SPECIAL AWARD PEINS FRANEKER ELSRYP

Transcriptie

1 RONRYP DRO FRANEKER ELSRYP PEINS Noord Nederland Menaam Franeker Leeuwarden SPECIAL AWARD 61 6 BAAIUM WJ 5 3 1

2 SPECIAL AWARD Special Award 2015 Kunst Fiets Routes Houdt u van kunst? En van fi etsen? Bent u benieuwd naar bij zondere kunst van buitengewone kunstenaars? Dan nodigen wij u uit op de fi ets te stappen en de verschillende locaties aan te doen van de Special Award 2015 Kunst Fiets Routes. De Special Award is dé landelijke beeldende kunstwedstrijd voor kunstenaars met een handicap. Van eind juni tot eind september zijn in vijf regio s in Nederland Kunst Fiets Routes uitgezet. Op deze routes kunt u het werk van de genomineerde wedstrijddeelnemers bewonderen en meestemmen voor de publieksprijs. De fi etsroutes lopen langs ateliers waar kunstenaars met een handicap werken, unieke horecagelegenheden van zorgorganisaties, culturele hoogtepunten en door mooie natuurgebieden. Elke route bestaat uit twee delen. U kunt er voor kiezen de hele route te fi etsen of de helft. Van de geëxposeerde kunstwerken is bij diverse locaties een kunstcatalogus te koop. Onderweg kunt u via een QR-code stemmen op de kunstenaar die wat u betreft de publieksprijs verdient. Stemmen kan ook na afl oop via Houdt u wel van kunst maar kunt of wilt u niet fi etsen? Geen probleem: alle expositielocaties zijn ook per auto bereikbaar. De Special Award 2015 is een project van Special Arts mogelijk gemaakt door het Innovatiefonds Zorgverzekeraars. Special Arts heeft tot doel: het stimuleren en vergroten van de kunst- en cultuurparticipatie door mensen met een handicap en het ondersteunen van kunstenaars bij het ontwikkelen van hun pure talent. Stichting Special Arts Nederland Zonnehof 4A 38 NC Amersfoort info@specialarts.nl 2

3 Regio noord 31 juli t/m 28 augustus 2015 De route Regio Noord bestaat uit twee losse rondes. Route A start en eindigt in Menaam. Route B is een rondtocht door Leeuwarden met een uitstapje naar het Poptaslot in Marsum. Vanaf Menaam fi etst u door het Friese groen van de gemeente Menameradiel naar Slappeterp. In dit dorpje bevinden zich maar liefst drie terpen uit het begin van onze jaartelling. De route gaat verder langs de dorpjes: Skingen, Peins en Schalsum naar één van de Friese Elf steden: Franeker. De naam is afkomstig van Froon-acker wat land van de heer/koning betekent. De oudste straat van de stad heet ook nog steeds Froonacker. Franeker telt tal van rijksmonumenten waar - onder het Stadhuis uit 1591 in renaissan cestijl. Door de polder fi etst u langs Wjelsryp en Baaium naar Dronryp. Hier kunt u het oude stationskoffi ehuis uit 1873 aandoen en de sfeer opsnuiven uit vroeger tijden, voordat u weer terugkeert in Menaam. Het tweede deel van de route loopt door Leeuwarden, de trotse hoofdstad van Fryslân. Aan de grachten staan honderden monumenten en er zijn prachtige musea zoals het Fries Museum en het Keramiekmuseum Princessehof. Leeuwarden heeft mooie oude parken, maar biedt ook plaats aan de hoogste wolkenkrabber van Noord- en Oost-Nederland. Deze zogeheten Achmeatoren is met haar 5 meter beeldbepalend en met helder weer vanuit een groot deel van Friesland zichtbaar. Verder is de stad Hoofdstad van de Smaak 2015 en in 2018 Culturele Hoofdstad. Genoeg te zien en te ontdekken op culinair, historisch en cultureel gebied al fi etsend langs de mooie locaties en bijzondere kunst van buitengewone kunstenaars. Route deel A: Menaam - Franeker - Dronryp - Menaam Lengte: 30 km Route deel B: Leeuwarden Marsum Leeuwarden Lengte: 15 km In te korten tot wandelroute van 8,5 km in Leeuwarden Tip! Deze routes zijn ook te downloaden via de voor geplande routes van etsersbond.nl Kies voor: Special Award 2015 Kunst Fiets Route noord A Special Award 2015 Kunst Fiets Route noord B 3

4 ROUTE DEEL A 2 MENAAM S PEINS 92 FRANEKER 12 SCHALSUM 61 DRONRYP S Startpunt route WJELSRYP 23 Expositielocatie Horecalocatie 3 BAAIUM Fiets knooppunt

5 Route deel A Menaam Franeker Dronryp Menaam Lengte: 30 km Startpunt: Gemeentekantoor Menaam, Dyksterbuorren 16, 9036 MS Menaam (1 Gemeentekantoor Menaam) Startpunt nabij station: Toeristisch Informatie Punt Museum Martena, Voorstraat 35, 8801 LA Franeker Overige startpunten: Theetuin Slappeterp, Kleasterdyk 12a, 9037 JW Slappeterp Ga vanaf het Gemeentekantoor Menaam (Menaldum) linksaf naar knooppunt 84, 90 Richting knooppunt 41 Kleasterdyk 12a (2 Theetuin Slappeterp/Hooiberg Slappeterp) (tevens horecalocatie) (tevens startpunt) Terug naar knooppunt 90, 92 Vervolg richting knooppunt 9 (3 Rehoboth) Vervolg naar knooppunt 9 Na knooppunt 9 over de brug direct rechtsaf Noorderbolwerk (4 Banga Theekoepel) Vervolg Noorderbolwerk 1e links, einde linksaf en direct rechtsaf Raadhuisplein (5 Oude stadhuis Franeker) Vervolg Raadhuisplein einde rechtsaf Voorstraat (6 Toeristisch Informatie Punt Museum Martena) (7 Museum Martena) (tevens horecalocatie) Vervolg Voorstraat 1e links Waagstraat einde rechtsaf Academiestraat Direct linksaf over de brug Direct linksaf Schilcampen 2e brug linksaf Hofstraat (richting kerktoren) 2e rechts Sint Martiniplantsoen Einde rechtsaf blijft Sint Martiniplantsoen (8 Partoer) Ga terug vervolg rechts Sint Martiniplantsoen 1e rechts Schoolsteeg 1e rechts Godsacker Vervolg route 5

6 Vervolg Route deel A Einde Godsacker links Dijkstraat (voetgangersgebied) (9 Fotografi e Joan van de Brug) Einde linksaf (blijft Dijkstraat) 2e rechts Oud Kaatsveld Vervolg naar knooppunt 5 Richting knooppunt 3 ( B&B Lutje Lollum) Vervolg naar knooppunt 3, 23 Richting knooppunt ( Restaurant Op Hatsum) (tevens horecalocatie) Vervolg naar knooppunt, 61, 84 Eindpunt Gemeentekantoor Menaam (Menaldum) 6 Expositielocatie Horecalocatie

7 S 1 Gemeentekantoor Menaam 2 Theetuin Slappeterp Menaam is een terpdorp dat enkele eeuwen voor het begin van de jaartelling op de kwelderwal tussen Dronryp en Bitgum is ontstaan. Aan de Dyksterbuorren staat Feintsje fan Menaam. Dit is het standbeeld van een fi etsende jongeman. De Friese dichter Fedde Schurer heeft er een lied over gemaakt. Dyksterbuorren MS Menaam maandag t/m donderdag van uur en van uur vrijdag van uur Fietsrouteboekjes zijn verkrijgbaar bij de speciale informatiestand in het gemeentekantoor. Bon In Theetuin Slappeterp komt u tot rust met een kopje thee en wat lekkers. De taarten worden deels gemaakt door mensen met een beperking. U kunt hier ook overnachten! In de zwerf hut of de pipowagen. Tip: zaterdag 22 en zondag 23 augustus 2015 is een mini kleinkunstfestival in de theetuin. Kleasterdyk 12a 9037 JW Slappeterp maandag t/m zondag van uur Gratis kopje koffi e of thee Special Award expositielocaties zijn het theehuis en de hooiberg. 7

8 3 Rehoboth 4 Banga Theekoepel Het kerkgebouw Rehoboth dateert uit 1913 en heeft een zorgvuldig gedetailleerde voorgevel met neorenaissance- en jugendstil-elementen. Het wordt nog steeds gebruikt voor kerkdiensten op zondagavond. Dorpsstraat JK Peins Het kerkgebouw is te bezichtigen op zaterdag 8 en zaterdag 22 augustus 2015 van uur Kunst is vanaf buiten zichtbaar. Deze theekoepel uit 1786 hoorde bij het monumentale pand aan Zilverstraat 16. De historische theekoepel werd indertijd gebouwd door de welgestelde familie Banga. Tijdens het nippen aan hun thee genoten ze van het uitzicht. De koepel is ook een tijd in gebruik geweest als atelier. Noorderbolwerk KK Franeker dinsdag t/m zaterdag uur (alleen geopend juli en augustus) Tijdens de openingstijden kan een kopje thee gedronken worden. 8 Expositielocatie Horecalocatie

9 5 Oude stadhuis Franeker 6 Toeristisch Informatie Punt Museum Martena Het stadhuis in Friese renaissance stijl stamt uit Boven de ingang is het Wapen van Friesland afgebeeld. Het rijksmonument staat in de Top 0 der Nederlandse UNESCO-monumenten. In Brookline (Massachusetts, VS) staat aan de Netherlands Road een kopie van het Franeker stadhuis. De stad Franeker met haar historische binnenstad is de ster van de Elf Steden. Toeristisch Informatiepunt Museum Martena verstrekt graag inspirerende informatie. Tip: in augustus start elke dinsdag en donderdag om uur een stadswandeling. Duur: ongeveer 1,5 uur. Raadhuisplein KX Franeker dinsdag t/m donderdag van uur tijdens huwelijksvoltrekkingen gesloten Voorstraat LA Franeker dinsdag t/m zondag van uur 9

10 7 Museum Martena 8 Partoer Museum Martena, het stadsmuseum van Franeker, besteedt aandacht aan de geschiedenis van deze historische elfstedenstad. Het sfeervolle, klassieke museum is gevestigd in een prachtig zestiende-eeuws stadskasteel en heeft een mooie binnentuin. Voorstraat LA Franeker Bij Partoer worden bijzonder keramiek, serviesgoed en leuke cadeaus gemaakt door mensen met een beperking. De winkel bevindt zich, net als het leescafé en de bibliotheek, in een prachtig Jugendstil pand. St. Martiniplantsoen LK Franeker maandag t/m vrijdag van uur dinsdag t/m zondag van uur Bon Gratis kopje koffi e of thee Expositielocatie Horecalocatie

11 9 Fotografi e Joan van de Brug Bed and Breakfast Lutje Lollum Joan van de Brug wil met zijn foto s verhalen en gebeurtenissen vertalen naar een zo natuurlijk mogelijk beeld. Hierbij maakt hij dan ook zoveel mogelijk gebruik van natuurlijk licht. Dijkstraat LW Franeker woensdag t/m vrijdag van uur zaterdag van uur Bed and Breakfast Lutje Lollum is gevestigd in een prachtige in oude stijl gerenoveerde monumentale kop-hals-romp boerderij uit 1860 in het buurtschap Lutje Lollum vlakbij het oude universiteitsstadje Franeker. Lutje Lollum PW Franeker Special Award expositielocatie is de B&B huiskamer. Kunst is vanaf buiten zichtbaar Bon 1,00 korting op toegangsbewijs Eise Eisinga Planetarium. Kaartje bij Bed and Breakfast Lutje Lollum verkrijgbaar voor 3,75 in plaats van 4,75.

12 Nu verkrijgbaar de Special Award Kunstcatalogus! Restaurant Op Hatsum Op Hatsum ligt midden tussen de uitgestrekte weilanden van het Friese land. Binnen hangt nog de sfeer van het oude stationskoffi ehuis, gebouwd in 1873, hetzelfde jaar waarin de spoorlijn Leeuwarden-Harlingen werd aangelegd. Hatzum VK Dronryp woensdag t/m zondag van uur 12 Expositielocatie Horecalocatie

13 Knip, schrijf, vouw, plak de kaart dicht & verstuur Fiets ook mee! Special Award 2015 Kunst Fiets Route 13 Voor meer informatie Voor meer informatie Foto: via VVV Leeuwarden

14 SPECIAL AWARD Leuk Idee! Hou je van kunst? En van fi etsen? Stap dan deze zomer op de fi ets voor de Special Award 2015 Kunst Fiets Routes en stap af bij ateliers waar kunstenaars met een handicap werken, unieke horecagelegenheden en culturele hoogtepunten.

15 BIJZONDERE KUNST VAN BUITENGEWONE KUNSTENAARS Special Arts nodigt u uit om donateur te worden. Dat kan al door middel van een bijdrage van 50,- per jaar. Maar uiteraard is een hoger bedrag welkom! U kunt zich opgeven als donateur door het formulier op in te vullen of door u op te geven via info@specialarts.nl. Steun geven is vertrouwen hebben. Geef Special Arts uw vertrouwen en steun mensen met een handicap bij het ontwikkelen van hun kunstzinnige talenten. Karen Koeslag, De kwallen (detail), 2012, acryl op doek, 50 x 0 cm

16 17 Josin Hoevenagel, Leeuwarden Waterstad, 2015, acryl op papier, 50 x 65 cm

17 ROUTE DEEL B LEEUWARDEN S E 9 8 T 57 2 S Startpunt route Expositielocatie Horecalocatie Fiets knooppunt

18 Route deel B Leeuwarden - Marsum - Leeuwarden Lengte: 15 km (in te korten tot wandelroute van 8,5 km in Leeuwarden) Startpunt nabij station: VVV Leeuwarden, Sophialaan 4, 89 AE Leeuwarden Startpunt is VVV Leeuwarden, tevens entree naar Achmea (1 Achmea) Ga vanaf VVV rechtsaf Sophialaan op rotonde rechtdoor blijft Sophialaan Linksaf Stationsplein gaat over in Stationsweg Rechts aanhouden, over spoorwegovergang, meteen rechtsaf, Hollanderdijk Rechts aanhouden Achter het Station gaat over in Wijnhorsterstraat rechts aanhouden Wijnhorsterstraat (2 Atteljee, linkerzijde van de weg in pand Huizuimerhof) Vervolg Wijnhorsterstraat rechts aanhouden Van Loonstraat Op rotonde rechtsaf over Stephensonviaduct richting knooppunt 99 Over water linksaf Harlingertrekweg 1e rechts, einde linksaf, direct rechtsaf (3 Hotel W.T.C.) (tevens horecalocatie) Ga terug naar Harlingertrekweg, rechtsaf naar knooppunt 77 * Richting knooppunt 76 Onder snelweg door 2e links Slotleane. (4 Heringastate/Poptaslot) (tevens horecalocatie) Vervolg Slotleane, einde rechtsaf Buorren, naar knooppunt 76, 61, 63 Richting knooppunt 17 1e rotonde rechtdoor Harlingersingel (5 Restaurant Liuwherne) Steek over richting centrum Nieuwestad 1e links Torenstraat 1e rechts Oldehoofsterkerkhof (6 Tresoar, links) Vervolg Oldehoofsterkerkhof gaat over in Grote Kerkstraat (7 Binnenwerk) Vervolg route 19

19 Vervolg Route deel B Vervolg Grote Kerkstraat 3de links Pijlsteeg (let op steegje eigen weg meetellen) 1e rechts A.S. Levissonstraat gaat over in Jacobijnerkerkhof rechts aanhouden 1e links Jacobijnerkerkhof gaat over in Krommejat Einde rechtsaf Speelmansstraat (straatnaambord ontbreekt) Direct links oversteken Zuupsteeg (straatnaambord ontbreekt) Einde linksaf Eewal Rechts aanhouden Wortelhaven, over water rechtdoor Koningsstraat Einde rechtsaf Tweebaksmarkt (Tip: expositie bij De Vier Pelikanen) Vervolg Tweebaksmarkt 3e links Nieuwe Oosterstraat (8 Smoel Kunstwerkplaats) Vervolg Nieuwe Oosterstraat 1e rechts Kruisstraat Einde rechtsaf Keizersgracht volg bocht naar links Blokhuisplein (9 De Blokhuispoort) (tevens horecalocatie) Vervolg Blokhuisplein voor water rechtsaf Nieuweweg Rechts aanhouden rechtdoor op rotonde Zaailand 3e links Prins Hendrikstraat Eindpunt van de route VVV Leeuwarden * Optie voor wandelroute Ga terug naar Harlingertrekweg, linksaf naar knooppunt 99, 17, 63 Vervolg beschrijving vanaf regel Expositielocatie Horecalocatie

20 S Startpunt VVV Leeuwarden 1 Achmea Leeuwarden is de trotse hoofdstad van Fryslân! Start- en fi nishplaats van de Elfstedentocht. Aan de grachten staan honderden monumenten en je vindt er prachtige musea. De stad is Hoofdstad van de Smaak 2015 en in 2018 Culturele Hoofdstad. Sophialaan 4 89 AE Leeuwarden maandag van uur dinsdag t/m vrijdag van uur zaterdag van uur De Achmeatoren is met haar 4,6 meter en 26 verdiepingen beeldbepalend voor Leeuwarden en met helder weer vanuit een groot deel van Friesland zichtbaar. Iedere 2e zater dag van de maand is de 26ste verdieping opengesteld voor publiek. Er zijn twee tijdstippen om met de lift naar boven te gaan en van het prachtige uitzicht te genieten. Om.00 uur en.45 uur. Tip: reserveer vooraf kaarten via VVV Leeuwarden om dit mee te kunnen maken. Sophialaan 4 89 AE Leeuwarden maandag van uur dinsdag t/m vrijdag van uur zaterdag van uur Special Award expositielocatie is de hal van de Achmeatoren. 21

21 2 Kunstgroep en uitleen Atteljee 3 Hotel W.T.C. De kunstwerken van Atteljee worden gemaakt door mensen met een verstandelijke beperking en een creatief talent. Eigenzinnig en kleurrijk is het werk van de twintig kunstenaars die hier werken. Kunstenaar Josin Hoevenagel is genomineerd voor de Special Award Het W.T.C., gestart als de grootste overdekte veemarkt van Europa, is nu de locatie van veel (inter)nationale exposities, beurzen en congressen. Voor het hotel staat het beeld De Elfstedenrijder. Op de sokkel staan de namen van alle elfstedentochtwinnaars. Wijnhornsterstraat EX Leeuwarden Heliconweg AT Leeuwarden Bon maandag t/m vrijdag van uur 20% korting bij aankoop schilderij Special Award expositielocatie is de hal van hotel W.T.C. De koffi e staat voor u klaar 22 Expositielocatie Horecalocatie

22 4 Heringastate/Poptaslot 5 Restaurant Liuwherne Rond 1512 werd deze stins of state door de familie Heringa gesticht. In 1631 werd het landhuis verbouwd en kreeg het de vorm die het nu nog heeft. Uiteindelijk was het Dr. Popta die heeft gezorgd voor het behoud van de state tot aan de dag van vandaag. Slotleane 1, 9034 HM Marsum Restaurant Liuwherne ligt aan de rand van het centrum midden in het prachtige park aan de Westerplantage. Vanaf het terras heb je zicht op De Oldenhove of de jachthaven Prinsentuin. Vrouwenpoort 1 89 DD Leeuwarden maandag t/m zaterdag van uur. De expositielocatie is in de schuur van de voormalige slotboerderij, nu bezoekersruimte. Het Poptaslot zelf is uitsluitend te bezoeken met een rondleiding (een uur). De aangrenzende voortuin is in juli en augustus vrij toegankelijk.. Bon dinsdag t/m vrijdag van uur zaterdag en zondag van uur 5% korting op een lunch of 15% korting bij een diner vanaf 50,- Bon 1,00 korting op entree 23

23 6 Tresoar 7 Binnenwerk Tresoar is de bewaarplaats van de geschiedenis van Fryslân. Het bruist er van activiteiten voor jong en oud: concerten, lezingen, tentoonstellingen, educatieve projecten. Tip: donderdag 27 augustus gratis rondleiding om uur door onder meer de ondergrondse magazijnen. Tentoonstellingen: t/m 24 augustus: Diet Huber: tweetalige dubbeltalent t/m 28 augustus: Zomertentoonstelling Gastenkleed Boterhoek 1 89 DH Leeuwarden In het centrum van Leeuwarden huist in de voormalige meisjes-hbs woonwinkel Binnenwerk. De klaslokalen van dit karakteristieke pand lenen zich bij uitstek voor de presentatie van modern interieur en bijzon dere kunst. Grote Kerkstraat EC Leeuwarden dinsdag t/m vrijdag van uur zaterdag van uur maandag t/m vrijdag van uur 24 Expositielocatie Horecalocatie

24 E Tip: expositie bij De Vier Pelikanen 8 Smoel Kunstwerkplaats In Leeuwarden staat het kleinste Jugendstil theater van Europa. Het is in 1904 gebouwd als verzekeringskantoor. Sinds 2013 is het een theater. Deze bijzondere locatie toont t/m 30 augustus 0 pelikanen gemaakt door kunstenaars van dag bestedingsatelier Daeldersplak uit Drogeham. De pelikaan is het symbool van het verzekeringswezen. Dit dier voedt haar kroost desnoods met eigen bloed. Tweebaksmarkt KX Leeuwarden Smoel is een kunstwerkplaats voor mensen met een verstandelijke beperking. Bij Smoel kun je laten zien wie je bent en wat je kunt. Een open werkplek waar je zo binnen stapt. Wat de medewerkers maken kun je zien in de ruim opgezette werkplaats. Nieuwe Oosterstraat 1b 89 KM Leeuwarden maandag t/m vrijdag van uur Geopend tijdens kantooruren, indien er geen activiteit is in de zaal. Koffi e & thee staat voor u klaar! 25

25 9 De Blokhuispoort T Tip buiten de route: Eten in de Molen De Blokhuispoort stamt uit 1499 en was van oorsprong een fort/kasteel. In latere eeuwen deed het dienst als huis van opsluiting en strafgevangenis. Nu is het een cultureel bedrijvencentrum waar ook rondleidingen worden verzorgd. Blokhuisplein LJ Leeuwarden maandag t/m donderdag van uur vrijdag van uur zaterdag van uur Special Award expositielocatie is de gang naar expositieruimte Op deze unieke plek, waar de sfeer van vroeger tot leven komt, kunt u genieten van koffi e of thee met huisgemaakte lekkernijen, heerlijke broodjes en verse soep. Mensen kunnen hier hun talenten ontwikkelen, vaardigheden aan leren en vertrouwen krijgen in zichzelf. Werken in de Molen bestaat uit 3 onderdelen: Eten in de Molen, Makerij in de Molen en Kopen in de molen EZ Leeuwarden dinsdag t/m zaterdag van uur Bon Tweede kopje koffi e of thee gratis bij Café de Bak 26 Expositielocatie Horecalocatie

26 Fietsverhuur regio noord Wilt u nog meer fi etsen? Fietspoint Leeuwarden Stationsweg 3 89AG Leeuwarden etspointleeuwarden.nl ook OV-fi ets Rijwielverhuur fam. Zandberg Linthorst Homanstraat XW Franeker etsen.nl Bon Fietshuur van,00 voor 7,50 Regio west Route regio west loopt door het historische Leiden en de prachtige kuststreek bij Noordwijk. Periode: augustus Startpunten: Leiden, Warmond en Noordwijk Regio oost Route regio oost brengt u in textielstad Enschede, metaalstad Hengelo en het waterrijke gebied tussen Almelo en Borne. Periode: september Startpunten: Almelo, Borne, Hengelo en Enschede Regio zuid Route regio zuid loopt door het culturele Den Bosch en het stroomgebied van de Dommel en de Aa rond Den Dungen en Berlicum. Periode: september Startpunten: Den Bosch en Den Dungen Voor meer informatie: 27

27 Vergeet vooral niet te stemmen voor de publieksprijs! Onderweg met de QR code of na afloop op Stap deze zomer op de fi ets voor de Special Award 2015 Kunst Fiets Routes. Bekijk het werk van de genomineerde wedstrijddeelnemers van de Special Award 2015, dé beeldende kunstwedstrijd voor kunstenaars met een handicap. Bezoek bijzondere locaties, geniet van de kunst en de prachtige omgeving. Voor meer informatie: Vormgeving: S2B Discover! Amersfoort Druk: ÈPOS Press, Zwolle met dank aan CVS Mens en Werk kbv Kunstwerken: Marjolein van den Doel, Ik Karen Koeslag, Vogels op tak Marion Ruitenbeek, Pipo de Clown Piet Schopping, Dame met rode wangen Derk Wessels, Vogels De Special Award 2015 Kunst Fiets Routes worden georganiseerd door Special Arts en mogelijk gemaakt door het Innovatiefonds Zorgverzekeraars.