Groei door delen van kennis

Transcriptie

1 Groei door delen van kennis KennisDC Logistiek

2 2 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 3 Logistiek: het geheime wapen Voorwoord Met een toegevoegde waarde van 55 miljard Euro per jaar en ruim arbeidsplaatsen is de logistieke sector in Nederland van groot economisch belang. Logistiek ondersteunt de export en het goederenvervoer en is hiermee belangrijk voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat in ons land. In de logistieke sector zijn veel MKB ers actief, met name in transport en opslag. De Nederlandse positie als logistiek land staat behoorlijk onder druk vanwege een tekort aan gekwalificeerd personeel op alle niveaus. Er zijn bovendien veel middelgrote en kleine bedrijven met een beperkte innovatiegraad. De bereikbaarheid van kennis én de noodzaak tot vernieuwing is voor hen belangrijk om klaar te zijn voor de toekomst. Voor het MKB zijn landelijke instituten als TNO en de universiteiten moeilijk bereikbaar. Een logische stap om toepasbare kennis naar de ondernemer te brengen, is het inrichten van een landelijk netwerk met lokale aanspreekpunten: Kennis Distributie Centra Logistiek (KennisDC s). Zes hogescholen, ieder met hun eigen speerpunten, bundelen hun krachten met partners in de regio, logistieke bedrijven en ondernemersorganisaties TLN en EVO. Deze samenwerking heeft als voordeel dat kennis beschikbaar komt in alle regio s. Via een centraal webportaal wordt de kennis overzichtelijk gepresenteerd. Daarmee werken de Kennis Distributie Centra als een vliegwiel voor de logistieke markt. Dit magazine geeft, vanuit verschillende invalshoeken, een doorkijkje in de dynamische wereld van logistiek. We wensen u veel inspiratie. Leo Kemps, Voorzitter Kennisakkoord Logistiek Voor uitgebreide informatie bezoek ook:

3 4 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 5 COLOFON INLEIDING KENNIS ONTWIKKELEN EN DELEN KENNIS ONTWIKKELEN EN DELEN REGIO INDEX REGIO INDEX KennisDC Logistiek Magazine is mogelijk gemaakt door Dinalog Institute for Advanced Logistics met ondersteuning van het Strategisch Platform Logistiek COÖRDINATIE EN REALISATIE: Confirma Joop van Odenhoven TEKST: Sylvia Eickholt Frits Nies Hans Kik Jan Broeks 6 STRATEGISCH PLATFORM LOGISTIEK KENNIS DISTRIBUTIE CENTRA CRUCIALE BIJDRAGE AAN DE TOPSECTOR - Aad Veenman (Strategisch Platform Logistiek) 12 TOEGEPASTE KENNIS EN INNOVATIE KENNIS DELEN, DAAR KOMEN WE VERDER MEE - Jaco Hooy (Den Hartog) - Liane Philipsen (Wim Bosman) - Edwin Wenink (FloraHolland) 18 VRAAGGESTUURD WERKEN HET IS GEEN KWESTIE VAN EEN KNOP OM EN HET CIRCUS DRAAIT - Machiel van der Kuijl (EVO) - Peter Sierat (TLN) 26 KENNISDC NOORDOOST LAAT KENNIS STROMEN - Gerrit Jan Kok (Provincie Overijssel) ENTHOUSIASTE ONDERNEMERS - Sander Bolmer (Wehkamp.nl) - Kasper Olimulder (Heuver banden) 48 KENNISDC ZEELAND-BRABANT LOGISTIEKE CONCURRENTIEKRACHT EN VESTIGINGSKLIMAAT VERSTERKEN - Leo Kemps (NHTV) - Bas Holland (NHTV) EEN KENNISINTENSIEVE RELATIE - casus JMT Dinteloord door Marijke Bogers (NHTV) FOTOGRAFIE: Mark Kwikkers Joop van Odenhoven ONTWERP EN OPMAAK: Formaris idee+ontwerp Pieter Tuinman OPLAGE: exemplaren Voor uitgebreide informatie en contactgegevens over KennisDC Logistiek kijk op: 10 SUPPLY CHAIN FINANCE GELD MOET ROLLEN - Michiel Steeman 14 SOCIAL INNOVATION VAN KENNIS NAAR PRAKTIJK - Peter Noordanus (burgemeester Tilburg, voorzitter MidPoint Brabant) - Jan Bikker (algemeen directeur Midpoint Brabant) 20 KENNIS TOEPASSEN IN HET BEDRIJFSLEVEN HET IS EEN HARTSTIKKE LEUKE WIN-WIN-WINSITUATIE - Marcel Ludema (HRO) - Stef Weijers (HAN) 34 KENNISDC GELDERLAND DE OPRIT NAAR SLIMME OPLOSSINGEN - Stef Weijers (HAN) - Marian Cornelissen (HAN) DE VISIE VAN EEN SPECIALIST - Hans-Heinrich Glöckner (HAN) 54 KENNISDC ZUID-HOLLAND SAMEN OP WEG IN HET ACHTERLAND - Cees Deelen (Port of Rotterdam) SAMEN OP WEG IN HET ACHTERLAND - Ben Gräve (Service Logistics Forum) 16 BELANG VOOR HET BEDRIJFSLEVEN CONTAINER MET KENNIS - Rein Denekamp (EVO - Raad voor Logistieke Kennis) - Jack van der Veen (EVO - leerstoel Nyenrode BU) 22 WEBPORTAAL KENNISDC LOGISTIEK HET EERSTE DISTRIBUTIECENTRUM DAT KENNIS UITDEELT AAN ONDERNEMERS 40 KENNISDC LIMBURG LIMBURG IN VOLLE ONTWIKKELING - INNVALL[k] BUNDELING VAN KRACHTEN VOOR MKB - Hans Aarts, Henk Donker, Sjoerd Wensink, Micha Reuter (Fontys Hogescholen) 60 KENNISDC AMSTERDAM KENNIS IS DYNAMISCH - Dick van Damme, Tom Stallinga (HvA) SAMEN OPTREKKEN IN CONCURRENTIE MET ANDERE HUBS - Micha Hes (Havenbedrijf Amsterdam) - Wico Santbulte (KLM Cargo)

4 6 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 7 Kennis Distributie Centra cruciale bijdrage aan de Topsector Á AAD VEENMAN Nederland behoort tot de toplanden van de wereld op logistiek gebied. Maar om in de top te blijven moeten we continu verbeteren en innoveren. Juist ten dienste van middelgrote en kleine bedrijven. Het MKB is de motor van onze economie. Kennisdeling, kennisontsluiting en bottom up aanreiken van logistieke vraagstukken voor fundamenteel en praktijkgericht onderzoek is een cruciale zaak. Maar ook het ontwikkelen van expertcentra, keuzes maken: wie doet wat met onze technische maar ook sociale innovatiethema s? A

5 8 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 9 Onlangs heeft er een doorbraak plaatsgevonden en de vooruitzichten zijn gunstig. Zes hogescholen, waar logistiek onderwijs wordt gegeven, hebben de handen ineengeslagen en besloten hun kennis structureler te delen met het MKB. Een strategische keuze, opgezet in zes regio s met een landelijke dekking. Want door kennis open te stellen voor de BV Nederland kunnen ondernemers nieuwe wegen inslaan en grenzen verleggen. Bestaande netwerken tussen het bedrijfsleven en het regionale bedrijfsleven krijgen daarmee een nieuwe impuls. Het Topteam Logistiek/Strategisch Platform Logistiek stimuleert en coördineert landelijk de programma s van de topsector Logistiek en het is buitengewoon gelukkig met deze ontwikkeling. Onderwijs werkt samen Eendracht maakt macht en de hogescholen hebben de logistieke kennisgebieden verdeeld. Colleges van Bestuur hebben afgesproken dat elke instelling zich op een eigen aandachtsgebied richt. Het gaat om onderwerpen als agrologistiek, productie, warehousing, (stads)distributie, zee-en luchthavens, retail en e-commerce, gezondheidszorg, evenementen- en bouwlogistiek. Maar ook onze nieuwe innovatiethema s zoals Synchromodaliteit, 4C, Supply Chain Finance etcetera. Een sprong voorwaarts. Iedere hogeschool focust zich nu op een aantal exclusieve aandachtsgebieden met relevante onderwerpen. Onderzoek wordt zo geconcentreerd, of op afstand gecoördineerd, in plaats van versnipperd. Dat geldt ook voor de onderwijseuro s. Hogescholen, Universiteiten, ROC s bevruchten elkaar over en weer en via het KennisDC vindt kennis haar weg naar het MKB en mogelijk gerijpt (state of the art) weer terug het onderwijs in. Logistiek meer en meer een wetenschap Vroeger was logistiek, of eigenlijk transport, overzichtelijk. Je verplaatste goederen van A naar B. Tegenwoordig kent het vakgebied vele gezichten en zijn er talloze raakvlakken. Denk aan IT, financiën, milieu, politiek, techniek, grondstoffen, veiligheid en bereikbaarheid. Hoe vertaal je dit naar de praktijk? En hoe komt de werkvloer in beeld bij hogescholen en de wetenschap? Met andere woorden: hoe spelen ondernemers vraagstukken door waarvoor zij oplossingen zoeken? Kwestie van organiseren. Samen met de nieuwe ondernemerspleinen. Zo ontstaat er vanzelf tweerichtingsverkeer. Lectoraat als spin in het web Het lectoraat van hogescholen is daarbij de spin in het web. Een lector heeft immers een bijzondere positie. Hij is intermediair in kennis. Enerzijds laat hij zich inspireren door de wetenschap. Anderzijds informeert hij de docenten bij het up to date houden van het lesmateriaal. Hij stuurt de programma s aan voor praktijkgericht onderzoek veelal via afstudeer- en stageroutes en heeft dus nauw contact met werkvloer. Met de resultaten kunnen ondernemers direct aan de slag. Het leidt tot een gezonde wisselwerking. Niet alleen kennisontwikkeling komt op stoom maar ook de uitwisseling van kennis. Logistiek onderwijs naar een hoger plan De combinatie van lectoraat en KennisDC s tilt het onderwijs én het vak naar een hoger plan. Docenten Logistiek worden beter opgeleid en studenten staan voor realistische uitdagingen. Zij studeren af in de praktijk op onderwerpen die er toe doen. Bovendien gaat nu de ene student voortborduren op het onderzoek van de andere. Er wordt kennis gestapeld, verbreed en verdiept. Wat dit betekent voor de ondernemer? Hij heeft toegang tot de meest actuele kennis. Via één loket! Door contact te zoeken met zijn regionale KennisDC, krijgt de ondernemer toegang tot alle andere KennisDC s. Bovendien zorgt het regionale KennisDC er voor dat het resultaat wordt geëvalueerd en toegepast in het onderwijs. Goed geschoold personeel betekent concurrentiekracht. En de BV Nederland? Het is mooi om aan de top te staan. Nog mooier is het om die positie uit te bouwen en de voorsprong te laten groeien. dr. ir. Aad Veenman Strategisch Platform Logistiek Neutraal Logistiek Informatie Platform Topteam Logistiek/ Strategisch Platform Logistiek en de innovatiethema s Het Topteam Logistiek/Strategisch Platform Logistiek laat onderzoek en projecten uitvoeren binnen het actieplan van de Topsector Logistiek, de Partituur naar de Top. Daarbij komen de volgende acties aan bod: Neutraal Logistiek Informatie Platform, Synchromodaliteit, Trade Compliance en Border Management, Cross Chain Collaboration Centers, Servicelogistiek, Supply Chain Finance en Human Capital. Informatie en logistiek zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. Hoe maak je informatie beschikbaar en hoe kun je deze optimaal (her)gebruiken? Het Neutraal Logistiek Informatie Platform geeft hier invulling aan. Veilig en laagdrempelig. Synchromodaliteit Per spoor? Over de weg? Via de lucht? Of over het water? Synchromodaliteit zoekt naar geïntegreerde vervoersoplossingen met een optimale mix van mogelijkheden. Die mix kan per dag of week verschillen. Synchromodaliteit werkt op corridors en in regio s waar voldoende ladingaanbod is, zodat hoogfrequent vervoer kan plaatsvinden. Trade Compliance en Border Management Bouw de leidende positie van de douane uit. Dat kan door stroomlijning en vereenvoudiging. Ook met ladingstromen die Nederland fysiek niet raken. Cross Chain Collaboration Centers (4C) Hoe kunnen kleinere bedrijven met een regionale binding elkaar versterken bij de wereldwijde import van goederen? Dat kan via een Cross Chain Collaboration Center. Zo n neutraal regiecentrum coördineert activiteiten en richt ketens slimmer in. Slagvaardig, tegen lagere kosten en met de modernste (IT-)technologie kan het MKB haar grenzen verleggen. Servicelogistiek Kapitaalgoederen als boorplatforms, vliegtuigen en schepen hebben periodiek onderhoud nodig. Servicelogistiek richt zich daar op met bijvoorbeeld planning, fore-casting en voorraadbeheer van reserveonderdelen. Het MKB richt zich meer en meer op servicelogistiek. Door slim organiseren ontstaat er een interessant verdienmodel. Supply Chain Finance Nieuwe diensten en kostenbesparende producten ontwikkelen voor de aansturing en optimalisatie van financiële stromen in nationale en internationale supply chains.

6 10 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 11 FINANCIERING UIT ONVERWACHTE HOEK Geld moet rollen Supply chain finance is hot in logistiek Nederland. Het is welhaast een toverspreuk waarop Harry Potter jaloers zou zijn geweest. Miljarden die vastzitten, kunnen nu losgetrokken worden. Daardoor komt een enorm kapitaal in beweging. Goed voor ondernemers. Maar hoe rolt dat geld hun kant uit? Toegang tot kapitaal begint met toegang tot kennis. Vragen Hoe werkt supply chain finance? Welke kansen biedt deze alternatieve financiering? En hoe laat je die mogelijkheden landen bij logistieke dienstverleners? Nuchtere ondernemers stellen vragen en willen antwoorden. Logisch. Want resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Maar wat als die toekomst nog geschreven moet worden? Michiel Steeman, lector aan Hogeschool Windesheim, werkt aan zijn proefschrift en schrijft mee. Hij vertelt over een keten, weliswaar in ontwikkeling, en het belang van een kennisplatform. Nieuwe vormen van ketenfinanciering Michiel Steeman: Windesheim zit in een samenwerkingsverband met vijf andere hogescholen. En dat heeft voordelen. Juist als je nieuwe vormen van ketenfinanciering wilt ontwikkelen. Dat doen we op de scheidslijn van economie en logistiek. Vele partijen buigen zich over de mogelijkheden van deze nieuwe financieringsvormen: verladers, vervoerders, banken, IT-bedrijven, hogescholen en de overheid. Zicht op risico s De ketenrisico s? Ook die laten zich nu beter in kaart brengen. Aanvankelijk gebeurde dat vanuit een bancair perspectief: vanuit cashflow en de balans. Op zich een goed begin. Maar daarmee ga je voorbij aan risico s die veel groter zijn. Denk aan aardbevingen, overstromingen, stakingen en politieke onrust. Een logistieke keten is zo sterk als de zwakste schakel. Dat kun je afdekken met sterke partners in je keten. Zij bepalen mede het succes van je bedrijf. Kapitaal uit de keten Zonder transport staat alles stil. Maar waar staat een ondernemer zonder werkkapitaal? Banken zijn momenteel niet zo scheutig met euro s. Met name kleinere bedrijven dreigen de dupe te worden. Een onwenselijk situatie. Hoe buig je dit om? Het antwoord ligt in de keten: supply chain finance. Steeman: Het model is dat via de ketenpartners kleinere partijen toegang kunnen krijgen tot kapitaal. Noem het een alternatieve financiering. Op deze manier kan de ene partij op de andere meeliften. De hele keten vaart er wel bij. Kleine partijen kunnen weer groeien terwijl grotere bedrijven de keten optimaliseren en hun kosten verlagen. De keten wint aan stabiliteit. Samenwerking is bijna een synoniem voor loyaliteit. Naar een betalingstermijn van 10 dagen Hoeveel ballen zitten er in de bak? In Nederland is de bak gevuld met zo n 22 miljard euro aan uitstaande vorderingen. Maar als je pas na 90 dagen je rekening betaald krijgt, valt er voor kleine ondernemers weinig te spelen. Zeker als je alleen maar op prijs concurreert. Dit kan anders, zegt Steeman. Een betalingstermijn van 90 dagen kun je terugbrengen naar bijvoorbeeld 10 dagen. De crux zit in het confirmeren van rekeningen. En dat kan binnen enkele dagen. Heeft de opdrachtgever de factuur goedgekeurd? Dan vindt er overheveling plaats. De bank of een partij uit de keten betaalt de rekening vooruit. Zij hebben met de confirmatie een onderpand, een garantie. Dat geeft ondernemers lucht. Zij krijgen weer ruimte om te doen waar ze goed in zijn: ondernemen. Á MICHIEL STEEMAN IS LECTOR AAN HOGESCHOOL WINDESHEIM. HIJ IS RESEARCHER EN WERKT BIJ NYENRODE AAN ZIJN PROEFSCHRIFT. Kennis delen via het KennisDC Samen sta je ook sterk als je kennis wilt delen. Via het KennisDC kun je nieuwe ontwikkelingen sneller en beter naar buiten brengen. Met meer draagvlak. Dat leidt tot een andere kijk op logistieke processen. En tot een andere manier van ondernemen. Vroeger werd het vak smal aangevlogen. Nu gaat dat in de volle breedte. Niet alleen het transport komt aan de orde maar ook zaken als douane, planning en goederenstromen. Een integrale benadering. Daardoor kun je logistieke ketens beter regisseren. Ook financieel.

7 12 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 13 Kennis delen, daar komen we verder mee Gelukkig zien we steeds meer in dat we sámen verder komen Á LIANE PHILIPSEN Á JACO HOOY Á EDWIN WENINK De tijd van ieder voor zich is voorbij. Bedrijven in de logistiek zoeken steeds vaker de samenwerking. Met elkaar, maar ook met studenten. Stel ons die zogenaamd simpele vragen maar. Alleen ben je snel, samen kom je verder. Edwin Wenink hoort het een collega geregeld zeggen. En dat is niet voor niets, want met die ene zin slaat ie de spijker op de kop. Samen ben je effectief. Samen zorg je ervoor dat we kennis optimaal benutten. En dat is in het voordeel van alle partijen. Wenink is manager supply chain development bij FloraHolland. De grootste bloemenveiling ter wereld kan niet zonder een uitgekiende logistiek. Om die zo slim mogelijk in te richten, zijn Wenink en zijn team dagelijks op zoek naar nieuwe oplossingen. Dat vraagt om een innovatieve blik: je oren en ogen open houden voor ontwikkelingen, zoals opgedane kennis en ervaring bij derden. Veel kennis is er al. Waar het op neerkomt, is die kennis samenbrengen én benutten. Kortom, kennisdeling als basis voor innovatie en groei. Bijvoorbeeld dankzij het project DaVinc3i, dat de impact van virtualisatie op het sierteeltcluster centraal stelt. Kwekers, handelsbedrijven en logistieke dienstverleners doen mee, net als drie Nederlandse universiteiten. Wenink: Binnen het project verrichten we veel fundamenteel onderzoek, om dat daarna toe te passen in de praktijk. Zo hebben we pas geleden een kweker kunnen helpen bij het inrichten van zijn logistiek. Aantrekkelijke werkgever De vertaalslag naar de praktijk staat ook voorop bij logistiek dienstverlener Wim Bosman. Bijvoorbeeld door het optimaliseren van de beladingsgraad en het slimmer inrichten van een magazijn. Voor dit laatste heeft het bedrijf een nieuw model, dankzij onderzoek door een student econometrie. We werken geregeld samen met studenten, vertelt Liane Philipsen, European sales director bij Wim Bosman. We willen ons profileren als aantrekkelijke werkgever, met interessante projecten. De inbreng van studenten is voor ons erg waardevol. Bij Wim Bosman speelt samenwerken een belangrijke rol. Intern, met het onderwijs, maar ook met andere spelers in de markt. Dat laatste kwam niet eens zo lang geleden maar zelden voor, weet ook Philipsen. Samenwerken met de concurrent was not done. Gelukkig ziet de logistieke sector steeds meer in dat we sámen verder komen. KennisDC s kunnen daarin een belangrijke rol spelen, als schakel tussen onderwijs en bedrijfsleven. Toevoer van kennis In een wereld die zo snel verandert, kan de logistieke sector niet stil blijven staan. Dus is een voortdurende toevoer van kennis nodig, stelt Jaco Hooij, directeur van de business unit Liquid Logistics bij Den Hartogh. Die stroom aan kennis valt of staat met intensief contact met onderwijsinstellingen. Een initiatief zoals het KennisDC Logistiek speelt daar goed op in. Zelf heeft Den Hartogh als logistiek dienstverlener voor de petrochemische industrie naast Nederlandse ook vaak buitenlandse studenten in huis. Hun kennis sluit prima aan op onze internationale ambities, vertelt Hooij. Zo doet momenteel een Russische studente onderzoek naar de markt in haar thuisland. Met haar resultaten kunnen wij straks zeker vooruit. En wat bovendien goed werkt, stelt Hooij, is die frisse blik van buiten. Studenten stellen ons vragen over zaken die voor ons vaak zo vanzelfsprekend lijken. Vragen waarvan het goed is dat je die jezelf zo nu en dan stelt. Wie ben je als organisatie? Waarom doe je wat je doet? Stel die zogenaamd simpele vragen maar, zo vertellen we studenten. Help ons maar weg te blijven van die tunnelvisie, houd ons scherp.

8 14 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 15 SOCIAL INNOVATION Van kennis naar praktijk Benutten van innovatie Midpoint Brabant geeft dan ook ruim baan aan social innovation. Aan een nieuwe, slimme manier van samenwerken. Met alleen technologische innovatie komen we er niet, het gaat om het toepassen ervan. Door social innovation zien ondernemers elkaar niet als concurrent, maar gaan ze samen met onderwijs en overheid aan de slag met nieuwe product/markt-combinaties. Bedoeld om antwoord te geven op de uitdagingen van de logistieke sector. Bijvoorbeeld duurzaamheid, of het matchen van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Die samenwerking komt volgens Midpoint Brabant goed tot uitdrukking in het Huis van de Logistiek, aan de Noordrand van Tilburg. Jan Bikker, algemeen directeur van Midpoint Brabant, omschrijft het als een doe-huis. Innovatie en logistiek gaan er hand in hand, ondernemers werken er samen met andere stakeholders. Zo start er binnenkort een assessment center voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Komen zij door het assessment en de noodzakelijke opleidingen, dan is op basis van een gedragen werkgeversakkoord een baan gegarandeerd. Een uniek concept. Het Huis van de Logistiek maakt de vertaalslag van kennis naar praktijk. Samen naar resultaat Opleiden, kennis delen en benutten. Het gebeurt ook binnen Logistic Talent Incubator, het ontwikkelingsprogramma van Midpoint Brabant voor jonge talenten in de logistiek. Een ander project uit het recente verleden is Freight Factory, dat zich heeft gericht op het matchen van vracht. Bikker: Binnen project Freight Factory hebben concurrenten samengewerkt. Een mooi voorbeeld van social innovation. Waar het Midpoint Brabant uiteindelijk om gaat, is dat samenwerking leidt tot resultaat. Daarvoor is kennis delen nodig, stelt Bikker, want de logistieke sector moet er voor waken niet alles opnieuw te bedenken. Er is al heel veel geschreven en onderzocht. Met het KennisDC wordt die kennis toegankelijk, op één centraal punt. Ondernemers kunnen er al veel vinden. Laten we dus niet alleen maar onderzoeken, maar ook daadwerkelijk met die kennis aan de slag gaan. Loop je ergens in voorop, dan mag je dat best claimen De juiste spullen op de juiste plek. En dat zo efficiënt mogelijk. Bij Midpoint Brabant weten ze waar het ondernemers in de logistiek om gaat. Juist daarom is het aan diezelfde ondernemers om de vruchten te plukken van social innovation. Om samen te werken en kennis te benutten. Als burgemeester van Tilburg bezocht Peter Noordanus het Chinese Changzhou, zusterstad van Tilburg, met zo n 3 miljoen inwoners en een grote maakindustrie die met eigen merken op de Europese markt wil komen. De dynamiek, de bedrijvigheid; Noordanus was ervan onder de indruk. Het bezoek zette me aan het denken over onze eigen logistieke rol. Regionaal, maar ook landelijk. Denken we dat we vanuit hier de wereld kunnen overzien? Of doen we er beter aan onszelf af te vragen wat de wereldwijde veranderingen van ons verlangen? Wat mij betreft het laatste. Sterker, ik ben overtuigd van de noodzaak ervan. Naast zijn burgemeesterschap is Noordanus ook voorzitter van Midpoint Brabant. Midpoint Brabant bundelt de krachten van ondernemers, overheid en onderwijs in de regio Midden-Brabant, ook als het gaat om logistiek. En dat is niet voor niets. Door de centrale ligging van Midden-Brabant tussen Rotterdam, Antwerpen en het Ruhrgebied is Midden-Brabant gegroeid tot een hotspot met arbeidsplaatsen in de logistiek. Dus mag de regio zich daar ook naar gedragen, vindt Noordanus. Loop je ergens in voorop, dan mag je dat best claimen. Maar deel de kennis. Maak het toepasbaar voor de hele sector - bijvoorbeeld via het KennisDC. Kennis delen stimuleert innovatie. En dat begint bij samenwerken.

9 16 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 17 SOCIALE INNOVATIE Container met kennis Á JACK VAN DER VEEN BEKLEEDT DE EVO LEERSTOEL SUPPLY CHAIN MANAGEMENT AAN NYENRODE BUSINESS UNIVERSITEIT. Je zou het een containerbegrip kunnen noemen. Maar dat is net iets te kort door de bocht. Want sociale innovatie heeft de branche veel te bieden. Deze container zit boordevol kennis en haalt alles uit MKB Sociale innovatie is niet alleen voorbehouden aan grote logistieke dienstverleners. Ook het MKB innoveert er lustig op los. Dat gebeurt vaak in de hoogste versnelling. Plankgas innoveren is hier eerder regel dan uitzondering. Een klein bedrijf heeft korte lijnen, is flexibel en kan zich snel aanpassen. Veel innovaties beginnen in het MKB. Het KennisDC speelt een rol van betekenis. Dit kennisnetwerk zorgt voor op- en overslag van kennis en voor een fijnmazige distributie. Zie het als een stimulans om te innoveren en om ondernemers nóg ondernemender te maken. Direct rendement Hoe krijg je een container met kennis op de werkvloer van het MKB? En hoe kan een kleinere onderneming (sociaal) innoveren? Rein Denekamp is consultant op het gebied van innovatie en intern ondernemerschap. Hij zit in de EVO raad voor Logistieke Kennis: Niet alle kennis leent zich voor direct gebruik. Je hebt een vertaalslag nodig. Een logistieke MKB er staat met beide benen op de grond. En zo kijkt hij ook naar kennis. Naar praktisch nut en bruikbaarheid. Rendement is voor hem belangrijk. Wat levert het op? Hij heeft behoefte aan kennis die op korte de kast voor ondernemers die nieuwe vormen van samenwerking zoeken, open staan voor nieuwe logistieke processen en hechten aan netwerken. termijn geld in het laatje brengt en zijn business verbetert. Geen opgeklopte verhalen. Wat hij vandaag leert, wil hij morgen toepassen. Omgekeerd denken Kennis is macht en het geld ligt op de werkvloer. Hoe kun je dit kapitaal verzilveren? Jack van der Veen bekleedt de EVO leerstoel supply chain management aan Nyenrode Business Universiteit. Hij belicht een ander aspect van sociale innovatie: omgekeerd denken en tegenspraak wordt gewaardeerd. Op de werkvloer bruist het van de ideeën. Maar dan moet je er als management wel voor open staan. Dat vraagt om een andere manier van leiding geven. Zet je medewerkers centraal en denk aan coachend leiderschap. Ga de dialoog aan. Niet meer vertellen wat de werkvloer moet doen maar vragen hoe je samen een klant beter van dienst kunt zijn. Voor een manager vaak een ommezwaai. Dit inspireert en bevordert de samenwerking. Op deze manier maak je de werkvloer medeplichtig aan de bedrijfsdoelstellingen, aan het succes. Hier valt een inhaalslag te maken. Een veilige omgeving waar medewerkers ideeën kunnen spuien, is een eerste vereiste. Autoriteit gezocht Hoe breng je kennis naar de praktijk? Social media helpen sociale innovatie, zou je zeggen. LinkedIn, Facebook, Twitter en Whatsappjes bombarderen je met informatie. Denekamp: Technisch is er veel mogelijk en een smartphone is je portal voor informatie. Maar wat heeft een MKB er aan al die kennis als hij door de bomen het bos niet meer ziet? Kennis dient op de eerste plaats uit een betrouwbare bron te komen: van een partij die weet wat er speelt in het vak en de taal van de logistiek ondernemer spreekt. Een autoriteit dus. Dat stelt eisen aan je informatie. Wees relevant, interessant en waak voor overkill. Zorg dat de informatie lekker toegankelijk is. Geen ellenlange verhalen maar hapklare brokken. Het is een uitdaging om de juiste kennis op de juiste plaats op de juiste tijd bij de juiste persoon te krijgen. Een mooie taak voor het KennisDC. Ontmoeten Van der Veen ziet het KennisDC als een ontmoetingscentrum. Het leent zich bij uitstek om kennis te ontsluiten. Collegaondernemers kunnen hier van elkaar leren en elkaar inspireren. Je hebt een klankbord. Met het KennisDC kan veel digitaal, maar het is ook nodig om elkaar in het echt te ontmoeten. Vaak is dat de eerste opstap. Kennis en ervaring kun je zo verdiepen en verbreden. Ondernemers die elkaar op gezette tijden treffen, versterken elkaar. Incourante goederen met toegevoegde waarde Sociale innovatie is er in alle soorten en maten. Soms is het groots en meeslepend. Dan weer overheersen de menselijke maat en het gezonde verstand. Neem bijvoorbeeld netwerken. Á REIN DENEKAMP IS CONSULTANT OP HET GEBIED VAN INNOVATIE EN INTERN ONDERNEMERSCHAP EN ZIT IN DE EVO RAAD VOOR LOGISTIEKE KENNIS. Nieuwe samenwerkingsvormen beginnen met een goed onderling contact. Hoe beter je je collega-ondernemers kent, hoe meer je voor elkaar kunt betekenen. Door met elkaar van gedachten te wisselen kom je tot ideeën. Kwestie van nuchter nadenken. Denekamp: Een distributeur verpakt goederen voor een grote opdrachtgever en houdt ze op voorraad. Sommige van die goederen worden in de loop der tijd incourant. Wat doe je daar mee? Terugsturen naar de opdrachtgever is geen optie, gezien de kosten. Uit het netwerk komen signalen dat er meer opdrachtgevers zijn met hetzelfde probleem. Hoe ga je dan met incourante goederen om? Richt een clubje op om restpartijen te verkopen. Dan creëer je waarde zonder kosten te maken en lost het probleem zichzelf op.

10 18 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 19 Á MACHIEL VAN DER KUIJL Á PETER SIERAT VRAAGGESTUURD WERKEN Het is geen kwestie van een knop om en het circus draait Als directeuren van respectievelijk TLN en EVO hebben Peter Sierat en Machiel van der Kuijl zitting in de stuurgroep van KennisDC Logistiek Nederland. Vanuit deze positie hebben beiden niet alleen Dat die achterban verschillend is, blijkt uit beider benadering. TLN draait puur om logistiek, met duidelijke erkenning van de uitdagingen voor deze topsector in de Nederlandse economie. Peter Sierat: Het traditionele is er goeddeels af. TLN heeft niet meer alleen de traditionele wielenbedrijven als achterban. Onze oriëntatie is de afgelopen jaren breder geworden. Dat levert ook veel meer vragen op. De leden van EVO zitten in de handel en industrie. Machiel van der Kuijl: Voor mijn achterban is er uiteraard wel een logistiek belang, maar het formuleren van kennisvragen hierover is nog een betrekkelijk nieuw fenomeen. Deuren openen naar kennis Als positief effect van het KennisDC ziet Peter Sierat dat het vandaag de dag niet meer zo is dat de hogescholen ideeën produceren en daar vervolgens de juiste bedrijven bij gaan zoeken. Zo zien we het graag, maar dan moeten ook de bedrijven, met name in het MKB, voldoende flexibiliteit én sturing hebben om met vragen te komen. Klaarblijkelijk moeten wij onze leden hierin nóg meer wegwijs maken. Dit geldt volgens Machiel van der Kuijl in sterkere mate voor de EVO-leden: Mijn achterban is niet gewend om kennisvragen te formuleren richting hogescholen. Die vragen zijn wel latent zicht op hoe de Centers of Expertise omgaan met de vragen uit het logistieke bedrijfsleven. Ze weten ook dat de achterban nog meer en andere vragen heeft. aanwezig. Het KennisDC Logistiek moet echter nog evolueren tot een organische structuur om vragen in juiste banen te leiden. In beide richtingen, want we moeten ook niet overdrijven door er van uit te gaan dat KennisDC s alle wijsheid in huis hebben voor het bedrijfsleven. Juist door structuur te geven aan vraagstelling over en weer kunnen we de logistiek als een van Nederlands Topsectoren naar een hoger plan tillen. Welke vragen? De vragen die vanuit het bedrijfsleven richting KennisDC gaan, richten zich volgens beide bestuurders steeds meer op value added logistics, warehousing en distributie, zowel op Europese als wereldschaal. Peter Sierat: Wij signaleren als TLN belangrijke ontwikkelingen op het vlak van duurzaamheid en procesoptimalisatie. Kijk maar naar de trend van vanavond vóór tien uur besteld, morgenvroeg in huis, die neemt een hoge vlucht. Om dat voor elkaar te krijgen, punctueel en met minimale CO2-uitstoot, dat levert nog veel vragen op richting het KennisDC. Essentieel is de clustering van die kennis, zodat straks ook alle vragen gebundeld naar het hierin gespecialiseerde KennisDC gaan. Punt van aandacht Dan is het nog geen kwestie van een knop om en er gaat een heel circus draaien om de problemen van het bedrijfsleven op te lossen, reageert EVO-collega Van der Kuijl. Uit ons programma Topcoaches voor Toptalent weten wij dat de aansluiting van kennis en kunde tussen het Hoger Beroeps Onderwijs en het bedrijfsleven nooit één op één verloopt. Het gaat niet alleen om kennisvragen, maar ook om competenties, zoals presentatie en leidinggeven. Een punt van aandacht voor vraaggestuurd werken lijkt mij een Het formuleren van kennisvragen is nog een betrekkelijk nieuw fenomeen. analyse van wat we wel en niet weten, in kenniscentra én in de praktijk. Van daaruit kunnen we met behulp van de KennisDCportal volgende bruggen slaan tussen onderzoeken en ondernemen. Want dat TLN en EVO geloven in een interactief proces van vraaggestuurd werken, dat staat volgens de beide directeuren vast.

11 20 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 21 KENNISONTWIKKELING Het is een hartstikke leuke win-win-winsituatie Á STEF WEIJERS Á MARCEL LUDEMA Dat logistiek een vak apart is, daarover bestaat geen meningsverschil tussen bedrijfsleven en kennisveld. Maar hoe dat vak gezamenlijk op te pakken, dat was tot enkele jaren geleden nog een grote vraag. Ondernemers mopperden over de samenwerking met de hogescholen. De hogescholen op hun beurt waren ook niet enthousiast over de relatie met het bedrijfsleven. Daar komt bij dat de hogescholen elkaar toen nog beconcurreerden in het aantrekken van studenten. Dus ook onderling was samenwerking nog ver te zoeken, zo weten twee lectoren: Stef Weijers van de Hogeschool Arnhem-Nijmegen (HAN) en Marcel Ludema van de Hogeschool Rotterdam. Die samenwerking is er nu wel, dankzij de KennisDC s Logistiek. Een lectoraat kan niet alle sectoren behappen in het brede speelveld van de logistiek. Daarom is besloten tot specialisatie bij de hogescholen en uitwisseling van kennis via de KennisDC s. En het allerbelangrijkste volgens Stef Weijers: We laten bedrijven en studenten niet meer via stages telkens het wiel opnieuw uitvinden. We werken doelgericht aan kennisvragen bij bedrijven en instellingen. Daardoor loopt HAN bijvoorbeeld landelijk voorop met zorglogistiek en transport & distributie van fast moving consumer goods. En is Rotterdam koploper in bouwlogistiek en haven & achterland. Zorglogistiek Op het gebied van kennisontwikkeling voor de zorg heeft HAN inmiddels duidelijke slagen gemaakt in zowel goederen- als patiëntenlogistiek. Stef Weijers: Op het punt van goederen zijn we gestart met acht ziekenhuizen in Nederland. Logistiek managers kwamen niet gedraaid met hun raad van bestuur of medische staf, puur omdat ze hun logistieke problemen niet helder in beeld konden brengen. Via docentenonderzoek, samen met Hogeschool Rotterdam, konden wij een benchmarkinstrument ontwikkelen. Dit stelt logistiek managers in staat om op vijfendertig aspecten, zoals voorraden, intern transport of ICT-toepassingen de scores van hun goederenlogistiek te bepalen en te vergelijken met andere ziekenhuizen. We rollen dit instrument nu uit in heel Nederland. Cure Circle Het mooie van deze ontwikkeling is dat we enerzijds praktische hulp bieden en kennis opdoen in de ziekenhuizen. Anderzijds trainen we collega s bij andere hogescholen om met hun studenten deze benchmark in praktijk te brengen. Via de regionale KennisDC s wisselen we zo steeds meer expertise uit in een gesloten Cure Circle. Andere partijen kunnen via de portal zien waar we mee bezig zijn. Door in te stappen, kunnen ook zij bijdragen aan - en profiteren van - verdere kennisontwikkeling op het vlak van goederenlogistiek. Alle opgedane kennis benutten wij als hogeschool weer in ons onderwijs. Een hartstikke leuke manier van werken: een win-win-win -situatie. Bouwlogistiek De grootste onderzoekslijn van de Hogeschool Rotterdam is bouwlogistiek. Lector Marcel Ludema: Met onze docenten en studenten draaien we ruim twee jaar het project Binnenstedelijk Bouwen, samen met het Platform Logistiek in de Bouw. Hierin zitten partijen als Bouwend Nederland, TNO, EVO en TLN. We kijken naar alternatieve vormen van bevoorrading en wat deze opleveren. Een van de gevonden alternatieven is een logistieke hub buiten het centrum. Daarnaast hebben we samen met Strukton een logistiek protocol ontwikkeld voor het koppelen van toeleveranciers in de ruwbouwfase. Hiermee is het mogelijk de beladingsgraad van voertuigen te verhogen en het aantal kilometers te verlagen. We hebben uitgerekend dat op basis van zo n protocol tussen vijf en vijftien procent minder kilometers gereden worden. Als positief neveneffect blijkt bovendien dat de faalkosten hierdoor dalen. Vraag en aanbod Wezenlijk voor deze en alle andere vormen van kennisontwikkeling binnen de KennisDC s blijkt het samenspel tussen stakeholders, zoals overheden, bedrijven, scholen en Kamers van Koophandel. Samen geregeld discussiëren over wat de praktijk aan kennis vraagt én kan opleveren. En over de bevordering van die wisselwerking, onder andere door meer bekendheid te genereren in de markt. Het blijft volgens de lectoren een kwestie van vraag en aanbod. Met de KennisDC s als een sturend platform.

12 22 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 23 WEBPORTAAL KENNISDC LOGISTIEK Het eerste distributiecentrum dat kennis uitdeelt aan MKB ers In 4 clicks Nederland heeft een vermogen aan logistieke kennis in kas. Ondernemers kunnen hier hun voordeel mee doen. In tijden dat export de motor van de economie is, kan kennis het verschil maken. Alle kennis is centraal opgeslagen, in één magazijn en vooral makkelijk toegankelijk. Zoeken wordt vinden. Het KennisDC werkt met een vindmachine, niet te verwarren met een search engine. Alle kennis en ervaring is overzichtelijk uitgestald en snel vindbaar op thema s en trefwoorden. Met de vindmachine sta je meteen goed voorgesorteerd. Je ziet direct waar welke kennis ligt. Ondernemers hebben weinig tijd. Het Kennis- Je kunt het zo gek niet bedenken of het KennisDC Logistiek geeft antwoord. Zinnige antwoorden op trefwoord, thema, persoon, regio en datum. Elk stuk, elk artikel is kort en bondig en geschreven in Jip-en-Janneketaal: voor ondernemers door ondernemers en ondernemende kennisinstellingen. In no-time bent u op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. Kennis verbreden of verdiepen kan altijd. Er staan verwijzingen vermeld, voorbeelden, best practices, publicaties en (afstudeer-) scripties. In de colofon staan de auteurs met naam en toenaam genoemd, inclusief contactgegevens. Een ondernemer heeft dus nooit één op één kopiëren. Maar uiteraard is elk bedrijf uniek en heeft uiteindelijk een oplossing op maat nodig. Dagelijks verse aanvoer Ons vak is continu in beweging en voor ondernemers is het belangrijk op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen. Het KennisDC Logistiek voorziet daarin. Er is dagelijks verse aanvoer van kennis. Onze vaste leveranciers zijn de zes deelnemende hogescholen en hun regio-partners, EVO en TLN. De alliantie met het Hoger Beroeps Onderwijs versterkt de aanvoerketen. Studenten en docenten van de hogescholen: NHTV, HAN, Fontys, HRO, HvA en Windesheim verdiepen zich dagelijks in de werkvloer om vervolgens hun bevindingen te presenteren via het webportaal. Nederland heeft in de loop der jaren een schat aan kennis opgebouwd in de logistiek. Sinds het voorjaar van 2013 is die expertise beschikbaar via een portal: Geheel gratis. En dat is goed nieuws voor MKB ers die zich snel willen informeren over ontwikkelingen in het vak of meer willen weten over een onderwerp. Ieder thema is transparant en toegankelijk geschreven. DC is daarop ingericht en helpt ondernemers die gaan voor snel resultaat. In vier klikken zijn zij op de plaats van bestemming en zonder omwegen vinden zij de kennis die zij zoeken. Compact en toegankelijk Bij het KennisDC kunnen ondernemers bijtanken over elk onderwerp. Denk bijvoorbeeld aan besparen op retouren, groene distributie of zendingen in binnenstedelijke gebieden. Andere voorbeelden zijn logistiek in ziekenhuizen, informatielogistiek, zelfdenkende benzinepassen en slimme magazijnstellingen. rechtstreeks toegang tot de bron: ideaal om samen kennis te delen. Vertrouwelijke informatie Het KennisDC Logistiek houdt open huis voor MKB ers die op zoek zijn naar kennis. Alle kennis? Voor vertrouwelijke informatie geldt een status aparte. Enige terughoudendheid is wenselijk. Niemand zit te wachten op collega-ondernemers die met een goed idee aan de haal gaan. Er zijn drempels opgeworpen. Vertrouwelijke cases of business-modellen zijn anoniem gemaakt waardoor het bedrijf onherkenbaar is geworden. Een idee laat zich Het KennisDC Logistiek is geworteld in de beste tradities van logistiek Nederland. Omdat tijd geld is, is ons distributiecentrum 24/7 open. U bent van harte welkom op

13 24 KENNISDC LOGISTIEK KENNISDC LOGISTIEK 25 Logistiek zit in de genen van de BV Nederland Logistiek AMSTERDAM Logistiek NOORDOOST- NEDERLAND Logistiek ZUID-HOLLAND Logistiek GELDERLAND Logistiek ZEELAND-BRABANT Logistiek LIMBURG

14 26 KENNISDC LOGISTIEK NOORDOOST-NEDERLAND KENNISDC LOGISTIEK NOORDOOST-NEDERLAND 27 KennisDC Logistiek Noordoost-Nederland

15 28 KENNISDC LOGISTIEK NOORDOOST-NEDERLAND KENNISDC LOGISTIEK NOORDOOST-NEDERLAND 29 Laat kennis stromen via KennisDC Logistiek Noordoost-Nederland Gedeputeerde Gerrit Jan Kok maakt zich sterk voor een snelle ontwikkeling van het KennisDC Logistiek Noordoost-Nederland. Á GERRIT JAN KOK, GEDEPUTEERDE VAN DE PROVINCIE OVERIJSSEL, IS VERANTWOORDELIJK VOOR BEREIKBAARHEID, PROVINCIALE WEGEN EN KANALEN, OPENBAAR VERVOER, PROVINCIALE FINANCIËN, HERINDELING, GEBIEDSONTWIKKELING LUCHTHAVEN TWENTE E.O. EN GEBIEDSONTWIKKELING SPOORZONE ZWOLLE. Met dit KennisDC Logistiek willen we een plek in Noordoost-Nederland zijn voor innovatie in de logistieke sector, met uitstraling naar Duitsland en Scandinavië. Hier worden demonstraties en experimenteerprojecten uitgevoerd en vindt toegepast onderzoek plaats. Er worden opleidingen gegeven en kennisverspreiding aan het MKB. We moeten vooral laagdrempelig zijn, we willen kennis bieden aan iedereen die daar behoefte aan heeft. Daarnaast willen we iedereen uitdagen om kennis te delen om zo samen te werken aan onze kennisinfrastructuur. Het KennisDC Logistiek is bedoeld voor ondernemers, burgers, onderwijs en overheid. De eerste fase van ontwikkeling is zojuist gestart en met gelden van de provincie moet het KennisDC zich binnen drie jaar verder ontwikkelen en verzelfstandigen. Het initiatief sluit goed aan bij de Agenda Human Capital Noordoost-Nederland. Hoewel de branche hier niet echt is benoemd, behoort logistiek absoluut tot de topsectoren in Overijssel. De regionale aandachtspunten Het landelijke topsectoren beleid is goed te vertalen naar een regionale insteek omdat het ook ruimte biedt voor de regionale aandachtspunten, zoals transport over water. Het is in onze regio zeer belangrijk dat het goederenvervoer over water goed geregeld wordt. Door kennis te delen, te behouden wat goed is en te innoveren waar nodig, zetten we een betere infrastructuur op. Hierdoor verbeteren bijvoorbeeld de mogelijkheden binnen onze havens, zijn de sluizen makkelijker te bedienen, etcetera. Door deze verbeteringen halen we zeker meer bedrijvigheid en dus werkgelegenheid binnen en willen de al gevestigde ondernemingen ook in onze regio blijven. De Agenda Human Capital Noordoost- Nederland stuurt al sinds 2012 op innovatie en werkgelegenheid. Daarnaast zijn er diverse stimuleringsprogramma s die ook werken aan het beter benutten van het vervoersysteem over weg, water en spoor met ketenmobiliteit als belangrijk aandachtspunt. kennis om zo samen te kunnen werken aan het op orde brengen van het vervoer over water en spoor. Gerrit Jan Kok zegt hierover: Er zijn al veel mooie initiatieven uit het bedrijfsleven. Zo heeft het bedrijfsleven in Twente het logistieke ondernemersplatform Port of Twente opgericht om samen de internationale kansen voor de regio te verzilveren; is in Overijssel het eerste binnenvaartschip dat vaart op LNG (vloeibaar aardgas) gebouwd en hebben diverse bedrijven in Overijssel de Lean en Green status behaald door het reduceren van minimaal 20% CO2 uitstoot per jaar op transport. Samen kijken we wat we behouden, waar we iets aan toe kunnen voegen en waar we kunnen winnen door te besparen. Alle opgedane kennis wordt verzameld en gedeeld in het KennisDC Logistiek. Deze informatie is van onschatbare waarde voor het verkrijgen van een sterkere economie en betere werkgelegenheid. Motto Laat kennis stromen Het motto van het KennisDC Logistiek Noordoost-Nederland legt de nadruk op kennis en op beweging. Beweging van kennis, in de branche en fysieke beweging in de logistiek. Gerrit Jan Kok wil als overheid samen met bedrijven en onderwijs in beweging komen en snel een goede start maken. Belang van KennisDC voor ondernemers Uitgangspunt is dat ondernemers verder kijken dan alleen naar hun eigen bedrijfsvoering. In plaats van intern gericht te zijn, moet er ruimte zijn om kennis te delen en deze verder te ontwikkelen in samenwerking met overheid, onderwijs en andere bedrijven. Het KennisDC Logistiek Noordoost-Nederland verzamelt en deelt die

16 30 KENNISDC LOGISTIEK NOORDOOST-NEDERLAND KENNISDC LOGISTIEK NOORDOOST-NEDERLAND 31 Á KASPER OLIMULDER Á BOLMER Wehkamp.nl en Heuver Bandengroothandel enthousiaste deelnemers aan KennisDC Logistiek Noordoost-Nederland Gedeputeerde Gerrit Jan Kok zei het al; er zijn al veel mooie initiatieven in het bedrijfsleven. Twee grote spelers in de logistiek in Noordoost-Nederland zijn Wehkamp.nl met het hoofdkantoor in Zwolle en Heuver Bandengroothandel, gevestigd in Hardenberg. Wehkamp.nl, alle logistiek in huis Wehkamp.nl verkoopt verschillende producten. In 2008 nam Wehkamp.nl afscheid van de catalogus en maakte de volledige switch van postorderbedrijf naar online retailer. Vanaf de zomer 2015 zal de verzending plaatsvinden vanuit Zwolle door het grootste geautomatiseerde online distributiecentrum ter wereld, met picklocaties en 468 geautomatiseerde shuttles. De goederen worden via de shuttlebanen vervoerd naar medewerkers, die de order verder verwerken. Binnen een half uur na de online bestelling staat het product dan klaar voor transport. Wehkamp.nl is op dit moment al goed voor verzending van ruim 17 miljoen artikelen per jaar en regelt alle logistiek in huis, behalve het vervoer naar de consument. Landelijke trends regionaal bespreken en behoeftepeiling De vraag dringt zich op wat de verdiensten zijn voor Wehkamp.nl om nog deel te nemen aan het KennisDC Logistiek, gezien de logistieke kennis en ervaring die al in huis is. Wehkamp.nl is inderdaad ver in logistieke processen en wij hebben soms een voorbeeldfunctie voor andere partijen. Maar wij zoeken voortdurend naar verbetering van logistiek en distributie. Ook wij leren van verrassende invalshoeken en oplossingen van andere bedrijven, onderwijs en overheid bij kennisvraagstukken over omgang met logistieke vraagstukken. Zo hadden we onlangs een themasessie over Big Data in de logistiek, waarbij we deze landelijke trend op regionaal niveau deelden met collegabedrijven en onderwijsinstellingen. Ik vond het inspirerend om na te denken met vakbroeders, aldus Sander Bolmer, manager Logistics & Warehousing. Daarbij zien wij het KennisDC als mogelijkheid om het onderwijs meer te laten aansluiten op onze behoefte. Wij zijn uitgenodigd door Hogeschool Windesheim om deel te nemen als vervolg op onze eerdere samenwerking in stage- en werkveldcommissies. We praten nu over wat we nodig hebben als bedrijf en wat het onderwijs kan bieden. Heuver Bandengroothandel, logistiek wereldwijd Heuver Bandengroothandel bestaat uit twee takken; Heuver Profile Tyrecenters met 13 vestigingen in Noordoost-Nederland en Heuver Bandencentrum in Hardenberg, een bandengroothandel voor vrachtauto s, landbouwvoertuigen en grondverzetmachines. Naast de verkoop van handelsartikelen is Heuver ook dealer van Aeolus Truckbanden en verzorgt daarvoor de exclusieve distributie in 8 Europese landen. De import bij Heuver is wereldwijd, de export vindt voor 95% plaats naar landen binnen Europa. Transport buiten Europa gebeurt via containers en binnen Europa in trucks. Een voorbeeld van wereldwijde import is de inkoop in China van Aeolus banden. Tot voor kort ging het transport in containers overzee maar Heuver is één van de eerste Europese firma s die hierbij de treinverbinding tussen China en Hamburg heeft benut. Het magazijn van Heuver is immens groot, m2 opslag van grote banden en velgen in Hardenberg (ongeveer drie voetbalvelden) en nog eens m 2 extra in Bayreuth, Duitsland. Kennisdelen en sparren Wat heeft zo een groot en specialistisch bedrijf nog aan een regionaal KennisDC? We denken zelf alles goed georganiseerd te hebben, zegt Kasper Olimulder, manager operations. Het kijken bij bedrijven in andere takken van sport verbreedt onze horizon en ons netwerk. Samen sparren over vraagstukken en putten uit logistieke kennis van anderen helpt ons. Wij hebben als missie om de meest klantgerichte bandengroothandel ter wereld te worden en daarvoor is het essentieel dat de interne (logistieke) organisatie helemaal op orde is. Daaraan hebben we de laatste jaren hard gewerkt en nu is het tijd voor verdere klantenbinding door online marketing, 24 uurs leveringen in Benelux en Duitsland en het aanbieden van kleine franco leveringen, waarbij de klant kan vertrouwen op de voorraadhoudende functie van Heuver Bandengroothandel in de keten. Goede data en juiste analyses, minder fysieke afstand A

17 32 KENNISDC LOGISTIEK NOORDOOST-NEDERLAND KENNISDC LOGISTIEK NOORDOOST-NEDERLAND 33 Speerpunten van het KennisDC Logistiek Noordoost-Nederland naar klanten en hen beter benaderen zijn succesfactoren hierbij. Het is fijn daarover te sparren met collega s en studenten. Dat was voor ons ook de reden om deel te nemen aan de Community of Practice voor bedrijven in de handel, een initiatief van het KennisDC. In deze community wisselen we met andere bedrijven ervaringen uit en formuleren we vragen die via het KennisDC door studenten, docenten en lectoren worden opgepakt. Frisse blik voor Wehkamp.nl Sander Bolmer is van mening dat overleg op landelijk niveau nodig blijft over bijvoorbeeld bereikbaarheid, een goede infrastructuur en de sociaal maatschappelijke ontwikkeling van diverse gebieden. Het KennisDC Logistiek Noordoost-Nederland is daar een welkome aanvulling op als regionale verbinding van nieuwe kennis, gezichtspunten en mensen in onderwijs, bedrijfsleven en overheid. Dit KennisDC Logistiek geeft je handvatten, zodat je nog beter om kunt gaan met nieuwe trends en het biedt mogelijk een frisse blik van studenten en collegabedrijven op bepaalde processen en vraagstukken. Er zijn al zeer veel landelijke netwerken maar juist de koppeling tussen regionaal bedrijfsleven en opleidingsinstituten zoals Hogeschool Windesheim maken het mogelijk te focussen op vakgebieden, tot de kern te komen en te onderzoeken. De uitkomst daarvan helpt bij de beslissing over hoe nu verder; behouden, innoveren of afstoten. Spiegelfunctie voor Heuver Volgens Kasper Olimulder is er ook nog een andere regionale behoefte aan het KennisDC Logistiek. Niet ieder bedrijf heeft immers een logistieke specialist en dankzij het KennisDC kan iedereen gebruik maken van de beschikbare kennis. Daarbij hebben veel bedrijven in deze regio, net zoals Heuver, Duitsland als hoofdmarkt. De logistiek is daarbij zeer belangrijk en het is goed daar samen over te praten met collega s, overheid en onderwijs. Het KennisDC houdt je een spiegel voor over zaken waar je normaal niet over nadenkt. Zo denk ik nu na over prestatie-indicatoren in de magazijnen, waardoor we onze interne logistiek weer verder ontwikkelen en aanscherpen. De laatste jaren zijn we ondanks de crisis gegroeid. Dit komt omdat we de juiste beslissingen namen op de goede momenten. We kozen voor risicospreiding door ons aantal klanten te vergroten. Logisch gevolg van de crisis is, dat klanten behoefte hebben aan kleinere ordergroottes die franco geleverd kunnen worden, wat geleid heeft tot meer, maar kleinere leveringen. Daarnaast is er behoefte gekomen aan andersoortige leveringen zoals drop shipment, waarbij we rechtstreeks uit naam van onze klant afleveren bij zijn klant. Zo breidden we onze logistieke services uit. Het gaat gewoon om inventief zijn, op het juiste moment. Het KennisDC Logistiek kan ons daarbij helpen als centrum waar we kennis kunnen halen en brengen. Deze kennis kan ons helpen de meest klantgerichte bandengroothandel ter wereld te worden. Binnen het motto Laat kennis stromen heeft het KennisDC Logistiek Noordoost- Nederland drie speerpunten, ingegeven door regionale vraagstukken. Michiel Steeman, Lector supply chain finance, licht het eerste speerpunt toe. We richten ons op supply chain finance omdat het samen met de fysieke- en informatiestroom de kern vormt van logistiek en transport. Bij supply chain finance, ook wel ketenfinanciering genoemd, kijken we naar mogelijke samenwerking in financiële processen door partijen, die samenwerken in de keten. Doel is dat we door deze samenwerking bijvoorbeeld financieringstekorten kunnen voorkomen, gezamenlijk innovatieprojecten financieren, kosten kunnen delen, etcetera. We staan met name MKB-ers bij die hun inkooplogistiek willen versterken, zowel regionaal als wereldwijd. Logistieke knooppunten en interregionale netwerken vormen het tweede speerpunt van het KennisDC Logistiek Noordoost- Nederland. Associate lector Logistiek dr. Fatma Saçli legt uit dat ze haar onderzoek richt op de mogelijkheden voor de versterking van zowel de logistieke knooppunten als de samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderzoeksinstellingen (horizontale samenwerking) en van verbindingen in de logistieke ketens (verticale samenwerking). We concentreren ons op de kansrijke locaties in onder meer Zwolle- Kampen-Meppel, Almelo-Hengelo, Emmen- Coevorden en in de regio Stedendriehoek. Dit zijn knooppunten die kunnen profiteren van de doorvoer van goederenstroom via hun regio s. Het zijn ook knooppunten in de logistieke stromen van de regionale economische activiteiten. Daar sporen we de kansen op voor goederenbundeling, multi- en synchromodaliteit en het stimuleren van de rol van de binnenvaart. Community of Practice Verder richt het regionale KennisDC zich op dezelfde kwesties als de andere KennisDC s in het land met als doel een loket te zijn waar bedrijven hun vragen kunnen stellen over logistieke zaken. Met die gedachte is onlangs de Community of Practice gestart, waaraan onder andere Heuver Bandengroothandel deel neemt. Voorbeelden van vragen die daaruit voortkomen zijn de ontwikkeling van KPI s (prestatie indicatoren) voor warehousing, de voor- en nadelen van 24 uurs leveringen maar ook het bevorderen van meer duurzame transporten, met minder CO2 uitstoot. Aansluiting met bedrijven; vraaggestuurd werken Jan Stegeman, coördinator KennisDC Logistiek Noordoost-Nederland werkt nauw samen met andere partijen binnen het project. Samen met diverse partners zoals de Kamer van Koophandel Overijssel, EVO, VLN, TLN, Port of Twente en diverse universiteiten, hogescholen en MBO-opleidingen werkt Hogeschool Windesheim hard aan de ontwikkeling en deling van logistieke kennis. De plannen om grote bedrijven zoals Wehkamp.nl en Scania als kennispartner in de organisatie te betrekken zorgen er voor dat de vraag van bedrijven nooit uit het oog zal worden verloren.

18 34 KENNISDC LOGISTIEK GELDERLAND KENNISDC LOGISTIEK GELDERLAND 35 KennisDC Logistiek Gelderland

19 36 KENNISDC LOGISTIEK GELDERLAND KENNISDC LOGISTIEK GELDERLAND 37 FACULTEIT ECONOMIE EN MANAGEMENT HOGESCHOOL ARNHEM NIJMEGEN Á STEF WEIJERS IS AAN DE HAN VERBONDEN De oprit naar slimme oplossingen ALS LECTOR IN LOGISTIEK EN ALLIANTIES, MARIAN CORNELISSEN ALS COÖRDINATOR VAN HET KENNISDC GELDERLAND. Je kunt natuurlijk proberen om het wiel opnieuw uit te vinden. Maar krijg je zo de zaak aan het rollen? De HAN staat daarom op scherp voor logistieke ondernemers. Zij kunnen rekenen op hogeschoolwerk. Met vraaggestuurd onderzoek biedt de HAN logistieke expertise op het gebied van fashion, food en zorg. Breed terrein Marian Cornelissen: De HAN is een ondernemende hogeschool. Wij helpen ondernemers in de logistiek. Voor ieder vraagstuk kunnen ze bij ons terecht. Ook al valt die vraag op het eerste gezicht buiten onze kennisgebieden van food, fashion en zorg. Via het KennisDC zijn wij verenigd met collegahogescholen. De contacten zijn uitstekend. Doorverwijzen werkt. Evenals samenwerken. Zo kan een ondernemer uit de regio Arnhem Nijmegen bij ons binnenkomen om met hulp van onze collega s in Rotterdam geholpen te worden. Hogescholen weten elkaar te vinden. Over en weer. Zie ons als een oprit naar kennis, als een springplank voor oplossingen. Contact met het werkveld Stef Weijers: Ondernemers weten ons al goed te vinden, maar dat kan altijd beter. Daarvoor is het nodig dat wij weten wat bij hen leeft en dat zij weten wat wij kunnen. We houden regelmatig bijeenkomsten in de regio. Neem bijvoorbeeld de logistiek voor mode. Om E-commerce kunnen Via het KennisDC wordt die expertise uitgewisseld met collega s in het land, en is de kennis toegankelijk voor logistiek Nederland. Stef Weijers is aan de HAN verbonden als Lector in Logistiek en Allianties, Marian Cornelissen als coördinator van het KennisDC. Zij vertellen over de ontwikkelingen in Gelderland. modebedrijven niet heen, maar het kost de ondernemer altijd veel geld. Losse zendingen zijn arbeidsintensief, brengen extra handling met zich mee en dus meer kosten. Maar de consument gaat er niet meer voor betalen. Dit kost het bedrijf marge. Hoe draai je dit om? Op welke key performance indicatoren moet je dan sturen? Dat is iets wat we nu onderzoeken. Doorlooptijden, winst en HRM Nog een voorbeeld uit de fashionlogistiek. De druk op deze sector is enorm. Tijd is geld. En een juiste timing kan het verschil maken tussen winst en verlies. Hoe ga je daar mee om? Hoe krijg je de juiste kleding op het juiste moment bij de consument? Hoe verkort je de doorlooptijden? Weijers: Timing en planning horen bij elkaar. Daarmee komen we bij een ander aspect van het vak. Hoe plan je de logistiek voor de grillige consument? En welke eisen stelt dat bijvoorbeeld aan een transportplanner? Uit ons onderzoek blijkt dat je andere competenties nodig hebt dan voorheen. Goede logistieke expertise is een must. Maar technische kennis alleen is niet genoeg. Je hebt bijvoorbeeld ook verandermanagement nodig, en je moet goed kunnen communiceren. Die vereisten vertalen wij naar ons onderwijs en ook kunnen we logistici bijscholen als ze dat willen. Transportplanners-nieuwe-stijl worden klaargestoomd voor de toekomst: transportplanner 2.0. Maar zij niet alleen. Ook andere logistieke functies kunnen we helpen. Noem het een update. Zo krijg je medewerkers die morgen bij de tijd zijn. Het ketendenken ontketend Cornelissen: In een wereld die verandert staat de klant meer dan ooit centraal. Niet alleen sales denkt vanuit de klant maar ook logistiek. Iedereen eigenlijk. Althans, zo zou het moeten zijn. Hoe je mee verandert? Begin met anders te denken. Je wereld is namelijk groter dan je eigen schakel. Kijk met andere ogen naar de keten. Weet je wie er voor je zit in de keten? En wie achter je? Pas als je de hele keten overziet kun je samen de klant beter van dienst zijn. Samenwerken is het devies. Alleen kun je het niet. Stel jezelf doelen. Ga na welke resultaten je wilt behalen en welke collega s je nodig hebt. Ontketen jezelf. Dat vraagt om bewustwording én om een andere manier van werken. Van stage naar slimme stage Bij het KennisDC kun je niet alleen expertise bijtanken maar ook ideeën. Ideeën om bijvoorbeeld slimmer stagiaires in te zetten. Het werkt eenvoudig vertelt Marian Cornelissen. Je hebt een langere termijnplanning nodig en een antwoord op de volgende vragen. Waar sta je nu? Waar wil je over drie jaar staan? Wat heb je daarvoor nodig? Het KennisDC kan dan een compleet traject uitzetten, met begeleiding, onderzoek en implementatie. Meerdere stagiaires nemen deel en de ene borduurt voort op het werk van de ander. Zo kun je projecten laten uitvoeren die ad hoc stages overstijgen.

20 38 KENNISDC LOGISTIEK GELDERLAND KENNISDC LOGISTIEK GELDERLAND 39 ZORGLOGISTIEK De visie van een specialist Meer handen aan het bed is de wens van elke zorginstelling. Maar tussen droom en daad staan budgetten in de weg en praktische bezwaren. Want ook de zorg moet met minder mensen meer werk verzetten. Met slimme logistiek valt een wereld te winnen, zowel in kosten als in patiënttevredenheid. De HAN onderzoekt de logistieke praktijk in zorginstellingen en presenteert de bevindingen onder meer via het KennisDC. Hans-Heinrich Glöckner is senior onderzoeker aan de HAN. Hij vertelt over het inrichten en organiseren van processen. Vergelijkend onderzoek over de goederenlogistiek Hans-Heinrich Glöckner: Goederenlogistiek in de zorg heeft zijn meerwaarde moeten bewijzen. Raden van Bestuur toonden in het verleden hiervoor in het algemeen weinig belangstelling. Ons onderzoek heeft eraan bijgedragen dat dit onderwerp beter op de agenda staat. We hebben een benchmark ontwikkeld om de goederenlogistiek van ziekenhuizen te kunnen vergelijken. Deze benchmark laat zien waar ziekenhuizen staan en waar verbeteringen en besparingen mogelijk zijn. Het heeft veel losgemaakt. De benchmark is inmiddels toegepast op vijfentwintig ziekenhuizen. Er is een community of practice ontstaan, een cure cirkel waar ziekenhuizen ervaringen uitwisselen en nieuwe ontwikkelingen bespreken. Dit gebeurt in een open sfeer. Ziekenhuizen zijn collega s van elkaar. Geen concurrenten. Patiënttevredenheid Glöckner: Bij logistiek in de zorg zoeken we naar een balans tussen kosten en kwaliteit van dienstverlening. De patiënt staat centraal en zijn tevredenheid is maatgevend. Ons doel is om kennis uit het onderwijs en de zorg te bundelen. Voor studenten is er uitdagend onderzoek, voor directies nieuwe perspectieven. Denk bijvoorbeeld aan de overgang van cliënten van het ziekenhuis naar de thuiszorg of het verpleeghuis. Hoe stem je dat af in de keten, medisch verantwoord en tot tevredenheid van de patiënt? Studenten kunnen hun onderzoek presenteren via de afstudeertafels van het KennisDC. Dit gaat per thema. Kennisuitwisseling alom. Aan deze sessies nemen meerdere hogescholen deel. Studenten leren over en weer van elkaar. Vervolgens wordt er kennis gedeeld via het KennisDC: laagdrempelig en toegankelijk. In de etalage Meer doen met minder mensen? Processen slimmer inrichten? Voorbeelden te over. Glöckner: Het begint vaak met een compacte planning. Bloed prikken, röntgen, een afspraak met de specialist Plan alles op één dag. Dit verkort de wachttijd. Laat verplegend personeel het werk doen waarvoor ze zijn opgeleid! Een geautomatiseerd oproepsysteem voor patiënten helpt. Dan weten zij wanneer ze aan de beurt zijn. Verplegend personeel hoeft hen niet meer uit de wachtkamer op te halen. Zo creëer je extra capaciteit. Niets is vervelender als verpleegkundigen weggeroepen worden voor een spoedgeval wanneer zij patiënten verzorgen. Dit zorgt voor vertraging en ergernis. Hoe je dit ombuigt? Bouw een marge in en wijs per shift een persoon aan voor spoedgevallen. Dan kan de de geplande verzorging gewoon doorgaan. Ligdagen in het ziekenhuis zijn kostbaar. Hoe kun je dat aantal dagen medisch verantwoord verkorten? Denk vanuit de ontslagdatum en plan van daaruit de behandelingen. Omgekeerd denken helpt. Het werkt efficiënter. Zorglogistiek kent een breed speelveld. Het is een specialisme, van eenvoudige, praktische oplossingen tot de meest complexe. Ons motto? Iedere dag beter! Á HANS-HEINRICH GLÖCKNER IS VERBONDEN AAN DE FACULTEIT ECONOMIE EN MANAGEMENT VAN DE HAN. ALS SENIOR ONDERZOEKER IS HIJ EXPERT OP HET GEBIED VAN ZORGLOGISTIEK.