SYMPOSIUM - 10 MEI Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "SYMPOSIUM - 10 MEI 2016. Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden"

Transcriptie

1 SYMPOSIUM - 10 MEI 2016 Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Het vinden, begrijpen, beoordelen en gebruiken van gezondheidsinformatie is moeilijk voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Deze groep mensen heeft echter juist baat bij goede gezondheidsinformatie. In het openingssymposium van het ACHC * presenteren we verschillende effectieve strategieën voor het communiceren met deze kwetsbare doelgroep. De afgelopen jaren heeft het onderzoek naar health literacy in Nederland een grote vlucht genomen. Dit leverde nieuwe inzichten op over hoe mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden het beste geïnformeerd kunnen worden. In een middag tijd wordt u middels reguliere en korte blitz presentaties op de hoogte gebracht van de huidige stand van zaken op dit interessante onderzoeksgebied. De verschillende sprekers belichten de communicatie met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden, elk vanuit hun eigen vakgebied. In alle presentaties is veel aandacht voor de praktische toepasbaarheid van de bevindingen. U gaat naar huis met geactualiseerde kennis en verschillende technieken om uw communicatie health literacy proof te maken. Aanmelden kan via / of via Remco Sanders (r.sanders@uva.nl). Lokatie Universiteit van Amsterdam, Nieuwe Achtergracht 166, 1018 WV Amsterdam Programma : Inloop met broodje : Welkom en introductie ACHC : Presentatie 1 - Corine Meppelink : Presentatie 2 - Ruth Koops van 't Jagt : Pauze : Presentatie 3 - Olga Damman : Presentatie 4 - Jeanny Engels : Blitz Presentaties 1 t/m : Pauze : Presentatie 5 - Monique Heijmans : Presentatie 6 - Mirjam Fransen : Blitz Presentaties 4 t/m : Borrel * Het Amsterdam Center for Health Communication is in januari 2016 opgericht aan de Universiteit van Amsterdam en streeft er naar om gezondheid te bevorderen door middel van wetenschappelijk onderzoek naar effectieve communicatie. Voor meer informatie -

2 SYMPOSIUM - 10 MEI 2016 Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Lijst van sprekers Dr. Kathelijne Bessems, Universiteit Maastricht Dr. Olga Damman, VUmc Amsterdam Drs. Jeanny Engels, Vilans Dr. Mirjam Fransen, AMC/UvA Amsterdam Dr. Monique Heijmans, NIVEL Mevr. Violetta Jitomirskaya, Universiteit Gent Drs. Ruth Koops van 't Jagt, Rijksuniversiteit Groningen Dr. Ellen Koster, Universiteit Utrecht Dr. Sarah Lubjuhn, Centrum Media en Gezondheid Drs. Corine Meppelink, Universiteit van Amsterdam Drs. Anke Woudstra, AMC/UvA Amsterdam

3 SYMPOSIUM - 10 MEI 2016 Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Corine Meppelink Presentaties Een tekst of toch een animatie? De effectiviteit van tekst en beeld onder doelgroepen met verschillende gezondheidsvaardigheidsniveaus In meerdere studies onderzochten we het effect van tekstcomplexiteit, afbeeldingen en animaties in gezondheidscommunicatie over het bevolkingsonderzoek naar darmkanker. Centraal stonden hierbij de verschillen tussen mensen met lage en hoge gezondheidsvaardigheden. Hoe beïnvloedt gezondheidsvaardigheid informatieverwerking? Welke elementen maken informatiemateriaal effectief? En is wat goed is voor de ene groep niet contraproductief in de andere groep? Tijdens het symposium zullen deze vragen worden beantwoord. Ruth Koops van 't Jagt Praten met je dokter. Een fotostrip-serie die patiënten ondersteunt in gesprekken met de huisarts In deze lezing wordt ingegaan op de ontwikkeling en evaluatie van een serie fotostrips waarin thema's worden behandeld die regelmatig aan bod komen tijdens gesprekken van patiënten met hun huisarts. Er wordt uiteengezet hoe 'Praten met je dokter' oudere patiënten ondersteunt in hun gesprekken met de huisarts via narratieve mechanismen als transportatie, identificatie, en self-referencing. Olga Damman Risicocommunicatie en lage gezondheidsvaardigheden: problemen met het begrijpen van risico-informatie en mogelijke oplossingen Voor veel gezondheidsgerelateerde beslissingen is het van belang dat mensen informatie over risico s goed begrijpen. Het goed begrijpen en afwegen van risico-informatie is complex, zeker voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden. Deze lezing behandelt veel voorkomende problemen met het begrijpen van risico-informatie en legt een verband met verschillende vaardigheden zoals health literacy, health numeracy en graph literacy. Ook wordt ingegaan op mogelijke oplossingen voor effectieve communicatie. Jeanny Engels (H)erkenning gezondheidsvaardigheden, de methodiek als hulpmiddel Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden blijken nauwelijks bekend in de huisartspraktijk. Dat maakt dat specifiek voor deze doelgroep ontwikkelde tools niet worden toegepast. Hoe kun je deze mensen herkennen maar bovenal erkennen dat zij specifieke ondersteuning vragen? Welke samenwerking tussen zorgverleners en mensen met lage gezondheidsvaardigheden is dan nodig? En hoe bereid je je als team zorgverleners voor?

4 SYMPOSIUM - 10 MEI 2016 Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Monique Heijmans Zorg beter laten aansluiten bij mensen met lage gezondheidsvaardigheden Gezondheidsvaardigheden krijgen vooral betekenis in de context waarin ze moeten worden gebruikt. In de gezondheidszorg gaat het dan om verschillende organisaties en interactie met zorgverleners. Hoe ingewikkelder de zorg is georganiseerd, hoe complexer de taal die in folders en door zorgverleners wordt gebruikt. Hoe kunnen zorgverleners zorg op maat bieden voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden? Dat is de vraag die in deze presentatie centraal staat en die beantwoord wordt op basis van inzichten uit de literatuur en uit de praktijk. Mirjam Fransen Toegankelijke preconceptiezorg voor vrouwen met lage gezondheidsvaardigheden Preconceptiezorg is het middel bij uitstek om risico's op perinatale problemen te verkleinen, maar lijkt minder toegankelijk voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden. In deze presentatie komen de uitkomsten van een probleemanalyse onder vrouwen met lage gezondheidsvaardigheden en aanbieders van preconceptiezorg aan bod. Daarnaast wordt de ontwikkeling en evaluatie van strategieën om de toegankelijkheid en effectiviteit van preconceptiezorg te verbeteren besproken.

5 SYMPOSIUM - 10 MEI 2016 Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden BLITZ Presentaties Blitz-presentatie 1. Gezondheidsvaardigheden voor geïnformeerde besluitvorming in het bevolkingsonderzoek naar darmkanker: Ontwikkeling van een meetinstrument A.J. Woudstra Mensen hebben gezondheidsvaardigheden nodig voor geïnformeerde besluitvorming in screening, maar welke vaardigheden zijn dat en hoe kunnen we deze meten? In dit onderzoek ontwikkelen we een digitaal instrument voor het meten van gezondheidsvaardigheden in de context van darmkankerscreening, gedestilleerd uit wetenschappelijke literatuur en getest op relevantie onder de screeningsdoelgroep en onder experts op het gebied van screening, geïnformeerde besluitvorming en gezondheidsvaardigheden. Momenteel worden de verschillende vaardigheden verwerkt in een digitaal meetinstrument en getest onder de doelgroep. Blitz-presentatie 2. Een onderzoek naar de online zoekvaardigheden van medioren en senioren in de context van gezondheidsinformatie V. Jitomirskaya Het doel van dit onderzoek is inzicht te verwerven in het online zoekgedrag en de barrières die medioren (50-64) en senioren (65-80) ondervinden tijdens de zoektocht naar online gezondheidsinformatie. Meer specifiek gaat het om online informatie rond diabetes type 2. Rekening houdende met verschillende relevante geletterdheidsconcepten (gezondheids-, internet- en reclamegeletterdheid), werd een performance test uitgewerkt die zal worden uitgevoerd bij veertig jarigen. Blitz-presentatie 3. Goedkoop Gezonde Voeding K. Bessems De voorlichtingscursus "Goedkoop Gezonde Voeding" leert mensen hoe ze met een beperkt budget toch gezond kunnen eten. Met praktische werkvormen en materialen worden de gezondheidsvaardigheden van deelnemers vergroot. Uniek aan de cursus is dat voedingsinformatie altijd wordt gekoppeld aan prijsinformatie omdat dat belangrijke argumenten zijn voor de deelnemers uit kansarme wijken en/of in de schuldsanering. Vanaf april 2016 wordt de cursus landelijk verspreid via een e-learning die diëtisten in andere regio s traint om de cursus te geven. Blitz-presentatie 4. Herkenning en aanpak van gezondheidsvaardigheden gerelateerd aan geneesmiddelgebruik E.S. Koster In de eerste projectfase (inmiddels afgerond) is een screeningsinstrument ontwikkeld om gezondheidsvaardigheden gerelateerd aan geneesmiddelgebruik te kunnen meten. Tijdens de tweede projectfase (dataverzameling loopt) wordt het instrument getest in apotheken en vergeleken met bestaande instrumenten. Ook wordt de associatie tussen geneesmiddel gerelateerde problemen en gezondheidsvaardigheden bestudeerd. Op basis van de resultaten zal een toolbox samengesteld worden met adviezen omtrent screening en begeleiding van patiënten.

6 SYMPOSIUM - 10 MEI 2016 Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Blitz-presentatie 5. Laaggeletterdheid is van gewicht - de huisarts helpt J. Engels Vilans en Pharos voeren met financiering van Fonds Nuts Ohra de komende drie jaar een onderzoek- en implementatieproject uit in drie huisartspraktijken. Hierbij worden laaggeletterde volwassenen met overgewicht ondersteund in het bevorderen van zelfmanagement, aansluit bij hun leefwereld en behoeften. Het onderzoek focust onder andere op self-efficacy en zelfmanagement vaardigheden door de inzet van specifieke tools. Blitz-presentatie 6. Mark my words - een innovatieve onderzoeksmethode S. Lubjuhn Er is grote behoefte aan eigentijdse methodieken om effecten te kunnen meten van gezondheidscommunicatie interventies voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden waarin sociale media een grote rol spelen. In het onderzoeksproject Mark My Words (MMW) is een nieuwe methode ontwikkeld en onderzocht om gesprekken over gezonde leefstijl via social media te kunnen monitoren. Deze methode is uitgetest binnen twee dramalijnen van de soapserie Goede Tijden, Slechte Tijden (GTST) waarbij speciale markers (unieke woorden, uitdrukkingen en/of slogans) zijn ontwikkeld.

7 SYMPOSIUM - 10 MEI 2016 Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Praktische informatie Het symposium zal worden gehouden bij de afdeling Communicatiewetenschap van de Universiteit van Amsterdam, in zaal van gebouw C. De afdeling Communicatiewetenschap bevindt zich op het Roeterseilandcomplex van de Universiteit van Amsterdam. Het adres van de afdeling Communicatiewetenschap is Nieuwe Achtergracht 166 te 1018 WV Amsterdam. In de omgeving is zeer beperkte parkeergelegenheid. Het is aan te raden om met het openbaar vervoer te reizen. Uit richting Utrecht/Duivendrecht: Indien u reist met het openbaar vervoer vanuit Utrecht/Duivendrecht, kunt u uitstappen bij het NS station Amsterdam Amstel. Vanuit daar kunt u met elke metro richting Centraal Station reizen. Bij metrohalte Weesperplein stapt u uit en neemt u uitgang Weesperstraat. Het Roeterseilandcomplex is zo n 400 meter lopen vanaf deze metrohalte. Het UVA complex wordt aangegeven middels bordjes. Uit richting Schiphol/Haarlem: Indien u reist met het openbaar vervoer vanuit Schiphol/Haarlem, kunt u uitstappen bij Amsterdam Centraal Station. Vanuit daar kunt u elke metro nemen. Bij metrohalte Weesperplein stapt u uit en neemt u uitgang Weesperstraat. Het Roeterseilandcomplex is zo n 400 meter lopen vanaf deze metrohalte. Het UvA complex wordt aangegeven middels bordjes. Lokatie Symposium Metrostation Weesperplein

8 SYMPOSIUM - 10 MEI 2016 Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Dit symposium is mede mogelijk gemaakt door NefCA ( en Research Priority Area Communication (

9 5/19/16 Health literacy Een tekst of toch een animatie? De effectiviteit van tekst en beeld in doelgroepen met verschillende gezondheidsvaardigheidsniveaus Corine Meppelink Openingssymposium ACHC - 10 mei : People s ability to process and understand health information (Ratzan & Parker) 2010: People s ability to obtain, process, understand, and communicate about health-related information needed to make informed health decisions. (Berkman, Davis, & McCormack) 2012: Health literacy is linked to literacy and entails people's knowledge, motivation and competences to access, understand, appraise, and apply health information in order to make judgments and take decisions in everyday life concerning healthcare, disease prevention and health promotion to maintain or improve quality of life during the life course. (Sørensen et al.) Amsterdam School of Communication Research (ASCoR) 25 % 75 % Bron: HLS-EU Consortium (2012): Comparative report of health literacy in eight EU member s tates. The European health literacy survey HSL-EU, online publication: 1

10 5/19/16 Onderzoeksvragen proefschrift Hoe beïnvloedt gezondheidsvaardigheid de manier waarop wij informatie verwerken? Informatieverwerking Presentatie Evaluatie Hoe beïnvloedt gezondheidsvaardigheid de manier waarop wij informatie verwerken? Verwerkingsprocessen cognitieve load HL verbeeldingsgemak herinnering Lage gezondheidsvaardigheden Hoge gezondheidsvaardigheden betrokkenheid 2

11 5/19/16 Verwerkingsprocessen Verwerkingsprocessen cognitieve load HL verbeeldingsgemak herinnering betrokkenheid Verwerkingsprocessen Hoe kunnen we informatie het beste aanbieden aan mensen met lage gezondheidsvaardigheid? HL cognitieve load verbeeldingsgemak herinnering Hoe ontstaat darmkanker? Darmkanker begint meestal als een poliep. Een poliep is een klompje cellen aan de binnenkant van de darm. Mensen van 55 jaar en ouder hebben vaker poliepen in hun darmen. betrokkenheid Eenvoudige teksten > complexe teksten Geïllustreerde informatie > alleen tekst bij complexe tekst 3

12 5/19/16 Hoe kunnen we informatie het beste aanbieden aan mensen met lage gezondheidsvaardigheid? Animatie: gesproken tekst en bewegend beeld Gesproken > geschreven Gesproken animatie > gesproken illustratie Zijn boodschappen die effectief zijn voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden contraproductief voor mensen met hoge gezondheidsvaardigheden? Nee Conclusies = 4

13 5/19/16 Vervolgonderzoek Toegankelijkheid van Nederlandse gezondheidssites Verbeteren van e-health literacy, evalueren van gezondheidssites. 5

14 19/05/2016 Praten met je dokter: een fotostripserie die patiënten ondersteunt in gesprekken met de huisarts. Ruth Koops van t Jagt 10 mei 2016 John Hoeks, Menno Reijneveld, Andrea de Winter, Carel Jansen. DOEL IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n Barrières Behoeftes Strategieën IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n

15 19/05/2016 IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n

16 19/05/ IR OHLA i s co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the Eu ro p ean Un io n s Seven th Framewo rk P rogramme (FP 7/ ) un der gran t agreemen t n Wat meten we? Nee, niet Weet ik niet Ja, een Wat vinden we? 3a). Stel dat u uw dokter niet begrijpt, is het dan gemakkelijk voor u om uw dokter om uitleg te vragen? Nee, helemaal IR OHLA i s co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the Eu ro p ean Un io n s Seven th Framewo rk P rogramme (FP 7/ ) un der gran t agreemen t n Ja, heel erg niet echt beetje Effectiviteit: self-efficacy & gedragsintenties Waardering 3b). Voorkeur Stel dat u uw dokter in de toekomst een keer niet begrijpt, gaat u dan in het vervolg uw dokter om uitleg vragen? Nee, zeker niet Nee, dat denk ik niet Weet ik niet Ja, dat denk Ja, zeker wel ik wel IR OHLA i s co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the Eu ro p ean Un io n s Seven th Framewo rk P rogramme (FP 7/ ) un der gran t agreemen t n IR OHLA i s co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the Eu ro p ean Un io n s Seven th Framewo rk P rogramme (FP 7/ ) un der gran t agreemen t n

17 19/05/2016 Toekomstplannen IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n r.koops.van.t.jagt@rug.nl IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n Health literacy: the degree to which people are able to access; understand; evaluate; and communicate information in order to promote and maintain health across the life-course, across a range of contexts. (Begory & Kwan, 2011) A narrative is any cohesive andcoherent story with an identifiable beginning, middle, and end that provides information about scene, characters and conflict; raises unanswered questions or unresolved conflict; and provides resolution. (Hinyard & Kreuter, 2008) IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n

18 19/05/ OqDoVB- 84& index= 5&list=PLu5q- 4X2QselqucSmSLwYBI9xZYGaTuyz EORM (Moyer-Gusé, 2008) EELM (Slater & Rouner, 2002) Self-referencing (e.g. De Graaf et al., 2014) IROHLA is co-ordi nated by the Un iversi ty Med ical Cen ter G roni ngen and h as recei ved fund in g from the European Union s Seventh Framework Programme(FP7/ ) under grantagreement n

19 Risicocommunicatie Research Programme > Risicocommunicatie en lage gezondheidsvaardigheden Problemen met het begrijpen van risicoinformatie en mogelijke oplossingen Dr. Olga Damman RISC Research Group, Afd. Sociale Geneeskunde en EMGO+ Instituut van VU medisch centrum Quality of Care Risicocommunicatie omvat voorlichting en communicatie over risico s (en voordelen) in situaties waarin mensen informatie nodig hebben om keuzes te kunnen maken. - Begrijpelijk maken van risico s - Ondersteunen van keuzes - Motiveren tot gedragsverandering EMGO Institute - Care and Prevention 1

20 Problemen met begrip van risico-informatie 1: Getalsmatige informatie moeilijk voor velen 1. Getalsmatige informatie moeilijk voor velen 2. Abstracte epidemiologische informatie, vaak geen intuïtieve betekenis 1% omzetten naar 10 in 1000: 58-82% correct 1 in 1000 omzetten naar 0.1%: 24-46% correct 3. Ongebalanceerde informatie, bv. voordelen krijgen vaak meer aandacht dan nadelen Ø Terwijl mensen al geneigd zijn om voordelen te overschatten en nadelen te onderschatten Schwartz LM, Woloshin S, Black WC, Welch HG. The role of numeracy in understanding the benefit of screening mammography. Arch Intern Med 1997; 127: Galesic M, Garcia-Retamero R. Statistical numeracy for health: A cross-cultural comparison with probabilistic national samples. Arch Intern Med 2010; : Getalsmatige informatie moeilijk voor velen 2: Abstracte informatie zonder intuïtieve betekenis Prenatale Screening en kans op een kind met Down Syndroom Ik denk dat mijn kans 1 op de 400 is, ongeveer 25%,.1 op 900 vind ik best groot klinken. Er stond geloof ik ook een percentage achter 0,11% procent... En dat vind ik dan weer erg klein... Ik denk dat het 1 op de was of zo. En dat is redelijk klein Timmermans DRM, et al., in preperation en kans op diabetes, hart-en vaatziekten, chronische nierschade Oh dat is maar de helft van het risico. Laat me eens even kijken. Uw risico is 42%. Dat valt nog wel mee. Ze bedoelen zeker dat ik een klein risico heb, toch? Ja, klein. Damman OC, Bogaerts NMM, Van Dongen D, Timmermans DRM. Barriers in using cardiometabolic risk information among consumers with low health literacy. British Journal of Health Psychology 2016; 21(1): Damman OC, Bogaerts NMM, Van den Haak MJ, Timmermans DRM, submitted. EMGO Institute - Care and Prevention 2

21 2: Abstracte informatie zonder intuïtieve betekenis Beeld van kans en uitkomst Risicoperceptie bij kans op baarmoederhalskanker Risico = kans X ernst uitkomst Kans van ongeveer (5 op 1000) dat vrouw tijdens haar leven baarmoederhalskanker krijgt 3: Ongebalanceerde informatie 3: Ongebalanceerde informatie Persbericht bij een internationale RCT over PSA test in prostaatkankerscreening: PSA screening will reduce the risk of dying from prostate cancer by 20% - Van de 1410 mannen die regelmatig deelnemen aan de screening, overlijdt er 1 man minder aan prostaatkanker dan van de 1410 mannen die niet deelnemen aan de screening. - Van de 1410 mannen die regelmatig deelnemen aan de screening, worden er 48 onnodig behandeld en mogelijk blootgesteld aan bijwerkingen van die behandeling zoals incontinentie en impotentie. Schroder FH, Hugosson J, Roobol MJ. Screening and prostate-cancer mortality in a randomized European study. N Engl J Med 2009; 360; EMGO Institute - Care and Prevention 3

22 3: Ongebalanceerde informatie Relatie met gezondheidsvaardigheden Review 35 studies over screening (n=14), behandeling (N=15), tests (N=3), behandeling en screening (N=3): - Meerderheid (>50%) overschatte de voordelen voor 65% van de uitkomsten - Percentage patiënten dat overschatte 7%-94% - Meerderheid (>50%) onderschatte de nadelen voor 67% van de uitkomsten - Percentage patiënten dat onderschatte 18%-97% Hofman, Del Mar; Patients expectations of the benefits and harms of treatments, screening and tests: a systematic review. JAMA Intern Med 2015;175(2): Health literacy: de vaardigheden van individuen om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, te beoordelen en te gebruiken bij het nemen van gezondheidsgerelateerde beslissingen Numeracy: het vermogen met getallen en wiskundige begrippen om te gaan Health numeracy: kennis, vaardigheden en persoonlijke kwaliteiten van individuen om adequaat en autonoom om te gaan met de kwantitatieve kant van gezondheidsinformatie Graph literacy: het vermogen om grafisch weergegeven informatie te begrijpen, inclusief algemene kennis over hoe informatie ergens uit te extraheren en dingen op te maken uit verschillende grafische formats Relatie met gezondheidsvaardigheden Relatie met gezondheidsvaardigheden Functionele gezondheidsvaardigheden (basisvaardigheden in lezen en schrijven gericht op informatie over gezondheid); Communicatieve of interactieve gezondheidsvaardigheden (cognitieve vaardigheden en sociale vaardigheden die nodig zijn om informatie te verkrijgen en te begrijpen en om nieuwe informatie toe te passen in veranderende omstandigheden); Kritische gezondheidsvaardigheden (gevorderde cognitieve vaardigheden die samen met sociale vaardigheden worden toegepast om informatie kritisch te analyseren en te gebruiken) Probleem 1: Getalsmatige informatie moeilijk voor velen: numeracy, health numeracy, communicatieve en kritische gezondheidsvaardigheden? Probleem 2: Abstracte epidemiologische informatie, vaak geen intuïtieve betekenis: kritische gezondheidsvaardigheden van patienten, communicatieve gezondheidsvaardigheden van zorgverleners? Probleem 3: Ongebalanceerde informatie, bv. voordelen krijgen vaak meer aandacht dan nadelen in risicobeleving: kritische gezondheidsvaardigheden, communicatieve gezondheidsvaardigheden van zorgverleners? EMGO Institute - Care and Prevention 4

23 Mogelijke oplossingen Mogelijke oplossingen Gebruik een concreet format waarmee het risico goed is voor te stellen, houd de noemer steeds gelijk. Geef een ankerpunt om de hoogte van het risico te duiden NIET: Er is een verhoogd risico op het krijgen van een kind met Down WEL: Van de 100 zwangere vrouwen van 40 jaar krijgt er 1 een kind met Down Geen relatieve risico s! NIET: Deze behandeling verkleint het risico met 50% Geef meer kwalitatieve informatie aanvullend aan kwantitatieve informatie WEL: Bij behandeling 1 is het risico 4 op de 100, bij behandeling 2 is het risico 2 op de 100. Mogelijke oplossingen Mogelijke oplossingen Geef ook informatie over de kans dat uitkomst niet gebeurt (spiegelen) NIET: De kans op een kindje met Down syndroom is 1 op 100 WEL: Van de 100 vrouwen met dezelfde uitslag krijgt 1 vrouw een kindje met Down syndroom en 99 vrouwen krijgen een kindje zonder Down syndroom Geef gebalanceerde informatie (dus: voor-en nadelen) EMGO Institute - Care and Prevention 5

24 DANK VOOR UW AANDACHT 35% van de respondenten was niet in staat om deze getallen te reproduceren, terwijl ze de informatie nog in beeld hadden. Meer informatie: graph literacy graph literacy N umeracy Olga Damman numeracy.255** correctly extracted numerical.367**.231** information o.damman@vumc.nl EMGO Institute - Care and Prevention 6

25 Mismatch (H)Erkenning gezondheidsvaardigheden De handreiking als hulpmiddel datum 10 mei 2016 door Jeanny Engels WHY? Wat gebeurt er om ons heen? Wat zien we in de praktijk? Als het niet goed gaat en ik weet niet wat te doen, dan ga ik op bed liggen piekeren. -Patiënt met BGV - Mensen met BGV nauwelijks bekend in de huisartspraktijk. Mevrouw D. heeft diabetes. Ik kwam erachter dat ze wel eens s middags haar glucose laat testen, terwijl ik zo duidelijk hebt gezegd dat ze nuchter moet zijn. - Praktijkondersteuner - Vragen die in de praktijk gesteld worden zijn: Ø Hoe (h)erken ik mensen met BGV? Ø Welke ondersteuning is nodig? Ø Hoe aan de slag als team? Hij had geen basiskennis over het lichaam. Als ik dat eerder begrepen had, had het een hoop tijd en ongerustheid gescheeld. - Praktijkondersteuner - maar hoe moet ik die antibiotica dan in het oor doen? Wat voor mij heel vanzelfsprekend was, was dat voor haar niet. - Huisarts - 1

26 Schaamte Waarom mensen niet vertellen dat ze laaggeletterd zijn De handreiking Ontwikkeling Handreiking Niets zeggen uit schaamte Nu, met deze handreiking, komen we erachter hoeveel van onze patiënten laaggeletterd zijn. Mensen geven dat zelf niet aan, vaak uit schaamte. Je denkt dan, ten onrechte, dat de informatie goed is overgekomen. 1. Literatuuronderzoek 2. Gesprekken doelgroep 3. Vragenlijst 5 huisartspraktijken 4. Workshops (3) met huisartspraktijken en wijkverpleegkundigen: inhoud + vorm 5. Versie 1 naar: 1. Vier huisartspraktijken 2. Alliantie Gezondheidsvaardigheden 3. Werkgroep Diversiteit en Global Health (NHG) 6. Versie 2 naar meeleesgroep 7. Testver sie klaar! Aryaan Bovenberg verpleegkundig specialist Stelling Teksten van onze brochures en website zijn zo geschreven, dat ze toegankelijk zijn voor zeker 90% van 2

27 Stelling 2 Stelling 3 Als ik bij een patiënt merk dat hij/zij me vaak niet begrijpt, ga ik na waar dat aan ligt. Ik 9 geef mijn gesprek dan Waar loopt u tegenaan bij patiënten met beperkte gezondheidsvaardighed 10 en? Waarmee morgen aan de slag? Tools: wat en waar? Toolkit Gezondheidsvaardigheden LHV Toolkit Leeswijzer laaggeletterdheid Stichting Lezen en Schrijven Gespreksleidraad Methodiek Zelfmanagement en beperkte gezondheidsvaardigheden Factsheet beperkte gezondheidsvaardigheden in de langdurende zorg Sites: Ø Ø Ø 11 3

28 Match! 13 4

29 Gezondheidsvaardigheden voor geïnformeerde besluitvorming in het bevolkingsonderzoek naar darmkanker: De ontwikkeling van een meetinstrument Anke Woudstra, MSc, PhD Student Mirjam Fransen, PhD Evelien Dekker, MD, P hd Marie-Louise Essink-Bot, MD, PhD Afdeling Sociale Geneeskunde Academisch Medisch Centrum- Universiteit van Amsterdam Symposium Amsterdam 10 mei 2016 Centre for Health Communication Geïnformeerde besluitvorming? Context specifiek meten Veel bestaande HL meetinstrumenten houden geen rekening met context SES â HL IDM â meten begrip maar niet breed scala aan vaardigheden die nodig zijn voor geïnformeerde besluitvorming zijn niet digitaal Beperkt aantal Cancer Literacy meetinstrumenten 1 Von Wagner C, GoodA,Wright D,Rach et B, Ob ischere A, BloomS, Ward l e J. Inequalities in co l orectal can cer screen i n g participationin an organ i zed nati o nal co l orectal can cer screen i n g programme: resu lts from th e first 2.6 mi l li o n in vitati on s in En gl an d. I nt J Epi d emi o l ; 4 0: p Van der Heide I, Uiters E, Sch ui t AJ, Rad emakers J, Fran sen M. Heal th literacyan d informed decisi o n maki n g regard in g co l orectal can cer screen i n g: a systemati c review. European Journal ofpublic Health 2015 : p Altin SV, Finke I, Kautz-Freimuth S, Stock S. The evolutionof health literacyassessment tools:a systematic review. BMC Public Health. 2015: 14:1207 1

30 Onderzoek Conceptueel raamwerk 1. Welke fasen doorlopen mensen in het keuzeproces? 2. Welke gezondheidsvaardigheden hebben mensen hierbij nodig? Stap 1: Vier focusgroepen met doelgroep en experts Stap 2: Delphi studie met experts (n = 20) Stap 3: Ontwikkelen conceptueel raamwerk a.d.h.v. literatuur, focusgroepen en Delphi studie Take Home Message Context based HL meetinstrumenten zijn essentieel voor systematische interventieontwikkeling! 2

31 Dank voor uw aandacht! 3

32 5/19/16 Onderzoeksvraag Aan de slag met Dokter Internet Welke barrières ervaren medioren (50-64) en senioren (65-80) tijdens hun zoektocht naar online gezondheidsinformatie? Health Literacy Symposium 10 mei 2016 Amsterdam Violetta Jitomirskaya Universiteit Gent België ehealth literacy model Methode: 2 soorten data 1. Diepte-interviews (50-80-jarigen) 2. Visuele data: De respondent geeft aan dat hij/zij nooit vindt wat hij/zij precies zoekt. Hij zal worden gevraagd om eens te tonen hoe hij begint aan de zoektocht. 1

33 5/19/16 DIY GIDS MAAR Violetta Jitomirskaya PhD student Research Group Health, Media & Society Ghent University Belgium ent.be asoci ety.n et/ 2

34 5/19/16 Welke groep bereik je? Goedkoop Gezonde Voeding Gezonde Voeding Goedkope Voeding Zak aardappelen, pak frituurvet, doos snacks Werken met echte producten Werken in groepjes Ontbijt & lunch Dranken Avondeten Alternatieven 1

35 5/19/16 Afbeeldingen en producten Smaaktest & proeven verschillende merken broodbeleg (Beperkt) vergelijken van voedinginformatie en prijs Meer weten? Web: Contact Kathelijne Bessems Maastricht University, Vakgroep Gezondheidsbevordering 2

36 5/19/16 Zorg beter laten aansluiten bij mensen met lage gezondheidsvaardigheden Monique Heijmans - NIVEL Grote diversiteit in de mate waarin mensen zelf in staat zijn regie te voeren over hun zorg en leven als geheel Gezondheidsvaardighedenstaan daarbij centraal Het vinden, begrijpen, beoordelen en gebruiken van informatie voor het nemen van gezondheidsgerelateerde beslissingen Functionele vaardigheden (lezen, schrijven en rekenen) Cognitieve vaardigheden (kennis en informatieverwerking) Psychologische en sociale vaardigheden (motivatie, zelfvertrouwen etc.) Zorggebruik Zelfmanagement en zorg voor anderen Toegang tot zorg Gezondheidsvaardigheden Omgang met zorgverleners Samen beslissen Hoe kunnen de negatieve gevolgen van lage gezondheidsvaardigheden aangepakt worden? Verbetering van de individuele vaardigheden van patiënten Zoeken naar betere aansluiting van de zorg op de wensen en mogelijkheden van mensen met lage gezondheidsvaardigheden Zorg op maat Gesprekspartner zijn in eigen zorg Toegankelijkheid Informatie Communicatie 1

37 5/19/16 Zorg voor patiënten met lage gezondheidsvaardigheden: bevindingen uit literatuur en interviews met professionals Iris van der Heide, Monique Heijmans, Jany Rademakers, Hanneke Zwikker NIVEL Onderzoeksvragen Niveau van het zorgsysteem Niveau van de zorgorganisatie/praktijk a. Welke verbeteringen zijn mogelijk/nodig op het niveau van - de individuele zorgprofessional (kennis, attitude, vaardigheden, scholing etc.)? - de zorginstelling (praktijk, gezondheidscentrum, ziekenhuis)? Niveau van de zorgverlener b. Welke barrières en problemen ervaren zorgverleners / organisaties bij implementatie van beleid, wetenschappelijke inzichten en hulpmiddelen op gebied van gezondheidsvaardigheden? 2

38 5/19/16 Algemene bevindingen Literatuur/ interviews Bewustzijn / gebrek aan herkenning lage HL, erkenning van diversiteit Ontbreken draagvlak organisatie-breed Ontbreken van kennis Onvoldoende gebruik van bestaande methodieken en hulpmiddelen Geen afstemming doelgroep bij verbeteren toegankelijkheid/ informatievoorziening Te weinig steun van Rijksoverheid en op Gemeentelijk niveau Beperkte bijdrage zorgverzekeraars Aanbevelingen voor de praktijk Rijksoverheid en gemeenten Gezondheidsvaardigheden agenderen op politieke agenda Coördinatie activiteiten bevorderen (bv via Alliantie Gezondheidsvaardigheden) Onderzoek naar effecten Zorg op Maat agenderen Transparantie in wet- en regelgeving (bv. met betrekking tot langdurige zorg) Aanbevelingen voor de praktijk Zorgverzekeraars Zorginkoop Keurmerk voor Health Literate organisaties Middelen beschikbaar stellen voor implementatie van extra activiteiten Transparantie polissen en vergoedingen Aanbevelingen voor de praktijk Bestuurders/zorgverleners Aandacht voor gezondheidsvaardigheden structureel inbedden in missie, beleid en activiteiten organisatie (bv. via Quickscan gezondheidsvaardigheden) Kwaliteitsbeleid gericht op gezondheidsvaardigheden Medewerkers toerusten met juiste kennis en vaardigheden Betrek mensen met lage gezondheidsvaardigheden bij ontwikkeling, implementatie en evaluatie van gezondheidsinformatie en zorg Informatie en zorg die gemakkelijk toegankelijk is/ help mensen te navigeren 3

39 5/19/16 Aanbevelingen voor de praktijk Bestuurders/zorgverleners Schriftelijke en mondelinge informatie in begrijpelijke taal Iedereen moet het snappen maar vind het juiste niveau Invloed van emoties, cultuur en taal Zet experts in (bv Stichting Lezen en Schrijven) Gebruik doelgroep zelf als toetsingskader Strategieën voor heldere communicatie - Simpele taal, niet te veel, langzaam - Controleer of men het begrijpt - Gebruik communicatiekanalen van voorkeur - Nodig uit tot het stellen van vragen Aanbevelingen voor de praktijk DANK U WEL Bestuurders/zorgverleners Investeer in het ontwerpen en verspreiden van makkelijk te begrijpen en toe te passen informatie. Aandacht voor lage gezondheidsvaardigheden in situaties met en hoog risico zoals zorgtransities en communicatie rond medicatie Monique Heijmans / m.heijmans@nivel.nl 4

40 Preconceptiezorg voor vrouwen met lage gezondheidsvaardigheden Stoppen met roken geeft mij stress, dat is ook niet goed voor de baby Mirjam Frans en 1 Ageeth Ros man 2 Elsbeth van Vliet-Lachotzki 3 Klaas Dolsma 3 Marie-Louise Essink-Bot 1 1 Afdeling Sociale Geneeskunde, AMC Universiteit van Amsterdam 2 Afdeling Verloskunde en Vrouwenziekten, Erasmus MC, Rotterdam 3 Erfocentrum Roken tijdens de zwangerschap De postcode waarin je wordt geboren lijkt belangrijker dan de genen Bron: Factsheet Roken tijdens de zwangerschap. TNO Innovations for life; september

41 Preconceptiezorg Lage SES minder bereikt met preconceptiezorg Het geheel aan voorlichting en maatregelen dat in verband met de gezondheid van moeder en kind voor de conceptie genomen kan of moet worden. Preconceptiezorg in Nederland - Kinderwensspreekuren door verloskundigen - NHG standaarden voor huisartsen en verloskundigen - Programmatische preconceptiezorg in Healthy Pregnancy 4 All Doelstelling onderzoeksproject Bevorderen van de toegankelijkheid en effectiviteit van preconceptiezorg voor vrouwen met lage gezondheidsvaardigheden Ø Schriftelijk aanbod (brief en flyer) Ø Voorlichting Systematische strategie ontwikkeling Fase 1: Probleemanalyse aanbod en voorlichting Fase 2: Strategie ontwikkeling Fase 3: Proefimplementatie en evaluatie Ø ZwangerWijzer 2

42 Probleemanalyse schriftelijk aanbod (n=72) Brief Leeftijd Allochtoon Zwanger geweest Ongeplande zwangerschap 30 (gem) 82% 92% 53% Flyer Bewust van aanbod in Amsterdam (n=72) % 3

43 Begrip inhoud brief en flyer (n=72) Verwachtingen spreekuur (n=72) % Conclusie schriftelijk aanbod Weinig bewust van schriftelijk aanbod kinderwensspreekuur in Amsterdam - Lezen brief / flyer niet? - Brief komt niet aan? Hoe zou u dit aanbod aanpassen? Weten niet altijd waar aan te melden en wat te verwachten Vinden zichzelf niet tot risicogroep behoren Als brief/ folder gelezen wordt dan begrijpen ze het doel van het spreekuur Positieve attitude en 50% van plan om naar kinderwensspreekuur te gaan 4

44 Brief Flyer Onze aanpassing Probleemanalyse ZwangerWijzer Evaluatie ZwangerWijzer 1.0 Ex pertrev iew - Veel vragen en informatie - Lange teksten - Afbeeldingen ondersteunen tekst niet Interviews doelgroep (n=12) - Ik ga dit niet allemaal lezen hoor - Aanvullende informatie wordt niet gevonden 5

45 Probleemanalyse ZwangerWijzer Probleemanalyse ZwangerWijzer (n=15) Ev a luatie ZwangerWijzer 2.0 (n=15) 2. Interpretatie vraagstelling 1. Informatieknop wordt niet gebruikt Respondent 15: Sorry. Wat voor vraag is dit? Ben je familie van je vader? Tu u rlijk, a ls h et m n va d er is, d a n is het toch m n familie? ( ) Ben je familie van je vader? Mijn vader is toch mijn vader? 3. Moeilijke woorden: luchtwegaandoening; thalassemie; au lait cru 4. System Usability Score (0-100) = 72 * Ban g o r A, Ko rtu m PT, Miller JT. An emp irical ev alu atio n o f the Sy stem Usab ility Scale. In t J Hu m-co mp u t In teract ;24 (6): Informatieknop: voor Informatieknop: na 6

46 Familie van de vader: voor Familie van de vader: voor Online voorlichtingsmateriaal voor laaggeletterden Wat vindt u? Stelling 1: Het aanpassen van schriftelijk materiaal heeft geen zin. Vrouwen met lage GV maken hier geen gebruik van. Stelling 2: De materie van ZwangerWijzer is zo ingewikkeld dat het aanpassen van vragen en antwoordopties niet helpt. Mensen met lage GV hebben voor dit onderwerp aangepast materiaal nodig. Stelling 3: Mensen met lage GV hebben vaak sociaaleconomische problemen. Daarom werken strategieën die zich alleen op lage GV richten niet. wo rd en. nl 7

47 Take home messages Het aanpassen van voorlichting voor mensen met lage gezondheidsvaardigheden is noodzakelijk voor toegankelijke zorg en preventie. Echter.. deze mensen bevinden zich niet in een vacuüm. Multidisciplinaire integrale aanpak is nodig om strategieën om te kunnen zetten in effectieve interventies. amc.uv a. nl Na het vrijen slik ik altijd de pil 8

48 Herkennen van beperkte gezondheidsvaardigheden in de apotheek: de RALPH studie Dr. Ellen Koster, onderzoeker/universitair docent Universiteit Utrecht - Utrecht Pharmacy Practice network for Education and Research UPPER Netwerk voor onderzoek en stages in de farmaceutische praktijk 2 Doel Ontwikkeling van instrument om apotheekmedewerkers te ondersteunen bij herkennen van patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Zodat zorg op maat geleverd kan worden en geneesmiddel gerelateerde problemen voorkomen worden UPPER Netwerk voor onderzoek en stages in de farmaceutische praktijk 3 UPPER Netwerk voor onderzoek en stages in de farmaceutische praktijk 4 1

49 RALPH instrument RALPH instrument Vragen in 3 domeinen Vragen over eigen geneesmiddel: 3 vragen Functioneel (blauw): 4 vragen Communicatief (rood): 4 vragen Kritisch (groen):4 vragen Gebruik tijdens medicatiereview, instructie of uitgiftegesprek Ontwikkeling instrument Contact Validatie / testen in de apotheekpraktijk Ellen Koster * e.koster@uu.nl UPPER, Universiteit Utrecht Marcia Vervloet * m.vervloet@nivel.nl NIVEL Toolbox beschikbaar maken UPPER Netwerk voor onderzoek en stages in de farmaceutische praktijk 7 UPPER Netwerk voor onderzoek en stages in de farmaceutische praktijk 8 2

50 De 9 stappen in de huisartspraktijk Laaggeletterdheid is van gewicht de huisarts helpt 3-jarig onderzoeks-& implementatieproject datum 10 mei 2016 door Jeanny Engels 2 Wat willen we leren? Drie praktijken doen mee 1. Leidt ondersteuning van zelfmanagement-op-maat tot: meer self-efficacy en zelfmanagementvaardigheden een toename van bewegen afname van de BMI betere ervaren gezondheid 2. Aanpassingen in de praktijk: herkennen laaggeletterden inzet tools voor laaggeletterden opstellen doel en actieplan met laaggeletterden samenwerken met laaggeletterden Gezondheidscentrum Terwinselen (Kerkrade) Gezondheidscentrum Hoograven (Utrecht) Stichting Malburgen GEZond (Arnhem) Volg de praktijken: EN: abonneer je op de nieuwsbrief! 3. Succes- en belemmerende factoren van de handreiking? 3 4 1

51 Samenwerken met de doelgroep Hoe gaan we aan de slag? Samenwerking met doelgroep essentieel 1. Samenstellen projectteam met drie laaggeletterde patiënten, praktijkondersteuner, huisarts en andere disciplines 2. Meetings: a. Ontwikkelen teamplan adhv 9 stappen b. Verzamelen en toegankelijk maken van leefstijlinterventies voor meer bewegen en afvallen voor laaggeletterde volwassenen 3. Drie meetmomenten bij patiënten, zorgverleners en de samenwerkingspartners 4. Resultaten bepalen de koers 5 6 Ervaringen Meeting Kerkrade Quotes De doktersassistente mag niet weten dat ik laaggeletterd ben. patiënt Vraag mij 1 op 1, niet in een groep. patiënt - Dokters en apothekers mogen het vragen, andere hulpverleners liever niet. patiën t - Hoe kan ik de zorg verbeteren? Belangrijke les: het begint bij de voordeur. huisarts -?? Je legt het niet zomaar op tafel. Vertrouwen is belangrijk. - GGD -arts -? Iets langer de tijd nemen voor deze mensen. praktijkondersteuner - 7 2

52 Communication for Social Change Mark My Words Mark My Words een innovatieve onderzoeksmethode Dr. Sarah Lubjuhn, Health Literacy Symposium, ACHC, 10 mei 2016 Nieuwe onderzoeksmethode Markers Partners: CMG, Universiteit Twente, Endemol Scenarioschrijvers GTST Designcriteria Markers: Cocakop en Haperhoofd Dr. Sarah Lubjuhn, 10 mei 2016 Communication for Social Change Martin van Steijn, Hoofd Scenario, GTST Communication for Social Change Onderzoek Bij ons staat het drama altijd op nummer 1 en als we daarmee een maatschappelijk relevant thema kunnen aansnijden dan is dat mooi meegenomen. Dataverzameling: Spontaan online reacties Posten van stellingen => Reacties Dataanalyse: Methodenmix kwanitatieve en kwalitatieve analyse Dr. Sarah Lubjuhn, 10 mei 2016 Dr. Sarah Lubjuhn, 10 mei

53 Communication for Social Change Resultaten en Conclusies Communication for Social Change Aanbevelingen Markers = aandachttrekkende functie Social media gebruikers identificeren zich sterk met de marker-verhaallijnen. Zij becommentariëren de karakters, de verhaallijnen en de markers zelf. Inzet van markers is een veelbelovende methode om de effecten van een gezondheidsinterventie te meten waarin social media een belangrijke rol spelen. Dr. Sarah Lubjuhn, 10 mei 2016 Maak tijd vrij om de unieke marker te ontwikkelen. De marker moet een symbolische waarde vertegenwoordigen en de betekenis van de marker moet duidelijk zijn. Er zit mogelijk een limiet aan het aantal keren dat een marker -zonder de argwaan en de irritatie van de kijker te wekken- kan worden gebruikt. Houd hiermee rekening bij de opbouw van de verhaallijn. Dr. Sarah Lubjuhn, 10 mei 2016 Communication for Social Change Vragen? Meer informatie: lubjuhn@media-gezondheid.nl Dr. Sarah Lubjuhn, 10 mei

SYMPOSIUM - 10 MEI 2016. Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden

SYMPOSIUM - 10 MEI 2016. Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Health literacy. Effectieve communicatie voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Het vinden, begrijpen, beoordelen en gebruiken van gezondheidsinformatie is moeilijk voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden.

Nadere informatie

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden

Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Betere zorg voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Care and Public Health Research Institute

Nadere informatie

de huisartsenpraktijk

de huisartsenpraktijk Laaggeletterdheid in de huisartsenpraktijk Wat vraagt dat van zorgverleners en praktijkorganisatie? 29 juni 2017 Academische Werkplaats Jeanny Engels, adviseur/onderzoeker persoonsgerichte zorg, zelfmanagement,

Nadere informatie

De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken?

De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken? De patiënt als partner in de zorg: gaat dat echt lukken? Prof. dr. Jany Rademakers NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg CAPHRI Maastricht University Vakgroep Huisartsgeneeskunde,

Nadere informatie

Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa EU-FP7-IROHLA. NCVGZ April 2013 Andrea de Winter. Jaap Koot & Menno Reijneveld

Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa EU-FP7-IROHLA. NCVGZ April 2013 Andrea de Winter. Jaap Koot & Menno Reijneveld Verbeteren van gezondheidsvaardigheden van ouderen in Europa NCVGZ April 2013 Andrea de Winter EU-FP7-IROHLA Jaap Koot & Menno Reijneveld Omvang en aard van problemen met gezondheidsvaardigheden Doelen

Nadere informatie

Feiten & cijfers gezondheidsvaardigheden

Feiten & cijfers gezondheidsvaardigheden Feiten & cijfers gezondheidsvaardigheden De laatste stand van zaken op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Door: Mirjam Fransen (Amsterdam UMC, Sociale Geneeskunde, locatie AMC) en Jany Rademakers

Nadere informatie

Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie

Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie Onderzoek naar gezondheidsvaardigheden in psychosociale oncologie Dr Mirjam Fransen Amsterdam UMC, Universiteit van Amsterdam Afdeling Sociale Geneeskunde, locatie AMC Deze presentatie 1. Waarom onderzoek

Nadere informatie

Het begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico

Het begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico Het begrijpelijk communiceren van een gezondheidsrisico Dr. Olga Damman Dr. Maaike van den Haak Nina Bogaerts, Msc Amber van der Meij, Bsc Prof.dr. Danielle Timmermans Quality of Care EMGO Institute for

Nadere informatie

(potentiële) belangenverstrengeling. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld. Nee

(potentiële) belangenverstrengeling. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld. Nee Disclosure belangen Marie-Louise Essink-Bot (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële)

Nadere informatie

Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen

Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen Een speciale uitdaging voor het huisartsenteam en het steunnetwerk Dr. Jany Rademakers, NIVEL Drs. Jeanny

Nadere informatie

Zelfmanagement voor iedereen haalbaar?

Zelfmanagement voor iedereen haalbaar? Zelfmanagement voor iedereen haalbaar? dr. Monique Heijmans NIVEL Nederlands Instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg 29 juni academische werkplaats Context Groeiende zorgvraag door toename chronische

Nadere informatie

Gezondheidsvaardigheden in Nederland

Gezondheidsvaardigheden in Nederland Gezondheidsvaardigheden in Nederland ontwikkelingen in onderzoek, beleid en praktijk Jany Rademakers NIVEL, Utrecht Gezondheidsvaardigheden op de agenda in Nederland (1) 2010 Alliantie Gezondheidsvaardigheden

Nadere informatie

Meten van gezondheidsvaardigheden

Meten van gezondheidsvaardigheden Meten van gezondheidsvaardigheden Toepassing en kwaliteit van meetinstrumenten voor wetenschappelijk onderzoek Dr. Mirjam Fransen (Amsterdam UMC) Dr. Monique Heijmans (Nivel) Vraag aan u: - Waarom deelname

Nadere informatie

Preconceptiezorg voor vrouwen met lage gezondheidsvaardigheden

Preconceptiezorg voor vrouwen met lage gezondheidsvaardigheden Preconceptiezorg voor vrouwen met lage gezondheidsvaardigheden Mirjam Fransen Afdeling Sociale Geneeskunde, AMC Universiteit van Amsterdam m.p.fransen@amc.uva.nl Lage SES minder bereikt met preconceptiezorg

Nadere informatie

De kunst van elkaar begrijpen

De kunst van elkaar begrijpen De kunst van elkaar begrijpen Omgaan met beperkte gezondheidsvaardigheden in de dagelijkse praktijk Congres De patiënt aan het roer in de zorg!? Utrecht, 12 april 2019 2 Zorg op maat; beter aansluiten

Nadere informatie

Disclosure. Nierpatiënt 2.0. Outline. Hoe kijkt u hiernaar? Ouderen op internet (CBS) Ervaringen met internet No conflict of interest

Disclosure. Nierpatiënt 2.0. Outline. Hoe kijkt u hiernaar? Ouderen op internet (CBS) Ervaringen met internet No conflict of interest Disclosure Nierpatiënt 2.0 Digitale communicatie aansluitend bij vaardigheden en behoeften No conflict of interest Marco Boonstra, communicatieadviseur en PhD Outline Hoe kijkt u hiernaar? Zijn ouderen

Nadere informatie

Terugvraagmethode. Monique Heijmans, Nivel Geesje Tomassen, Zelfstandig adviseur Hester van Bommel, Pharos

Terugvraagmethode. Monique Heijmans, Nivel Geesje Tomassen, Zelfstandig adviseur Hester van Bommel, Pharos Terugvraagmethode Monique Heijmans, Nivel Geesje Tomassen, Zelfstandig adviseur Hester van Bommel, Pharos Tweet mee: #3xG 6 december 2018 Geletterd > Gezondheidsvaardig > Gezond (3xG) Aanleiding: Beter

Nadere informatie

Als patiënten niet mee kunnen doen

Als patiënten niet mee kunnen doen Als patiënten niet mee kunnen doen Gevolgen van laaggeletterdheid in de zorg Dr. Mirjam Fransen Afdeling Sociale Geneeskunde AMC, Universiteit van Amsterdam Symposium Zorgkoepel West-Friesland 30-6-2016

Nadere informatie

Goed Begrepen. Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden In de zorg. Majorie de Been 6 november 2017

Goed Begrepen. Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden In de zorg. Majorie de Been 6 november 2017 Goed Begrepen Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden In de zorg Majorie de Been 6 november 2017 John Cleese legt uit: Brain https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq de professional: Ik

Nadere informatie

Gezondheidsvaardigheden in de Nederlandse volwassen bevolking Het doel van het eerste deel van dit proefschrift, was te onderzoeken in hoeverre

Gezondheidsvaardigheden in de Nederlandse volwassen bevolking Het doel van het eerste deel van dit proefschrift, was te onderzoeken in hoeverre Samenvatting Inleiding In Nederland wordt van burgers verwacht dat zij een zelfstandige en verantwoordelijke rol vervullen met betrekking tot hun gezondheid en zorg. Dit is het gevolg van verschillende

Nadere informatie

Gezondheidsvaardigheden, kunnen we daar beter van worden?

Gezondheidsvaardigheden, kunnen we daar beter van worden? Gezondheidsvaardigheden, kunnen we daar beter van worden? Alja Bosch, MSc. Docent Fontys Hogescholen Toegepaste Psychologie Communicatiewetenschapper Fysiotherapeut Inhoud Gezondheidsvaardigheden, waar

Nadere informatie

Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement Monique Heijmans, Geeke Waverijn

Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement Monique Heijmans, Geeke Waverijn Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Gezondheidsvaardigheden van chronische zieken belangrijk voor zelfmanagement, M. Heijmans, NIVEL, juni 2014) worden gebruikt.

Nadere informatie

PRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en. besluitvorming. Daniëlle Timmermans. Afdeling Sociale Geneeskunde. Quality of Care. Research Programme >

PRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en. besluitvorming. Daniëlle Timmermans. Afdeling Sociale Geneeskunde. Quality of Care. Research Programme > Research Programme > PRENATALE SCREENING Risicocommunicatie en besluitvorming Daniëlle Timmermans Quality of Care Afdeling Sociale Geneeskunde drm.timmermans@vumc.nl Overzicht Over risicocommunicatie De

Nadere informatie

OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN IN DE ZORG

OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN IN DE ZORG #1 WELKE (COMMUNICATIEVE) VAARDIGHEDEN HEB JE NODIG OM ZO GEZOND MOGELIJK TE LEVEN? OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN IN DE ZORG GELETTERDHEID NOODZAKELIJK Geletterdheid Gecijferdheid Probleemoplossend

Nadere informatie

Een gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan?

Een gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan? Een gezondheidscheck via het werk: wat vinden werknemers ervan? Olga Damman Allard van der Beek Danielle Timmermans -0- Department of Public and Occupational Health Quality of Care EMGO Institute for Health

Nadere informatie

How to present online information to older cancer patients N. Bol

How to present online information to older cancer patients N. Bol How to present online information to older cancer patients N. Bol Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Goede informatievoorziening is essentieel voor effectieve

Nadere informatie

Laaggeletterden in de apotheek. Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker

Laaggeletterden in de apotheek. Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker Laaggeletterden in de apotheek Utrecht 6-10-2015 Maria van den Muijsenbergh, huisarts / onderzoeker Laaggeletterdheid: Zoveel moeite met lezen en schrijven dat je niet goed kunt functioneren in het dagelijks

Nadere informatie

15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW

15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW 15 oktober 2015 Brigit van Soest LAAGGELETTERDHEID & THERAPIETROUW Agenda 1. Inleiding 2. Laaggeletterdheid 3. Therapietrouw 4. Pilots 5. Vragen? Overal had ik er last van. Bij de bibliotheek, het stadhuis,

Nadere informatie

Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Praktijktoepassingen

Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Praktijktoepassingen Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Praktijktoepassingen 3 april 2012 prof. dr. Walter Devillé drs. Hester van Bommel Gezondheidsvaardigheden Vaardigheden om informatie

Nadere informatie

25/04/19 OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN. LOGO ZENNELAND Leen Haesaert GELETTERDHEID = BASISVAARDIGHEID DEFINITIE GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN

25/04/19 OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN. LOGO ZENNELAND Leen Haesaert GELETTERDHEID = BASISVAARDIGHEID DEFINITIE GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN #1 WELKE VAARDIGHEDEN HEB JE NODIG OM ZO GEZOND MOGELIJK TE LEVEN? OOG VOOR GEZONDHEIDSVAARDIGHEDEN LOGO ZENNELAND Leen Haesaert 1 2 GELETTERDHEID = BASISVAARDIGHEID Geletterdheid Gecijferdheid Probleemoplossend

Nadere informatie

Workshop Pijneducatie- IBS congres. Janke Oosterhaven, Promovendus PREPGO studie

Workshop Pijneducatie- IBS congres. Janke Oosterhaven, Promovendus PREPGO studie Workshop Pijneducatie- IBS congres Janke Oosterhaven, Promovendus PREPGO studie Opzet Workshop 1. Doel Workshop 2. Beweeginterventie Chronische pijn- Pijneducatie 3. Gezondheidsvaardigheden 4. Pijneducatie

Nadere informatie

Brain Marian heeft een depressie, wat kan ze doen? Voorlichtingsmateriaal voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden

Brain Marian heeft een depressie, wat kan ze doen? Voorlichtingsmateriaal voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Marian heeft een depressie, wat kan ze doen? Brain Voorlichtingsmateriaal voor mensen met beperkte 8 november 2017 Marjolijn van Leeuwen m.leeuwen@pharos.nl https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq

Nadere informatie

Gezondheidsvaardigheden van schoolverlaters

Gezondheidsvaardigheden van schoolverlaters Gezondheidsvaardigheden van schoolverlaters Lea Maes, PhD Universiteit Gent Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Health literacy health literacy represents

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De levensverwachting van mensen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA) is gemiddeld 13-30 jaar korter dan die van de algemene bevolking. Onnatuurlijke doodsoorzaken zoals

Nadere informatie

MCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen

MCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen MCDA methodiek in SELFIE: meten en wegen Maureen Rutten-van Mölken SELFIE tweede nationale workshop 29 maart 2018 Agenda 12:00 12:30u Inloop met koffie, thee en broodjes 12:30 12:45u Voorstelrondje 12:45

Nadere informatie

Lyda Blom. Apothekers en communicatie? UPPER Utrecht Pharmacy Practice network for Education and Research

Lyda Blom. Apothekers en communicatie? UPPER Utrecht Pharmacy Practice network for Education and Research Lyda Blom Apothekers en communicatie? UPPER Utrecht Pharmacy Practice network for Education and Research Leerlijn Mondelinge communicatie in de apothekersopleiding van de UU Wat komt aan bod: 1. Eindtermen

Nadere informatie

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies

CoRPS. 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies 'Cancer survivorship' onderzoek in Zuid Oost Nederland: van epidemiologische bevindingen naar interventies Center of Research on Psychology in Somatic diseases Lonneke van de Poll Franse, Integraal Kankercentrum

Nadere informatie

Zuid-Limburgse Jeugd-GGZ

Zuid-Limburgse Jeugd-GGZ Zuid-Limburgse Jeugd-GGZ Contactgegevens Dr. Daan Westra Duboisdomein 30, 6229 GT, Maastricht Tel.nr: 043-388 17 31 Email: d.westra@maastrichtuniversity.nl https://hsr.mumc.maastrichtuniversity.nl/ Onderzoeksteam

Nadere informatie

Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project

Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project Implementatie Zorgstandaard Obesitas voor kinderen (4-12 jaar) KIZO-project Annemarie Schalkwijk Sandra Bot, co-promotor Petra Elders, co-promotor Giel Nijpels, promotor Lifestyle, Overweight and Diabetes

Nadere informatie

Opleiden voor Public Health. Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud

Opleiden voor Public Health. Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud Opleiden voor Public Health Prof dr Gerhard Zielhuis Epidemiologie, UMC St Radboud Public Health = alles wat we doen om de volksgezondheid te verbeteren Cellen > individuen -> maatschappij Preventie Effectiviteit

Nadere informatie

Parallelsessie 4. Prof. dr. A.A.M. Masclee, hoofd afdeling Maag- Darm- en Leverziekten, MUMC+

Parallelsessie 4. Prof. dr. A.A.M. Masclee, hoofd afdeling Maag- Darm- en Leverziekten, MUMC+ Parallelsessie 4 Prof. dr. A.A.M. Masclee, hoofd afdeling Maag- Darm- en Leverziekten, MUMC+ Programma Welkom Presentaties: 1. Verleden, Heden, Toekomst Patiëntenparticipatie door prof. dr. A.A.M. Masclee

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Inleiding Overgewicht en obesitas bij kinderen is een serieus volksgezondheidsprobleem. Het wordt veroorzaakt door een complex geheel van onderling samenhangende persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren.

Nadere informatie

Organisatiescan persoonsgerichte zorg

Organisatiescan persoonsgerichte zorg Organisatiescan persoonsgerichte zorg Doel organisatiescan: bijdragen aan implementatie (-bereidheid) van persoonsgerichte zorg en gezamenlijke besluitvorming in de organisatie. Insteek is op organisatieniveau.

Nadere informatie

2 Online informatie voor patiënten. Welkom! Onderzoeksverslagen. Evaluatie van

2 Online informatie voor patiënten. Welkom! Onderzoeksverslagen. Evaluatie van Welkom! Welkom bij de vijfde PanelCom nieuwsbrief. Als lid van PanelCom houden wij u op de hoogte van onderzoeken waar u aan kunt meewerken én de onderzoeken waar u mogelijk aan hebt meegewerkt. Wij waarderen

Nadere informatie

KIJKSLUITER Introductie. december 2017

KIJKSLUITER Introductie. december 2017 KIJKSLUITER Introductie december 2017 Eerst wat vragen en antwoorden Hoeveel mensen slikken in Nederland structureel medicijnen? Hoeveel geld geven we met elkaar jaarlijks uit aan medicijnen? 6 miljard

Nadere informatie

Factsheet. Meet the Needs. Onderzoek naar de behoefte aan leefstijlaanbod van mensen met een lage SES in Maastricht

Factsheet. Meet the Needs. Onderzoek naar de behoefte aan leefstijlaanbod van mensen met een lage SES in Maastricht Factsheet Meet the Needs Onderzoek naar de behoefte aan leefstijlaanbod van mensen met een lage SES in Maastricht ZIO, Zorg in Ontwikkeling Regio Maastricht-Heuvelland Maart 2013 Colofon: Onderzoeksteam

Nadere informatie

Zet de volgende stap! Naar een nieuwe manier van zorgverlenen

Zet de volgende stap! Naar een nieuwe manier van zorgverlenen Zet de volgende stap! Naar een nieuwe manier van zorgverlenen Het is duidelijk: zorgverleners, ook die uit uw zorggroep, kunnen per jaar in verhouding maar weinig uren besteden aan hun patiënten met een

Nadere informatie

Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek

Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Effectiviteit en economische impact van beweegprogramma s op de werkplek Karin Proper Afdeling Sociale Geneeskunde, EMGO+ Instituut, VUmc, Amsterdam Body@Work, Onderzoekscentrum Bewegen, Arbeid en Gezondheid

Nadere informatie

Zorg in eigen hand Goede diabeteszorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden 12 april Hester van Bommel en Marjan Mensinga

Zorg in eigen hand Goede diabeteszorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden 12 april Hester van Bommel en Marjan Mensinga Zorg in eigen hand Goede diabeteszorg voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden 12 april 2017 Hester van Bommel en Marjan Mensinga Scoor jezelf Hoe scoor je op dit moment je eigen kennis en vaardigheden

Nadere informatie

KIJKSLUITER. Afke de Jong, arts, mede-initiatiefnemer.

KIJKSLUITER. Afke de Jong, arts, mede-initiatiefnemer. KIJKSLUITER Afke de Jong, arts, mede-initiatiefnemer. Kijksluiter de bijsluiter die iedereen begrijpt Ong. 5000 animatievideo s Belangrijkste informatie uit de bijsluiter, in eenvoudige spreektaal Gepersonaliseerd

Nadere informatie

KIJKSLUITER. Kijksluiter de bijsluiter die iedereen begrijpt Afke de Jong, arts, mede-initiatiefnemer. Ong animatievideo s

KIJKSLUITER. Kijksluiter de bijsluiter die iedereen begrijpt Afke de Jong, arts, mede-initiatiefnemer. Ong animatievideo s KIJKSLUITER Afke de Jong, arts, mede-initiatiefnemer. Kijksluiter de bijsluiter die iedereen begrijpt Ong. 5000 animatievideo s Belangrijkste informatie uit de bijsluiter, in eenvoudige spreektaal Gepersonaliseerd

Nadere informatie

Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis

Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk

Nadere informatie

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen

Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Verstandelijke Beperking en Psychiatrie; praktijk richtlijnen Congres Focus op Onderzoek, 22 juni 2015 Gerda de Kuijper, AVG/senior senior onderzoeker CVBP/UMCG Dederieke Festen AVG/senior onderzoeker

Nadere informatie

ehealth voor iedereen!

ehealth voor iedereen! ehealth voor iedereen! ehealth voor iedereen! ehealth is niet meer weg te denken uit de gezondheidszorg: we maken een afspraak met de huisarts via internet, gebruiken een app om onze conditie te verbeteren,

Nadere informatie

Samenvatting voor niet-ingewijden

Samenvatting voor niet-ingewijden voor niet-ingewijden Type 2 diabetes Diabetes is een ernstige chronische ziekte, die wordt gekenmerkt door te hoge glucosespiegels (de suikers ) in het bloed. Er zijn verschillende typen diabetes, waarvan

Nadere informatie

Telemonitoring van pijn bij kanker E-health toegepast in de praktijk

Telemonitoring van pijn bij kanker E-health toegepast in de praktijk Verpleegkundig oncologie symposium - 3 oktober, 2014 Telemonitoring van pijn bij kanker E-health toegepast in de praktijk L. Hochstenbach, MSc Dr. A. Courtens Dr. S. Zwakhalen Prof. dr. M. van Kleef Prof.

Nadere informatie

Deel I. Het meten van ervaren regie in relatie tot zorg bij ouderen SES. Ministerie van VWS eigen verantwoordelijkheid voor gezondheid en zorg

Deel I. Het meten van ervaren regie in relatie tot zorg bij ouderen SES. Ministerie van VWS eigen verantwoordelijkheid voor gezondheid en zorg Het meten van ervaren regie in relatie tot zorg bij ouderen Lily Claassens 1 (MSc) Dr. Martijn Huisman 1, 2, Suzanne van Rhijn 1, Prof. Dr. Marjolein Broese van Groenou 2, Prof. Dr. Guy Widdershoven 1

Nadere informatie

Interventie zelfmanagement Turkse mannen met diabetes. Monica Overmars GVO functionaris GGD Hart voor Brabant

Interventie zelfmanagement Turkse mannen met diabetes. Monica Overmars GVO functionaris GGD Hart voor Brabant Interventie zelfmanagement Turkse mannen met diabetes Monica Overmars GVO functionaris GGD Hart voor Brabant Inhoud - Aanleiding - Onderzoekspilot in Tilburg 2010/2011 - Doel - Evaluatie pilot - Sterke

Nadere informatie

ISOQOL-NL. Welkom. ISOQOL NL bestuur Caroline Terwee Sandra Beurskens Jolanda de Vries Lotte Haverman

ISOQOL-NL. Welkom. ISOQOL NL bestuur Caroline Terwee Sandra Beurskens Jolanda de Vries Lotte Haverman ISOQOL-NL Welkom ISOQOL NL bestuur Caroline Terwee Sandra Beurskens Jolanda de Vries Lotte Haverman PROGRAMMA 10:00 10:10 Welkom voorzitter ISOQOL-NL Caroline Terwee 10:10 10:20 Intro dagvoorzitter Sandra

Nadere informatie

Het verhaal als kwaliteitsinstrument

Het verhaal als kwaliteitsinstrument Het verhaal als kwaliteitsinstrument Drs. Beatriz Roman Science-practitioner / Promovendus Tranzo (Tilburg University) Onderzoeker Lectoraat Dynamische Talentinterventies Docent Fontys Hogescholen HRM

Nadere informatie

SOA AIDS congres Een simpele boodschap wel zo fijn voor iedereen

SOA AIDS congres Een simpele boodschap wel zo fijn voor iedereen SOA AIDS congres 2016 Een simpele boodschap wel zo fijn voor iedereen van links naar rechts: Jose Keetelaar projectleider Laaggeletterdheid en Gezondheidsvaardigheden GGD Gelderland Zuid Marjolijn van

Nadere informatie

SAMENVATTING Dijkstra, Coosje.indd :45

SAMENVATTING Dijkstra, Coosje.indd :45 SAMENVATTING Samenvatting INTRODUCTIE Grote sociaal economische gezondheidsverschillen zijn een groeiend probleem in bijna alle Westerse landen. In Nederland leven mensen met een lagere opleiding gemiddeld

Nadere informatie

E-HEALTH EN DE OUDERENZORG

E-HEALTH EN DE OUDERENZORG E-HEALTH EN DE OUDERENZORG Donderdag 6 februari 2014 Toelichting PAO Heyendael organiseert, samen met de doelgroepcommissie Ouderengeneeskunde op donderdag 6 februari 2014 de cursus: E-HEALTH EN DE OUDERENZORG

Nadere informatie

ehealth en zelfmanagement, hoe worden we daar beter van?

ehealth en zelfmanagement, hoe worden we daar beter van? Medicinfo Kennisrapport ehealth en zelfmanagement, hoe worden we daar beter van? Mensen die zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun gezondheid en welzijn maken de beste keuzes. november 2012 Specialist

Nadere informatie

HANDREIKING Diabetesjaargesprek voor migranten met diabetes

HANDREIKING Diabetesjaargesprek voor migranten met diabetes HANDREIKING Diabetesjaargesprek voor migranten met diabetes Introductie Voor migranten en laaggeletterden is het vaak moeilijk om passende diabeteszorg te krijgen. Dit komt onder meer doordat de huidige

Nadere informatie

Een jaar Alliantie Gezondheidsvaardigheden

Een jaar Alliantie Gezondheidsvaardigheden Een jaar Alliantie Gezondheidsvaardigheden Het jaar 2011 was het eerste volledige jaar dat de Alliantie Gezondheidsvaardigheden actief was. Enkele wapenfeiten op een rijtje: 60 leden, 5 werkgroepen, stuurgroep

Nadere informatie

Reumaverpleegkundigen in Nederland: werkgroep Verpleegkundig onderzoek

Reumaverpleegkundigen in Nederland: werkgroep Verpleegkundig onderzoek Reumaverpleegkundigen in Nederland: werkgroep Verpleegkundig onderzoek Yvonne van Eijk-Hustings, PhD, gespecialiseerd verpleegkundige Voorjaarscongres V&VN reumatologie 17 mei 2017 Presentatie Achtergrond:

Nadere informatie

Zelfmanagement ondersteuningsbehoeften. Bij mensen met EPA. Titus Beentjes Nationaal Congres GGz Verpleegkunde 16 juni 2016

Zelfmanagement ondersteuningsbehoeften. Bij mensen met EPA. Titus Beentjes Nationaal Congres GGz Verpleegkunde 16 juni 2016 Zelfmanagement ondersteuningsbehoeften Bij mensen met EPA Titus Beentjes Nationaal Congres GGz Verpleegkunde 16 juni 2016 Zelfmanagement ondersteuning behoeften & EPA Introductie Methode Bevindingen Discussie

Nadere informatie

De SUPPORT Coach. een smartphone app die ondersteuning biedt na ingrijpende gebeurtenissen. Christianne van der Meer, MSc

De SUPPORT Coach. een smartphone app die ondersteuning biedt na ingrijpende gebeurtenissen. Christianne van der Meer, MSc De SUPPORT Coach een smartphone app die ondersteuning biedt na ingrijpende gebeurtenissen Christianne van der Meer, MSc Anne Bakker, PhD Saleha Tariq, MSc Susanne van Buschbach, MSc Anne Holmersma, MSc

Nadere informatie

BVO Darmkankerscreening in de spreekkkamer van de huisarts Hoe vindt die informatie zijn weg naar allochtonen

BVO Darmkankerscreening in de spreekkkamer van de huisarts Hoe vindt die informatie zijn weg naar allochtonen BVO Darmkankerscreening in de spreekkkamer van de huisarts Hoe vindt die informatie zijn weg naar allochtonen Snap jij wat hier staat ze praten over poep in een flesje? Disclosure belangen spreker Mirjam

Nadere informatie

Zorg in eigen hand. Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening. Marjan Mensinga Hester van Bommel

Zorg in eigen hand. Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening. Marjan Mensinga Hester van Bommel Zorg in eigen hand Coachende vaardigheden bij laaggeletterde patiënten met een chronische aandoening Marjan Mensinga Hester van Bommel Symposium Zorg op maat in de huisartsenpraktijk. 29 september 2016

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Het is een uitdaging om ouderen te identificeren die baat kunnen hebben bij een interventie gericht op de preventie van beperkingen in het dagelijks leven op het moment dat dergelijke

Nadere informatie

Gezondheidsvaardigheden: een introductie en resultaten van een

Gezondheidsvaardigheden: een introductie en resultaten van een Institut de recherche en sciences psychologiques Gezondheidsvaardigheden: een introductie en resultaten van een meting van de gezondheidsvaardigheden van leden van de CM Stephan Van den Broucke Université

Nadere informatie

Presentatie Onderzoek MijnCOPD Coach

Presentatie Onderzoek MijnCOPD Coach Presentatie Onderzoek MijnCOPD Coach ONLINE WERKEN AAN VERBETERD ZELFMANAGEMENT VOOR COPD PATIENTEN Chantal Hillebregt Onderzoeker Jan van Es Instituut 1 Toename ziektelast van COPD 3 de plaats ranglijst

Nadere informatie

Programma Stichting Educatie Atrium Innovations GEZONDHEID

Programma Stichting Educatie Atrium Innovations GEZONDHEID Programma Stichting Educatie Atrium Innovations GEZONDHEID Groeien in gezondheid door kennis Onze gezondheid is ons belangrijkste bezit. Daarom is het goed dat we ons er steeds meer van bewust worden dat

Nadere informatie

Chronisch zieken en werk

Chronisch zieken en werk Chronisch zieken en werk Prof. Ute Bültmann Sociale Geneeskunde, Arbeid & Gezondheid Universiteit Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen 41. Nascholingsdag Stichting Nascholing Bedrijfs- en

Nadere informatie

De DREAMeR-studie. Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales. during Medication Review

De DREAMeR-studie. Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales. during Medication Review De DREAMeR-studie Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales during Medication Review 1 Wat is de DREAMeR-studie? Aan dit onderzoek deden mee: Een groot gerandomiseerd gecontroleerd

Nadere informatie

Herkennen van en effectief communiceren met laaggeletterden. Farmacotherapeutisch overleg. Inhoud

Herkennen van en effectief communiceren met laaggeletterden. Farmacotherapeutisch overleg. Inhoud Inhoud Herkennen van en effectief communiceren met laaggeletterden Farmacotherapeutisch overleg Hoeveel laaggeletterde patiënten in uw praktijk? Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden Wat is het

Nadere informatie

Werkt Guided Care in jouw huisartsenpraktijk? Resultaten van een pilot bij vijf Nederlandse huisartsenpraktijken. multi.

Werkt Guided Care in jouw huisartsenpraktijk? Resultaten van een pilot bij vijf Nederlandse huisartsenpraktijken. multi. Werkt Guided Care in jouw huisartsenpraktijk? Resultaten van een pilot bij vijf Nederlandse huisartsenpraktijken multi morbiditeit Nieuwe werkwijze voor mensen met meerdere chronische aandoeningen Werkt

Nadere informatie

Gezondheidsvaardig in de Peel. 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden

Gezondheidsvaardig in de Peel. 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden Gezondheidsvaardig in de Peel 20 februari 2017 Majorie de Been Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen Alliantie gezondheidsvaardigheden John Cleese legt uit: Brain https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq

Nadere informatie

Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog

Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog Bert Molewijk (RN,MA, PhD) Voorbij de vrijblijvendheid Programmaleider Moreel Beraad, VUmc Associate professor Clinical Ethics, Oslo VWS, Week

Nadere informatie

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version

Nadere informatie

Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden. Komt dit bekend voor? 2/3 van de laaggeletterden heeft een migratie achtergrond

Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden. Komt dit bekend voor? 2/3 van de laaggeletterden heeft een migratie achtergrond Disclosure Laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden (potentiële) belangenverstrengeling Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk:

Nadere informatie

Het terugdringen van gezondheidsachterstanden: wat werkt? Dr. Mariëlle Beenackers Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg

Het terugdringen van gezondheidsachterstanden: wat werkt? Dr. Mariëlle Beenackers Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Het terugdringen van gezondheidsachterstanden: wat werkt? Dr. Mariëlle Beenackers Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Overzicht presentatie Sociaaleconomische gezondheidsverschillen verklaren Wat

Nadere informatie

Wat heeft u gisteren gedaan om uw gezondheid op peil te houden?

Wat heeft u gisteren gedaan om uw gezondheid op peil te houden? Wat heeft u gisteren gedaan om uw gezondheid op peil te houden? Nooit te oud om te leren Gelderse bijeenkomst Consultatiebureaus voor Ouderen, 12-01- 2010, Provinciehuis, Arnhem Bankjes, buurtsuper, betaalbaar

Nadere informatie

Het Begint met Taal. & Taal doet meer. Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau

Het Begint met Taal. & Taal doet meer. Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau Het Begint met Taal & Taal doet meer Sylvia de Groot Heupner Mariëlle van Rooij Florence Monbredau Welkom en kennismaking Wat betekent gezondheid voor jullie? https://www.youtube.com/watch?v=wzkw2hq2fks

Nadere informatie

EIGEN REGIE EN GEZONDHEID

EIGEN REGIE EN GEZONDHEID EIGEN REGIE EN GEZONDHEID NAAR VILANS KLIK HIER! ERVARINGEN VAN PATIËNT HOE ERVAART HIJ GEZONDHEID? ZIEKTE & ZORG WELKE PROBLEMEN ONDERVINDT HIJ? WAT DRAAGT BIJ AAN GEZONDHEID EN GEDRAG? GEZONDHEID & GEDRAG

Nadere informatie

De ontwikkeling en implementatie van een selfmanagement ehealth interventie in de eerste lijn. Promotor: Prof. Dr. Ilse De Bourdeaudhuij

De ontwikkeling en implementatie van een selfmanagement ehealth interventie in de eerste lijn. Promotor: Prof. Dr. Ilse De Bourdeaudhuij De ontwikkeling en implementatie van een selfmanagement ehealth interventie in de eerste lijn Prof. dr. Ilse De Bourdeaudhuij, Prof. dr. Geert Crombez, drs. Jolien Plaete Studiedag SWVG Integrale zorg

Nadere informatie

Effectief communiceren met laaggeletterden

Effectief communiceren met laaggeletterden Effectief communiceren met laaggeletterden Naïma Abouri Projectleider programma jeugd en gezondheid Pharos Programma Achtergrond informatie Communiceren Beeldmateriaal Afsluiting Gezondheid en kwaliteit

Nadere informatie

De wens een goede moeder te zijn

De wens een goede moeder te zijn De wens een goede moeder te zijn welke impact hebben de ethische bedenkingen van vrouwen op hun keuzes voor prenatale testen? Dr. E. Garcia 12-12-2013 In search of good motherhood How prenatal screening

Nadere informatie

CIAO overzicht. Marije van Koperen Programmacoordinator CIAO Vrije Universiteit Amsterdam,Gezondheidswetenschappen. Utrecht, 14 juni 2012

CIAO overzicht. Marije van Koperen Programmacoordinator CIAO Vrije Universiteit Amsterdam,Gezondheidswetenschappen. Utrecht, 14 juni 2012 CIAO overzicht Marije van Koperen Programmacoordinator CIAO Vrije Universiteit Amsterdam,Gezondheidswetenschappen Utrecht, 14 juni 2012 Maastricht Leiden/Den Haag Rotterdam Nijmegen Amsterdam 2 Academische

Nadere informatie

Factsheet. Evaluatie van het Transmuraal Interactief Patiënt Platform (TIPP) vanuit patiënten perspectief

Factsheet. Evaluatie van het Transmuraal Interactief Patiënt Platform (TIPP) vanuit patiënten perspectief Factsheet Evaluatie van het Transmuraal Interactief Patiënt Platform (TIPP) vanuit patiënten perspectief Onderzoek naar de ervaringen en behoeften van patiënten over TIPP, het verwijsproces en de zorgaanbieders

Nadere informatie

Figuur 1 Precede/Proceed Model

Figuur 1 Precede/Proceed Model Nederlandse samenvatting Benzodiazepinen zijn geneesmiddelen die vooral bij angstklachten en slaapstoornissen worden voorgeschreven. Ze vormen de op één na meest voorgeschreven middelen in Nederland. Tien

Nadere informatie

Olga Damman. Online gezondheidsinformatie: Het gebruikersperspectief. Quality of Care. Department of Public and Occupational Health

Olga Damman. Online gezondheidsinformatie: Het gebruikersperspectief. Quality of Care. Department of Public and Occupational Health Online gezondheidsinformatie: Het gebruikersperspectief Olga Damman Department of Public and Occupational Health Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research Inhoud presentatie Online gezondheidsinformatie

Nadere informatie

Uitkomsten van het patiënttevredenheidsonderzoek over de huisarts:

Uitkomsten van het patiënttevredenheidsonderzoek over de huisarts: Uitkomsten van het patiënttevredenheidsonderzoek over de huisarts: 1783, Jolink en Van der Lugt, huisartsen, Loolaan 33 APELDOORN Datum aanmaak rapport: 02-08-2018 Leeswijzer Deze rapportage geeft inzicht

Nadere informatie

DISCLOSURE BELANGEN SPREKER. (potentiële) belangenverstrengeling

DISCLOSURE BELANGEN SPREKER. (potentiële) belangenverstrengeling DISCLOSURE BELANGEN SPREKER (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld ZonMw RIVM TNO Geen Bedrijfsnamen EFFECTIVITEIT VAN

Nadere informatie

Disclosure belangen sprekers

Disclosure belangen sprekers Disclosure belangen sprekers (potentiële) Belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven n.v.t. Centrale zorgverlener Welke rol kan zij spelen? dr. ir. Helene Voogdt

Nadere informatie

Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: J.E. Peerdeman-van Putten (2228-7)

Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: J.E. Peerdeman-van Putten (2228-7) Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: J.E. Peerdeman-van Putten (2228-7) Datum aanmaak rapport:28-09-2017 1 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld

Nadere informatie

Online trainingsplatform voor gespreksvaardigheden

Online trainingsplatform voor gespreksvaardigheden Online trainingsplatform voor gespreksvaardigheden Welkom! Communicatie-onderwijs 2.0: hoe virtuele trainingsacteurs gespreksvaardigheden van (toekomstig) zorgprofessionals vooruit helpen (door Renske

Nadere informatie

E-health: nieuwe preventie instrumenten in de praktijk. Anke Oenema Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg

E-health: nieuwe preventie instrumenten in de praktijk. Anke Oenema Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg E-health: nieuwe preventie instrumenten in de praktijk Anke Oenema Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Deze workshop E-health (promotion) introductie Anke Oenema Project DIEP Els Denis Leefgezondcoach

Nadere informatie