Jubileumcatalogus FPI

Transcriptie

1 Jubileumcatalogus FPI Een overzicht van producten en werkzaamheden bij het tienjarig bestaan van de Fundashon pa Planifikashon di Idioma Curaçao 2008 Fundashon pa Planifikashon di Idioma Stichting voor Taalplanning Institute for Language Planning Fundación para la Planificación de Idiomas Jan Noorduynweg 32B Curaçao N.A. Tel: Fax: Website: ISBN _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :07:32

2 Voorwoord Op 24 april 2008 is het tien jaar geleden dat de Fundashon pa Planifikashon di Idioma, FPI, bij akte als overheidsstichting werd opgericht. Niet alleen het bereiken van een jubileumjaar is reden tot viering; bestuur, directie, medewerkers en andere betrokkenen zijn vooral verheugd over de prestaties. Over de kwantiteit, maar in de eerste plaats de kwaliteit, die het taalinstituut heeft kunnen neerzetten. In de afgelopen tien jaar heeft de gemeenschap de FPI leren kennen als een belangrijk instituut dat regelmatig aan de weg timmert en aandacht vraagt voor communicatie en in het bijzonder voor taal. De taal die de meeste aandacht krijgt, is het Papiamentu, aangezien het beleid van de overheid erop gericht is om de algemene voertaal van de Benedenwindse Eilanden een meer prominente rol te verlenen. Deze jubileumcatalogus bevat de complete lijst van uitgaven van de FPI, zowel nieuw als oud fonds. De opbouw van de catalogus is naar leeftijd en wel in opklimmende volgorde. Het geheel begint met babywoordenboekjes en eindigt met taalhistorisch relevante titels en een spellingchecker. Verder is er een overzicht van verschillende vormen van dienstverlening, activiteiten en het opgebouwde netwerk van relaties met mensen en instituties die uiterst belangrijk zijn voor de FPI. De FPI hecht waarde aan de productie van degelijke en kwalitatief hoogstaande producten. Een relatief onbemiddeld land moet duurzaam materiaal vervaardigen, wat dan ook een eis van de financier is. Goede onderbouwing door planning en research is hiervoor een vereiste. De jaarcijfers tonen een stijgende curve van verkoopcijfers en voorraadgroei. Dit verstevigt het vertrouwen dat ook op langere termijn een substantiële en waardevolle bijdrage van het instituut te verwachten is. Kortom, in deze jubileumcatalogus willen we met gepaste trots laten zien welk een rijkdom er voor alle betrokkenen en met name voor taalgebruikers door de FPI tot stand is gebracht in het relatief jonge bestaan van het taalinstituut. Hopelijk nodigt dit overzicht uit om ook in de toekomst vol vertrouwen steun te verlenen aan het instituut. Ronnie Severing Directeur FPI Inhoud Voorwoord De eerste woordenboekjes 4 Prentenboeken 6 Trampolin 8 Lesa Bon 14 Salto 16 Leesboekjes 4+, Funderend Onderwijs 20 Mosaiko 26 Leesboeken 10+, Voortgezet Onderwijs 30 Kadans 32 Spellingchecker Papiamentu 34 Varia 35 Taalconservering 36 Eerdere uitgaven 38 Taalplanning 40 Taalmateriaalontwikkeling 41 Dienstverlening 44 Activiteiten 48 Relaties 52 Titeloverzicht 56 Voorwoord Inhoud 8361_BW Catalogus 10 jaar FPI NL :07:39

3 De eerste woordenboekjes De eerste woordenboekjes De boekjes uit de reeks Promé Pasonan bevatten een schat aan afbeeldingen uit de leefwereld van het kind. Ouders en opvoeders bladeren samen met het kind door het boekje, wijzen aan, stellen vragen en zo leert het kind spelenderwijs nieuwe woorden. Op elke bladzijde staan vragen die opvoeders op weg kunnen helpen. Baby s van 12 tot 18 maanden Met het boekje Buki di beibi Palabra leren de allerkleinsten woorden voor speelgoed, kleren, etenswaren en fruit. In Buki di beibi Bestia komen allerlei huisdieren en hun jongen voor. Peuters van 18 tot 24 maanden In Buki di peuter Palabra komen de basiskleuren aan bod en wordt de woordenschat van de peuter uitgebreid. Met Buki di beibi Bestia leert de peuter waar de dieren uit zijn omgeving wonen, wat ze eten en welke geluiden ze maken. Kleuters van 24 tot 36 maanden De nieuwsgierige kleuter leert met Buki di kleuter Palabra veel nieuwe woorden die vooral betrekking hebben op dingen buitenshuis. Ook leert de kleuter zijn positie bepalen ten opzichte van dingen in zijn omgeving. Het boekje Buki di kleuter Bestia zit vol dieren: grote, kleine, grappige, maar ook roofdieren. Buki di beibi Palabra Buki di beibi Bestia Buki di peuter Palabra Buki di peuter Bestia Buki di kleuter Palabra Buki di kleuter Bestia De eerste woordenboekjes 8361_BW Catalogus 10 jaar FPI NL :07:47

4 Djòsi Djaka ku Mimina Makaku Handa su galiña Nochi di strea Palabra dushi Shon Morkoi Un sunchi so no ta basta Prentenboeken Deze prentenboeken met verrassende verhalen en kleurrijke illustraties zijn aantrekkelijk voor kinderen vanaf vier jaar. Kleuters zullen ademloos luisteren naar de belevenissen van de bonte verhaalfiguren. Ook volwassenen zullen graag voorlezen uit Shon Morkoi over de oude schildpad met zijn tijdloze wijsheid. De aap Mimina is hopeloos verliefd op de rat Djòsi in Djòsi Djaka ku Mimina Makaku. Lola, het hamstertje uit Palabra dushi en Un sunchi so no ta basta zoekt naar lieve woordjes en kusjes (één is niet genoeg!). Handa, het Afrikaanse meisje uit Handa su galiña, is haar kip kwijt. De man uit Nochi di Strea houdt helemaal niet van de nacht en wil daar verandering in brengen. Wie is er vindingrijker: de rat Djòsi, de aap Mimina, het Afrikaanse meisje Handa, de man die niet van de nacht houdt of de hamster Lola? Vraag het maar aan Shon Morkoi! Die kent de antwoorden op diepe vragen. Prentenboeken Prentenboeken 8361_BW Catalogus 10 jaar FPI NL :07:55

5 Trampolin Een kleuterprogramma in het Papiamentu Trampolin is een sprankelende geïntegreerde uitgave in het Papiamentu. Dit programma speelt in op de ontwikkeling van het kind en is geschikt voor kleuters van de eerste cyclus van het Funderend Onderwijs. Op speelse wijze komen vier educatiegebieden aan bod: Taal, geletterdheid en communicatie; Wiskunde; Mens en maatschappij; Mens, natuur en technologie. Handleiding en verhalenboek In vier handleidingen wordt materiaal met de daarbij horende suggesties aangeboden. Er zijn tien thema s per jaar, vijf in elke handleiding. Bij elk thema kan de leerkracht putten uit een schat aan ideeën voor verschillende lesmomenten van de dag. Door middel van originele verhalen die bij de handboeken horen, wordt de leefwereld van de kinderen vergroot, terwijl ook hun belangstelling voor boeken/verhalen en de uitbreiding van hun woordenschat worden bevorderd. De thema s van het tweede leerjaar zijn een verdieping van de thema s van het eerste leerjaar. Themawandplaten De kleurrijke themaplaten van Trampolin kunnen bij de dagelijkse kringgesprekken worden gebruikt. Deze platen bieden niet alleen visueel houvast tijdens de gesprekken, ze prikkelen ook de fantasie en het inlevingsvermogen. Daarnaast bevorderen zij de esthetische ontwikkeling van het kind. Flip-over met activiteitenplaten De flip-over bevat 60 verschillende activiteitenplaten. Deze zijn bedoeld voor activiteiten in een kleine kring. De activiteitenplaten hebben betrekking op de thema s. Manual i buki di kuenta 1 Manual i buki di kuenta 2 Manual i buki di kuenta 3 Manual i buki di kuenta 4 Flip-over pa mesa ku plachi di aktividat Maleta blou ku man Plachi di tema 1a, Mi kurpa Plachi di tema 1b, Mi kurpa Plachi di tema 2, Bestia den nos ambiente di bida Plachi di tema 3a, Temporada Plachi di tema 3b, Temporada Plachi di tema 4, Fiesta Plachi di tema 5a, Telefòn i karta Plachi di tema 5b, Telefòn i karta Plachi di tema 6a, Mi famia Plachi di tema 6b, Mi famia Plachi di tema 7, Na skol Plachi di tema 8a, Nos bario i tráfiko Plachi di tema 8b, Nos bario i tráfiko Plachi di tema 9a, Naturalesa Plachi di tema 9b, Naturalesa Plachi di tema 10, Tempu liber Plachi di tema 11a, Salú i malu Plachi di tema 11b, Salú i malu Plachi di tema 12, Bestia di tera leu Plachi di tema 12b, Bestia di tera leu Plachi di tema 13, Di tur tempu Plachi di tema 14a, Muzik i fiesta Plachi di tema 14b, Muzik i fiesta Plachi di tema 15, Komunikashon Plachi di tema 16a, Loke mi papi ku mami ta hasi Plachi di tema 16b, Loke mi papi ku mami ta hasi Plachi di tema 17a, Skol i arte Plachi di tema 17b, Skol i arte Plachi di tema 18a, Ban konosé nos besindario Plachi di tema 18b, Ban konosé nos besindario Plachi di tema 19, Amigu di naturalesa Plachi di tema 20, Fakansi Trampolin 8361_BW Catalogus 10 jaar FPI NL :08:03

6 Buki di prenchi 1 Kabouter Oreagrandi Buki di prenchi 2 Lisa i Bulibuli Buki di prenchi 3 Baile den áwaseru Buki di prenchi 4 Fiesta di kabouter Buki di prenchi 5 Wana yuana i Lala lagadishi Buki di prenchi 6 Steven ta pèrdè kaminda Buki di prenchi 7 Flora i su fli Buki di prenchi 8 Un dushi hasimentu di aña Buki di prenchi 9 Kompa Nanzi ta pusta subi seru Buki di prenchi 10 Rosita Flamingo ta bai ku fakansi Buki di prenchi 11 Di bishita serka tawela na hòspital Buki di prenchi 12 Aventura di e makaku Doremí Buki di prenchi 13 E tesoro kant i laman Buki di prenchi 14 E palu di pasku mas felis na mundu Buki di prenchi 15 Hèks Tara ta siña traha ku kòmpiuter Buki di prenchi 16 E tiendesita di Vincent i Jasmine Buki di prenchi 17 Polly, e piano super alegre Buki di prenchi 18 Ban serka shon sapaté Buki di prenchi 19 Lucero, e kachó sabí di Zegu Buki di prenchi 20 Famia Raton ta bai ku fakansi Prentenboeken met cd s Bij elk thema is een aantal themaverhalen te vinden in de handleiding en het verhalenboek. Per thema wordt een geselecteerd verhaal in een prentenboek aangeboden. De kinderen verwerken de reeds bekende verhalen door met het prentenboek in de hand de cd te beluisteren. Kopieerbladen Er is een map met kopieerbladen voor differentiatie. De kopieerbladen bevatten aantrekkelijk extra materiaal voor snelle leerlingen. Terwijl deze zelfstandig bezig zijn met hun taken, kan de leerkracht aandacht besteden aan leerlingen die meer zorg nodig hebben. Trampolin Blachi di kopia Map di kopia ku 4 renchi 60 blachi di kopia ku tarea di diferensiashon De ontwikkelaars hebben behalve taal- en onderwijskundige ervaring grondige kennis van de Antilliaanse maatschappij. Bij het ontwerpen, ontwikkelen en schrijven van het kleuterprogramma is steeds de Papiamentu-sprekende kleuter in zijn leefomgeving centraal gesteld. Trampolin _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :08:11

7 10 puzzels in ladekastje voor groep 1 Voor de verwerking van enkele verhalen uit handboek 1 en 2 zijn puzzeltjes ontworpen. Geluiden-cd De geluiden-cd bevat 61 verschillende geluiden. De bedoeling daarvan is om bij het programmaonderdeel luisteren, het gehoor en de luistervaardigheid te oefenen en verder te ontwikkelen. 10 spelletjes in ladekastje voor groep 2 Voor groep 2 zijn er aantrekkelijke taal- en rekenspelletjes ontworpen. De moeilijkheidsgraad klimt langzaam op. Trampolin Trampolin, kashi bèrdè ku lachi Pùzel 1, Kabouter Oreagrandi Pùzel 2, Baile den áwaseru Pùzel 3, E strea malamucha Pùzel 4, E kolónan di kabouter Koko Pùzel 5, Steven ta pèrdè kaminda Pùzel 6, Flora i su fli Pùzel 7, Esta un bruashon Pùzel 8, Pam Pampuna Pùzel 9, Kompa Nanzi ta pusta subi seru Pùzel 10, Un dia den parke di hunga Trampolin, kashi hel ku lachi Wega 1, Pintura ku rima Wega 2, Pùzel di 2 lèter i pintura Wega 3, Pintura ku rima Wega 4, Wega di aritmétika (1-5) Wega 5, Wega di aritmétika (6-10) Wega 6, Kahita di aritmétika Wega 7, Lèter inisial Wega 8, Wega pa lesadó prinsipiante Wega 9, Pùzel di 3 lèter i pintura Wega 10, Kahita di palabra i imágen Trampolin _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :08:18

8 Handleiding De methode Lesa Bon is niet nieuw: al dertig jaar leren kinderen hiermee lezen in het Papiamentu. Maar sinds met de invoering van het Funderend Onderwijs Papiamentu de voertaal is op de meeste scholen van Curaçao en Bonaire, is op verzoek van de overheid de bestaande methode van de auteur Ruth Zefrin licht herzien en door de FPI opnieuw uitgegeven. Wandplaten Lesa Bon is een methode voor aanvankelijk leesonderwijs in het Papiamentu en gaat uit van het mondelinge taalgebruik. Er zijn wandplaten rond vijf thema s; hieruit zijn een aantal grondwoorden gehaald die te vinden zijn op 45 grondwoordplaten. De concrete woorden die aangeboden worden, bevatten vrijwel alle letters die in het alfabet van het Papiamentu voorkomen. Er is een beknopte handleiding en een controleboekje. Daarin staan woordrijen die per niveau in moeilijkheid opklimmen. Zo zijn er woorden met één lettergreep, woorden met letterclusters vooraan en achteraan, tweelettergrepige woorden enzovoort. Leesniveaus Voor de zes leesniveaus die onderscheiden worden, zijn steeds twee à drie boeken beschikbaar. De niveaus hebben verschillende kleuren. Er zijn verder twee series met werkboeken die oefeningen aanbieden voor elke moeilijkheid. Er zijn ook vouwstroken voor gebruik in de groep. Posters Om het overzicht te bewaren zijn er twee posters die in de klas kunnen worden opgehangen. Daarop zijn de leesniveaus goed zichtbaar voor de leerlingen, ouders en leerkrachten. Er wordt onderscheid gemaakt tussen het voorbereidende gedeelte: Parti preparativo en het kerngedeelte: Parti kardinal. Lesa Bon Lesa Bon, Manual Lesa Bon, Buki di kòntròl Lesa Bon, plachi di palabra básiko 45 Plachi di muraya Plachi di muraya 1 Nos kas Plachi di muraya 2 Nos skol Plachi di muraya 3 Ku gan na kas Plachi di muraya 4 Un mèrdia den kurá Plachi di muraya 5 Den hòfi di bas fil Buki di lesa Nivel di lesa 1: Lesa bon 1-3 Nivel di lesa 2: Lesa bon 4-6 Nivel di lesa 3: Lesa bon 7-8 Nivel di lesa 4: Lesa bon 9-11 Nivel di lesa 5: Lesa bon Nivel di lesa 6: Lesa bon Buki di tarea Nivel 1: Man na obra 1-3 Nivel 2: Man na obra 4-6 Nivel 3: Man na obra 7-8 Nivel 4: Mas trabou A Nivel 5: Mas trabou B Nivel 6: Mas trabou C Lesa Bon _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :08:26

9 Programma voor beginnende lezertjes Salto is een aantrekkelijke taal- en leesmethode voor leerlingen uit groep drie van het Funderend Onderwijs. Alle aspecten van voortgezette taalverwerving en beginnende geletterdheid komen binnen tien thema s geïntegreerd aan bod: technisch lezen, begrijpend lezen, luisteren, spreken, verhaalbegrip, woordenschat, functioneel schrijven en spelling. Door lesjes en materialen voor verwerking op verschillende niveaus aan te bieden, houdt Salto rekening met verschillen tussen leerlingen en is er ruimte voor een gevarieerde aanpak en differentiatie. Materialen Handleiding De handleiding van Salto bestaat uit verschillende delen. Hierin zijn uitgewerkte lesbeschrijvingen te vinden, maar ook suggesties voor een ontwikkelingsgerichte aanpak. Verder is er een duidelijke materiaalbeschrijving. Twee verhalenbundels bieden tal van originele verhalen bij de tien thema s. Deze zijn rijk geïllustreerd. Negen Reuzenprentenboeken De negen Reuzenprentenboeken bevatten praatplaten voor de grote of wat kleinere kring. De platen hebben betrekking op het thema dat aan de orde is of een grondwoord dat op dat moment aan bod komt. Tien leesboekjes op niveau Bij de methode horen tien kleurrijke leesboekjes op niveau. Hierin staan korte tekstjes en woordrijtjes voor het toepassen van de leesstof. Ook zijn aan het eind van ieder boekje controletaken opgenomen waarmee de vorderingen van de leerlingen kunnen worden vastgesteld. Salto Salto _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :08:34

10 Salto Tien werkboekjes met differentiatieoefeningen Bij elk niveau hoort een werkboekje. In de werkboekjes staan opdrachten waarmee de behandelde stof wordt geoefend. Hierbij staat de moeilijkheidsgraad aangegeven. Kinderen die de stof sneller verwerken, kunnen meteen aan de slag met de opdrachten die wat moeilijker zijn. De leerlingen die wat meer oefening nodig hebben, beginnen eerst met de makkelijke opdrachten. Lettercombinatiemap In de lettercombinatiemap hangen de letters van een grondwoord dat de kinderen net hebben geleerd. Doordat er steeds nieuwe letters bijkomen en de letters los te bewegen zijn, ontdekken kinderen al snel dat woorden uit verschillende letters bestaan en dat ze steeds nieuwe woorden kunnen maken door de letters te veranderen. Zo kunnen talloze woorden worden gevormd en oefenen de leerlingen op speelse wijze lezen en spellen. Grondwoordplaten Bij ieder grondwoord hoort een grondwoordplaat. Deze grondwoordplaten bieden een belangrijke visuele ondersteuning bij het aanleren van het nieuwe woord. De grondwoordplaten die reeds aan bod zijn geweest blijven aan de muur hangen, zodat de kinderen ze steeds zien. Zo onthouden ze het woord en leren ze ongemerkt de nieuwe letters. Manual nivel 1 Manual nivel 2 Manual nivel 3 Manual nivel 4 Manual nivel 5 Manual nivel 6 Manual nivel 7 Manual nivel 8 Manual nivel 9 Manual nivel 10 Guia pa aserkamentu dirigí riba desaroyo di alumno nivel 1-5 Guia pa aserkamentu dirigí riba desaroyo di alumno nivel 6-10 Buki di kuenta nivel 1-5 Buki di kuenta nivel 6-10 Guia pa uzo di material Pakete di plachi di palabra básiko Map di kombinashon di lèter Buki di prenchi gigante nivel 2 Buki di prenchi gigante nivel 3 Buki di prenchi gigante nivel 4 Buki di prenchi gigante nivel 5 Buki di prenchi gigante nivel 6 Buki di prenchi gigante nivel 7 Buki di prenchi gigante nivel 8 Buki di prenchi gigante nivel 9 Buki di prenchi gigante nivel 10 Buki di lesa nivel 1 Buki di lesa nivel 2 Buki di lesa nivel 3 Buki di lesa nivel 4 Buki di lesa nivel 5 Buki di lesa nivel 6 Buki di lesa nivel 7 Buki di lesa nivel 8 Buki di lesa nivel 9 Buki di lesa nivel 10 Buki di tarea nivel 1 Buki di tarea nivel 2 Buki di tarea nivel 3 Buki di tarea nivel 4 Buki di tarea nivel 5 Buki di tarea nivel 6 Buki di tarea nivel 7 Buki di tarea nivel 8 Buki di tarea nivel 9 Buki di tarea nivel 10 Salto _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :08:41

11 Asina mi ke ta! De titel Asina mi ke ta! (Zo wil ik zijn!) van deze serie van acht leesboekjes suggereert op speelse wijze het groeiend besef van eigen normen en waarden. Het woordje mi (ik) wijst op eigen kunnen en verantwoordelijkheid. Er klinkt moed en zelfvertrouwen uit zinnetjes als: Mi mes ta disidí! (Ik beslis zelf!), Mi ta papia bèrdat! (Ik spreek de waarheid!), Mi ta responsabel! (Ik ben verantwoordelijk!). De toon is nergens belerend. Het zijn betekenisvolle teksten en herkenbare situaties voor beginnende lezertjes, ouders en opvoeders. Mi mes ta disidí! Mi por koperá! Mi ta aseptá bo manera bo ta! Mi ta duna rèspèt! Mi ta generoso! Mi ta papia bèrdat! Mi ta responsabel! Mi ta un bon amigu! Leesboekjes 4+, Funderend Onderwijs Leesboekjes 4+, Funderend Onderwijs _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :08:49

12 Nèt pa bo! De serie Nèt pa bo! is voor kinderen die beginnen met lezen en voor opvoeders en ouders die hen daarbij begeleiden. Er zijn drie leesniveaus met opklimmende moeilijkheidsgraad. In elk boekje kan men, naast vragen en opdrachten, ook informatie over de auteurs en illustratoren vinden. In de gele boekjes (niveau 1) komen korte teksten en zinnetjes voor die vaak rijmen. De onderwerpen liggen dicht bij het kind. Je hebt een pechdag, maar het komt wel weer goed (Awe no ta mi dia!). Ziek zijn valt niet mee, maar gelukkig zorgt pappa voor je (Mi no por wanta ora mi ta malu!). Aan de andere kant is het juist leuk om lekker bij mamma in bed te kruipen (Mami su kama) of in het donker te spelen tot je in slaap valt (Ku lus pagá!). Dagelijkse situaties en dingen komen aan de orde: je krijgt ruzie met je vriendje op school (No dal mi!), je moet opschieten, anders... (Hasi lihé!), je lieve hond is zoek (Misterio di e kachó pèrdí) en je broer leert je hoe je veters moet strikken (Mara feter no ta fásil!). Gevoelens en ervaringen krijgen meer diepgang in de groene boekjes (niveau 2). Hoe ga je met je boosheid om (Stòp, laga lòs i fria kabes!)? Hoe ervaar je tijd? Een dag op stap met je vader is veel te kort, maar het wachten op hem duurt lang (Un dia ku papi)! Hoe krijg je in één dag alle klusjes af (Nunka no ta kaba, nunka no ta klat!)? Je verzint smoesjes om niet in bad te hoeven (Mi no por baña!), je bedenkt verkleedpartijtjes met je vriendinnetjes (E muchanan den rònchi), je kijkt s nachts vol ontzag naar de sterren (Strea i mas strea) en je beschouwt je moeder als je beste vriendin (Mi mama, mi amiga). In de paarse boekjes (niveau 3) spelen gewoontes en tradities, rolpatronen en wedijver een rol. Het mooiste cadeau voor je zus die gaat trouwen is een versierde bezem waar het bruidspaar overheen moet springen (Bula basora). Je voelt je stoer tussen al die mannen bij de kapper met hun toffe taaltje (Nos Barberia)! Wat is de fijnste dag van de week (Djadumingu, e mihó dia), wie is je favoriete vriendin (Tres ta di mas) en wie durft die hoge boom in (Mucha muhé ku brio)? Je hebt er de pest in als een nieuwe jongen met dezelfde naam bij je in de klas komt (Tyron i Tyron) of omdat je als jongen niet mag touwtje springen. En daarom oefen je elke dag ijverig voor de grote wedstrijd... (Prohibí pa mucha hòmber!). Leesboekjes 4+, Funderend Onderwijs Nivel 1 Awe no ta mi dia! Hasi lihé! Ku lus pagá! Mami su kama Mara feter no ta fásil! Mi no por wanta ora mi ta malu! Misterio di e kachó pèrdí No dal mi! Nivel 2 E muchanan den rònchi Mi mama, mi amiga Mi no por baña! Nunka no ta kaba, nunka no ta kla! Stòp, laga lòs i fria kabes! Strea i mas strea Un dia ku papi Nivel 3 Bula basora Djadumingu, e mihó dia Mucha muhé ku brio Nos Barberia Prohibí pa mucha hòmber! Tres ta di mas Tyron i Tyron Leesboekjes 4+, Funderend Onderwijs _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :08:56

13 Leesboekjes 4+, Funderend Onderwijs Naast vertaalde populaire reeksen zoals die van de olifant Elmer en van Kikker (Sapu) zijn bij deze titels ook klassiekers van Curaçaose auteurs te vinden, nu in een nieuw jasje gestoken en verfraaid met kleurenillustraties. De boekjes zijn voor verschillende leeftijdsgroepen bestemd. Dit sluit aan bij de filosofie van het Funderend Onderwijs. De Elmer- en Kikkerserie is in veel talen vertaald. Kinderen uit allerlei landen zijn er dol op. Nanseli, unda bo ta kore bai? is een langer en spannend verhaal met een verrassende afloop. Zowel de Venezolaanse volksverhalen Bich i Kandela i Bèshi Mora en Konènchi i Mapurite, als de Curaçaose klassiekers Dede Pikiña, Ipo, orea grandi, Koko ta un pal i gai, Kumbai en Yomi ke bai fèlt blijven veel kinderen boeien. Maar ook de personages uit Gabriela i e simianan di felisidat en Mi amigu hundu i rondó trekken de aandacht, doordat ze een creatieve oplossing vinden voor een lastig probleem. Bich i Kandela i Bèshi Mora Dede Pikiña Elmer Elmer i Tawela Eldo Elmer riba staka Gabriela i e simianan di felisidat Ipo, orea grandi Koko ta un pal i gai Konènchi i Mapurite Kumbai Mi amigu hundu i rondó Nanseli, unda bo ta kore bai? Sapu i e para Sapu ta un héroe Sapu ta namorá Sapu ta Sapu Sapu tin miedu Yomi ke bai fèlt Leesboekjes 4+, Funderend Onderwijs _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :09:04

14 Met de vernieuwingen in het voortgezet onderwijs, werd Papiamentu in 1998 een verplicht vak in de basisvorming. Hiervoor werd de methode Mosaiko, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario ontwikkeld en uitgegeven. De delen 1 en 2 zijn voor de twee klassen van basisvorming bedoeld. Voor het verdere voortgezet onderwijs zijn vsbo- en havo/vwo-delen beschikbaar. De boeken voor havo 5 en vwo 6 zijn in voorbereiding. Leerlingenboeken Deze methode sluit naadloos aan bij de eindtermen van de examenprogramma s Papiamentu. Het leerlingenboek gaat steeds uit van functionele teksten die uit het dagelijkse leven komen. De methode is sterk op communicatie gericht, zodat Mosaiko beschouwd kan worden als een eigentijdse functioneel-communicatieve methode. Omdat in elk hoofdstuk de vaardigheden binnen een thema worden aangeboden, is er ook sprake van een thematisch-cursorische methode. Mosaiko 1, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario Mosaiko 2, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario Mosaiko 3 vsbo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario Mosaiko 3 havo/vwo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario Mosaiko 4 vsbo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario Mosaiko Mosaiko _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :09:12

15 De presentatie van Mosaiko is uiterst kleurrijk en doet tropisch aan, met een moderne en functionele opmaak. Leerlingen ervaren het als een aantrekkelijk boek, waar ze graag in bladeren omdat er veel herkenbare lokale personen en situaties in afgebeeld staan. Docentenmateriaal Mosaiko biedt naast elk leerlingenboek een docentenhandleiding. Verder is er een geluids-cd waarop alle teksten zijn ingesproken om de uitspraak van het Papiamentu te uniformeren. De dvd is een hulpmiddel bij het domein luister- en kijkvaardigheid. In de methode Mosaiko wordt ook een literatuurlijn aangeboden. Lokale auteurs worden behandeld, waarbij de genres proza, poëzie en toneel aan de orde komen. Mosaiko 1, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, Manual pa Dosente Mosaiko 2, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, Manual pa Dosente Mosaiko 3 vsbo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, Manual pa Dosente Mosaiko 3 havo/vwo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, Manual pa Dosente Mosaiko 4 vsbo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, Manual pa Dosente Mosaiko Mosaiko 1, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, cd Mosaiko 2, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, cd Mosaiko 3 vsbo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, cd Mosaiko 3 havo/vwo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, cd Mosaiko 3 vsbo/havo/vwo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, dvd Mosaiko 4 vsbo, Papiamentu pa Enseñansa Sekundario, cd Mosaiko _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :09:19

16 Leesboeken 10+, Voortgezet Onderwijs Leesboeken 10+, Voortgezet Onderwijs Sinds het Papiamentu als vak is ingevoerd in het Voortgezet Onderwijs en leerlingen er ook eindexamen in doen, is er behoefte aan leesmateriaal voor scholieren. Daarom heeft de FPI boekenpakketten met relevante titels voor de middelbare scholen geproduceerd. Er zijn boeken van lokale auteurs (Curaçao), regionale (Aruba/Zuid Amerika) en internationale auteurs (Nederland). Sommige werken zijn in het Papiamentu geschreven, andere zijn vertaald uit het Spaans en het Nederlands. Uiteraard zijn deze boeken ook beschikbaar voor het algemene publiek, zowel als pakket als los. Het eerste boekenpakket (2004) is bestemd voor de brugklas. De verhaalfiguren zijn afkomstig uit Curaçao, Colombia en Venezuela en staan voor uitdagingen als het weerstand bieden aan gemakkelijk drugsgeld, het waarmaken van een levensdroom ondanks grote armoede en het humorvol omgaan met alledaagse perikelen. Pakete di buki 1 Caimin su sekreto Catalino Bocachica E biahenan di Miguel Vicente Pata Kayente Pako, e makaku baldadi/shon Kalu, e pushi lèrdu Het tweede boekenpakket (2006/2007) richt zich op leerlingen van het tweede en/of derde leerjaar van het VO. De eerste titel is het bekende dagboek van Anne Frank. De twee andere zijn jeugdboeken van regionale/lokale auteurs die eerder in het Nederlands zijn uitgegeven. De personages worstelen met ingrijpende problemen als oorlog, tienerzwangerschap en dood. De manier waarop ze met deze moeilijkheden omgaan geeft de jeugdige lezers hoop en inspiratie. Het derde boekenpakket (2008) is bestemd voor de voor- en eindexamenklassen. Er zijn hierin vier genres opgenomen: poëzie, korte verhalen, een novelle en twee toneelstukken. Alle vier titels zijn originele werken (drie heruitgaven en een debuut) van Curaçaose kwaliteitsauteurs die in de methode Kadans genoemd worden. Pakete di buki 2 E kas patras No yora kantu di laman Orkan i Mayra Pakete di buki 3 Bos di buriku Katibu di Shon Nos no ta hende mas/den nòmber di tata Wazo riba ròndu Leesboeken 10+, Voortgezet Onderwijs _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :09:27

17 Geïntegreerd literatuuronderwijs Kadans, Literatuurgeschiedenis In het begin van dit millennium is het literatuuronderwijs vernieuwd. In het nieuwe geïntegreerde onderwijs zou de literatuur van de verschillende schooltalen tezamen worden aangeboden. Hiervoor is de literatuurleergang Kadans lokaal ontwikkeld. De methode Kadans kreeg voor de vernieuwende concepten en de uitstekende presentatie de Innovatiepijs Kadans, Literaire ontwikkeling en literaire begrippen In het eerste deel, Kadans, Literaire ontwikkeling en literaire begrippen, krijgen de studenten leerstof en opdrachten aangeboden om met het literaire in hun eigen omgeving te leren omgaan. Ze raken literair gesocialiseerd. Daarnaast leren ze de literaire termen kennen die het examenprogramma vereist. Het tweede deel, Kadans, Literatuurgeschiedenis, bevat de literatuurgeschiedenis van de zes schooltalen: Nederlands, Engels, Papiamentu, Spaans, Frans en Duits. Deze combinatie van talen is uniek. In elk hoofdstuk wordt een tijdvak besproken, en komen per taal de belangrijkste auteurs aan de orde. De boeken zijn rijk geïllustreerd en hebben een moderne en functionele opmaak. De leergang Kadans is een literatuurmethode voor het havo/vwo en het hoger onderwijs. Door de ruime aandacht voor kunst en cultuur sluit het goed aan bij het vak cultureelartistieke vorming. Leerlingen zien de diverse kunstuitingen als literatuur, plastische, schilder- en bouwkunst in hun onderlinge relatie door de geschiedenis heen. Er zijn periodeoverzichten en lijsten met termen opgenomen als hulp bij de literatuurstudie. Ondersteunend materiaal Bij het geven van het nieuwe literatuuronderwijs is er naast de leerboeken ook ondersteunend materiaal beschikbaar in de vorm van docentenhandleidingen, cd s en dvd s. Kadans, Literaire ontwikkeling en literaire begrippen Kadans, Literaire ontwikkeling en literaire begrippen, Docentenhandleiding Kadans, Literaire ontwikkeling en literaire begrippen, Kadans in beeld, dvd voor docenten Kadans, Literaire ontwikkeling en literaire begrippen, Literaire socialisatie, dvd voor docenten Kadans Kadans, Literatuurgeschiedenis Kadans, Literatuurgeschiedenis, Docentenhandleiding Kadans, Literatuurgeschiedenis, Secundaire literatuur, cd-rom voor docenten Kadans, Literatuurgeschiedenis cd-rom voor docenten, Wim Rutgers, Een brug tussen Paramaribo en Willemstad Kadans _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :09:35

18 Spellingchecker Papiamentu Er zijn naar schatting 6000 talen in de wereld. Daarvan beschikken zo n 200 talen over een programma voor elektronische spellingcontrole: een spellingchecker. Het is dan ook bijzonder dat het Papiamentu een spellingchecker heeft voor Microsoft Office. De versie van 2001 werkte op Windows 98, Windows XP en MS Office De versie van 2007 is geschikt voor Office XP, Office 2003 en Office 2007 onder Windows 2000, Windows XP en Windows Vista. Het controleprogramma, in het Papiamentu kontrografia, met de naam SpèlChèk bevat om en nabij de woorden. Naast de cdrom voor de individuele gebruiker zijn voor de overheid, bedrijven en instellingen licenties beschikbaar. De drie partners in het SpèlChèk-project zijn de FPI, Traducciones Joubert NV en De Computerclub. Polderland Language & Speech Technology BV heeft het spelling- en afbrekingsprogramma verzorgd. In 2001 werd de Premio Ekselensia van de persvereniging Prensa Uní aan het programma SpèlChèk toegekend. Varia In deze rubriek zijn titels opgenomen die niet onder de andere categorieën vallen. Algun Fenómeno den Desaroyo di Papiamentu Enrique Muller bespreekt hierin taalkundige kwesties van het Papiamentu, met name verschijnselen op woord- en zinsniveau. De bedoeling is om te komen tot regulering van de taal. Banko di Palabra In de loop der jaren is onder leiding van Thelma Antonia door de vertaalafdeling van het instituut een schat aan bijzondere woorden en uitdrukkingen verzameld en in een databank opgeslagen. Vanaf 2008 is deze databank ook in boekvorm voor het grote publiek verkrijgbaar. Bati kabes May Henriquez ( ) heeft rond 1990 een boekje met charada s (populaire raadsels) en tekeningen van Elis Juliana gepubliceerd. Het wordt nu opnieuw door de FPI uitgegeven. Jong en oud zullen hier plezier aan beleven. Algun Fenómeno den Desaroyo di Papiamentu Banko di Palabra Bati kabes Bibliography of the Papiamento Language De brug van Paramaribo naar Willemstad Trokalenga Un Momentu pa Papiamentu Bibliography of the Papiamento Language Deze luxe uitgave met titels van taalkundige, historische en sociolinguïstische studies over het Papiamentu is een eerbetoon aan de samensteller Maritza Coomans-Eustatia ( ). Zij was bij leven voorzitter van de Stichting Libri Antilliani en heeft jaren aan deze bibliografie gewerkt. De brug van Paramaribo naar Willemstad In dit boek bespreekt Wim Rutgers de Nederlandstalige literatuur in het Caribisch gebied tussen 1945 en Trokalenga Dit tijdschrift met bijdragen over het Papiamentu verscheen in beperkte oplage drie maal per jaar. Er zijn nog exemplaren beschikbaar. Un Momentu pa Papiamentu Dit boek, met bijhorende geluidscd s, is gebaseerd op een gelijknamig radioprogramma van de FPI, in samenwerking met Radio Z 86. Het is samengesteld door oud-medewerker Etline Lourens ( ) en gereviseerd door Cathleen Giterson. Er komen taalgebieden aan de orde als literatuur, geschiedenis, woord- en taalgebruik, grammatica en reflectie op het Papiamentu. Het geheel wordt op een populaire wijze gepresenteerd. Spellingchecker Papiamentu Spèlchèk, Kontrografia di Papiamentu pa Microsoft Office 97 i 2000 Spèlchèk, Kontrografia di Papiamentu pa Microsoft Office 2007 i mas abou Varia _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :09:42

19 Taalconservering De FPI werkt niet alleen aan de modernisering van het Papiamentu, maar ook aan de conservering. Een manier om daaraan te werken is het reproduceren van teksten die nauwelijks nog te vinden zijn: het zogeheten facsimileren. Zo worden ze toegankelijk voor onderzoek. Bij het vervaardigen van facsimile-uitgaven mag de FPI rekenen op de samenwerking met de Stichting Libri Antilliani (SLA). De collectie Coomans- Eustatia vormt daartoe een mooie basis. Als blijk van waardering voor haar bijdragen aan cultuurhistorisch onderzoek van de Antillen zijn verschillende van de uitgaven aan Maritza Coomans-Eustatia opgedragen. Ook de FPI beschikt over een collectie van een dertigtal originele oude werken. Deze zeldzame boekjes werden door Frank Martinus Arion gered uit het brandend bisschoppelijk paleis op 30 mei Aruba en Papiamento Deze uitgave bevat twee vroeg-papiamento protestantse uitgaven van Aruba door A. van Dragt (1847) en ds. N. Kuiperi (1864). Er zijn diverse bijdragen opgenomen. Catecismo corticu Catecismo corticu is een facsimile uit 2001 van de oudste nog bestaande catechismus in het Papiamentu uit 1837 door M.J. Niewindt. Dit 32 pagina s tellende werk is het oudste gedrukte boek in het Papiamentu. Ewanhelie di San Matheo Het Ewanhelie di San Matheo van dominee C. Conradi is het oudste, protestantse, gedrukte boekje in het Papiamentu en dateert van De facsimile-uitgave van 2004 bevat een bijdrage van Henny Coomans over het protestantisme op Curaçao begin 19 e eeuw. Kamiena di Kroes Het oorspronkelijke boekje Kamiena di Kroes of kruisweg uit 1850 is van de hand van J.J. Putman. Het boekje bevat naast het verhaal van de kruisweg meditaties en gebeden. Putman schreef en drukte school- en gebedenboekjes in het Nederlands en in het Papiamentu. Katekismoe Katekismoe is een boekje uit 1862 van dominee Kuiperi voor de protestanten op Aruba. Dominee Kuiperi was de eerste die boekjes in het Papiamento voor Aruba heeft verzorgd. De facsimile-uitgave van 2001 bevat een postscriptum van de hand van Henny Coomans. Prefecto Apostolico di Curacao na Cristian di su mision De eerste gedrukte tekst in het Papiamentu van 1833 draagt als titel Prefecto Apostolico di Curacao na Cristian di su mision. Het betreft een brief van prefect M. Niewindt aan de gelovigen. De facsimile-uitgave van 2002 bevat naast een vertaling in het Nederlands taalkundige en historische bijdragen. Woordenlijst met Zamenspraken Dit boekje is oorspronkelijk uitgegeven door B. Frederiks en J.J. Putman in Naast de oudste woordenlijsten Papiamentu-Nederlands en Nederlands-Papiamentu is er een overzicht van idiomatische uitdrukkingen. De facsimile, uitgegeven in 2004, bevat een bijdrage van Henny en Maritza Coomans-Eustatia over Papiamentu woordenboeken en woordenlijsten uit de 19 e eeuw. Facsimile Aruba en Papiamento, 1847/1864, Abraham van Dragt/Ds Nicolaas A. Kuiperi Catecismo Corticu pa uso di catolicanan di Curaçao. 1837, M.J. Niewindt Ewanhelie di San Matheo 1844, C. Conradi, 2004 Kamiena di Kroes, Koe historia, meditasjon i orasjon kortiekoe, pa J.J. Putman, 1849, Stichting Libri Antilliani Katekismoe, N.A. Kuiperi, 1862, Bloemendaal, 2001 Prefecto Apostolico di Curaçao na Cristian di su mision, E teksto imprimí di mas bieu na Papiamentu di 1833, M.J. Niewindt, Bloemendaal, 2002 Woordenlijst der in de landstaal van Curaçao meest gebruikelijke woorden met Zamenspraken, Curaçao, 1859, Bernardus Th. J. Frederiks/Jacobus J. Putman, Facsimile-uitgave, H. Coomans en M. Coomans-Eustatia. Taalconservering Taalconservering _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :09:50

20 Eerdere uitgaven De uitgaven ( ) van de voormalige overheidsafdeling Sede di Papiamentu zijn in de collectie van de FPI opgenomen. Buki di lesa dede enkantá 3 Kuenta di Ada 8 Kuenta di Maravia Ai, mi dushi bunita kaptan Ai bin tende un kuenta! Ata kí mi boka 1 Bestia por siña nos hopi kos Bùfi, Bafi i Bòfi Buskadó Dede pikiña (di dos edishon) Dos wowo pa mi mira 3 E fiesta di lèter di Fabi Esta dushi! Karnaval di Kadushi! Flamboyan Ipo, orea grandi (promé edishon) Kabesitu di Piskadera Komedia pa mucha Kompa Ber ta traha djèm di apel Kuantu nan ta? Kumbai (promé edishon) Nanishi riba dje 2 Nati a bula bai Nati vliegt weg Orea pa tende 4 Pustamentu i dos otro aventura Rini 1, 2, 3, 4 Tres kuenta italiano Un deseo kumplí Un kouchi yen di galiña Verso pa mucha (di dos edishon) Yomi ke bai fèlt (promé edishon) Buki di lesa 10+ Ban, ban pasa un ròndu Bos di Silensio Mari di Malpais Nashaira, Un Prueba i mas kuenta Un krenchi di mi mes Un mushi di haiku Wazo riba ròndu no. 1 (di dos edishon) Poster i tarheta Awe Mainta Desaroyo Inolvidabel Kaminda mi rais toka tera Luna Nochi Pinta Papiamentu Shon pader, no ta asina ku... Sombra di luna Tati Tuma mi man Kurso Ortografia di Papiamentu Bon Uzo di Papiamentu Papiamentu, Kurso 1 pa prinsipiante di abla ulandes Ekspreshon oral, Rekapasitashon di papiamentu kurso IV Gramátika, Rekapasitashon di papiamentu kurso II, III i IV Historia di Papiamentu, Rekapasitashon di papiamentu kurso II Literatura di mucha, Rekapasitashon di papiamentu kurso II i IV Literatura oral, Rekapasitashon di papiamentu kurso II Literatura, Rekapasitashon di papiamentu kurso III i IV Papiamentu skibí, Rekapasitashon di papiamentu kurso IV Método Papiamentu, Nos Idioma Klas 1 tomo 1-3; Manual 1-3 Klas 2 tomo 1-3; Manual 4-6 Klas 3 tomo 1-3; Manual 7-9 Klas 4 tomo 1-3; Manual Klas 5 tomo 1-3; Manual Klas 6 tomo 1-3; Manual Manual General di Papiamentu, Nos Idioma Lès Modelo, Guia pa un mihó struktura didáktiko pa PNI Lista di Palabra pa Papiamentu nos Idioma Método Papiamentu Funshonal Klas 1, Buki di Alumno Klas 1, Buki di Dosente Klas 2, Buki di Alumno Klas 2, Buki di Dosente Klas 3, Buki di Alumno Klas 3, Buki di Dosente Klas 4, Buki di Alumno Klas 4, Buki di Dosente Ortografia pa enseñansa avansá klas 1 Ortografia pa enseñansa avansá klas 2 Ortografia pa enseñansa avansá klas 3 Varia Een peiling van taalvaardigheid Papiamentu en Nederlands in de bovenbouw van de basisschool op Curaçao Lista di buki di mucha i hóben na Papiamentu Opi i e Gran Kamuflahe Ortografia di papiamentu na man Vokabulario di uso Papiamentu-Hulandes Eerdere uitgaven Eerdere uitgaven _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :09:58

21 Taalplanning Taal in de gemeenschap Een van de taken van het taalinstituut Fundashon pa Planifikashon di Idioma, de FPI, is de nationale eenheid te bevorderen door een goede beheersing van de officiële talen en een goed gebruik van taal als communicatiemiddel te bewerkstelligen. Taalpolitiek en taalbeleid Maatschappij, taal en media Subdomeinen Om bij taalplanning alle aandachtsgebieden te dekken, maakt de FPI in het dagelijkse werk onderscheid tussen status-, corpus- en distributieplanning. Bij status- en corpusplanning werkt het instituut respectievelijk aan de plaats van de talen in de gemeenschap en aan de talen zelf, bijvoorbeeld de spelling, de grammatica, tekstperikelen en meer. Bij distributieplanning beschouwt de FPI de school als het meest solide kanaal om taal te verspreiden in de gemeenschap. In overeenstemming met dit standpunt is een krachtige band gegroeid met het onderwijs en de individuele scholen. Organisatiestructuur taalplanning FPI In de hieronderstaande afbeelding is te zien hoe de taalplanningsactiviteiten van de FPI gestructureerd zijn. Statusplanning Beleid Onderzoek Taalplanning Corpusplanning Grafonologie Morfologie Syntaxis Tekst Pragmathiek Organisatiestructuur taalplanning FPI Distributieplanning Scholen Media Persoonlijk contact Taalmateriaalontwikkeling Bij de herstructurering van het basisonderwijs zijn het kleuteronderwijs en de lagere school samengevoegd tot het achtjarige Funderend Onderwijs, verdeeld over twee cycli. De scholen hebben de mogelijkheid om onderwijs te verzorgen in het Papiamentu, in het Nederlands of tweetalig Papiamentu- Nederlands. Taalmateriaal voor het vernieuwde onderwijs De FPI is begonnen met het ontwikkelen van taalmateriaal en werkt in opdracht van de overheid verder aan de productie, voornamelijk met USONA-middelen. Bijgaande overzichten presenteren in schema het ontwikkelen van taalmateriaal door de FPI voor de Papiamentstalige school en voor de Nederlandstalige school, voor het funderend onderwijs. Ook voor het voortgezet onderwijs is het overzicht opgenomen. Trampolin Salto lezen en schrijven Taalmateriaal voor de Papiamentstalige school Onderstaand schema geeft een overzicht van de ontwikkeling van taalmateriaal voor de Papiamentstalige school in het Funderend Onderwijs. Fiesta di idioma: Pap. moedertaalonderwijs Engels Spaans Taalballon: Nederlands als vreemde taal Leerjaren 1 e cyclus 2 e cyclus Leerlingenwoordenboek Spellingboek Schoolgrammaticaboek Stijlboekje Boekje goed gebruik Papiamentu Leesboekjes Papiamentu Taalplanning Papiamentu Nederlands Spaans Engels Taalmateriaal Papiamentstalige school Funderend Onderwijs Taalmateriaalontwikkeling _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :10:07

22 Taalmateriaalontwikkeling Taalmateriaal voor de Nederlandstalige school Het is een beperkt aantal scholen toegestaan om in het Funderend Onderwijs het Nederlands als instructietaal te gebruiken. In onderstaand overzicht is aangegeven wat dit betekent voor het ontwikkelen van taalmateriaal voor de Nederlandstalige school voor het Funderend Onderwijs. Trampoline Taalparasol: taalonderwijs Engels Spaans Siña Papiamentu: Pap. als 2 e taal Leerjaren Zo lezen: Lees en schrijfonderwijs 1 e cyclus 2 e cyclus Papiamentu Nederlands Spaans Engels Taalmateriaal Nederlandstalige school Funderend Onderwijs Taalmateriaalontwikkeling Taalmateriaal in het voortgezet onderwijs De FPI ontwikkelt ook methodes voor het voortgezet en hoger onderwijs. De titels in de gearceerde blokjes zijn reeds beschikbaar. Het ondersteunend materiaal is in ontwikkeling. Ook het hoger onderwijs, met name de educatieve sector, maakt gebruik van de aangeboden leerboeken en ondersteunend materiaal. Papiamentu en literatuuronderwijs De FPI geeft prioriteit aan het materiaal dat lokaal ontwikkeld dient te worden. Het gaat om hulpmiddelen voor het vak Papiamentu en het plaatselijke literatuuronderwijs. BaVo Mosaiko 1 en 2 Mosaiko 3 en 4 Mosaiko 3 en 4 Mosaiko 5 en 6 Kadans 2 Kadans 1 literatuuronderwijs Leerlingenwoordenboek Pap/NL en NL/Pap Spellingboek Papiamentu Schoolgrammaticaboek Papiamentu Stijlboekje Papiamentu Boekje goed gebruik Papiamentu Leerjaren havo/vwo VSBO Overige talen Ook voor de vreemde talen zijn er verzoeken aan de FPI om materiaal te ontwikkelen. Zo zou het havo/vwo graag beschikken over een methode Nederlands die aansluit bij de belangstellingssfeer van onze leerlingen. BaVo Nederlands 1 en 2 Nl. taalonderwijs Engels 1 en 2 En. taalonderwijs Spaans 1 en 2 Sp. taalonderwijs Nederlands 3 en 4 Engels 3 en 4 Spaans 3 en 4 Nederlands 3 en 4 Nederlands 5 en 6 Engels 3 en 4 Spaans 3 en 4 Engels 5 en 6 Spaans 5 en Leerjaren Taalmateriaal Overige talen Voortgezet Onderwijs havo/vwo VSBO Taalmateriaalontwikkeling Taalmateriaal Papiamentu en literatuuronderwijs Voortgezet Onderwijs Taalmateriaalontwikkeling _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :10:13

23 Dienstverlening Een van de taken van het taalinstituut is diensten aan het publiek te verlenen. Deze service kan op verschillende manieren plaatsvinden. Zo is er vaak persoonlijk contact bij verzoeken om informatie. Anderzijds zorgt de FPI zelf ook dat boodschappen via de media bij de gebruiker terechtkomen. Veelgevraagde vormen van dienstverlening zijn het vertalen naar of uit het Papiamentu en het corrigeren van teksten. Er is ook behoefte aan spellingscursussen, lessen Papiamentu, begeleiding bij het schrijven van artikelen en/of fictie, informatie over bestaande publicaties, en natuurlijk is er vraag naar producten van de FPI. Persoonlijk contact Er is dagelijks persoonlijk contact met cliënten per telefoon, of fax, maar er zijn ook hulpvragers die naar de FPI komen. De cliëntenpopulatie is zeer divers: leerkrachten, studenten, gezagsdragers, overheidsfunctionarissen, diensthoofden, bedrijfspersoneel, krantenlezers, tv-kijkers etc. Kortom, iedereen die wil weten of iets klopt, of de FPI een oplossing heeft voor een vertaal- of spellingprobleem, hoe iets geformuleerd moet worden. Meestal gaan de vragen over Papiamentu, maar ook Nederlands komt aan de orde en in een enkel geval Spaans, Frans of een andere taal. Gebruik van media Het instituut heeft in de loop der jaren de diverse media gebruikt bij de informatieverschaffing. Voor de radio zijn er bijdragen geweest, zoals het informatieve programma Un Momentu pa Papiamentu. Er zijn vertelprogramma s uitgezonden waarbij verhalen, fabels, gedichten en raadsels gepresenteerd werden. Het instituut was betrokken bij quizonderdelen en prijsvragen in tv-programma s als Nos Mundu, Skina Infantil, Proyekshon Hubenil, Mòru Bondia. Wanneer er publieke, literaire of anderszins talige activiteiten zijn, verzorgt de FPI aankondigingen in de media via advertenties, persberichten, interviews of artikelen. De FPI beschikt ook over een website met een eigen domeinnaam: Het vertalen en corrigeren van teksten Door bedrijven en overheidsinstellingen wordt de FPI ingeschakeld voor het samenstellen van teksten, het leveren van een vertaling, of het uitvoeren van correcties. Allerlei soorten teksten komen aan de orde: folders, jaarverslagen, lesbrieven, toespraken, examenteksten, persberichten, enquêtes, websites en computerprogramma s. Het beoordelen van manuscripten en het geven van feedback aan schrijvers Vaak benaderen lokale auteurs de FPI om informatie te krijgen over het uitgeefproces van boeken, of ze komen met hun manuscript bij de FPI voor feedback en begeleiding. Tijdens een publicatieproces is er steeds overleg met de schrijvers. Ook instellingen als scholen en bibliotheken vragen de FPI informatie over dit specifieke gebied. Het organiseren van cursussen De FPI organiseert cursussen voor leraren, bedrijven en het algemene publiek. Het instituut kan een beroep doen op een vaste groep enthousiaste docenten Papiamentu. Nederlandstalige docenten krijgen cursussen Papiamentu voor beginners. Het personeel van lokale instellingen en bedrijven kan desgewenst cursussen spelling en taalbeheersing volgen. De FPI bewaakt de kwaliteit van de toetsen en verleent certificaten aan deelnemers die de cursus succesvol hebben afgerond. Verkoop en distributie van boeken en ander educatief materiaal Uiteraard dient de FPI ervoor te zorgen dat haar producten bij de gebruiker terechtkomen. De door het instituut geproduceerde materialen worden opgeslagen en gedistribueerd ten dienste van scholen, boekhandels, bibliotheken en andere instellingen of bedrijven. Ook komen cliënten zelf naar het instituut om een of meerdere titels aan te schaffen. Dienstverlening Dienstverlening _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :10:31

24 Dienstverlening Het vertalen van eindexamens In opdracht van de Centrale Examencommissie Vaststelling Opgaven (Nederland) en het Expertisecentrum voor Toetsen en Examens (Nederlandse Antillen) worden er jaarlijks, onder supervisie van de FPI, eindexamens vertaald: voor de Papiamentstalige middelbare scholen op Curaçao in het Papiamentu en voor de Bovenwinden in het Engels. Hierbij worden voor bepaalde begrippen vaak nieuwe woorden of woordverbindingen gecreëerd, die dan weer opgeslagen worden in een databank. Databank van vertaalde woorden en uitdrukkingen Vanaf het begin zijn de door de vertaalafdeling van het instituut vertaalde bijzondere woorden, zinnen en uitdrukkingen in een databank opgeslagen. Jarenlang is hier door interne medewerkers dankbaar gebruik van gemaakt. Vanaf 2008 is deze databank ook in boekvorm voor het grote publiek verkrijgbaar. Het ontvangen en bijstaan van gastonderzoekers en studenten Talloze gastonderzoekers hebben bij het instituut aangeklopt om van hieruit, met hulp en begeleiding van de FPI, hun onderzoeken naar aspecten van het Papiamentu uit te voeren en hun researchpapers te schrijven. Op universiteiten van België, Brazilië, Canada, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Oostenrijk, Puerto Rico, de Verenigde Staten en Zwitserland is veel belangstelling voor de ontwikkeling en de bijzondere positie van het Papiamentu. Ook lokale en regionale taaldocenten en studenten van onder andere Curaçao, Aruba, Bonaire, Haïti, Jamaica en USA bezoeken regelmatig de FPI. Het bieden van stageplaatsen aan lokale en buitenlandse studenten Het taalinstituut FPI is een geliefde plek voor lokale en soms ook voor buitenlandse stagiaires. Minstens twee studenten per jaar (veelal van administratieve opleidingen van het Voortgezet Beroepsonderwijs) lopen stage bij de FPI. Vanuit Nederland hebben studenten Communicatie hun weg naar het instituut gevonden. Informatieverstrekking en dienstverlening tijdens evenementen De FPI wordt vaak ingeschakeld om informatie te geven over haar werkzaamheden, producten en verschillende taal- en taalbeleidskwesties op bijeenkomsten, tijdens lezingen, workshops, symposia, internationale conferenties, festivals, exposities, boeken- en beroepenmarkten. Zo hebben diverse medewerkers van het instituut papers gepresenteerd, workshops gedraaid en in boekenstands gestaan op zowel lokale en regionale als internationale conferenties, boekenmarkten en tentoonstellingen. Tijdens deze ontmoetingen worden er vruchtbare contacten gelegd. Het in stand houden van een interne bibliotheek Er is een bibliotheek op het instituut, waar de medewerkers altijd terechtkunnen. De FPI is op belangrijke vaktijdschriften geabonneerd en schaft de meest recente publicaties aan van lokale en regionale auteurs. Hiernaast volgt de FPI de ontwikkelingen op relevante vakgebieden en verzamelt naslagwerken over taalkundige en letterkundige onderwerpen. Het instituut bezit ook een collectie waardevolle documenten, waaronder de oudste gedrukte tekst in het Papiamentu. Interne dienstverlening De FPI beschikt over een klein, maar enthousiast team van ondersteunend personeel en linguïstische medewerkers. Gasten van de FPI worden warm onthaald door de huishoudelijke en andere medewerkers. De receptioniste staat het publiek te woord en stuurt boodschappen door naar collega s. Om optimaal te kunnen presteren en communiceren heeft de FPI een efficiënt digitaal netwerk. Interne en externe deskundigen sturen bij en lossen eventuele technische problemen op. Zo wordt het mogelijk gemaakt om via telefoon, intercom, , intranet en internet doeltreffend met elkaar te communiceren. Via notulen van besprekingen en vergaderingen, memo s, verslaggeving en een intern mededelingenbulletin legt de FPI besluiten vast en doet zij verslag van activiteiten ten behoeve van personeel, directie en bestuursleden. Dienstverlening Dienstverlening _BW Catalogus 10 jaar FPI NL :10:49