Echtscheiding via het gemeenteloket?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Echtscheiding via het gemeenteloket?"

Transcriptie

1 Afstudeerdatum: 26 augustus 2010 Begeleider: Prof. Mr. P. Vlaardingerbroek Student: Helina Sultani ANR: Universiteit: Universiteit van Tilburg Faculteit: Rechtsgeleerdheid Studie: Nederlands Recht Afstudeerrichting: Privaatrecht, personen- en familierecht

2 Voorwoord Dit onderzoek is uitgevoerd in het kader van de masterscriptie voor de master Rechtsgeleerdheid. Met het schrijven van deze scriptie is er een einde gekomen aan mijn studie Nederlands recht. Ik was al vanaf het begin van mijn studie geïnteresseerd in het personen- en familierecht en daarom heb ik ook hiervoor gekozen. Deze scriptie gaat over de recente ontwikkelingen op het gebied van het echtscheidingsrecht. Graag wil ik in dit voorwoord van de gelegenheid gebruik maken om enkele mensen te bedanken die mij bij het schrijven van deze scriptie hebben bijgestaan en die het voor mij mogelijk hebben gemaakt om af te studeren aan de Universiteit van Tilburg. Allereerst wil ik Prof. Mr. P. Vlaardingerboek enorm bedanken voor zijn professionele begeleiding tijdens het schrijven van mijn scriptie. Ik wil hem bedanken voor zijn tijd, zijn duidelijke feedback en het volledig beantwoorden van mijn vragen. Zijn betrokkenheid en opmerkingen hebben mijn scriptie gemaakt tot wat het nu is. Ook wil ik graag Mr. R. de Jong bedanken voor haar bereidheid als tweede lezer deel te nemen in de examencommissie. Daarnaast wil ik graag mijn familie en vrienden bedanken die mij hebben gesteund in mijn studie en afstudeerfase. In het bijzonder wil ik mijn ouders bedanken voor hun hulp en liefde die zij mij hebben gegeven mijn leven lang. Zonder mijn ouders had ik niet de kans gekregen om te kunnen studeren, laat staan afstuderen. Verder wil ik Shakèr ontzettend bedanken voor zijn steun, begrip en motivatie die hij mij gaf tijdens het schrijven van mijn scriptie. 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Hoofdstuk 1 Inleiding 5 Hoofdstuk 2 Hoe is het echtscheidingsrecht op dit moment geregeld? Inleiding Geschiedenis van het echtscheidingsrecht Echtscheidingsrecht op dit moment Wetsvoorstellen Luchtenveld en Donner Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding Het huidige echtscheidingsrecht Conclusie 14 Hoofdstuk 3 Wat pleit er voor een administratieve scheiding? Inleiding Argumenten voor de administratieve scheiding Argumenten tegen de administratieve echtscheiding door de regering De tegenargumenten van de regering nader bekeken Erkenning in het buitenland en rol van de ambtenaar van de burgerlijke stand Ontbreken van een executoriale titel Kosten extra opleidingen en kosten invoering van de administratieve echtscheiding Het creëren van twee echtscheidingsloketten Weinig voordeel in tijd en geld voor de burger Conclusie 25 Hoofdstuk 4 De gerechtelijke en administratieve procedure vergeleken en de rol van de rechter in de gerechtelijke procedure Inleiding De gerechtelijke procedure De rol van de rechter in een gerechtelijke procedure Rechterlijke toets in de praktijk De administratieve echtscheiding Hoe ziet een administratieve echtscheiding er dan uit? Verschillen tussen beide procedures Conclusie 35 3

4 Hoofdstuk 5 Naar een nieuw echtscheidingsrecht Inleiding Administratieve echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek Alimentatie jongmeerderjarigen Zorgvuldige administratieve echtscheiding Advocaat, notaris en scheidingsbemiddelaar De rol van de ambtenaar van de burgerlijke stand Toets van de echtscheidingsovereenkomst Wetsvoorstel Conclusie 49 Hoofdstuk 6 Conclusie en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen 58 Bijlage 61 Literatuurlijst 64 4

5 Hoofdstuk 1 Inleiding Administratieve echtscheiding bestaat in Europa al vanaf de zeventiende eeuw, dus het is niet bepaald nieuw. In het begin van de jaren negentig is de mogelijkheid van de introductie van een administratieve echtscheiding al besproken in het uitgebreide proefschrift van Lenters. 1 Zij heeft in haar proefschrift veel aandacht besteed aan het probleem rond de administratieve echtscheiding, waarin zij de voor- en nadelen bespreekt van het vereiste van overeenstemming over de gevolgen van de echtscheiding tussen partners als voorwaarde voor een administratieve echtscheiding. 2 In 1995 werd de Commissie Herziening Scheidingsprocedure (hierna: Commissie- De Ruiter) opgericht. Zij kreeg de opdracht om te onderzoeken of een echtscheidingsprocedure eenvoudiger kon en of scheidingsbemiddeling een rol daarin kan spelen. De Commissie kwam een jaar later met haar rapport. 3 In haar rapport komt zij tot de conclusie dat de introductie van een vorm van administratieve echtscheiding een wenselijke mogelijkheid voor de vereenvoudiging van het echtscheidingsrecht is. In haar onderzoek over de vraag of scheidingsbemiddeling een rol kan spelen, geeft de Commissie aan dat scheiden zonder de rechter gerealiseerd kan worden indien het convenant ondertekend wordt door een notaris of advocaat. Bemiddeling is volgens de Commissie een effectieve methode, omdat de verantwoording bij de partijen zelf ligt, waardoor de afspraken duurzamer zullen zijn. 4 Met de voorstellen van de Commissie-De Ruiter is het Ministerie van Justitie gaan experimenteren. Zij startte het Experiment Scheidingsbemiddeling en het Experiment Omgangsbemiddeling. De experimenten vonden plaats tussen 1998 en Onderzocht werd of een echtscheiding buiten de rechter om mogelijk was door omgangs- en scheidingsbemiddeling toe te passen. De experimenten hebben bewezen dat aan kinderen en eventuele zwakkere partijen door mediation voldoende bescherming kan worden geboden. Het onderzoek bleek een groot succes en een grote meerderheid was tevreden. 5 Naast deze wetenschappelijke ontwikkelingen deden zich ook maatschappelijke ontwikkelingen voor die de problemen met betrekking tot echtscheiding op scherp zetten. Vanaf 1 april 2001 was het mogelijk om te scheiden zonder rechter door de zogenaamde flitsscheiding. De Wet Openstelling Huwelijk maakte de flitsscheiding mogelijk. In feite kon een huwelijk omgezet worden in een 1 Lenters Lenters 1993, p De Ruiter Van Raak-Kuiper 2001, p Chin-A-Fat & Steketee 2001, p

6 geregistreerd partnerschap en vervolgens beëindigd worden buiten de rechter om. 6 Steeds meer mensen maakten gebruik van deze route om hun huwelijk te beëindigen. Bijna 1 op de 6 echtscheidingen verliep langs deze buitengerechtelijke route. 7 Door de invoering van de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding per 1 maart 2009 is het niet meer mogelijk om een huwelijk om te zetten in een geregistreerd partnerschap. Hiermee is de flitsscheiding afgeschaft. Scheiden zonder rechter is in een aantal West-Europese landen wel mogelijk. 8 Er wordt in deze scriptie antwoord gegeven op de volgende probleemstelling: Kan inschrijving door de ambtenaar van de burgerlijke stand van een echtscheidingsovereenkomst de rechterlijke beslissing vervangen? En zo ja, hoe? Is het dus mogelijk buiten de rechter om te scheiden door een echtscheidingsovereenkomst in te laten inschrijven door de ambtenaar van de burgerlijke stand? Ervan uitgaande dat het mogelijk is, wordt verder onderzocht op welke manier dat mogelijk is. Men kan dan kiezen voor een gerechtelijke procedure of een administratieve scheiding. Een nieuwe procedure voor het echtscheidingsrecht zal niet neergezet worden in deze scriptie. Wel zal een aantal aanbevelingen gegeven worden voor een eventuele administratieve procedure. De vorm van het onderzoek is een literatuuronderzoek, ook wel theoretisch onderzoek genoemd. Over de administratieve echtscheiding is veel geschreven en hiervan heb ik ook gebruik gemaakt in mijn onderzoek. Boeken, tijdschriftartikelen, wetten en regelgeving zijn belangrijke bronnen in deze scriptie. In hoofdstuk twee zullen belangrijke ontwikkelingen op het gebied van echtscheidingsrecht en het huidig echtscheidingsrecht beschreven worden. In hoofdstuk drie wordt ingegaan op de voor- en tegenargumenten van de administratieve echtscheiding. In hoofdstuk vier wordt de huidige gerechtelijke procedure vergeleken met de administratieve echtscheiding. Ook wordt in dit hoofdstuk gekeken naar de rol van de rechter in een gerechtelijke procedure. In hoofdstuk vijf wordt er dieper ingegaan op de administratieve echtscheiding. Gekeken wordt naar de factoren die een grote rol spelen zoals de zorgvuldigheid in een administratieve echtscheiding, de rol van de ambtenaar van de burgerlijke stand in een administratieve echtscheiding en de echtscheidingsovereenkomst. Aan het eind van elk hoofdstuk staat een conclusie. In hoofdstuk zes volgen een conclusie en een aantal aanbevelingen. Deze scriptie wordt afgesloten met een literatuurlijst en de nodige bijlagen. 6 Heida e.a. 2007, p CBS (Dertigduizend flitsscheidingen, ) 8 Jonker 2006; Jepessen-de Boer

7 Hoofdstuk 2 Hoe is het echtscheidingsrecht op dit moment geregeld? 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk zal in het kort eerst de geschiedenis van het echtscheidingsrecht uiteengezet worden. Vervolgens wordt het huidige echtscheidingsrecht besproken. Belangrijk hierbij zijn de wetsvoorstellen van Tweede Kamerlid Luchtenveld 9 (VVD) en die van minister van Justitie Donner. 10 Om een helder beeld van het huidige echtscheidingsrecht te kunnen krijgen, is het van belang om een schets te geven van de belangrijkste ontwikkelingen die tot gevolg hebben gehad dat het echtscheidingsrecht enigszins gewijzigd is. Al enige jaren is het echtscheidingsprocesrecht in beweging. Men wilde het echtscheidingsproces vereenvoudigen omdat daaraan een maatschappelijke behoefte is. In paragraaf worden de wetsvoorstellen van Luchtenveld en Donner besproken. De maatschappelijke achtergronden en motieven van hun wetsvoorstel zullen uiteengezet worden. Tevens wordt er aandacht besteed aan de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding in paragraaf 2.3.2, die op 1 maart 2009 in werking is getreden. Daarna wordt in paragraaf in hoofdlijnen een beeld gegeven van het huidige echtscheidingsprocesrecht. In paragraaf 2.4 volgt een conclusie. 2.2 Geschiedenis van het echtscheidingsrecht De bestaansgrond van een huwelijk in het Romeinse recht was voortdurende wilsovereenstemming. 11 Als de wilsovereenstemming ontbrak, was er sprake van het einde van een huwelijk. Het vormloze huwelijk kon bij de Romeinen door onderlinge toestemming (repudium) en door eenzijdige verstoting (divortium) ontbonden worden. Keizer Constantijn ( ) sprak de gronden uit waarop een echtscheiding ontbonden kon worden. In navolging van keizer Constantijn breidde Theodosius II in 449 de gronden voor echtscheiding uit. Overspel, roof, gifmengerij, heling, vervalsing plagiaat en een losbandig leven waren de echtscheidingsgronden volgens Theodosius II. Bij niet naleving van de gronden werd men strafrechtelijk vervolgd. 12 In het Germaanse recht werd het huwelijk van rechtswege ontbonden als de man zijn vrouw 9 Kamerstukken II 2004/05, Kamerstukken II 2004/05, Kaser & Wubbe 1971, p. 284 e.v. 12 Lenters 1993, p. 2. 7

8 verstootte of door een vredeloosverklaring van de man. Wanneer de man dat zonder een echtscheidingsgrond deed, werd het huwelijk ontbonden, maar kreeg hij wel een geldboete. In het Germaanse recht waren overspel van een vrouw, onvruchtbaarheid van de vrouw en een poging van een vrouw om haar man te doden, gronden voor echtscheiding. 13 De vrouw kon in beginsel het huwelijk niet eenzijdig ontbinden. Pas in de vijfde eeuw werd een echtscheiding met wederzijds goedvinden aanvaard. 14 Tot 1838 was het huwelijk vooral een zaak van de kerk. Het huwelijk was in die tijd een sacrament en een echtscheiding kon alleen op uitzonderlijke gronden plaatsvinden. De gronden waren gebaseerd op de Bijbel. Doordat de kerk zich steeds meer met echtscheidingen ging bezighouden, lag de bevoegdheid tot het uitspreken van scheidingen bij de kerkelijke rechter. Als een echtscheiding volgens de kerkelijke rechter ongeoorloofd was, werd de echtscheiding nietig verklaard. 15 Een huwelijk kon nietig verklaard worden indien er sprake was van huwelijksbeletselen. Doordat huwelijksbeletselen ruim werden geïnterpreteerd kon er toch een einde worden gemaakt aan huwelijken. 16 De wereldlijke rechter ging zich na de reformatie bezig houden met echtscheidingen. Het huwelijk werd toen niet meer gezien als een sacrament. De hoofdregel bij een echtscheiding was dat het huwelijk slechts ontbonden kon worden bij overlijden van een van de echtgenoten. Bij overspel en kwaadwillige verlating was een echtscheiding wel mogelijk, maar scheiden bleef een moeilijke zaak. 17 In 1804 is de Code Civil in Frankrijk ingevoerd. Er kon op basis van de Code Civil een echtscheiding plaatsvinden met onderling goedvinden, maar daar werden veel eisen aan gesteld waardoor er weinig gebruik van gemaakt werd. In 1809 is het Wetboek Napoleon ingerigt voor het Koninkrijk Holland in Nederland ingevoerd. Volgens dit boek kon een echtscheiding alleen plaatsvinden bij wettige redenen. De Code Civil is in 1811 in Nederland ingevoerd. In 1838 werd de Code Civil vervangen door het Burgerlijk Wetboek. Volgens het Burgerlijk Wetboek waren de gronden om te scheiden: overspel, kwaadwillige verlating van vijf jaren, zware mishandeling door de andere echtgenoot en veroordeling tot een onterende straf. In de periode tussen 1838 en 1971 zijn er veel pogingen geweest om het echtscheidingsrecht te wijzigen. De discussie over het echtscheidingsrecht werd aangewakkerd door een arrest van de Hoge Raad uit Hierin werd het schuldelement bij een echtscheiding aan de kant geschoven. In die periode was het indienen van een echtscheidingsverzoek alleen mogelijk op basis van 13 Van Apeldoorn 1925, p Lenters 1993, p Lenters 1993, p Lenters 1993, p Van Apeldoorn 1925, p HR 22 juni 1883, W

9 gedragingen van de gedaagde die schuld had aan de echtscheiding. 19 Na 1971 konden echtscheidingen door echtgenoten gemeenschappelijk worden verzocht. Er was nog maar één grond en dat was de duurzame ontwrichting. In de algemene opinie is men de echtscheiding in de loop der jaren als minder verwerpelijk gaan beschouwen Echtscheidingsrecht op dit moment Wetsvoorstellen Luchtenveld en Donner Op 1 juli 2004 diende het VVD-kamerlid Luchtenveld (hierna: Luchtenveld) een initiatiefvoorstel in waarin administratieve echtscheiding werd geïntroduceerd. 21 Hij deed dit naar aanleiding van verschillende moties die ingediend zijn bij de Tweede Kamer om richting te geven aan de ontwikkelingen in de rechtspraktijk met betrekking tot het beëindigen van het huwelijk. Luchtenveld dient het initiatiefvoorstel in waarin de genoemde moties uitgewerkt zijn. Hij deed dit omdat de breed ondersteunde moties de Minister niet in beweging zetten. 22 Zo is er de motie Schonewille c.s. 23 die graag een onderzoek wilde over een introductie van de administratieve echtscheiding door de flitsscheiding te formaliseren. De motie Dittrich c.s. 24 had het over een minimumomgangsnorm die in de wet opgenomen moest worden in het belang van het kind. De motie De Pater-van der Meer c.s. 25 vroeg om een verplichting van het ouderschapsplan in het kader van een echtscheidingsverzoek. Luchtenveld heeft zelf ook een motie 26 ingediend met betrekking tot het opleggen van dwangsommen wanneer een van de ouders de afspraken over omgang, neergelegd in een rechterlijke beslissing, niet nakomt. Luchtenveld noemt een aantal ontwikkelingen 27 die ervoor gezorgd hebben dat er discussies plaatsvonden in de Tweede Kamer over het echtscheidingsrecht. Hij geeft aan dat er sprake is van internationalisering van de samenleving. Verder bleek door het ruime gebruik van de flitsscheiding dat er een maatschappelijk behoefte is aan scheiden zonder de rechter. Ook is er de ontwikkeling van 19 Chin-A-Fat 2004, p Lenters 1993, p Wetsvoorstel Beëindiging huwelijk zonder rechterlijke tussenkomst en vormgeving voortgezet ouderschap, Kamerstukken II 2003/04, , nr Kamerstukken I 2005/06, 29676, nr. A-G. 23 Kamerstukken II, 2002/03, VI, nr Kamerstukken II, 2002/03, VI, nr Kamerstukken II, 2002/03, VI, nr Kamerstukken II, 2002/03, , nr Antokolskaia 2006, p

10 veranderende rolpatronen door de emancipatie van vrouwen volgens Luchtenveld. Voorts heeft hij het over gezamenlijk ouderlijk gezag na echtscheiding als uitgangspunt en de falende jeugdzorg en kinderbescherming. Ook het probleem van omgangsonrecht noemt Luchtenveld een ontwikkeling die ervoor gezorgd heeft dat er discussies plaatsvonden in de Tweede Kamer. Het gaat hier om de positie van niet-verzorgende ouders die beperkte omgang hebben met hun kind(eren) na een echtscheiding. Zo was er bijvoorbeeld een dwaze vader die van de publieke tribune de vergaderzaal in sprong om aandacht te vragen voor een betere omgangsregeling met kinderen voor vaders die gescheiden zijn. 28 Luchtenveld had twee belangrijke doelstellingen in zijn initiatiefvoorstel voor ogen, te weten: 29 Een zorgvuldige administratieve echtscheiding. Volgens Luchtenveld kan de flitsscheiding naar huidig recht soms onzorgvuldig tot stand komen en stuitte de flitsscheiding op het probleem van niet erkenning in het buitenland. Luchtenveld wilde dus dat de flitsscheiding omgezet zou worden in een zorgvuldige procedure tot beëindiging van het huwelijk buiten de rechter om.; Een gelijkwaardiger en rechtvaardiger verdeling van ouderschapstaken in belang van het kind. Hierbij geeft Luchtenveld aan dat scheidingsbemiddeling goed is tussen scheidende partners, ook als er kinderen zijn. Als scheidende partners het eens zijn geworden met behulp van scheidingsbemiddeling dan is de gang naar de rechter niet nodig. Hierbij moet opgemerkt worden dat het initiatiefvoorstel tijdens de parlementaire behandeling in de Tweede Kamer door amendering ingrijpend gewijzigd is. Zo werd het voorstel beperkt tot huwelijken waarbij geen kinderen met gezag betrokken waren. Aanvankelijk was dit niet de bedoeling van Luchtenveld. 30 Het initiatiefvoorstel van Luchtenveld hield dus in: beëindiging van het huwelijk zonder rechterlijk tussenkomst en vormgeving van het voortgezet ouderschap. Het primaire doel van Luchtenveld was dat de verantwoordelijkheid van de echtscheiding en de zorg voor de kinderen aan de partners werd overgelaten. 31 De echtgenoten maken de afspraken zelf waardoor zij het beter zullen nakomen. Tevens gaf Luchtenveld aan dat vechtscheidingen kunnen worden voorkomen door middel van een administratieve scheiding als de partners de echtscheiding zelf zouden afwikkelen. 32 De rol van de rechter zou kleiner worden met als gunstig gevolg dat de rechter zou worden ontlast door de buitengerechtelijke procedure. De partijen krijgen zijns inziens meer verantwoordelijkheid door een 28 Vlaardingerbroek 2005, p Antokolskaia 2006, p Kamerstukken II 2005/06, , nr. 25, p Kamerstukken II 2003/04, , nr. 3, p. 1 (MvT). 32 Antokolskaia 2006, p

11 administratieve echtscheiding. Toch is het wetsvoorstel door de Eerste Kamer in juni 2006 afgewezen. Belangrijkste redenen waren de beperkte groep die in aanmerking zou komen voor een administratieve echtscheiding en erkennings- en executieproblemen in het buitenland als het huwelijk niet ontbonden zou worden door een rechter. 33 De minister van Justitie (hierna: Donner) is daarop met een eigen wetsvoorstel gekomen, te weten: de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding. 34 Het wetsvoorstel van Donner is op 9 juni 2005 ingediend bij de Tweede Kamer en het is op 25 november 2008 aanvaard door de Eerste Kamer. 35 De wet is per 1 maart 2009 in werking getreden. 36 De wet beoogt de bestaande scheidings- en omgangsproblematiek te verminderen in de praktijk. Ouders moeten vroegtijdig nadenken over de invulling van het ouderschap na een echtscheiding en hierover duidelijke afspraken maken zodat conflicten daarna worden voorkomen. De wet gaat ervan uit dat de beide ouders, ook na een echtscheiding, verantwoordelijk blijven voor de opvoeding, verzorging en ontwikkeling van hun kinderen. 37 Om ervoor te zorgen dat beide ouders zich bij de echtscheiding rekenschap geven van de gevolgen van die scheiding voor de kinderen, wordt voorgesteld dat in het verzoek tot echtscheiding een ouderschapsplan wordt opgenomen. Tevens is de flitsscheiding afgeschaft. Hierover meer in de volgende paragraaf. Het wetsvoorstel van Donner bevat minder vergaande aanpassingen van het echtscheidingsrecht dan het initiatiefvoorstel van Luchtenveld. Toch is het op veel punten gelijkenis gaan vertonen met het wetsvoorstel van Luchtenveld door amendering in de loop van de parlementaire behandeling in de Tweede Kamer. 38 Het verschil tussen het wetsvoorstel van Donner en het initiatiefvoorstel van Luchtenveld is dat het voorstel van Donner geen regeling bevat voor een echtscheiding zonder rechterlijke tussenkomst. Mijns inziens had er wel een reguliere administratieve echtscheiding in plaats van de flitsscheiding moeten komen. In de navolgende hoofdstukken wordt ook onderzocht of de problemen rond de flitsscheiding opgelost kunnen worden zodat invoering van een administratieve echtscheiding mogelijk is. 33 Kamerstukken I 2006, 29676, nr. 31, p Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding, Kamerstukken II 2004/05, Kamerstukken I 2008/09, , nr. G. 36 Stb. 2008, Kamerstukken II 2004/05, , nr. 3, p. 1 (MvT). 38 Schonewille 2009, p

12 2.3.2 Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding In de nieuwe wet zijn de volgende punten opgenomen: 39 Ouders zijn verplicht een ouderschapsplan op te stellen wanneer zij een verzoek indienen tot echtscheiding of een geregistreerd partnerschap beëindigen dan wel sprake is van scheiding van tafel en bed. De verplichting geldt ook voor samenwonende ouders. Over ten minste drie onderwerpen zijn in het ouderschapsplan afspraken opgenomen, te weten: zorgverdeling, informatie-uitwisseling en kinderalimentatie. In de wet zijn drie normen opgenomen die bestaande normen ten aanzien van de ouderlijke verantwoordelijkheid verduidelijken. Zo is de ouder verplicht om de ontwikkeling van de band van zijn (minderjarig )kind te bevorderen met de andere ouder. 40 Ook heeft een kind recht op gelijkwaardig ouderschap na een echtscheiding. Dit is het uitgangspunt, maar het betekent niet dat het kind vijftig procent van de tijd bij ieder van de ouders dient te zijn. 41 Voorts heeft de ouder die niet het gezag heeft over een kind, niet alleen het recht tot omgang maar ook de verplichting tot omgang. 42 De rechter kan een bij de wet toegelaten dwangsom of lijfsdwang opleggen als het belang van het kind zich hier tegen niet verzet. 43 De rechtbank behandelt het verzoek tot vaststelling van een zorgregeling, hoofdverblijfplaats of informatie binnen zes weken na indiening van het verzoek. Als ouders dus een geschil hebben met betrekking tot het uitoefenen van hun gezamenlijk gezag, dan is het mogelijk om op grond van artikel 1:253a BW de rechter verzoeken een beslissing te nemen. 44 De mogelijkheid om een huwelijk in een geregistreerd partnerschap om te zetten is er niet meer. De flitsscheiding is dus afgeschaft. 45 Voor geregistreerde partners is het nog wel mogelijk om hun partnerschap zonder tussenkomst van de rechter te ontbinden, mits zij geen kind(eren) hebben op grond van artikel 1:80c lid 3 BW. 39 Kok & Liefaard 2009, p Art. 1:247 lid 3 BW 41 Kamerstukken I 2007/08, , nr. C, p Art. 1:247 lid 4 BW en art. 1:377a BW 43 Kamerstukken I 2007/08, , nr. C, p Kamerstukken I 2007/ 08, , nr. C, p Afdeling 5a van titel 5 Boek 1 BW is komen te vervallen. 12

13 2.3.3 Het huidige echtscheidingsrecht Echtscheiding via het gemeenteloket? Het huwelijk kan op grond van artikel 1:149 sub c BW eindigen door middel van een echtscheiding. Een echtscheiding tussen echtgenoten, die niet van tafel en bed zijn gescheiden, wordt uitgesproken op verzoek van één der echtgenoten of op gemeenschappelijk verzoek ( artikel 1:150 BW ). Echtscheiding wordt op verzoek van één der echtgenoten uitgesproken, indien het huwelijk duurzaam ontwricht is ( artikel 1:151 BW ). 46 Met betrekking tot de echtscheidingsgrond duurzame ontwrichting stelt de rechter zich terughoudend op. Indien één van de echtgenoten verweer voert, zal over het algemeen de echtscheidingsgrond toch snel worden aangenomen door de rechter. Duurzame ontwrichting wordt vrij snel aangenomen door de rechter als er geen verweer wordt gevoerd, tenzij de rechter het ongegrond of onrechtmatig acht. 47 Bij een gemeenschappelijk verzoek van de echtgenoten geven zij aan hun huwelijk duurzaam ontwricht te vinden. De rechter zal dan aannemen dat het huwelijk duurzaam is ontwricht en hij zal het huwelijk ontbinden. 48 Procesbijstand is verplicht voor een echtscheidingsprocedure. 49 Er moet dus een advocaat ingeschakeld worden door partijen en een procureur moet een verzoekschrift indienen bij de rechtbank. 50 De rechter heeft op basis van artikel 827 Rv de bevoegdheid om nevenvoorzieningen 51 te treffen in een echtscheidingsprocedure. 52 Echtgenoten kunnen vóór de echtscheidingsprocedure bij de rechter al onderling afspraken hebben gemaakt. Ze proberen er dan zelf uit te komen. De afspraken die de echtgenoten maken, kunnen worden vastgelegd in een echtscheidingsconvenant. Op basis van artikel 819 Rv kan de rechter de afspraken neergelegd in een echtscheidingsconvenant geheel of gedeeltelijk in de beschikking opnemen. Zo wordt er een executoriale titel gerealiseerd. 53 Voorts is de rechter op grond van artikel 809 Rv verplicht minderjarigen van twaalf jaar en ouder in de gelegenheid te stellen hun mening kenbaar te maken. Minderjarigen van onder de twaalf jaar kunnen ook opgeroepen worden indien de rechter hen in staat acht belangen te overzien. Kinderen kunnen verschijnen of schriftelijk hun mening kenbaar maken. Als het kind verschijnt, vindt er een gesprek met de kinderrechter plaats. Het kind is overigens niet verplicht om van deze gelegenheid gebruik te 46 Vlaardingerbroek e.a. 2008, p Vlaardingerbroek e.a. 2008, p Vlaardingerbroek e.a. 2008, p Heida e.a. 2007, p Art. 815 Rv 51 Art. 1:153, 1:155, 1:157 & 1:165 BW 52 Keijser 2003, p Heida e.a. 2007, p

14 maken. 54 De beschikking van de echtscheiding wordt door de rechter uitgesproken in het openbaar (artikel Rv). De echtscheiding is een feit zodra de beschikking wordt ingeschreven in het register van de burgerlijke stand (artikel 1:163 BW). De beschikking bevat een executoriale titel waardoor het mogelijk is om verdere maatregelen te treffen indien een echtgenoot het nalaat zich aan de afspraken te houden. 55 De beschikking kan in heel Nederland ten uitvoer worden gelegd (artikel 430 Rv). De echtscheidingen in Nederland worden in de Europese Unie erkend, omdat de rechter de beslissing neemt en er daardoor sprake is van een constitutieve beslissing. Op basis van het huidige echtscheidingsrecht is echtscheiding in Nederland dus niet mogelijk via overeenkomst. Er is een advocaat nodig die het verzoek tot echtscheiding indient en er is steeds een beslissing van de rechter noodzakelijk. Het huwelijk kan niet ontbonden worden buiten de rechter om. Mijns inziens is dit een gemiste kans voor Nederland, waar zowel het echtscheidingspercentage als de roep om een buitengerechtelijke scheiding groot is, om het echtscheidingsrecht op een progressieve manier te wijzigen. Immers, het wetsvoorstel van Donner bevatte helaas geen bepalingen om een administratieve scheiding van de echtgenoten mogelijk te maken. 2.4 Conclusie Voortdurende wilsovereenstemming was de bestaansgrond van het huwelijk in het Romeins Recht. 56 Door de jaren heen volgden er steeds meer gronden waarop de echtscheiding uitgesproken kon worden. Vanaf 1971 werd langzaam het echtscheidingsrecht van tegenwoordig gevormd. Er was sindsdien nog maar één echtscheidingsgrond en dat was de duurzame ontwrichting. 57 VVD-kamerlid Luchtenveld diende in juni 2004 een initiatiefvoorstel in. Motief voor het zelfstandig opstellen van een wetsvoorstel waren de moties op het terrein van het echtscheidingsrecht die zijn ingediend in de afgelopen jaren maar, volgens Luchtenveld, niet waren uitgevoerd. Luchtenveld wilde een alternatief voor de flitsscheiding en een nieuwe regeling voor ouderschap na echtscheiding. Op 21 juni in 2006 werd het initiatiefvoorstel van Luchtenveld echter verworpen door de Eerste Kamer. In juni 2005 dient de minister van Justitie een conceptvoorstel in. Het voorstel bevat een verplichting voor ouders om bij hun verzoek tot echtscheiding een ouderschapsplan bij te voegen. De flitsscheiding 54 Keijser 2003, p Keijser 2003, p Kaser & Wubbe 1971, p. 284 e.v. 57 Vlaardingerbroek e.a. 2008, p

15 wil hij afschaffen, maar daarvoor in de plaats komt geen buitengerechtelijke scheidingsprocedure. Op 25 november 2008 is zijn wetsvoorstel aanvaard door de Eerste Kamer en de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding is per 1 maart 2009 in werking getreden. 58 De belangrijkste wijzigingen die hebben plaats gevonden door deze wet zijn afschaffing van de flitsscheiding en het verplichten van een ouderschapsplan bij het indienen van een verzoek tot echtscheiding. In het ouderschapsplan moeten er afspraken gemaakt worden over de uitvoering van het ouderschap na een echtscheiding. 59 Een belangrijke wijziging die plaats had moeten vinden is mijns inziens de invoering van de administratieve echtscheiding. Doordat de minister van Justitie geen buitengerechtelijke scheidingsprocedure in zijn wet heeft opgenomen, zijn partijen verplicht om hun huwelijk bij de rechter te ontbinden op basis van het huidig echtscheidingsrecht: De rechter zal de grond duurzame ontwrichting bij een echtscheiding meestal snel aannemen. Procesbijstand is verplicht voor een echtscheidingsprocedure. De rechter heeft op basis van artikel 827 Rv de bevoegdheid om nevenvoorzieningen 60 te treffen in een echtscheidingsprocedure. 61 Op basis van artikel 819 Rv kan de rechter de afspraken neergelegd in een echtscheidingsconvenant geheel of gedeeltelijk in de beschikking opnemen. Voorts is de rechter op grond van artikel 809 Rv verplicht minderjarigen van twaalf jaar en ouder in de gelegenheid te stellen hun mening kenbaar te maken. De beschikking van de echtscheiding wordt door de rechter uitgesproken in het openbaar. De echtscheiding is een feit zodra de beschikking wordt ingeschreven in het register van de burgerlijke stand. De administratieve echtscheiding is dus voorlopig van de baan en kunnen huwelijken op dit moment alleen door de rechter ontbonden worden. Ik benadruk het woord voorlopig, omdat ik niet denk dat administratieve echtscheiding volledig van de baan is. In 2007 heeft een PvdA-woordvoerder bijvoorbeeld aangekondigd om met een eigen initiatiefwetsvoorstel inzake de administratieve echtscheiding te komen Stb. 2008, Kamerstukken II 2004/2005, , nr. 3, p. 4 (MvT). 60 Art. 1:153, 1:155, 1:157 & 1:165 BW 61 Keijser 2003, p Handelingen II, 2007/06, 76, p e.v. 15

16 Hoofdstuk 3 Wat pleit er voor een administratieve scheiding? 3.1 Inleiding De administratieve scheiding kwam de laatste jaren tot twee maal toe dicht bij het Staatsblad, maar heeft het uiteindelijk niet gehaald. Zoals besproken in het tweede hoofdstuk, werd het initiatiefvoorstel van het VVD-kamerlid Luchtenveld verworpen in de Eerste Kamer. 63 Het VVD-kamerlid Teeven deed een nieuwe poging om een administratieve echtscheiding in te voeren. Hij diende een amendement in dat beoogde de administratieve echtscheiding in het regeringsvoorstel te incorporeren. Uiteindelijk is het amendement Teeven dat strekt tot een regeling van de administratieve echtscheiding, zonder inhoudelijke discussie, weggestemd. 64 Per 1 maart 2009 is het dus niet meer mogelijk om te scheiden van echt zonder rechterlijke tussenkomst door de Wet Bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding. 65 De regering heeft aangegeven niet van plan te zijn om een administratieve scheiding in te voeren, maar heeft wel in een apart wetsvoorstel enige vereenvoudiging van de gerechtelijke echtscheidingsprocedure voorgesteld. 66 Het gaat in dit wetsvoorstel over de mogelijkheid om een echtscheidingsverzoek in te laten dienen door een notaris. 67 Hierover meer in hoofdstuk 5. Hoewel er een duidelijke behoefte is aan scheiden buiten de rechter om, is de administratieve echtscheiding toch niet ingevoerd. Er is een brede politieke steun in beide Kamers 68 en er is een goede wetenschappelijke basis 69 voor de administratieve scheiding. De geslaagde experimenten, die bewezen dat een echtscheiding zonder rechterlijke tussenkomst met behulp van een mediator voldoende waarborgen kan bieden voor de bescherming van kinderen en de zwakkere partij, mogen we ook niet vergeten. 70 Waarom is de administratieve scheiding dan toch niet ingevoerd? In dit hoofdstuk worden de argumenten voor en tegen de administratieve echtscheiding besproken. De argumenten tegen de administratieve echtscheiding worden extra onder de loep genomen. De 63 Quispel 2006, p Kamerstukken II, 2006/07, 30145, nr Stb. 2008, Kamerstukken II, 2008/089, , nr Nuytinck 2008, p Handelingen II, 2005/06, & Handelingen I, 2008/09, Proefschriften Lenters 1993 & Chin-A-Fat Chin-A-Fat & Steketee 2001, p

17 argumenten worden vervolgens tegen elkaar afgewogen en op basis daarvan zal er een conclusie getrokken worden over de (on)wenselijkheid en (on)mogelijkheid van een administratieve echtscheiding. 3.2 Argumenten voor de administratieve scheiding Antokolskaia geeft een aantal argumenten weer die pleiten voor invoering van de administratieve echtscheiding: 71 - Dat er een duidelijke maatschappelijke behoefte bestaat aan de mogelijkheid om zonder tussenkomst van de rechter van echt te scheiden werd zichtbaar toen de zogenaamde flitsscheiding onverwacht grote populariteit verwierf. Door de openstelling in 2001 van het huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht was de mogelijkheid ontstaan om het huwelijk om te zetten in een geregistreerd partnerschap en deze dan buiten de rechter om te ontbinden. Bijna 1 op de vijf echtscheidingen tussen (hoogtijdagen van de flitsscheiding) vondt op die wijze plaats De administratieve echtscheiding geldt als een krachtig symbool van een modern en permissief echtscheidingsrecht en van het primaat van de autonomie van de partijen. 73 Men spreekt zowel in de wetenschap als in de politiek over administratieve scheiding in termen van modern 74 en meer progressief De flitsscheiding was in de praktijk nauwelijks sneller en goedkoper dan een gerechtelijke procedure op gemeenschappelijk verzoek met een advocaat, maar er werd door bijna 1 op de vijf scheidende echtparen toch gekozen voor de flitsscheiding in plaats voor een gerechtelijke procedure. Een waarschijnlijke reden hiervoor is dat een gerechtelijke procedure geassocieerd wordt met conflict, dwang en sancties, aldus Antokolskaia. Antokolskaia geeft aan dat de symbolische betekenis van de administratieve en gerechtelijke scheiding niet moet worden onderschat. Symbolen vervullen nu eenmaal een belangrijke rol in het individuele en maatschappelijke leven Antokolskaia 2009, p Van Huis 2005, p Handelingen II, 2007/08, 51, p Handelingen II, 2007/08, 51, p Quispel 2006, p Antokolskaia 2009, p

18 Lenters heeft in haar proefschrift uit 1993 uiteengezet dat betrokkenheid van de rechter alleen op zijn plaats is waar er iets te berechten valt. Er is geen plaats voor rechterlijke tussenkomst waar dat niet het geval is. Verder legt een administratieve echtscheiding volgens haar een grotere druk op overeenstemming en samenwerking, leidt het tot minder taboe en stigmatisering. Voorts geeft zij als argumenten weer dat administratieve echtscheiding tegen lagere kosten kan en dat bij een administratieve echtscheiding de rechterlijke tussenkomst een ultimum remedium is, zoals dat behoort te zijn. 77 Quispel brengt als argument voor de administratieve echtscheiding naar voren dat het rechterlijke apparaat wordt ontlast en dat er daardoor bezuinigd kan worden op de rechtsbijstand. 78 In de parlementaire debatten werd er gesproken over de rol van de rechter in het kader van de administratieve echtscheiding. Er werd gesteld dat als twee mensen zonder kinderen in goede harmonie uit elkaar willen gaan en geen geschillen hebben, er voor de rechter geen rol is weggelegd. 79 De rechter is er voor het oplossen van conflicten, niet om te stempelen Argumenten tegen de administratieve echtscheiding door de regering Oud-minister van Justitie Donner probeerde aanvankelijk zijn strijd tegen de administratieve scheiding ook in termen van symbolen te voeren. 81 Er werd echter al snel ingezien dat die strijd in de huidige politieke verhoudingen niet op het ideologische vlak te winnen is. De strijd tegen invoering van de administratieve scheiding werd voortaan in termen van praktische bezwaren gevoerd. Antokolskaia bespreekt de praktische bezwaren die naar voren zijn gebracht door de regering: 82 - voor erkenning van de echtscheiding in het buitenland is een constitutieve beslissing van een overheidsfunctionaris met ruime beoordelingsbevoegdheid nodig en om die beslissing te kunnen nemen, zou de ambtenaar van de burgerlijke stand een rol moeten vervullen die gelijk is aan de rechter ; - administratieve echtscheiding verschaft aan afspraken, die zijn opgenomen in een echtscheidingsconvenant, geen executoriale titel, tenzij die afspraken worden opgenomen in een notariële akte ; 77 Lenters 1993, p Quispel 2006, p Handelingen II, 2007/08, 51, p (Kamerleden Teeven VVD en Bouchibti PvdA) 80 Handelingen I, 2008/09, , Handelingen II, 2002/03, Antokolskaia 2009, p

19 - de noodzakelijke extra opleiding voor de ambtenaren van de burgerlijke stand en de wijziging van het GBA-systeem brengen hoge initiële kosten mee ; - het creëren van twee echtscheidingsloketten naast elkaar (rechterlijk en administratief) is niet logisch en onwenselijk ; - de invoering van de administratieve echtscheiding zal weinig voordeel in tijd en geld voor de burger opleveren. 83 Ik acht de argumenten die ten grondslag liggen aan het standpunt van de Minister onvoldoende aannemelijk. Mijns inziens kan scheiden zonder rechterlijke tussenkomst met steekhoudende argumenten worden verdedigd. De Minister stelt dat het huwelijk verbintenissen met een bijzondere betekenis in de publieke sfeer schept. Het huwelijk zou dus volgens hem niet als een gewoon contract op basis van onderlinge toestemming ontbonden moeten kunnen worden. Een rechter is volgens hem de aangewezen persoon om het huwelijk te ontbinden. 84 Ik vraag me af of dit standpunt breed in de maatschappij wordt gedragen? Een groot aantal mensen wil de scheiding en haar gevolgen zelf regelen. Mijns inziens dient de Minister de ontwikkeling in de samenleving serieus te nemen, omdat er een duidelijke behoefte is aan scheiden buiten de rechter om. In de volgende paragraaf ga ik nader in op de argumenten van de Minister tegen de administratieve echtscheiding. 3.4 De tegenargumenten van de regering nader bekeken Erkenning in het buitenland en rol van de ambtenaar van de burgerlijke stand De regering geeft als een van de belangrijkste argumenten tegen de administratieve echtscheiding aan dat voor de erkenning van de administratieve echtscheiding in het buitenland een constitutieve beslissing van een overheidsfunctionaris nodig is. De Brussel II- bis verordening 85 vereist inderdaad een constitutieve beslissing van een gerecht voor de erkenning binnen de Europese Unie. Artikel 2 lid 1 Brussel II- bis verordening definieert gerechten als: alle autoriteiten in de lidstaten die bevoegd zijn ter zake van de aangelegenheden die binnen de reikwijdte van de verordening vallen. 83 Kamerstukken II, 2006/07, , nr. 6, p Kamerstukken II, 2002/03, VI, nr Verordening ( EG) nr. 2201/2003 (PbEU 2003, L 338). 19

20 Uit de bewoordingen van dit artikel kan worden afgeleid dat het ook een administratief orgaan kan zijn. 86 De uiteindelijke versie van het wetsvoorstel van het VVD-kamerlid Luchtenveld 87 en het amendement van het VVD-kamerlid Teeven voldeden aan het vereiste, dat is neergelegd in artikel 2 lid 1 Brussel II- bis. Op grond daarvan zou na regeling van de nieuwe rol van de ambtenaar van de burgerlijke stand een administratieve echtscheiding dus gewoon mogelijk zou moeten zijn. De Minister kwam daarna echter met een nieuw bezwaar tegen de administratieve echtscheiding. Hij stelde dat de ambtenaar van de burgerlijke stand een ruime toetsingsbevoegdheid met betrekking tot de beëindigingovereenkomst zou moeten krijgen als moet worden voldaan aan de vereisten van de Brussel II- bis verordening. De ambtenaar van de burgerlijke stand moet dan volgens de minister van Justitie extra opgeleid en geëquipeerd worden. 88 De Minister liet het niet daarbij zitten en breidde zijn argument verder uit. Hij voerde aan dat de ambtenaar van de burgerlijke stand, net zoals de rechter in echtscheidingszaken, de bevoegdheid hoort te hebben om de gegrondheid en vrijwilligheid van het verzoek en de rechtsgeldigheid van documenten te toetsen. 89 Wanneer de bevoegdheid van een ambtenaar van de burgerlijke stand op dat gebied enorm verruimd wordt, zou hij in de rol worden geplaatst die nu door de rechter vervuld wordt. 90 De Minister stelde dat de ambtenaren daarvoor extra opgeleid moeten worden en dat ook hoge kosten met zich meebrengt. Volgens Antokolskaia kunnen de argumenten van de Minister moeilijk stand houden. 91 In artikel 2 lid 3 Brussel II- bis verordening staat de definitie van de rechter : 92 de rechter of de drager van bevoegdheden gelijkwaardig aan die van een rechter, ter zake van de aangelegenheden die binnen het toepassingsgebied van deze verordening vallen. Uit de hierboven genoemde definitie valt op te maken dat het andere orgaan niet de rechterlijke bevoegdheid tot beslechting van geschillen met de daarbij behorende toetsingsbevoegdheid moet bezitten. Dat andere orgaan moet krachtens de nationale wetgeving bevoegd zijn om de bedoelde beslissingen, in dit geval met betrekking tot de ontbinding van het huwelijk, te nemen. 86 Boele-Woelki & Mom 2006, p in: Antokolskaia Vlas & Ibili 2006, p in: Antokolskaia Handelingen II, 2007/08, 76, p Handelingen I, 2008/29, 8, p Handelingen I, 2008/09, 8, p Antokolskaia 2009, p Verordening ( EG) nr. 2201/2003 (PbEU 2003, L 338). 20

21 Boele-Woelki en Mom hebben in 2006 onderzoek gedaan naar de erkenning van administratieve echtscheiding in Europa en zij concluderen dat voor de erkenning van de beslissing van een echtscheiding onder Brussel II- bis het niet van belang is of het bevoegde orgaan discretionaire bevoegdheid heeft. 93 Zij stellen verder dat erkenning van een administratieve echtscheiding in de lidstaten van de Europese Unie probleemloos zal verlopen. 94 De Minister heeft het verder in zijn argumentatie tegen de administratieve scheiding over toetsing als voorwaarde voor zorgvuldige echtscheiding. Het gaat over de toetsing van de rechtmatigheid, de gegrondheid en vrijwilligheid van het verzoek en de rechtsgeldigheid van de onderliggende documenten. De gegrondheid van het verzoek in echtscheidingszaken is de aanwezigheid van een echtscheidingsgrond, te weten, de duurzame ontwrichting. Hierover kan gezegd worden dat zelfs de rechter niet bevoegd is om bij een gerechtelijke procedure op gemeenschappelijk verzoek de echtscheidingsgrond ambtshalve te toetsen. 95 Wanneer de Minister stelt dat de ambtenaar van de burgerlijke stand de gegrondheid van het verzoek moet toetsen, strekt de toetsingsbevoegdheid van de ambtenaar van de burgerlijke stand verder dan die van de rechter. De Minister kan dit niet bedoeld hebben. Voorts heeft de Minister het over de vrijwilligheid van het verzoek. Volgens Antokolskaia is het voor de ambtenaar van de burgerlijke stand geen moeilijke taak om dat te toetsen. De ambtenaar van de burgerlijke stand doet iets vergelijkbaars bij het sluiten van een huwelijk en de toetsing van de rechter van de vrijwilligheid van partijen in een echtscheidingszaak gaat ook niet verder dan die formele toetsing. De rechter heeft eenvoudigweg geen mogelijkheid om dieper te toetsen: hij ziet partijen dikwijls niet eens. 96 De toetsing van de rechtmatigheid van het verzoek tot echtscheiding en de rechtsgeldigheid van de onderliggende documenten past goed bij de competentie van de ambtenaar van de burgerlijke stand. Hij voert deze formele rechtmatigheidtoetsing immers ook uit bij het sluiten van een huwelijk of de ontbinding van een geregistreerd partnerschap. Het vervullen van deze functie door de ambtenaar van de burgerlijke stand in het kader van een administratieve echtscheiding vereist dus geen verruiming van zijn bevoegdheid en geen extra opleiding. Het leidt ook niet tot een verzwaring van de taak van de ambtenaar van de burgerlijke stand. Over de toetsing door de ambtenaar van de burgerlijke stand in het kader van administratieve echtscheiding heeft Antokolskaia eerder al opgemerkt dat er in materieel opzicht niets aan de 93 Boele-Woelki & Mom 2006, p in: Antokolskaia Boele-Woelki & Mom 2006, p in: Antokolskaia Handelingen II, 1970/71, p (MvT). 96 Antokolskaia 2009, p

22 handelingen van de ambtenaar van de burgerlijke stand zal veranderen wanneer zijn handeling bij een administratieve echtscheiding conform Brussel- II bis wordt vormgegeven als een constitutieve beslissing. 97 Er verandert niets aan de aard van het optreden van de ambtenaar van de burgerlijke stand, hij zal namelijk precies hetzelfde doen wat hij sinds 1998 bij de ontbinding van een geregistreerd partnerschap doet. Er is niet meer beoordelingsbevoegdheid nodig dan normaal het geval, dus is extra opleiding volgens haar niet nodig. In werkelijkheid is er geen sprake van een verzwaring van de taken voor de ambtenaar van de burgerlijke stand Ontbreken van een executoriale titel De Minister geeft als tweede argument aan dat bedingen in het echtscheidingsconvenant geen executoriale titel bezitten, tenzij deze in een notariële akte zijn opgenomen. Een belangrijk tekortkoming van de flitsscheiding was het ontbreken van een executoriale titel. Het probleem werd echter opgelost in het wetsvoorstel van Luchtenveld en amendement Teeven door een mogelijkheid te geven aan echtgenoten die scheiden om overeengekomen bedingen aan de ambtenaar van de burgerlijke stand te overleggen die de bedingen daarna in de akte van de administratieve echtscheiding opneemt. 98 Nuytinck bespreekt het probleem rond de executoriale titel en zegt dat de akte van de ambtenaar van de burgerlijke stand een authentieke akte is die aan overeenkomsten een executoriale titel verschaft. 99 Hij stelt verder dat de afspraken over de gevolgen van de administratieve scheiding op dezelfde wijze een executoriale titel verkrijgen als wanneer de rechter op basis van artikel 810 Rv een echtscheidingsconvenant opneemt in zijn beschikking. Teeven verplichtte zelfs in zijn voorgestelde regeling de ambtenaar van de burgerlijke stand om de afspraken in de akte op te nemen. De rechter kan de opname van een echtscheidingsconvent weigeren op basis van artikel 819 Rv, er staat namelijk dat de rechter de afspraken in zijn beschikking kan opnemen. Toch bleef de minister van Justitie het hebben over het ontbreken van een executoriale titel, terwijl er al een oplossing was gevonden voor dit probleem. 100 Dat is naar mijn mening opmerkelijk en vreemd. 97 Antokolskaia 2005, p Kamerstukken I, 2005/06, A & kamerstukken II, 2006/07, , nr Nuytinck 2006, p Handelingen II, 2007/08, 76, p

23 3.4.3 Kosten extra opleidingen en kosten invoering van de administratieve echtscheiding In paragraaf is het argument van de Minister, over de extra opleiding van de ambtenaar van de burgerlijke stand die hoge kosten met zich meebrengt, al besproken. Zoals in paragraaf uiteen is gezet is er geen of nauwelijks extra opleiding nodig, de administratieve echtscheiding leidt immers niet tot verruiming van hun bevoegdheid noch tot verzwaring van hun taken. 101 Minister Hirsch Ballin liet op verzoek van de Kamer een onderzoek verrichten naar de initiële kosten die gemoeid zouden zijn bij de invoering van een administratieve echtscheiding. Uit het onderzoek door de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (hierna: NVvB) is gekomen dat de wijzigingen in het GBAsysteem en de daaraan gekoppelde Burgerlijke Standmodule naar schatting anderhalf miljoen zouden gaan kosten. 102 In het wetsvoorstel Luchtenveld en in het amendement Teeven werd er een register van administratieve echtscheidingen voorgesteld, dus waarschijnlijk is het onderzoek naar de kosten uitgegaan van een nieuw register van de burgerlijke stand. Wortmann geeft naar mijn mening terecht aan dat een nieuw register niet noodzakelijk is. Zij geeft als oplossing dat de akten van administratieve echtscheidingen in het register van huwelijken worden opgenomen. Het enige wat dan hoeft te veranderen is dat het register van huwelijken tot register van huwelijken en administratieve echtscheiding wordt omgedoopt. Reden hiervoor is dat de vermelding van de administratieve echtscheiding aan een huwelijksakte wordt toegevoegd. 103 Antokolskaia vindt dat de administratieve echtscheiding samen met de gerechtelijke echtscheiding in één en hetzelfde bestaande register ingeschreven zou moeten kunnen worden. Uit de inschrijving zelf zal voldoende duidelijk zijn of het om een administratieve of een gerechtelijke echtscheiding gaat. Dat zal veel tijd en kosten besparen Antokolskaia 2009, p Kamerstukken II, 2006/07, , nr. 6, p Wortmann 2006, p Antokolskaia 2009, p

TOT DE DOOD (of de rechter) ONS SCHEIDT

TOT DE DOOD (of de rechter) ONS SCHEIDT TOT DE DOOD (of de rechter) ONS SCHEIDT Is het wenselijk om naast de huidige gerechtelijke echtscheidingsprocedure een administratieve echtscheiding mogelijk te maken? Afstudeerdatum: 23 april 2008 Examencommissie:

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Wetgeving, Internationale Aangelegenheden en Vreemdelingenzaken

Directoraat-Generaal Wetgeving, Internationale Aangelegenheden en Vreemdelingenzaken ϕ1 Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Wetgeving, Internationale Aangelegenheden en Vreemdelingenzaken Directie Wetgeving Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding

Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding Ouderschapsplan opstellen bij scheiding en afschaffing van flitsscheiding Maart 2009 / F&A 9882 Ministerie van Justitie Directie Voorlichting Schedeldoekshaven 100 Postbus 20301 2500 EH Den Haag T 070

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 676 Voorstel van wet van het lid Luchtenveld tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering

Nadere informatie

Daar is hij dan: de echtscheidingsnotaris!

Daar is hij dan: de echtscheidingsnotaris! Rotterdam Institute of Private Law Accepted Paper Series Daar is hij dan: de echtscheidingsnotaris! Prof. mr. A.J.M. Nuytinck Published in Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie (WPNR), 139,

Nadere informatie

Concept per mail d.d. 28 januari 2005, definitieve versie volgt per reguliere post.

Concept per mail d.d. 28 januari 2005, definitieve versie volgt per reguliere post. Concept per mail d.d. 28 januari 2005, definitieve versie volgt per reguliere post. Aan de Minister van Justitie Postbus 20301 2500 EH Den Haag datum : uw kenmerk : 5320693/04/6 kenmerk : CR35/nummer/05/TH/WA

Nadere informatie

de Rechtspraak Raad voor de rechtspraak Ministerie van Veiligheid en Justitie mr. F. Teeven Postbus 20301 2500 ER DEN HAAG

de Rechtspraak Raad voor de rechtspraak Ministerie van Veiligheid en Justitie mr. F. Teeven Postbus 20301 2500 ER DEN HAAG Ministerie van Veiligheid en Justitie mr. F. Teeven Postbus 20301 2500 ER DEN HAAG Directie Strategie en Ontwikkeling bezoekadres Kneuterdijk 1 2514 EM Den Haag correspondentieadres Postbus 90613 2509

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 30 145 Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met het bevorderen van voortgezet

Nadere informatie

J.G. Kraaijeveld-Wouters, algemeen voorzitter

J.G. Kraaijeveld-Wouters, algemeen voorzitter Aan de Minister van Justitie Postbus 20301 2500 EH Den Haag datum : 2 mei 2005 kenmerk : CR35/1032112/05/TH/TvV betreft : advies:scheiden zonder rechter? Mijnheer de Minister, Op 4 maart bracht de Raad

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/37810

Nadere informatie

Wet scheiden zonder rechter

Wet scheiden zonder rechter Wet scheiden zonder rechter Wat voor effect zal de invoering van het wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter hebben op de belangen voor de jongmeerderjarigen en de minder vermogensrechtelijk bevoordeelde

Nadere informatie

VOORJAARSWIJZIGINGEN FAMILIERECHT mr. L.H.M. Zonnenberg

VOORJAARSWIJZIGINGEN FAMILIERECHT mr. L.H.M. Zonnenberg VOORJAARSWIJZIGINGEN FAMILIERECHT mr. L.H.M. Zonnenberg Op 12 februari 2009 verscheen het Koninklijk Besluit van 6 februari 2009. Dat KB regelt de inwerkingtreding van onder meer de Wet van 9 oktober 2008

Nadere informatie

Datum 16 december 2014 Onderwerp Nader rapport inzake het voorstel van wet Scheiden zonder rechter

Datum 16 december 2014 Onderwerp Nader rapport inzake het voorstel van wet Scheiden zonder rechter Aan de Koning Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj Registratienummer 593039 Onderwerp Nader rapport inzake het voorstel van wet Scheiden zonder rechter

Nadere informatie

2. Inhoud van het concept-wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter

2. Inhoud van het concept-wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter Scheiden zonder rechter anno 2014 Prof. mr. A.J.M. Nuytinck, hoogleraar privaatrecht, in het bijzonder personen-, familie- en erfrecht, Erasmus Universiteit Rotterdam en hoogleraar burgerlijk recht, in

Nadere informatie

Aan de Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten

Aan de Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten Aan de Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten Rotterdam, 18 november 2004 Betreft : Adviescommissie Familie- en Jeugdrecht Nederlandse Orde van Advocaten Inzake : adviesaanvraag wetsvoorstel

Nadere informatie

Inhoud VOORWOORD LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN V XV 1 DE FASE VOOR DE SCHEIDING 1 1.1 Scheiden of niet 1 1.2 Inschakeling van een advocaat 2 1.3 Verzoening 10 1.4 Gescheiden wonen 11 1.5 Risico s bij

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 676 Voorstel van wet van het lid Luchtenveld tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal Centraal Informatiepunt

Eerste Kamer der Staten-Generaal Centraal Informatiepunt Eerste Kamer der Staten-Generaal Centraal Informatiepunt Den Haag, 30 november 2005 Aan de leden en de plv. leden van de Vaste Commissie voor Justitie OVERZICHT van stemmingen in de Tweede Kamer betreffende

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 145 Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met het bevorderen van voortgezet

Nadere informatie

Echtgenoten die van tafel en bed gescheiden zijn, kunnen om een ontbinding van het huwelijk verzoeken.

Echtgenoten die van tafel en bed gescheiden zijn, kunnen om een ontbinding van het huwelijk verzoeken. Antwoorden door Een scholier 2544 woorden 4 oktober 2004 5,9 36 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Verslag: Scheiden, alimentatie en bijstand in Nederland In dit verslag heb ik, in ieder geval, de antwoorden

Nadere informatie

De in de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding vergeten voogden en het voogdijplan

De in de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding vergeten voogden en het voogdijplan Rotterdam Institute of Private Law Accepted Paper Series De in de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding vergeten voogden en het voogdijplan A.J.M. Nuytinck Published in WPNR, 2008,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 145 Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met het bevorderen van voortgezet

Nadere informatie

Scheiden en Alimentatie

Scheiden en Alimentatie Scheiden en Alimentatie Dagelijks worden aan CSG Advocatuur tientallen vragen gesteld over Scheiden en Alimentatie. Op deze pagina vindt u de antwoorden op de aan CSG Advocatuur meest gestelde vragen over

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 676 Voorstel van wet van het lid Luchtenveld tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 29 676 Voorstel van wet van het lid Luchtenveld tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/37811

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2008 500 Wet van 27 november 2008 tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met

Nadere informatie

Inhoudsopgave 1. Wat is mediation... 2

Inhoudsopgave 1. Wat is mediation... 2 Mediation Inhoudsopgave 1. Wat is mediation... 2 2. Wat voor zaken pakken wij aan met mediation?... 2 3. Wanneer biedt mediation de meeste kans op een goede afloop?... 3 4. Spelregels en voorwaarden bij

Nadere informatie

Het ouderschapsplan; een onderzoek naar de knelpunten van de huidige regeling

Het ouderschapsplan; een onderzoek naar de knelpunten van de huidige regeling Het ouderschapsplan; een onderzoek naar de knelpunten van de huidige regeling Masterscriptie Rechtsgeleerdheid, accent Privaatrecht Naam: P.A.I. De Spirt ANR: 127039 Examencommissie: Mw. mr. V.M. Smits

Nadere informatie

ECLI:NL:GHARL:2017:2726

ECLI:NL:GHARL:2017:2726 ECLI:NL:GHARL:2017:2726 Instantie Datum uitspraak 30-03-2017 Datum publicatie 09-05-2017 Zaaknummer 200.197.064 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Personen-

Nadere informatie

Echtscheidingsrecht in hoofdlijnen

Echtscheidingsrecht in hoofdlijnen Echtscheidingsrecht in hoofdlijnen In België kan men onder andere aan de hand van twee verschillende procedures uit de echt scheiden: - de procedure EOT (Echtscheiding Onderlinge Toestemming) - de procedure

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2008 2009 30 145 Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met het bevorderen van voortgezet

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/73768

Nadere informatie

Memorie van Toelichting. 1. Algemeen

Memorie van Toelichting. 1. Algemeen 30145 Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met het bevorderen van voortgezet ouderschap na scheiding en het afschaffen van de mogelijkheid

Nadere informatie

UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM MASTERSCRIPTIE Notarieel recht Het wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter Een onderzoek naar de geschiktheid van het wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter Student: Eva Bakker

Nadere informatie

Uw Scheiding Uw Financieel Planner

Uw Scheiding Uw Financieel Planner Uw Scheiding Uw Financieel Planner Dr. O. Botjeslaan 83 9681 GE MIDWOLDA 06-29 07 58 01 www.meyshuis.nl info@meyshuis.nl ING Bank: NL 56INGB 043.58.871 KvK Groningen 01163895 BTW NL104595553B01 SCHEIDEN

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 28 867 Wijziging van de titels 6, 7 en 8 van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek (aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen) Nr. 12 DERDE NOTA

Nadere informatie

NDERLANDS OPDE VAN ADVOCATEN

NDERLANDS OPDE VAN ADVOCATEN 335 335 NDERLANDS OPDE VAN ADVOCATEN 0 OD I II I1I IAl I II Ç:) 1%..) 1 Aan het Ministerie van Veiligheid en Justitie t.a.v. de staatssecretaris De heer mr. F. Teeven Postbus 20301 2500 EH DEN HMG Den

Nadere informatie

Het wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter M. AYGÜN ANR: 371622

Het wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter M. AYGÜN ANR: 371622 2015 Het wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter M. AYGÜN ANR: 371622 Het wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter Biedt het wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter voldoende rechtsbescherming aan de

Nadere informatie

Scheidingen 2014. Factsheet 2015-2. Gerechtelijke procedures en gesubsidieerde rechtsbijstand. Aantal scheidingen. Auteur: M.

Scheidingen 2014. Factsheet 2015-2. Gerechtelijke procedures en gesubsidieerde rechtsbijstand. Aantal scheidingen. Auteur: M. Factsheet 215-2 Scheidingen 214 Gerechtelijke procedures en gesubsidieerde rechtsbijstand Auteur: M. ter Voert Oktober 215 Dit factsheet geeft cijfermatige ontwikkelingen met betrekking tot scheidingen.

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Wetgeving, Rechtspleging en Rechtsbijstand

Directoraat-Generaal Wetgeving, Rechtspleging en Rechtsbijstand a Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Wetgeving, Rechtspleging en Rechtsbijstand Directie Wetgeving Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag geadresseerde Bezoekadres Schedeldoekshaven 100 2511

Nadere informatie

Uw Scheiding Onafhankelijk Financieel Planbureau

Uw Scheiding Onafhankelijk Financieel Planbureau Uw Scheiding Onafhankelijk Financieel Planbureau Dr. O. Botjeslaan 83 9681 GE MIDWOLDA 06-29 07 58 01 www.meyshuis.nl info@meyshuis.nl Friesland Bank 2949.67.036 KvK Groningen 01163895 BTW NL104595553B01

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 31 200 VI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie (VI) voor het jaar 2008 Nr. 11 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE

Nadere informatie

OUDERSCHAPSPLAN II. juli 2011

OUDERSCHAPSPLAN II. juli 2011 OUDERSCHAPSPLAN II juli 2011 mr C.J.A. Snouckaert van Schauburg-Buchwaldt De auteur heeft grote zorgvuldigheid betracht in het weergeven van delen uit het geldende recht. Evenwel noch de auteur noch Boers

Nadere informatie

Samenvatting. Vraagstelling. In het onderhavige onderzoek staan de volgende vragen centraal:

Samenvatting. Vraagstelling. In het onderhavige onderzoek staan de volgende vragen centraal: Samenvatting Naar schatting hebben jaarlijks ongeveer 50 à 60 duizend minderjarige kinderen te maken met een scheiding. Deze kinderen hebben gemiddeld vaker problemen dan kinderen van gehuwde of samenwonende

Nadere informatie

Scheiden zonder rechter

Scheiden zonder rechter Scheiden zonder rechter Een onderzoek naar de invloed van het wetsvoorstel Wet scheiden zonder rechter op het recht op een eerlijk proces ingevolge artikel 6 EVRM. Naam: Iris van Wuijckhuijse Administratienummer:

Nadere informatie

Artikelen. Bijna 33 duizend echtscheidingszaken afgehandeld in 2007. Arno Sprangers en Nic Steenbrink

Artikelen. Bijna 33 duizend echtscheidingszaken afgehandeld in 2007. Arno Sprangers en Nic Steenbrink Artikelen Bijna 33 duizend echtscheidingszaken afgehandeld in 7 Arno Sprangers en Nic Steenbrink In 7 werden 32,6 duizend huwelijken door de Nederlandse rechter ontbonden. Dit is vrijwel gelijk aan het

Nadere informatie

U gaat scheiden. In dit informatieblad. 1 Wanneer kunt u scheiden?

U gaat scheiden. In dit informatieblad. 1 Wanneer kunt u scheiden? U gaat scheiden U bent getrouwd en u wilt niet langer bij uw partner blijven. Dan kunt u gaan scheiden. Als u gaat scheiden, moet u veel dingen regelen. Dit informatieblad helpt u daarbij. U vindt informatie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 31 714 Wijziging van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met verlening aan de notaris van bevoegdheden in verband met gemeenschappelijke

Nadere informatie

Als ouders uit elkaar gaan

Als ouders uit elkaar gaan Als ouders uit elkaar gaan Inhoud 3 > Als ouders uit elkaar gaan 4 > De Raad voor de Kinderbescherming 6 > Het ouderschap blijft bestaan 7 > Informatie en consultatie 9 > De rol van de Raad 11 > De rechter

Nadere informatie

Een pleidooi voor aanpassing van het Besluit Huwelijksgoederenregister 1969 1

Een pleidooi voor aanpassing van het Besluit Huwelijksgoederenregister 1969 1 Een pleidooi voor aanpassing van het Besluit Huwelijksgoederenregister 1969 1 Prof. mr. A.J.M. Nuytinck, hoogleraar privaatrecht, in het bijzonder personen-, familie- en erfrecht, aan de Erasmus Universiteit

Nadere informatie

DE SCHEIDINGSNOTARIS. Een onderzoek naar de implicaties van wetsvoorstel 31 714 voor Frits von Seydlitz Notariaat

DE SCHEIDINGSNOTARIS. Een onderzoek naar de implicaties van wetsvoorstel 31 714 voor Frits von Seydlitz Notariaat DE SCHEIDINGSNOTARIS Een onderzoek naar de implicaties van wetsvoorstel 31 714 voor Frits von Seydlitz Notariaat Student: Ingrid Bovée Datum: 30 mei 2011 Plaats: Breda DE SCHEIDINGSNOTARIS Een onderzoek

Nadere informatie

Scheiden, erkennen, adopteren, gezag uitoefenen over en omgang of contact hebben met minderjarige kinderen anno 2009

Scheiden, erkennen, adopteren, gezag uitoefenen over en omgang of contact hebben met minderjarige kinderen anno 2009 Rotterdam Institute of Private Law Accepted Paper Series Nieuw familierecht Scheiden, erkennen, adopteren, gezag uitoefenen over en omgang of contact hebben met minderjarige kinderen anno 2009 A.J.M. Nuytinck

Nadere informatie

De beëindiging van informele relaties en het ouderschapsplan

De beëindiging van informele relaties en het ouderschapsplan De beëindiging van informele relaties en het ouderschapsplan Naam: Loes de Rijk ANR: 281259 Afstudeerrichting: Rechtsgeleerdheid; accent privaatrecht Examencommissie: Mw. mr. R. de Jong Mw. mr. V.M. Smits

Nadere informatie

2 Vergaderjaar

2 Vergaderjaar T WEEDE K AMER DER STATEN-G ENERAAL 2 Vergaderjaar 2004-2005 30 145 Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met het bevorderen van voortgezet

Nadere informatie

Burgerlijk wetboek, Boek 1

Burgerlijk wetboek, Boek 1 U gaat scheiden Burgerlijk wetboek, Boek 1 Artikel 150 Echtscheiding tussen echtgenoten die niet van tafel en bed gescheiden zijn, wordt uitgesproken op verzoek van één der echtgenoten of op hun gemeenschappelijk

Nadere informatie

Als ouders uit elkaar gaan

Als ouders uit elkaar gaan Als ouders uit elkaar gaan Inhoud 3 > Als ouders uit elkaar gaan 4 > De Raad voor de Kinderbescherming 6 > Het ouderschap blijft bestaan 7 > Informatie en consultatie 9 > De rol van de Raad 11 > De rechter

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1999 2000 27 047 Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek in verband met het gezamenlijk gezag van rechtswege bij geboorte tijdens een geregistreerd

Nadere informatie

Omgang Ook met de niet-verzorgende ouder!

Omgang Ook met de niet-verzorgende ouder! Afstudeerscriptie Omgang Ook met de niet-verzorgende ouder! Laila Brik 2005362 Docenten: Opdrachtgever: - Mr. E. Nicolai Aspremont Advocaten - Mr. E. van Meer Mr. N.C. de Vos Maart 2011 Lienden Omgang

Nadere informatie

Mediation bij en na scheiding

Mediation bij en na scheiding Advanced Therapy Mediation bij en na scheiding Ibtisam Rizkallah Wim Stoop Charlotte Stoop 06-44464540 026-3891964 info@advancedtherapy.nl Inhoudsopgave Wat is mediation?... 3 Wanneer biedt mediation de

Nadere informatie

Datum van inontvangstneming : 23/01/2019

Datum van inontvangstneming : 23/01/2019 Datum van inontvangstneming : 23/01/2019 Samenvatting C-759/18-1 Zaak C-759/18 Samenvatting van het verzoek om een prejudiciële beslissing overeenkomstig artikel 98, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering

Nadere informatie

HR 4 oktober 2013, ECLI:NL:HR:2013:847 (mrs. E.J. Numann, C.E. Drion, G. Snijders, G. de Groot en M.V. Polak; A-G mr. L.A.D. Keus)

HR 4 oktober 2013, ECLI:NL:HR:2013:847 (mrs. E.J. Numann, C.E. Drion, G. Snijders, G. de Groot en M.V. Polak; A-G mr. L.A.D. Keus) Vervangende toestemming tot verhuizing naar Finland Prof. mr. A.J.M. Nuytinck HR 4 oktober 2013, ECLI:NL:HR:2013:847 (mrs. E.J. Numann, C.E. Drion, G. Snijders, G. de Groot en M.V. Polak; A-G mr. L.A.D.

Nadere informatie

Wat is de houdbaarheid van het ouderschapsplan?

Wat is de houdbaarheid van het ouderschapsplan? Wat is de houdbaarheid van het ouderschapsplan? Student: Anne van der Steen Studentnummer: 503979 Opleiding: Accentmaster privaatrecht Rechtsgeleerdheid Universiteit: Universiteit van Tilburg Scriptiebegeleider:

Nadere informatie

Nevenvoorzieningen bij echtscheidingen

Nevenvoorzieningen bij echtscheidingen Nevenvoorzieningen bij echtscheidingen Er bestaat onduidelijkheid over de vraag of de rechter in het kader van een echtscheidingsprocedure voorzieningen kan treffen, die niet met zoveel woorden in art.

Nadere informatie

Protocol Gezag en omgang na scheiding. Datum 30 januari 2013

Protocol Gezag en omgang na scheiding. Datum 30 januari 2013 Protocol Gezag en omgang na scheiding Datum 30 januari 2013 Status Definitief Inleiding - 5 1 Doel van het onderzoek - 6 2 Uitgangspunten - 7 3 Werkwijze van de Raad - 8 3.1 Eerste informatieronde - 8

Nadere informatie

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Wijziging van Boek 1 en Boek 10 van het Burgerlijk Wetboek en enige andere wetten betreffende het uitspreken van de echtscheiding en ontbinding van het geregistreerd partnerschap door de ambtenaar van

Nadere informatie

Ik ga scheiden. Wat nu? Informatie over: procedure kosten financiën woning kinderen

Ik ga scheiden. Wat nu? Informatie over: procedure kosten financiën woning kinderen Ik ga scheiden Wat nu? U bent getrouwd of u heeft een geregistreerd partnerschap, maar wilt niet langer bij uw partner blijven. In dit geval kunt u gaan scheiden. Een echtscheiding is vaak verdrietig en

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/54249

Nadere informatie

Inhoud Inhoud 5 Voorwoord 13 Introductie van het onderzoek 15 I. Inleiding 15 II. Participatie als juridisch begrip 16 III. Aanleiding tot het onderzo

Inhoud Inhoud 5 Voorwoord 13 Introductie van het onderzoek 15 I. Inleiding 15 II. Participatie als juridisch begrip 16 III. Aanleiding tot het onderzo Inhoud Inhoud 5 Voorwoord 13 Introductie van het onderzoek 15 I. Inleiding 15 II. Participatie als juridisch begrip 16 III. Aanleiding tot het onderzoek 18 IV. Probleemanalyse 19 V. Doel van het onderzoek

Nadere informatie

Zelf Doen?! Een onderzoek naar meer zelfregulering binnen het echtscheidingsrecht.

Zelf Doen?! Een onderzoek naar meer zelfregulering binnen het echtscheidingsrecht. Zelf Doen?! Een onderzoek naar meer zelfregulering binnen het echtscheidingsrecht. Afstudeerdatum: 23 juni 2009 Afstudeerdatum: Examencommissie: 23 Prof. juni 2008 mr. P. Vlaardingerbroek, mw. mr. C.C.H.A.

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2013 480 Wet van 25 november 2013 tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek in verband met het juridisch ouderschap van de vrouwelijke partner

Nadere informatie

Artikel 99 wordt als volgt gewijzigd:

Artikel 99 wordt als volgt gewijzigd: Wijziging van Boek 1 en Boek 10 van het Burgerlijk Wetboek en enige andere wetten betreffende het uitspreken van de echtscheiding en ontbinding van het geregistreerd partnerschap door de ambtenaar van

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2005 2006 29 676 Voorstel van wet van het lid Luchtenveld tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering

Nadere informatie

Is een prenatale aantekening in het gezagsregister van gezamenlijk gezag van ongehuwde ongeregistreerde ouders mogelijk?

Is een prenatale aantekening in het gezagsregister van gezamenlijk gezag van ongehuwde ongeregistreerde ouders mogelijk? Rotterdam Institute of Private Law Accepted Paper Series Is een prenatale aantekening in het gezagsregister van gezamenlijk gezag van ongehuwde en ongeregistreerde ouders mogelijk? A.J.M. Nuytinck Published

Nadere informatie

ECHTSCHEIDINGEN KENNEN GEEN GRENZEN (regels van internationaal privaat recht)

ECHTSCHEIDINGEN KENNEN GEEN GRENZEN (regels van internationaal privaat recht) ECHTSCHEIDINGEN KENNEN GEEN GRENZEN (regels van internationaal privaat recht) Steeds meer worden we in de rechtspraktijk geconfronteerd met internationale echtscheidingen op basis van de volgende elementen:

Nadere informatie

No.W03.14.0324/II 's-gravenhage, 31 oktober 2014

No.W03.14.0324/II 's-gravenhage, 31 oktober 2014 ... No.W03.14.0324/II 's-gravenhage, 31 oktober 2014 Bij Kabinetsmissive van 15 september 2014, no.2014001698, heeft Uwe Majesteit, op voordracht van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, bij

Nadere informatie

Handleiding bij scheiding

Handleiding bij scheiding Handleiding bij scheiding door mr. J.A.M.P. Keijser Derde, herziene druk Kluwer-Deventer-1995 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 De fase vöör de scheiding 1 1.1. Scheiden of niet 1 1.2. Inschakeling van een advocaat

Nadere informatie

A 2011 N 57 PUBLICATIEBLAD

A 2011 N 57 PUBLICATIEBLAD A 2011 N 57 PUBLICATIEBLAD LANDSVERORDENING van de 15de december 2011 tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek ter zake van gezamenlijk gezag over minderjarige kinderen (Landsverordening gezamenlijk

Nadere informatie

Ouderschapsplan en omgang; een goede combinatie?

Ouderschapsplan en omgang; een goede combinatie? Ouderschapsplan en omgang; een goede combinatie? Naam: Marieke Harbers ANR: S722530 Afstudeerrichting: Nederlands recht, accent privaatrecht Examencommissie: Prof. mr. P. Vlaardingerbroek en mw. mr. V.M.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 30 145 Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering in verband met het bevorderen van voortgezet

Nadere informatie

Memorie van Toelichting ALGEMEEN. 1. Inleiding

Memorie van Toelichting ALGEMEEN. 1. Inleiding Memorie van Toelichting ALGEMEEN 1. Inleiding Een definitie die van het huwelijk gegeven kan worden is: de van staatswege erkende vereniging van twee personen tot duurzame levensgemeenschap. Dat de staat

Nadere informatie

Als ouders gaan scheiden

Als ouders gaan scheiden Als ouders gaan scheiden Over de Raad voor de Kinderbescherming September 2009 Justitie Ministerie van Justitie Raad voor de Kinderbescherming Als ouders gaan scheiden Met de meeste kinderen en jongeren

Nadere informatie

Gelijkwaardig ouderschap en co-ouderschap; belang van kind doorslaggevend

Gelijkwaardig ouderschap en co-ouderschap; belang van kind doorslaggevend Regelingen en voorzieningen CODE 7.2.3.38 Gelijkwaardig ouderschap en co-ouderschap; belang van kind doorslaggevend jurisprudentie bronnen EB, Tijdschrift voor scheidingsrecht, afl. 10 - oktober 2010 Gerechtshof

Nadere informatie

JPF 2013/149 Rechtbank 's-gravenhage 23 oktober 2012, 422965/FA RK 12-5121; ECLI:NL:RBSGR:2012:BY2371. ( mr. Bellaart )

JPF 2013/149 Rechtbank 's-gravenhage 23 oktober 2012, 422965/FA RK 12-5121; ECLI:NL:RBSGR:2012:BY2371. ( mr. Bellaart ) JPF 2013/149 Rechtbank 's-gravenhage 23 oktober 2012, 422965/FA RK 12-5121; ECLI:NL:RBSGR:2012:BY2371. ( mr. Bellaart ) [De vrouw] te [woonplaats vrouw], hierna: de vrouw, advocaat: mr. L.J. Zietsman te

Nadere informatie

Advies W03.14.0324/II

Advies W03.14.0324/II Advies W03.14.0324/II Datum: vrijdag 31 oktober 2014 Soort: Wet Ministerie: Veiligheid en Justitie Vindplaats: Kamerstukken II 2014/2015, 34 118, nr. 4 Voorstel van wet tot wijziging van Boek 1 en Boek

Nadere informatie

om een scheiding respectvol, efficiënt waarin je behoeften en verwachtingen

om een scheiding respectvol, efficiënt waarin je behoeften en verwachtingen SCHEIDEN KÁN ANDERS Het einde van een huwelijk kan erg pijnlijk zijn. Een echtscheidingsprocedure kan dat verergeren. Je kunt je partner als vijand gaan beschouwen en de echtscheiding als een strijd. Je

Nadere informatie

Memorie van Toelichting ALGEMEEN 1. Inleiding Een definitie die van het huwelijk gegeven kan worden is: de van staatswege erkende vereniging van twee

Memorie van Toelichting ALGEMEEN 1. Inleiding Een definitie die van het huwelijk gegeven kan worden is: de van staatswege erkende vereniging van twee Memorie van Toelichting ALGEMEEN 1. Inleiding Een definitie die van het huwelijk gegeven kan worden is: de van staatswege erkende vereniging van twee personen tot duurzame levensgemeenschap. Dat de staat

Nadere informatie

Den Haag, 3 december Betreft: Adviesaanvraag ter uitvoering van de motie-dijkstra (34 102, nr. 5) Excellentie,

Den Haag, 3 december Betreft: Adviesaanvraag ter uitvoering van de motie-dijkstra (34 102, nr. 5) Excellentie, COMMISSIE VAN ADVIES voor de za ken betreffende DE BURGERLIJKE STAAT en de NATIONALITEIT Aan de Minister van Veiligheid en Justitie Mr. G.A. van der Steur Directie Wetgeving en Juridische Zaken Sector

Nadere informatie

De prikkels tot onderling overleg in het nieuwe echtscheidingsprocesrecht

De prikkels tot onderling overleg in het nieuwe echtscheidingsprocesrecht De prikkels tot onderling overleg in het nieuwe echtscheidingsprocesrecht M e v r o u w m r. L. C o e n r a a d * 1 Inleiding Op 1 maart 2009 is de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2004 2005 29 676 Voorstel van wet van het lid Luchtenveld tot wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering

Nadere informatie

10 stappenplan (echt)scheiding

10 stappenplan (echt)scheiding Een scheiding is vaak vrij onoverzichtelijk. Met deze indeling in 10 stappen kan je precies zien wat je nog moet doen en waar je in het hele proces bent. Stap 1 Vaststellen van het gezamenlijke vermogen

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2011 335 Besluit van 20 juni 2011 tot wijziging van het Besluit Huwelijksgoederenregister 1969 in verband met de wet van 18 april 2011 tot wijziging

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 34 118 Wijziging van Boek 1 en Boek 10 van het Burgerlijk Wetboek en enige andere wetten betreffende het uitspreken van de echtscheiding en ontbinding

Nadere informatie

JPF 2013/115 Rechtbank Den Haag 11 februari 2013, C/09/419508 FA RK 12-3722; ECLI:NL:RBDHA:2013:BZ3284. ( mr. Brakel )

JPF 2013/115 Rechtbank Den Haag 11 februari 2013, C/09/419508 FA RK 12-3722; ECLI:NL:RBDHA:2013:BZ3284. ( mr. Brakel ) JPF 2013/115 Rechtbank Den Haag 11 februari 2013, C/09/419508 FA RK 12-3722; ECLI:NL:RBDHA:2013:BZ3284. ( mr. Brakel ) [De minderjarige], geboren op [geboortedatum] te [geboorteplaats], Frankrijk, wonende

Nadere informatie

Pleidooi voor evaluatie van de flitsscheiding

Pleidooi voor evaluatie van de flitsscheiding Pleidooi voor evaluatie van de flitsscheiding Masha Antokolskaia 1 Inleiding Op 1 maart 2009 werd de de facto administratieve echtscheiding die ons land acht jaar lang kende de flitsscheiding afschaft

Nadere informatie

Training complexe echtscheidingen. 1 Regio Gooi en Vechtstreek

Training complexe echtscheidingen. 1 Regio Gooi en Vechtstreek Training complexe echtscheidingen 1 Regio Gooi en Vechtstreek Training complexe echtscheidingen Programma: 13.45 u Inloop 14.00 u Opening Catelijne van der Hoeven, stafarts Jeugd en Gezin 14.05 Juridisch

Nadere informatie

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Wijziging van Boek 1 en Boek 10 van het Burgerlijk Wetboek en enige andere wetten betreffende het uitspreken van de echtscheiding en ontbinding van het geregistreerd partnerschap door de ambtenaar van

Nadere informatie

Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken. van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken

Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken. van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken 27.10.2010 2010/0067(CNS) ONTWERPADVIES van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken

Nadere informatie

In paragraaf 1.5 gaan we kort in op de gefinancierde rechtshulp, waarna we in paragraaf 1.6 afsluiten met een samenvatting.

In paragraaf 1.5 gaan we kort in op de gefinancierde rechtshulp, waarna we in paragraaf 1.6 afsluiten met een samenvatting. 1 De procedure 1.1 Inleiding Helaas duurt een relatie niet altijd tot de dood de partners scheidt. Per jaar vinden er gemiddeld ruim 35.000 echtscheidingen in Nederland plaats. Als daar het geschatte aantal

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 520 Scheidings- en omgangsproblematiek Nr. 6 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den

Nadere informatie