inhoudelijk verslag cultuureducatie in Leeuwarden 2013

Transcriptie

1 Verantwoording 2013: inhoudelijk verslag Cultuureducatie voor ieder kind in de gemeente Leeuwarden 1. Inleiding Keunstwurk is penvoerder en coördinator voor de regeling Cultuureducatie met kwaliteit voor zowel de provincie Fryslân als de gemeente Leeuwarden. Met deze dubbelrol wordt gestreefd naar synergie tussen de beide programma s op het gebied van deskundigheidsbevordering, monitoring & evaluatie en organisatie Het plan dat, door de gemeente Leeuwarden is ingediend in het kader van cultuureducatie met kwaliteit, maakt onderdeel uit van een gemeente breed beleid. Hoofddoel is het vergroten van de cognitieve, sociaal emotionele, fysieke en kunstzinnige-culturele ontwikkelingskansen van kinderen. Het vormgeven en ondersteunen van talent is daarin een zeer belangrijk speerpunt. Kunstkade is de organisatie die het programma vormgeeft en uitvoert. Kunstkade werkt met een team van cultuur coaches welke samen alle scholen binnen de gemeente ondersteunen bij de ontwikkeling van cultuureducatie. Kunstkade is een nieuwe organisatie die sinds september 2012 bestaat. Bij de uitvoering van het programma KEK! heeft men soms nog te maken met opstartproblemen die te maken hebben met het korte bestaan van Kunstkade. Door herindeling is de gemeente Leeuwarden per gegroeid. Het aantal scholen is daardoor toegenomen van 42 naar 50. In dit inhoudelijk verslag 2013 wordt hier nog niet veel aandacht aan besteed. De beschikking voor de subsidie van Leeuwarden van het Fonds voor Cultuurparticipatie is in juli/augustus 2013 binnengekomen. Dit betekent dat de uitvoering van het plan pas vanaf september van start kon gaan. Dit heeft tot gevolg gehad dat niet alle onderdelen van het jaarprogramma 2013 volgens plan uitgevoerd konden worden. Er wordt van uit gegaan dat in 2014 veel werk alsnog gerealiseerd kan worden. 1

2 Inhoudelijke verslag In Leeuwarden worden de inspanningen verdeeld over categorie 1 (ontwikkeling, verdieping, vernieuwing curriculum), categorie 2 (vakinhoudelijke deskundigheid) en categorie 3 (relatie school met omgeving) categorie 1: versterking en verdieping van het curriculum Het ontwikkelen van ( een format voor) een kunst en cultuurportfolio Leeftijdsgroep: 1-8 Resultaat Een werkgroep, bestaande uit medewerkers van culturele instellingen, cultuurcoaches en basisonderwijs, heeft in 2013 een basis voor een portfolio ontwikkeld. Vervolgens is dit doorgesproken met een ontwerp/communicatiebureau, dat de ideeën heeft vertaald in een map en een digitaal portfolio. Vanaf oktober tot en met december zijn de twee ontwerpen getoetst in twee pilotscholen. De ontwerpen zijn vervolgens verbeterd en zijn eind 2013 opgeleverd. Vanaf 2014 zullen ze aangeboden worden aan 10 scholen in Leeuwarden, waarna een uitrol naar de andere geïnteresseerde scholen zal volgen. Het portfolio sluit aan bij de wensen van de school en is bedoeld als reflectie instrument en als lerend instrument ( taal, mediawijsheid e.d.). Cultuurcoach en leerkracht ondersteunen het gebruik van het portfolio. Deze resultaten zijn geheel conform de vooraf gestelde inhoudelijke en financiële doelen, zij het dat een school minder heeft meegedaan aan de ontwikkeling. Het aanbieden van drie projecten die gezamenlijk ervoor zorgen dat kinderen kunnen reflecteren, experimenteren en excelleren: centraal thema is het bieden van een podium aan kinderen. Doelstelling: Naar buiten! Vanaf 2014 krijgt de culturele ontwikkeling van de basisschoolleerling een podium. Project 1 Het ontdekken van talent, dat talent leren gebruiken en het een podium bieden Locatie: verschilt per schooljaar, kan een spannende plek zijn, of bij een culturele instelling Leeftijdsgroep 5 of groep 7 Resultaat: In september 2013 is gestart met de Dancebattle voor groep scholen hebben ingetekend voor dit project. Alle groepen 7 kregen danslessen aangeboden door een professionele dansdocent, in combinatie met studenten van de MBO D Drive opleiding artiest dans. Vervolgens zijn er uit de groepen 7, kleine groepjes van ongeveer 5 leerlingen uitgekozen om in een aantal workshops een choreografie in te studeren en hun danstalent verder te ontwikkelen. Op woensdagmiddag 2 oktober zat de grote zaal van schouwburg de Harmonie vol met 700 ouders, kinderen, leerkrachten om de 17 groepjes aan te moedigen. De 3 winnende groepen kregen als prijs lessen dans en/of een dansvoorstelling. De prijzen werden uitgereikt door de wethouder van onderwijs. Scholen en kinderen waren zeer positief over dit project. Voor de werving en informatie zijn er affiches en folders ontwikkeld. 2

3 VOOR ALLE EEUWARDE Project 2 Oktobermaand Kindermaand Locatie: alle culturele, kunstzinnige of archeologische instellingen, aanbieders en makers Doelstelling: Het ontdekken van talent, dat een podium bieden en de verbinding binnenschools en buitenschools versterken. Leeftijdsgroep: 1 tot 8 Resultaat: De resultaten waren boven verwachting: 19 instellingen hebben ruim 600 bezoekers bereikt. Alle scholen hebben een speciaal gemaakt boekje uitgedeeld aan alle 8000 kinderen op de 43 scholen in Leeuwarden. Gedurende de hele maand oktober konden de kinderen samen met hun (groot) ouders in hun vrije tijd gratis naar culturele instellingen met zeer uiteenlopende culturele activiteiten. Gebeurtenissen. Omdat een deel van de activiteiten plaatsvindt buiten de school- en schooltijden is ook de betrokkenheid van het thuisfront gestimuleerd. Bereik en instellingen: Tryater ( 80 ll.) ; Friesland POP (110); Jeugdcircus Saranti ( 45); ARK Fryslân (6); Bibliotheek Leeuwarden (30); Afûk/Tresoar op beurs ( 2000); Mineralogisch museum Grou ( 42); Stichting muziekopleidingen Friesland (25); Keramiekmuseum Princessehof ( 45) Pasveerkorpsen 32); Theater de Harmonie ( 35); Dekama State ( 87); Fries museum ( 158); Kunstkade ( 25); Kinderboekenweek ( 950); Historisch Centrum Leeuwarden ( 50); Museum Grou (12); VVV Leeuwarden ( 10); Oldehove ( 300). Deze resultaten zijn conform de vooraf gestelde inhoudelijk/financiële doelen. In 2013 zouden 2 projecten gerealiseerd worden, dit is gebeurd. Het bereik van zowel dancebattle als Oktobermaand is boven verwachting geweest. 3

4 categorie 2: het stimuleren van deskundigheid in de gehele provincie van zowel het primair onderwijs als het culturele veld Hieronder valt een 3-tal activiteiten: 1. Het beleidsplan en de doorgaande leerlijn Locatie: alle basisscholen met een gedifferentieerde opbrengst Leeftijdsgroep: 1-8 Betrokken instellingen: Kunstkade, educatief medewerkers culturele instellingen en basisscholen Beschrijving: Het ontwikkelen van een beleidsplan cultuureducatie, passend bij het algehele beleid van de school en aansluitend bij het curriculum. Het cultuurbeleidsplan is vast onderdeel van het curriculum, de cultuur educatieve activiteiten hebben een nauwe relatie met de zaakvakken en cultuureducatie heeft als belangrijk doel een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van kinderen. Hiermee raakt kunst en cultuur ingebed- en wordt cultuureducatie verankerd in de school. Er is een directe verbinding met de activiteiten uit het Kunstmenu: dit vormt de basis voor het cultuureducatieprogramma van de scholen. Resultaat: In september 2013 startte het tweede schooljaar met de cultuurcoach. In oktober 2012 zijn zij begonnen, eerst vooral met kennismaking, afnemen van interviews en onderzoek wat de 43 scholen nodig hebben op het gebied van cultuureducatie. In september 2013 kennen zij hun scholen en een groot deel van de kinderen. Elke coach is gestart met een inventarisatie van de behoefte, de geplande activiteiten en de geplande projecten. Dit alles in vervat in activiteitenprogramma s en roosters. Een enkele school ( totaal 3) heeft een beleidsplan. De keuze voor activiteitenprogramma s is een pragmatische, als er eerst maar een structuur komt in de activiteiten, vervolgens komt er samenhang, van daaruit komt er beleid. Planning gebeurt samen met team, directie, ICCer. In 2013 is ook gestart met inbedding van het Kunstmenu. In veel scholen zijn dat incidentele activiteiten: de cultuurcoach zorgt voor integratie in het cultuurprogramma, en geeft op aanvraag voorbereidings-en verwerkingslessen. Financieel gezien zijn er te weinig uren besteed aan dit onderdeel: een groot deel van de uren van de coaches binnenschools zijn hier niet opgevoerd en vallen binnen de reguliere taken. In 2014 zullen deze uren wel ingezet worden. 2: scholing en coaching voor leerkrachten en educatief medewerkers Voor deskundigheidsbevordering in het primair onderwijs wordt aangesloten bij een provincie breed programma dat gezamenlijk wordt ontwikkeld en uitgevoerd door provinciale instellingen en regionale instellingen. Resultaat: Dit programma is aangeboden aan alle scholen in Leeuwarden. In de communicatie is dit echter laat aangeboden, waardoor veel scholen dit niet meer meegenomen hebben in hun deskundigheidsprogramma. Een beperkt aantal scholen doet daarom in 2013/2014 mee, voor 2014/2015 zal extra aandacht zijn aan PR en voorlichting. 4

5 3: kwaliteit en verdieping door samenwerkingsverbanden Discipline: alle disciplines Uitvoerder: Kunstkade, educatief medewerkers culturele instellingen en basisscholen Locatie: in Leeuwarden Beschrijving: een structurele uitwisseling op het niveau van leerkracht/directie, cultuurcoach en culturele instellingen, waarbij verdieping en kwaliteit voorop staat Door mee te denken en ontwikkelen en ontstaat er draagvlak voor de nieuwe werkwijze. Essentieel is dat de werkgroepen zo zijn ingericht dat beide op diverse onderdelen en lagen vertegenwoordigd zijn. Resultaat: In 2013 is hier onvoldoende tijd en ruimte voor geweest. De overige projecten in KEK vroegen alle aandacht en hadden ook prioriteit, omdat deze aansloten bij de wensen van de scholen m.b.t. activiteiten. Het volgende is gebeurd op dit vlak: - maandelijks werkoverleg met alle coaches waarin ervaringen uitgewisseld worden en 1 vast agendapunt voor een discussiepunt over een actueel thema - 3-maandelijks netwerkoverleg van alle culturele instellingen. Hierin worden de inhoudelijke thema s m.b.t. de disciplines besproken en de programma s voor het onderwijs. - werkgroepen: portfolio, speciaal onderwijs, muziek, Dancebattle. De teamteaching en netwerken op ICC niveau zullen in 2014 gestalte krijgen. 5

6 categorie 3: Versterken van de relatie tussen scholen en culturele omgeving Doelstelling 3: Een structurele samenwerking tussen de scholen en de culturele instellingen, waardoor een vraag gestuurd en op elkaar afgestemd cultuureducatief aanbod ontstaat De activiteit Een Kunstmenu Plus Leeftijdsgroep: 1-8 Locatie: in Leeuwarden Beschrijving: Vanuit de reguliere opdracht van de Gemeente Leeuwarden wordt het Kunstmenu uitgevoerd. Aan het reguliere Kunstmenu doen 40 basisscholen mee. Daarbij bezoekt elke basisschoolleerling gedurende de basisschoolperiode ten minste de dertien Leeuwarder basisinstellingen. In het kader van de regeling wil Kunstkade een Kunstmenu Plus ontwikkelen, waarin er een kwalitatief cultuuraanbod ontstaat. De vraag vanuit de scholen vormt de basis van het aanbod vanuit externe instellingen en aanbieders. Resultaat: er is een KunstmenuPlus ontwikkeld, waarin 12 aanbieders een aanbod voor bepaalde groepen ( of voor alle groepen) hebben gedaan: filosoferen; atelierbezoek en actief bezig zijn; kunst kiezen in de Kunstuitleen; Kennismaking met muziek; Filmdag; Zelf werken met een 3-D printer; Maak je eigen film, Dans; Nieuws en Omrop Fryslân; Mixen met geluid. De scholen konden hieruit twee activiteiten kiezen. Het meest populair zijn dans, Omrop Fryslân, atelierbezoek, filosoferen. In 2013 hebben 14 groepen ( 350 leerlingen) hieraan meegedaan. Dit is slechts een klein deel, omdat het programma eerst ontwikkeld en georganiseerd moest worden. In 2014 komen de andere scholen aan de beurt, hiervoor gaat een deel van de financiering naar 2014 toe. Voor de organisatie is er een website: en een folder ontwikkeld. een deel van het budget naar Samenvattend: Voor wat betreft doelstelling 1 ( ontwikkeling, verdieping, vernieuwing) is de doelstelling inhoudelijk en financieel ruimschoots gehaald. Voor doelstelling 2 ( Vakinhoudelijke deskundigheid) is op het gebied van beleidsplanning al wel veel gebeurd, voor de overige doelstellingen moet in 2014 extra inspanning geleverd worden, zowel financieel als inhoudelijk. Voor doelstelling 3 ( versterken samenhang) is het programma klaar, de uitrol naar alle scholen gebeurt in 2014, daarmee gaat ook Foto: presenteren en voorlezen vanaf de autocue bij Omrop Fryslân. Monitoring en evaluatie In de maanden juni/augustus 2013 is een nulmeting verricht onder alle basisscholen in Fryslân, inclusief Leeuwarden. 230 van de scholen heeft hier aan meegewerkt. De belangrijkste resultaten die uit deze meting kwamen zijn onder andere: - bijna de helft van de scholen heeft het leergebied kunstzinnige oriëntatie (deels) opgenomen in het scholingsplan - plm. 75% van het aantal scholen heeft een cultuurcoördinator - muziek en beeldende vorming komen op 75% van de scholen structureel aan bod - dans, drama en erfgoedonderwijs en media educatie komen incidenteel aan bod - afstemming van aanbod en integratie van activiteiten in het totale lesprogramma wordt door bijna de helft van de scholen als aandachtspunt voor de toekomst genoemd Het volledige rapport van de nulmeting wordt aan dit verslag bijgevoegd. (bijlage 1) 6

7 Voor de evaluatie is gekozen voor samenwerking met Cedin en NHL-Hanzehogeschool Groningen. Met gebruik van de methode Living Lab wordt 4 jaar lang doorlopend gewerkt aan zelf/evaluatie voor alle 15 programma s die onderdeel van het totale programma KEK! zijn. In Friesland worden de onderzoeken uitgevoerd door HBO- en Master studenten vanuit verschillende opleidingen in Leeuwarden en Groningen. Dit is de reden waarom deze variant van uitvoering Living Lab Light is genoemd. Een meer uitgebreid verslag is als bijlage bij dit verslag gevoegd. (bijlage 2) 7

8 Verslag evaluatie-onderzoek Kek! Kultueredukaasje mei kwaliteit: Living Lab Light Context Tijdens de uitvoering van het activiteitenprogramma Kek! wordt op verschillende manieren gegevens verzameld over de uitvoering en de effecten van de activiteiten die binnen Kek! worden uitgevoerd. Eén van deze manieren is verdiepend en meer kwalitatief onderzoek binnen de deelprojecten. Voor dit onderzoek wordt de methodiek Living Lab ingezet. De methodiek Living lab vormt een integratie van het innovatieproces - dat door de gebruikers zelf wordt vormgegeven - en praktijkonderzoek. In een Living Lab is sprake van zogenaamde natuurlijke experimenten die plaatsvinden in de echte wereld. Onderwijsontwikkeling en onderzoek gaan hand in hand. De kenmerken van een Living Lab zijn: de school (of netwerk van scholen en culturele instellingen) is een innovatieve omgeving waar geëxperimenteerd wordt met vernieuwende werkwijzen; deze innovatieve praktijken worden zowel ontwikkeld, onderzocht als verbeterd; kennis en praktijken worden uitdragen naar het veld (disseminatie en valorisatie); er vindt samenwerking plaats tussen kennisinstellingen, gebruikers en ontwikkelaars; in en tussen scholen en kennisinstellingen worden professionele leergemeenschappen gevormd. Binnen Kek! is voor deze methodiek gekozen, omdat het nadrukkelijk de bedoeling dat de participanten zelf een belangrijke rol spelen bij de opzet en de uitvoering van het onderzoek en de onderzoeksgegevens gebruiken voor het verder vormgeven van het (deel)programma. Het Living Lab krijgt binnen Kek! concreet vorm door bijeenkomsten te organiseren waarin de coördinatoren van alle regio s en van de provinciale projecten aanwezig zijn. Opzet is dat per schooljaar drie bijeenkomsten worden georganiseerd, waarin de coördinatoren onder begeleiding van de lector Duurzame Schoolontwikkeling (NHL), Hennie Brandsma en onderwijsadviseur en onderzoek (Cedin), Bernadet de Jager aan de slag gaan met het formuleren van doelen, het opstellen van onderzoeksvragen en het interpreteren en vertalen van onderzoeksresultaten. Daarnaast is het de bedoeling voor de uitvoering van het onderzoek samengewerkt wordt met de lectoraten, de initiële opleidingen (PA en/of kunstvakken), de master Kunsteducatie en de Rijksuniversiteit Groningen. Opzet is dat de onderzoeksvragen die in de bijeenkomsten met de coördinatoren worden geformuleerd, uitgevoerd worden door studenten. Verslag 2013 Op 24 september en 1 oktober 2013 hebben de eerste bijeenkomsten plaatsgevonden met de coördinatoren van de deelprojecten. De coördinatoren waren in vier evaluatiegroepen verdeeld, elke evaluatiegroep heeft in een bijeenkomst van een dagdeel gesproken over: - Wat zijn jullie doelen? Hoe zie je in de praktijk terug dat de doelen behaald zijn? - Hoe kun je deze doelen onderzoeken? - Welke rol kunnen/willen jullie spelen bij het onderzoek? De evaluatiegroepen hebben de antwoorden op deze vragen verwerkt in een verslag. Tijdens de bijeenkomsten is door de deelnemers hard gewerkt aan het verhelderen van de doelen en aan het reflecteren op de relatie tussen de doelen van het eigen plan en het overkoepelende doel van duurzame kwaliteitsontwikkeling in het primair onderwijs. Na de bijeenkomst hebben de coördinatoren hun onderzoeksvragen opgesteld. 8

9 Op 12 november is er een overleg geweest met vertegenwoordigers van de verschillende opleidingen, die geïnteresseerd waren in onderzoek binnen het project Kek!. In deze bijeenkomst bleek dat verschillende opleidingen belangstelling hadden om te participeren in onderzoek binnen Kek!, maar dat er ook veel vragen waren over verwachtingen en verantwoordelijkheden. Om onduidelijkheden weg te nemen is vervolgens een werkwijze ontwikkeld, waarin in een tijdpad wordt aangegeven hoe studenten en eventueel docenten onderzoek kunnen doen binnen Kek! en hoe de taken en verantwoordelijkheden verdeeld zijn over de betrokken partijen. Er is een projectgroep Kek!-evaluatie ingesteld, bestaande uit Lummie Fokkema, Hennie Brandsma, Gudrun Beckman en Bernadet de Jager. De projectgroep fungeert als intermediair tussen de opleidingen en de studenten enerzijds en de coördinatoren van de regio s en de provinciale projecten anderzijds. De projectgroepleden formuleren en verzamelen onderzoeksvragen, informeren opleidingen en studenten over de onderzoeksmogelijkheden en leggen contacten tussen studenten en de coördinatoren. 9