DEEL VI WIA TOETREDING

Transcriptie

1 Cathelijne van der Burg (AStri) Rafiq Friperson (APE) Petra Molenaar (AStri) 199

2

3 1 INLEIDING 1.1 Inhoud van dit deel Uit eerdere onderzoeken is bekend hoe het WIA beoordeelden vergaat wat betreft de reintegratie, evenals andere ontwikkelingen zoals die omtrent de ervaren gezondheid 1. Wat wij in dit hoofdstuk aan bod willen laten komen, is wat de groep werknemers die uiteindelijk voor de poort van de WIA komen en een claimaanvraag doet, in de eerste twee ziektejaren kenmerkt. Dus welke factoren bepalen of een langdurig zieke uiteindelijk wel of geen WIA aanvraag doet. Daarnaast zal worden ingegaan op de uitslag van de claimbeoordeling: wat kenmerkt de groepen volledig arbeidsongeschikten, gedeeltelijk arbeidsgeschikten en niet arbeidsongeschikten (35 minners)? En de niet claimbeoordeelden? zich van elkaar onderscheiden in (ruim) de eerste twee ziektejaren. 1.2 Het WIA risico volgens de UWV statistieken Bij de aanvraag voor een WIA uitkering wordt eerst het re integratieverslag beoordeeld, waarin verslag wordt gedaan over de re integratie inspanningen van werknemer en werkgever gedurende de voorafgaande ziekteperiode. Dit re integratieverslag wordt getoetst door UWV. Na goedkeuring hiervan vindt de feitelijke WIA beoordeling door UWV plaats. De claimbeoordeling bestaat uit een beoordeling door de verzekeringsarts en daarna (meestal) door de arbeidsdeskundige. Daaruit volgt de bepaling van de mate van arbeidsongeschiktheid en daarmee het recht op een eventuele WIA uitkering. Als men minder dan 35% arbeidsongeschikt wordt bevonden (d.w.z. minder dan 35% loonverlies heeft), wordt men afgewezen voor de WIA. Degenen die een loonverlies van 35% tot 80% hebben krijgen een WGA uitkering, evenals degenen met een loonverlies van minstens 80% die meer dan een geringe kans op herstel hebben. De volledig arbeidsongeschikten (80 tot 100%) met geen of geringe kans op herstel krijgen een IVA uitkering. Zoals tabel VI.1.1 laat zien, is sinds de introductie van de WIA in 2006 het aantal aanvragen gestegen (ruim in 2006, ruim in 2009). Daartegenover is het percentage afwijzingen gedaald (van 49% naar 41%). De toegekende WIA uitkeringen bestaan door de jaren heen steeds voor ruim 20% uit IVA uitkeringen en voor bijna 80% uit WGAuitkeringen. Binnen de WGA ligt het aandeel volledig arbeidsongeschikten (80 100%) ongeveer drie maal hoger dan het aandeel gedeeltelijk arbeidsgeschikten (35 80%). Dit betekent dat van alle toekenningen niet meer dan circa 20% gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid betreft, de rest is volledig arbeidsongeschikt (WGA of IVA). 1 In de WGA monitor (die AStri in opdracht van UWV heeft uitgevoerd) zijn WGA ers 20 maanden gevolgd sinds de WIA instroom. Met deze monitor is zicht verkregen op het verloop van de re integratie van WGA cliënten en de inkomensconsequenties die zij ondervinden. Een ander onderzoek (dat Regioplan in opdracht van de Stichting van de Arbeid heeft uitgevoerd) betreft de 35 minners. Doel van dit onderzoek was na te gaan welk deel van de 35 minners in dienst bij hun eigen werkgever blijft en hoe daarbij passende oplossingen worden gevonden. 201

4 Tabel 1.1 Volume ontwikkelingen WIA beoordeelde WIA aanvragen Afwijzingen (<35% ao) (49%) (45%) (42%) (41%) Toekenningen, waarvan: (100%) (100%) (100%) (100%) IVA (21%) (21%) (22%) (23%) WGA, waarvan: (79%) (79%) (78%) (77%) volledig (80 100%) (62%) (59%) (58%) (57%) gedeeltelijk (35 80%) (17%) (19%) (20%) (20%) Bron: UWV Het exacte aandeel vangnetters in de WIA instroom is moeilijk vast te stellen, maar volgens de beste schattingen van UWV is dit zoals weergegeven in tabel VI.1.2. Door de tijd heen worden deze schattingen wel steeds betrouwbaarder. Met enige voorzichtigheid kan gesteld worden dat binnen de toegekende WIA uitkeringen (zowel WGA als IVA) het aandeel vangnetters in de loop van de tijd toeneemt. Tabel 1.2 Aandeel vangnetters in WIA instroom Instroom WGA 43% 47% 49% Instroom IVA 28% 32% 34% Instroom WIA 40% 44% 46% Bron: UWV Omdat het aantal werknemers in tijdelijke dienst niet precies bekend is, is het WIAinstroompercentage van vangnetters ook niet precies bekend. Schattingen van het aantal flexwerkers van CBS en van UWV op basis van de polisadministratie lopen sterk uiteen. Zo telt CBS Statline werknemers met een flexibele arbeidsrelatie (inclusief uitzend, inval en oproepkrachten) in 2008, terwijl UWV op komt, meer dan drie keer zoveel (UWV, Kennismemo 10.02, april 2010). Als we daarbij de ca WW ers in 2008 optellen dan komen we op een WIA instroompercentage voor vangnetters van 1,4 volgens de CBS cijfers en van 0,6 volgens de berekeningen van UWV. Volgens de statistieken van het UWV (Kwantitatieve informatie 2009) was in 2008 het gemiddelde instroompercentage in de WIA 0,36. Uitgaande van de lage schatting van het instroompercentage voor de vangnetters betekent dat een instroompercentage van de reguliere werknemers van 0,2%. Volgens deze schatting is het WIA risico van vangnetters dus drie keer zo groot als dat van reguliere werknemers. 1.3 WIA categorieën vergeleken De na de claimbeoordeling verkregen positie als gedeeltelijk arbeidsgeschikte, volledig arbeidsongeschikte of niet arbeidsongeschikte heeft de nodige consequenties voor betrokkenen wat betreft de re integratieverwachtingen en de financiële positie. 202

5 1.3.1 Gedeeltelijk versus volledig arbeidsongeschikt Gedeeltelijk arbeidsgeschikten hebben volgens UWV mogelijkheden tot werken en er wordt van hen ook verwacht dat zij (gedeeltelijk) werk zullen blijven doen of vinden. Van de volledig arbeidsongeschikten wordt niet verwacht dat zij werken. Financieel gezien heeft dit ook verschillende gevolgen. Bij de gedeeltelijk arbeidsgeschikten WGA bestaat na verloop van tijd het gevaar te belanden in een heel lage uitkering (de zogenaamde vervolguitkering, die 28 51% van het minimumloon bedraagt), indien het hen niet lukt in voldoende mate aan het werk te komen. Dit is bedoeld als een prikkel voor werkhervatting, maar kan vervelende financiële consequenties kan hebben als de werkhervatting onverhoopt niet of onvoldoende lukt. De volledig arbeidsongeschikten (WGA en IVA) behouden altijd een hogere uitkering, omdat van hen ook niet verwacht wordt dat ze aan het werk komen. Uit de WGA monitor van AStri 2 is gebleken dat de beoogde prikkelwerking van de WGA nog niet optimaal is. Toch neemt het aandeel werkenden onder de gedeeltelijk arbeidsgeschikten na verloop van tijd wel toe. Op het laatste meetmoment, 20 maanden na de WGA instroom, komt het slechts in zeer beperkte mate voor dat mensen in de lage vervolguitkering zijn beland; een situatie die op een later meetmoment echter wel zou kunnen veranderen. Eerder onderzoek naar de positie van mensen met een gedeeltelijke versus een volledige WAO uitkering liet zien dat ontvangers van gedeeltelijke uitkeringen zich vooral onderscheiden doordat zij vaker een gevestigde loopbaan hebben. 3 Veel vaker dan bij de doorsnee WAO er gaat het om mannen, zij zijn gemiddeld ook ouder, hoger opgeleid, en vaker kostwinner. Gedeeltelijk arbeidsongeschikten hebben bovendien gemiddeld een hoger inkomen en een langer dienstverband. Ze hebben vaker al voor het einde van de wachttijd het werk gedeeltelijk hervat minners Voor de werknemers die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn, ligt de re integratieverantwoordelijkheid bij de werkgever. Deze werknemers dienen bij de eigen werkgever of een andere werkgever aan het werk te komen. Hoewel ze niet arbeidsongeschikt zijn verklaard, kunnen deze werknemers wel belemmeringen ervaren in de werkhervatting. Deze belemmeringen kunnen puur samenhangen met de gezondheid, maar ook met het niet kunnen vinden van passend werk dat zij met hun beperkingen kunnen doen. Indien het niet lukt aan (ander) werk te komen, heeft dit nadelige financiële consequenties omdat 35 minners niet kunnen terugvallen op een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Zij komen vaak in de WW terecht en zijn dan eerder dan de gemiddelde vangnetter geneigd zich ziek te melden en kunnen vervolgens als vangnetter een nieuwe poging doen tot de WIA toe te treden. Zo laat onderzoek van het Kenniscentrum UWV zien dat van de 2 Burg, C.L. van der, P.G.M. Molenaar Cox. Monitoring WGA instromers van Klantvolgonderzoek naar arbeidssituatie, inkomsten en beleving van begeleiding door UWV 4, 8 en 20 maanden na de WIA beoordeling. Een eerste inventarisatie (2009). AStri, in opdracht van UWV. 3 Jong, Ph.R. de, V. Thio. Donner versus Veldkamp. Over nut en nadeel van gedeeltelijke WAO uitkeringen (2002). APE. 203

6 driemaandszieke WW ers 12,9% in de afgelopen tijd voor de WIA is afgewezen, terwijl onder alle driemaandszieke vangnetters dit bij 5,3% het geval was. Uit een onderzoek onder 35 minners 4 komen vier belangrijke verklarende factoren voor werkhervatting (zowel voor als na de claimbeoordeling) naar voren: de ervaren gezondheid, het (deels) blijven werken tijdens de eerste twee ziektejaren, beschikbaarheid van passend werk, en de relatie tussen werkgever en werknemer. 1.4 Opzet van dit deel In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de claimaanvraag en WIA toetreding van werknemers. Eerst wordt bekeken wie er een claim voor de WIA indienen: wat zijn de kenmerken van deze werknemers? We onderzoeken welke aspecten van de situatie bij tien maanden ziekte de claimkans kunnen voorspellen. Vervolgens worden, na het schetsen van een algemeen beeld omtrent de WIA uitslag, enkele groepen WIA toetreders en niet WIA toetreders met elkaar vergeleken op bepaalde kenmerken. Dit betreft de ontwikkelingen in de werkstatus en ervaren gezondheid in de eerste twee ziektejaren. Bekeken wordt hoe de verschillende groepen WIA toetreders (35 80% WGA, % WGA, IVA) zich op deze kenmerken verhouden tot elkaar, en hoe de afgewezenen voor de WIA (35 minners) zich verhouden tot de WIA toetreders respectievelijk de niet claimbeoordeelden. We gaan aan de hand van een multivariate classificatieanalyse na welke kenmerken bij tien maanden ziekte de uitslag van de claimbeoordeling kunnen voorspellen. In hoofdstuk 3 komen dezelfde aspecten aan bod, maar dan voor de vangnetters. Hoofdstuk 4 concludeert. 4 Van Horssen, C. Geen WIA, wel werk? Vervolgmeting van het onderzoek naar de re integratie van werknemers die minder dan 35 procent arbeidsongeschikt zijn verklaard (2008). Regioplan, in opdracht van Stichting van de Arbeid. 204

7 2 WIA TOETREDING VAN WERKNEMERS 2.1 Inleiding In het navolgende wordt eerst (in paragraaf 2.2) ingegaan op de vraag welke kenmerken samenhangen bepalen met het doorzetten en ontvangen van een claimbeoordeling. Vervolgens worden in paragraaf 2.3 indicatoren van de situatie bij tien maanden na ziekmelding gebruikt als voorspellers van de kans op een claimbeoordeling van een werknemer die minstens negen maanden geheel of gedeeltelijk ziek gemeld is geweest. In de paragraaf 2.4 schetsen wij een algemeen beeld van de WIA status van alle langdurig zieke werknemers. Hierbij wordt ingegaan op de WIA uitslag en de diagnose van UWV. Vervolgens vergelijken we specifieke WIA categorieën. Daarbij komt in paragraaf 2.5 aan bod hoe de groep % WGA zich onderscheidt van de groep 35 80% WGA, qua ontwikkelingen in de werkstatus en ervaren gezondheid in de eerste twee ziektejaren. In paragraaf 2.6 stellen we de positie van de volledig arbeidsongeschikten in de WGA ten opzichte van die in de IVA aan de orde: waarin onderscheiden zij zich van elkaar wat betreft werkstatus, ervaren gezondheid en toekomstverwachtingen? In paragraaf 2.7 vindt dezelfde exercitie plaats voor de 35 minners versus de WIA gerechtigden (WGA en IVA tezamen). Tot slot wordt in paragraaf 2.8 de positie van de 35 minners vergeleken met die van de degenen die de WIA claimaanvraag niet gedaan hebben (en veelal voor die tijd hervat hebben). Het hoofdstuk eindigt met een onderzoek naar de voorspelbaarheid bij tien maanden van de uitslag van de WIA claimbeoordeling (paragraaf 2.9) en een conclusie in Wie krijgen een WIA claimbeoordeling? Aantal claimbeoordelingen In deze analyse gaan we na welke factoren bepalen of een langdurig zieke werknemer een WIA claimbeoordeling ontvangt. We doen deze analyse voor de hele groep negenmaandszieke werknemers en gebruiken daarvoor de gegevens van UWV. Volgens deze gegevens heeft 26% van de ca negenmaandszieke werknemers een claimbeoordeling voor de WIA ontvangen. Dit is niet verbazingwekkend. In deel IV zagen we immers dat bij 27 maanden 52% van de negenmaandszieken volledig aan het werk is en nog eens 18% gedeeltelijk. De noodzaak bij reguliere werknemers die minstens negen maanden geheel of gedeeltelijk ziek gemeld zijn om een WIA uitkering aan te vragen is dus beperkt Kenmerken van werknemers bij tien maanden en het ontvangen van een WIA claimbeoordeling een jaar later De vraag is wat de kenmerken zijn van de 26% van de werknemers die een claimbeoordeling van UWV ontvangen. Om hier een beeld van te schetsen kijken we naar verschillen in demografische factoren (leeftijd, etniciteit, inkomen, opleiding), ziektefactoren (type klachten, gezondheidsperceptie), andere niet medische belemmeringen, begeleiding tij 205

8 dens het ziekteproces en werkhervatting. We gaan daarbij uit van de situatie bij de eerste meting, tien maanden na ziekmelding, om te bezien in hoeverre die verband houdt met het ontvangen van een claimbeoordeling ongeveer een jaar later. Eerst doen we dit per kenmerk (bivariaat) en vervolgens multivariaat om te bepalen in hoeverre bij tien maanden het krijgen van een claimbeoordeling een jaar later te voorspellen is. Demografische kenmerken We constateren (niet in een tabel) dat er geen significante verschillen zijn tussen leeftijdsklassen en het ontvangen van een claimbeoordeling door UWV. Ook de samenhang tussen geslacht en het ontvangen van een claimbeoordeling door UWV is niet significant. Opleidingsniveau laat wel een sterke samenhang zien met het ontvangen van een claimbeoordeling door UWV. Werknemers die een claimbeoordeling ontvangen zijn vaker laag opgeleid dan degenen die geen claimbeoordeling ontvangen. Dit kan natuurlijk samenhangen met het werk, de leefstijl en de gezondheid van laagopgeleiden. Ditzelfde geldt voor inkomen en etniciteit. In hoeverre dit het geval is onderzoeken we aan de hand van multivariate analyse in paragraaf VI.2.3. Tabel 2.1 Claimbeoordeling naar opleidingsniveau* Geen claimbeoordeling (n= 2844) Wel claimbeoordeling (n= 1004) Met startkwalificatie Zonder startkwalificatie *=significant verschil p< Etniciteit laat een sterke samenhang zien met het ontvangen van een claimbeoordeling door UWV. Werknemers die een claimbeoordeling ontvangen zijn vaker allochtoon dan degenen die geen claimbeoordeling ontvangen. Tabel 2.2 Claimbeoordeling naar etnische afkomst* Geen claimbeoordeling (n= 2848) Wel claimbeoordeling (n= 1007) Autochtoon Niet Westerse allochtoon *=significant verschil p< Het nettomaandinkomen vertoont een sterke samenhang met het ontvangen van een claimbeoordeling. Werknemers die een claimbeoordeling ontvangen hebben vaker een laag nettomaandinkomen dan degenen die geen claimbeoordeling ontvangen. 206

9 Tabel 2.3 Claimbeoordeling naar nettomaandinkomen* Geen claimbeoordeling (n= 2807) Wel claimbeoordeling (n= 991) < 1000 euro euro euro euro >2200 euro 11 6 *=significant verschil p< Gezondheid Werknemers die een claimbeoordeling ontvangen ervaren minder vaak hun gezondheid als goed dan degenen die geen claimbeoordeling ontvangen. Tabel 2.4 Claimbeoordeling naar gezondheidsperceptie bij 10 maanden* Geen claimbeoordeling (n= 2900) Wel claimbeoordeling (n= 1032) Slecht/matig Goed *=significant verschil p< Tabel VI.2.5 laat zien dat er een sterke samenhang is tussen de aanwezigheid van overige klachten (zoals hart en vaatziekten en kanker) bij ziekmelding en het ontvangen van een claimbeoordeling door UWV: werknemers die een claimbeoordeling ontvangen zijn vaker ziek gemeld met overige klachten. Dat sluit niet uit dat ze ook fysieke of psychische klachten hadden toen zij zich ziek meldden. Tabel 2.5 Claimbeoordeling naar overige klachten bij ziekmelding* Geen claimbeoordeling (n= 2914) Wel claimbeoordeling (n= 1061) Nee Ja *=significant verschil p< Verder (niet in een tabel) constateren we geen sterke samenhang tussen de aanwezigheid van eerdere klachten voor ziekmelding en het ontvangen van een claimbeoordeling van UWV. Arbeidsmarktpositie Er is een sterke samenhang tussen de werkstatus bij tien maanden en het ontvangen van een claimbeoordeling door UWV. Werknemers die een claimbeoordeling ontvangen zijn bij tien maanden minder vaak aan het werk. 207

10 Tabel 2.6 Claimbeoordeling naar werkstatus bij 10 maanden* Geen claimbeoordeling (n= 2696) Wel claimbeoordeling (n= 969) Niet aan het werk Aan het werk *=significant verschil p< Overigens sluiten werkhervatting en het indienen van een claim elkaar niet uit. Zie onderstaande tabel. Zoals te verwachten zijn werknemers die een claimbeoordeling ontvangen bij 27 maanden minder vaak deels of geheel aan het werk. Maar dat werkhervatting het indienen van een claim niet uitsluit, blijkt uit het feit dat 42% van de personen die een claimbeoordeling ontvangen bij 27 maanden (deels) aan het werk zijn. Tabel 2.7 Werkstatus bij 27 maanden naar claimbeoordeling* Geen claimbeoordeling ontvangen (n= 1124) Claimbeoordeling ontvangen (n= 442) Niet aan het werk bij 27 maanden Deels aan het werk bij 27 maanden Geheel aan het werk bij 27 maanden *=significant verschil p< Werknemers die een claimbeoordeling ontvangen zijn bij 10 maanden negatiever over hun toekomstige werkhervattingmogelijkheden dan degenen die geen claimbeoordeling ontvangen. Tabel 2.8 Claimbeoordeling naar verwachting (bij 10 maanden) ten aanzien van toekomstige werkhervattingmogelijkheden* Geen claimbeoordeling (n= 2307) Wel claimbeoordeling (n= 1009) Negatief Positief *=significant verschil p< Ook constateren we geen samenhang tussen de aanwezigheid bij tien maanden na ziekmelding van andere (niet medische) belemmeringen om het werk te hervatten en het al dan niet ontvangen van een claimbeoordeling door UWV. Van de werknemers die een claimbeoordeling van UWV ontvangen ondervond 26% andere belemmeringen die de werkhervatting belemmeringen bij 10 maanden na ziekmelding tegenover 24% van degenen die geen claimbeoordeling van UWV ontvangen. 208

11 Begeleiding Werknemers die een claimbeoordeling ontvangen zijn tussen 0 en 10 maanden minder vaak begeleid door de bedrijfsarts dan werknemers die geen claimbeoordeling ontvangen. Dit suggereert dat begeleiding kan voorkomen dat langdurig zieke werknemers het tot een claimbeoordeling brengen. Tabel 2.9 Claimbeoordeling naar begeleiding van de bedrijfsarts tussen 0 en 10 maanden na ziekmelding* Geen claimbeoordeling (n= 2648) Wel claimbeoordeling (n= 930) Nee Ja *=significant verschil p< Werknemers die een claimbeoordeling ontvangen zijn tussen 0 en 10 maanden minder vaak begeleid door de werkgever dan werknemers die geen claimbeoordeling ontvangen. Ook begeleiding door de werkgever lijkt dus een rol te spelen bij het voorkomen van een WIA aanvraag. Tabel 2.10 Claimbeoordeling naar begeleiding van de werkgever tussen 0 en 10 maanden na ziekmelding* Geen claimbeoordeling (n= 2841) Wel claimbeoordeling (n= 996) Nee Ja *=significant verschil p< Er is tevens onderzocht of het soort begeleiding samenhang vertoont met het ontvangen van een claimbeoordeling. Zie voor een omschrijving van de drie typen begeleiding paragraaf III.3.2. Werknemers die een claimbeoordeling ontvangen, hebben (in de eerste tien maanden) minder vaak (23%) begeleiding gekregen gericht op hun eigen werk (aanpassing arbeidsplaats of arbeidsomstandigheden) dan degenen die geen claimbeoordeling krijgen (31%). Ook hebben ontvangers van een claimbeoordeling minder vaak begeleiding gericht op de persoon (scholing, therapie, coaching) gekregen (44% tegenover 50%). En tenslotte hebben ontvangers van een claimbeoordeling minder vaak begeleiding gericht op ander werk (11% tegenover 14%) gekregen. Al met al lijkt begeleiding in de eerste tien maanden na ziekmelding van betekenis te zijn voor het voorkomen van een WIA claim. Maar het kan zijn dat selectie hierbij het beeld vertroebelt. Als degenen die begeleid worden gezonder, productiever en beter opgeleid zijn dan is de negatieve samenhang met het ontvangen van een claimbeoordeling niet het gevolg van begeleiding maar van subtiele selectie door de werkgevers en arbodiensten. Dat selectie een rol speelt bleek al in III

12 2.2.3 Determinanten van de claimkans Om te onderzoeken in hoeverre begeleiding en andere indicatoren van de situatie bij tien maanden de claimkans bij 21 maanden kunnen voorspellen gaan we aan de hand van een logitanalyse na welke van de hiervoor beschreven variabelen afzonderlijk een significante invloed hebben op het al dan niet ontvangen van een claimbeoordeling. De uitkomsten van deze analyse laten zien (in Tabel VI.2.11) dat als een werknemer bij tien maanden een positieve verwachting heeft ten aanzien van zijn of haar werkhervattingsmogelijkheden dan dit de claimkans in sterke mate verlaagt. Ook de werkstatus bij tien maanden na ziekmelding heeft een sterk effect; een werknemer die dan geheel of gedeeltelijk aan het werk is, heeft een aanzienlijk lagere kans op het ontvangen van een claimbeoordeling een jaar later. Hetzelfde geldt voor de gezondheidsperceptie bij tien maanden. Een als goed ervaren gezondheid verlaagt de claimkans. Ook constateren we dat begeleiding door de bedrijfsarts tussen 0 en 10 maanden na ziekmelding de kans op een claimbeoordeling door UWV verkleint. Allochtonen en degenen die zich ziek meldden met overige klachten (d.w.z. geen psychische klachten of klachten van het bot en spierstelsel) hebben een grotere kans op het ontvangen van een claimbeoordeling. Een hoger inkomen, de aanwezigheid (bij tien maanden) van niet medische belemmeringen tot werkhervatting en reeds langer bestaande klachten verlagen de claimkans. En, merkwaardig genoeg, heeft leeftijd ook een negatief effect op de claimkans. Deze laatste, minder voor de hand liggende, effecten zijn significant, maar klein. Tabel 2.11 Voorspelling van de kans dat negenmaandszieke werknemers een claimbeoordeling ontvangen, (0 = niet; 1 = wel) n= Coëfficiënt Constante 1,168** Geslacht (1 = vrouw) 0,106 Leeftijd in 5 klassen 0,098** Opleidingsniveau (1 = geen startkwalificatie) 0,122 Etniciteit (1 = allochtoon) 0,309** Inkomen in 5 groepen 0,161** Aanwezigheid overige klachten (1 = ja) 0,279** Aanwezigheid andere belemmeringen (1 = ja) 0,203** Reeds eerder klachten (langer dan 1 jaar voor ziekmelding) (1 = nee) 0,204** Gezondheidsperceptie bij 10 maanden (1 = goed) 0,722** Werkstatus bij 10 maanden (1 = aan het werk) 0,685** Verwachting ten aanzien van werkmogelijkheden (1 = goed) 0,941** Begeleiding van de bedrijfsarts tussen 0 en 10 maanden (1 = ja) 0,242** Begeleiding van de werkgever tussen 0 en 10 maanden (1 = ja) 0,085 Begeleiding gericht op werk tussen 0 en 10 maanden (1 = ja) 0,079 Begeleiding gericht op de werknemer tussen 0 en 10 maanden (1 = ja) 0,082 **= significant met 95% betrouwbaarheid *= significant met 90% betrouwbaarheid Om meer inzicht te krijgen in de omvang van de gevonden effecten tonen we de significante resultaten in onderstaande figuur. 210

13 Uitgangspunt voor het vergelijken van de claimkans bij verschillende omstandigheden is de zogenaamde modale werknemer. De modale werknemer is tien maanden na ziekmelding: (deels of geheel) aan het werk, is tussen de 45 en 54 jaar, is autochtoon, heeft een inkomen tussen de en 1.400, ondervindt geen overige klachten bij ziekmelding, ondervindt geen andere belemmeringen die de werkhervatting bij ziekmelding belemmeren, heeft een positieve verwachting ten aanzien van toekomstige werkhervattingsmogelijkheden en ontvangt tussen 0 en 10 maanden geen begeleiding door de bedrijfsarts. De kans van deze modale werknemer op het indienen van een claim is 16%. Dit is lager dan de gemiddelde kans (26%) op het indienen van een claim van respondenten die 10 maanden na ziekmelding (t1) de enquête hebben ingediend. Reden hiervoor is het feit dat een modale werknemer relatief gunstige kenmerken heeft. Figuur 2.1 Geschatte claimkans werknemers bij verschillende omstandigheden Claimkans werknemers Goede gezondheidsperceptie t1 9% Andere belemmeringen in t1 Modaal Leeftijd 35 t/m 44 jaar Inkomen lager dan 1000 Niet reeds eerder klachten Geen begeleiding door arbo arts t1 Aanwezigheid overige klachten Allochtoon 14% 16% 18% 19% 19% 20% 20% 21% Niet aan het werk bij 10 maanden Slechte verwachting toek werherv 28% 33% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Vervolgens is gekeken naar de kenmerken die de claimkans verhogen. In deze analyse kijken we wat de invloed is van één bepaald kenmerk. De score van dit kenmerk verandert ten opzichte van de score van de modale werknemer. De waarden van de andere kenmerken worden gelijk gehouden met die van de modale werknemer. De toekomstige verwachting ten aanzien van werkhervattingsmogelijkheden heeft een sterke invloed op het indienen van een claim; als een werknemer hierover bij tien maanden negatief is dan is de kans op het indienen van een claim, een jaar later, twee keer zo hoog. Ook de werkstatus heeft een sterke invloed op het indienen van een claim; als iemand niet aan het werk is tien maanden na ziekmelding, dan is de kans op een claim 12 procentpunt (75%) hoger dan bij de modale werknemer. Daarnaast verhoogt de aanwezigheid van overige klachten en een allochtone afkomst de claimkans met respectievelijk 4 (25%) en 5 (31%) procentpunt. Personen die tussen 0 en 10 maanden geen begeleiding 211

14 van de bedrijfsarts kregen hebben een 4 procentpunt hogere kans op een claimbeoordeling door UWV. Het hebben van een laag inkomen (< 1.000) vergroot de kans op een claim met 3 procentpunt. Een goede gezondheidsperceptie verlaagt de kans op het indienen van een claim met 7 procentpunt (56%) Risicogroepen Welke werknemers hebben een grote kans om aan het eind van de wachttijd een WIAaanvraag te doen? Op grond van voorgaande analyse brengen we zogenoemde red flags in kaart. Dit zijn personen met (een combinatie van) kenmerken die bij tien maanden na ziekmelding een hoge claimkans indiceren. Zie onderstaande figuur. Figuur 2.2 Geschatte claimkans red flags werknemers 100% 90% 80% 70% 60% 50% 52% 60% 64% 72% 40% 30% 20% 16% 10% 0% Modaal Slechte verwachting, niet aan het werk (n=711) Slechte verwachting, niet aan werk, allochtoon (n=147) Slechte verwachting, niet aan werk, allochtoon, overige klachten (n=97) Slechte verwachting, niet aan werk, allochtoon, overige klachten, geen begeleiding bedrijfsarts (n=38) De figuur laat zien dat van de negenmaandszieke werknemers die in de analyse zijn betrokken 711 personen bij 10 maanden niet aan het werk zijn en een negatieve verwachting ten aanzien van toekomstige werkhervattingmogelijkheden hebben. De kans dat deze personen uiteindelijk een claim indienen is 52%. Te zien is dat de kans op een claim nog hoger is voor personen die aan laatstgenoemde kenmerken voldoen en allochtoon zijn (60%) en overige klachten hebben (64%) en geen begeleiding van de bedrijfsarts tussen 0 en 10 maanden hebben ontvangen (72%). Laatstgenoemde groepen hebben dus een (sterk) verhoogde kans om aan het eind van de wachttijd een WIA aanvraag te doen en dienen dus extra aandacht te krijgen. Dit kan door de begeleidingsintensiteit tussen 0 en 10 maanden te verhogen. Begeleiding naar werk heeft namelijk een positief effect op de gezondheidsverwachting en werkstatus (zie deel IV). 212

15 2.3 Algemeen beeld omtrent de WIA uitslag WIA status In tabel VI.2.1 is aangegeven welk deel van de werknemers uit de constante groep een WIA beoordeling heeft gehad. Dit is gebaseerd op gegevens uit de UWV registratie (per 1 oktober 2009), dus bijna 3 jaar na de ziekmelding. Van hen heeft 29% een claimbeoordeling gehad. 1 Dit betreft relatief veel niet hervatters: tweederde van hen heeft een claimbeoordeling gehad. Evengoed heeft een derde van de niet hervatters geen claimbeoordeling gehad, terwijl je dit juist bij deze groep wel zou verwachten omdat ze nog niet aan het werk zijn. Hiervoor zijn verschillende redenen. Deze niet hervatters hebben afgezien van een claimaanvraag (bijvoorbeeld omdat ze voldoende hersteld zijn, geen claimbeoordeling willen, met pensioen konden, de werkgever het loon vrijwillig langer doorbetaalt) of hun claimbeoordeling is uitgesteld (omdat de werkgever niet voldaan heeft aan de reintegratieverplichtingen of omdat de werknemer nog in een herstel of re integratietraject zit). De volhouders hebben geen van allen een claimbeoordeling gehad, de opbouwers slechts in zeer beperkte mate. Dit ligt in de lijn der verwachting. Tabel 2.12 Ontvangen claimbeoordeling werknemers volgens UWV registratie (per 1 oktober 2009) niethervatters hervatters bouwers houders vallers late op vol terug totaal* (n=235) (n=185) (n=518) (n=127) (n=216) (n=1.521) geen claimbeoordeling 34% 71% 92% 100% 56% 71% wel claimbeoordeling 66% 29% 8% 0% 44% 29% * inclusief groep overig (n=240) Opvallend is dat 34% van de niet hervatters geen claimbeoordeling heeft gehad. Zij hebben dus geen WIA aanvraag gedaan, maar zijn ook niet aan het werk. Ten opzichte van de wel claimbeoordeelde niet hervatters betreft dit relatief veel werknemers met: betere gezondheidsperceptie (bij 18 en 27 maanden na ziekmelding); positievere verwachtingen omtrent werkhervatting (bij 27 maanden); aanwezigheid van een dienstverband (bij 27 maanden). Ook hebben ze kleinere contracten (voor minder uren) dan de wel claimbeoordeelde niethervatters, wat erop kan duiden dat ze minder afhankelijk zijn van een uitkering. Dit laatste blijkt overigens niet uit de aanwezigheid van een partnerinkomen; hierin is geen significant verschil tussen wel en niet claimbeoordeelde niet hervatters. In figuur VI.2.2 is de WIA status van de werknemers weergegeven (gebaseerd op gegevens uit de UWV registratie per 1 oktober 2009), voor zover ze een claimbeoordeling gekregen hebben 2. De uitslag is voor 34% dat ze geen WIA uitkering kregen toegekend (35 minners). Daarnaast is 23% gedeeltelijk arbeidsgeschikt verklaard en 43% volledig ar 1 Binnen de oorsprokelijke responsgroep van werknemers heeft 26% een claimbeoordeling gehad. 2 Deze claimgegevens van UWV zijn waarschijnlijk vervuild: de groep gedeeltelijk WGA ers zal in werkelijkheid kleiner zijn en de groep volledig WGA ers groter. 213

16 beidsongeschikt verklaard; van laatstgenoemde groep krijgt ongeveer tweederde een WGA uitkering en een derde een IVA uitkering. Figuur 2.3 WIA status werknemers volgens UWV registratie (per 1 oktober 2009) 100% 80% 60% 40% 20% 0% 3% 20% 10% 19% 15% 29% 28% 37% 41% 37% 87% 23% 12% 21% 43% 34% 23% 19% niet-hervatters late hervatters opbouwers terugvallers totaal 35 min WGA gedeeltelijk WGA volledig IVA * inclusief groep overig (n=90) De niet hervatters die wel beoordeeld zijn, zijn veelal volledig arbeidsongeschikt verklaard (WGA of IVA). Echter ruim een derde van de beoordeelde niet hervatters (35%) wordt wel in staat geacht (gedeeltelijk) te werken. Voor de terugvallers die 27 maanden na de ziekmelding ook niet werkten geldt een soortgelijk verhaal: zij zijn meestal volledig arbeidsongeschikt verklaard, maar een aanzienlijk deel (40%) wordt echter wel in staat geacht (gedeeltelijk) te werken. Van de beoordeelde late hervatters heeft ruim de helft een (meestal gedeeltelijke) WGA uitkering toegekend gekregen en bijna de helft geen uitkering. Voor zover de opbouwers een claimbeoordeling hebben gehad, zijn ze meestal afwezen voor een WIA uitkering. De volhouders hebben geen van allen een claimbeoordeling gehad (en zijn dus niet opgenomen in de figuur) Diagnose Van degenen die een claimbeoordeling hebben gehad, wordt in tabel VI.2.3 de diagnose weergegeven. De verschillen tussen de groepen zijn niet significant. Gemiddeld ruim een vijfde heeft hart en vaatziekten. Kanker komt voor bij één op de zeven beoordeelden, waaronder relatief veel late hervatters. Bijna een derde heeft een aandoening aan het bewegingsapparaat. Psychische klachten komen voor bij bijna een vijfde van de beoordeelden. Dit betreft vaker harde psychische klachten (zoals angst, persoonlijkheids en 214

17 stemmingsstoornissen) dan zachte klachten (zoals aanpassingsstoornissen en spanningsklachten). Overige aandoeningen komen bij circa één op de tien voor. Tabel 2.13 Werkstatus versus diagnose* van werknemers 27 maanden na ziekmelding, die een claimbeoordeling hebben gehad niethervatters late hervatters opbouwers terugvallers totaal** (n=151) (n=51) (n=40) (n=95) (n=426) hart/vaatziekten 21% 9% 23% 24% 22% kanker 9% 26% 13% 15% 14% psychisch zacht 5% 4% 5% 7% 5% psychisch hard 16% 13% 8% 14% 13% bewegingsapparaat 32% 24% 38% 29% 30% overige aandoeningen 14% 15% 8% 8% 12% onbekend 3% 9% 8% 2% 3% * volgens UWV registratie (per 1 oktober 2009), op basis van CAS codes ** inclusief groep overig (n=89) 2.4 Volledig arbeidsongeschikten WGA versus gedeeltelijk arbeidsgeschikten Nu wordt nader ingegaan op twee groepen die de WIA claimbeoordeling hebben gehad en een WGA uitkering toegekend hebben gekregen: de volledig arbeidsongeschikten WGA (80 100%) en de gedeeltelijk arbeidsgeschikten WGA (35 80%). De groep % WGA onderscheidt zich van de groep 35 80% WGA op een aantal kenmerken wat betreft de (pogingen tot) werkhervatting en de ervaren gezondheid. Deze worden hier toegelicht Werkhervattingpogingen en werkstatus Op alle drie peilmomenten zijn de gedeeltelijk arbeidsgeschikten vaker (gedeeltelijk) aan het werk dan de volledig arbeidsongeschikten. Bij de gedeeltelijk arbeidsgeschikten betreft dit rond de 60% per peilmoment, bij de volledig arbeidsongeschikten is dit tot 2 à 3 keer minder. De gedeeltelijk arbeidsgeschikten vallen relatief vaak onder de groep late hervatters, terwijl de volledig arbeidsongeschikten relatief vaker niet hervatters en terugvallers betreffen (zie eerdere Figuur VI.2.3). Van de niet werkenden op een bepaald meetmoment heeft een deel in de voorafgaande negen maanden een of meerdere werkhervattingpogingen gedaan; de verschillen hierin tussen gedeeltelijk en volledig arbeidsongeschikten zijn niet significant. Het aandeel dat noch werkzaam is noch een werkhervattingpoging heeft gedaan, is op alle drie peilmomenten aanzienlijk groter bij de volledig arbeidsongeschikten dan bij de gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Het aandeel volledig arbeidsongeschikten dat geen enkele werkhervattingpoging heeft gedaan in de voorgaande periode is bij 27 maanden hoger (60%) dan daarvoor; dit gaat dus grotendeels over de periode voorafgaand aan de claimbeoordeling (Tabel VI.2.14). 215

18 Tabel 2.14 Werkhervattingpogingen in voorafgaande periode (na 10, 18 en 27 maanden): WGA gedeeltelijk arbeidsgeschikten versus WGA volledig arbeidsongeschikten WGA gedeeltelijk arbeidsgeschikten (n=184) WGA volledig arbeidsongeschikten (n=319) totaal WGA (n=503) bij 10 maanden: werkt op meetmoment 55% 33% 41% werkhervattingpoging gedaan 14% 21% 18% geen werkhervattingpoging gedaan 31% 46% 41% bij 18 maanden: werkt op meetmoment 62% 35% 47% werkhervattingpoging gedaan 12% 15% 14% geen werkhervattingpoging gedaan 26% 50% 39% bij 27 maanden: werkt op meetmoment 63% 21% 40% werkhervattingpoging gedaan 10% 19% 15% geen werkhervattingpoging gedaan 27% 60% 45% Bij de werkhervatting kunnen, naast de gezondheid, andere factoren (persoonlijke omstandigheden of problemen) een belemmerende rol spelen. Dit is bij de volledig arbeidsongeschikten niet vaker of minder vaak het geval dan bij de gedeeltelijk arbeidsgeschikten Ervaren gezondheid Volledig arbeidsongeschikten hebben zich vaker ziek gemeld met psychische klachten dan gedeeltelijk arbeidsgeschikten. De gedeeltelijk arbeidsgeschikten en volledig arbeidsongeschikten hebben door de tijd heen echter geen andere verwachtingen gehad wat betreft de vraag of hun gezondheid het zou toelaten om in de toekomst weer volledig te werken. Wel denken 10 maanden na de ziekmelding de zorgverleners (bedrijfsarts, huisarts en specialisten) van de gedeeltelijk arbeidsgeschikten vaker dat zij hun oude werk volledig zouden kunnen hervatten, dan bij de volledig arbeidsongeschikten. Dit verschil zien we later in de tijd niet meer. Op de drie peilmomenten hebben de gedeeltelijk arbeidsgeschikten gemiddeld een betere gezondheid ervaren dan de volledig arbeidsongeschikten (Tabel VI.2.15). Dit verschil is 18 maanden na de ziekmelding het grootst; het aandeel volledig arbeidsongeschikten dat hun gezondheid als slecht ervaart is dan het hoogst. Na 18 maanden geven de gedeeltelijk arbeidsgeschikten ook vaker aan dat hun gezondheid in het afgelopen jaar is verbeterd, terwijl deze volgens de volledig arbeidsongeschikten vaker is verslechterd. Van te voren, bij 10 maanden, verwachten de gedeeltelijk arbeidsgeschikten tevens vaker dat hun klachten de komende tijd hetzelfde zullen blijven of verminderen, terwijl volledig arbeidsongeschikten het vaker niet weten. 216

19 Tabel 2.15 Ervaren gezondheid: WGA gedeeltelijk arbeidsgeschikten versus WGA volledig arbeidsongeschikten (na 10, 18 en 27 maanden) WGA gedeeltelijk arbeidsgeschikten (n=184) WGA volledig arbeidsongeschikten (n=319) totaal WGA (n=503) bij 10 maanden: gezondheid goed 18% 13% 14% gezondheid matig 60% 53% 56% gezondheid slecht 22% 34% 30% bij 18 maanden: gezondheid goed 14% 6% 10% gezondheid matig 68% 54% 60% gezondheid slecht 18% 40% 31% bij 27 maanden: gezondheid goed 15% 6% 10% gezondheid matig 63% 62% 62% gezondheid slecht 22% 32% 27% 2.5 De volledig arbeidsongeschikten WGA versus IVA In deze paragraaf wordt een vergelijking gemaakt tussen de volledig arbeidsongeschikten binnen de WGA versus de IVA, op een aantal kenmerken betreffende de werkstatus en ervaren gezondheid door de tijd heen Werkhervattingpogingen en werkstatus De WGA volledig arbeidsongeschikten zijn op alle drie peilmomenten vaker (gedeeltelijk) aan het werk dan de IVA volledig arbeidsongeschikten. Dit verschil wordt in de loop van de tijd steeds groter. De IVA ers behoren relatief nog vaker dan de WGA ers tot de groep niet hervatters. Werkhervattingpogingen worden door de niet werkende WGA ers vaker gedaan dan door de niet werkende IVA ers. Al vanaf de eerste ziekteperiode heeft een meerderheid van de IVA ers geen werkhervattingpogingen gedaan en dit aandeel neemt steeds verder toe (Tabel VI.2.16). De gezondheidsklachten zullen hierin een rol hebben gespeeld. Andere factoren naast de gezondheid die een belemmerende rol kunnen spelen in de werkhervatting (persoonlijke omstandigheden of problemen), komen bij de IVA ers niet vaker voor dan bij de WGA ers. 217

20 Tabel 2.16 Werkhervattingpogingen in voorafgaande periode (na 10, 18 en 27 maanden): volledig arbeidsongeschikten WGA versus IVA WGA volledig arbeidsongeschikten (n=319) IVA ers (n=173) bij 10 maanden: werkt op meetmoment 33% 26% werkhervattingpoging gedaan 21% 16% geen werkhervattingpoging gedaan 46% 58% bij 18 maanden: werkt op meetmoment 35% 21% werkhervattingpoging gedaan 15% 14% geen werkhervattingpoging gedaan 50% 65% bij 27 maanden: werkt op meetmoment 21% 6% werkhervattingpoging gedaan 19% 8% geen werkhervattingpoging gedaan 60% 86% Ervaren gezondheid De IVA ers hebben vaker gezondheidsklachten die geen gevolg waren van het werk dat ze deden. Zij hebben zich relatief vaak ziek gemeld met hart en vaatziekten of overige klachten/ziekten (waaronder kanker), terwijl de WGA ers vaker psychische klachten of klachten aan het bewegingsapparaat hadden. Er is op de drie peilmomenten weinig verschil in ervaren gezondheid tussen de volledig arbeidsongeschikten in de WGA en de IVA (Tabel VI.2.17). Toch hebben de WGA ers op de drie peilmomenten vaker een gezondheidsverbetering ervaren in de afgelopen periode en verwachten ze na 9 en 18 maanden vaker dat de gezondheidsklachten in de nabije toekomst minder zullen worden. De IVA ers verwachten minder vaak dan de WGA ers dat hun gezondheid het toelaat om in de toekomst weer volledig te werken (in eigen of ander werk). Ook de zorgverleners (bedrijfsarts, huisarts en specialisten) van de IVA ers denken vaker dat zij hun werk niet kunnen hervatten. De toekomstverwachtingen van de volledig arbeidsongeschikten en hun zorgverleners worden in de loop van de tijd steeds pessimistischer; bij de IVA ers neemt het aandeel dat niet verwacht dat ze weer aan het werk komen hierbij sneller toe. 218

21 Tabel 2.17 Ervaren gezondheid: volledig arbeidsongeschikten WGA versus IVA (na 10, 18 en 27 maanden) WGA volledig arbeidsongeschikten (n=319) IVA ers (n=173) bij 10 maanden: gezondheid goed 13% 5% gezondheid matig 53% 56% gezondheid slecht 34% 39% bij 18 maanden: gezondheid goed 6% 5% gezondheid matig 54% 52% gezondheid slecht 40% 43% bij 27 maanden: gezondheid goed 6% 6% gezondheid matig 62% 59% gezondheid slecht 32% 35% 2.6 De 35 minners versus WIA gerechtigden Ten opzichte van de werknemers die wel een WIA uitkering toegekend hebben gekregen, onderscheiden de 35 minners zich op een aantal kenmerken betreffende de werkstatus en ervaren gezondheid. In het navolgende wordt ingegaan op de belangrijkste verschillen hierin tussen de 35 minners en de WIA gerechtigden (WGA ers en IVA ers) Werkhervattingpogingen en werkstatus De 35 minners zijn op de drie peilmomenten vaker weer aan het werk dan de WIAgerechtigden. Relatief vaak behoren de 35 minners tot de groep opbouwers (zie Figuur VI.2.3). Tien maanden na de ziekmelding zijn de toekomstige 35 minners ongeveer anderhalf keer vaker (deels) aan het werk dan de toekomstige WIA gerechtigden; hetzelfde beeld is zichtbaar na 18 maanden. Na 27 maanden, dus na de WIA beoordeling, is het grootste deel van de werkende 35 minners zelfs al volledig aan het werk. Zowel bij de 35 minners als de WIA gerechtigden hebben de niet werkenden op een bepaald meetmoment vaker niet dan wel een werkhervattingpoging gedaan. In verhouding hebben de niet werkende 35 minners echter vaker een werkhervattingpoging gedaan dan de niet werkende WIA gerechtigden (Tabel VI.2.18). Naast de gezondheid kunnen andere factoren (persoonlijke omstandigheden of problemen) een belemmerende rol spelen in de werkhervatting. Dit is bij de 35 minners in de eerste 18 maanden niet vaker of minder vaak het geval dan bij de WIA gerechtigden. 219

22 Tabel 2.18 Werkhervattingpogingen in voorafgaande periode (na 10, 18 en 27 maanden): 35 minners versus WIA gerechtigden 35 minners (n=382) WIA gerechtigden (n=676) bij 10 maanden: werkt op meetmoment 54% 37% werkhervattingpoging gedaan 17% 18% geen werkhervattingpoging gedaan 29% 45% bij 18 maanden: werkt op meetmoment 60% 40% werkhervattingpoging gedaan 10% 14% geen werkhervattingpoging gedaan 30% 46% bij 27 maanden: werkt op meetmoment 63% 32% werkhervattingpoging gedaan 10% 13% geen werkhervattingpoging gedaan 27% 55% Ervaren gezondheid De (toekomstige) 35 minners hebben zich vaker ziek gemeld met fysieke klachten dan de (toekomstige) WIA gerechtigden. Hun klachten waren vaker het gevolg van het werk dat ze deden. De 35 minners ervaren hun gezondheid bij 10 maanden na ziekmelding al gemiddeld beter dan de WIA gerechtigden. Deze situatie is weinig veranderd na 18 maanden. Na 27 maanden, dus na de WIA beoordeling, is het aandeel 35 minners dat de gezondheid als goed ervaart zelfs toegenomen van een vijfde naar een derde (tabel VI.2.19). Door de tijd heen denken de 35 minners ook positiever over de ontwikkelingen in hun gezondheid dan de WIA gerechtigden. Zij zien op alle drie peilmomenten vaker een gezondheidsverbetering in de afgelopen periode en verwachten vaker dat de gezondheidsklachten in de nabije toekomst minder zullen worden. 220

23 Tabel 2.19 Ervaren gezondheid: 35 minners versus WIA gerechtigden (na 10, 18 en 27 maanden) 35 minners (n=382) WIA gerechtigden (n=676) bij 10 maanden: gezondheid goed 20% 12% gezondheid matig 60% 56% gezondheid slecht 20% 32% bij 18 maanden: gezondheid goed 22% 8% gezondheid matig 63% 58% gezondheid slecht 15% 34% bij 27 maanden: gezondheid goed 32% 9% gezondheid matig 53% 62% gezondheid slecht 15% 29% De 35 minners verwachten zelf door de tijd heen vaker dan de WIA gerechtigden dat hun gezondheid het in de toekomst toelaat om weer volledig te werken. Dit kan zowel in hetzelfde als in ander werk zijn. Ook de zorgverleners (bedrijfsarts, huisarts en specialisten) van de 35 minners verwachten, 10 en 18 maanden na de ziekmelding, vaker dat zij hun oude werk volledig kunnen hervatten. Na 18 maanden verwachten de toekomstige 35 minners ook minder vaak voor een WIAuitkering in aanmerking te gaan komen dan de uiteindelijk WIA gerechtigden: 23% versus 42% verwacht dit Ervaren gezondheid naar werkstatus De 35 minners die bij 27 maanden niet werkzaam zijn, ervaren hun gezondheid als minder goed dan de 35 minners die wel aan het werk zijn. Bij de WIA gerechtigden is hetzelfde patroon zichtbaar (tabel VI.2.20). Tabel 2.20 Ervaren gezondheid naar werkstatus: 35 minners versus WIA gerechtigden (na 27 maanden) werkt niet werkt gedeeltelijk werkt volledig totaal 35 minners (n=382): gezondheid goed 15% 24% 55% 32% gezondheid matig 54% 65% 43% 53% gezondheid slecht 31% 11% 2% 15% WIA gerechtigden (n=676): gezondheid goed 6% 12% 50% 9% gezondheid matig 55% 81% 50% 62% gezondheid slecht 40% 7% 0% 29% 221

24 2.7 De 35 minners versus niet claimbeoordeelden In deze paragraaf wordt de positie van de 35 minners vergeleken met die van de degenen die de WIA claimaanvraag niet gedaan hebben (en veelal voor die tijd hervat hebben) op een aantal kenmerken betreffende de werkstatus en ervaren gezondheid Werkhervattingpogingen en werkstatus Na tien maanden zijn de niet claimbeoordeelden vaker al weer aan het werk dan de 35 minners, waaronder een deel zelfs volledig. Op latere peilmomenten zijn de nietclaimbeoordeelden ook vaker aan het werk dan de 35 minners. Na 18 maanden is meer dan de helft van de niet claimbeoordeelden al volledig aan het werk en na 27 maanden is dit tweederde (het betreft relatief veel opbouwers ). Overigens is op het laatste peilmoment bijna een vijfde niet aan het werk, maar niettemin heeft deze groep ook geen claimaanvraag ingediend. Werkhervattingpogingen zijn door de niet werkende niet claimbeoordeelden relatief vaker gedaan dan door de niet werkende 35 minners (Tabel VI.2.21). Andere factoren naast de gezondheid die een belemmerende rol kunnen spelen in de werkhervatting (persoonlijke omstandigheden of problemen), komen bij de 35 minners vaker voor dan bij de niet claimbeoordeelden. Tabel 2.21 Werkhervattingpogingen in voorafgaande periode (na 10, 18 en 27 maanden): 35 minners versus niet claimbeoordeelden 35 minners (n=382) niet claimbeoordeelden (n=2889) bij 10 maanden: werkt op meetmoment 54% 74% werkhervattingpoging gedaan 17% 10% geen werkhervattingpoging gedaan 29% 16% bij 18 maanden: werkt op meetmoment 60% 82% werkhervattingpoging gedaan 10% 6% geen werkhervattingpoging gedaan 30% 12% bij 27 maanden: werkt op meetmoment 63% 81% werkhervattingpoging gedaan 10% 8% geen werkhervattingpoging gedaan 27% 11% Ervaren gezondheid De (toekomstige) niet claimbeoordeelden hebben zich vaker ziek gemeld met psychische klachten dan de (toekomstige) 35 minners. Hun klachten waren vaker geen gevolg van het werk dat ze deden. De niet claimbeoordeelden ervaren hun gezondheid door de tijd heen beter dan de 35 minners. Het aandeel dat de gezondheid als goed ervaart, ligt hoger en neemt ook sneller 222

25 toe bij de niet claimbeoordeelden (Tabel VI.2.22). Vanaf tien maanden na de ziekmelding ligt het aandeel dat de gezondheid als slecht ervaart heel laag en dit blijft ook laag. De niet claimbeoordeelden hebben door de tijd heen de ontwikkelingen in hun gezondheid ook positiever ervaren dan de 35 minners. Zij zien op alle drie peilmomenten vaker een gezondheidsverbetering in de afgelopen periode en verwachten vaker dat de gezondheidsklachten in de nabije toekomst minder zullen worden. Tabel 2.22 Ervaren gezondheid: 35 minners versus WIA gerechtigden (na 10, 18 en 27 maanden) 35 minners (n=382) niet claimbeoordeelden (n=2889) bij 10 maanden: gezondheid goed 20% 39% gezondheid matig 60% 53% gezondheid slecht 20% 8% bij 18 maanden: gezondheid goed 22% 49% gezondheid matig 63% 45% gezondheid slecht 15% 6% bij 27 maanden: gezondheid goed 32% 57% gezondheid matig 53% 37% gezondheid slecht 15% 6% De niet claimbeoordeelden hebben een positiever beeld van hun toekomstige werksituatie dan de 35 minners. Ze verwachten door de tijd heen vaker dat hun gezondheid het in de toekomst toelaat om weer volledig te werken (in hetzelfde of ander werk). Bij 10 maanden na de ziekmelding zou de werkgever ook vaker graag willen dat de werknemer volledig terugkeert. Op dat moment verwachten de zorgverleners (bedrijfsarts, huisarts en specialisten) van de niet claimbeoordeelden eveneens vaker dat zij hun oude werk volledig kunnen hervatten. 2.8 Determinanten van toekenning WIA toekenning werknemers Welke determinanten zijn, gegeven een claimbeoordeling, voorspellend voor de kans dat een werknemer tot de WIA wordt toegelaten? Wie worden tot de WIA toegelaten? En wie tot de IVA en wie tot de WGA? Met een multinomiale logit analyse bepalen we welke factoren van invloed zijn op de WIA classificatie van werknemers. We gaan daarbij opnieuw uit van de situatie bij tien maanden na ziekmelding en onderzoeken welke kenmerken voorspellers zijn van de kans dat een werknemer die minstens negen maanden geheel of gedeeltelijk ziek gemeld is geweest en die een jaar later een WIA uitkering aanvraagt in een bepaalde WIA categorie terechtkomt. 223