequentie dat de grens tussen discriminatie en terechte weigering niet is aan te geven. Discriminatie in de horeca is een structureel probleem. Hoewel het probleem al langer speelt, kwam rond 1990 de horeca negatief in het nieuws (Grubben, 2001). Deze publiciteit was zowel gericht op het deurbeleid als op het personeelsbeleid van de horeca. Vooral de schrijvende pers bracht discriminatie in de horeca diverse malen aan de orde. Hiernaast zond in 1991 het TROS- programma Crime time een reportage uit over discriminatie in discotheken in Nederland. Als reactie op deze berichten, over discriminatie in de horeca, kwam het Bedrijfschap Horeca in 1993 met een gedragscode om discriminatie tegen te gaan. Deze Gedragscode Anti- Rassendiscriminatie Horeca is vastgesteld door de verschillende ondernemers- en werknemersorganisaties van de horeca, recreatie en catering in Nederland. De code heeft betrekking op de bejegening van gasten en op het personeelsbeleid (Bedrijfschap horeca, 1993). Rodrigues (1997) noemt deze code ondoorzichtig, ineffectief en ontoereikend. Ook de horeca geeft toe dat deze code niet het gewenste effect heeft (LBR & LV, 2004). Tegen het einde van de jaren zeventig zijn met behulp van praktijktesten (zie paragraaf 2.3) voor het eerst enkele gerechtelijke procedures tegen discriminatie in de horeca gestart. De procedures gaan met name om het restrictieve toelatingsbeleid van discotheken ten aanzien van allochtonen (Rodrigues,1997). Indien een horecaondernemer meerdere malen 12

14 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding strafrechtelijk is veroordeeld, loopt hij het risico dat de horecavergunning wordt ingetrokken. In principe kan intrekking volgen indien de vergunninghouder in een periode van vijf aaneengesloten jaren meer dan éénmaal is veroordeeld. Voor de intrekking van een vergunning moet de horeca eigenaar zelf gediscrimineerd hebben en niet de portier. In de praktijk wordt zelden een vergunning ingetrokken, omdat strafrechtelijke veroordelingen zeer weinig voorkomen, zodat de kans op meerdere veroordelingen in een periode van vijf jaar erg klein is (LBR & LV, 2004). Vormen van discriminatie Discriminatie wordt op verschillende manieren geuit. Verwacht kan worden dat de aard van discriminatie en de vorm waarin deze wordt geuit van invloed is op de perceptie van en de reactie op discriminatie. Discriminatie in de horeca kan zowel direct als indirect geuit worden. Bij directe discriminatie wordt onderscheid gemaakt, waarbij direct verwezen wordt naar één van de discriminatiegronden, zoals leeftijd, handicap of seksuele geaardheid. Directe discriminatie in de horeca is bijvoorbeeld het geval, wanneer een horeca exploitant aangeeft dat een Antilliaan geweigerd wordt, omdat hij gekleurd is. Hierbij wordt dan direct onderscheid gemaakt op grond van de etnische achtergrond van een persoon. Omdat bij deze vorm sprake is van directe discriminatie, ligt het in de rede, dat deze vorm van discriminatie eerder weerstand en heftigere reacties oproept, dan andere, subtielere vormen. Discriminatie kan ook op een indirecte wijze plaatsvinden. Hiermee wordt een situatie bedoeld, waarbij een eis of werkwijze in eerste instantie neutraal lijkt, maar via een omweg toch tot discriminatie leidt (ADB s Noord- Brabant, 2004). Dit is ondermeer het geval, wanneer de horecaondernemer het aantal allochtonen in zijn café wil beperken. Hij gaat ervan uit dat allochtonen niet of minder studeren en besluit daarom dat alleen studenten mogen worden toegelaten. Hierdoor wordt een persoon niet geweigerd, omdat deze allochtoon is, maar omdat de persoon geen student is. Naast directe en indirecte discriminatie kan onderscheid gemaakt worden tussen incidentele en structurele discriminatie. Als gebeurtenissen op zichzelf staan en zich onvoorzien en onregelmatig voordoen, is er sprake van incidentele discriminatie. Een voorbeeld hiervan is, dat iemand bij een horecagelegenheid geweigerd wordt, omdat hij dronken is. Als deze weigeringen zich telkens herhalen, of als door bepaalde regels groepen stelselmatig worden achtergesteld dan kan gesproken worden over structurele discriminatie, bijvoorbeeld wanneer Marokkanen zonder goede reden stelselmatig worden geweigerd. Aangenomen kan worden dat sommige horecaondernemingen bepaalde groepen herhaaldelijk achterstellen, wat aanleiding geeft tot structurele problemen. Portiers kunnen een incidentele reden voor de weigering geven, bijvoorbeeld door te zeggen dat een persoon niet naar binnen mag, omdat de horecagelegenheid toevallig vol is, zodat het niet om structurele discriminatie lijkt te gaan. Dit is echter wel vaak het geval, omdat portiers stelselmatig jongeren, zoals Marokkaanse jongens, weigeren met als reden dat de horecagelegenheid vol is, terwijl dit niet het geval is. Bestrijding van structurele discriminatie is alleen mogelijk als bewezen kan worden dat deze vorm van discriminatie daadwerkelijk aan de orde is. In de praktijk is het doorslaggevende bewijs helaas moeilijk te leveren (ADB Haarlem, 2003). 13

15 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding 2.3 Meldingen van discriminatie in de horeca Meldingen van discriminatie in de horeca kunnen worden opgedeeld in meldingen op lokaal niveau, meldingen op nationaal niveau en meldingen die zijn binnen gekomen bij justitiële instellingen. Om een idee te geven van de mate, waarin melding doen voorkomt, wordt in deze paragraaf het aantal meldingen gegeven die zijn binnengekomen op lokaal en nationaal niveau en bij de justitiële instellingen. Meldingen in Tilburg In Tilburg worden de meldingen van discriminatie in de horeca geregistreerd door het ADB Tilburg. Figuur 1 verwijst naar het aantal klachten van discriminatie in de horeca dat de afgelopen jaren in Tilburg is binnengekomen. Deze klachten zijn opgedeeld in klachten die zijn binnengekomen bij het Meldpunt Horeca, klachten die binnengekomen zijn bij de politie en klachten die zijn binnengekomen bij het ADB. Zoals in figuur 1 te zien is, worden de meeste meldingen bij het Meldpunt Horeca gedaan. In totaal zijn van 2001 tot 2003 de minste meldingen binnengekomen bij de politie, namelijk slechts 13. In dezelfde periode kreeg het ADB 17 meldingen binnen, terwijl bij het Meldpunt Horeca maar liefst 113 meldingen van discriminatie in de horeca werden gedaan. In Tilburg is het totale aantal meldingen van discriminatie in de horeca van 2001 tot 2003 afgenomen: van 57 meldingen in 2001, naar 54 meldingen in 2002, tot 32 meldingen in Volgens het ADB Tilburg houdt deze daling mogelijk verband met de verharding van het maatschappelijk debat over integratie (ADB, 2002). In 2001 was het aandeel horecaklachten uit Tilburg opvallend hoog ten opzichte van het totaal aantal klachten over alle gebieden van discriminatie uit Tilburg. Het rapport kerncijfers 2001 geeft aan dat dit hoge aantal komt door de oprichting van het Meldpunt Horeca. Maar liefst 39% van het totaal aantal klachten in Tilburg waren in 2001 afkomstig uit de horeca. Landelijk lag het percentage dat van toepassing is op klachten uit de horeca in 2001 op 6,5% (zie figuur 2). Van de 259 klachten verband houdende met de horeca in heel Nederland waren dat jaar 57 klachten afkomstig uit Tilburg. Figuur 1: Klachten van discriminatie in de horeca die zijn binnengekomen in Tilburg: totaal meldingen bij ADB meldingen bij politie meldingen bij Meldpunt Bron: ADB, Kerncijfers 2001;

16 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding Het leveren van bewijs van discriminatie in de horeca is lastig. De uitvoering van een praktijktest is een mogelijkheid om bewijsmateriaal te verschaffen. Een praktijktest is een erkend bewijsmiddel voor discriminatie in de horeca. Bij deze testen wordt de onderneming waarvan wordt aangenomen dat discriminatie voorkomt afzonderlijk bezocht door achtereenvolgens allochtone en autochtone klanten. Deze groepen verschillen slechts op etnische afkomst. Door de aanwezigheid van getuigen kan de vaak ten onrechte gehanteerde weigeringsgrond (bijvoorbeeld vol of lidmaatschap vereist) worden weerlegd en discriminatie aangetoond (Rodrigues, 1997). In 2002 is in Tilburg, met behulp van een praktijktest, discriminatie in de horeca getest. De proef is uitgevoerd door het ADB en de politie. Hierbij werden drie allochtone en drie blanke koppels op pad gestuurd. De praktijktest heeft geleid tot een rechtszaak tegen twee horecaondernemingen. Bij deze ondernemingen werden alle gekleurde koppels geweigerd, terwijl alle (autochtone) controlekoppels wel werden toegelaten. Bij de andere bezochte horecaondernemingen kon niet eenduidig worden geconcludeerd dat het om discriminatie ging. Meldingen bij alle ADB s en Meldpunten Het Landelijke Bureau ter Bestrijding van Rassendiscriminatie (LBR) en de Landelijke Vereniging van Anti Discriminatie Bureaus en Meldpunten (LV) registreren alle klachten van discriminatie in de horeca, die zijn binnengekomen bij de verschillende ADB s en Meldpunten in Nederland. Figuur 2 toont de klachten die zijn binnengekomen tussen 2000 en In 2003 bedroeg het totaal aantal gemaakte meldingen die zijn binnengekomen bij alle ADB s en Meldpunten Dit totale aantal meldingen kan worden uitgesplitst naar klachten per maatschappelijk terrein. Bij het jaaroverzicht discriminatie 2003 worden 12 maatschappelijke terreinen onderscheiden (Coenders e.a., 2003). In 2003 hadden 235 klachten betrekking op de horeca, zijnde 6,5% van het totaal aantal gemaakte meldingen. Hiermee nam de horeca, als terrein waar discriminatie voorkomt, de zesde plaats in. Ten opzichte van voorgaande jaren was er in 2003 een lichte daling van klachten uit de horeca. Zoals op de volgende pagina in figuur 2 is te zien, ging het in 2002 om 261 klachten (6,7%, totaal 2.902), in 2001 om 259 klachten (6,6%, totaal 3.913) en in 2000 om 263 klachten (8%, totaal 3.297). In 2000 stond de horeca met 8% van het totaal aantal klachten nog op de vierde plaats (LBR&LV, 2000; Coenders, 2003). In 2003 hadden de meeste klachten van discriminatie betrekking op het terrein buurt/ wijk (20% van het totaal aantal meldingen). Hierop volgde de arbeidsmarkt met 17,7% van het totaal. De drie overige terreinen die in 2003 op het gebied van discriminatie hoger scoren dan de horeca zijn de collectieve voorzieningen (8,8%), de commerciële dienstverlening (7,8%) en de publieke/politieke opinie (7%) (Coenders e.a., 2003). 15

17 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding Figuur 2: Klachten van discriminatie in de horeca die landelijk zijn binnengekomen bij de verschillende Anti Discriminatie Bureaus en Meldpunten: totaal gemaakte meldingen aantal meldingen van horeca discriminatie Bron: LBR&LV, kerncijfers 2000; 2001;2002;2003 Meldingen bij Justitiële instellingen Meldingen van onterechte weigering leiden nauwelijks tot justitiële gevolgen voor discotheekhouders en andere horecaondernemers. Figuur 3 laat zien hoeveel klachten zijn binnen gekomen bij justitiële instellingen in Nederland. Omdat recentere cijfers niet beschikbaar zijn, loopt deze laatste tabel van 1998 tot In 2001 kwamen 18 horecaklachten binnen, terwijl het totaal gemaakte meldingen bij de justitiële instellingen op 198 lag. Het percentage meldingen van discriminatie in de horeca bij justitiële instellingen lag in 2001 dus op 9%. Ten opzichte van 2000 en 1999 is het aantal meldingen met betrekking tot de horeca gestegen. In 2000 waren dit 14 meldingen (6,5%) en in meldingen (17,5%). In 1998 kwamen de meeste meldingen van discriminatie in de horeca binnen, namelijk 20 meldingen (9,3%) (Rodrigues, 2002). Het aantal klachten dat is binnengekomen bij justitiële instellingen is aanzienlijk lager dan het aantal meldingen dat is gemaakt bij de verschillende ADB s (zie figuur 2 en 3 ). Figuur 3: Klachten van discriminatie in de horeca die zijn ingediend bij de publieke aanklager in Nederland: totaal gemaakte meldingen aantal meldingen van horecadiscriminatie Bron: Rodrigues (2002) 16

18 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding Meldingen naar discriminatiegrond Zoals is vermeld in figuur 2, bedroeg in 2003 het totale landelijke aantal meldingen bij ADB s en Meldpunten Dit aantal kan worden opgedeeld in klachten naar discriminatiegrond. De meeste klachten (60,8%) hebben betrekking op de discriminatie wegens huidskleur, ras en afkomst. Godsdienst komt op de tweede plaats (7,5%) en antisemitisme op de derde plaats (3,9%). Sinds de verschillende ADB s in de jaren tachtig zijn begonnen met de registratie van klachten, vormt de categorie huidskleur, ras en afkomst de belangrijkste discriminatiegrond van de klachten (Coenders e.a., 2003). Ook in de horeca is huidskleur, ras en afkomst een belangrijke reden voor weigering. Volgens het Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie (LBR) en de Landelijke Vereniging van Anti Discriminatie Bureaus en Meldpunten (LV) (2004) worden met name mannelijke Marokkanen, Turken en asielzoekers/vluchtelingen geweigerd. Dit is vaak het geval wanneer zij groepsgewijs (drie of meer personen) een horecagelegenheid willen bezoeken. Vrouwen, eenlingen en allochtonen in gezelschap van autochtonen worden minder snel geweigerd (LBR & LV, 2004). 2.4 Anti Discriminatie Bureau Nederland kent 35 regionale Anti Discriminatie Bureaus. Een ADB richt zich op het voorkomen en bestrijden van discriminatie en ziet er op toe dat de wetgeving over gelijke behandeling nageleefd wordt. Een ADB biedt informatie, advies en ondersteuning bij discriminatie op welke grond dan ook (ADB s Noord-Brabant, 2004). Voorbeelden van haar taken zijn trainingen en studiedagen, uitgave van brochures en nieuwsbrieven, gesprekken met klanten en klachtenafhandeling. Het ADB Tilburg behandelt klachten van discriminatie, waarbij zij in eerste instantie zal proberen te bemiddelen. Klachten en meldingen worden door het ADB geregistreerd. Door de registratie van klachten wordt inzicht verkregen in de patronen van discriminatie, wat invloed kan hebben op trends en maatschappelijke ontwikkelingen. Wanneer bemiddeling niets oplost, zal het ADB de personen in kwestie naar de politie doorverwijzen. Hiernaast heeft het ADB Tilburg een signaalfunctie. Het ADB stelt ondermeer ontwikkelingen op het gebied van ongelijke behandeling beschikbaar aan de lokale overheden, maatschappelijke organisaties en instellingen. Verder geeft het ADB Tilburg informatie, advies en voorlichting over discriminatie (ADB s Noord-Brabant, 2004). 2.5 Meldpunt Horeca Tilburg De gemeente Tilburg richtte in 2000 het Meldpunt Horeca op. Het Meldpunt is een samenwerkingsproject van de gemeente, de politie, de horeca, het Openbaar Ministerie en het ADB Tilburg. Voor klachten over discriminatie in de horeca kunnen jongeren terecht bij dit Meldpunt, gevestigd in het Binnenstadshuis aan de Heuvelring. Een klacht indienen kan 17

19 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding anoniem. Wil een persoon echter dat de klacht verder verwerkt wordt, dan zijn de persoongegevens vereist. Het Meldpunt is geopend op de uitgaansavonden donderdag, vrijdag en zaterdag vanaf uur tot ongeveer uur. Sinds enkele weken kunnen jongeren naast het Meldpunt ook bij een gestalde autobus melding doen van onterechte weigering in de horeca. Deze informatiebus Totalos wordt verzorgd door jongerenorganisatie Attak. Het is de bedoeling dat deze bus iedere week op donderdag avond, tijdens koopavond vier uur in de Tilburgse binnenstad staat. Vrijwilligers van Attak proberen op deze wijze jongeren te bereiken over onderwerpen die voor jongeren relevant zijn, waaronder discriminatie. Wanneer een persoon melding maakt bij het Meldpunt Horeca, komt deze melding bij het ADB Tilburg terecht. Het ADB nodigt de persoon uit voor een intakegesprek, waarbij de klacht verder kan worden toegelicht. Ongeveer de helft van de klagers geven hier gehoor aan (ADB, 2000). Het ADB verricht nader onderzoek en bepaalt samen met de persoon of het zinvol is om verdere actie tegen de horecaonderneming te nemen. Het ADB licht vervolgens direct betrokken partijen, zoals de horecaonderneming in kwestie, de gemeente en de politie, schriftelijk in over het voorval. In bijna alle gevallen kan geen verdere actie worden ondernomen, omdat er meestal een gebrek is aan bewijsmateriaal, waardoor discriminatie lastig aan te tonen is. Toch vindt het ADB Tilburg het belangrijk dat personen hun klachten van discriminatie in de horeca melden, zodat het ADB kan laten zien dat discriminatie in de horeca een bestaand probleem is dat moet worden aangepakt. De meldingen die binnenkomen bij het Meldpunt Horeca geven het ADB zicht op het voorkomen van discriminatie. De meldingen worden meegenomen in het eigen beleid en in het beleidsadvies aan andere organisaties. 2.6 Projecten tegen discriminatie in de horeca buiten Tilburg Discriminatie in de horeca wordt door de media en de politiek onder de aandacht gebracht. Zo heeft Ali B. in 2004 een liedje uitgebracht dat geweigerd.nl heet. In de tv programma s Crimetime (1991), Hier en Nu (1996) en Netwerk (2002) is met behulp van een verborgen camera, discriminerend deurbeleid aan de kaak gesteld. De PvdA heeft op 14 februari 2005 een Actieplan tegen Discriminatie in het uitgaansleven uitgebracht. Diverse Anti Discriminatie Bureaus en Meldpunten hebben projecten uitgevoerd, met als doel discriminatie in de horeca aan te pakken. Zo is evenals in Tilburg in een aantal steden een horecaconvenant opgesteld. Om een beeld te krijgen in hoeverre de projecten tegen discriminatie in de horeca die in Tilburg plaatsvinden overeenkomen met projecten uit andere steden, worden een aantal bekende projecten beschreven. Deze projecten uit andere steden dienen als referentiekader en kunnen gebruikt worden bij de formulering van aanbevelingen bij dit onderzoek. Panel Deurbeleid Rotterdam Naar aanleiding van een praktijktest, in februari 2000, en een strafrechtelijk onderzoek is in Rotterdam besloten dat het deurbeleid onvoldoende transparant en controleerbaar is. Als reactie op de resultaten van de praktijktest is in datzelfde jaar een panel deurbeleid opgericht. 18

20 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding Dit panel heeft twee functies, namelijk het beoordelen van het deurbeleid van individuele horecaondernemers en het onderzoeken van klachten over vermeende discriminatie in de horeca. In het panel deurbeleid hebben RADAR (Rotterdamse Anti Discriminatie Raad), de Rotterdamse Jongerenraad, politie, Koninklijke Horeca Nederland en de gemeente Rotterdam zitting. Personen die zich gediscrimineerd voelen, worden in eerste instantie, middels een voorlichtingsfolder, verwezen naar een klachtenspreekuur van desbetreffende horecaonderneming. Het panel deurbeleid gaat ervan uit dat de twee partijen zelf hun geschil kunnen oplossen. Wanneer dit niet het geval is, neemt het panel de melding in behandeling. Door alle publiciteit die het project kreeg in 2000, kwamen dat jaar meer klachten binnen over discriminatie in de horeca, namelijk 59 klachten. In 2003 is dit aantal afgenomen naar 25 klachten (Panel Deurbeleid, 2004). Safe City Utrecht In opdracht van de gemeente Utrecht heeft de Utrechtse jongerenraad U-voice in 2002 een onderzoek uitgevoerd naar het uitgaansklimaat in Utrecht. Onderdeel van dit uitgaansklimaat is het deurbeleid van cafés en discotheken. De jongerenraad stelde de ontwikkeling van een lespakket voor, over veilig uitgaan in Utrecht. Dit lespakket is onderdeel van het project Safe City. Het lespakket leert jongeren vaardigheden om het uitgaan veiliger te maken. Hiernaast is de film Safe City ontwikkeld en wordt op middelbare scholen in Utrecht getoond. In de film worden naast enkele positieve elementen, vooral negatieve elementen, zoals onterechte weigering door portiers belicht. Deze film wordt in het lesprogramma gebruikt als aanzet voor een discussie over uitgaan, veiligheid en problemen die jongeren kunnen krijgen, wanneer ze uitgaan. Eén van die problemen is onterechte weigering van de toegang. Verder worden de jongeren voorgelicht over deurregels in het uitgaansleven, waarbij beveiligingspersoneel presentaties op scholen geeft (Maat van der e.a., 2003). Mag ik er ook in? Den Haag In Den Haag heeft het Bureau Discriminatiezaken in 2004 de campagne 'Mag ik er ook in?' gevoerd. Doel van deze campagne was jongeren (tussen de 16 en 26 jaar) beter bekend te maken met de mogelijkheden om melding te doen over discriminerend deurbeleid. Tevens wilde het Bureau Discriminatiezaken het gevoel bij jongeren wegnemen dat er niets wordt gedaan met hun meldingen door duidelijk te maken wat zij met de klachten doen. Bij deze campagne is een website opgezet, waar jongeren discriminatie in de horeca kunnen melden. Hiernaast is telefonische melding mogelijk gemaakt. De campagne probeerde door middel van reclame en interviews op de radio en interviews in kranten de mogelijkheden voor melden bekender te maken. Ook werden posters in trams, politiebureaus, uitgaansgelegenheden, buurthuizen, bibliotheken en scholen gehangen om duidelijk te maken waar jongeren discriminatie in de horeca kunnen melden. De campagne is inmiddels afgerond. Momenteel stelt Bureau Discriminatiezaken Den Haag een rapport op met de bevindingen en de resultaten van de campagne (Leeuw de, 2004). 19

21 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding Campagne Breda by Night, karakter laat je zien Het Bureau Discriminatiezaken West Brabant is begin 2004 gestart met de campagne Breda by Night. Deze campagne is gericht tegen discriminatie in de horeca. Het doel van deze campagne is de culturele mix in het uitgaansleven te versterken. Deze campagne is gericht op wederzijds begrip, een transparant deurbeleid en het creëren van een positief imago van het uitgaansleven onder jongeren. Tijdens deze campagne is onderzocht wat het beeld is van de uitgaansmogelijkheden, het publiek, het deurbeleid en de veiligheid. Hierbij werd een postercampagne gestart, een jongerenpromotieteam in het leven geroepen, een website ontwikkeld en afsluitend vond in september 2004 een muziekfestival plaats (Bureau Discriminatiezaken WB, 2004). Deurbeleid s-hertogenbosch In juni 2002 is in s-hertogenbosch een thema-avond over geweld en discriminatie voor 50 portiers georganiseerd. De conclusie van de avond was dat een duidelijk deurbeleid, voor iedereen zichtbaar bij de ingang noodzakelijk is. In Den Bosch wordt geprobeerd discriminatie tegen te gaan door de invoering van een transparant deurbeleid, instructies aan portiers, afhandeling van klachten, mogelijke sancties en het geven van informatie en voorlichting aan jongeren (ADB s Noord-Brabant, 2004). Afspraken in Eindhoven In Eindhoven is in 2002 een praktijktest gehouden. Deze maakt duidelijk dat jongeren werden geweigerd, zonder dat er een duidelijke, gegronde reden was voor deze weigering. Als gevolg hiervan heeft het Meldpunt Discriminatie Eindhoven met de gemeente, de politie en de horeca afspraken gemaakt om de communicatie van de klachten sneller te laten verlopen. Tevens is een website ontwikkeld voor discriminatieklachten uit de horeca. Verder is afgesproken om meldingen binnen 24 uur terug te koppelen naar de horeca. Ten slotte is overeengekomen om elk kwartaal met de politie en andere partijen te overleggen over geregistreerde klachten (ADB s Noord-Brabant, 2004). JongerenMeldpunt Helmond In Helmond is in 2002 een JongerenMeldpunt opgericht. Het hoofddoel van dit Meldpunt is het bieden van een voorziening waar jongeren informatie, advies, voorlichting kunnen krijgen over onderwerpen zoals discriminatie. Binnen het JongerenMeldpunt is een werkgroep opgezet die zich richt op discriminatie in de horeca. Deze werkgroep begeleidt jongeren die zijn geweigerd en biedt hulp om discriminatie te voorkomen en/of te bestrijden. Het JongerenMeldpunt wil vooral aandacht krijgen voor de problematiek rondom discriminatie in de horeca (Leeuw de, 2004). Internetsite Sinds 13 april 2000 kunnen jongeren uit heel Nederland ook via de internetsite discriminatie in de horeca melden. Dit is een particulier initiatief. Aan de 20

22 Hoofdstuk 2 Discriminatie en bestrijding hand van de meldingen wordt een rapport opgemaakt. Dit rapport wordt aangeboden aan de overheid. Hiernaast wordt ook getracht contact te krijgen met horecaondernemers. Voordeel van dit project is, dat het gemakkelijk en laagdrempelig is. Nadeel van dit project is, dat anoniem melding gedaan kan worden, zodat de juistheid van de melding niet controleerbaar is. Op deze internetsite komen vanaf 2000 jaarlijks enkele honderden klachten binnen (LBR&LV, 2004). 2.7 Schets van Tilburg Volgens de gemeente Tilburg (2004) trekt het uitgaansleven in Tilburg vooral jongeren aan die in Tilburg wonen, studeren of in de omliggende dorpen van Tilburg wonen. In Tilburg zijn ongeveer 650 vergunningen verleend aan bedrijven waar sprake is van alcoholverstrekking. 200 van deze bedrijven zijn in de binnenstad van Tilburg gevestigd, waaronder vier discotheken, Popcentrum 013, cafés, eetcafés en restaurants. De belangrijkste uitgaansgebieden zijn de Heuvel en het Piusplein. De Tilburgse horeca wordt het meest bezocht door lokaal publiek (gemeente Tilburg, 2004). Om een idee te kunnen geven hoe deze groep eruitziet, wordt kort uitgelegd waaruit de Tilburgse gemeenschap bestaat. Uit gegevens van het CBS (2005) blijkt dat Tilburg op 1 januari inwoners had, waarvan personen een autochtone achtergrond hadden (78,8%). De overige personen hadden een allochtone achtergrond (21,3%). Onder allochtone inwoners worden zowel eerste als tweede generatie allochtonen verstaan. De grootste groep allochtone inwoners zijn van Turkse afkomst, namelijk 3,5% van het totaal aantal inwoners. Andere groepen, die sterk vertegenwoordigd zijn in Tilburg zijn inwoners met een Indonesische achtergrond met 2,6%, Marokkaanse achtergrond met 2,4%, Antilliaanse achtergrond met 2,2% en Surinaamse achtergrond met 1,6% van het totaal aantal inwoners (CBS, 2005). In dit onderzoek wordt aangenomen dat jongeren die actief deelnemen aan het uitgaansleven tussen de 18 en de 29 zijn inwoners van Tilburg waren op 1 januari 2004 tussen de 18 en de 29 jaar (17,4% van Figuur 4: Inwoners (18 t/m 28 jaar) naar etnische het totale aantal inwoners). In deze achtergrond, anders dan Nederlands, in Tilburg, 2004 leeftijdscategorie zaten mannen en vrouwen. Deze groep zal 1170 waarschijnlijk het meest te maken 3925 hebben met onterechte weigering in de 931 Antilliaans Indonesisch horeca, omdat ze het meeste gebruik Marokkaans maken van de horecafaciliteiten. Van 1082 Surinaams het totaal aantal inwoners, tussen de 18 Turks en 29 jaar, waren personen Overig (73,3%) van autochtone afkomst en personen (26,7%) van allochtone afkomst. In Figuur 4 is te zien hoe het Bron: CBS,