De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen

Transcriptie

1 De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen Een evaluatie van de kwaliteit van de bachelor Onderwijskunde van de Katholieke Universiteit Leuven Campus Kortrijk en de master Opleidings- en Onderwijswetenschappen van de Universiteit Antwerpen Brussel Juni 2010

2 De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen Een gedrukte versie van dit rapport kan tegen betaling verkregen worden op: VLIR-secretariaat, Ravensteingalerij 27, 1000 Brussel T +32 (0) F +32 (0) administratie@vlir.be Het rapport is elektronisch beschikbaar op Wettelijk depot D/2010/2939/2

3 Voorwoord van de voorzitter van de VLIR Dit rapport bevat de bevindingen van de visitatiecommissie die de kwaliteit van de bachelor Onderwijskunde van de Katholieke Universiteit Leuven Campus Kortrijk en de master Opleidings- en Onderwijswetenschappen van de Universiteit Antwerpen heeft geëvalueerd. De commissie heeft haar taak uitgevoerd in de periode van september 2009 tot mei 2010, met inbegrip van het bezoek aan de opleidingen. Dat initiatief kadert in de opdracht die de Vlaamse overheid gaf aan de Vlaamse universiteiten en aan de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) betreffende de externe kwaliteitszorg van het academisch onderwijs. De commissie heeft de visitatieprocedure gevolgd zoals die is vastgelegd in de Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR/VLHORA (Brussel, september 2008). Naast relevante suggesties en aanbevelingen in het kader van de continue verbetering van het academisch onderwijs, formuleert de commissie een beoordeling en geeft zij een evaluatiescore aan de zes onderwerpen en onderliggende facetten van het accreditatiekader van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). Samen met de kwalitatieve beoordelingen vormen die scores in het opleidingsrapport een belangrijk element ten behoeve van de accreditatiebesluiten van de NVAO. Het visitatierapport is in de eerste plaats bedoeld voor de betrokken opleidingen en in het bijzonder gericht op de handhaving en verbetering van de kwaliteit ervan. Daarnaast beoogt het rapport ook de samenleving objectief in te lichten over de kwaliteit van de geëvalueerde opleidingen. Daartoe zijn de visitatierapporten publiek gemaakt op de webstek van de VLIR ( De lezer moet er rekening mee houden dat het visitatierapport een momentopname is en slechts één fase vertegenwoordigt in het proces van blijvende zorg voor onderwijskwaliteit. Al na korte tijd kunnen de opleidingen immers grondig zijn gewijzigd en verbeterd, mee in antwoord op de resultaten van interne onderwijsevaluaties door de universiteiten zelf of als reactie op aanbevelingen van de betrokken visitatiecommissie. Graag dank ik de visitatiecommissie voor de tijd die zij geïnvesteerd heeft in de doorlichting van de opleidingen, maar ook voor de grote deskundigheid waarmee zij haar opdracht heeft uitgevoerd.

4 Deze visitatie was enkel mogelijk dankzij de inzet van velen die binnen de universiteiten betrokken waren bij de voorbereiding en uitvoering ervan. Ik ben hen daarvoor zeer erkentelijk. Het is mijn hoop dat zij de positieve opmerkingen van de visitatiecommissie mogen ervaren als een bevestiging van hun inspanningen en tevens een bijkomende stimulans vinden in de geformuleerde aanbevelingen ten einde de kwaliteit van het academisch onderwijs verder te verbeteren en te versterken. Prof. dr. Alain Verschoren Voorzitter VLIR

5 Voorwoord van de voorzitter van de visitatiecommissie Het werk van een visitatiecommissie is telkens weer boeiend en leerzaam. De visitatie Onderwijswetenschappen is op dit punt zeker geen uitzondering. Het gaat bij deze visitatie over nieuwe academische opleidingen die voor het eerst worden gevisiteerd met het oog op het verkrijgen van een accreditatie. En zo n eerste visitatie is altijd spannend. Veelal gaat het dan over een enthousiaste groep academici die met veel inzet een nieuw element aan het academische landschap toevoegen en die dan toch te maken krijgt met gangbare opvattingen over hoger onderwijs. De visitatie Onderwijswetenschappen werd enigszins gecompliceerd omdat de visitatie uiteindelijk slechts betrekking had op één Bacheloropleiding en één Masteropleiding. Het beoordelen van opleidingen die een verschillend niveau nastreven vergt extra zorgvuldigheid omdat directe vergelijkingen niet gemaakt mogen worden. De visitatiecommissie heeft daarom dit punt na de bezoeken nog eens apart besproken. De visitatiecommissie is van oordeel dat de bezochte opleidingen zonder meer voldoen aan de vereiste basiskwaliteit en dat ze op enkele punten zelfs boven die basiskwaliteit uitstijgen. In beide gevallen kon een zeker enthousiasme worden vastgesteld van medewerkers én studenten. De opzet en de aard van de programma s waren over het algemeen overtuigend en ook aan een continue kwaliteitszorg werd in beide gevallen voldoende aandacht besteed. Beide opleidingen zijn een verrijking van het academische landschap in Vlaanderen. Bij de visitaties ligt de nadruk op kwaliteit en kwaliteitsverbetering. Een grote openheid van de gevoerde gesprekken is vooral belangrijk voor het verbeteren van de kwaliteit. Opleidingen zouden daarbij een nuttig gebruik kunnen maken van de ervaringen en deskundigheid van de leden van de visitatiecommissie. Toen het visitatiestelsel werd ingevoerd kreeg het verbeteren van de kwaliteit relatief veel aandacht. Er werd gesproken over de mogelijkheden om de kwaliteit van de programma s te verbeteren. Inmiddels worden visitatierapporten ook gebruikt om mede op die basis accreditatiebeslissingen te nemen. Het is niet onbegrijpelijk dat de gesprekken van de visitatiecommissies hierdoor een meer defensief karakter hebben gekregen. De accreditatie is van veel belang voor de opleidingen en het ligt dan ook niet voor de hand dat men graag uitvoerig wil spreken over de verbeteringsmogelijkheden. De accreditatie kan daardoor immers in gevaar komen. Vraag is dan ook of het vaststellen van de kwaliteit van onderwijsprogramma en het formuleren van kwaliteitsverbeteringen in één en dezelfde procedure opgenomen zouden moeten blijven.

6 Als voorzitter van de visitatiecommissie wil ik mijn erkentelijkheid uitspreken voor allen, die het goede verloop van deze visitatie mogelijk hebben gemaakt. In de eerste plaats zijn dat de beide instellingen die heldere zelfevaluaties hebben geschreven en een zeer goed bezoek mogelijk hebben gemaakt. Ook dank aan de bereidwilligheid van onze gesprekspartners. Erkentelijkheid ook voor de leden van de visitatiecommissie voor hun inzet, samenwerking en betrokkenheid. Erkentelijkheid en dank vooral ook voor de inzet van de secretaris van de commissie Steven Van Luchene, die de commissie op een voortreffelijke wijze heeft begeleid en ondersteund en erg veel werk voor zijn rekening heeft genomen. De visitatie Onderwijswetenschappen was een boeiende, leerzame en goed georganiseerde ervaring. Wynand Wijnen Voorzitter Visitatiecommissie Onderwijswetenschappen

7 Inhoud Voorwoord van de voorzitter van de VLIR 3 Voorwoord van de voorzitter van de visitatiecommissie 5 Deel 1: Algemeen deel 9 I. De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen 11 II. Het referentiekader 17 III. Tabel met scores, onderwerpen en facetten 27 Deel 2: Opleidingsrapporten 33 I. De opleiding Bachelor in de Onderwijskunde van de 35 Katholieke Universiteit Leuven Campus Kortrijk II. De opleiding Master in de Opleidings- en Onderwijswetenschappen 65 van de Universiteit Antwerpen Bijlagen Bijlage 1: Personalia van de leden van de visitatiecommissie 97 Bijlage 2: De bezoekschema s 101

8

9 Deel 1 Algemeen deel

10

11 IDe onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen Inleiding In dit rapport brengt de visitatiecommissie Onderwijswetenschappen verslag uit van haar bevindingen over de bacheloropleiding Onderwijskunde van de Katholieke Universiteit Leuven Campus Kortrijk en de masteropleiding Opleidings- en Onderwijs wetenschappen van de Universiteit Antwerpen, die zij in het najaar 2009 in opdracht van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) heeft bezocht. Dit initiatief kadert in de werkzaamheden van de VLIR inzake externe kwaliteitszorg, waarmee de Vlaamse universiteiten gevolg geven aan de decretale verplichtingen terzake. 1 De betrokken opleidingen Ingevolge haar opdracht heeft de visitatiecommissie bezocht: - Op maandag 12 en dinsdag 13 oktober 2009, de master in de Opleidings- en Onderwijs wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen - Op maandag 19 en dinsdag 20 oktober 2009, de bachelor in de Onderwijskunde aan de Katholieke Universiteit Leuven Campus Kortrijk De volgorde van de bezoeken is uitsluitend bepaald door overwegingen van pragmatisch-organisatorische aard. De visitatiecommissie is zich ervan bewust dat deze volgorde, zij het impliciet, een invloed kan hebben gehad op de visitatie. Zij heeft er evenwel uiterst zorgvuldig over gewaakt dat in alle opzichten vergelijkbare beoordelingen en adviezen tot stand kwamen. De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen 11 Deel 1

12 2 De visitatiecommissie 2.1. Samenstelling De samenstelling van de visitatiecommissie Onderwijswetenschappen werd op 30 juni 2009 bekrachtigd door de Erkenningscommissie Hoger Onderwijs. De visitatiecommissie werd vervolgens door de VLIR ingesteld bij besluit van 14 september De visitatiecommissie had bij haar instelling de volgende samenstelling: Voorzitter: - Prof. dr. em. Wynand Wijnen, emeritus Hoogleraar Ontwikkeling en Onderzoek van Hoger Onderwijs, Universiteit Maastricht Vakdeskundige leden: - Prof. dr. Roger Standaert, Hoogleraar en directeur van Entiteit Curriculum, Universiteit Gent - Prof. dr. Monique Boekaerts, Hoogleraar Onderwijspsychologie, Universiteit Leiden Student-lid: - Mevr. Evy Van Parijs, studente opleiding Pedagogische wetenschappen, Afstudeerrichting Pedagogiek en Onderwijskunde, major onderwijskunde, Universiteit Gent Dr. Steven Van Luchene, stafmedewerker van de Cel Kwaliteitszorg van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR), trad op als projectbegeleider voor deze visitatie. Voor korte curricula vitae van de commissieleden wordt verwezen naar Bijlage Taakomschrijving De opdracht aan de visitatiecommissie die in het instellingsbesluit is omschreven, luidt als volgt: - op basis van de door de faculteiten aan te leveren informatie en door middel van ter plaatse te voeren gesprekken zich een oordeel te vormen over de kwaliteit van de opleiding (inclusief de kwaliteit van de afgestudeerden) en over de kwaliteit van het onderwijsproces (inclusief de kwaliteit van de onderwijsorganisatie), mede gelet op de eisen/verwachtingen die voortvloeien uit de facultaire taak om iedere student voor te bereiden op de zelfstandige beoefening van de wetenschap of de beroepsmatige toepassing van wetenschappelijke kennis; - het formuleren van aanbevelingen om te komen tot kwaliteitsverbetering; 12 De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen Deel 1

13 - het beoordelen of de kwaliteit van de opleidingen voldoet aan de beoordelingscriteria van het accreditatiekader en het geven van een integraal oordeel over de opleiding waarop de NVAO zich zal baseren bij de accreditatie; 2.3. Werkwijze Voorbereiding Ter voorbereiding van de visitatie werd aan de opleidingen gevraagd een uitgebreid zelfevaluatierapport op te stellen. De Cel Kwaliteitszorg van de VLIR heeft hiervoor een visitatieprotocol 1 ter beschikking gesteld, waarin de verwachtingen ten aanzien van de inhoud van het zelfevaluatierapport uitgebreid zijn beschreven. Het zelf evaluatierapport volgt het accreditatiekader. Naast feitelijke beschrijvingen per onderwerp en per facet van het accreditatiekader wordt aan de opleidingen ook gevraagd hun toekomstperspectieven kenbaar te maken en een kritische sterktezwakteanalyse op het niveau van het onderwerp op te nemen in het zelfevaluatierapport. Daarnaast worden een aantal verplichte bijlagen opgenomen, onder andere een beschrijving van het programma, cursusbeschrijvingen, examenvragen en studenten- en personeelstabellen. De visitatiecommissie ontvangt het zelfevaluatierapport een aantal maanden voor het eigenlijke bezoek, waardoor zij de gelegenheid krijgt dit document vooraf zorgvuldig te bestuderen en het bezoek grondig voor te bereiden. De commissieleden worden bovendien verzocht om voor elke opleiding een tweetal eindverhandelingen te selecteren uit een lijst van recente eindverhandelingen. De geselecteerde eindverhandelingen worden eveneens een aantal weken voor het eigenlijke bezoek door de Cel Kwaliteitszorg aan de commissieleden bezorgd. Elk commissielid heeft bijgevolg per opleiding minstens twee eindverhandelingen grondig gelezen vooraleer het bezoek plaatsvindt. De visitatiecommissie hield haar installatievergadering op 21 september Op dat ogenblik hadden de commissieleden het visitatieprotocol en de zelfevaluatierapporten reeds in hun bezit. Tijdens deze vergadering werden de commissieleden verder ingelicht over het visitatieproces en hebben zij zich concreet voorbereid op de af te leggen bezoeken. Verder heeft de visitatiecommissie op deze vergadering haar referentiekader geformuleerd (zie hoofdstuk II). Daarnaast werd het programma van de bezoeken opgesteld (zie bijlage 2) en werd een eerste bespreking gehouden van de zelfevaluatierapporten Bezoek aan de instellingen De tweede bron van informatie wordt gevormd door de gesprekken die de visitatiecommissie tijdens haar bezoek aan de opleidingen heeft gevoerd met alle geledingen 1 Handleiding Onderwijsvisitaties VLIR/VLHORA. Brussel, september 2008 ( De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen 13 Deel 1

14 die betrokken zijn bij de aangeboden programma s. Ook wordt aan de opleidingen gevraagd als een derde bron van informatie om een veelheid van documenten ter inzage te leggen ten behoeve van de visitatiecommissie. Tijdens de bezoeken is voldoende tijd uitgetrokken om de visitatiecommissie de gelegenheid te geven om deze documenten te bestuderen. De documenten die typisch ter inzage van de visitatiecommissie worden gelegd, zijn: het leermateriaal (cursussen, handboeken, syllabi), portfolio s en verslagen van de studenten, verslagen van de belangrijke beleidsvormende of beleidsopvolgende organen (faculteitsraad, onderwijscommissies, departementsraden), documenten die betrekking hebben op de interne kwaliteitszorg (enquêteformulieren, niet-persoonsgebonden evaluatie van het onderwijs), documenten aangaande de procedures van curriculumherzieningen, voorbeelden van informatieverstrekking aan aspirant-studenten, etc. Bovendien worden nog enkele eindverhandelingen bijkomend ter inzage gelegd. Daar waar de visitatiecommissie het noodzakelijk achtte heeft zij bijkomende informatie opgevraagd tijdens het bezoek om haar oordeel goed te kunnen onderbouwen. Het bezoekschema voorziet naast gesprekken met het bestuur van de faculteit, de opleidingsverantwoordelijken, de studenten, de assistenten, de docenten en de facultaire en opleidingsgebonden beleidsmedewerkers steeds in een bezoek aan de faciliteiten (inclusief bibliotheek, practicalokalen, laboratoria en computerfaciliteiten), een gesprek met de afgestudeerden van de opleidingen en een spreekuur waarop de visitatiecommissie bijkomend leden van de opleiding kan uitnodigen of waarop personen op een vertrouwelijke wijze door de visitatiecommissie kunnen worden gehoord. De gesprekken die de commissie heeft gevoerd, waren openhartig en verhelderend en vormden een goede aanvulling bij de lectuur van het zelfevaluatierapport. Aan het einde van de bezoeken werden, na intern beraad van de visitatiecommissie, de voorlopige bevindingen mondeling aan de opleidingsverantwoordelijken meegedeeld Rapportering Als laatste stap in het visitatieproces heeft de visitatiecommissie haar bevindingen, conclusies en aanbevelingen in voorliggend rapport vastgelegd. Bovendien geeft zij, overeenkomstig de bepalingen voor de visitaties in het kader van de accreditatie, een oordeel over de zes onderwerpen uit het accreditatiekader volgens een binaire beoordelingsschaal voldoende/onvoldoende en een integraal oordeel over de betrokken opleidingen. De opleidingsverantwoordelijken van de betrokken opleidingen werden in de gelegenheid gesteld om op het concept van het rapport te reageren alvorens de tekst van de rapporten definitief werd vastgelegd. 14 De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen Deel 1

15 3 Korte terugblik op de visitatie De visitatiecommissie heeft conform haar opdracht het academisch onderwijs in de betrokken opleidingen nader bestudeerd en heeft de unieke gelegenheid gehad om onder vakgenoten te reflecteren en te debatteren over de aard, de kwaliteit en de toekomst van het academisch voortgezet onderwijs in dit domein. De visitatiecommissie heeft de haar toegewezen opdracht met veel belangstelling en toewijding uitgevoerd en waardeert in het bijzonder de openhartige gesprekken die zij heeft kunnen voeren met alle geledingen, waardoor zij zich een goed beeld heeft kunnen vormen over de opleidingen. Tijdens het bezoek heeft de commissie getracht, om op een kritische en constructieve wijze, voorstellen te formuleren voor de verdere verbetering van de opleidingen. Voor de visitatie Onderwijswetenschappen is het VLIR-VLHORA-visitatieprotocol (Brussel, september 2008) gebruikt dat is afgestemd op de accreditatievereisten. Het visitatierapport zal ook worden gebruikt voor de accreditatieaanvraag van de betreffende opleidingen. Met het voorliggend rapport hoopt de commissie dan ook een bijdrage te leveren tot de verdere positieve ontwikkeling van het academisch onderwijs in de door haar bezochte opleidingen. De commissie wenst met het rapport in de eerste plaats een discussie op gang te brengen binnen de betrokken opleidingen, faculteiten en universiteiten met de bedoeling na te gaan op welke punten verbetering nodig is binnen de opleidingen en in welke mate dit binnen de gegeven randvoorwaarden te verwezenlijken is. Verder hoopt de commissie dat het voorliggend rapport in zijn geheel ook aan de buitenwereld nuttige informatie verschaft en een goed inzicht geeft in de eigenheid en de kwaliteit van de gevisiteerde opleidingen. De visitatiecommissie dankt de bestuurders, alle medewerkers, studenten en afgestudeerden van de betrokken opleidingen die door hun inspanningen tijdens de voorbereiding en door de open dialoog tijdens de bezoeken hebben bijgedragen tot het welslagen van deze visitatie. De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen 15 Deel 1

16 4 Opzet en indeling van het rapport Het voorliggend rapport bestaat uit twee delen. In het eerste deel van het rapport beschrijft de commissie in hoofdstuk II het referentiekader van waaruit zij de gevisiteerde opleidingen heeft beoordeeld. In hoofdstuk III worden de toegekende scores in tabelvorm samengevat. De visitatiecommissie benadrukt dat de tabel niet los van het opleidingsrapport kan geïnterpreteerd worden. In het tweede deel van het rapport brengt de visitatiecommissie verslag uit over de opleidingen die zij heeft gevisiteerd. De aanbevelingen van de commissie worden in de deelrapporten achteraan samengevat. De deelrapporten werden geordend in chronologische volgorde van de bezoeken. 16 De onderwijsvisitatie Onderwijswetenschappen Deel 1

17 II Referentiekader van de visitatiecommissie Onderwijswetenschappen Najaar 2009 Inleiding Voor het beoordelen van het onderwijs gaat de visitatiecommissie uit van een referentiekader gebaseerd op geformuleerde doelstellingen, omschreven eindtermen en vastgestelde kwaliteitseisen waaraan naar haar oordeel de gevisiteerde opleiding dient te voldoen. De commissie kan immers niet volstaan met het geven van oordelen, maar moet ook aangeven waarop deze oordelen zijn gebaseerd. Het referentiekader beschrijft in de eerste plaats waaraan dient te worden voldaan aangaande de domeinspecifieke minimumeisen voor een academische bacheloropleiding Onderwijskunde en een academische masteropleiding Onderwijswetenschappen (1. Doelstellingen en eindtermen). Daarnaast dient er volgens de commissie ook voldoende inzicht te zijn in de algemeen onderwijskundige uitgangspunten van een academische opleiding, de eisen aangaande de onderwijsorganisatie, het personeelsbeleid en het onderwijzende personeel, de interne kwaliteitszorg en de resultaten. Daartoe formuleert de commissie enkele onderwijskundige en onderwijsorganisatorische richtlijnen (2. Onderwijskundige en onderwijsorganisatorische richtlijnen). Bij het opstellen van het referentiekader heeft de commissie een aantal bronnen geraadpleegd. Onder meer heeft zij kennis genomen van de onderwijsvisitatie Onderwijskunde in Nederland (VSNU, 1998), van het referentiekader zoals gehanteerd bij de onderwijsvisitatie Pedagogische Wetenschappen en Sociale & Culturele Agogiek in Vlaanderen (VLIR, 2006), en het referentiekader van de onderwijsvisitatie Master in het Sociaal Werk (VLIR/VLHORA, 2008). Bovendien werd kennis genomen van de doelstellingen en eindtermen die de opleidingen in het zelfevaluatierapport voor Het referentiekader 17 Deel 1

18 hun eigen onderwijs hebben geformuleerd, het Vlaamse structuurdecreet (2003) en het toetsingskader van het Nederlands-Vlaams Accreditatie Orgaan (NVAO). Het referentiekader werd vóór het bezoek, maar na het inleveren van de zelf evaluatie, voorgelegd aan de opleidingen. Tijdens het bezoek van de visitatiecommissie wordt de mogelijkheid geboden om het referentiekader met de opleidingen te bediscussiëren. 1 Doelstellingen en eindtermen 1.1. Algemene minimale doelstellingen (Dublin Descriptoren) Voor de omschrijving van de algemene (minimale) doelstellingen van een academische bacheloropleiding en een academische masteropleiding baseert de commissie zich op vijf Dublin-Descriptoren, met name (1) kennis en inzicht, (2) toepassen van kennis en inzicht, (3) oordeelsvorming, (4) communicatie en (5) leervaardigheden: A. Kennis en inzicht B. Toepassen van kennis en inzicht Kwalificatie bacheloropleiding Heeft aantoonbare kennis en inzicht van/in een vakgebied, waarbij wordt voortgebouwd op het niveau bereikt in het voortgezet (secundair) onderwijs en dit wordt overtroffen; functioneert doorgaans op een niveau waarop met ondersteuning van specifieke leermiddelen, enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied vereist is. Is in staat om zijn/haar kennis en inzicht op verantwoorde wijze in de beroepsuitoefening toe te passen, en beschikt verder over competenties voor het opstellen en verdiepen van argumentaties en voor het oplossen van problemen in een breed georiënteerd vakgebied. Kwalificatie masteropleiding Heeft aantoonbare kennis en inzicht, gebaseerd op het verworven niveau van de bachelor en die deze overtreffen of verdiepen, evenals een basis of een kans bieden om een originele bijdrage te leveren aan het ontwikkelen en/of toepassen van ideeën, vaak in onderzoeksverband. Is in staat om kennis en inzicht en probleemoplossende vermogens toe te passen in nieuwe of onbekende omstandigheden binnen een brede multidisciplinaire context die gerelateerd is aan het vakgebied; is in staat om kennis te integreren en met complexe materie om te gaan. C. Oordeelsvorming Is in staat om relevante gegevens te verzamelen en te interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van cultureel, sociaalmaatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten. Is in staat om oordelen te formuleren op grond van onvolledige of beperkte informatie en daarbij rekening te houden met culturele, sociaal-maatschappelijke en ethische verantwoordelijkheden, die zijn verbonden aan het toepassen van de eigen kennis en oordelen. 18 Het referentiekader Deel 1

19 D. Communicatie E. Leervaardigheden Is in staat om informatie, ideeën en oplossingen over te brengen op een publiek bestaande uit specialisten en niet-specialisten. Bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt aan te gaan. Is in staat om conclusies, evenals de kennis, motieven en overwegingen die hieraan ten grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen op een publiek van specialisten en nietspecialisten. Bezit de leervaardigheden om zich verder zelfstandig te ontplooien en een vervolgstudie aan te gaan met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter. 1.2 Domeinspecifieke eisen Onderwijskunde ontwikkelt kennis en vaardigheden voor onderwijsinstellingen en beroeps- en bedrijfsopleidingen op drie niveaus: micro, meso en macro. Op microniveau gaat het om het ontwikkelen, implementeren en evalueren van onderwijsen leerprocessen, van programma s en van onderwijs-leeromgevingen. Op mesoniveau gaat het om de organisatie en inrichting van scholen, opleidingsinstituten en relatie netwerken. Op macroniveau worden het onderwijs- en opleidingsbeleid en de relatie tussen onderwijs en maatschappij (loopbaan, arbeidsmarkt) bestudeerd. Het vakgebied onderwijskunde past daartoe de wetenschappelijke inzichten toe (methoden, theorie, empirie) uit onder andere de disciplines pedagogiek, psychologie en sociologie. Het onderzoek stoelt onder meer op de (toegepaste) methodeleer en statistiek en op de binnen de onderwijskunde ontwikkelde methoden van onderzoeksdesign en onderzoekspraktijk. De visitatiecommissie expliceert de volgende minimale domeinspecifieke eisen voor een academische bacheloropleiding Onderwijskunde en een academische masteropleiding Opleidings- en Onderwijswetenschappen. De beschreven competenties en specificaties worden door de visitatiecommissie gezien als operationalisaties van bovenstaande Dublin-Descriptoren Bachelor Onderwijskunde De bachelor Onderwijskunde mag zichzelf zien als een academicus die zinvolle bijdragen kan leveren aan de bestudering van onderwijs- en opleidingssituaties en die in staat is mee te werken aan het ontwikkelen, implementeren en evalueren van verbeteringsmogelijkheden. Van de afgestudeerde bachelors kan meer specifiek worden verwacht dat zij: - kennis en inzicht hebben in de relevante aspecten van onder meer de disciplines pedagogiek, psychologie en sociologie; - op de hoogte zijn van de maatschappelijke ontwikkelingen en structuren met betrekking tot de onderwijs- en opleidingssituaties; Het referentiekader 19 Deel 1

20 - op de hoogte zijn van actuele vernieuwings- en veranderingsvoorstellen op het gebied van (o.a. structuren van) onderwijs en opleiding; - de sterke en zwakke punten in concrete onderwijs- en opleidingssituaties kunnen benoemen en onderkennen; - in staat zijn bestaande problemen en wenselijke ontwikkelingen in de wetenschap te benoemen en te bepleiten; - de tools beheersen die nodig zijn om als academicus voor onderwijs en opleiding te kunnen functioneren; - voorgestelde vernieuwings- en verbeteringsvoorstellen voor onderwijs en opleiding zorgvuldig kunnen analyseren en evalueren; - een gewaardeerd lid kunnen zijn van een team dat onderwijskundige inbreng vraagt; - het belang van de professionele onderwijskundige kunnen beschrijven en verdedigen; - op de hoogte zijn van beroepsgebonden ontwikkelingen; - een academische positie als onderwijskundige goed kunnen vervullen Master Opleidings- en Onderwijswetenschappen De master Opleidings- en Onderwijswetenschappen mag zichzelf zien als een academicus die kan participeren in de bestudering van onderwijs- en opleidingssituaties en die in staat is plannen voor te stellen voor het ontwikkelen, implementeren en evalueren van verbeteringsmogelijkheden. Van de afgestudeerde masters kan meer specifiek worden verwacht dat zij: - de relevante mogelijkheden en beperkingen van onder meer de disciplines pedagogiek, psychologie en sociologie kunnen benoemen en beschrijven; - een standpunt kunnen formuleren en verdedigen over maatschappelijke opvattingen over onderwijs- en opleidingssituaties; - hun mening kunnen verdedigen over actuele vernieuwings- en veranderingsvoorstellen op het gebied van onderwijs en opleiding; - suggesties kunnen formuleren en documenteren voor sterke en zwakke punten in concrete onderwijs- en opleidingssituaties; - in staat zijn projectvoorstellen te formuleren om bestaande problemen en wenselijke ontwikkelingen in de wetenschap aan te pakken; - aandacht besteden aan het aanscherpen en verbeteren van de vaardigheden die nodig zijn om als academicus voor onderwijs en opleiding te kunnen functioneren; - voorgestelde vernieuwings- en verbeteringsvoorstellen voor onderwijs en opleiding kunnen verbeteren en van alternatieven kunnen voorzien; - mede inspiratie kunnen geven aan een team dat onderwijskundige inbreng vraagt; - het belang van de professionele onderwijskundige kunnen verdiepen en verbreden; 20 Het referentiekader Deel 1

21 - bijdragen aan het tot stand brengen van beroepgebonden ontwikkelingen; - een begin kunnen maken met een verdere academische ontwikkeling. 2 Onderwijskundige en onderwijsorganisatorische richtlijnen De visitatiecommissie stelt, naast de domeinspecifieke eisen, verder onderstaande richtlijnen met betrekking tot onderwijskundige en onderwijsorganisatorische aspecten voorop als nastrevenswaardige doelen, waarop de opleidingen gericht dienen te zijn: 2.1. Doelstellingen en eindkwalificaties - De doelstellingen en eindtermen van de opleiding zijn mede gebaseerd op de wettelijke regelingen, de ontwikkelingen in het wetenschaps- en vakgebied, de arbeidsmarkt voor de afgestudeerden, de kennis omtrent leren en onderwijzen en relevante maatschappelijke ontwikkelingen. - De keuzes die daarbij door de opleiding zijn gemaakt zijn helder en expliciet vastgelegd. - De doelstellingen en eindtermen zijn helder en concreet. De eindtermen zijn beschreven aan de hand van bij de student waarneembare en toetsbare leerresultaten - In de doelstellingen en eindtermen komt de wetenschappelijke/professionele oriëntatie van de opleiding concreet tot uitdrukking. - De doelstellingen en eindtermen zijn richtinggevend voor het onderwijsaanbod. - Doelstellingen en eindtermen zijn zowel geformuleerd op het niveau van de opleiding als op het niveau van de opleidingsonderdelen. - Elk opleidingsonderdeel ook stage draagt op een eigen wijze bij aan de doelstellingen van de opleiding als geheel Programma Aansluiting programma op academische en professionele eisen De opleiding stelt zich garant voor de wetenschappelijke, maatschappelijke en beroepsvoorbereidende relevantie van het onderwijs, de doelmatigheid en doeltreffendheid van het opleidingsprogramma. Dat betekent dat de opleiding: - voldoet aan standaarden bepaald door de ontwikkelingen in het vak- en wetenschapsgebied en rekening houdend met verwachtingen die de arbeidsmarkt stelt - op de hoogte is van de beschikbare wetenschappelijke kennis over leren en onderwijzen nodig voor het ontwerpen, uitvoeren en evalueren van het onderwijs - zo veel als mogelijk rekening houdt met relevante maatschappelijke ontwikkelingen. Het referentiekader 21 Deel 1

22 Wetenschaps- en vakgebied - Het opleidingsprogramma is gebaseerd op meest recente theorievorming en meest recente empirische resultaten in het vakgebied. Deze zijn terug te vinden in de inhoud en de opbouw van het onderwijsprogramma. Arbeidsmarkt - De opleiding heeft contacten op met het werkveld, zoals blijkt uit o.a. deelnamen van professionals in het onderwijsaanbod, voordrachten, leermiddelen en stages. - De kennis van en ervaring met het werkveld wordt daar waar mogelijk en zinvol vertaald naar het onderwijsaanbod, bv. via stages. - De opleiding voert een actief alumnibeleid. Wetenschappelijke visie omtrent leren en onderwijzen - Die visie is mede uitgangspunt voor de inrichting van het programma. Relevante maatschappelijke ontwikkelingen - De opleiding is op de hoogte van het belang/de betekenis van de informatietechnologie op het vak- en wetenschapsgebied en heeft dit vertaald in het onderwijsprogramma. - De opleiding heeft een duidelijke en geëxpliciteerde visie op de internationalisering van de opleiding zoals blijkt uit internationale contacten en samenwerkingsverbanden van stafleden, gastdocenten uit het buitenland, samenwerkingsnetwerken, buitenlandse stages, enz.. - De opleiding is op de hoogte van de maatschappelijke evoluties in het brede werkveld van de afgestudeerden zoals blijkt uit contacten en samenwerkingsverbanden van stafleden, deelname aan discussies over maatschappelijke evoluties en studieactiviteiten van studenten. Studeerbaarheid - De programmaorganisatie van de opleiding dient de studeerbaarheid te bevorderen. - Het programma dient door de gemiddelde student te kunnen worden afgerond in de ervoor gestelde tijd. Studierendement/Studietijd - De opleiding bewaakt systematisch de studietijd. - De opleiding houdt cijfermatige gegevens bij aangaande studievoortgang en studieloopbaan en neemt maatregelen om studievertraging tegen te gaan. 22 Het referentiekader Deel 1

23 Instroom/Toelatingsvoorwaarden - De opleiding geeft duidelijk aan welk beginniveau van de studenten wordt vereist en zorgt voor eventuele inhaalmogelijkheden. Aanwezigheid studiebevorderende/studiebelemmerende factoren - Studiebelemmerende factoren worden in kaart gebracht en remediëring wordt uitgewerkt. - De opleiding kan voorbeelden geven van studiebevorderende maatregelen die werden genomen, opgevolgd en bijgestuurd waar dit nodig bleek. Het onderwijsleerproces - Het opleidingsprogramma geeft blijk van een expliciete en wetenschappelijk gefundeerde visie op leren en onderwijzen, die duidelijk wordt gecommuniceerd aan de studenten. - De visie op leren en onderwijzen is concreet vertaald naar door de opleiding noodzakelijk geachte werkvormen en didactiek. - Het leerproces van de student staat centraal en is vertrekpunt voor de invulling en vormgeving van het onderwijsprogramma. - Het leerproces wordt ondersteund door een adequate didactische uitrusting en door goed aansluitende onderwijs- en leermiddelen die in voldoende mate voor de studenten beschikbaar zijn. - Er wordt gebruik gemaakt van aangepaste didactische werkvormen en een efficiënte begeleiding ervan met relevante technologieën (vb. elektronisch leerplatform). - De invulling van de werkvormen is stimulerend en activerend blijkens de evaluatie door de studenten. Beoordeling en toetsing - De visie op leren en onderwijzen is concreet vertaald naar de vorm en inhoud van de evaluatie. - Er wordt gestreefd naar een zo gunstig mogelijke planning van de evaluatieactiviteiten tijdens de examenperiodes. - De exameneisen en -vormen zijn vooraf aan de studenten duidelijk bekend gemaakt. - De beoordeling vindt plaats op basis van vooraf vastgelegde beoordelingscriteria. - De opleiding voorziet in feedback over de toetsresultaten aan de studenten. Het referentiekader 23 Deel 1

24 Kwaliteitseisen m.b.t. de masterproef - De masterproef is een individuele 2 proeve van bekwaamheid en vormt het sluitstuk van de opleiding. - De opleiding is zo ingericht dat de student zich op een adequate manier kan voorbereiden op het volbrengen van de masterproef, bijvoorbeeld door de mogelijke organisatie van stages. - Met de masterproef tonen de studenten aan dat ze een onderzoeksprobleem op een creatieve en wetenschappelijk verantwoorde manier kunnen analyseren, aanpakken en uitvoeren, en de resultaten ervan helder kunnen rapporteren, schriftelijk en eventueel mondeling. - De masterproef heeft een omvang van ten minste één vijfde van het totale aantal studiepunten met een minimum van 15 en een maximum van 30 studiepunten. - De beoordelingscriteria zijn helder en expliciet vastgelegd en bekendgemaakt. Internationalisering - De opleiding heeft structurele contacten met andere (buitenlandse) instellingen voor hoger onderwijs. - De opleiding moedigt internationalisering en mobiliteit aan zowel binnen als buiten Europa. - Er worden initiatieven genomen om de internationale dimensie ook voor hen die niet naar het buitenland vertrekken in het onderwijs in te bouwen. - De kwaliteit van het in het buitenland gevolgd onderwijs wordt opgevolgd. - De curriculumstructuur en organisatorische randvoorwaarden van de opleiding houden voldoende rekening met de mobiliteit van studenten Inzet van personeel Kwaliteitseisen onderwijzende staf - De kwaliteitseisen van de onderwijzende staf hebben vooral betrekking op:! de wetenschappelijke deskundigheid! de onderwijsdeskundigheid! de vertrouwdheid en, indien relevant, de ervaring met het werkveld - Er wordt gestreefd naar een koppeling van onderzoek en onderwijs van de staf bij de toekenning van de onderwijsopdracht. - De internationale gerichtheid van de opleiding veronderstelt van de staf de uitbouw van internationale contacten met een terugkoppeling naar het onderwijs en/of onderzoek door middel van participatie aan internationale netwerken en samenwerkingsverbanden. - De staf van de academische opleidingen beschikt over een wetenschappelijk curriculum en neemt actief deel aan het wetenschappelijk onderzoek zoals blijkt uit onderzoeksprojecten en publicaties. 2 Dit sluit niet uit dat de masterproef in groep kan worden voorbereid. Een individuele beoordeling moet evenwel mogelijk zijn. 24 Het referentiekader Deel 1

25 Personeelsbeleid (vanuit een onderwijsperspectief) - De procedure aangaande aanwervingen en benoemingen van personeel is helder omschreven en voor iedereen raadpleegbaar. - Selectie en bevordering van personeel gebeurt mede op basis van de onderwijskwaliteit van de betrokkene. - De opleiding heeft een geëxpliciteerd professionaliseringsbeleid. - Het personeel is aanspreekbaar en bereikbaar. - Er wordt gezorgd voor voldoende evenwicht tussen de omvang van het personeelsbestand en de specifieke kwaliteit die wordt vereist van het personeel in functie van de opleiding/afstudeerrichtingen. - Er wordt een actieve politiek gevoerd inzake gelijkekansenbeleid Voorzieningen / onderwijsorganisatie Materiële voorzieningen/faciliteiten - De staf beschikt over voldoende materiële voorzieningen (kwantiteit en kwaliteit) en over adequate accommodatie ter ondersteuning van het onderwijsproces. - De studenten kunnen beschikken over voldoende middelen (kwantiteit en kwaliteit) en adequate accommodatie ter ondersteuning van het onderwijs- en leerproces zoals blijkt uit evaluaties door de studenten. Studie-informatie en -begeleiding - Er wordt adequate informatie beschikbaar gesteld voor (potentiële) studenten. - Het onderwijs- en examenreglement, inclusief de klachtenprocedure in het geval van betwisting, zijn vooraf op een duidelijke wijze bekend gemaakt. - De opleiding voert een beleid gericht op het detecteren van veranderingen in de instroom. - In het onderwijs zijn mogelijkheden ingebouwd om de deficiënties in voorkennis en vaardigheden weg te werken en/of hiervoor door te verwijzen naar andere instanties. - De opleiding voorziet in een systeem van studie- en studentenbegeleiding en neemt gericht maatregelen om de resultaten en de studievoortgang van de studenten te bevorderen Interne kwaliteitszorg - De opleiding beschikt over een duidelijk omschreven kwaliteitszorgsysteem met betrekking tot onderwijs. - Het kwaliteitsbeleid en -systeem is zowel preventie/borging- als controle/verbeteringsgericht. - Er is duidelijk vastgelegd wie welke bevoegdheid heeft in het kader van het kwaliteitszorgsysteem. - Er is een duidelijke structuur aanwezig ter ondersteuning van het kwaliteitszorgproces. Het referentiekader 25 Deel 1

26 - De opleiding werkt zo veel mogelijk met streefdoelen voor het beoordelen voor de beoordeling van de mate waarin de gewenste kwaliteit wordt gerealiseerd. - De opleiding betrekt medewerkers, studenten, alumni en vertegenwoordigers van het werkveld in haar kwaliteitszorgsysteem Resultaten De opleiding kan aantonen dat zij haar doelstellingen realiseert en dat zij oog heeft voor haar onderwijsrendement. De volgende elementen zijn in deze context relevant: - Het eindniveau van de afgestudeerden (onder meer het niveau van de bachelor/ masterproef en/of de stage, de tewerkstelling, de waardering van de afgestudeerden over de opleiding, en indien relevant de waardering van het werkveld over de afgestudeerden) - de streefdoelen of streefcijfers inzake onderwijsredement (onder meer de analyse van instroom-doorstroom-uitstroom. 26 Het referentiekader Deel 1

27 III Tabel met scores, onderwerpen en facetten In de hierna volgende tabellen wordt het oordeel van de visitatiecommissie Onderwijswetenschappen over de 6 onderwerpen van het accreditatiekader en de onderliggende facetten weergegeven voor de gevisiteerde opleidingen. Voor het toekennen van de scores heeft de commissie zich gebaseerd op de minimale decretale eisen die aan academische bachelor- en masteropleidingen mogen worden gesteld, zoals beschreven in de Dublin desciptoren en vertaald naar de Vlaamse situatie in het Structuurdecreet van het Hoger Onderwijs (2003) en het toetsingskader van de Nederlands-Vlaamse Accreditatie organisatie (2004). Bovendien heeft de commissie een referentiekader opgesteld, waarin o.a. de domeinspecifieke eisen worden geëxpliciteerd. Het referentiekader van de commissie is beschreven in Deel 1, hoofdstuk II van dit visitatierapport. De commissie wil er nadrukkelijk op wijzen dat de toegekende score per onderwerp of per facet een samenvatting inhoudt van een groter aantal aandachtspunten en criteria. Achter elk facet zitten dus diverse (zeer goede, goede en minder goede) aandachtspunten die meespelen in de beoordeling. Bij het toekennen van de scores heeft de visitatiecommissie een gewogen gemiddelde gemaakt van haar beoordeling van deze aandachtspunten. Deze tabellen zijn aldus onlosmakelijk verbonden met de argumentatie die in de deelrapporten wordt gegeven en elke interpretatie, louter op basis van een vergelijking van scores in de tabellen doet onrecht aan de diverse opleidingen en gaat voorbij aan de opdracht van deze visitatie. Tabellen 27 Deel 1

28 Verklaring van de scores op de facetten (vierdelige schaal): E Excellent best practice, kan (internationaal) als voorbeeld dienen voor andere opleidingen G Goed de kwaliteit stijgt uit boven de basiskwaliteit V Voldoende voldoet aan de basiseisen O Onvoldoende voldoet niet aan de minimumeisen NVT Niet van toepassing Verklaring van de scores op de onderwerpen (binaire schaal): + Voldoende voldoet ten minste aan de minimumeisen voor basiskwaliteit; er is geen verdere schaalverdeling om verdere graden van excellentie aan te duiden. - Onvoldoende voldoet niet aan de minimumeisen voor basiskwaliteit. 28 Tabellen Deel 1

29 Master onderwijs- en informatiewetenschappen (UA) Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding + Facet 1.1. Niveau en oriëntatie Facet 1.2. Domeinspecifieke eisen G V Onderwerp 2: Programma + Facet 2.1. Relatie doelstellingen en inhoud Facet 2.2. Eisen professionele en academische gerichtheid Facet 2.3. Samenhang van het programma Facet 2.4. Studieomvang 3 Facet 2.5. Studietijd Facet 2.6. Afstemming vormgeving en inhoud Facet 2.7. Beoordeling en toetsing Facet 2.8. Masterproef Facet 2.9. Toelatingsvoorwaarden G G V OK V G V V G Onderwerp 3: Inzet van personeel + Facet 3.1. Kwaliteit personeel Facet 3.2. Eisen professionele en academische gerichtheid Facet 3.3. Kwantiteit personeel G G G Onderwerp 4: Voorzieningen + Facet 4.1. Materiële voorzieningen Facet 4.2. Studiebegeleiding E V Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg + Facet 5.1. Evaluatie resultaten Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni, beroepenveld G G V Onderwerp 6: Resultaten + Facet 6.1. Gerealiseerd niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement V V 3 Het facet studieomvang wordt gescoord met OK, indien de opleiding voldoet aan de decretale eisen m.b.t. de studieomvang, uitgedrukt in studiepunten. Tabellen 29 Deel 1

30 Bachelor onderwijswetenschappen (KULAK) Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding + Facet 1.1. Niveau en oriëntatie Facet 1.2. Domeinspecifieke eisen G V Onderwerp 2: Programma + Facet 2.1. Relatie doelstellingen en inhoud Facet 2.2. Eisen professionele en academische gerichtheid Facet 2.3. Samenhang van het programma Facet 2.4. Studieomvang 4 Facet 2.5. Studietijd Facet 2.6. Afstemming vormgeving en inhoud Facet 2.7. Beoordeling en toetsing Facet 2.8. Masterproef Facet 2.9. Toelatingsvoorwaarden V G V OK V V V NVT G Onderwerp 3: Inzet van personeel + Facet 3.1. Kwaliteit personeel Facet 3.2. Eisen professionele en academische gerichtheid Facet 3.3. Kwantiteit personeel G G G Onderwerp 4: Voorzieningen + Facet 4.1. Materiële voorzieningen Facet 4.2. Studiebegeleiding V G Onderwerp 5: Interne kwaliteitszorg + Facet 5.1. Evaluatie resultaten Facet 5.2. Maatregelen tot verbetering Facet 5.3. Betrekken van medewerkers, studenten, alumni, beroepenveld G V V Onderwerp 6: Resultaten + Facet 6.1. Gerealiseerd niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement V V 4 Het facet studieomvang wordt gescoord met OK, indien de opleiding voldoet aan de decretale eisen m.b.t. de studieomvang, uitgedrukt in studiepunten. 30 Tabellen Deel 1

31

32

33 Deel 2 Opleidingsrapporten

34

35 IDe opleiding master in de Opleidingsen Onderwijswetenschappen van de Universiteit Antwerpen Inleiding De masteropleiding in de Opleidings- en Onderwijswetenschappen (OOW) wordt ingericht door het Instituut voor Onderwijs- en Informatiewetenschappen (IOIW) van de Universiteit Antwerpen (UA) en telt 60 studiepunten. De opzet van de opleiding gaat terug tot het academiejaar , toen de toenmalige academische overheid van de UA een Stuurgroep belastte met het uittekenen van een concept voor een nieuw opleidingstraject (bachelor en master) in het onderwijskundig domein. In het licht van de behoefte aan ondersteuning door professionele experts van de notie levenslang en breed leren, werd het begrip opleiding in de naam opgenomen, waarmee aangegeven werd dat de opleidingsfocus zich niet enkel zou richten op het formele onderwijsdomein, maar zich tevens richt tot belangstellenden uit de ruime opleidingscontext. De initiële opzet was om een bachelor- en masteropleiding aan te bieden binnen een op te richten nieuwe Faculteit Onderwijs- en Informatiewetenschappen, waarin ook de lerarenopleiding, de GAS/GGS Informatie- en Bibliotheekwetenschap, de Master-na-Master Onderwijsmanangement en de onderzoekscentra CNO (Centrum Nascholing Onderwijs), ECHO (Expertisecentrum Hoger Onderwijs) en CBO (Centrum Begaafdheidsonderzoek) hun plaats zouden vinden. Verschillende overwegingen zorgden er evenwel voor dat deze structuren niet meteen konden worden opgezet, dus werd geopteerd voor een alternatieve strategie: aanvankelijk zou alleen de loshangende master (aangestuurd door een onderwijscommissie) door het IOIW georganiseerd worden. In een latere fase zou de bachelorpiste dan hernomen kunnen worden. In februari 2006 startten de schakel- en voorbereidingsprogramma s voor de masteropleiding OOW. De eerste masterstudenten werden op het einde van academiejaar Opleidingsrapport 35 Deel 2

36 geproclameerd. Op het moment van het bezoek van de commissie (oktober 2009) waren er dus twee cohortes studenten afgestudeerd. De masteropleiding OOW telde tijdens het academiejaar studenten. Het daaropvolgende academiejaar schreven zich 62 studenten in. Het academiejaar startte met 70 ingeschreven studenten. Ongeveer driekwart van de studenten, meestal werkstudenten, volgt het programma deeltijds. De formatieruimte die specifiek is voorzien voor de onderwijsondersteuning van de opleiding bedroeg ten tijde van het bezoek 4,7 VTE ZAP, 1,5 VTE doctorassistentschap; 2,5 VTE mandaatassistentschap en 0,7 VTE praktijkassistentschap. Onderwerp 1: Doelstellingen van de opleiding Beknopte beschrijving van de doelstellingen Het zelfevaluatierapport stelt dat de algemene doelstellingen en kerncompetenties van de master OOW passen binnen de UA-visie op onderwijsinnovatie en beantwoorden aan de basisoptie van de UA om competentiegericht en studentgecentreerd onderwijs aan te bieden. De algemene doelstellingen van de opleiding worden in het zelfevaluatierapport als volgt omschreven: De master Opleidings- en Onderwijswetenschappen leidt studenten op die na hun afstuderen kunnen functioneren op academisch niveau en in staat zijn zelfstandig een beroep uit te oefenen waarin ze de in de opleiding verworven kennis en vaardigheden kunnen toepassen. Het doel is de studenten een academisch denk- en werkniveau bij te brengen, zodat ze brede opleidingsen onderwijsvraagstukken kunnen analyseren met behulp van theoretische inzichten. Daarnaast moeten ze onderzoek kunnen opzetten en uitvoeren en met anderen kunnen samenwerken om oplossingen te zoeken voor goed gedefinieerde maatschappelijke problemen. De afgestudeerden beschikken over een grondige kennis van en inzicht in de structuren, de processen, de problemen en het beleid met betrekking tot opleidings- en onderwijssettings. Ze beschikken over een diepgaande kennis van theorie en methodologie en zijn in staat deze kennis beroepshalve toe te passen in bedrijven, wetenschappelijk onderzoek en het onderwijs. Deze algemene omschrijving van de masterdoelstellingen wordt gespecificeerd in de volgende mastercompetenties (MACOM s): - MACOM 1: De master OOW is op de hoogte van recente inzichten in het brede veld van het organiseren van leren in opleidings- en in onderwijssettings, zowel op micro-, meso- als macroniveau. - MACOM 2: De master OOW is in staat om zelfstandig vak- en wetenschappelijke literatuur te lezen, te interpreteren en er kritisch over te reflecteren. 36 De opleiding master in de Opleidings- en Onderwijswetenschappen van de UA Deel 2

37 - MACOM 3: De master OOW beschikt over probleemoplossende vaardigheden die hem/haar in staat stellen om een probleem in een opleidings- en onderwijssetting te analyseren, en wetenschappelijk verantwoorde oplossingen te suggereren. - MACOM 4: De master OOW kan zijn/haar kennis en inzichten gebruiken om een originele bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van nieuwe kennis en inzichten. - MACOM 5: De master OOW bezit de onderzoeksvaardigheden die hem/haar in staat stellen zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten in het veld van de onderwijs- en opleidingswetenschappen. - MACOM 6: De master OOW is in staat om duidelijk en ondubbelzinnig schriftelijk en mondeling te communiceren naar diverse doelgroepen en via diverse kanalen. - MACOM 7: De master OOW bezit de leervaardigheden die haar/hem in staat stellen behoeften in de eigen professionele ontwikkeling te detecteren en zijn/haar professionele ontwikkeling zelfgestuurd vorm te geven. - MACOM 8: De master OOW beschikt over de sociale vaardigheden om in een opleidings- of onderwijssetting in een team te functioneren en heeft de managementsvaardigheden om dit team aan te sturen. - MACOM 9: De master OOW is in staat om een ethisch en verantwoord oordeel te formuleren op grond van de informatie waarover hij/zij op dat ogenblik beschikt. Oordelen visitatiecommissie Facet 1.1. Niveau en oriëntatie De commissie is van mening dat de in het zelfevaluatierapport geformuleerde algemene doelstellingen en de daarvan afgeleide mastercompetenties voldoen aan de eisen van het Structuurdecreet art. 58 2, waar in de tekst van het zelfevaluatierapport expliciet wordt naar verwezen. De negen competenties passen duidelijk in het kader van de Dublin-Descriptoren. Zo is er een aantoonbare gerichtheid op het beheersen van algemene en algemeen-wetenschappelijke competenties op een gevorderd niveau in de macoms 2, 3, 4 en 5. Het bijbrengen van een gevorderd inzicht in (nieuwste) wetenschappelijk-disciplinaire kennis en van de vaardigheden als ontwerpen, onderzoeken, analyseren en diagnosticeren wordt verwoord in de macoms 1, 3, 4 en 5. De nadruk op het beheersen van de beroepsgerichte competenties nodig voor de zelfstandige aanwending van wetenschappelijke kennis op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar ten slotte is terug te vinden in macoms 6, 7, 8 en 9. Uit de in het zelfevaluatierapport geformuleerde doelstellingen blijken niveau en oriëntatie van de opleiding aldus ondubbelzinnig afgestemd op wat van een masteropleiding mag verwacht worden. De commissie waardeert daarbij in het bijzonder de expliciete aandacht voor competentiegericht leren in de formulering van de doelstellingen. Tijdens de gesprekken met de opleidingsverantwoordelijken kon de commissie vaststellen dat wat een schriftelijke neerslag in het zelfevaluatierapport vond ook De opleiding master in de Opleidings- en Onderwijswetenschappen van de UA 37 Deel 2