DOCENTENHANDLEIDING DIGIBORD BIJ HET EXAMENKATERN TRAINING VOOR HET NIEUWE EXAMEN MET HISTORISCHE CONTEXTEN - DEMOVERSIE

Transcriptie

1 DOCENTENHANDLEIDING DIGIBORD BIJ HET EXAMENKATERN TRAINING VOOR HET NIEUWE EXAMEN MET HISTORISCHE CONTEXTEN - DEMOVERSIE In deze docentenhandleiding staat per bladzijde van het demo-katern aangegeven wat de mogelijke activiteiten op het digibord zijn.

2 BLADZIJDE 104 Westerse inmenging in Russische Burgeroorlog Afbeelding Westerse troepen vielen Rusland binnen om Russische troepen te helpen die tegen de communistische regering streden. Deze prent vertolkt de visie van de communistische regering. Rechts zie je drie personen die de VS, Frankrijk en Engeland voorstellen. De honden hebben de namen (van links naar rechts) van de Russische generaals Denikin, Koltsjak, Joedenitsj, die tegen de communistische regering streden. Dood aan het wereldimperialisme Afbeelding Russisch affiche (1919) vervaardigd door Dmitri Moor. Het onderschrift luidt: Dood aan het wereldimperialisme. De nadruk wordt gelegd op de noodzaak van eensgezindheid in de strijd tegen het monster van het wereldimperialisme. Matrozen, soldaten, boeren en arbeiders strijden samen met de onderdrukte volken. Angst voor het Rode Gevaar - Afbeeldingen Afbeelding 1 Doelwit van de Jacht op Roden werden vooral immigranten uit Duitsland en Italië. De angst en afkeer komen tot uiting op deze tekening. Afbeelding 2 Vooral de arrestatie (op 5 mei 1920) en de daarop volgende rechtszaak tegen twee Italiaans-Amerikaanse anarchisten, Bartolomeo Vanzetti en Nicola Sacco wekten grote opschudding (zie ook de weblink hieronder). Zij bleken bij hun arrestatie geladen pistolen bij zich te hebben. Ze werden aangeklaagd wegens moord op een betaalmeester, enkele weken voor hun arrestatie gepleegd. Na een zeer langdurige en aanvechtbare juridische procedure werd in 1927 het definitieve vonnis geveld: de doodstraf. Een woedend publiek dwong de gouverneur van Massachusetts de zaak te herzien, maar zijn adviescommissie zag geen aanleiding tot herziening van het vonnis. De commissie ging eraan voorbij dat veel getuigen Sacco en Vanzetti een alibi verschaften, dat de rechter bij tal van gelegenheden buiten de rechtszaal nog voor de uitspraak zijn afkeer van de aangeklaagden had geuit, dat een getuige de latere voorzitter van de jury had horen zeggen: Damn them, they ought to hang anyway. Op de dag van de executie op de elektrische stoel demonstreerden duizenden in de VS en daarbuiten. Het geloof in de rechtspraak van de VS had een gevoelige klap gekregen. In 1977 ondertekende de gouverneur van Massachusetts een proclamatie, waarin stond dat Nicola Sacco en Bartolomeo Vanzetti geen eerlijk proces hadden gekregen.

3 De rechtszaak tegen Sacco en Vanzetti - Weblink Korte schets van de rechtszaak tegen Sacco en Vanzetti met zwart wit beelden van protesten en als achtergrondmuziek een protestlied. (2 min) Engels, geen ondertiteling. BLADZIJDE 105 De conferentie van Jalta - Afbeeldingen Afbeelding 1 Foto van de Grote Drie in Jalta: Churchill, Roosevelt en Stalin Afbeelding 2 Foto van de zaal in Jalta waar de conferentie werd gehouden. De conferenties van Jalta en Potsdam - Weblink Weblink naar Youtubefragment over de conferenties van Jalta en Potsdam (1 min 53). Engels gesproken, geen ondertiteling. Wantrouwen tussen Oost en West Vergroting afbeelding Vergroting van de prent bovenaan blz De tekening is verwerkt in W2 op blz Toelichting van blz. 105: Boven deze politieke tekening uit de SU stond: De vergadering van de militaire deskundigen. Het onderschrift luidde: Het probleem van het Tweede Front in Europa. Personen staand voor de tafel: Generaal Vastberadenheid, Generaal Dapperheid; zittend van links naar rechts: Generaal Wat-als-wij-verslagenworden, Generaal Niet-nodig-te-haasten, Generaal Laten-we-afwachten, Generaal Is-het-de-moeite-waard, Generaal Wat-als-er-iets-gebeurt. Duitsland in 1945 Kaart Kaart van Duitsland in 1945 waarop is te zien: - welke gebieden Duitsland verloor - hoe Duitsland is verdeeld in vier bezettingszones De kaart staat ook op blz. 60.

4 BLADZIJDE 106 Migratiestromen in Europa Kaart met opdracht Opdracht Tussen 1945 en 1950 vond in Europa een van de grootste migraties uit de geschiedenis plaats. Miljoenen mensen gingen op de vlucht, werden verdreven, gedeporteerd of migreerden min of meer vrijwillig. a Welke conclusie kan worden getrokken uit het gegeven dat bijna alle pijlen naar links wijzen? De conclusie dat Rusland (de regering en/of het Russische leger) verantwoordelijk was voor deze migratiestromen. b Welke vragen roept deze kaart op? De volgende vragen zouden aan de orde kunnen komen (we geven er antwoorden bij, hoewel die niet worden gevraagd van de leerlingen): 1 Waarom gingen uit het zuiden van Rusland 1,8 miljoen mensen naar het oosten? Antwoord: Oekraïeners, Krimtataren, Kalmukken en Kaukasiërs die Stalin onbetrouwbaar vond, werden na de herovering gedeporteerd naar Siberië. 2 Was de migratie in westelijke richting van miljoenen Polen en Russen vrijwillig of gedwongen? Antwoord: Deze migratie werd van bovenaf georganiseerd, was officieel vrijwillig, maar ging vaak met dwang gepaard. 3 Waarom trokken ruim een half miljoen Russen uit Polen naar het oosten? Antwoord: Polen en Rusland moesten zoveel mogelijk etnisch homogeen worden. Daarom moesten Russen (Oekraïeners) naar het oosten (het voormalige Pools gebied dat nu bij de Oekraïne gevoegd werd). 4 De migratiestromen vonden vooral kort voor en kort na WO II plaats. Welke gevolgen hebben die migratiestromen voor de tijd daarna gehad? Mogelijke antwoorden: - De betrekkingen tussen Polen en Duitsland bleven gespannen, omdat door toedoen van Rusland Polen ten koste van Duits grondgebied naar het Westen was opgeschoven. Erkenning van de Oder-Neissegrens was van belang. - Na 1989 werden de Baltische staten weer onafhankelijk, maar zij zaten opgescheept met een groot aantal Russen die zich na de verovering door Rusland in de Baltische staten hadden gevestigd. Dat levert tot in onze tijd spanningen op in die landen zelf en met buurland Rusland. Een visie op de Koude Oorlog Vergroting afbeelding Vergroting van de prent onderaan blz De tekening is verwerkt in W4 op blz Toelichting van blz. 106: Deze prent is uit De staande man is Molotov, minister van buitenlandse zaken van de SU. Bij de knoppen op het kastje staan de namen van landen: Frankrijk, Italië, Tsjecho-Slowakije, Roemenië, Hongarije, Polen, Griekenland, Perzië, Turkije, Finland, Bulgarije, Albanië, enz.

5 Winston Churchill over het IJzeren Gordijn - Weblink Weblink naar een fragment uit de speech van Winston Churchill van 5 maart 1946, op het Westminster College, Fulton, Missouri. Engels gesproken, geen ondertiteling (1 min 28) Het vijandbeeld van de VS - Filmfragment Fragment uit de documentaire The Atomic Café (1982) Engels gesproken, Nederlandse ondertiteling (3 min 46) Dit fragment staat voor de leerlingen ook op de website alsmede de volledige documentaire. De documentaire gaat over het begin van het tijdperk van nucleaire oorlogvoering. De documentaire is samengesteld uit een breed assortiment aan archiefbeelden uit de jaren 40, 50 en het begin van de jaren 60, inclusief journaals voor bioscoop en televisie, door de overheid geproduceerde films (inclusief militaire trainingsfilms), advertenties, televisie- en radioprogramma s. De documentaire benadert het onderwerp met zwarte humor. BLADZIJDE 107 Verhoren McCarthy - Weblink In de herfst van 1953 begon het comité van McCarthy aan een onderzoek in het Amerikaanse leger. Op 9 juni 1954 onthulde McCarthy dat de medische directeur-generaal van het leger, Joseph Welch, een jonge advocaat in zijn staf had die in het verleden had gewerkt voor een communistische groepering. Welch deed het lidmaatschap van een communistische groepering van deze Fred Fisher af als een jeugdzonde en viel McCarthy aan voor het noemen van de naam van zijn ondergeschikte voor de nationale televisie zonder waarschuwing vooraf: Have you no sense of decency sir. Engels gesproken, geen ondertiteling (1 min 54).

6 Het vijandbeeld van de SU Afbeeldingen met opdracht Afbeelding 1 Russische tekening uit 1935 over de NAVO. Hoe denkt de tekenaar over de NAVO en waaruit valt dat af te leiden? - Het Westen (de NAVO) is agressief. Onder leiding van de VS (rechts president Eisenhower) lopen de landen die zijn aangesloten bij de NAVO in een breed front en met een agressieve houding richting een onzichtbare vijand (de SU). - De NAVO wordt geïnspireerd door nazi-duitsland: zie het portret van Hitler, het hakenkruis op de helm van de Duitse militair en de paradepas. Afbeelding 2 Een Russische politieke tekening uit Op de tekening staat een Amerikaanse militair. In zijn achterzak spreekt een Amerikaanse politicus met een olijftak, symbool van de vrede, voor een microfoon over Vrede, Defensie, Ontwapening. Linksboven staat Frases, rechtsonder: En Bases. Hoe denkt de tekenaar over de VS en waaruit valt dat af te leiden? De tekenaar is van mening dat Amerikaanse politieke leiders wel praten over vrede en ontwapening maar dat het Amerikaanse leger toch de baas is (de militair heeft de politicus in zijn zak). De VS-militair prikt Amerikaanse vlaggetjes in Europese landen. Er zijn al stickers met vliegtuigen opgeplakt. Deze staan richting de SU opgesteld. De VS zijn dus agressief. BLADZIJDE 126 Werkmateriaal - Antwoorden Bij iedere opdracht van het werkmateriaal kan het bijbehorende antwoordmodel worden getoond. In deze demo werkt alleen de knop linksboven. De andere knoppen zijn uitgeschakeld.