Werken aan onderwijskwaliteit

Transcriptie

1 Met handig overzicht van alle professionaliserings- en bekwaamheidseisen! 1 nummer 1 jaargang 1 voorjaar 2016 Werken aan onderwijskwaliteit de professionele leergemeenschap Alles wat u moet weten over leidinggeven aan professionalisering Afspraken in het bestuursakkoord observeren Afspraken in de cao De Leergemeenschap Praktijkvoorbeeld: De PLG Instructiegedrag Voorbeeld scholingsplan leergemeenschap (Bekwaamheidsdossier) reflecteren ontwikkelen werk aan sterke scholen samen met Cadenza 1

2 Van alle invloed die scholen hebben op het leren en de ontwikkeling van kinderen, wordt 67% van het effect bepaald door de leerkracht. Robert J. Marzano De startbekwame leerkracht heeft 3 jaar de tijd om basisbekwaam te worden. De basisbekwame leerkracht heeft 4 jaar de tijd om vakbekwaam te worden. (7 jaar vanaf het behalen van het pabo-diploma.) Werken aan onderwijskwaliteit Het is inmiddels algemeen bekend: als we de kwaliteit van ons onderwijs willen verhogen is het doorgaans het meest effectief om de kwaliteit van de leerkracht te verbeteren. Cadenza Onderwijsconsult ondersteunt schoolleiders sinds 2005 bij het werken aan en borgen van onderwijskwaliteit met verschillende instrumenten. Onze vaardigheidsmeter (VHM) is daarvan misschien wel de meest bekende. Maar wat we ook voor u als school doen, we helpen u om het zélf te doen. Onder het motto: Werken aan sterke scholen, samen met Cadenza. In dit magazine leggen wij onze visie op het verbeteren van de onderwijskwaliteit met behulp van een professionele leergemeenschap aan u voor. Wat is een professionele leergemeenschap (PLG)? Het Ministerie van OCW heeft in haar actieplan Leraar 2020 en in de Lerarenagenda de doelstelling geformuleerd dat scholen zich ontwikkelen tot een professionele leergemeenschap. Een professionele leergemeenschap is: een gemeenschap van leraren die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het leren en ontwikkelen van leerlingen, waarin er eigenaarschap en regelruimte is, waarin leraren initiatieven nemen voor de eigen professionalisering en collectief leren, waar leraren werken die gemotiveerd, betrokken en bevlogen zijn en blijven en al hun talenten in gezamenlijkheid inzetten voor de brede ontwikkeling van de leerlingen. Bron: Mentink, 2014, p. 56. Zo n professionele leergemeenschap kunt u inrichten met drie componenten: Observeren Ontwikkelen Reflecteren Door een professionele leergemeenschap in te zetten bij de ontwikkeling van het instructiegedrag boekt u driedubbel resultaat: Sterke leerkrachten Hogere leeropbrengsten Elan in het team In dit magazine zetten wij de afspraken uit het bestuursakkoord en de cao voor u op een rij en laten we u zien hoe u die kunt realiseren door een PLG in te richten. Ik kom graag bij u langs met een gratis format voor een scholingsplan om u daar meer over te vertellen! Drs. Theo Wildeboer, Directeur Cadenza Onderwijsconsult Hoe zit het met teamscholing en professionalisering? De 10 procent deskundigheidsbevordering is afgeschaft en hierdoor komt er 166 uur per fulltimebaan vrij. De helft daarvan kan de werknemer zelf besteden aan zijn eigen professionele ontwikkeling, dat komt neer op twee klokuren per week. De overige 83 uur kan de werkgever besteden aan scholing voor het hele team. Gemiddeld is er 500 euro per werknemer beschikbaar voor professionalisering. Daarnaast behouden scholen in de lumpsum gelden voor teamscholing. Bron: Overzicht professionaliserings- & bekwaamheidseisen ontwikkeling Duurzame inzetbaarheid Extra Observatie Scholingsbeleid Gesprekkencyclus Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) Bekwaamheidsdossier Lerarenregister STARTbekwaam: De leerkracht heeft een pabo-diploma. BASISbekwaam: De leerkracht beheerst de algemeen didactische vaardigheden. De leerkracht heeft 83 uur beschikbaar voor individuele professionele ontwikkeling. Elke leerkracht krijgt 40 uur voor duurzame inzetbaarheid (o.a. voor peer review, studieverlof en coaching). De startende leerkracht krijgt 40 uur extra voor duurzame inzetbaarheid en een coach (niet zijnde de direct leidinggevende). Er wordt gebruikgemaakt van een objectief en gevalideerd observatie-instrument om te beoordelen of de leerkracht het niveau van basisbekwaamheid heeft bereikt. Er wordt gebruikgemaakt van een objectief en gevalideerd observatie-instrument om te beoordelen of de leerkracht het niveau van vakbekwaamheid heeft bereikt. VAKbekwaam: De leerkracht beheerst alle differentiatievaardig heden. Elke leerkracht die ouder is dan 57 jaar krijgt jaarlijks 130 uur extra voor duurzame inzetbaarheid. Er wordt gebruikgemaakt van een objectief en gevalideerd observatie-instrument om de didactische vaardigheden van de leerkracht in beeld te brengen. In overleg met de PGMR kan een deel van de 83 uur voor individuele professionele ontwikkeling worden besteed aan aangewezen professionaliseringsactiviteiten. De gesprekkencyclus bestaat uit loopbaangesprekken, functioneringsgesprekken en beoordelingsgesprekken. Ontwikkelafspraken worden door de leerkracht vastgelegd in het POP. De resultaten van de ontwikkeling worden vastgelegd in het bekwaamheidsdossier. Elke vier jaar toont de leerkracht aan dat hij 160 uur heeft besteed aan gevalideerde professionaliseringsactiviteiten door deze te registreren in het lerarenregister. Dit komt in de praktijk neer op 40 uur per jaar. Hiervan is minimaal 100 uur besteed aan vakinhoudelijke, (vak)didactische en pedagogische bekwaamheid. De overige uren kunnen besteed worden aan activiteiten die betrekking hebben op het algemeen professioneel handelen, op onderwijskundige ontwikkelingen van de school en/of ontwikkeling van de beroepsgroep. 2 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar 2016 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar

3 Professionalisering & het bestuursakkoord In het bestuursakkoord wordt een duidelijke lijn aangegeven voor de ontwikkeling van de scholen: De scholen zijn zich aan het ontwikkelen tot professionele organisaties, waarin teams van goed opgeleide leraren het onderwijs maken, goed geleid door bekwame schoolleiders. De schoolbesturen geven door goed bestuur hun verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het onderwijs vorm. In de beschreven Lijn 3. scholen worden de kaders geschetst voor de professionalisering van de leraren. Versterken van vaardigheden van leraren De leraar doet ertoe en ook de kwaliteit van de leraar maakt voor de kinderen het verschil. Voortdurende en gerichte professionalisering door elke leraar is noodzakelijk om toekomstbestendig onderwijs en de school als inspirerende leeromgeving voor leerlingen adequaat vorm te kunnen geven. Algemeen didactische en differentiatievaardigheden Wat betreft de kwaliteit van de leraar maakt de Inspectie van het Onderwijs onderscheid tussen algemeen didactische vaardigheden en differentiatievaardigheden. Uit het Onderwijsverslag van 2014 blijkt dat slechts 57% van alle leerkrachten al deze vaardigheden beheerst. 1 Slechts 57% van alle leerkrachten beheerst alle algemeen didactische en differentiatievaardigheden. De Inspectie geeft in het Onderwijsverslag aan dat er een directe relatie is tussen het beheersen van differentiatievaardigheden en de onderwijskwaliteit: leerlingen van leraren die beschikken over differentiatievaardigheden, behalen betere onderwijsresultaten. Observatie, feedback en de gesprekkencyclus Volgens de lijn van het bestuursakkoord faciliteren schoolbesturen met goed HRM-beleid leraren in hun professionalisering. De leraar wordt in de praktijk geobserveerd en op basis van deze observatie wordt het gesprek gevoerd over gerichte professionalisering van de leraar. Feedback door coaches en leren van elkaar door peer review zijn daarbij effectief. In de gesprekkencyclus maken schoolbesturen afspraken met leraren over hun professionele ontwikkeling en de inzet van tijd en geld daarvoor. Het lerarenregister is het sluitstuk van het proces van de voortdurende professionele ontwikkeling van leraren. Observatie-instrument Het gebruik van een observatie-instrument biedt inzicht in de vaardigheden van individuele leraren, maar het biedt het schoolbestuur ook een overzicht van de stand van zaken van de kwaliteit van de gehele lerarengeleding. Dit overzicht is tevens onderdeel van de zelfevaluatie van het schoolbestuur, waar een koppeling gemaakt kan worden tussen onderwijsresultaten en de kwaliteit van de leraren. Ontwikkeling tot professionele organisatie Startende leraren Startende leraren komen met een pabo-diploma voor de klas en zijn daarmee startbekwaam. Onderzoek wijst uit dat startende leraren die intensief worden begeleid, zich in twee jaar tijd kunnen ontwikkelen tot het niveau van een leraar die acht jaar voor de klas staat en dat zij dan meer plezier krijgen in het lesgeven en vaker voor het onderwijs behouden blijven. 2,3,4 Hier is dus winst te boeken door een planmatige begeleiding op te zetten, waarbij de startende leraar zich verder kan bekwamen op basis van feedback door een geschoolde coach. De PO-Raad en OCW komen in het bestuursakkoord de volgende doelstellingen overeen: Alle leraren beheersen binnen zeven jaar nadat zij als leraar gestart zijn de differentiatievaardigheden en zijn daarmee vakbekwaam. De schoolbesturen maken uiterlijk in 2017 in hun HRM-beleid gebruik van een gevalideerd instrument waarmee de didactische vaardigheden van de leraar in beeld gebracht worden. Startende leraren zijn in maximaal drie jaar basisbekwaam: ze beheersen dan de algemeen didactische vaardigheden in de praktijk. De schoolbesturen zorgen vanaf uiterlijk 2017 voor planmatige begeleiding van elke startende leraar, op basis van een jaarlijkse vaardigheidsmeting. Lerarenregister Het is een basisvoorwaarde voor goed onderwijs dat alle leraren ten minste de algemeen didactische en differentiatievaardigheden beheersen. Het is de verantwoordelijkheid van elke individuele leraar om zijn beroepsbekwaamheid blijvend te onderhouden en het is de verantwoordelijkheid van de werkgevers in het po om alle leraren in de gelegenheid te stellen om bekwaam te blijven. Het HRM-beleid dient dat mogelijk te maken. De leraar maakt zijn beroepskwaliteit zichtbaar in het lerarenregister; de werkgever hanteert het register als instrument in de gesprekscyclus, als deel van het HRM-beleid, en garandeert zo dat de leraren met de juiste kwalificaties voor de klas staan. Kijk voor meer informatie op 1 Bron: Onderwijsverslag 2013/2014. Inspectie van het Onderwijs. 2 W. van de Grift, M. van der Wal, & M. Torenbeek (2011). Ontwikkeling in de pedagogisch didactische vaardigheid van leraren in het basisonderwijs. Pedagogische Studiën (88), Inspectie van het Onderwijs, Van Leenen & Bemsden, Uit de Loopbaanmonitor Onderwijs 2012 blijkt dat vooral die beginnende leraren uitstromen die aangeven dat ze minder goed zijn begeleid. Dit kunnen ook minder goede leraren zijn. 4 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar 2016 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar

4 Professionalisering & de cao Ontwikkeling van bekwaamheid In de cao zijn afspraken vastgelegd over de professionalisering van onderwijspersoneel die voortvloeien uit de Wet BIO die op 1 augustus 2006 in werking is getreden. De werkgever (hierna genoemd schoolleider) en de werknemer (hierna genoemd leerkracht) maken afspraken over het ontwikkelen en onderhouden van diens bekwaamheid en leggen deze afspraken vast in een bekwaamheidsdossier. Professionalisering De professionalisering bestaat uit door de leerkracht bepaalde individuele professionele ontwikkeling en door de schoolleider opgedragen professionaliseringsactiviteiten. Deze wensen stemmen ze met elkaar af. De leerkracht is verantwoordelijk voor de eigen professionalisering en maakt daar elk jaar afspraken over met de schoolleider. organisatie De werkgever formuleert in overleg met de PGMR het meerjarenbeleid met betrekking tot scholing en professionele ontwikkeling en de verdeling van het beschikbare budget tussen opgedragen professionaliseringsactiviteiten en individuele professionele ontwikkeling. De verdeling van dit budget behoeft de instemming van de PGMR. Gesprekkencyclus De werkgever stelt in overleg met de PGMR een regeling vast waarin het doel, de onderwerpen, de procedure en de frequentie van de gesprekkencyclus zijn vastgelegd. De schoolleider voert periodiek met elke leerkracht gesprekken over het (toekomstig) functioneren. Dit gebeurt d.m.v. een professionele gesprekkencyclus bestaande uit loopbaangesprekken, functioneringsgesprekken, beoordelingsgesprekken en/of andersoortige gesprekken die hetzelfde beogen. De gemaakte afspraken worden vastgelegd in een persoonlijk ontwikkelingsplan. De gemaakte afspraken over de professionalisering legt de leerkracht vast in het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP). Persoonlijk ontwikkelingsplan De gemaakte afspraken over de professionalisering legt de leerkracht vast in het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP). Deze afspraken kunnen onder meer gaan over scholing, toekomstige inzetbaarheid en doorstroming naar andere interne of externe functies. Het POP wordt elk jaar geactualiseerd door de leerkracht. De leerkracht legt achteraf verantwoording af over zijn individuele professionalisering in de gesprekkencyclus. Bekwaamheidsdossier De schoolleider en de leerkracht maken afspraken over de professionalisering van de werknemer met betrekking tot specifieke scholing en professionele ontwikkeling in het kader van de vastgestelde bekwaamheidseisen. De resultaten van de inspanningen worden opgenomen in een bekwaamheidsdossier. Individuele professionele ontwikkeling Voor de individuele professionele ontwikkeling van de werknemers in de categorie OP en OOP is een bedrag beschikbaar ter grootte van u 500,- per FTE. De leerkracht heeft recht op 2 uur per werkweek (deeltijders naar rato) voor zijn individuele professionele ontwikkeling. Opgedragen professionaliserings activiteiten De werkgever stelt in overleg met de PGMR een regeling vast met betrekking tot opgedragen professionaliseringsactiviteiten van het personeel. In de regeling is opgenomen dat de cursus-, examen-, materiaal- en reis- en verblijfkosten van de professionaliseringsactiviteit door de werkgever worden vergoed indien de activiteit plaatsvindt in opdracht van de werkgever. Professionaliseringsactiviteiten vinden plaats binnen de jaartaak van de leerkracht. Werkgever en werknemer maken vooraf afspraken over aard, tijd, duur, aanvang en kosten van de scholing. Basisbudget duurzame inzetbaarheid voor iedere werknemer Iedere leerkracht heeft jaarlijks het recht om 40 uur van de werktijd te besteden aan duurzame inzetbaarheid. Deze uren kunnen maximaal 3 jaar worden opgespaard voor een schriftelijk vastgelegd afgesproken doel. Leerkrachten van 57 jaar en ouder hebben recht op 130 uur extra. Deze uren worden na overleg ingezet voor bijvoorbeeld: Peer review Studieverlof Coaching Oriëntatie op mobiliteit Niet-plaats- en/of -tijdgebonden werkzaamheden Introductie en begeleiding startende leerkrachten De werkgever stelt met instemming van de PGMR het beleid vast over de begeleiding van startende leraren en de daarbij in te zetten instrumenten. De startende leerkracht heeft naast het persoonlijk budget duurzame inzetbaarheid recht op een bijzonder budget voor de startende leraar van 40 uur per jaar. De startende leerkracht heeft recht op begeleiding door een coach (niet zijnde de direct leidinggevende). Het verdient aanbeveling dat de startende leerkracht met name wordt ingezet voor lesgeven, voor- en nawerk en professionalisering. De professionele ontwikkeling van de startende leraar wordt besproken in de gesprekkencyclus. Voor de beoordeling over het bereiken van de basisbekwaamheid wordt gebruikgemaakt van een beproefd en objectief observatie-instrument. De ontwikkelingsafspraken worden vastgelegd in het POP van de startende leerkracht. Op het moment dat in een beoordelingsgesprek wordt vastgesteld dat de basisbekwaamheid is bereikt, wordt de leerkracht ingepast in de vierde trede van de bij zijn functie behorende salarisschaal. Er is dan geen recht meer op de extra 40 uur. Indien de startende leerkracht na drie jaar de basisbekwaamheid niet heeft bereikt, kan dat rechtspositionele gevolgen hebben. 6 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar 2016 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar

5 Een krachtige manier voor leraren om gerichte feedback te krijgen over hun vooruitgang is het kijken naar video-opnamen van zichzelf als ze een bepaalde aanpak in de klas gebruiken. Een groot aantal onderzoeken geeft aan dat het kijken naar video-opnamen de reflectie en het lesgeven verbetert. Robert J. Marzano (De Reflectieve Leraar, 2013) De professionele leergemeenschap (PLG) Leidinggeven aan professionele ontwikkeling De professionele leergemeenschap kan worden ingezet voor de professionele ontwikkeling van scholen en het verbeteren van de resultaten van leerlingen. Omdat de kwaliteit van het onderwijs nauw samenhangt met de kwaliteit van de leerkracht is het de moeite waard om te investeren in een PLG. Een school functioneert als een PLG als de schoolleiding en leerkrachten continu samenwerken om leerprocessen van leerlingen te verbeteren. Met zo n professionele leergemeenschap brengt u duurzame schoolontwikkeling op gang. Werken aan onderwijskwaliteit In essentie werken scholen in Nederland langs twee sporen aan onderwijskwaliteit. Enerzijds gebeurt dit door aandacht te besteden aan de ontwikkeling van de pedagogische, didactische en klassenmanagementvaardigheden (lesgeven), anderzijds door de school als organisatie zo te besturen dat daardoor de kwaliteit van het lesgeven gewaarborgd is. Leiderschap speelt hierbij een sleutelrol. Bij de professionele ontwikkeling van leerkrachten gaat het met name om de pedagogische, didactische en klassenmanagementvaardigheden, die samen komen in het instructie gedrag van de leerkracht. Observeren, ontwikkelen en reflecteren Bij de professionele ontwikkeling van leerkrachten gaat het met name om de pedagogische, didactische en klassenmanage mentvaardigheden, die samenkomen in het instructiegedrag van de leerkracht. In kringen van onderzoekers (o.a. Marzano, Hattie, Jensen, Scheersens, v.d. Grift) is consensus over het feit dat effectieve instructie ontstaat op basis van vier (samenhangende) aspecten: In de les staat een uitdagend en evalueerbaar lesdoel centraal. De leerkracht volgt de kortste (meest effectieve) weg naar Rome (structuur, werkvormen). Alle leerlingen zijn/worden actief betrokken. Afstemming in instructie en verwerking, zodat alle leerlingen hun lesdoelen kunnen behalen. Als we deze aspecten van het lesgeven willen ontwikkelen in een professionele leergemeenschap moeten we kijken naar observeren, ontwikkelen en reflecteren: Observeer het instructiegedrag van de leerkracht in de klas om ontwikkelpunten in kaart te brengen. Faciliteer de ontwikkeling van de leerkracht waar nodig. Laat de leerkracht reflecteren op de eigen ontwikkeling. In de visie van Cadenza is de PLG een cyclisch proces, zoals weergegeven in het schema hieronder. Observeren: Met een observatie-instrument brengt u de vaardigheden van de leerkrachten in kaart. Een overzicht van observatie-instrumenten is te vinden in De Wijzer over Zien en Kijken van de PO-Raad. Ontwikkelen: Als u een overzicht heeft van de vaardigheden van uw team, kunt u gericht scholen en ontwikkelen. E-learning kan een oplossing zijn om op een efficiënte en voordelige manier de ontwikkelpunten aan te pakken en kan prima als werkvorm in de teamscholing worden ingezet. Reflecteren: Om het leerproces goed op te gang te brengen is reflectie op de eigen ontwikkeling belangrijk. Dit kan bijvoorbeeld door lessen te filmen zodat leerkrachten op zichzelf kunnen reflecteren. Maar met video kunt u ook eenvoudig collegiale consultatie opzetten of good practices binnen het team delen. Bekwaamheidsdossier centraal in de PLG Doel van de PLG is het verbeteren van de onderwijspraktijk vanuit het individu en in teamverband. Een PLG kan voor meerdere jaren worden ingericht en heeft als doel het samen doorontwikkelen van good practice. Observatie, ontwikkeling en reflectie geven elk groei in professionaliteit, maar er zijn valkuilen: Alleen observeren wordt al snel een beoordeling. Alleen bijscholen wordt al snel een verplichting. Alleen reflecteren wordt al snel een zweverig gedoe. Om die reden adviseert Cadenza besturen en schoolteams meer vanuit een logisch plaatje de ontwikkeling van instructiegedrag op te pakken (beleidsrijk) in de vorm van een PLG, met daarin als centraal punt het bekwaamheidsdossier. In de PLG worden de elementen observatie, ontwikkeling en reflectie in volgorde en samenhang geplaatst en geleid. De individuele ontwikkeling wordt door de leerkracht vastgelegd in het bekwaamheidsdossier. reflecteren observeren leergemeenschap (Bekwaamheidsdossier) ontwikkelen 8 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar 2016 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar

6 Praktijkvoorbeeld: Het inrichten van een PLG voor instructiegedrag Met de verschillende instrumenten van Cadenza Onderwijsconsult kunt u eenvoudig invulling geven aan een PLG en duurzame schoolontwikkeling op gang brengen. Natuurlijk kunt u ook andere instrumenten inzetten. We werken een voorbeeld uit voor het opzetten van een PLG over instructiegedrag. V CadenzaVHM vaardigheidsmeters Observeren: de Cadenza vaardigheidsmeter Het startmoment voor een PLG over het ontwikkelen van het instructiegedrag van de leerkrachten ligt idealiter bij het observeren en in kaart brengen van de startsituatie. Dit kan met behulp van een observatie-instrument zoals de Cadenza VHM (vaardigheidsmeter). De VHM meet in 25 indicatoren de instructievaardigheden aan de hand van het inspectiekader. In de eindrapportage wordt expliciet rekening gehouden met de norm- en kernindicatoren van de Inspectie van het Onderwijs. De indicatoren zijn in de VHM uitgewerkt in good practices : een concrete beschrijving van goed en waarneembaar lesgedrag. De VHM is een ontwikkelingsgericht instrument dat pas kan worden ingezet na een gedegen opleiding van de schoolleider. Onderdeel van deze opleiding is het samen met een VHM-expert doen van de lesobservaties. Het voeren van feedbackgesprekken wordt geoefend met een trainingsacteur en onder supervisie verder getraind in de praktijk. Een eigen good practice-lijst In de VHM is bij elke indicator een good practice-lijst beschikbaar, maar wanneer het schoolteam inzicht heeft in de eigen kwaliteiten kan gezamenlijk gewerkt worden aan een schoolspecifieke good practice-lijst. Dit kan thematisch (pedagogische, didactische of klassenmanagementvaardigheden) of naar onderwerp worden opgepakt (actieve betrokkenheid, feedback of samenwerkend leren). Het is daarbij altijd van belang dat het PLG-team wordt gestimuleerd om vanuit drie perspectieven naar de doorontwikkeling van de good practice te kijken: Het wetenschapsperspectief (wat werkt, evidence-based) Het wetgevingsperspectief (wat wil de overheid, toezichtkader inspectie) Het betrokkenenperspectief (wat vinden wij als pedagogen en didactici van belang) Belangrijk is ook dat de PLG-groep een duidelijk doel voor ogen heeft. Bijvoorbeeld: Over drie maanden heeft het PLG-team een eigen good practice-lijst ontwikkeld bij de indicator duidelijke uitleg waarbij met name de vaardigheden het formuleren en evalueren van de lesdoelen expliciet omschreven staan. Door te werken met de VHM komt de instructiekwaliteit van het hele team in beeld. Een teamanalyse kan worden gemaakt via de dashboardfunctie voor de schoolleider (eigen school) en het bevoegde gezag (over alle scholen). Dit geeft input voor de volgende stap: ontwikkelen. Ontwikkelen: de Cadenza Highschool Cadenza e-learning ighschool Na het startmoment volgen een of meerdere werksessies waarin de good practice rond het gekozen doel wordt uitgelegd, gedemonstreerd en uitgewisseld. Rond sommige onderwerpen kan het nuttig zijn om een deskundige van buiten te betrekken, maar vaak is dat niet nodig. Tussen de werksessies kunnen leerkrachten experimenteren in hun eigen groep en volgen ze een of meerdere e-learningcursussen om hun kennis te verdiepen en te verbreden. In Cadenza Highschool vindt de leerkracht e-learningcursussen bij elke indicator van het instructiegedrag maar ook over andere onderwerpen zoals hoogbegaafdheid of passend onderwijs. Met deze e-learning kan een eigen schoolacademie worden ingericht. De cursussen kunnen individueel gevolgd worden, maar juist in een PLG kunnen de leerkrachten ook samen de cursussen volgen en inzichten en ervaringen met elkaar delen. Dit geeft input voor de volgende stap: reflecteren. Reflecteren: de Cadenza Selfcam De werksessies monden uit in een definitieve good practice - omschrijving rond het gekozen doel. Met deze definitieve good practice experimenteren leerkrachten nog een tijdje in hun eigen groep en maken ze opnames van lessen om hier (samen) op te reflecteren. Met de Cadenza Selfcam kunnen leerkrachten eenvoudig lesopnames maken en delen met collega s. De implementatie van de Selfcam wordt ondersteund met een starttraining over het gebruik van de apparatuur. Nadat het team ervaring heeft opgedaan met het filmen volgt een teamtraining over het geven van feedback en collegiale consultatie. Kennis delen in de PLG Een PLG-cyclus kan worden bekroond met het publiceren van een eigen e-learningcursus in de eigen schoolacademie. Deze e-learningcursus kan door nieuwkomers of collega s van andere scholen gevolgd worden. In de PLG wordt zo aan heel concrete, tastbare resultaten gewerkt. Het bekwaamheidsdossier van Cadenza Op 1 juli 2016 wordt in de cao vastgelegd dat een startbekwame leerkracht ten minste na 3 jaar basisbekwaam en na 7 jaar vakbekwaam moet zijn. De schoolleider geeft leiding aan deze professionalisering. Voor alle leerkrachten geldt echter dat zij zich permanent moeten blijven ontwikkelen in hun vak. Die ontwikkeling moet volgens de cao worden vastgelegd in een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en bekwaamheidsdossier. Leidinggeven aan professionalisering V CadenzaVHM vaardigheidsmeters leergemeenschap (Bekwaamheidsdossier) Cadenza e-learning ighschool Cadenza biedt haar relaties vanaf september 2016 een online POP en bekwaamheidsdossier aan waarmee de gesprekkencyclus kan worden ingericht en geborgd (bovenschools en op schoolniveau) en de ontwikkeling van de leerkracht kan worden vastgelegd. In combinatie met de VHM, de e-learningcursussen in de Cadenza Highschool en de Selfcam kan zo eenvoudig invulling worden gegeven aan het inrichten van een PLG. 10 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar 2016 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar

7 De startbekwame leerkracht heeft 3 jaar de tijd om basisbekwaam te worden. De basisbekwame leerkracht heeft 4 jaar de tijd om vakbekwaam te worden. (7 jaar vanaf het behalen van het pabo-diploma.) Samen leren Voorbeeld uitwerking PLG in een scholingsplan De basis van een professionele leergemeenschap is het doorlopend elkaar ontmoeten, samen reflecteren en samen leren, met als doel een leerproces tot stand te brengen dat gericht is op het primaire proces: het leren van de leerlingen. Door een structuur en een klimaat te scheppen waarin mensen voortdurend de mogelijkheid hebben met elkaar in gesprek te gaan over hun vak, maak je ruimte voor ontwikkeling en gebruik je de aanwezige talenten van mensen. Stappenplan PLG In het stappenplan hieronder geven we aan hoe scholen de focus op en de ontwikkeling van instructiegedrag kunnen vormgeven. De stappen zijn gekozen om enerzijds aan te sluiten en te verbinden (draagvlak) en anderzijds om voldoende diepgang te bereiken. Ook voorziet deze route in een inspectie- en cao- gevalideerde uitwerking. De stappen kunnen desgewenst aangevuld en aangekleed worden. Cadenza Onderwijsconsult heeft hieromtrent de expertise in huis. Wij kunnen bij een deel of bij het gehele traject ondersteunen. Stap 0: Invoeringsplan (besluitvorming geledingen) Stap 1: Scholings- en communicatieplan (bekwaamheidsdossier, cao, nieuwsbrieven) Stap 2: Nulmeting Stap 3: Conferentie alle teams: De professional in the lead (observatie, ontwikkeling en reflectie) Stap 4: Directietraining: Leidinggeven aan een PLG Stap 5: Teamtraining: Starten met een leergemeenschap + planning PLG Stap 6: Directietraining: Vaardigheidsmeter Instructiegedrag Stap 7: Effectmeting Stap 8: Evaluatie invoeringsplan + rapportage Opbrengst van de PLG Samenvattend zal deze aanpak onderstaande opbrengsten genereren: De leerkracht is in the lead van zijn eigen ontwikkeling. Een digitaal bekwaamheidsdossier voor iedere leerkracht (cao, gesprekkencyclus). Een gevalideerd instrument voor monitoring van instructiegedrag (borging, inspectie). Een eigen scholingsacademie met e-learningcursussen. Een instrument om ontwikkeling van good practice (op film) vast te leggen. Elan in het team (kennis vergaren, ontwikkelen en delen, teamcohesie, professional in the lead). Ontwikkeling en versterking van onderwijskundig leiderschap. Scholing die verzilverd kan worden in leraren- en schoolleidersregister. Het belangrijkste is misschien wel dat het schoolteam zélf in relatief korte tijd leert om zonder hulp van buiten leiding te geven aan schoolontwikkeling (eigenaarschap). Leestips Basisboek E-learning maken, Klaas Bellinga. Uitgeverij Leuker.nu. De professionele leergemeenschap in het onderwijs, Myriam Lieskamp. Uitgeverij Pica. De Reflectieve Leraar, Robert J. Marzano. Uitgeverij Bazalt. De vijf essenties van leidinggeven aan een PLG, Richard DuFour & Michael Fullan. Uitgeverij Bazalt. Leraren leren samen, Richard DuFour e.a. Uitgeverij Bazalt. Starten met een LeerGemeenschap, Maarten Bruns en Martin Bruggink. Uitgeverij Bazalt. ontwikkeling Observatie Scholingsbeleid Gesprekkencyclus Persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) Bekwaamheidsdossier Lerarenregister STARTbekwaam: De leerkracht heeft een pabo-diploma. BASISbekwaam: De leerkracht beheerst de algemeen didactische vaardigheden. VAKbekwaam: De leerkracht beheerst alle differentiatievaardigheden. Uw eigen schoolacademie Organiseer PLG-bijeenkomsten die individueel kunnen worden voorbereid met e-learningcursussen uit de Cadenza Highschool. Leerkrachten reflecteren op de eigen ontwikkeling door lesopnames met de Cadenza Selfcam en collegiale consultatie. Ontwikkel eigen good practices en deel deze met zelfgemaakte e-learning in de eigen academie. Observeren en analyseren Met de Cadenza Vaardigheidsmeter krijgt de leerkracht inzicht in de eigen bekwaamheid en ontwikkeling. De leerkracht kan doelen stellen voor de eigen ontwikkeling. De startende leerkracht ziet in de rapportage in één oogopslag op welk niveau hij op de verschillende vaardigheden acteert. Teamscholing op maat In het dashboard van de Cadenza Vaardigheidsmeter kunnen op school- en op bestuursniveau analyses worden gemaakt zodat teamscholing wordt afgestemd op algemene ontwikkelpunten en de organisatiedoelen. Plannen en volgen In de online tool van het Cadenza Bekwaamheidsdossier kunnen loopbaangesprekken, functioneringsgesprekken en beoordelingsgesprekken gepland en gevolgd worden. De leerkracht aan zet In het Cadenza Bekwaamheidsdossier kan de leerkracht een POP maken en bijhouden. Vastleggen In het Cadenza Bekwaamheidsdossier worden de resultaten van de ontwikkeling vastgelegd in de verschillende fasen van de gesprekkencyclus en het POP. Gevalideerde professionalisering Door in de PLG gebruik te maken van de e-learningcursussen uit de Cadenza Highschool kan elke leerkracht eenvoudig 40 uur per jaar besteden aan gevalideerde professionalisering. Alle leerkrachtcursussen zijn gevalideerd door Registerleraar. Er is een ruim aanbod van cursussen over didactische, pedagogische en klassenmanagementvaardigheden. 12 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar 2016 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar

8 Start een PLG met de instru menten van Cadenza Met de verschillende instrumenten van Cadenza Onderwijsconsult kunt u eenvoudig invulling geven aan een PLG en duurzame schoolontwikkeling op gang brengen. Gratis scholingsplan Wilt u meer weten over het leidinggeven aan professionalisering? Wij geven u graag geheel vrijblijvend een presentatie over het werken met een professionele leergemeenschap en onze instrumenten. Als u ons uitnodigt voor een presentatie nemen wij voor u een gratis format voor een scholingsplan mee, zodat u de eerste stappen naar een lerende organisatie kunt zetten. Bel voor een afspraak Eigen schoolacademie met e-learningcursussen Cadenza e-learning ighschool De e-learningcursussen in de Cadenza Highschool kunnen los gevolgd worden, maar met een eigen schoolacademie in combinatie met een abonnement bent u al snel voordeliger uit. Op dit moment zijn er al ruim 60 cursussen beschikbaar voor leerkrachten, intern begeleiders en schoolleiders. Elk jaar komen daar tientallen nieuwe cursussen bij. Investering eigen schoolacademie: eenmalig u 1.500,- incl. btw. Abonnement: u 150,- per deelnemer per jaar (btw-vrij). Cursussen: Met een abonnement heeft uw team onbeperkt toegang tot álle cursussen in de Cadenza Highschool. Lerarenregister: Alle cursussen voor leerkrachten zijn gevalideerd door Registerleraar. Breng de vaardigheden van uw team in kaart V CadenzaVHM vaardigheidsmeters Het gebruik van een concreet ontwikkelingsinstrument als de vaardigheidsmeter instructiegedrag (Cadenza VHM) is een sterk middel om de dialoog te voeren over de kwaliteit van het primaire proces en daarbij een onderzoekende houding van het hele team te ontwikkelen. Om de VHM op de juiste manier af te kunnen nemen wordt de schoolleider intensief getraind. Investering: u 4.500,- per schoolleider (btw-vrij). Teamtraining: Dagdeel waarin de schoolleider in het bijzijn van de trainer doel en werkwijze omtrent de VHM toelicht aan zijn of haar team. Praktische training: 7 dagdelen waarin de schoolleider getraind wordt in het observeren, scoren en nabespreken van de observaties onder begeleiding van de trainer. Online tool: In de online VHM-tool kunt u de observaties invullen, rapportages maken en het managementdashboard bekijken. De jaarlijkse bijdrage voor het gebruiken van deze online tool is u 85,- (excl. btw). Elke twee jaar is er een verplichte bijeenkomst om uw licentie te verlengen. Schoolleidersregister: Voor herregistratie in het Schoolleidersregister bieden wij voor het thema Kennisen Kwaliteitsontwikkeling de leergang Sturen op kwaliteit in de klas aan. Met uw VHM-certificaat kunt u vrijstelling aanvragen voor een deel van deze leergang. E-learning kan op verschillende manieren worden ingezet in de PLG. In combinatie met eigen lesopnames met de Cadenza Selfcam en de observaties uit de VHM zijn de mogelijkheden nog groter. De startende leerkracht: Tijl en zijn coach Mirjam Uit de lesobservatie met de VHM komt naar voren dat Tijl al grote stappen heeft gemaakt in de ontwikkeling van zijn bekwaamheid. Hij bespreekt de resultaten met Mirjam. Veel algemeen didactische vaardigheden gaan al goed maar Tijl vindt het lastig om feedback te geven aan de leerlingen. Mirjam adviseert hem om de e-learningcursus De leerkracht geeft feedback op leer- en ontwikkelingsprocessen te volgen in de eigen schoolacademie. Ze spreken af dat Tijl met de Selfcam een aantal opnames maakt op momenten waarop hij feedback geeft aan de leerlingen. Die zullen ze over twee weken samen bespreken. Teamscholing over het geven van duidelijke uitleg Directeur Martin van cbs De Rozenhorst heeft een analyse gemaakt van de VHM-scores van zijn team. Hij ziet dat veel leerkrachten moeite hebben met het geven van duidelijke uitleg. Tijdens de volgende teambijeenkomst kijken ze samen naar de lesvideo uit de e-learningcursus De leerkracht geeft duidelijke uitleg. Martin bespreekt in het team wat ze op hun school belangrijk vinden bij deze vaardigheid. Alle teamleden volgen daarna individueel de cursus. In het volgende teamoverleg werken ze samen een good practice-lijst uit en maken ze met de Selfcam opnames van good practices. Lessen filmen, reflecteren en leren Met de Cadenza Selfcam introduceren we een effectieve manier voor leraren om eenvoudig lesopnames te maken, te bekijken en te delen voor collegiale consultatie. Daarmee leggen we de professionalisering daar waar die hoort: in de handen van de leraar. Investering: u 3.950,- incl. btw. Algemene informatiebijeenkomst. Starttraining: uitleg gebruik apparatuur en informatie over inzet in de les en eigen ontwikkeling. Teamtraining: het team wordt getraind in het geven van feedback en collegiale consultatie. Opnameapparatuur: ipad, SWIVL en statief in luxe koffer. Bekwaamheidsdossier In de zomer van 2016 introduceert Cadenza Onderwijsconsult een online tool waarin leerkrachten een POP kunnen maken en hun bekwaamheidsdossier kunnen bijhouden, en schoolleiders en besturen de gesprekkencyclus kunnen inrichten en monitoren. Prijs en meer informatie op aanvraag. 14 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar 2016 Werken aan onderwijskwaliteit voorjaar

9 Werken aan onderwijskwaliteit: Leidinggeven aan professionalisering Door een professionele leergemeenschap in te zetten bij de ontwikkeling van het instructiegedrag boekt u driedubbel resultaat: Sterke leerkrachten Hogere leeropbrengsten Elan in het team V CadenzaVHM vaardigheidsmeters leergemeenschap (Bekwaamheidsdossier) Vraag naar het gratis scholingsplan Cadenza e-learning ighschool Gratis scholingsplan Wilt u meer weten over leidinggeven aan professionalisering of onze producten? Wij geven u graag gratis en geheel vrijblijvend een presentatie over onze aanpak. U ontvangt van ons dan tevens een gratis format voor een scholingsplan zodat u de eerste stappen kunt zetten richting een lerende organisatie. Maak een afspraak en bel of stuur een mail naar Theo Wildeboer voor meer informatie: t.wildeboer@cadenza-oc.nl. Cadenza Onderwijsconsult Dr. Nassaulaan HK Assen Telefoon info@cadenza.oc.nl werk aan sterke scholen samen met Cadenza